de m. varronis hebdomadum sive imaginum libris - friedrich wilhelm ritschl (1856)
TRANSCRIPT
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 1/19
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 2/19
^"^^^^^^--0* -'—^:'-''?^^
-
.;«'%-.-»'->v^
•^T' ?,
^v ,,.,...•;
.
-
i- 4
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 3/19
INBIGES SCHOLARVM,m:
^.*.
QVAE
^-
€\#1^^!i^r'-''~ AVSPICIIS?!'«••:' i^" •>•'
REGI8 AVGVSTISSIMI
•>•l^:
~'',^^A-'/^/» " V-'- *^'-
FRIDERICI GVILELMI DIL
>^ IN^;;^".---
VNIVERSITATE FRIDERICIA GVILELMIAR H E N A N A
PER MENSES HIBERNOS A. CI3I3CCCLVI. ET LVII.
A DIE XV. M. OCTOBRIS
PVBLICE PRIVATIMQVE H A B E B V N T V R.
^.oLi^c^Ai /dLu, Aaaj . U /L.^^-v f- ^ V l^ 7 »-*"^P<- -^--t. t^«^ C^—^i^- '~-^^
-^-c^ L-Aa^ *w^,-v->->^'^-V^Vva^
B O ir ]«[ A E
FORMIS CAROLI G E R G IL
.V' .*,•-.- ,--• •'*
. ^.7 ^^''•cA *-..«. V:.-
-i-iii: '. 3irf ^vi— £^iii.&.l£: ti 'i i^ :i-2
«c-
:•
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 4/19
• J >t .^'ij- i
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 5/19
QVAE
A v«p iej[ I
REGI8 AVGVSTISSIMI
ifiRICI GVILELMI DU.
IN
"
A,
yy>W\
'^.*ir>m^-^^^^
VNIVERSITATE FRIDERICIA GVILELMIA
R H E N A N aI
?:.- •:«?-.-j.
P&a MENSES HIBERNOS A. CI3I3CCCLVI. ET LVII. /^^^(s^^^,-
A DIE XV. M. OCTOBRIS
•3if>^i>; '« v^
.^.;* j':/U-.
•^'
PVBLICE PRIVATIMQVE H A B E B V N T V R.
>r. ^^-:c;^
:->5J«..\
1.TV:•"
... »*(iii'.-'f-'» :. ?.- :?^i!fc;v,..>5f..
i. -i
^^^;^.'
^>«
>.>;> **
:--^^;> .i,::
B osnii AKFORHIS CAROLI OEOROIL
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 6/19
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 7/19
,A
•V » . ':- "
i. :-i>.--- :,-
.. -'ti'
•' '^i. '••.^^^ .- - ... .'^-'^. • . ... •' ^ .
^^.'^X^-'-^).::^--.^^-^'^'-^''^'^-.-''^'^'-'-'''- -•','-v.-i ,: ;._,-/^',
•'•'-."•• :-s •':,.'. "- •"
:>? <;^. *^ '".. ?.
.
•.
•
?^iSs--'* •' ' '
VNIVERSITATIS ITR.IDERICIAE GVILELMIAE..,:, p:?.- R H E NlA^N A E
"
'
'
,
RfiCTOR KT EiElTATTS..>.;..^"-.'r''^r '•V" "•vV-- "c M M I L I T N I B V S
-..m}.'m~-^^'?'-^'' ^-
^^^'^-•^ ^lvir^^ .:
.
'^. .
. S.
M. Varroiiis libri qui inscribuntur hebdomades vel de imagini-
bus (verba sunt Gellii 111, 10) quid dotis litteratae habuissent, breviter disputatu
est Musei nostri philologici vol. VI, p. 513sq., quo autem ordine viderentur dispo
siti fuisse, futurae quaestioni reservatum. Idque bene factum: nam cum, ut tum
res erat, Imaginibns Hieronymus non posset non credi unum et quinquaginta libro
tribuere, fallacissimo fundamento omnis superstruenda disputatio fuerat. Soli enim
calami errori Tbomae Phillipps, cui Catalogi Hieronymiani exemplum acceptum re
ferebatur, illum numerum deberi paullo post intellectum est, cum Augusti Schleicher
nostri bene6cio investigatus in bibliotheca Atrebatensi codex Origenis non LI, se
XY libros Yarronianos monstravit: id quod non sumus cunctati publice narrare i
prooemio scholarum per hiemem anni 1849. in hac universitate habitarum. Fidem
Schleicheri non egentem firmamento confirmavit nuperum testimonium I. B. Pitrae
ordinis S. Benedicti e congregatione Gallica monachi: qui prorsus ignarus nostra
industriae Hieronymi indices ex Atrebatensi libro denuovulgavit
inSpicilegii Soles
mensis tomo III. proximo anno Parisiis prodito, ap. 311, simul adnotatione adiecta
e qua nos quidem in Germania nihil discamus nisi quam multa non didicerint qu
easdem nobiscum litteras trans Rbenum tractant.
