dedem qurqut-(reshid tahmaz oqlu)-(2005-1384)(582kb)

2005 او�غـلو تــهــماز رشيـد

ددهدرقوقوزاو�غلواطهم رشيد

تبريز2005 ـ1384

او�غلو طهمز رشيد(‌ پو�ئما ـ )‌ائپوس قو�رقوت دده‌م۲۰۰۴ باکي۲۰۰۵ تبريز

1

قــورقــود م دده

‌عابيــده‌ميز آنــا اثــري بــو او�غلــو طهمــز رشيد ناميزدي علم‌لري فيلو�لوگييا ترجو-مه‌چي، ـ شاعير

ــابي ــ »كيت ــنين دده‌م ـ ــوت«‌بو�يالري ــوالري( موAضــوعالري، )داســتانالري، ســو-ژئتلري قو�رق ‌قو�ن

ــازيچي قلمــه اساســيندا ــده‌ده آليب.‌ي ــديلHن تصــوير عابي ‌اوAجاليقــدان چاغــداش حــاديثه‌لري ائ

ــا ـ )حماسي پو�ئما ـ ائپوAس ماراقلي )شاعيرانه(‌ديلده پو�ئتيك يو-كسك ياناشاراق ‌شعر(‌ياراتماغ

او�لوب.‌ ناييل

‌)ميلتلـري( اوAلوسـالري او�غـوز شـاعير كي، بـوAدور بـيري عاميللريندن عو-مده پو�ئمانين ـ ائپوAس

‌فو�رمــالي(‌بــديعي )يئــني بيچيملي يئــني الرين بــاغليليق تــاريخي او�الن موTوجــود آراســيندا

‌گوTســتريب.‌بــوA ســعي ايشــلتمه‌مه‌يه قــده‌ر مو-مكــون تركيب‌لريــني فارس ـ عرب ايفاده‌سينده

داشييير. المعارف(‌سجييه )دايره ائنسيكلو�پئديك اثر باخيمدان،

بيچيمي پو�ئتيك قايناغين معنوي

‌بـاخيب، كئچميشـينه آدام چاغالشـديقجا چئـوريليب دو-نه‌نـه گو-نومـوز بـو دو�لدوقجا، ياشا زامان

‌هــر آزالمير.‌ياشــانتي واخت هئچ ماراق تاريخه كي، دير دن سبب بو دو-شونور.‌بلكه، صاباحيني

‌قـديم قـده‌ر نـه ياشانتيسي عالمدير.‌سوTزون سيرريلي ائدن جلب اوTزونه اينسانالري چاغدا بير

ــاتي، نوTوبه‌ده، ايلك ائديجيدير.‌من والئح و دو�غما قده‌ر گو-نوموز بو او�لسادا، ‌او�خشــاما الي‌ال، باي

‌پو�ئزيياميز فو�لكلور او�ووندوران آدامي چاغا ـ چاغدان ايتيرمه‌ين، طراوتيني او�الن، شيرين قده‌ر

‌چكه‌رديم.‌داســتان ميثــال نــاغيلالريميزي و داسـتان )عرصــه‌يه(‌گله‌ن آرايــا ايلــه تــأثيري او�نون و

‌تصــديقله‌ييجي قــديملييي‌ميزين توتــان، گو-زگــو تاريخينــه معنــوي خــالقيميزين ايچه‌ريســينده عابيده‌لريميز

Hدينه ــن ــوريلن س ــابي چئ ــ »كيت ــوت« دده‌م ـ ــو�يالريقو�رق ــان(‌يئريمــيز، گــو-وه‌نج ‌ب ‌اوTيونجومــوز )اطمين

تاجيميزدي.‌ صنعت اوAجا سوTيكه‌نه‌جه‌ييميز، سوTز اعتيبارلي ايفتيخاريميز(، )سئوينجيميز

‌قــده‌ر نه او�باالريميزا ـ ائل ايله قو�پوزو و دو-نياسي سوTز قو�رقوت دده‌م اوAلو ـ تيمسالي اوAجاليق

‌اوAزاقــدير.‌يئــني بــيزدن قــده‌ر او� بــير ايلــه سئحريلييي و حيكمتلي درين قديملييي، ياخينديرسا،

‌گئــده‌ن اوAزانيب درينليكلرينــه تــاريخين بــاغلي ايلــه آدي قو�رقــوت دده‌م آراشـديرماالر آراماالر،

‌اوAزونــو چــاغالر اوTزونــون ائپــوAس اوAلـو چيخاريرســا، او-زه دو�غــرو و تــئز قــدر نــه كــوTكلري قديم

2


‌آرتــديقجا، بيلگيمــيز اوAلــو گوTسترير.‌‌‌‌كئچه‌نلره بيزه قاتيني آلتي سئحرلي ساخالنان قو�رونوب

HفHسيني قو�رقوت دده‌م قاوراديقجا دريندن او�نو ‌حيسســيميز ايفتيخــار ائشيدير، سسيني دوAيور، ن

... گوTرمه‌يه‌روAحالنديرير ايشلر گره‌كلي يئني دئمه‌يه، سوTز يئني قانادالنديرير، بيزي

HفHسي قو�رقوت دده‌م ‌هــوTروب، چلنــگ ســوTزدن پو�ئتيــك گــوTره‌ن، ايشلر گره‌كلي ايسينيب، ايله ن

‌آيـدين ايمضاسـي دا او�غلونـون طهمـز آراسـيندا شـاعيرلر و عـاليم قو�شـان اوTيكو باباميزا اوAلو

‌دايــير تاريخيميزه صنعت اينجه و ادبيات ايللر اوAزون كيمي، عاليم ـ تدقيقاتچي بير سئچيلير.‌او�،

‌ناميزدليــك ياراديجيليغينــدان جميلين احمــد شــاعير آپــاريب، تــدقيقلر يــازيب، مقــاله‌لر ده‌يرلي

ــون چــو�خ داهــا بو كي، گلير ائله تانينيب.‌منه آز كيمي شاعير ائديب.‌الكين مو-دافيعه تئزيني ‌او�ن

‌ســئوه‌نيم، »آي گــوTره‌ن او-زو ايشــيق اوmل، بوAنــدان ايــل نئچه باغليدير.‌بير ايله تواضوTعكارليغي

ــاغموAر«‌و ســئوه‌نيم!«، ــك »باشــيني »ي ــاليميز«‌آدلي توAتســون دي ــك چيراقب ــوالري پو�ئتي ‌تو�پل

‌بــير ســئچيلن ايلــه دئــييمي ســوTز فــردي مخصــوص، اوTزونــه او�غلو طهمز رشيد كي، گوTستريب

ــاعيردير.‌من ــون ش ــوزه ميللي او�ن ــاغلي، كوTكوم ــدا ميللي ب ــه روAح ــعرلرين، آلينميش قلم ‌ش

‌پو�ئتيــك لنديم.‌او�نون حئيرت سو�نرا او�خوياندان »آجيليق«‌پو�ئماالرين قاپي«‌و »قارا خو-صوصا

‌چــو�خ بيچيمي هيجـانلي(‌سـوTز )دوAيغولـو، ائمو�ســيو�نال ديلي، شـعر شـيرين و آخيجي تصويري،

‌تأثيرليكـدن دئمكـدير.‌بـوA تأثيرلنمـك او�نـدان ايسه لنمك حئيرت اوTنونده گلدي.‌پو�ئزييا خو�شوما

‌خالقينــا وارليغا، كيمي، شاعير يئتكين او�غلو طهمز رشيد كي، او�لدو حاصيل قناعت بير بئله منه

‌آكتــوال چــو�خ ائتدييي ديكته او�نا عنعنه‌لرين معنوي ياشانان چاغالرجا تاريخين، ائدير، مو-راجيعت

ايسته‌يير... بوTلوشمك ايله او�خوجوسو مسأله‌لري مو-هوم او�لموش(‌و حاضير )يئتيشميش،

‌حيسسـه‌لري عيـني او�خويانـدا دفـه ايلـك دا پو�ئماسـيني ــ قو�رقوت«‌ائپـوAس »دده‌م شاعيرين

ــدانا كيمي تظــاهو-رو باخيشين مو-عاصير تاريخه اثر بو يازيلميش كئچيرديم.‌ايلهامال ‌چيخيب. مئي

Hوه ديالو�قو، نسيللرين اصلينده، پو�ئما، ـ ائپوAس ‌آراســيندا كئچميشيميز اوAلو گو-نوموزله بابا، ايله ن

‌شــاعير مگــر بــو�يالر ائپوAســداكي دو�غــوب، نه‌دن مــو-راجيعت بابايــا مو-كاليمه‌دير.‌نوه‌نين پو�ئتيك

دئييلديمي؟ يئته‌رلي او-چون

3


‌)حماســي( ائتنيــك ـــ ميللي چيخيب او�رتايــا مقامالرينــدا مو-عــيين زامــانين و تــاريخين حاديثه‌لر،

ــ ائپوAس سجييه‌ويدير؟ درجه‌ده نه او-چون دوTور مو-عاصير جينايت‌لر بشري نوTقسانالر، ‌پو�ئمــاني ـ

او�لونور.‌ آشكار سببلري ناراحاتليغي‌نين يازيچيين او�خودوقجا

‌ليريــك چاغـدان شـاعيرين فو�رماالشسـادا، اساسـيندا سـو-ژئتي بــو�يالرين معلــوAم ائپوAسون اثر،

‌صــحنه‌لري، او�و باخيشــداكي بــو باخيشــي، كئچميشــه اوAجاليغينــدان گو-نــون بــو او�نــون معــني،

‌ائدير.‌يــازيچي جلب ديققتي تصويري پو�ئتيك مراسيم‌لرينين معيشت شنليكلري، تو�ي دوTيوشلر،

‌سـالير، نظـر ايلــه گـوTزو مو-عاصــيرليك حــاديثه‌لره و احــواالت بــاغلي ايلــه آدي قو�رقــوت دده‌م

‌گتيريلــير، او-زه ـــ او-ز اينســانال چاغــداش »دينــديريلير«، يئنيــدن قهرمــانالري داســتان گوTرونتــو،

‌واســيطه‌يه او-چون ائتمك چو-روك ـ صاف حركتيني تاريخده‌كي شخصييتين قيسالماالر قيناماالر،

‌عيبــارت، آلينــان داســتاندان و تاريخــدن اثــرده شناسي(‌سجييه‌لي )قو�م چئوريلير.‌ائتنو�قرافيك

‌تــاريخي قــازانير.‌شــاعير ليــك اوTنه‌م او-چــون تربييه‌ســي ميللي داشــين وطن تــأثيراتالر اخالقي

‌ديلچيليـك ــ تـاريخي ايفاده‌يـه سـوTزه، همـده بـاخمير، ايلـه گـوTزو آراشـديريجي يـالنيز داسـتانا

‌ـ چاتديرير.‌ائپوAس او�خوجويا بيچيمده يئني او�نو كئچيرير، اله‌كدن سوTزو ياناشير، دوAروموندان

‌زنگينـدير. ايفاده‌لرلـه قانـادلي واسـيطه‌لر، بـديعي ده قـده‌ر اولـدوغو اوبـرازلي ديلي پو�ئمانين

واردير.‌ سيستئمي قافيه يئني و آيدين چو�خ اثرين

‌كيمي ايندييــه بــوAدا كي، وئريــر يو�زومــدا ائتيموAلوژيــا آدالري تــاريخي و جــو�غرافي يــازيچي

گتيرير.‌ آيدينليق مسأله‌لره مو-باحيثه‌لي سيرا بير آچيقالنماميش

‌داشــييير، ســجييه تكرار و چو�خلوغو يئني‌دير.‌مو-راجيعتلرين بيچيميده تصوير پو�ئتيك و شعرييت

‌هــر تامــاماليير.‌شــاعير تكريرلر فيكيرلري پو�ئتيك او�لونان ايفاده بندلرده آيري ـ آيري عكسينه،

‌آچارالرينــا، يوTنه‌لـدير)يئــني ايمپرويزاسيياسـينا يئــني معلوAمـاتين تــاريخي فيكـيري اسـاس بــير

‌قديم اصل ايشله‌درك مقاميندا سوTزلري قايتارير، كوTكونه اوTز ديلي يوTنه‌لدير(، بو�يالرينا چاالرينا،

‌ايلــه اليفبــا مو-عاصــير يــا و آلينماســي يازييــا داســتانين ايســه حالالردا سيرا سالير.‌بير قه‌ليبينه

‌ائلـه بـو و قايتـاريلير ايلكين‌لييينـه ايلـه يو�زومـو »تحريفلر«‌يـازيچي بوAراخيالن زاماني تفسيري

قالمير.‌ يئر نيگارانچيليغا و ناراحاتليغا بوAرادا كي، ائديلير اوAستاليقال

4


‌ديــالو�قالر ائتمه‌يه‌ده‌يــر.‌بــو قئيــد دا ديــالو�قالري طــبيعي دانيشــاركن جهتلرينــدن گو-جلــو اثــرين

‌)موTوضــونون( ســو-ژئتين و تاپير ايفاده‌سيني اوTز ديلله پو�ئتيك آيدين گلسه‌ده، اوTزوندن ائپوسون

‌بـوAرال آناسـي اوAروTزلـه چيچه‌يين، بـاني بايره‌كله باخيمدان گو-جلنديرير.‌بوA قات ـ قات دراماتيزميني

سجييه‌ويدير.‌ ديالو�قالري خاتونون

‌دئمـك تركيب‌لـري، ديلي فـارس ــ عـرب نشرينده تكميل‌لشديريلميش يئني، پو�ئمانين ـ ائپوAس

ــا كي، او�الر ــاراق، ايشلنمه‌ميشــدير.‌بوAن ــه ائپوAســون باخماي ــو گلن اوAيغــون ديلين ‌و قــديم چو�خل

‌او�خوجــو چاغــداش ايســه ائديلميشدير.‌بوA ايستيفاده دو-شدوكجه يئري سوTزلردن اوAنودولموش

‌يئرينه تاماميله »سوTزلويون«‌وئريلمه‌سي سو�نوندا كيتابين كي، دور او�لمازدي.‌او� آيدين او-چون

‌وطن بــير ائتمكله تقديم او�خوجوالرا دفه ايكينجي اثريني بوA او�غلونون طهمز رشيد دو-شور.‌من

ــو ــار كيمي او�غل ــيرير دوAيغوســو ايفتيخ ــون و كئچ ــاريخي او�ن ــ ت ــاميزا ـ ــني ائتنو�قرافيي ــاالر يئ ‌چ

‌او-چــون او�خوجوالريمــيز آييــق و بيلن قدير اثر بوA كي، اينانيرام او�نو اينانيرام.‌بيرده گتيره‌جه‌يينه

