DE WEGRAKING en alles wat daar op lijkt

Bea Martens en Inge Frumau

Verpleegkundig specialisten

Epilepsiecentrum Kempenhaeghe Heeze

en Stichting Epilepsie Instellingen Nederland

Juni 2013

Inhoud

Wederzijds voorstellen

Welke vragen leven er, waar wil men persé

antwoord op krijgen?

Opbouw: • Differentiaal diagnostiek

• Uitlichten van enkele ziektebeelden

• Video‟s

• Vragen beantwoorden

Aanvallen, differentiaaldiagnostiek

Fysiologische niet

epileptische aanval

Epileptische

aanval

Psychogene niet-

epileptische aanval (PNEA)

Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek, sensibiliteit,

“hogere functies”/gedrag

Oorzaken:

wegraking

cardiovasculair metabool neurologisch

Fysiologische niet

epileptische aanval

Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,

sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag

Oorzaken cardiovasculair:

Syncope (“flauwvallen”):

hartritme stoornissen, circulatie problemen

vasovagaal (autonoom zenuwstelsel), reflex syncope

orthostatische hypotensie

Stoornissen van de regionale cerebrale doorbloeding:

TIA

Fysiologische niet

epileptische aanval

wegraking

cardiovasculair metabool neurologisch

Voorkomen Syncope

Hoogste voorkomen bij hartproblemen en

oudere patiënten in verpleeghuis.

Tot 18 jr 15%

17-26 jr (militairen) 25%

40-59 jr 16-19%

> 70 jr 23%

Onderscheid tussen insult en syncope

Passend bij insult Stijf neervallen

Langdurige schokken bij ontstaan van bewustzijnsverlies

Hemilaterale clonische trekkingen

Tongbeet (soms)

Voor: Aura (bijvoorbeeld bijzondere geur,

opstijgend gevoel vanuit maag)

Automatismen (soms)

Na: Langdurige verwarring

Pijnlijke spieren

Passend bij syncope Slap neervallen

evt. schokken na ontstaan van verlies van bewustzijn

Niet in alle ledenmaten schokken

Korte duur (< 15 seconden)

Voor: Misselijkheid, braken, abdominale

klachten,

Rillerigheid, zweten

Bleekheid

duizeligheid

Na: Gelijk helder

Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,

sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag

Oorzaken:

Metabool:

DM, hypoglycemie

Hyponatriëmie

Maar ook:

Psychofarmaca

Intoxicaties, alcoholontrekking

Delier

Fysiologische niet

epileptische aanval

wegraking

cardiovasculair metabool neurologisch

Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,

sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag

Oorzaken:

Neurologisch:

(Atypische) migraine

Parasomnie (slaapstoornissen)

Duizeligheid

Reflux

Bewegingsstoornissen, bijv. dyskinesie, tic, chorea

Fysiologische niet

epileptische aanval

wegraking

cardiovasculair metabool neurologisch

Slaap/ waakstoornissen

In de nacht: parasomnie

Overdag: narcolepsie (kataplexie)

Parasomnie • Vanuit REM slaap, vaker vanuit diepe slaap

• Pt lijkt wakker maar is zich niet helder van omgeving bewust

• Motorische onrust in gradaties

• Gedrag als bij slaapwandelen, mgl agressief. Bijv.: • Tandenknarsen

• Praten in slaap

• Slaapwandelen

• Uitleven droom

Slaap/ waakstoornissen

Kataplexie

Plotseling tonusverlies, vaak benen, kan ook andere

spiergroepen

Bewustzijn normaal

Kortdurend onvermogen bewegen

Trigger: emoties “slap van het lachen”

Vaak onderdeel narcolepsie syndroom

Aanval met veranderd bewustzijn, motoriek,

sensibiliteit, “hogere functies”/gedrag

Aanvallen die veel kunnen lijken op epileptische

aanvallen, maar die niet gepaard gaan met meetbare

veranderingen in de elektrische activiteit van de

hersenen en die een psychologische oorzaak hebben.