De ordine autem librorum Yarronis ut ordine quaeratur, a Plinianis verbi
quamvis decantatis ordiendum est quae sunt in Naturae historiarum lib. XXXV, § 11
(paragraphos Siliigianas sequimur) : non qualia vulgus librorum exhibet abinlerpo
latore nimirum adornata incredibilium longo extem(>ore turbarUm errorumque pa
Tente, sed qualia solus fide dignas Bambergensis a Ludovico lano excerptus: Ima-
'^ginum amoremflagrasse quondam testes sunt Atticas ille Ciceronis edito de iis vo-
loviine, M. Varro benignissimo invento hisertis voluminum suorum fecunditatiu
'septingentorum ifhistrTum aliquo modo imaginibos, non passus intercidere figuras au
'•^^'
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 8/19
— IV
^vetustatem aevi contra homines Talere: intentor muneris etiam dis iovidiosi, qaan'immortalitatem non solum dedit, irerum etiam ia omnis terras misit, ut praesent
'esse uhique cludi possent.' In quibus ^erhis primum haud scio an post votumi
non et potius addendum sit e libris deterioribus quam M. autem Varro scrihe
dum : quaodo libro singulari simplicique enairationi Attici et multitudo Toluminu
Varronianorum et singulare artificium quaesito acumioe opponitur. In proxim
autem etsi yel sicaliquo
modo verba apparet ad inlustrium pertinere, non ad im
ginihus quo olim solita sunt referri,tamen insoleos ceteroqui durumque genus d
ccodi ad simplicem planamque cnnsuetudinem haud dubitanter sic revocamus: insert
voluminum suorum fecunditati septingentorum inlustriumaliquo modo hominu
imaginibus, Postremo, id quod looge gravius est, cludi Tocabulum cum nec rec
defendi posse nec recte emendatum a quoquam esse pridem intellexissemus ipsaq
y\ ratiocinationis Plinianae ad sententiae quidem talis necessitatem ducti essemu
ut praesentes esse ubique ut diui possent ,\erba
ipsa scriptoris paullo post vid
mus palmari emendatione a Marlino Herlzio recuperala: ubique ceu di possent,
Gerhardi Diariis archaeologicis yoI. VIII, p.144. Cuius emendationis tam manifes
veritas est ut, qui spernat, ad crilicam factitandam factum esse negemus. Quods
sprevit Silligius,non valebit hoc contra : qui quidem, ut utamur exemplo, uno
multis, etiam lib. XXVI, §14 tam patiens fueril ineptissimorum apud priscos vs
borum, ut propositam in commentario de Varronis Disciplinarum libris p. 52 con
iecturam, qua illinc ano-t^vx^^iariqgvel fortasse d-Ko-^vxrrig cognomen Asclepiadis medi
eruebamus, nou modo contemneret/ sed ne commemoraret quidem. Sed haec
transcursu tantum.
Ipsum Elebdomadum nomen nemo unquam dubitavit quin hi libri inde tr
xerint , quod inlustrium hominum imagines non promiscue proponerent, sed pe
capita dispositas quae septenas imagines complecterentur. Atqui septingentae ima
gines vel centum hebdomades quindecim libris cum aliqua aequabilitate disperti
nequeunt. Ergo primum praesto est liber EiaayayLxbg ceteris libris quattuordeci
pariconsilio praemissus, quo compertum habemus et Rerum humanarum et Reru
divinarum et de lingua latina voluminibus singulos libros Varronem praemisisse, qui
bus 'communiter de omnibus' ageret.E quo prooemio iam in Musei phil. I. s.
earepetebamus, quae
de'septenarii
numeri vi et facultate in multis nalurae Vebu
animadversa' partim 'admodum conquisite', partim Trigidiuscule' disputata ex primlibro Gellius III,
c. 10 excerpsit. Eodemque 0. lahnius in Actis Societ. Saxon.
1850 p. 140 adn. 72 illa referebat, quae de imaginibus generatim exposita Plini
a § 4 ad §16 perscripsit: quorum tamen partem eis potius scriptoribus tribueris, qu
in auctorum indice libri XXXV praecedunt M. Varronis nomen : Messalae utriqu
Fenestellae, Attico. Ergone quattuordecim qui restant librorum numerus satis apt
s-^.. '.s. :: * .v . aV.T ..-..*V».. ... . -. . .-..c « .5'.'.«.i'_.
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 9/19
— V ~
Tidebitur ceoUun hebdomadibus capieodis P Qualem dislributiuoem apparet ooo
alia ratiooe iostittii potuisse , nisi ut aut septeoas hebdooiadas tredecim libri com-
plectereutur^ oo?eixi extremus, aut septeoas libri duodecim, duo octooas, aut deoiqu
s^ieoaa sioguU libri quattuordecim,duas ipse primus cum disputatiooibus isagogici
cooglutioatas.At vero horum oihil est quod ulla probabililatis specie commeodetur.