او�الجاقدير.‌ ماراقلي

عو3مراو�غلو، ايسماعيل

پرو�فسور دو�كتور، علملري فيلو�لوگييا

5


يئرينه سو3ز او3ن

آتا قو�رقوت بو�يوندان ...‌باتات

قو�پدي... ائر بير دئرلر،

قو�رقوت«دان( دده‌م ـ )»كيتابي

قو�رقوت، دده‌م ايشيغي، او�د كوTكومون سو�ي

قو�رقوت! دده‌م ايشيغي، آد وارليغيمين

يارانيشدين او�دوندان اوTز چاغينين سن

يارانيشدين.‌ او�دوندان سوTز اوAلولوغون

آزاالرمي، گوTزايستيسي باخيشينين

آزاالرمي، ايستيسي كوTز او�جاغينين

قو�رقوت؟! دده‌م

او�لدون، ايشيق گلن كئچيب تو�راندان سن

او�لدون! ايشيق گلن ايچيب گو-نشي سن

سن، آچانسان بئيينلره ايشيغيني

سن، ساچانسان يئيينلره دو-شونجه‌دن

قو�رقوت! دده‌م

اوAلوالشدين، ايسته‌يينده بو�يالرين سن

او�داالشدين... بوAلودوندا او-ره‌كلرين

شيمشك، چاخدين كيمي گوTيلر چاغا چاغدان

تك، داش ياغدين باشالرينا ياغيالرين

6



قالماز، يازا قارالر ياپا سوTيله‌دين:‌»ـ سن

قالماز!« گو-زه دو-زه‌ن گوTيچه چيچك ـ چيچك

سو�يومادي، او�جاغين سوTز سپدي، ها قار

اوAيومادي، دو-يمه‌جه‌لر آدلي ديلHك


چيخماسين، قو�ي او�تالر آجي سوTيله‌دين:‌»ـ سن

آخماسين!« قو�ي سوAالر قارا ايچيلمه‌يه‌ن

آالقالندي، او�تال آجي چيچه‌كليك سوTز

جاالقالندي، چامير قارا سوAيا دوAرو


تو�خونسا، دو-ز آنالمدير، سوTز سوTيله‌دين:‌»ـ سن

!« او�خونسا دو-ز »ياسين«‌گوTزه‌ل سوTيله‌مه‌دين:‌ـ

ياماقالدي، ياماغي كيم منه سوTيله

يوAماقالدي، گئرييه كيم دو-شونجه‌ني


گزر، او�زان اوAلوس ـ اوAلوس سوTيله‌دين:‌ـ سن

!«ـ گزر پو�زان چالغينليغي چاليب، قو�پوز

سو�يالدين« »سو�ي چاليب، قو�پوز اوTزونده سن

بو�يالدين« »بو�ي قو�چاقالردان ايگيدلردن،


او�لسون، گئرچك باتسين، ياالن سوTيله‌دين سن

7


دو�لسون!«‌ـ يو-زه دا ياشالري گئرچكلرين

يو�خدو، ياالن قيريق بيرجه دئييمينده

يو�خدو، قاالن ايندييه‌جن دئييب، ياالن


ايزينده‌يم، قاليمينين ياشامينين،

گوTزونده‌يم! بوAالغينين بو�للوغو سوTز

ساچيم، گوTزدن ايشيغيني گوTزلرينين

ساچيم، سوTزدن ايشيغيني سوTزلرينين


دير، سنين او�د دير، سنين سوTز ساچيرامسا،

دير! سنين آد سئچن يو�لو اوTلمزلييه

بو�يالنيرام، اوAجاليغا اوAجالديغين

»بو�يال«ييرام، »بو�ي«الريني يئنيدن من


بو�ي بيرينجي

8


بوغاج

قو�رقوت، دده‌م او�زان، اوAلو بو�ياليان«، »بو�ي

قو�رقوت! دده‌م پو�زان، ساواش ياتيران، قان

قوردو، ييغناق باييندوAر خان او�غلو قامغان

قوردو آغ دو-م قيپ‌قيزيلي، او�تاقالري

قارا، يوAندان ـ ايدي قارا او�تاق‌دا بير

قارا، ياندان قارا، ايچي قارا، او-ستو


او�تور، بوAيور، او�تاقدا آغ وارسا، او�غلون

قوAر! قوAروم كئچ، قيزيلييا وارسا، قيزين

قارايا، گير يو�خوندورسا، قيزين او�غلون،

هارايا، دئه، مي، يئته‌جك تانري بوAردا


Aرغان او�تاغا بوAقو�ندوردوالر، خاني دو

دو�ندوردوالر... يئرينده‌جه شاشيرتيدان

بئله!«‌ـ بوAيروق باييندوAردان سوTيله‌ديلر:‌»ـ

بئله، آيريق بئله، بوTلوم باشالديمي


ايگيدي، قيرخ خانين دوAرغان باشيندايدي

Aاينجيدي.‌ چو�خ آجيقالندي، قارغيشدان بو

9


دوAرون، دئدي:‌»ـ ائيله‌ييب ال ايگيدلره

دوAروم!«‌ـ بئله منه بوAردا آلچالماقدير


آتيني، بو�ز ميندي چكيب قيرپينجا گوTز

خاتوAنونو... يامانالسين ده، تله‌سدي

اوAلوساجان، كسدي يو�لو يو�ردو، آتي

خان؛ چاغيردي خاتوAنونو كيمي، چاتان

خان دورغان

تو�يلوم، قانلي گوTره‌ييم، گوTز گل، ياخينا

بو�يلوم!« سروي يو-رويه‌نده چيخيب »ائودن

ساچليم، قارا چاتان، ساچي تو�پوغاجان

قاشليم!‌ چاتما بنزه‌ر يايا قوAرولوجا

�غيشمايان بادام قو�شا آغيزليم دار سي

او-زلوم. آلما آلليغيندا آلماسي گو-ز

گره‌ييم‌سن، او�دومسان، گوTز خاتوAنومسان،

ديره‌ييم‌سن! سن ائويمه، ياغماالنماز

مو، دوAروم يئريمده‌نجه‌ديك مي، سوTيلرسن

مو؟! بوAروم دئه، قو�لالريني بو�غازالييب،

قانا، يئرده مي بو�ياييم سني يو�خسا

مانا!... آنالت مانا، سوTيله سوAچلوغو بو

10


آنا خاتون

سوTزلر، آجي سوTيله‌مه گل، خان، دوAرغان هئي

گوTزلر! كوTرپه خاتوAنون اوTز يو�خ، سو�راغين

دوAر، آياغا ياتاغيندان ائركن سحر

قوAردور! چادير دHيه‌ن گوTيه باشي يئرده

قير، قو�چ نئچه بوAغرا، نئچه آيغير، نئچه

چاغير.‌ قو�ناق او�غوزدا‌ن ديش او�غوزدان، ايچ

او�نو، گئيدير گوTرسن، چيلپاق دو�يور، آجي

بو�رجونو! وئر ائيله، كوTمك بو�رجلويادا

Hت ساغدير، قيميز باديا ـ باديا قاالقال، ا

ييغناقدير! گوAر تو�يدور، اوAلو گوTرسون، گلن

اوTزو، گوTره‌ر يالواريشي تانري او�ندا،

اوTزو... وئره‌ر او�غول بيزه اوAغوراليار،

Aزلردن بوTرغان سوAمودالندي، خاندا دوAاو

او�دالندي.‌ گوTز قاباردي، كوTكس ياندي، او-ره‌ك

11


تو�يا، ييغدي به‌يي خاني، قوAروب، ييغناق

بو�يا، ـ بو�يدان دو-شدو سسي ييغناغينين


قوAماشا، آل بو-رونموشدو چادير آال

Hي‌لر خانالر، باشا؛ ـ باشدان او�تورموشالر ب

�ميز، يئييب، ياخنا ايچيرديلر، ايچگي قي

كئچيرديلر، بو�زارتمايا قو�وورمادان


چاغيريردي، ـ چاليب او�زان يانداسا بير

چاغيريردي.‌ دئييب »خانيم!«‌ـ دئييب، »تانري!«‌ـ

سو-زوردولر، قيزالر گوTيچك چالير، قو�پوز

او-زوردولر، او-ره‌ييني ايگيدلرين


هرله‌نيردي، توAتوب، ياللي ايگيد نئچه

ترله‌ييردي... اوTتوشمه‌ده آتالر چاپار

�نخيريردي كيمي، دارتان يو-يه‌نيني في

كيمي، دارتان يايالريني سو-زوردو او�خ


او�لدو، او�غلو او�لور«‌ـ يو-يره‌ك ديلي »او�زان

دو�غولدو... گو-ن ياشامينا خانين دوAرغان

او�نا، تانري گوTنده‌رميشدي ايسته‌ييني

خاتوAنونا، اوAجاليقدي سئوينجي بو

12



خان، آييلدي اوAيغودان داش يوAخودان، داش

خان... ساييلدي باشدا آرتيق ييغناقالردا

ياغا، ـ ياغا ايشيغي گو-ن گوTزوندن ـ او-ز

او�تاغا، آغ خاني دوAرغان چكيرديلر

قو�رقوت!... دده‌م

ياشي، او�ن‌بئش چاتدي گليب او�غلونون خان

Aآداشي.‌ يو�خ آدي، يو�خسا چاغاجان بو

وئره‌ردين، آد ايگيدلره يئتينجه چاغ

وئره‌ردين، او�د او-ره‌يينه گو-ج، قو�لونا


او�يناييردي، او�غلو آدسيز خانين گو-ن بير

قايناييردي.‌ گوTزو او�دلو تيتره‌يير، كوTكس

او�يونداشي، او�نون ايدي او�غالنجيق او-چ

باشي، گو-ن او� قاريشميشدي او�يناماغا


باييندوAر، خان ساخالداردي بوAغرا بوAغا،

دوAر! اوTنونه او�نالرين چيخ، وارسا، گو-جون

اؤيونه‌ردي، وورسا، بوAينوز داشا بوAغا

اوTيونه‌ردي، ساالندا سوTز بوAغرادان خان،


13


دوTيوشنده، ايله بوAغرا بوAغا قو�رخونج

ايييشنده بيرييله ـ بير گوTسته‌ريب، گو-ج

بيه، خانا، گتيره‌ردي قوAتلوق بو�ل ـ بو�ل

كو-يه، هايا، بو-رونه‌ردي آراليق‌دا


بوAغاني او� يئده‌كله‌ردي كيشي آلتي

ياغاني... قان بوAينوزوندان قو�رخو، گوTزدن

ياندا، قالدي قو�رخوب، او-چو او�غالنالردان

چيخاراندا، آراليغا بوAغاني‌دا


دوAردو، سايماز يالقيز، او�غلو خانين دوAرغان

ووAردو؛ يوAمروق آلنيندان دو-ز تپينه‌نده

يوAمروغونو، قو�الزالدي بيرده بيرده،

قوAيروغونو، چيرپا ـ چيرپا چوTكدو بوAغا


او�نو، دارتدي او�رتاليغا بوAينوزالييب

بو�ينو.‌ دو-شدو دا بوAغانين تك بوAراخان

بيچاق، چكدي بو�غازينا گئجيكمه‌دن

قو�چاق، بئله او�لماميشدي سو�يدا او�غوز


Hي‌لر يانينا دوTرد تو�پالشديالر او�نون، ب

او�غلونون.‌ خان چاغدانجا او� قالخدي ساني

او�نا، بوAردا سوTيله‌ديلر اوTيه‌نجلر چو�خ

14


خانا، دوAرغان سو�راغي بوA چاتديرديالر


يئنه؟ او�را چاغيريلدين ـ ايدي بوA يو�ل

ايگيدينه! ـ او�غول خانين وئره‌نسن آد

Hييره‌م، باش ايسته‌يه بوA كوTكومده سو�ي ا

Hييره‌م، باش بيرچه‌يه آغ ساققاال، آغ ا


سن، يو�لالندين ايگيدله او� ـ بئله‌يدي يو�ل

گه‌ليشدن.‌ بوA سئويندي چو�خ خاندا دوAرغان

اوTيه؛ ـ اوTيه او�غالني قو�چ سو�يالدين«‌ـ »سو�ي

Hي‌ليك او�نا باباسي قو�ي ـ دئيه!‌ـ وئرسين ب

قو�رقوت دده م

Hي‌ليك سن خان، دوAرغان هئي ـ ايگيده، بوA وئر ب

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، گو-نر

ايگيده، بوA وئر آت چاپار ايلخيندان اوTز

Hر دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، مين

15


ايگيده، بو آيير قو�چ كوTك آغيليندان

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، قييما

ايگيده، بوA آيير بوAغرا قايتابوAندان

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، بو�يما

ايگيده، بوA تيكدير ائو بير تاغلي قيزيل

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، قاال

ايگيده، بوA تيكدير گئييم قاناد قارتال

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، آالر

آدي او�نون ـ كسدي، بوAغا ييخدي، بوAغا

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، بوAغاج

تانري، اوAلو قو�روجوسو وئرديم، آد من

دوTزوملودور! باجاريقلي، او�لسون، آماج

