De Perzische Oorlogen

δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι

Hdt. 1.1

Belangrijke ontwikkeling

• 8e eeuw v. Chr.: Griekse bevolking groeit; stichten van kolonies langs Middellandse Zee.

Poleis

• Grieken organiseren zich in poleis (stadstaten)

• polis = een klein gebied met een stad als kern en bestuurscentrum

• bewoners beschouwen

zich als autonoom

• meestal bestuur van

volksvergadering en

raad van aristocraten

Gevolgen

• Handel met koloniën maakt steden rijker

• Maar geeft ook onrust: – aristocraten worden steeds rijker en

machtiger– andere rijken willen ook meer politieke macht

Tirannen

• In 7e-6e eeuw v. Chr. zien we ineens in veel poleis tirannen.

• Reactie op de onrust: één iemand grijpt de macht

• Belooft veranderingen, welvaart etcetera.

• Uiteindelijk veel tirannen

weer verjaagd.

Democratie

• 5e eeuw = bloeiperiode van Griekenland

• Athene is bolwerk van democratie

• Voorbeeld voor latere culturen

Klein-Azië

• Moest eerst al belasting betalen aan Kroisos• Vanuit het Oosten breiden daarna de Perzen hun

macht uit (Kyros) • Griekse steden vallen vanaf 546 v. Chr. (Dareios)

onder Perzische heerschappij• In de Griekse steden wordt

een Perzische tiran aan-

gesteld om ze onder de

duim te houden

Ionische Opstand – 499 v. Chr

Athene

• zag de Perzische uitbreiding richting Thracië

• wilde handel met Zwarte Zee behouden (kwam meeste graan voor Griekenland vandaan)

• zette Ionische steden aan tot

opstand

Het Perzische antwoord

• Verwoesting van Milete

• Strafexpeditie naar Griekenland om ook dat te onderwerpen:

• = De Perzische Oorlogen

Eerste Perzische Oorlog (492)

• Dareios stuurt zijn generaal Mardonios op pad om Thracië te veroveren en daarna Griekenland.

• Vloot vergaat door storm bij

berg Athos (300 schepen;

20.000 man)

• Expeditie afgeblazen

Tweede Perzische Oorlog (490)

• Dareios stuurt 600 schepen direct over zee; zij verwoesten het eiland Euboia en gaan door naar Marathon

• Atheense soldaten overrompelen

de Perzen daar olv Miltiades

(6400 192 doden)

• Perzen vluchten hun boten weer

op en trekken zich terug. Een Atheense soldaat rende in één ruk van Marathon naar Athene om de overwinning te melden. Na zijn mededeling stortte hij dood neer.

Derde Perzische Oorlog (481-479)

• Xerxes nieuwe koning

• Stuurde leger langs twee routes: leger over land; vloot volgde over zee

• Griekenland verenigt zich in Helleense Bond

• Landleger verslagen bij Thermopylae (481) en Plataiai (479)

• Vloot verslagen bij

Salamis (480)