Ao aequabilitatis cooGiohitatisque io dispooendis argumeotis looge studiosissimu
Yarrooem tam sui dissimilem quisquam sibi persuadebit *io bis potissimum libri
extitisse, quibustcI oomeo a oumerorum ov^asTqia iaderelP cuius mirificum dis
tribueodae materiae artificium cum Aotiquitatium ^olumiaa XLl^) testentur tum
ipside liogua latioa libri XXY: quorum partitiooem Musei
phil. p. 506 et 525 sqq
videmur sat clara in luce posuisse.Nam his, quos ultimo loco diximus, etsi ooo-
dum desiit Berohardyus Hist. litt. p. 662 ed. sec. taotum XXIY libros tribuere, ta
meo* aut, quid ioter certa ac dubia, vera ac falsa intersit, nosmet ne didici
mus quidem, aut de XXY libris pertexta argumeotatio oostra aoo coniecturae pro
babilitatemhabet,
sed demojij&tratioois oecessilatem.
Itaque
de
Imagiaumlibris ais
falkiot omoia, siogulislibris Yarro septenas hebdomadas dedit h. e. undequiaqua-
giota imagioes siogulas, omoibus autem libris quatluordecim aoo plures quam
DCLXXXVI imagioes coagessit: quem numerum aoa fiaite loqueos Plinius, quippe
in solam multitudiais ootiooem ioteatus, facillime potuit ad pleaam septiogeotaru
summam augere, a qua itle satis prope afuit.
Noo promiscue distributas hebdomadas multo miaus credibile est promiscuo
argumeoto fuisse. Et primum quidem uoius eiusdemque geoeris homioes sioguli
hebdomadibus compositos esse cum res ipsa suadet ut credamus tum uoo cert
exemplo eoque loage evideotissimo prorsus persuadetur. Magaificeatia eoim villarum
atriorum, balaeorum ia Mosellae ripis coospicuorum ubi Mosellae laudatorem Auso
oium Graecorum operum, quorum illa spleodorem aemulareatur, admoouit, exempl
caussa quattuor artifices Graecos ex uoa hebdomade Yarroaiaoa oomioatim comme
morat v. 306 sqq. :
- Forsao et iosigaes homioumque operumque labores
Hic habuit decimo celebrata Yolumioe Marcei
H e b d o m at'8. hic clari viguere Meoecratisartes,
Atque Ephesi spectata maous, vel io arce Mioervae
Ictious, magico cui ooctua perlita fuco
Allicit omue genus Tolucres perimitque tuendo.
*) Hic numerus cum vel contra duplex Catalogi testimonium XLY libros prodentis tutandu
fiierit, nunc unum saltem eyanuit, postquam in codice scriptum esse innofi^ 'antiquitatum e
libris XLir compertum est: qui numerus ad yeritatem proxime accedit
,->.;/*• iv;5?V-
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 10/19
— VI -^
•:i/^'"^
Coadilor hic forsaQ fuerit Ptolemaidos aulae
Dinocbares, cui quadrato ia fa8t'^a cono
Surgit etipfta
suas coDSumit pjramis umbras —e.
q. 8. Nec eoim Scaligerum audiendum esse, non solitisargutiis haec longe ali
in partem inlerpretaatem ,sanissimo iudicio pridem Salmasius, Reinesius Var. le
n, 1 extr., alii perspexerunt. Itaque de quattuor iltis architectis cum longo ex tei
pore nulla dubitatio fuisset, nuper demum ab eadem caussa eos quos illi ex
piunt Tersus segregaudos esse lacobus Bernaysius noster negabat admonitione ut
lissima. Oui hi sunt inde a 298: r ''^'^^-
Quis potis innumeros cultusque habitusque retexeos
Pandere tectonicas per siogula praedia forroas? ^.:
Non hoc spernat opus Gortynius aliger aedis '
%
Conditor Euboicae, casus quem fingere in auro
Conantem Icarios patrii pepulere dolores:
NoQ Philo Cecropius, nbn qui laudatus ab hoste
Clara Syracosii traxit certamina belli.
Vides quid hinc consequatur. An casu factum putabis quod, utrosque versus u
sociayeris, ut sunt ab Ausonio sociati, nec plures prodeunt nec pauciores quam u
hebdomade Varroniana conclusi septem architecti Daedalus, Philo, Archi
medes, Menecrates, Chersiphro, Ictinus, Dinochares? E quib
quattuor etiam Plinius ut clarissimos omnium cum quinto Ctesibio, sed qui mech
nicam potius inlustraverit, insignivit lib. VII, § 125 : grande et Archimedi geometr
cae ac machinalis scieatiae testimooium M. Marcelli contigit. . .
.^laudatus est
'Chersiphron Cnosius aede Ephesi Dianae admirabili fabricata, Philon Athenis a
'mameatario mille navium, Ctesibius poeumatica ratione et hydraulicis organis r
pertis,Dinochares metatus Alexandro condent/ in Aegypto Alexandriam.'