يئرينه:‌ سوTز سو�يالدين«‌ـ »سو�ي بئله‌جه باخ،

يئرينه! اوTز خانين دوAرغان او�لسون دوAران

دوTندردي، سوTز ايگيده قيرخ ايسه بوAغاج

دوTندردي، او-ز كو-سدو، او�ندان ايگيدده قيرخ


يامانالدي، چو�خ بوAغاجي ايگيد قيرخ او�

دوAمانالندي... بيرده باشي خانين دوAرغان

ايميش، ايري قوAردالر گزه‌ن ايچلرينده

ايميش، ديري چاتجاق چاغي يامانليغين


قوAرغوسوندان، بو او�نالرين آچماييب باش

قوAيوسوندان، قو�رخونون بوA چيخامماييب

16


او�غلونو... اوTز ائتمه‌يه يو�خ تله‌سدي خان

او�نو اوTنه سو-روسونلر وئردي، بوAيروق


آزديرديالر، دو�غرولوقدان خاني او�نالر

يازديرديالر... قو�رخو ـ قارا يو�لالرينا

كله‌ييني، كسسين آودا ديلله‌شديلر،

ايلمه‌ييني، آتسين او�ردا بوAغاجينا


سو3يله مه سي او�زان

چاغدي، اوTتن يئل‌لري دان اسيم ـ اسيم

چاغدي... اوTتن تو�راغاي چيل ساققالليجا

بانالييردي، تيتراريلر ساققال اوAزون

Hر يانالييردي.‌ بيريني ـ بير آتالر كيشن

چاغدي، سئچن آغي قارا قاراني، آغ

چاغدي... سئچن بزه‌يي ـ ده‌بر گلين ـ قيز

17


دو-شوردو، گو-ن او-سته كوTكسو داغين آال

اوTتوشوردو...‌. ايگيد آتلي نئچه ـ نئچه

آوا، چيخدي خاندا دوAرغان چاغدا بئله

قو�وا.‌ اوAزاق آجيغيني تاپمادي گو-ج

ايله، اوTزو آپارميشدي دا بوAغاجي

ايله، گوTزو او�نو ياخسين قاليردي، آز


« قوAشالديالر، آوالديالر، گو-نو، بو-تون

توAشالديالر... او�خو كه‌لك ايگيده بير

قاني، او�غول ايسته‌ييردي آلچاق قيرخ او�

ساني، باتسين خانين دوAرغان ايسته‌ييردي،


قو�والديالر، كئييك سيغين، چاپديالر، آت

تو�والديالر:‌ بوAغاجي‌دا آراييب، چاغ

گئتسين، ساري آتانا قو�و، آوالري »سن ـ

-نيرلي چو�خ گئتسين! ساري آتانا او�خ سي

آتماني، او�خ ، چاپماني آت گوTرسون بابان

او�يناتماني... قيلينجيني او-ستونده آت

بيلسين، اوTيه ييغناقالردا او�غلونو اوTز

بيلسين!«‌ـ يييه‌ ساخالنجينا يو�خونا، ـ وار


Aپيي‌له‌ديلر، باشيني‌دا يو�لونان بو

18


Aيله‌ديلر.‌ پاالن ـ ياالن يو�لونان بوTسو

سو�ودو، باشدان آلداتمايا باخدي بوAغاج،

�غينالري قو�ودو، ساري باباسينا سي


بئله، هاردان ليك ايکي بوA دو�غماالردا

بيله.‌ ـ بيله قوAرار قوAرغو بيرينه ـ بير

چيخمالييميش، قارشي قارا او�النا آغ

چيخمالييميش، قارشي يارا او�النا ساغ


Aلگوده بوTرولوبموش، بوAوارليق، دئمه، قو

دارليق.‌ وارميش گئنيش‌ليكده ايشله‌مز گوTز

چيخمالييميش، قارشي يامان ياخشيليغا

چيخمالييميش، قارشي دوAمان آيدين‌ليغا


�غينالري او�غلون او�دور، »ـ قو�وور، قو�وور، سي

ووAر!«‌ـ بيرينجي بوAغاجي سن ووAرونجا او�

قيزدي، بئيني سوTزلردن بوA خانين دوAرغان

سيزدي، آجيق دامال ـ دامال دامارينا


Aقان! سو�يودار قان جو�شدورار آجيغي بو

خان.‌ قالديردي اوTنونه گوTز ياييني ـ او�خ

19


آسانجامي، توAتماق او�خا او�غلونو اوTز

آسانجامي، قاناتماق كوTكس توAتوب، او�خا


خان، دوAروخدو گوTزو، يوAمدو گوTرجك آتي

خان.‌ قو�رخدو چو�خ اوTزونوده، ايتيرميشدي

چكدي، يايي يوAمولو گوTز كئچدي، بوAغاج

اكدي، او�خو كو-ره‌يينده او�غلونون اوTز


�شقيردي، او� او-ستونده آت دئييب، »بابا«‌ـ قي

�شقيردي.‌ قان كو-ره‌ييندن دو-شدو، يئره في

او�نا، خاني گئتسين ياخين قو�يماديالر،

او�رداسينا، توTكه‌ني قان قايتارديالر


گل، هارايا دده‌م، اوAلو هارداسان، دئه،

گل! آرايا قاني، او�غول توTكدو بابا

چابااليير، ايچينده قان بوAغاج باخ، بير

بايير، ـ چوTل بوA آغاليير قان حوTنكورور، گوTي


چاپار، يئتيش دده‌م، اوAلو هارداسان، دئه،

قو�پار.‌ كو-ي ـ سس اوAلوس، ـ اوAلوس بيرده قو�و آت

Aز كو-يدن ـ سس بوTدو-شسون، سسه بو�يالر او�غو

دو-شسون، كسه يو�لو او�غور اوAلوسالرا

20



ديكدي، يو�ال گوTزلريني آنا خاتوAن

گئجيكدي.‌ چو�خ بوAغاجيسا دو-شدو، آخشام

قوAرسون، ييغناق آوينا ايلك ديله‌ميشدي،

�غناق سئوگي‌سيندن او-ره‌يينده قوAرسون، سي


آتالندي، او� گئيينيبن دوTزه‌ممدي،

�رپدي، او-ره‌ك سه‌يريدي، گوTز آتالندي.‌ كوTكس چي

او�، باشينا قاتارالييب گوTزه‌لي قيرخ

او، قاشينا ديکديرين بير چيخدي چاپار

قو�رقوت دده‌م

گئري، دوTنور قو�روجو قيرخ خانال گوTردو،

�رادا اوTن يئري.‌ بو�شدو بوAغاجينين سي

چالدي، قارا گوTزلرينده وارليق بو-تون

چالدي؟! هارا قيلينجي گوTر دوTنوكلوك بير

21


آنا خاتون

قاييتدين، تك واردين، قو�شا خان، دوAرغان هئي

آييلتدين... سن اوAيغودان بو اوAيغودايديم،

هاني، ياوروم هاني، باالم وئر، سو�راق بير

�وريم ساچي تو�پا قارام، گوTزو هاني؟! قي

دئه، اوAچدومو، داغدان باخان بيزه او-زو

دئه؟! دو-شدومو، آخينا گوAر گوAروم ـ گوAروم

او�نو، قاپدي قاپالن يو�خسا ييخدي، آرسالن

Aاو�نو؟! تاپدي بئله هاردان آغريليق بو

هاني، ياوروAم واردين، قو�شا خان، دوAرغان هئي

�وريم ساچي تو�پا قارام، گوTزو هاني؟! قي

خان، اوAزونه خاتوAنونون باخامادي

خان! اوTزونه ائيله‌ميشدي يامانليغي

كئچدي، سو-روب دينمزجه ـ الل آتيني او�،

كئچدي، هوTروب كوTينك قارا خاتوAنونا


او�ل.‌ آرخايين دوTنه‌ر، او�غلون آنا، خاتوAن »ـ

22


او�ل!«‌ـ آرخايين ائنه‌ر، داغدان قاليب، داغدا

اوTنه، چيخيب ياالنچي قيرخ يانچي، قيرخ او�

يوTنه، اوTزگه دوTنده‌رديلر دو�غرولوغو


اوAيمادي، چو�خ اوAيدورمايا آنا خاتوAن

اوAيومادي؛ تاپيب دينجليك قاتالييب، ديز

داغا، قاسليق چاپيرتدي آت گوTزلـله قيرخ

ساغا، باخدي سو�ال، باخدي اوAجاليقدان


يوTره‌يه، ـ يان قو�نور قوAزغون چالدي، گوTزو

دره‌يه.‌ بير ائدير باسقين تو�پا ـ تو�پا

ايييني، قان دوAيوب قوAشالر دو-شدو، باشا

ايتيييني، بيلر تاپا بوAردا يالنيز


آزغين، قيرخ او� گئتميش قو�يوب ياراليني

قوAزغون.‌ ـ قارغا توTكولموشدو گوTره بوAنا

يييه‌سيني، قو�رويوردو كوTپه‌ك ايكي

نييه‌سيني، سو�رسون كيمده‌ن آنا خاتوAن


ايچينده‌دير، قان ـ آل او�غلو گوTردو، آنا

بيچيمده‌دير.‌ اوTزگه يو�خلوق سوTنور، وارليق

آتدي، اوAسته بوAغاجينين اوTزونو او�

قاناتدي؛ او-ز آغالتدي، گوTز ياخدي، او-ره‌ك

23


آنا خاتون

ساغيلميش، قان گوTزلرينه آالن اوAيغو

�خيلميش؟! دئه، آغريدانمي كوTكسون گئنجه سي

گليب‌سن، توAش او�خونامي دوTنوكلوك بير

سن؟! گليب توAش آخينامي ساالن آجيق

او�غول: مانا، گيزليمي آچ سه، ديريسن

او�غول؟! سانا، آغريليق بوA گلدي هاردان ـ

داغا، قاسليق دوTنده‌ردي او-ز چوTكوب، آنا

ياغا.‌ ـ ياغا او�دو آجيق گوTزلريندن

آراييردي، داشدا ـ داغدا سوAچو آنا

قارغاييردي؛ ياماناليير، داشي ـ داغي

آنا خاتون

24


سوAالرين آغ شاققيلدايان شاققير ـ شاققير

داغي، قاسليق او�لسون، آخماز داشيبديرسا،

او�تالرين گوTي چيخان يئردن قاباريبان

داغي! قاسليق او�لسون، چيخماز گوTيه‌ريبسه،

سنين، آچار دو-يوم ـ دو-يوم چيچه‌كلرين

داغي! قاسليق او�لسون، آچماز آچيبديرسا،

سنين، قاچار كئييكلرين بوTلوك ـ بوTلوك

داغي! قاسليق او�لسون، قاچماز قاچيبديرسا،

او�نو؟! ييخدي قاپالنيمي آوالقالرين

داغي! قاسليق او�لسون، ييخماز ييخيبديرسا،

او�نو؟! ياخدي او�دالريمي ايلديريمين

داغي! قاسليق او�لسون، ياخماز ياخيبديرسا،

تكي، دوTيه‌ن قوAالغيني سسي آنا

تكي ده‌ين گوTزونه ـ او-ز هه‌نيرتيسي

باخدي، او�نا گوTزلريني، آچيب بوAغاج

آخدي؛ سوTزلر تيتره‌ك ـ تيتره‌ك دو�داغيندان

بوغاج

‌سن،‌قارغاما‌سوالري‌آغ‌آخارليدا

25


‌وار؟!‌چوموسو‌Aآخارينين‌داغي‌قاسليق

‌‌‌‌سن،‌قارغاما‌او�تالري‌يؤگ‌باخارليدا‌

‌‌وار؟!‌سوAچومو‌باخارينين‌داغي‌قاسليق‌

‌‌سن،‌قارغاما‌کئييکلري‌آوالقالردا‌

‌‌‌وار؟!‌سوAچومو‌قاچارينين‌داغي‌قاسليق

‌‌سن،‌قارغاما‌‌قاپالنالري‌او�يالقالردا

‌وار؟!‌سوAچومو‌قو�وارينين‌داغي‌قاسليق

‌او�نو،‌قارغا‌بابامداديرـ‌منيم‌بوسوAچ

‌آنا!‌قارغا،‌بابامي‌خان‌ييرسان،اقارغ

‌يارادان،‌بو‌گلمز‌اوTلوم‌منه‌قو�رخما،

‌يارادان!‌بيل،‌قو�روياجاق،‌وارليغيمي

,‌ساغالماغيم‌ـ‌چيچه‌يي‌داغ‌،سو-دو‌اآن‌

قالماغيم...‌دينجليييمدي,‌ساغ‌ـ‌الي‌آنا

‌‌‌

‌‌دوTشلريني،‌قوروموش‌سو-د‌سيغدي‌آنا

‌دوTشلريني،‌داغين‌زيبه‌گ‌گوTزه‌للرسه‌‌

يي؛‌چيچه‌داغ‌نئچه‌ـ‌نئچه‌دوTشوردولر

‌يي،‌چيچهل‌آ‌يي،‌چيچه‌گوTي‌

!قو�رقوت‌دده‌م

‌،‌اوAمودال‌سو�ن‌گو-جونه،‌وار‌‌سيغدي‌آنا‌

او�دال.‌قانال،‌دامجي‌ـ‌يدامج‌سو-دو‌دامدي

‌او�نا,‌بيرده‌داميزديريب‌سوAيو‌چيچک

‌ياراسينا,‌باالسينين‌او�غول‌سو-رتدو


26


‌اوجو,‌وارليق‌گو-جو,‌يقلوار‌ـ‌سو-دو‌آنا‌‌

‌.واوAج‌ايشيق‌کوTزو,‌اوجاق‌ـ‌سو-دو‌آنا

‌،آيدينالتدي‌ايشيغيني‌دوAيومالرين

‌،کوTزقاتدي‌،او�‌سينه‌ايستي‌او-ره‌کلرين


‌اوTزه‌يي،‌ساغ‌آغريالرين‌ـ‌چيچه‌يي‌داغ

‌گوTزه‌يي.‌او-ز‌ياراالرين‌ـ‌چيچه‌يي‌داغ

‌قايساقاليار,‌يارا‌قانلي‌,رداوقور‌قان