Geen simulatie of nabootsing.

Psychogene niet-

epileptische aanval (PNEA)

PNEA en psychopathologie

Vaak (maar niet altijd een rol spelend):

Volwassenen: • stemmingsstoornis (m.n. depressie)

• angststoornis (o.m. PTSS)

• somatisatiestoornis (ook functionele bewegingsstoornissen),

• dissociatieve stoornis,

• persoonlijkheidsstoornis

Kinderen: • stemmingsstoornis (m.n. depressie)

• omgevingsstress, soms schoolfobie

• aanvallen vaak functie binnen het systeem

Psychogene niet-

epileptische aanval (PNEA)

Hoe vaak komt het voor?

Incidentie PNEA in algemene populatie: relatief laag:

geschat op 1.5/100,000 personen per jaar

Maar: in epilepsiecentra 25-30%

• Ong. 5% van de patiënten met epilepsie heeft ook PNEA

• Ong 15% van de patiënten met PNEA heeft ook epilepsie

• Epilepsie wordt vaak ten onrechte gesteld als er sprake is

van PNEA (25%)

• Voordat diagnose PNEA gesteld wordt duurt gemiddeld 7

jaar (maar mogelijk eerder)

• Veel vaker bij vrouwen dan bij mannen

Psychogene niet-

epileptische aanval (PNEA)

Soms is het niet wat het lijkt…,

soms lijkt het niet op wat het is!

PNEA Epilepsie

Trigger

Semiologie door de

jaren

Overgang naar aanval

Motorische

symptomen

Vocalisaties

Verwondingen

Vaak („over de rooie …‟)

Verandert vaak, niet stereotiep

Vaak geleidelijk (indien in slaap

EEG waakpatroon)

Doen willekeurig aan met stoppen

en weer starten

Meer willekeurig

Mogelijk, pat. gaat vallende arm

soms niet uit de weg

Kan (veel minder vaak)

Kan veranderen, maar stereotiep

Doorgaans kort, ook in slaap, soms

rommelt het al een tijd

Bdz doorgaans synchroon, nooit

echte arc de cercle

Doorgaans geen snikken

Meer kans op tongbeet en

verwondingen

Soms is het niet wat het lijkt…,

soms lijkt het niet op wat het is!

PNEA Epilepsie

Reactief

Ogen

Cyanose

Lijkt diep bewusteloos en kan zich

achteraf niets herinneren zonder

verandering in waak-EEG

Desondanks zijn de

aanvalssymptomen soms bij te

sturen (reactie op contact,

vastpakken)

Vaak dicht (met knijpen) Pupillen

kunnen wijd zijn maar reageren op

licht

Ongewoon

CP , gegeneraliseerd, EP

Bij langdurige CP aanval de hele tijd

bewusteloos blijven komt bijna niet

voor

Meestal open

Geregeld

Vragen?

Dank voor uw aandacht!

Bronvermelding

Bodde, N., Brooks, J., Baker, G., Boon, P.,

Hendriksen, J., Mulder O., & Aldenkamp A.

(2009). Psychogenic non-epileptic seizures.

Definition, treatment en prognostic issues: A

critical review. Seizure, 18, 543-553.

Van Dijk, J., & Thijs, R. (2005). De wegraking.

Biemondcursus 2005.

Van Gijn, J. & van Dijk G.W. (2009)

probleemgeoriënteerd denken in de neurologie.

Tardive diskiesia

http://www.youtube.com/watch?v=t_NKRS8lLWA

Parkinson tremor

http://www.youtube.com/watch?v=_L_WF6gv5BI

Parkinson tremor hand

http://www.youtube.com/watch?v=jclJVrLODQA

PNEA (BNN):

http://www.youtube.com/watch?v=LiqWe63KKRc

http://www.youtube.com/watch?v=m0b7h8ScpbE&list=PL

433200C444B93F55 (zitten er meerdere in van dezelfde

man)

http://www.youtube.com/watch?v=5gwoZQtiN6o