• Verum ne sic quidem concinnitatis studio satis factum. Nam ut illi Grae
sunt omnes, ita etiam alibi non miscuisse, sed discrevisse Graecos Romanosque h
mines Varro videbitur. Nam patriae quidem virtutis laus ac gloria quam longe
Imaginibus patuerit, luculento testimonio Symmachus ea epistula docet, quae in l
cem protracta a Ludovico Carrione Emendat. II, l4, a Gaspare autem Scioppio
libro ms. oorrecta Verisimil. I, 7, nunc quarta legitur libri primi. Vbi ad patr
(nonad Ausonium
Burdigalensem, quaeMerceri cooiectura fuit in Nonium
p. 77haec scribit quae infra posuimus : 'Studium quidem Meaippei Varronis imitaris, s
'vincis ingenium. nam quae in nostrates viros nunc nuper condis epigrammata, pu
'hebdomadon elogiis praenitcre, quod aeque sobria, nec tamen casca sunt. illa bo
"raetallo cusa tornoexigi
nescierunt: haec duriorem materiem nisi fallor admittent.
) Vulgatur 'quod haec aeque sobria, nec tamen casca sunU illa bono metaOo cusa tomo exi
'^^^^^—-^r--iifiliir iiiitiialiliiiiiiiiHiiii^^
'^ '^"'
flfSin IV "ifMkt^ ^^^^^^—^^
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 11/19
— VII -^^i^-x
:*•/:.%
V
'iUe Pythagoram qui anioaaft in aeterDitatem primus aMeniit, ittePlatonem qui decw
*«ase perauasit,itle Arifttotelem qui naturam bene loquendi in artem redegit, ilie
'pauperem Gurium, sed divitibus imperaotem, ille severos Catoneft, geolem
'Fabiam, decora Scipionum totumque illum triumphalem se-
'oatum parca laude perstrinxit: tu ruinam proximae aetatis illuminas. difficil
'lactu est ut honor aogustis rebus addatur/ Tot igitur Romanae praestantia
exempla cum Tix dubium sit quin constanter Varro integris hebdomadibus com-
prehenderit,iam illud quaeritur, quam rationem Toluerit, vel ut etiam distinctius
dicamus, quam proportionem inter Graecas et Romanas hebdomadas intercedere:
quando nullam omnino proportionem curasse nullo modo credi curiosissimu
alioqui disponendi artifex et tamquam architectus potest. Itaque cum facile quis-
piam coniciat ex Imaginum libris qualtuordecim septem priores Graecis homini-
bus destinatos fuisse, Romanis totidem posteriores, hunc tamen ordinem con-
tinuo excludit Ausoqii testimonium, qui e decimo libro Graecorura nomina archi-
tectorum petebat. Et tamen ut par fuisse numerus Romanarum hebdomadum atque
Graecarum credatur, ipsa aemulatio monet qua semet aequiperare Graecis Romani
contenderunt, deditissimumque patriae studium Varronis, tot aliis documenlis eluceos,
suadet inprimis. Qui sj,ut exemplo utamur, in eo libro quo honoris
poetici exempla
inlustrabat, qualtuor pleiadas e Graecis poetis composuisset, tres e Romanis, parum
profecto Tel popularium suorum ambitiooi vel suo sensui satis fecisset. Quae cum
ita sint, vix aliam viam relictam videmus, nisi ut quattuordecim imaginum libros animo
nostro informemus septem dyadibus divisos, quarum unaquaeque uno libro tota
Graecas hebdomadas praemitteret, altero his totas Romanas subiungerel ex eisdem
vel maxime finitimis generibus petitas: eam quidem in speciem ut ad Graecos
homioes integri libri II. iV. VI. VIII. X. XII. XIV spectarent, ad Romanos integri III
V. VII. IX. XI. XIII. XV. Quamquam pro Graecis baud scio an rectius exteros potiu
dicamus, cum credibile non sit Hannibalum, Mithradatum similiumque clarissim
nomina a Varrone praetermissa esse : quemadmodum altera ex parte Romanos noa
dubitabimus liberalius interpretari Italos, quorum coniuncta virtute facile perspicia
opus illi fuisse ad Graecorum laudes non bellicas exaequandas. Vt fortasse non (alla
coniectura, a Varronis potissimum auctoritate profectum Romanorum exterorumque
exempla
dedita
oper^
Valerium Maximumcomposuisse.
In istiusmodi autemdispo-
'nescierunt et duriorem nisi fallor materiem (uhtiteris,^ Quod sic saltem dicendum fuerat
'illa .... nescierunt: tu duriorem nisi fallor materiem adniteris': quancpiam vel hoc no
una de caussa displicet. Nos ab eo profecti sumus quod ante Scioppium edebatur: et du^
'riorem nisi fallor materiem admittere'. Hoc enim sibi vult scriptor modesto nimirum
acDmine: splendori Varronianae aetatis non parem esse mdiorem artem Varroais, maior
^egantia SymmaokianorBm elogionim compensari tempomm aionim homilitatem.
\ .. ,'
•
..
.
^sV'^^--^:^^'''"'-'.' •'"'
'
'''''-•<-'•'•'""'^'^^^^^riS:)'-
'"" •
, .^
^,. .
.., . ,
.
••
.
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 12/19
— VIII ~
sitioaem Tide quam egregie congruat de Graecis architectis decimum librum occ
paotibus memoria. Paris igitur, noo iroparis oumeri librum Nooius adposuer
p.528: Mucis Dumeto plurali, quod suot dies. Varro ebdomadum « sub imagi
;^.^'Demetri: hic Demetrius est catus quod lucis hahet artnus ahsolutus* : siTe ehdom
dum riii, siyc (quod amplectimur libentius) vi ye\ iiii scriptum fuit. Ceterum qu;
'
praeclara
emendationeelogium
illud Demetrii Phalereilosephus Scaliger
in C
talectisp.