ساخاليار,‌‌سو�ي‌زساياگلم‌دو�غوب,‌يئرده‌ن


‌آتا,‌قاقيور‌رمينديرديل‌ياراليني

‌اوTيسوزآتا.‌ـ‌باباسي‌خان‌سو�راقسيزدي

‌او�داسينا،‌يو�لال‌گيزلي‌چاتديرديالر

‌آتاسينا,‌قيريق‌بيرجه‌بيلديرمه‌ده‌ن


‌باخين,‌ياخشي‌تاپشيرديالر:»يارالييا

‌ياخين!«‌دو-شه‌ياالنچي‌قيرخ‌،بوAراخمايين

‌آنا,‌خاتون‌باغيشالدي‌دهوزونTگو

آغريسينا,‌‌بوAغاجينين‌سالسين‌ايشيق


‌قو�يولدو,‌سوTز‌آچماماغا‌گيزليمي‌بو‌‌‌

.‌قو�يولدو..‌گوTز‌يارالييا‌گو-ندوز‌ـ‌گئجه

27


تاپدي‌قايساق‌ياراسي‌او�خ‌گو-نه‌خجارقي

چاپدي,‌‌دا‌آت‌تاخدي,‌قيلينج‌قالخدي,‌بوغاج


‌دو-شدو-,‌دوAيوق‌ياالنچي‌قيرخ‌يانچي,‌او�قيرخ

دو-شدو,‌‌سو�يوق‌ائوينه‌کوTکس‌خانين‌بوندان

‌باغالديالر,‌اللريني‌اولوب,‌ديلبير

‌داغالديالر,‌چارپاز‌ـ‌چالين‌کوTکسونوده


‌سيجيمي,‌قيل‌ساليب‌ايلمک‌بو�غازينا‌

‌کيمي.‌توتساق‌بو�يونجا‌يو�ل‌آپارديالر

قوردو,‌‌قوAرغو‌خانا‌دوAرغان‌آلچاق‌او�قيرخ

‌اوچوردو،‌داغ‌او-سته‌يو�لو‌يامانليقدان


‌يامانليغي,‌دوAيدو‌اوTنجه‌آنا‌خاتون

‌دومانليغي...‌قارا‌قو�وسون‌قو�ورولدو,‌چو�خ

‌دونا,واوAم‌غلونون�او‌بير‌تکجه‌قالدي

‌او�دونا؛‌گوTز‌دئمه‌لييدي‌او�لموشالري

آنا خاتون

‌او�لدو،‌‌داشقين‌‌باالم‌,‌او�غول‌مي,‌گوTرورسن

‌او�يولدو؟!‌يئر‌مادانناو�ينا‌قاياالر‌ديک

‌‌يوردو,‌ياغما‌‌ائتمه‌ميشده‌ن‌ياغي‌قانلي

‌وردو.ق‌قوAرغو‌بابانا‌خان‌يانچي‌قيرخ‌او�

‌دور,‌يئرينده‌ن‌ائرکن‌ـ‌‌ائرکن‌ايگيديم!‌‌خان‌

28


‌دور,‌باشيندا‌ايگيدين‌قيرخ‌تو�پال,‌بيرده

‌تاپ,‌آراييب‌باباني‌اوAز‌او�لسا,‌هاردا

‌چاپ!‌قيلينجال،‌بوAداق‌ـ‌بوAداق‌آلچاقالري

‌او�غول,‌اوAيما,‌يالوارتييا‌يالوارساالر,

‌او�غول!...‌اقييم‌بابانا‌سن‌قييدي,‌بابان

‌‌،سيزاردي‌نقا‌گوTزلرينه‌چيخسا,‌سوTزده‌ن

‌زاردي.�وپ‌ايز‌ايتيره‌ر,‌يو�ل‌چيخسا,‌گوزده‌ن

‌،اوTنونده‌سوTز‌رديه‌اريي‌کيمي‌دو�نموش

‌،گو-نونده‌دار‌باباسينين‌يئتمه‌لييدي


‌ي,ددامجيالر‌بو�لودالشيب‌چيخسا,‌سوزده‌ن‌‌

‌قامچيالري.‌ياندان‌او�نو‌يئلي‌قيناق

‌ياغيالرا,‌چالسين‌قيلينج‌او�لدو,‌شيمشک

يارا,‌‌‌ياغي‌آغري,‌ياغي‌آلسين‌اوندان

!...قو�رقوت‌دده‌م

دو�لو,‌‌اوTيود‌هردئييمي‌ـ‌سوTزو‌آنا‌

يو�لو!‌اولدوز‌اوجاليغين‌سوTزوـ‌آنا

آخيم,‌گئديم,‌‌آخيشيندا‌اولدوزون‌او�

گئديم,‌ياخين‌ايشيغينا‌اولدوزون‌او�


‌‌يايار,‌آيدير,‌ايشيق‌بو-توTو‌سوTزوـ‌آنا

او�نو,‌قارااليار!‌‌آلسا‌اوAمودسوزلوق

او�لسون,‌‌اوزاق‌دومانيندان‌قاراياخما

29


او�لسون,‌اوزاق‌تو�رانيندان‌ياالنالرين


چاپدي,‌چاپدي,‌‌‌اوزونو‌يو�ل‌بوغاج,‌آتي

تاپدي.‌‌داغدا‌ساتقيني‌گليب,‌قيرخ‌آخير

اوTيودو,‌‌سو�ن‌آناسينين‌وئرميشدي‌گو-ج

ايگيدي,‌قيرخ‌قو�ووردو‌آت‌آرخاسينجا


يورموشدوالر,‌‌‌اوTزلريني‌قانليالرسا

قورموشدوالر.‌‌ييغناغيني‌ايچمه‌ـ‌يئمه

کيمي,‌‌چاتان‌او�را‌بوAغاج‌قالخديالر‌ديک

کيمي!ـ«‌‌توتان‌ساريسينالر‌سوTزله‌شديلر:»ـ


يو-روتسونلر,‌‌ليکده‌ايکي‌ديلله‌شديلر:»ـ

سو-روتسونلر.«‌‌ائللرينه‌ياغي‌قوAزئي

يالواردي...‌‌چو�خ‌خانسا‌دوAرغان‌دو-شن‌دوAيوق

واردي,‌‌قو�پوز‌‌بو�يدا‌قو�لجا‌يانالريندا


ساخاليين,‌تله‌سمه‌يين,‌‌ال‌يالواردي:»ـ‌چو�خ

او-ستون,‌يئيين!‌‌ساواشماقدان‌دوTنسه،‌گئري

قاليم,‌‌منيم,‌آچيق‌آچين‌قو�لالريمي

چاليم!‌ـ«‌اوTنده‌سيز‌گتيرين‌قو�پوزومو


30


قو�پوز,‌‌آلدي‌تکي‌آچان‌قو�لالريني

قو�پوز.‌‌چالدي‌يانا‌دوروب,‌ياناـ‌اوTنده

دوTنسون,‌‌باخيب,‌گئري‌سوTزه‌دئدي...‌ايگيد

‌دوTنسون؛‌باخيب,‌گئري‌او-زه‌ووروشمادان

خان دورغان

آپاراالر,‌‌ايگيد,‌آتالريمي‌قو�چ‌هئي

منه!‌‌سوTيله‌مينه‌رين‌وار؟‌ايلخيدا‌او�

گئرييه,‌‌آتيني,‌دوTن‌اوTز‌وئريم‌آليب

گئرييه!‌‌آتيني,‌دوTن‌سوTز‌چاپيرتما‌چو�خ

آپاراالر,‌‌قو�چالري‌کوTک‌عاغيليمدان

سوTيله‌منه!‌‌وار؟‌قو�چونمو‌او�عاغيلدا

گئرييه,‌‌قو�چونو,‌دوTن‌کوTک‌وئريم‌آليب

گئرييه!‌‌سوAچونو,‌دوTن‌اوTز‌آنال‌اوTزون

آپاراالر,‌‌بوAغراالري‌قايتابوندان

منه!‌سوTيله‌وار؟‌يو-کله‌تين‌تابوندا‌او�

31


گئرييه!‌ بوغراني,‌دوTن او� وئريم ليبآ

گئرييه!‌دوTن‌آغريني، کوTکس چکه‌رسن چوخ

‌ياغماالنا،‌ائولريم‌بان‌تاغلي‌قيزيل

منه!‌‌سوTيله‌وار؟‌او�دان‌اوTز‌ائولرده‌او�

گئرييه,‌‌اوداني,‌دوTن‌اوTز‌وئريم‌آليب

گئرييه!‌‌آديني,‌دوTن‌قو�چ‌ايتيره‌رسن

‌آپاراالر،‌گليني‌قيزـ‌گوTز‌گوTي‌او-ز،‌آغ

منه!‌‌سوTيله‌وار؟‌دئييکلين‌قاتاردا‌او�

‌گئرييه،‌دئييکليني,‌دوTن‌يميقورتارا

گئرييه!‌‌دوTن‌کئييکيني،‌ايتيره‌رسن

‌آپاراالر،‌قو�جاالري‌ساققاللي‌آغ

منه!‌‌سوTيله‌وار؟‌بابان‌خان‌يانالريندا

‌گئرييه،‌باباني,‌دوTن‌خان‌يميقوAرتارا

‌!گئرييه‌او�باني,‌دوTن‌ـ‌ائل‌ايتيره‌رسن

گل,‌‌آجيما‌يانيرسانسا،‌بوچاغيما

گل!‌‌قييما‌قييميشامسا,‌سن‌او�غلوما‌اوTز

گئرييه,‌‌چالديرمارام,‌دوTن‌قيلينج‌قارا

گئرييه!‌‌سالديرمارام,‌دوTن‌ياراقالري

‌يوخ،‌دوAيومو‌باباسينين‌دوAيدو‌بوغاج

يوخ!‌‌اوTيومو‌له‌شيب‌اوTگئي‌‌او�نا‌او�غلو

‌سالسين،‌باشا‌او�نو‌گوTزله‌ايسته‌دي،‌بير

سالسين,‌‌داشا‌اوخالريني‌سوTز‌آتديغي


32


او�غول,‌‌اوAيما،‌يالوارتييا‌يالوارساالر،‌»ـ

او�غول.‌‌قييما‌بابانا‌سن‌قييدي‌بابان

قوAالغيندا,‌‌سسله‌نيردي‌سوTزو‌آنا

‌دو�داغيندا،‌او�دالنيردي‌سوTزو‌آنا


ساغدير,‌‌او�غول‌بيلمه‌لييدي،‌هاردان‌بابا

قالخاجاقدير؟!‌‌قوAرتارماغا‌گو-نونده‌دار

‌قاليبدير،‌ساغ‌گتيرمه‌زدي،‌دو-شونجه‌يه

آليبدير,‌ساغاليبدير.‌گو-ج‌گو-جده‌ن‌هانسي

؟!قو�رقوت‌دده‌م

‌يو�خ،‌دوAيومو‌دوAيدو,‌باباسينين‌بوAغاج

يو�خ!‌‌اوAيومو‌له‌شيب،‌اوTگئي‌او�نا‌او�غلو

سالسين,‌‌باشا‌او�نو‌ايسته‌دي,‌گوTزله‌بير

‌سالسين؛‌داشا‌او�خالريني‌سوTز‌آتديغي

33


بوغاج

گئتسه,‌سنين‌کيدير,‌‌آتالر‌کيشنر‌کيشنرـ

چو�خ.‌‌مينه‌ريم‌وار,‌سوTيله‌مه‌�ايلخيدا‌او

قو�يمارام,‌يو�خ!‌‌او�نو،‌قاال‌آلچاغا‌قيرخ

‌گئتسه,‌سنين‌کيدير،‌قو�چالر‌عاغيليندان

چو�خ.‌‌وار,‌سوTيله‌مه‌قو�چالريم‌�عاغيلدا‌او

او�نو,‌قو�يمارام,‌يو�خ!‌قاال‌آلچاغا‌قيرخ

گئتسه,‌سنين‌کيدير،‌بوAغرا‌قايتابوندان

چو�خ.‌‌سوTيله‌مه‌وار،‌يو-کله‌تيم‌تابوندا‌او�

او�نو,‌قو�يمارام,‌يو�خ‌قاال‌آلچاغا‌قيرخ

گئتسه,‌سنين‌کيدير,‌‌ائولر‌تاغلي‌قيزيل

چو�خ.‌وار,‌سوTيله‌مه‌او�دام‌اوTز‌ائولرده‌او�

او�نو,‌قو�يمارام,‌يو�خ!‌‌قاال‌آلچاغا‌قيرخ

کيدير,‌گئتسه,‌سنين‌گلين‌او-ز,‌گوTي‌گوTز‌آغ

چو�خ.‌‌وار,‌سوTيله‌مه‌دئييکليم‌قاتاردا‌او�

او�نو,‌قو�يمارام,‌يو�خ!‌‌قاال‌آلچاغا‌قيرخ

کيدير,‌‌گئتسه‌,‌منيم‌قو�جا‌ساققاللي‌آغ

34


من,‌‌وار,‌سوTيله‌ره‌م‌بابام‌خان‌ايتيرميش‌باش

من!‌‌قاال,‌قو�يمارام‌توتساق‌آلچاغا‌قيرخ

دينله‌دينجه,‌‌تانيميشدي‌باباسي‌خان

يئلله‌دينجه.‌‌ساريق‌بوAغاج‌قو�پدو‌آخين

دو-شدو,‌چارپيشديالر,‌‌او�لدو,‌داالش‌ساواش

چارپيشديالر,‌کيمي‌آرسالن‌ايگيدلر‌قو�چ


سانجدي،‌‌چاپيب,‌گوTنده‌ر‌ووروب,‌گوTوده‌بو�يون

آچدي.‌‌يارا‌او-ستده‌کوTکسلر‌او�خوايله

بوAغاج,‌‌چالدي‌سو�ال‌ساغاـ‌قيلينجيني

بوAغاج,‌‌آلدي‌توتساق‌آتيب,‌نئچه‌ايلمک


او�,‌‌قورتاردي‌باباسيني‌دارليقدان‌بو

او�.‌‌آپاردي‌او�رداسينا‌دو�غماجا‌اوTز

بو-که‌بو-که‌ـ‌قو�لالريني‌توAتساقالرين

چکه,‌‌چکه‌ـ‌دالينجا‌آت‌يو-روتدولر


وئردي,‌‌قاناد‌خانا‌دوAرغان‌قو�چاقليق‌بو

وئردي.‌‌آد‌بي‌ـ‌اوAجاالدي,‌بوAغاجينا

ـ«‌سو�يالدين‌يو�لونجا,‌سو�ي‌گلدين,‌اوTز‌يئنه

‌…بو�يالدين«‌»بو�ي‌چاليب,‌او�لموشالردان‌قو�پوز

35



وار,‌بوAغاجين‌او�غلون‌ـ‌خان,‌قو�چاق‌دوAرغان‌هئي‌ـ

اسکيلمه‌سين!‌‌تو-کوده‌بير‌باشيندان‌قو�ي

وار,‌‌آغاجين‌اوAجا‌ـ‌اوجا‌کوTلگه‌ليجه

کسيلمه‌سين!‌آغاجالرين‌کوTلگه‌ليجه

‌وار,‌‌آتالرين‌قيوريق,‌آال‌قاچان،‌دوTرده‌م‌

بو-دره‌مه‌سين!‌‌آتين‌آال‌چاپيرداندا

‌‌وار،‌گوTنده‌رين‌توتام‌آلتميش‌دوTيوشمه‌يه

تيتره‌مه‌سين!‌‌الين‌ووران‌چاغي‌دوTيوش

‌وار،‌قيلينجين‌قارا,‌ايتي‌کو-تلشمه‌ين

کو�رشالماسين!‌‌او-زلون‌قارا‌چاغدا‌چاالن

‌اوAلوسوندا،‌گو-نه‌گو-نده‌ن‌ـ‌او�لسون‌ييغناق

بو�شالماسين!‌‌او�تاقالرين,‌او�داالرين

‌سني،‌چکسين‌اوAلولوغا‌تانري‌اوAلو

سني.‌‌‌تيکسين‌کيمي‌قاال‌داغا‌آال

36


بو�ي ايکينجي

بايره ک

قو�رقوت,‌‌او�زان,‌دده‌م‌بو�ياليان«,‌اوAلو‌»بو�ي

قو�رقوت!‌‌يو�زان,‌دده‌م‌دويان,‌آغري‌آغري

سو3يله مه سي او�زان

چاغدي,‌‌اوTتن‌يئللري‌دان‌اسيم‌اسيم‌ـ

چاغدي...‌‌اوTتن‌تو�راغاي‌چيل‌ساققا‌لليجا

بانالييردي,‌‌تيتراريلر‌ساققال‌اوTزون

يانالييردي...‌‌بيريني‌بيرـ‌آتالر‌قاچان

‌چاغدي‌سئچن‌آغي‌قاراني,‌قارا‌آغ

چاغدي...‌سئچن‌بره‌يي‌برـ‌قيزالر‌او�غوز

37


دو-شوردو,‌گو-ن‌او-سته‌کوTکسو‌داغين‌آال‌

اوTتوشوردو...‌ايگيد‌آتلي‌نئچه‌نئچه‌ـ

‌

او�تورموشدو,‌‌باييندور‌خان‌گو-نده‌بئله

دورموشدو.‌‌ديک‌بوداق‌قارا‌اوTنونده‌جه

ساغيندايدي,‌‌اوAروTز‌او�غلو‌خانين‌قاسغان

چاغيندايدي,‌‌گوTزه‌ت‌يئينه‌ک‌سو�لونداسا

قورقوت!‌دده‌م

‌بايبورا،‌بي‌قاسغانال‌او‌�تورموشدو

بورا:‌‌گلميش‌او�غوزده‌ن‌ديش‌بايبئجاندا

‌دو-شموشدو،‌سوTز‌آوچيليقدان,‌قو�چاقليقدان

دو-شموشدو,‌‌سوTز‌ساتقينليقدان,‌آلچاقليقدان


ايدي,‌‌توAتغون‌آزجا‌او-زو‌بايبورانين

ايدي...‌‌چو�وغون‌آلتدا‌کوTکسو‌بايبئجانين

او�لسون,‌‌ديله‌ييردي,‌او�رتاج‌او�غول‌بيري

او�لسون‌ساچ‌بو�يلو,‌گوAر‌اوجا‌قيزـ‌بيريسي


بايبورايا,‌يئتدي‌چاپار‌بوآرادا

آرايا!‌‌تئز‌ياييلدي‌سس‌او�لوب!«‌ـ‌»او�غلون

آتيلدي,‌‌يئرينده‌نجه‌ديک‌بايبورادا

چاتيلدي,‌‌بوTيودو,‌قاش‌گوTز‌گو-لدو،‌او-زو


اونا:‌‌دئدي‌آيدين!«‌ـ‌باييندور:»گوTزون‌خان

38


قو�نا.‌‌ـ‌قو�نا‌آغاجينا‌ديلک‌اوچدو

ياغمور,‌‌ـ‌ياغمور‌ياغدي‌قالخدي,‌سئوينج‌هامي

ياغمير,‌آجي‌او-زونده‌ن‌گوTردو,‌تا‌هامي


گوTزله‌ييردي,‌‌او-ستده‌آياق‌بي‌بايبورا

ايزله‌ييردي:‌‌سوTزلريني‌باييندورون

گره‌ک,‌‌گئتسين‌ييغناقدان‌او�لسا,‌بو‌بوAيروق

او-ره‌ک,‌‌اوAچموش‌او�رداسينا‌دو�غما‌آرتيق


يئتدي,‌باخ,‌اينديجه,‌‌چاپار‌بايبئجانا

Hي دو�غولدومو,‌يو�خسا,‌نئجه؟!‌‌يئنيده‌ن‌ب

‌قالخدي،‌قابا‌او�لوب!‌«‌سو�راغينا‌قيزين‌»‌ـ

‌قالخدي،‌او�با‌قالخدي،‌اوAلوس‌ائله‌سانسان،


Hي،‌او�لدو‌توش‌ايسته‌يينه‌هارادا‌گوTر ‌ب

Hي!‌‌او�لدو‌قوش‌او-چون‌دوAيدو:‌اوچماق‌گوTره‌ن ب

سالمازديالر,‌‌کو-يه‌ـ‌هايا‌دو�غولسا،‌قيز

‌قالمازديالر،‌اوجا‌دئيه‌او�لماز!«‌ـ‌»‌او�رتاج


Hي,‌او-ز‌دويسادا‌سو�يوقلوغو ‌وورمادي،‌ب

وورمادي.‌‌باش‌,ده‌رينلييه‌او-زدو‌او-زده

چکه,‌‌سوTزه‌باييندورو‌ايسته‌دي,‌خان

چکه,‌‌او-زه‌لري‌کئچن‌او-ره‌يينده‌ن

39



‌داريلمارام،‌او-چون‌قيز‌»خانيم,‌من‌دئدي:‌ـ

يو�رولمارام!‌‌ائشيتمکده‌ن‌بوAيرغونو

سوTزوم:‌‌بودور‌دا‌او�غلونا‌بايبورانين

‌قيزيم!«‌ـ‌او�لسون‌كسمه‌دئييکليسي‌»گوبه‌ک


باييندور,‌‌خان‌او�لدو‌قوAتلو‌دئييمده‌ن‌بو

بودور!«‌‌يو�لو‌سو�يالرينين‌او�غوز‌دئدي:‌»‌ـ

Hي‌او�لسون!«‌ـ‌»‌ـاوAغور Hي‌ب ‌بايبئجان،‌بايبورا,‌ب

اوAغوردان!«‌ـ‌بو‌دو-شسون‌ايشيق‌او�ردانيزا


سييريلديالر,‌‌دومانيندان‌دالغينليغين

‌آيريلديالر؛‌قالشيب‌قوجا‌تک‌داش‌قارين

‌گوTزله‌ييردي،‌او�غلو‌چاغا‌بايبوAراني

‌سسله‌ييردي،‌قيزي‌چاغا‌بايبئجاني


Hي‌ائده‌نلري‌ساتقي‌ـ‌آلقي‌ بايبوAرا,‌‌ب

بورا.‌‌ـ‌او�را‌گوTنده‌ره‌ردي‌او�لسا،‌گره‌ک

Hي‌چاغيتديريب,‌او�نالري ‌يو�ال،‌سالدي‌ب

‌ايستامبوال،‌او-چون‌آلماق‌آرماغانالر

قورقوت‌دده‌م

,‌‌ـ‌اوTتوشدو‌چاغ‌او�الر!‌«‌ـ‌يو-يره‌ک‌ديلي‌»‌او�زان

‌دو-شدو؛‌چاغا‌ياشليق‌بئش‌او�ن‌گليب،‌او�غول

ايگيددي,‌‌بير‌کو-ره‌ک‌ائنلي‌بو�يلو،‌چينار

40


ايگيددي,‌‌بير‌ديره‌ک‌ائوه‌اورتاج،‌گو-جه


‌چکه‌ردي،‌فيرالر,‌ياي‌چاالر,‌تو�پپوز‌قيلينج

اکه‌ردي...‌‌يئر‌آياقالري‌گو-له‌شنده

ايگيدلن,‌‌قيرخ‌قو�والردي‌آت‌داغا‌داغدان

ايگيدلن,‌‌قيرخ‌آوآوالردي‌چاغا‌چاغدان


گو-ندو,‌‌يئتن‌ديله‌يي‌گلميشدي,‌آو‌گو-ن

گو-ندو...‌ايتن‌دوماندا‌ـ‌چن‌آتليالري

‌دوTنوردو،‌او�‌آوالييب,‌«‌او�باسينا‌آو‌»‌ـ

‌گوTردو،‌تاوال‌نئجه‌ـ‌نئچه‌ليکده‌دو-زه‌‌ن


‌بيلجک،‌او�غول‌يئري,‌«ـ‌ايلخي‌»‌بو,‌بابانين

دينجه‌لک!‌«‌‌بيز‌بوAردا‌آز‌بير‌دو-شوب‌دئدي:‌»‌ـ

باشي,‌‌ايلخي‌قارشيالدي‌چيخيب،‌اوTنه

‌يولداشي،‌قيرخ‌دوTنه‌ن‌آودان‌يو�رغون‌ـ‌يو�رغون


‌داغالدي،‌ات‌ياخدي،‌چاتدي,‌ياخما‌او�جاق

قوناقالدي...‌سو-زدو،‌توTکدو,‌ايچکي‌قيميز

‌او�لدو,‌دينجه‌لديلر،‌بو�ل‌ـ‌بو�ل‌ايچمه‌ـ‌يئمه

‌گيجه‌لديلر،‌بايغينالشيب‌لرده‌ن‌ايچکي


‌دوTنوردولر،‌يو�لالنانالر‌ائلينه‌روم

ائنيرديلر؛‌دارهاند«‌ائنيشينده‌ن‌»قارا

41


‌اوTتدوکلري،‌بوردان‌کئچميش‌ايل‌آلتي‌او�ن

‌گئتديکلري،‌يورددان‌کئچميش‌ايل‌آلتي‌او�ن


‌آشيرديالر،‌کئچيب,‌ديکديرلرده‌ن‌دارالر

آشيرديالر.‌‌يو-کله‌ريني‌دو-زه‌نده‌بير

‌او-چون،‌آلماق‌يو�رغونلوغو‌دوTشه‌نديلر

او-چون,‌‌قالماق‌دو-زه‌نده‌بو‌گئجه‌لييه


گو-دوردو,‌‌يو�ل‌گوTزه‌تچيسي‌قاال‌آوليق

‌گوTردو؛‌دو-شن‌دينجه‌لمه‌يه‌يو�لچوالري

او-ستلرينه,‌‌آتلي‌يو-ز‌بئش‌گلدي‌آليب

او-ستلرينه,‌‌آتدي‌قارا‌آغريالردان


‌آغير،‌ـ‌آغير‌آلميشديالر‌آرماغانالر

آيغير.‌‌او�خ,‌بو�زجا‌ـ‌ياي‌تو�پپوز,‌ايپلي‌ديش‌ـ‌ديش

غينا,‌‌جاينا‌چاپغينچيالر‌کئچدي‌بو-تون

‌او�يماغينا،‌بيلدي‌قاچا‌او�غالن‌بيرجه


گوTرونونجه‌اوAجقاريندا‌او�غوز‌چاتيب،

ده‌يدي,‌اوTنجه,‌‌بيرقارالتي‌گوTزلرينه‌

‌او�،‌چاديردي‌آال‌گوTردو‌ياويقالشيب

‌او�‌چاتديردي‌قاپيسينا‌اوTزونو‌دو-ز

42



‌تاوالالري،‌سيرا‌ـ‌سيرا‌يوTره‌ده‌ـ‌يان

واردي...‌‌ايلخي‌واردي،‌بوAغرا‌تابوAن‌نئچه

چاغيندايدي.‌‌بايغين‌ايگيد،‌چاديرداسا

‌سو�لوندايدي,‌ساغيندايدي،‌داشالر‌ياراق


Hي‌»‌او-نوم‌دئدي؛‌غالن‌او� ‌ايگيديم،‌او-نله,‌ب

Hي‌سوTزوم‌منيمده‌بير ايگيديم!‌‌دينله,‌ب

من,‌‌گلميشم‌او-چون‌دئمک‌او�النالري

من.«‌‌گلميشم‌او-چون‌دو-شدوک,‌کوTمک‌دارا

‌ائتدي‌تاالن‌واريميزي‌بو-تون‌ياغي

گئتدي...‌‌توAتساق‌يئرده,‌قارينداشيم‌آرا

گله‌نلري,‌‌قاالدان‌بير‌آلدي‌آوليق

بوAله‌نلري...‌‌آليب‌واري‌اليميزده‌ن


‌گئتمه‌ليييک،‌او-سته‌ياغي‌قالخدي:‌»‌ـ‌ايگيد

‌يئتمه‌ليييک؛‌آخيرينا‌کسه‌نين‌يو�ل

‌کيمي،‌تو�غان‌قو�نون‌آتا‌ايگيدلريم،

کيمي!«‌سو�غان‌سو�يماليييق‌سو�يغونچونو


گوTتوردولر,‌‌ساليب‌اوTنه‌او�غالنيدا

‌يئتيرديلر؛‌قاالسينا‌آوليق‌اوجا

‌سو�يغونچوالر،‌گو-لوردولر‌ايچيب،‌ـ‌يئييب

43


‌سو�يغونچوالر،‌بوTلوردولر‌آغچاالري


‌او�يناتديالر،‌قيلينجالري‌اوستونده‌آت

او�يناتديالر!‌‌اوTزولونده‌ن‌بوقاالني

‌آشاغي،‌دوTش‌ديغيرالندي‌باشالر‌قو�پان

‌ياغي،‌باشسيز‌آپاران‌باش‌ايتيردي‌باش


‌قيلينجالدي،‌يامان‌او�غلو‌بايبورانين

آدي.‌‌قالخدي‌او�غالنين‌بو�ز‌ساواشدا‌او�

‌بيلدي،‌آچا‌رياقاپيل‌قاالن‌باغلي

بيلدي,‌‌قاچا‌گوTتوروب،‌باش‌او�ردان‌چو�خو


‌داردان،‌آلدي‌ائده‌نلري‌ساتقي‌ـ‌آلقي

سيراالردان.‌‌آييرمادي‌بيريني‌ـ‌بير

‌اوTزلرينه،‌قايتاريلدي‌آرماغانالر

گوTزلرينه,‌‌دو-شن‌قارا‌گلدي‌ايشيق


Hي‌هئي‌آياغينا:»‌ـ‌ييخيلديالر او�غالن,‌ب

آرماغان!‌«‌‌سئچ‌آلديغيندان‌بويور,‌گئري

‌سالدي؛‌گوTز‌بير‌گوTزاياري‌دا‌او�غالن‌بو�ز

چالدي,‌‌گوTزو‌يايي‌آيغير,‌تو�پپوز,‌بيرده

44



وار!‌‌نييه‌سي‌ايسته‌يين‌بو‌»؛‌ـ‌يالوارديالر

وار,‌‌يييه‌سي‌آلينيبدير‌آرماغانالر

‌بيز،‌سئچميشيک‌او-چون‌او�غلو‌بايبورانين

Hي‌لريميز!«‌‌قارشيالماز‌ياخشي‌بوTنو ب


دو-زو,‌بيرده,‌‌اوTزونو،‌او�‌تانيتمادي

سوTزو,‌بيرده!‌‌ميندي,‌دوTنده‌رمه‌دي‌آتي

يوAواسينا,‌‌ـ‌يوAرد‌قاييتدي‌ايگيدلرله

باباسينا,‌‌آچمادي‌سوTز‌ساواشدان‌بو


سو�راغيني,‌‌لرين‌گلن‌کيمي‌آالن

Hي‌او�ستونده‌يئر او�تاغيني.‌‌قوAردوردو‌ب

او�نو,‌‌بو-تون‌بزه‌تميشدي‌ديبه‌ن‌دوTشه

او�غلونو,‌‌اوTز‌يانيندا‌ساغ‌او�تورتدوردو


تکي,‌‌گيره‌ن‌ايچه‌رييه‌باسيب،‌باغير

‌تکي؛‌گوTره‌ن‌ايگيدي‌او�‌تانيديالر

گوTزلرينده‌ن,‌‌سپديلر‌کوTز‌اولدوز‌ـ‌اولدوز

‌او-زلرينده‌ن‌ياغدي‌ايشيق‌گوTرجک‌او�نو


Hي‌گوTروشه‌بو‌دوTزه‌ممه‌دي ‌بايبوAرا؛‌ب

دورا.‌‌ـ‌دورا‌بوردا‌آچميرام,‌بابا‌باش‌»‌ـ

بونا,‌‌گوTروشورسوز,‌دوTندوم‌ايله‌او�غلو

45


Hي‌بئله‌هاردان‌گوTروشلر‌بو او�غلونا؟!‌«‌‌ب

‌تانيماديق،‌او�غلونو‌بيز‌سوTيله‌ديلر:‌»‌ـ

تانيتمادي,‌قيناماديق!‌‌اوTزوده‌او�

‌آرادان،‌بو‌کئچميش‌گليب‌ايل‌آلتي‌او�ن

او�غالن؟!‌«‌چاغا‌خاطيرالسين‌نئجه‌بيزي

Hي‌او�النالري:‌»‌ـ‌دانيشديالر ‌بايبوAرا،‌ب

‌تو�را،‌دو-شدوک‌آغزينداجا‌دارهاند‌قارا

‌داردان،‌قوAرتاريبديربيزي‌او�غلون‌سنين

ياغيالردان.‌‌قورتولمازديق‌او�لماسا،‌او�

‌داغيالردي،‌اليميزده‌ن‌آرماغانالر

ييغيالردي؟!‌‌ساخالنجالرا‌هانسي‌گوTره‌ن

‌قان،‌چاليب,‌قوAسدوردو‌قيلينج‌او�غلون‌سنين

آرماغان!‌«‌‌او-چ‌گوTزه‌ل‌او�نا‌گتيرميشيک


Hي‌بايبورا‌سوTزلري‌بو ‌ائشيدينجه،‌ب

دينجه.‌قو�يدو‌آرتيق‌بو-کوب‌آجيغيني

Hي‌لري‌چاغيتديردي ‌او�لسون،‌او�,‌ييغناق‌ب

قو�يولسون!‌‌آد‌او�غلونادا‌ييغناقدا‌بو


‌او�رداسيندا،‌قوردو‌ييغناق‌سونرا،‌گو-ن‌بير

او�رتاسيندا.‌‌ييغناغين‌دو-ز‌او�تورموشدون

نئيله‌ييردين,‌‌ايشيني،‌اوTز‌بيليردين‌سن‌

‌سوTيله‌ييردين؛‌چاليب,‌»سو�يالريني«‌ـ‌قو�پوز

46



Hي،‌گوTروم,‌بايبورا‌او-نله،‌هئي,‌او-نومو ‌ب

Hي!‌‌دينله,‌گوTروم,‌بايبوAرا‌سوTزومو‌هئي ب

او�لسون,‌‌ياشي‌اوزون‌ـ‌اوزون‌او�غلونون‌قو�ي

او�لسون!‌‌باشي‌او�باسينين‌ائلينين،‌اوTز

‌تاپسين،‌آشيم‌او�لسا،‌آشار‌داغدان‌قارا

تاپسين!‌‌داشيم‌او�لسا،‌گئچر‌داشغيندان‌گوAر

‌کئچسين،‌چاپيب‌سيلديريمدان‌آيغيري‌بو�ز

کئچسين!‌‌چاپيب‌قاتيني‌سيخ‌ياغيالرين

‌او�لسون،‌يو-يره‌ک‌شيمشکلرده‌ن‌آيغيري‌بو�ز

او�لسون!‌‌بايره‌ک‌بامجا‌آدي‌دئدين،‌بامجا

Hي‌لر‌بو-تون ‌بوآديني،‌قوAتالديالر‌ب