220 ed. a. 1617 instauraveril, satis inter omnes coostare putamus:
Hic Demetrius aeoeas tot aptust,'
^^^^'^r^^-'^-^^:^^'-^.^^
Quot lucis habet annus absolutus: ;
'•
::
^i^V^yu:^^!^:
nisi quod rectius Schraderus aereas substituisse recte iudicatur. — - Contra ad Roma
num homioem, si modo de ordine Varroniano probabiliter statuimus, non ad Gra
cum illa pertinebant quae e nono libro Charisius serTavit p.121: 'Varro hebd
'madon nono: a uulgu condemnaretur» ,..^, ,,
At vero huic disponendi specie aperte repugnare Gellii testimonium ridet
quod est in capite 11 libriIII
ad Homerum pertinens: M. autem Varro in primo'imaginibus, uter prior sil natus, parum constare dicit, sed non esse dubium quin aliq
-^'tempore eodem irjxerint, idque ex [immo et] epigrammate ostendi quod in tripo
scriptum est, qui in monte Helicone ab Hesiodo positus traditur.' Et in fine c
pitis:De
patria quoque Homeri multo maxime dissensum est. alii Colophoniu
'alii Smyrnaeum ,suot qui Atheniensem, sunt eliam qui Aegyptium fuisse dicao
Aristoteles tradidit ex iosula lo. M. Varro [immo lo. ideo M. Varro] in libro
'imaginibus primo Homeri imagini epigramma hoc apposuit:
Capella Homeri candida haec tumulum iodicat,
Quod hac letae morluo faciunt sacra.'
Verum enim vero hoc argumeoto quia nimium probatur, probatur nihil. Quodeo valeret, ut Graecae hebdomadi locus fuisse in imparis numeri libro credendu
esset, simul hanc vim haberet ut ipse primus liber non posset praefationi tot
tribui, sed aliquid ipsarum imaginum accipcret: id autem quam abhorreat a ve
similitudine, supra declaratum est. Quocirca non dubitabimus liberiore quae
promptu est interpretalione uti Gelliique verba in eam partem vertere utille, ub
subiectum Homeri imagini epigramma adiectamque de illius atquc Hesiodi aeta
disputationem excerpebat, uon curasse praemissam uoiverso operi praefatiooem exi
stimetur, sed primum librum dixisse qui reapse primus esset imagines ipsas reprae
sentans. Ergo in secundo potius, si ad amussim (it numeratio, Homeruse
ut coDsentaneum est credere, Hesiodus locum invenerant: unde consequens es
ut latinos poetas tertius persequeretur.
Integrae hebdomadis praeter eam quam Ausonius testatus est nullius oomin
comperta habemus. Nisi quod aliquisfortasse io hoc geoere cooiecturae locus est
^:^-''l^~^- W
•&^*. ""mA
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 13/19
- ^ r
Bl primuiD qiiidem cupi. m iolustrium duplex apud Pliohim reoenBi
exttet, alteia 1ii>. XXVI a $ 10 ad 12, allera lib. XXIX S 4 sqq., dob inepte pro
fecto Mitpicere alterutro loco YaFronis illum imagioes aote oculos habuisse. Post^
riore autem quooiam et mioos fioito numero et hebdomadem excedente eoumerao
lur Hippocrates, Prodicus Selymbrianufl, Ghrysippus, Erasistratus, Acro, Herophilui
Asdepiades, Themiso,Antooius Musa cum aliis qui illos excepere, non potest no
eo inclinare animus, ut ipsum septenarium numerum explentia nomina illa, qua
prioris loci satis concisa mentione sociantur, ad Yarronem auctorem referantur
Hippoeratis 'qui primus medendi praeceptaclarissime condidit*, Diocli
Carysti
'quisecundus aeUte famaque exstitit\ iPraxagorae, Chrysippi, Erasistrati
Herophili, Asclepiadis. Quod cui non improbabile videbitur (et nominati
'M. Varronem auctorem' Plinius in eo ipso argumento laudat § l4) , simul habebi
cur in componendis hebdomadis non neglexisse Varronem temporum rationes sib
persuadeat. Nam poetam quidem Ausonium noi) est mirum suo arbitratu architecto
Varronianos enumerare, quie
temporumordioe sic
potiusse
excipiebant: Daedalus
Ghersiphro, Ictinus, Philo, Dinochares, Archimedes: quando de septimo Menecrat
prorsus incomperta res est. Geterum altero loco illo Pliniano quoniam Varroni
item mentio fit § 4, in promptu est de Disciplinarum libris cogitare, quorum octaTus
gui fuit 'de medicina', illic explicatam materiam suppeditare potuit.
^^^ PauIIo etiam plus fidei, nisi fallimur, statuariorum hebdomas habet Henric
Brunnii nostri acumine indagata in XXXIV libro Plinii. Guius de arte illaclarisqu
in ea artificibus (non de operibus) iudicia bonae frugis plena cum noo alii nisi Varron
. deberi satis ea disputatio persuaserit quam in Actis Soc. Sax. anni 1850 a pag. 127 a
136 lahnius pertexuit, tameu illa quod e libris 'de proprietate scriptorum a Varronfactis repetuntur, id suapte natura ita comparatum est ut, etiamsi redargui certa de
monstratione nequeat, tamen ne certae commendationis quidem quicquam habeat
in tanta praescrtim argumenti, quo eos libros fuisse suspiceris, obscuritate. Ei^o a
ipsius lahnii expositione profectus Brunnius talem fere, qualem nostris Terbis expli
catam subiecimus, ratiocinationem nobiscum communicayit. Etenim tres tenendum
esse omnis disputationis Plinianae partes esse, discretas inter se utpote e diversi
fontibus haustas : primam quidem chronologicam : alteram, quae a § 54incipiens i
designandis artis principibus tota consumitur : tertiam, cuius initium fit a § 72, al-
phabeticam. Harum partium media, quam non immerito paradigmaticam dicas
a § 54 ad 67 quinque statuarios recenseri iudicarique Phidiam, Polyclitum, Myro-
nem, Pythagoram, Lysippum. Ad Varronem haec quinque iudicia recte referri: io
didem igitur consentaneum esse etiam eas quae reliquae sunt paragraphos 68—71-
repeti. Quae quattuor paragraphi cum inTelephanis et Praxitelis, statuarionim item^
laudibus Terseutufy septem, prodire unius generis artifices, quibus partem paradigma-
.2,
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 14/19
— Xi -.
kMMD PliDii fpcm eoodtuit. Quo ati. graw* iMliciiin !6en eU ISiriA \Wi«ab
9ht pavle oooscribeoda PliQium osuoi ease, in quibus ipse septeoafim muBenu r
goabal.FateDdum est saoe igoobiitorem reliquis Tetephaoem exstitiMej «t fiiasus «
Pliotus ipse noo sine miratioois quadam aigDificatione, in parte autem chrooologi
oe oommemorairerat quidem: at eundem tameo idemPlioius addit eorum suffragi
quicompositis Yolumioibus artem oomplexi sint (quorum in oumero iaai
iQlelkgimVarroaem fuiase), et miris laudibus celebrari et Polyclito Myroni Pythagorae aequar
Praeterea nec profecto inter architectos clarior Meoecrates fiiit, nec illud praete
mittendum, oon liberam Varroni optionem fuisse, sed necessitatem potius eorum d
ligendorum, quorum alicunde petilas imagines in promptu haberet* Quae Ten
etiam ad Pythagoram pertioet,i^ix inlustriorem Alcameoe, Agoracrito, Ctesilao, ali
Verum eo tamen maior Telephaois, si cum ceteris coofertur, igoobilitas yaluit,
multum aetate antecedens Lysippum huic tamenpostponeretur a PUnio: oam
Varrone quidem dubitari nequit quin ille cum Pbidia Polyclito Myroae Pythagor
consociatus sit, quos prorsus eodemordine
coUocatos babes in parte chroQologiPlinii § 49. At vero qui item praemittendus Lysippo fuit, Praxiteles cur et ultimu
locum occupare et sine ullo arlis iudicio dimissus esse putabilurP Perroiri sane prim
aspectu et ordinis et silentii caussam felici acuniine aperuit Brunnius. Quippe '^ma
'more felicior, ideo et clarior fuit' ipso iudice Piinio § 69: quo proprium ei loc
io sculptoribus attribuens satis significat cur a reliquorum statuariorum societa
Varroniana ut alieniorem seiunxerit. £rgo iudicium quoque de eius arte a Varro
factum posteriori de sculptoribus disputationi reservasse, eo autem loco immemo
consilii imprudenter omisisse videtur. Quae autem ratio conlra Praxitelem apu
Plinium, eadem apud ipsum Varronem, nisi coniectura fallit, contra Scopam ?alui
Cui suus locus recte in sculptorum hebdomade fuit, siquidem uoo tandem aen
opere statuarius 'vel innotuit ycI inclaruit: quode in Historia artificum vol.I, p. .3
dixit Brunntus. — His igitursic
dispulatis nibil iam impedit, quominus staluari
artis proceres Varro hoc ordine et descripsisse et delineasse credalur: Phidiam
Polycletum, Myronem, Pythagoram, Telephanem, Praxitelem
Ly s i p p um.