‌آتيني‌بو�ز‌ميندي‌چکيب‌يو-يره‌ک‌بايره‌ک

‌قو�يولونجا‌آد‌ايگيده‌واردي؛‌يو�ل‌بير

دالينجا,‌‌آو‌چيخارديالر‌آتالنيبان

قو�رقوت!‌دده‌م

‌چاپديالر‌آت‌قيوراق‌ـ‌قيوراق‌آالداغدا‌‌‌

تاپديالر.‌‌آو‌سو-رو‌نئچه‌آوالماغا

‌آرخاسينا،‌کئييکين‌بير‌دو-شدو‌بايره‌ک

‌آسانجا،‌چو�خ‌سينيراليار‌بيلدي،‌ائله


47


‌تاال،‌ـ‌تاال‌قاچدي‌کئييک‌قو�ودوقجا‌او�

ياال.‌‌ـ‌يالدان‌اوچدو‌دا‌آت‌اوچدوقجا‌او�

‌آيغيردا،‌بو�ز‌کئييک،‌يازيق‌دو-شدو‌الده‌ن

‌آخيردا،‌او�،‌دو-زه‌نده‌بير‌سينيرالدي


‌چاديردي،‌آل‌وار،‌چادير‌بير‌بوردا‌باخدي،

قيردي...‌‌ياري‌چيلغينليغي‌چادير‌آل‌او�

‌کيم،‌کيمدير،‌بو‌«‌ـ‌سو�رغوالدي‌اوTزونده‌ن‌ـ‌اوTز

چکيم؟!‌‌باش‌بير‌ياويقالشيب،‌دو-شمز‌ياخشي


‌گوTيچک،‌گوTزه‌ل،‌واردي،‌قيز‌بير‌چاديردا‌آل

Hي‌بايبئجان چيچک!‌‌باني‌ـ‌ايسته‌يييدي‌ب

‌النيردي،‌بو�ي‌بوAداغيندا‌گوTزه‌للييين

‌بو�يالنيردي،‌او�تاغيندان‌آوچييادا


توAش,‌‌گليبدير‌آزيب،‌آوچي‌دو-شونوردو:‌»‌ـ

قورموش؟!‌‌يوAوا‌قوش‌بير‌بيليب,‌بوAردا‌نئجه

‌‌سالسين،‌تو�را‌قوشچوغازي‌ايسترديمي،

سالسين؟!‌«‌‌قو�را‌او-ره‌ييني‌باخيشال‌بير


اوAماجاغي,‌‌آليميندان‌آوچي‌‌واردي

او�جاغي.‌‌ـ‌او�د‌گوAر‌کوAکسونون‌آليشميشدي

‌قيز،‌گوTنده‌ردي‌يئنگه‌سيني‌دوTزه‌نمه‌دي،

‌قيز،‌چاغيتديريب,‌دوTنده‌ردي‌آوچيني‌او�

48


يئنگه

بيزه,‌وئر‌گل‌آويني‌آوچي,‌بو‌گوTزوم

او-ستوموزه؟!‌‌قاچيب‌اوTزو‌گوTردو‌ن,‌کئييک

‌

بايره ک

‌وئريم،‌سيزه‌ياممي,‌آليميمي‌آوچي

يئريم؟!‌‌‌يوردوم،‌ـ‌بيليرسنمي,‌کيمه‌م,‌هاردا

يئنگه

گوTزوم؟!‌‌بيلک,‌کيمسن,‌آوچي,‌سوTيله،‌هاردان

‌

بايره ک

Hي‌نه‌دير,‌بير‌آوچي اوTزوم!‌‌به‌يم‌او�غلو‌ب

Hي چاتير...‌‌ائله‌اوAزاق‌ساني‌بابامين‌ب

چادير؟!‌‌آل‌بو‌مي,‌کيمينکيدير‌دئمزسن

يئنگه

چيچک,‌‌آغ‌بير‌آچيليبدير‌او�تاغدا‌بو

Hي‌بايبئجان چيچک!‌‌‌باني‌ـ‌ايسته‌ييدير‌ب

بايره ک

49


من,‌‌او�لسون,‌دوTنوره‌م‌سيزين‌او�ندا,‌کئييک

يئرده‌ن!...‌‌آوي‌گوTتورسونلر‌گليبن‌دئه

چيچک,‌‌باني‌ائشيدينجه‌بوسوTزلري

Hي‌چو�خ گره‌ک!‌‌گوTرسون‌او�غلونو‌ديله‌دي,‌ب

‌داال،‌بيرده‌چاغيتديردي‌يو�لدان‌ياري

‌يوال،‌چيخدي‌گئيينيبن‌ايسه‌اوTزو


‌چاغ،‌گوTزله‌نه‌ن‌يئتيشيبدير‌سئوينجه‌کدي:‌»‌ـ

او�الجاق!‌‌بو‌ايگيد,‌سؤزسوز،‌دئيه‌ن‌بابام

‌او�نو،‌چکه‌م‌سيناغا‌بير‌ايسته‌ييره‌م،

«‌‌او�نو؛‌اکم‌ياريماسا,‌بويئرده‌نجه


چيچک باني

‌بورا‌دو-شدون‌گليب،‌او�غالن,‌هاردان‌ايگيد‌

يو�را؟!‌‌ـ‌يو�را‌کئييکي‌بير‌آزميسانمي

‌

بايره ک

قو�پموشام,‌قيز,‌‌سو�يالريندان‌او�غوز‌قالين

قيز!‌‌تاپميشام،‌اوAغورلويام,‌دئييکليمي

50


چيچک باني

Hي‌او�غوز‌قالين ‌سن،‌نه‌ييسن‌لرينين‌ب

سنسن؟!‌‌به‌يي‌اوAلوسون‌بير‌ائله‌يو�خسا

بايره ک

Hي‌بايبورا او�لسان,‌‌سو�رار‌منيم،‌بابام‌ب

او�لسان؟!‌‌منيم,‌يو�رار‌آديم‌بايره‌ک‌بامجا

چيچک باني

او�غالن!‌‌ايگيد‌دئه،‌آديني‌دئييکلينين

‌

بايره ک

Hي‌دا‌باباسي‌ـ‌چيچک‌باني بايبئجان!‌‌‌ب

‌او�نو،‌آدالميشام,‌گوTروم‌يو�لالر‌اوزاق

او�نو!‌‌گوTروم‌او�دالميشام،‌گوTزلريمي

چيچک باني

‌گوTرونرمي,‌ياشينار,‌بيل،‌سنه‌قيز‌او�

آشينار,‌بيل!‌اوAغورون‌بو‌يئرده،‌آرا

‌

51


بايره ک

او�نو,‌گوTروم‌ديله‌ميشم،‌ائلده‌اوزاق

او�نو!...‌‌گوTروم‌چيله‌ميشم،‌سو‌گوTزومه

چيچک باني

باخ,‌‌سوTزه‌گل،‌گوTره‌نمز‌سن،‌بئله‌او�نو

‌چيخاق،‌آوا‌ايکيميز‌بيز‌آتالنيبان

‌او�لسان،‌اوTتر‌آتينال‌بو�ز‌قو�راتيمي

سن!‌‌اوTترسن،‌دا‌آتيني‌دئمک,‌او�نون

‌او�خو،‌گوTيده‌او�غالن,‌اوAچوردوغوم‌يارسان،

قو�رخو!‌‌يو�خدو‌او�خونودا،‌ياراجاقسان

‌کو-ره‌ييمي،‌وورسان،‌يئره‌ـ‌گو-له‌شه‌ريک

او-ره‌ييني!...‌‌آواليارسان‌دئمک,‌او�نون

‌چاغاجان،‌بو‌يو�خدو‌يو�ران‌قو�راتيمي

چاغاجان!‌‌بو‌يو�خدو‌ياران‌او�خالريمي

‌بوAرماييبدير،‌قو�لالريمي‌ايگيد‌‌قو�چ‌بير

دورماييبدير!‌قارشي‌منه‌ايگيد‌‌قو�چ‌بير

مينديلر,‌‌گوTزله‌شديلر,‌آت‌سوTزله‌شديلر،

آزدينديلر...‌‌دانيشيب،‌آز‌بو�يونجا‌يو�ل

يانا,‌‌‌ـ‌يان‌قيز‌دو-زه‌نده‌گئن‌چاپيب‌آتي

Hي‌ساليردي‌گوTز‌آلتدان‌ـ‌آلتدان ‌‌‌او�غلونا‌ب


‌آيغيري،‌بو�ز‌سه‌ييرديردي‌ايتي‌بايره‌ک

52


آيغيري.‌‌تو�ز‌قو�پان‌نالدان‌بو-رويوردو

‌گئتدي،‌ـ‌ايتيب‌دوماندا‌ـ‌تو�ز‌بو-تون‌قو�رات


چيچک,‌‌باني‌چکدي‌دايانديالر...‌يايي

تک.‌‌قوش‌قيزيل‌او-زونه‌گوTي‌شيغيدي‌او�خ

‌يئره،‌ايکي‌او�خو‌گوTيده‌بوTلدو‌او�غالن

يئره,‌‌دو-شدو‌اوچا‌ـ‌اوچا‌قيريق‌ايکي


‌دارتيشديالر،‌توتوب,‌گو-له‌شديلر،‌قوAرشاق

چارپيشديالر.‌‌بيرييله‌ـ‌بير‌کيمي‌آرسالن

گلمه‌دي,‌‌گو-ج‌قيزا‌او�غالنا,‌او�غالن‌قيز

گلمه‌دي,‌‌گو-ج‌قو�لالرينا‌گلمه‌يه‌گو-ج


‌دورسا،‌قارشي‌بئله‌جه‌گوTردو,‌قيز‌بايره‌ک

‌وورسا،‌يئره‌کو-ره‌ييني‌قيوراياراق

نئجه،‌چيخسين‌او�‌ايچينه‌او�غوز‌قالين

‌نئجه،‌چيخسين‌آغاجينا‌قاخينج‌سورچه‌ک


‌قاتالدي،‌قيز‌بير‌سوTيله‌يرلر,‌بايره‌يي‌

قاتالدي.‌‌‌ديز‌قيزا‌سوTيله‌يرلر,‌بايره‌ک

ياشاماسين,‌اوTلسونمو,‌دئه,‌‌آرتيق‌او�ندا،

‌بوTلسونمو,‌دئ‌الي‌قيز‌بير‌ايگيدلييي


‌گيره،‌دوTشوگئچدي‌قيزين‌ا‌ل‌له‌شدي،‌چو�خ

53


بيره؛‌ـ‌بيرده‌ن‌گوTزله‌ميردي‌بونو‌قيزسا

الده‌ن,‌‌دارتيندي,‌چيخسين‌ها‌قوAرجاندي،‌ها

‌بئلده‌ن،‌بايره‌ک‌ياپيشميشدي‌الييله‌بير


چالدي,‌‌يئره‌قالديريبان‌آچينجا‌گوTز

‌چالدي؛‌کيپريک‌توAغولغاني،‌گوTتوروب‌قيز‌

چيچک!‌«‌‌باني‌ـ‌منم‌قيزي‌بايبئجانين‌»‌ـ

‌تک،‌داش‌يئرده‌قالدي‌دو�نوب‌ايسه‌بايره‌ک


‌بوAالقالندي،‌داماريندا،‌جو�شدو‌قاني

او�جاقالندي.‌‌گوTتوروب‌کوTز‌گوTزده‌ن‌گوTزو

‌چيچه‌يي،‌او�‌ديشله‌دي‌اوTپدو,‌بير‌يو�ل‌او-چ

سئوه‌جه‌يي,‌‌ايدي‌ياويق‌نئجه‌ده‌گوTر

قو�رقوت‌دده‌م

‌بارماغيندان،‌او-زويونو‌قيزيل‌چکيب

او�غالن.‌‌تاخدي‌بارماغينا‌گو-موش‌قيزين

‌دوTنه،‌ـ‌دوTنه‌ساريشديالر‌گوTزله‌شديلر،

‌ائنه،‌ـ‌ائنه‌داغيندان‌گو-ج‌گو-جله‌شديلر


‌سيناغيندان،‌گو-جلرينين‌کئچسه‌ده‌آز

ياناغيندان.‌‌قيزين‌آلليق‌سوTنمه‌ميشدي

‌باشالر،‌آييق‌تاپميردي‌يو�ل‌آيريليغا

‌ياشالر،‌گوTزده‌تاپميردي‌يو�ل‌آيريليغا


54


پوAچورالدي,‌‌دامجي‌ـ‌دامجي‌آلينالري

پيچيلدادي.‌‌دو�داقالري‌چيچک‌قيزين

Hي‌هئي‌»‌ـ دوAنمه,‌‌گئري‌اوAغوردان‌او�غلو,‌بو‌ب

گوTرونمه!«‌‌ياد‌منه‌دئييکليمسن,‌بيرده


او-سته,‌‌گوTزو‌اليني‌ساغ‌قو�يوب‌بايره‌ک

او-سته...‌‌سو-زو‌قيزين‌تاپمادي,‌دئسين‌سوTز

چيچک,‌‌باني‌اوچدو‌مينيب،‌آتيني‌قو�ر

‌گوTيچک،‌گوTTزو‌ايتدي‌گوTزده‌ن‌قيپينجا‌گوTز


‌يانا،‌اوTزگه‌چاپدي‌بايره‌ک‌آيغيري‌بو�ز

يانا...‌‌ـ‌يانا‌او�دو‌سئوينج‌گوTزلرينده

ايدي,‌‌يو�رموش‌يو�لالري‌او�,‌بو�ز‌آتال‌بو�ز

‌ايدي،‌وورموش‌کئييک‌ايکي‌او�‌او�خلو‌بير


‌يو�خ،‌دينجلييي‌گو-ندو,‌بايبورانين‌نئچه

چو�خ!‌‌اوTته‌ري‌بايره‌يينده‌ن‌آغريييردي

‌داشينيردي،‌ـ‌دو-شونوب‌ها‌اوTزونه‌ـ‌اوTز

‌آشينيردي،‌سو�رغوالري‌دو-شوندوکجه


‌,‌ديده‌ن،‌سوTکن‌وارليغيني‌سو�رغوالردي

‌کيشنرتيده‌ن؛‌ياويقالشان‌قالخدي‌قابا

او�غول,‌‌يوردا‌آيغيردي...‌قاييديردي‌بو�ز

او�غول؟!«‌‌هاردا‌يوAبانيبدير،‌هاردا‌گوTره‌ن،

55


بايبورا

آيريلميشدين,‌‌ايگيتده‌ن‌قيرخ‌نييه‌او�غلوم،

سيييرميشدين؟!‌‌قيلينجيمي‌ساواشماغا

بايره ک

‌ايزه،‌دو-شدوم‌قو�وا‌ـ‌قو�وا‌کئييکي‌بير

او�غوزه...‌‌ديش‌چيخديم‌گئديب‌سينيرينجا

‌

بايبورا

‌ائشيتدين،‌آز‌گوTردون،‌چو�خمو‌او�يانالردا

بيتدين؟!‌‌هاردا‌آچدين،‌هارا‌دو-شدون،‌هارا

بايره ک

‌کوTچورموش،‌قيز‌او�غلونا‌اوTز‌او�الن‌او�غلو

کوTچورموش...‌‌قيز‌ائوينده‌ن‌اوTز‌او�الن‌قيزي

‌

بايبورا

56


‌چاتيب،‌چاغي‌او�غول,‌ائولنمه‌يين‌دئمه،

ياتيب؟!‌‌بئله‌قيزدي,‌او-ره‌يينه‌نئجه

بايره ک

تکي,‌‌ايگيد‌آتا‌گوTردوم,‌مينه‌ر‌قيز‌بير

تکي,‌‌ايگيد‌چکيب,‌او�خوآتار‌يايي

‌تکي،‌ايگيد‌توتار‌سينايار,‌قوAرشاق‌گو-ج

‌چاالر،‌او-ره‌ک‌باخيشالري‌او�لدو‌يالنيز

ساالر...‌‌يانغي‌وارليغينا‌گوTره‌نلرين

بايبورا

گوTردويون,‌‌سن‌ايميش‌قيزي‌بايبئجانين

دو-يون.‌‌چو�خدور‌آچيلمالي‌ده‌ايستک‌بو

بايره ک

‌آچيم‌بابا,‌ساواش‌دو-يون,‌سوTيله،‌نئجه

آچيم...‌‌اوTزوم‌اليمله‌اوTز‌دو-يونلري

بايبورا

57


‌قو�چار،‌ده‌لي‌قارينداشي‌دئييکلينين

‌آچار؛‌او�يون‌باشالرينا‌ائلچيلرين

‌آغالر،‌قو�يموش‌آناسيني‌نئچه‌سينين

داغالر...‌چکميش‌او-سته‌کوTکسو‌نئچه‌سينين

Hي‌لريني‌او�غوز‌قالين ‌گره‌ک،‌ييغاق‌ب

گره‌ک!...‌‌‌‌ييغناق‌آغير‌تاپماغا,‌او�غول،‌يو�ل

Hي‌بايبوAرا او�گو-ن,‌‌ائله‌سالدي‌چاپار‌ب

Hي‌لريني‌او�غوز‌قالين بو-تون.‌‌ييغدي‌ب

‌بودو-يونه،‌آچماغا‌يو�ل‌ييغيشديالر

‌اوTيودونه،‌اوAلو‌سنين‌سوTيکه‌نيبه‌ن


ائلچيلييه,‌‌گئتسين‌ده‌ده‌چو�خودئدي:‌»‌ـ

چيلييه!‌«‌‌سو‌يانغينا‌او�,‌يو�ل,‌تاپار,‌بو

‌قاشالريني،‌توتان‌قيرو�و‌چاتيب‌سنسه