Haec sunt qu»e de argumenlo et dispositione Hebdomadum ye\ sciri vel cu
altqua probabiliiaie conici possuot: cetera vel obscura vel ambtgua omnia. Inl
librum secuDdum, quo poetae, et ut putamus soli poetae comprehendebantur {quan
ab Orphei Mosaei Olenis et similium nominibus ordiri, desinere io pleiadibus Al
xaodrifiorum potuit) et decuBnnm, quo arcfaitecti, sed certo non soli, apertum e
medium aiiquem Iocihu philosophos obtinHtsse, equoram bebdomadeGraeeaPytlia-
goram PlatoDem Aristetelem Sjaamacbiis commemoravit : quem ioeum obti
DDeriDty md\o iDdieio patet. Quodsi poetas exceptos ease a proaae oraftionia ficripftor
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 15/19
XI —
hm fltaUterit, ^MtancM, phaosopb», oratoribo» (et w orMoribus aisi fiiltifnur B •-
metriua fiiit),est boe quidein jatb •ioiile Teri, sed |>rofeeto
doo ^t satis ad tw
•eptem^bitbdoiiiadaslibrorum IV. VI. VIII eomplendas: ut in Graecis nunc subsista-
nnit Romanoruoique in boc genere penuriam ne curemus quidem. Nee satis. prosoaft
aiiifices: sculptores, scalptores, caelatores, plastae b. e. fictores (si modo tam miou^
tatim distinctum est), pictores, musiei, saltatores, actores: qui siye sociati cum arcbi-
teotissiTe non sociati unius libri b. e. septem bebdomadum ambitum m excede*
bant. Nec plus quam unius bebdomadis spatium medici poscebant. Quos omnes
tameUi facile credimus non post librum decimum (si^e adoumeratis Romaois un*
decimum) locum inTeoisee suum, sed illum praecessisse potius :— nec enim archi**
tectis commode praemitti reges, imperatores, rei publicae gereodae priocipes
potuerunt, nec borum ubertati splendidissimae coocessum post librum uodecimum
quattuor librorum spatiumetiam in arctius contrahere animum induces :
— tameo
ad tot bebdomadum capacitatem ut satis materiae conquiratur, omDino non est io
lilterarum artiumque luminibus subsistendum , sed aliquid copiarum , vel ut venus
dicamus, aliquammuitum looge aliis e recessibus ascisceodum. Eoque illud ipsum
spectat quod Varrooem Plioius dixit septiDgentorum aliquo modo inlustrium bomi-
num imagines composuisse. Quae notio quaotam geDeruna varietatem admittat ut
io aperto est, ita licebit fortasse paullo distiDCtius ipso duce Plioio defioire. Huoc
eoim cum iam supra viderimus quattuor ex septem Varrooiaois architectos libro suo
septimo oomioare, hoc est eo libro quo tamquam florem geoeris humaoi libavit
(ipsius verba $ 123 imitamur) et quicquid aliquo modo memorabile io fiDgeodis
bomioibus oatura praestitisset, dedila opera desigaavit, fieri potuit profecto ut ex
Hebdomadum recordatiooe aliquid etiam io ceteris partibus proficeret. Nod de
talibus potius ouoc cogitamus quale est quod post factamApellis
meatiooem quattuor
pictores § 126 sociavit Aristidem, Timomachum, Bularcbum, Protogeoem a prae-
.^staotia et caritate tabularum ootabiles: quam de illa capitum diversitate rerumque
dissimillimarum coogerie, cuius ioitium fit § 33. Vode praesto suot (ut ordioem
PlioiaDum servemus) ooo coosueto partu editi, iosolita corporis vel figura vel measura
vet firmitate aut infirmitate vel patieotia iosigaes, cursores, oculorum auditusve acie
vateotes, Don usitata vi memoriae praediti : praesto sunt exempla fortitudiois, pro-
bitatis, pudicitiae, pietatis, item variae in degeoda aetate felicitatis, loDgaevitatis,
geoerum mortis:praesto est deaique io deliciis habitum caput looge uberrimum
quod est de ioveotoribus. Praelerea locorum commuoium multitudioem Hebdoma-
dis aptorum facili oegotio e Valerio Maximo coacerves, praesertim si io morum di-
sciplioam Varrooem tongius exspatiatum credideris. Adde vitae coodiciooes sragulares,
quae nec ouUo nec proximo cum ipsis artilms et lilteris vioculo cooiunctae sunt:
nec eoimmfagis -et
TaiiiHis, cbrmmologis cumSibyllis, sacerdotibus, legum latoiibus.
V'-^'''*^ --*'•» .•'^•i•
» ."
. -f ''•.^, .
'
V • .... ..' •• •
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 16/19
4.^
* - .
- xu -
id genuA aliis erat cur loeus denegareiur, nee m^is credibile ett fteptem sapieD
Graecorum quam septem reges Romaaos praetermissoi esse.
NoD mehercule ullo modo conteodimus illa geaera omaia Imagiaum Tolum
nibus suis Yarroaem persecutum esse: sed exemplo esse tantam celebritatis copiet Tarietatem volumus, quam multiplex iolustrata ,a Varroae materia esse
potuer
sedargumeoto, quam
aihil in hac certorum testimoaiorumpaucitate cum ali
confideatia diTioari de illorum librorum partitioae possit. Nisi quod ita etiam m
gis perspicitur, quomodo illud Varro iostituere potuerit ut exterae et domesti
"firirtutis laudes aliquo raodo exaequareatur. Nam si io quibusdain partibus
/4<|iabebat saoe Romaaorum ioopia quod cum Graecorum praestaatia cooteaderet
'lamen satis Tideri potuit aliquaado simili genCri simile substitui, modo haec lex o
tervaretur ut insiogulis librorum dyadibus septemplici hoaori peregrioo septempl
Romaaus responderet.-
v ^
i--
.4 ,
*} Dum in eo est typographus ut prelum exerceat, novas quasdam meditationes suas nobis
Henricus Brunnius communicat, unde forsitan aliquid lucis in eam quam supra tetigi
quaestionem redundet. Apud eundem enim Flinium, cui memoriam hebdomadis Yarronia
antiquos statuarios complexae deberi, in eodem libro XXXIY, in fine partis chronologic
ad eandem artem pertinentia septem nomina haec componi $ 52: Xessavit deinde' (p
olymp. CXXI) 'ars ac rusus olympiade CLVI rcvixit, cum fuere longe quidem infra praedict
'probnti tamen Antaeus, Callistratus, Polycles Athenaeus, Callixenus, P
'thocles, Pythias, Timocles.' Necenim de artifice Athenaeo cogitandum videri, sed
Atheniensi Polycle. Non igitur dissimile veri esse ex Imaginibus Varronis hanc quoque he
domadam statuariorum manasse, de quibus in Historia artificum dictum vol. I, p. 535 s
Vna vero eademque aetate illos comprehendi, quae fuit circa tempora expugnatae Corint
Esse autem hanc eam aetatem, qua Romam ars Graeca migrarit novumque ibi et propri
domicilium statuerit: ut, quam artem quosque artifices tanquam nova mater in sinu suo u
Roma foveret, participes quodam modo ipsius civitatis Romanae fierent. Itaque fieri potui
ut in tanta penoria statuariorum, qui Italica stirpe oriundi aliquam famam nacti essent, vete
Graecorum hebdomadi Varro in proximo libro hebdomadem posteriorum opponeret, q
quanquam peregrina origine, tamen velut adoptaticiorum in loco a Romanis haberentur, ut
nobilitantes novam sedem et ab eadem nobilitati ipsi. Atque ita etiam magis inteliegi qu
vim illud habeat, quod tum revixisse artem scribit Plinius: item, cur ab CXXI ad CL
olympiadem tanto temporis hiatu subito transiliat. — De qua coniectura omni penes al
iudicium esto. Vnum hoc addimus, magna cum probabilitate similem ratiocinationem ad Aneae personam transferri, cui locum in £txoat Varronis loannis Lydi testimoniom tribuit
magistr. I, 30. Nam hunc ut suum sibi vindicare consueverunt Romani, ita Varronem
tissimum a Graecis hero ibus segregasse eo credibilius est, quo aegrius in hoc ipso genere
abundantiam Graecorum Italicae antiquitatis inopia appropinquabat.— Ceterum in perlustran
classibus hominum inlustrium, quae Varroni suppeterent, supra potuit etiam athletis lo
tribui atque gladiatoribus, potuit aliis ludorum publicorum victoribos, potuit claris mulierib
..J.*J.ih.^-^:. 1^' v'.. jr- ate^ .V \ ,'.. j^
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 17/19
— Xffl -
J!JloTo ezemplo iaUVegttis^commilitooes carissimi, quam vere (ticatur esse etiam
n^iendi artem quandam, qua neglecta ne sciri quidem recte et cum ralione po*«
ftit Quanquam unum est in hac quae adlmaginum libros pertinet quaestione, quo
illam nesciendi commeodationem minime Talere Tolumus. EnimTero mirari Tot
suspicamur quid sit cur ne uno quidem Terbo illud quaesierimus , quo tandem et
qualiartificio usus M. Varro cum posteros benignissinao ioTento demeruerit tum
munere etiam disjoTidioso maiorum faroae consuluerit: de quo constatloogo ex
tempore summam dissensionem esse et doctorum homioum disceptationem acerri*|
mam. Id autem quale sit etsi sane sciri potest et ita sciri ut, qui se'jfgafifiarixov ^^r
haberi Telit, dubitationi locum nullum reliclum iuTeniat, tamen cum non nostrum
sit et benignissimum et longe simplicissimum inTcntum (nam dnXovg 6 fiv^og r^s
dXii^Eiag €(pv),sed alienis studiis debeatur, ne lineas modestiae transilire Tideamur,
tacere nunc quam aliena antcTertere praestabit. Ergo ?alete sciendique cupiditatem
cum Tcrecundia nesciendi etiam in Tcstris studiis, quorum largissimam Tobis io eis
quae subiectae suot tabulis supellectilem propositam Tidetis, sapieati temperamentomiscete. Datum BonDae ra. Quinctili a. CIDIDCCCLVI.
JiV
:.-ilA: i).V
ft^f^^n^i!^ti•^'.iAi^^ iJtSi^l.* ..ii.4'v»Sti »- -i<' s^< .. i«l'.
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 18/19
8/6/2019 De M. Varronis Hebdomadum Sive Imaginum Libris - Friedrich Wilhelm Ritschl (1856)
http://slidepdf.com/reader/full/de-m-varronis-hebdomadum-sive-imaginum-libris-friedrich-wilhelm-ritschl 19/19
ENDOFTITLE