‌قاشالريني؛‌اوTيود‌سالدين‌او-زويه‌يو�ل


Hي‌دو-شور،‌منه‌آغيرليق‌بو‌ـ ‌يارانالر،‌ب

‌وار؛‌آت‌ايکي‌تاوالسيندا‌باييندور‌خان

‌کئچر،‌آدي‌بيرينين‌او�‌دوAرو،‌بيري

کئچر؟!‌آغري‌بيرده‌ن‌او�لماز,‌ايشيم‌بيلمک

‌يئده‌ييمده،‌مينيم,‌بيري‌آيغيري‌بير

58


دئييمده.‌‌بو‌بوايستکده،‌ياشار‌قو�رخو

‌ايشدي,‌قاچابيليم،‌او�لسا،‌توتما‌ـ‌قاچما

بيليم...‌‌آچا‌ديله‌ييمي‌بودو،‌کوTرکلو

‌چاالر،‌قيلينج‌قو�چار‌ده‌لي‌يو�خسا,‌منه

ساالر...‌‌دو-يون‌او-سته‌جالقاش‌يئرده،‌آرا

Hيه‌نديلر ‌دئييميني،‌اوTيودونو،‌ب

گئييميني.‌‌آيغيرالري،‌گتيرديلر

‌توتا‌ـ‌توتا‌جيلو�ووندان‌الينله‌بير

آتا,‌‌ميندين‌او-زه‌نگييه،‌باسيب‌آياق


Hي او�ال!‌«‌‌»‌اوAغور‌ديله‌ديلر:‌ـ‌اوAغور‌لر‌ب

يو�ال.‌‌دو-شدون‌آيغير‌کئچر‌يئده‌يينده

‌يو�ردون،‌آشدين,‌يو�خوش‌کئچدين,‌يالالر‌سوالر

‌دوردون،‌گليب‌اوAلوسوندا‌قو�چار‌ده‌لي


او�تاقدا,‌‌آغ‌قو�چار‌ده‌لي‌او�تورموشدو

آياقدا...‌‌ديک‌ياراقداشي‌نئچه‌ـ‌نئچه

‌‌باسدين،‌باغير‌ايگيده‌او�‌ائنيب،‌آتدان

آسدين؛‌قوالق‌او�نا‌ايلکين‌دئمه‌دين،‌سوTز

قو�چار ده لي

‌‌يو�خ،‌کئچدييي‌تو�رپاغيمدان‌آياقليالر

يو�خ!‌ايچدييي‌سوالريمدان‌آغيزليالر

59


‌قو�جا،‌يو�خسا،‌آزميسان،‌يو�ل‌ايتيب،‌باشين

قو�جا؟!‌قازميسان,‌يو�خسا،‌يئر‌اوTزونه‌ـ‌اوTز

‌گلديم،‌بيلمه,‌چاشيب‌ائله‌دئدين:‌»‌ـ‌سنسه

گلديم!‌‌آشيب‌داغالريني‌آشيم‌ـ‌آشيم

‌چيچک،‌باني‌قارداشين‌قيز‌وار،‌سو�راغيم

چيچک.‌آچيب‌دو-زه‌نينده‌گوTزه‌للييين

‌من،‌گلميشم‌به‌له‌مه‌يه‌ايسته‌يي‌بير

من!‌«...‌‌گلميشم‌ديله‌مه‌يه‌قيز‌بايره‌يه

‌ائندي،‌قالخدي,‌گوTيده‌ن‌گوTيه‌قو�چار‌ده‌لي

‌کوپوکلندي؛‌‌آغزي‌آرسالن‌قيجادي،‌ديش

‌قاراجاني،‌يه‌هرله‌يين‌يوAبانمادان‌»‌ـ

قو�جاني!‌«‌‌بو‌آراليقدان‌ائيله‌رم‌يو�خ


‌دوTندو‌ن،‌گئري‌سيچراييبان‌دوAرويا‌سن

دوTندون!‌‌قوشا‌قانادلي‌يئل‌اوچدوقجا‌آت

‌هئي،‌دالينجا‌آتي‌قو�ودو‌قو�چار‌ده‌لي

هئي,‌‌قيلينجا‌آتيردي‌ال‌بو�يو‌يو�لالر


‌آتير،‌سئيره‌ک‌آياغيني‌گوTردون,‌دوAرو

‌چاتير؛‌ـ‌بودور‌قو�چار‌ده‌لي‌ـ‌ياويقدادير

قو�ندون,‌‌او-سته‌آيغير‌کئچر‌گئجيکمه‌ده‌ن

‌قو�روندون،‌سن‌قيلينجيندان‌سيييرديغي


‌يو�خوشدو،‌ديک‌ـ‌دايدي‌قارشي‌داغي‌تانري

60


توAشدو.‌‌او-سته‌سيلديريمين‌ـ‌جيغيردي‌تک

‌کئچدي،‌اوچوب‌قيرپينجا‌گؤز‌کئچر‌اوردان

‌کئچدي،‌اوچوب‌قايا‌آلتدان‌آياغينين


‌بو-دره‌دي،‌يو�رولموشدو,‌آت‌قاراجاسا

کو-کره‌دي...‌‌قالخانمادي,‌ها‌چوTکدو،‌يئره

قو�لو,‌‌سيندي‌ييخيلدي،‌يان‌قو�چار‌ده‌لي

‌يو�لو؛‌آجيق‌چاتدي‌سو�نا‌بوردا‌ائله


‌اسيرگه‌مه،‌کوTمه‌ييني‌قاييت،‌قو�جا،

دئمه!‌‌يامان‌تانيماديم,‌ده‌ده,‌منه

‌او-سته،‌سوTزوم‌يو�خ‌دئيه‌ن‌سوTز‌بوچاغاجان

او-سته!‌‌گوTزوم‌گلميسنسه،‌ديله‌يه‌بير

‌گئري،‌چکيب,‌چوTندون‌يو-يه‌ن‌چکينمه‌دين،

يئري.‌‌اوTپدو‌چوTکوبن‌ديز‌قو�چار‌ده‌لي

سن,‌‌ساريدين‌قو�لو‌آچيب,‌سينان‌سارغي

‌سن،‌ياريدين‌ايسته‌يه‌نه‌يو�خلوغونو


‌قاراجادا،‌يئره‌يو�لدا,‌چوTکموش‌دوAرو

اوجادا؟!‌‌بو‌باشينا‌تک‌نئيله‌يه‌سن

‌او�،‌آيغيرا‌کئچر‌کوTمه‌کلشدين,‌ميندي

او�،‌قيرا‌سوTز‌بيرده‌دئمه‌قو�لال،‌سينيق

61



‌يئتيشدينيز،‌او�رداسينا‌قاييديبان

‌ده‌نيز،‌دا‌ايدين,‌او�‌گوTل‌سن‌آجيغيندا

دئييل,‌‌قو�چار‌بيل,‌او�‌سنگيميشدي,‌ائله

‌دئييل؛‌قاچار‌سوTزونده‌ن‌گوTردون,‌اوTز‌اوTزون

‌


‌او-سته،‌يو�خ,‌سوTزوم‌دئيه‌ن‌سوTز‌چاغاجان‌بو

او-سته!‌‌گلميسنسه,‌گوTزوم‌ديله‌يه‌بير

من,‌‌گلميشم‌به‌له‌مه‌يه‌ايسته‌يي‌بير‌»‌ـ

من!‌«‌‌گلميشم‌ديله‌مه‌يه‌قيز‌بايره‌يه

دوAروخدو,‌‌او�نا,‌او�‌دئدين‌بئله‌سنسه

يو�خدو.‌يو�لو�‌اوTزگه‌بوندان‌آرتيق‌گوTردو،


Hي‌بايبوAرا بايره‌ک؟!‌‌ايگيد‌دورمو‌او�غلو‌ب

چيچک!‌‌باني‌دئييکليدير‌چو�خدان‌او�نا

دئييم,‌‌سوTزمو‌ديله‌ميشدي،‌بابام‌بوAنو

Hي ايسته‌ييم!‌‌اوTز‌ـ‌ايسته‌ييدير‌بابامين‌ب

‌او�جاغين،‌ـ‌او�د‌آليشسين‌گوAر‌دئدين:‌»‌ـ‌سنسه

Hي‌ده‌ن‌ده‌لي اوAماجاغين؟!‌‌وارمي‌قو�چار,‌ب

Hي‌لر،‌او�غوز‌گوTزله‌ييرلر‌سو�راق‌منده‌ن ‌ب

«‌‌قارينداشي,‌گوTره‌ن,‌نئي‌لر!‌ـ‌گوTزله‌ييرلر،

62



‌آغير؛‌او�لماز‌چو�خدا‌ائله‌اوAماجاغيم

آيغير!‌‌قو�چدور,‌مينجه‌بوAغرا,‌مينجه‌مينجه

قاتيلمايان,‌‌ديشيسينه‌ـ‌بوAغراالري

توتولمايان!‌‌ماياالنما‌قو�چالريندان

‌آلماسين،‌يان‌ماديانالرا‌ـ‌آيغيرالري

Hي‌او�دور،‌بيرده‌ داريلماسين!...‌‌بونالرا‌ب

سئوينيردين,‌‌ايچينده‌دوروب,‌اوTز‌سنسه

چئويردين!‌‌يان‌آجيغيني‌قو�چار‌ده‌لي

آتال,‌‌کئچر‌دو�غرو‌يوردا‌گوTتوردون‌يو�ل

آتال,‌‌کئچر‌بو�يا‌ـ‌بو�يدان‌يايدين‌ايشيق


قاييتدين,‌ده‌ده,‌بورا؟!‌«‌‌يو�خسا,‌قيز‌او�غالن،‌»‌ـ‌‌

Hي‌قارشيالدي‌ايله‌سو�رغو‌ بايبوAرا!‌‌ب

او�ل,‌‌آلديم,‌آرخايين‌قيزي‌دئدين:‌»‌ـ‌سنسه

او�ل!‌«‌‌آرخايين‌چالديم،‌داشا‌قو�رخونو‌بو


‌قو�چار،‌ده‌لي‌اوAمدو‌چو�خمو‌سو�ردو:‌»‌ـ‌بيرده

قاچار؟!‌«‌‌سوTزده‌ن‌وئريبه‌ن‌سوTز‌ده‌ده,‌بيزه

‌داناق،‌نييه‌دوغرونو‌بي،‌دئدين:‌»‌ـ‌سنسه

«‌‌آلداناق؟!‌ـ‌ايسته‌يرمي,‌بيز‌قو�چار‌ده‌لي


63


‌آغير؛‌آز‌بير‌اوماجاغي‌»‌ـ‌آچدين؛‌سو�نرا

آيغير!‌«‌‌ده‌‌مين‌قو�چ،‌ده‌‌نه‌بوAغرا,‌مين‌مينجه

Hي ‌وارا،‌بو‌من‌داريلمارام‌تو�ختادي:‌»‌ـ‌ب

«‌‌قو�چارا!‌ـ‌بيز‌چاتديراريق‌گو-نه‌بيرجه


Hيه‌ندي,‌‌چو�خ‌باشليقالري‌قو�چار‌ده‌لي ب

دئيه‌ندي.‌‌دو-ز‌سوTزونو‌اوTز‌بيلدي,‌ده‌ده

قورسون,‌‌ييغناق‌او�لدو,‌ياخينالردا‌بو‌سوTز

اوAچورسون,‌‌تا‌قاالغيني‌آجيق‌ـ‌قابا


واردي،‌يولو‌بويو‌اوغوز‌چاغالردا‌او

آتاردي‌اوخ‌قالخيب‌ايگيد‌ائوله‌نه‌نده

گره‌ک‌اوردا‌دوشسه،‌يئره‌هاردا‌اوخو

گرده‌ک‌آال‌قورمالييدي‌اوزونه‌او


Hي آتدي,‌‌چکيب,‌او�خو‌يايي‌ده‌بايره‌ک‌ب

باتدي.‌‌يئره‌دو-زه‌نده‌دو-شوب,‌بير‌او�خو

گرده‌ييني,‌‌ديک‌ديکه‌لتدي‌او�ردا‌ائله

‌يئده‌ييني...‌آيريليغين‌قيراجاقدي


‌چيچک‌باني‌دئييکليسي‌کئچمه‌دن‌آز

بزه‌ک.‌‌او-ستو‌ـ‌يو�لالميشدي‌کوTينک‌آل‌بير

Hرگه‌نليک‌بو‌گئييندي‌او� آرماغاني,‌‌ا

قاني,‌‌او-زو,‌جو�شدو‌کوTکسو,‌گو-لدو‌قالخدي

64



‌يو�ال،‌چيخيب‌سو�نرا‌گو-ن‌واردي:‌قيرخ‌يو�ل‌بير

يو�خسوال...‌‌بير‌وئرمه‌لييدي‌او�,‌کوTينه‌يي

بايره‌ک,‌‌ياتدي‌ايچيب‌ـ‌يئييب‌ايگيدلن‌قيرخ

‌گله‌جک‌نه‌بيلسين,‌اوTزباشينا‌هاردان


‌گو-ده‌ن،‌گو-دوک‌ياريماسين,‌يارچيماسين

سئوگيده‌ن:‌بو‌دامالسين‌قان‌ـ‌قوردو‌گو-دوک

Hيينه‌قاال‌بايبورت‌وئردي‌سوراق ‌او،‌ب

او�,‌‌او�,‌پئيينه‌کو-للويه‌قاتدي‌چيچک


‌او�نا،‌يامان‌گلدي‌آجيق‌سو�راق‌بئله

او�غلونا!‌‌اوTز‌آلسين‌ايسته‌ييردي,‌قيزي

گرده‌يي‌ده,‌‌داغيتديالر‌گئجه‌ده‌بير

‌ده،‌بايره‌يي‌ايگيدلرله‌آپارديالر


يئريني,‌‌دان‌چوAلغاميشدي‌قيزارتيالر

Hي‌بايبوAرا يئريني...‌‌قان‌گوTردو‌باخجاق،‌ب

‌سو�راغيني،‌قانين‌وئره‌ن‌قوAزغونالردي

Hي ساريغيني,‌‌چيرپدي‌يئره‌گوTتوروب،‌ب


‌آخا‌ـ‌آخا‌ياناغينا‌ياشالري‌گوTز

ياخا...‌‌سيزالدي,‌ييرتدي‌هئي‌هوTنکوردو،‌هئي

آنا,‌‌خاتون‌ائشيدينجه‌آغالرتيني

65


‌ياناغينا,‌چکدي‌ديرناق‌ساليب،‌هاراي


گئيدي,‌قارا‌ائولري‌آغ‌بايبوAرانين

.‌گئيدي‌قارا‌سو�يونوب،‌آغ‌قيزي‌يئددي

‌آغالديالر،‌دئييب‌آغي‌آغيزدان‌بير

‌باغالديالر،‌قارا‌يو�لدوالر,‌ساچا‌ساچ


چيچک,‌‌باني‌داغالدي‌ياخدي,‌کوTکس‌او-ره‌ک

تک.‌‌چيچک‌آل‌گئتدي‌سو�لدو‌او-زو‌چيچک

‌او�،‌دو�نونو‌ليک‌گلين‌آغ‌توTکدو‌جيريب

‌او�؛‌سو�نونو‌سئوگينين‌بو‌گوTردو‌قارا

آغي

گوTردويوم,‌‌آچيبان‌گوTز

وئرديييم.‌کوTنول‌سئويب

گرده‌ييم,‌‌داغيليبدي

هئي,‌ايگيديم!‌‌ايگيديم

‌

ساناديم,‌‌گو-نو‌سنسيز

سيناديم,‌‌دئييب‌‌سئوگيم

قاناديم,‌‌قيريليبدير

هئي,‌ايگيديم!‌‌ايگيديم

‌سن،‌قو�يدون‌يالقيز‌مني

66


سن,‌‌قو�يدون‌کوTز‌سينه‌مه

‌سن،‌قو�يدون‌دوز‌ياراما

ايگيديم!‌‌هئي‌ايگيديم

دوTزه‌رمي,‌‌چيچک‌باني

او-زه‌رمي؟!‌‌اوAمودونو

کوTزه‌رمير...‌‌او�دوم‌ديلک

ايگيديم!‌‌هئي‌ايگيديم

‌آدالميشدي،‌ايل‌آلتي‌او�ن‌او-ستده‌ن‌بونون

‌قاتالميشدي؛‌بئلي‌نئچه‌سو�راقسيزليق

‌گو-ندوز،‌ـ‌گئجه‌آتا‌ـ‌آنا‌سيزالييردي

‌قيز،‌دئييکلي,‌يئدديجه‌بير‌سيزالييردي


يو�خلوغا,‌‌بو‌قو�چار‌ده‌لي‌دوTزه‌نميردي

يو�خلوغا.‌‌بو‌آچار‌ايسته‌دي,‌تاپا‌او�

‌گلدي،‌آتال‌او�رداسينا‌باييندور‌خان

‌ديکه‌لدي،‌ديک‌کيمي‌قايا‌اوTنونده‌خان


‌بايره‌ک،‌هاني‌کئچيب,‌«‌دئدي،‌ايل‌آلتي‌او�ن‌»‌ـ

چيچک؟!‌‌باني‌او�لوب‌گوTزده‌ن‌گوTزله‌مکده‌ن

‌ساغ،‌او�لسايدي‌دوTنردي،‌باييندور,‌او�‌خان

‌سو�راق،‌وئرسه‌ايگيد‌بيرجه‌قاليميندان

آالر,‌‌آغچا,‌قيزيل‌بو�ل‌ـ‌بو�ل‌ساخالنجيمدان

67


آالر!‌«‌‌وئرسه,‌قيزي‌سو�راق‌يو�خلوغونو

ديکله‌ميشدي,‌‌قوالغيني‌دا‌يالينجيق

بکله‌ميشدي...‌‌‌دئييم‌بئله‌چاغا‌ـ‌چاغدان

دئيه‌جک,‌‌سوTز‌باييندور‌خان‌گوTزله‌مه‌دي،

دئييل‌جک,‌‌سوTز‌چيخيب,‌قاباقالدي‌او-توک


‌آرارام،‌من‌گو-نه‌خانيم,‌يئددي‌دئدي:‌»‌ـ

چاتديرارام!‌«‌‌سو�راغيني‌قاليم‌ـ‌اوTلوم

‌اوTرته‌ـ‌اوTرته‌تو�رو‌ياالن‌گوTزونو‌ـ‌او-ز

ائرکن,‌‌چيخدي‌او�داسيندان‌باييندور‌خان


‌باسيب,‌اوزاقالشدي،‌باغير‌قو�چار‌ده‌لي

آشدي.‌‌داغالر‌او-چون‌چاتماق‌اوAلوسونا

‌او�,‌يالينجيغا؛‌باغالدي‌اوAمودونو

«‌‌چيخا!‌ـ‌دو�غرو‌سوTزو‌يانا,‌تکي‌آدبير‌»‌ـ


‌توتدو،‌يو�لو‌ياالن‌يئنه‌يالينجيقسا

توتدو.‌‌يو�لو‌ساالن‌شيريم‌بئيينلري

گيرله‌تدي,‌‌باش‌بوردا‌ـ‌او�ردا‌گو-نو‌يئددي

گيرله‌تدي.‌داش‌قاپيسينا‌اوAمودالرين


کوTينک,‌‌آغ‌بير‌ايدي‌وئرميش‌او�نا‌بايره‌ک

68


‌تک؛‌آرماغان‌گئيينميردي,‌ساخالميشدي

لکه‌سي,‌‌قان‌ياخدي‌گيزلي‌کوTينه‌يه‌بو

‌«‌سي،‌»‌تيکه‌‌سوTز‌جاالقالدي‌ديلينه‌سه


‌او�وجوندايدي،‌او�نون‌آرتيق‌«‌ـ‌ياالن‌»‌قانلي

‌اوAجوندايدي؛‌ديلينين‌«‌الپ‌ياالن‌»‌دو�غرو

‌قيلينجالنيب،‌آغزينداجا‌دارهاند‌قارا‌»‌ـ

خينجالنيب!‌«‌‌ازيليب,‌چو�خ‌چو�خ‌دوTيولوب،‌چو�خ


‌ياالنا؛‌بو‌باخدي‌او-زده‌ن‌باييندور‌خان

او�نا!‌«‌‌باخسين‌دئييکليسي‌آپارين،‌سيز‌»‌ـ

‌چيچک‌باني‌تکي‌آپارديالر...‌گوTره‌ن

کوTينک!‌«‌‌آغجا‌تيکديييم‌من‌قوجاقالدي:‌»‌ـ


يئنيده‌ن,‌‌او�‌قاناتدي‌دئدي,‌او-ز‌آغي

يئنيده‌ن!‌‌او�‌آتدي‌قانا‌سئوگيسيني

ده‌يدي؟!‌‌او�خمو‌او-ره‌يينه‌آنا‌ـ‌بابا

گئيدي,‌‌قارا‌بيرده,‌بيرده‌قيز‌يئددي‌او�


Hي‌ايتيرمه‌دي‌‌اوAمودونو ‌بايبورا،‌ب

بورا.‌‌ـ‌او�را‌يئنه‌سالدي‌سو�راقچيالر

قاالدادير,‌‌بايره‌ک،‌ساغدير‌گلدي:‌»‌ـ‌سو�راق

«‌‌‌‌‌آلدادير!‌ـ‌گوTز‌کوTينکله‌بير‌يالينجيقسا

69


قو�رقوت!...‌دده‌م

‌بوراسارين‌قاالسيندا‌آدلي‌بابورت

دارين.‌‌بايره‌ک‌دارليغيندا‌داريخيردي

‌هايالسادا‌يئتميردي,‌باباسيني‌او-ن

سايسادا,‌‌هئي‌توTکنميردي,‌گو-نلريني


‌ياغيالرسا،‌دينلرديلر‌چاالر،‌قو�پوز

‌داغيالرسا؛‌قاالقالر‌چيخار,‌داش‌بوردان

‌هاني،‌اوAمود‌اوچور,‌اوچماغينا‌ايللر

‌هاني،‌اوAمود‌اوچماغينا‌قاچير،‌گو-نلر


‌قيزي،‌گوTيچک‌تکوAرونون‌قاالنين‌بو

‌قيزي‌چيچک‌آچان‌يئني‌او-ستونده‌داش

ايسته‌ييردي,‌‌ياويقالشماق‌به‌يه‌بايره‌ک

‌ايسته‌ييردي،‌داشماق‌ـ‌آشيب‌سئوگيسينده


چالماغينا,‌‌قو�پوز‌او�نون‌وورولموشدو

چالماغينا...‌‌او-ره‌ييني‌باخيشال‌بير

او�,‌‌چکيردي‌باش‌بايره‌يه‌دو-شونجه‌چاغ

او�,‌‌سکيردي‌کيمي‌ککليک‌اوTنونده‌جه


گو-نلردي,‌‌بو�ش‌چاپديغي‌آت‌آيريليغين

دينلردي...‌‌‌چاالر,‌قيز‌قو�پوز‌يئنه‌بايره‌ک

70


اوTنونه,‌‌اوTز‌باخميردي‌چو�خ‌«،‌سو�يالييري‌»‌سو�ي

اوTنونه,‌‌گوTز‌گوTرونوردو‌چيچک‌باني


‌قالخ،‌گليب,‌سوTيله‌دي:‌»‌ـ‌بيري‌آرادا‌بو

باخ!‌‌ياپير,‌آغرييا‌دو-گون‌چيچک‌باني

ياييب,‌‌ياالن‌يو�خلوغونو‌يالينجيق‌او�

ساييب!‌«‌‌اوTلموش‌آرتيق‌سني‌دئييکلينده


‌يئره،‌آتدي‌قالخيب,‌ساريغيني‌بايره‌ک

‌يئره؛‌باتدي‌آياغي‌ووردو,‌بير‌تپيک

آجي,‌‌بئله‌دئييمي‌بو‌يو�غوردو‌کيم‌»‌ـ

دو�غراماجي؟!‌«‌‌آغيلي‌بو‌دو�غرادي‌کيم


‌سو�راغي‌بو‌وئردي‌کئچن‌يو�لدان‌دئدي:‌»‌ـ

چاغي.‌‌ايشيق‌گيزلي‌ـ‌گيزلي‌آلتدا‌قاال

‌گوTرجک‌مني‌او-ستده‌قاالق‌تانيدي‌او�

«‌گره‌ک!‌ـ‌چيخسين‌آرتيق‌بايره‌ک‌سوTيله‌دي:‌»‌ـ‌او�

‌آالندي،‌آسيب,‌سوTز‌قوالق‌قيزي‌تکوAر

قاالندي:‌‌او�د‌او-ستده‌ياندي,‌کوTکسو‌ايچي

‌قورتارارسام،‌ياران،‌سني,‌ايگيد‌»‌بوردان

آپارارسان؟!‌«‌‌آليب‌سو�نرا‌مني‌وئر،‌سوTز


اوTتوشور,‌‌گوزله‌مير,‌چاغ‌گوTردو,‌چاغ‌بايره‌ک

71


دو-شور.‌ايشيق‌يو�ال‌قيزين‌گوTزلرينده‌ن

Hييليبه‌ن ‌گوTتوردو،‌او�‌ساريغيني‌ا

‌اوTتوردو،‌کوTکس‌بير‌آرادا‌باخا‌ـ‌باخا


‌او�،‌ياالنا‌وئره‌رسه,‌تاپيناجاق‌سوTز

او�.‌‌تاالنا‌دو-شر‌وئرمه‌سه,‌يئنه‌سوTز

‌‌بيلمز،‌گوTره‌دئييکليني‌دو�غماالري،

‌بيلمز,‌گيره‌گرده‌يينه‌آال‌بيرده


‌من،‌دو�غرانيم‌قييما‌دئدي,‌ـ‌ـ‌قيلينجيما

‌من،‌او�خالنيم‌ده‌لمه‌ـ‌ده‌لمه‌او�خالريما

‌من،‌او�وولوم‌من،‌ياريليم‌تک‌ياريلغان

‌من،‌سو�ورولوم‌او-زونه‌گوTي‌تک‌تو�رپاق‌ـ‌تو�ز

آپارماسام...‌‌گليب‌قيزي,‌سني‌تکوAر

تاپارميسان؟!‌‌يو�لو‌دارليقدان,‌سوTيله،‌بو

ياري,‌‌گئجه‌گوTروشدولر‌وئردي،‌سؤز‌قيز

قاپيالري...‌‌آيريليغين‌آچيالردي

‌قاالغي،‌داش‌قاالنين‌بو‌اوجايدي‌چو�خ

‌يو�الغي،‌ـ‌يو�ل‌او-چون‌قاچماق‌بيليردي‌قيز


‌اوTرغان،‌اوزون‌گتيرميشدي‌سالالنماغا

‌اوTرغانيندان؛‌اوAمودونون‌توتدو‌بايره‌ک

‌آشاغي،‌او-ز‌او�‌سو-روشدو‌ياواش‌ـ‌ياواش

‌آشاغي،‌دو-ز‌آرتيق‌چاتيب‌گوTردو،‌بيرده

72



قيزين,‌‌گوTزو‌ساچدي‌ايشيق‌قارانليغا

قيزين...‌‌سوTزو‌دو�غرو‌آچدي‌قو�لالريني

‌دوردو،‌ائنيب‌گئنيشلييه‌بودارليقدان

دوردو‌سينيب‌تک‌قارالتي‌قارانليقدا


‌ده،‌گوTزه‌تچي‌يو�خ‌کيمي,‌ساييقليق‌دويان

‌ده،‌گوTزه‌تچي‌يو�خ‌آييقليق‌کيمي،‌بيلن

‌يارا،‌ـ‌يارا‌تو�رانليغي‌گوTتورولدو

‌يارا،‌ـ‌يارا‌دومانليغي‌آراالندي


‌آغاريردي،‌او-زو‌گوTيون‌او-ستونده‌داغ

چيخاريردي:‌‌دو�نو‌قارا‌اوجاليقالر

‌ساالجاقدي،‌اوTرپک‌قيزيل‌باشينا‌داغ،

‌چاتاجاقدي،‌قيزيلييا‌ياماج‌ـ‌يول‌بو


گوTردو،‌ايلخي‌آراليقدان‌ديکديرده‌بير

‌گوTردو؛‌اوAيخو‌يئرده‌بيلدي,‌ياتان‌ائله

‌آت‌بير‌توتسون‌ايلخيدان‌او�:‌»‌بو‌دو-شوندو

قات!‌«‌‌او�ن‌آزي‌او�الر،‌کسه‌او�ندا,‌يو�لو


‌باخدي‌باخدي،‌ياويقالشيب,‌دو-زه‌نلييه

آخدي...‌‌گوTزو‌آيغيرا،‌بو�ز‌ساتاشدي‌گوTز

73


‌سئوينجکدي،‌کيمي‌اوشاق‌سئوينه‌ن‌بير

‌چکدي؛‌ساري‌آتا‌او�نو‌ايسته‌يي‌آت

بايره ک

‌يئي،‌قارداشدان‌آيغيريم،‌بو�ز‌کيشنر‌منيم

يئي!‌‌يو�لداشدان‌نئچه‌ـ‌چيخدين,‌نئچه‌يو�ال

‌سنين،‌بنزه‌ر‌دو-زه‌مي‌گئن‌آلنين‌آچيق

سنين؟!‌‌بنزه‌ر‌اولدوزامي‌گوTزون‌قو�شا

‌ساچاق،‌ـ‌ساچاق‌يالمانين‌آغ‌کيمي‌بولود

قو�پاراجاق؟!‌‌اولدوز‌گوTيده‌ن‌قوالقالر‌ديک

يئي,‌‌آيغيريم,‌قارداشدان‌منيم,‌بو�ز‌سئوگيم

يئي!‌‌يو�لداشدان‌نئچه‌ـ‌نئچه‌چيخدين،‌يو�ال

‌

‌يييه‌سيني،‌اوTز‌تانيدي‌آيغيرسا‌بو�ز

سسيني.‌‌گوAر‌دو�غما،‌چالدي‌قوالقالري

‌نه‌دي،‌ايش‌بو‌ائله‌دوAيدو‌چاغداجا‌او�

کيشنه‌دي,‌‌آت‌قالخيب،‌او-سته‌آياقالري


‌ساري،‌او�نا‌چاپدي‌چوTنوب,‌دوTرده‌م‌سو�نرا

آياقالري....‌‌توتولموشدو‌بايره‌يينسه

‌او�،‌يئرينده‌‌ايدي‌دو�نموش‌گوTروب،‌آتي

‌او�،‌ده‌رينده‌چو�خ‌او-زه‌نميردي,‌باتميشدي


‌قوجاقالدي،‌بو�ينو‌ياللي‌چاتينجا‌آت

آغالدي.‌‌گوTزونده‌ن,‌گوTز‌ـ‌او-ز‌او�نون‌اوTپدو

74


‌ياشارميشدي،‌ده‌گوTزلري‌قو�نور‌آتين

ياشاميشدي,‌‌‌بايره‌کسيز‌او�،‌ايل‌نئچه‌گوTر


آتا,‌‌ميندي‌سيغالالدي,‌سيچراييبان

آتا.‌‌ـ‌آتا‌يالمانيني‌قاچدي‌آتسا

او-نله,‌‌ايلخيچي,‌او-نوم‌هئي‌الدي:‌»‌ـ‌هاراي

دينله!‌«‌‌گل,‌سوTزوم‌بايره‌يم,‌ياخينا‌من

سوTزومو:‌‌بو‌چاتديرارسان‌تکوAرونا

دوTزومو!‌‌تا‌قالماييبدير‌او-ره‌ييمين‌»‌ـ

‌باشيما،‌اوTز‌بودو,‌ايشدي,‌گليب‌يو�لوم

يو�لداشيما!‌‌قيرخ‌او�‌منيم‌تو�خونماسين

من,‌‌آالرام‌آجيغيني‌قات‌او�ن‌بيره

من!‌«‌‌چاالرام‌کوTکونه‌دو-ز‌قيلينجيمي

‌

‌او�،‌ته‌پيندي‌آيغيرا‌دئييب,‌بو�ز‌بئله

او�.‌‌ترپندي‌کيمي‌داغ‌بير‌يئرينده‌ن‌اوTز

‌بايره‌ک،‌آتلي‌قالخدي‌ائندي,‌يو�خوش‌ائنيش

‌بايره‌ک،‌چاتدي‌تو�رپاغينا‌گليب,‌او�غوز


‌آتدان،‌گئدير,‌دو-شدو‌او�زان‌يو�لال‌گوTردو،

‌آلتدان؛‌ـ‌آلتدان‌قو�پوزونا‌او�نون‌باخدي

‌منه،‌وئرگيل‌قو�پوزو‌او�زان,‌بو‌دئدي:‌»‌ـ

«‌‌سنه!‌ـ‌قالسين‌آيغيريم‌بو�ز‌ده‌يئرينه

75



قو�پوزونو، او�نون لديديلله‌شديلر,‌آ‌

اوAزونو يو�ل اوTنونده گوTز چيچک باني

اوAلوسونا، باباسينين چيخدي ـ گليب

دو�لوسونا، دو�غماليغين يئنه دو-شدو


‌ساچالر؛‌اوزون‌توTکولويدو‌گوTزونه‌ـ‌او-ز

آغاجالر...‌‌بو‌او�رداسي،‌ائولري,‌بو‌بو

‌آخيردي،‌سو‌کوTلگه‌سينده‌ن‌آغاج‌گوTردو،

‌باخيردي،‌قيز‌دو�نوق‌ـ‌دو�نوق‌گوTردو,‌او�نا


‌بايره‌ک!‌«‌دئيه،‌آغالييردي:‌»‌قارينداشيم

سيزدي,‌نييه؟!‌»‌‌قان‌آل‌نييه‌دو-گونونه‌ـ

‌گوTينه‌دي،‌گوTز‌ياشيندان‌باخدي,‌گوTز‌بايره‌ک

‌گوTينه‌دي،‌سوTز‌دو�داغيندا‌چالدي‌قو�پوز


توTکولوشدو,‌‌قارداشي‌قيز‌يئددي‌سسه

دو-شدو.‌‌کو-ي‌ـ‌هاي‌او-سته‌بوالق‌آندا‌بيرجه

‌سوTيله‌ديلر:‌»‌چالما,‌او�زان,‌ساخال,‌او�زان

سيزان!‌‌تئلده‌ن‌ياراميزا‌گوTينه‌رتيدي

‌گئت،‌ـ‌وار‌او�را‌وار؛‌دو-گون‌بير‌ائلده‌بوگو-ن

گئت!‌«‌‌ـ‌وار‌او�را‌چاغالر؛‌ـ‌چاليب‌او�زان‌او�ردا

قيزالر,‌‌دوران‌چاغي‌ايشيق‌دئدي:‌»‌ـ‌بايره‌ک

قيزالر!‌‌واران‌او-سته‌بوالق‌گئيينيبه‌ن

76


آجام,‌‌يامان‌گليره‌م،‌گو-ندو,‌يو�ل‌او-چ‌دو-ز

واراجام!‌«‌‌من‌دو-گونه‌وئرين,‌او�‌چوTره‌ک


‌بايره‌ک؛‌گتيرديلر,‌يئدي‌چوTره‌ک‌ـ‌يئمک

بايره‌ک,‌واريم؟!‌دئدي‌نئجه‌گئييمله‌بو‌»‌ـ

‌واريم،‌گئيي،‌وئرين،‌کوينک‌گئييلميش‌بير

قايتاريم!‌«‌‌من‌او�نو‌کئچسين,‌سو�نرا‌دو-گون


‌بيرکوTينه‌يي،‌گئيميش‌اوTزو‌گوTسترديلر

گوTينه‌يي...‌‌گوTز‌آرتدي‌گئيينيب...‌باخجاق‌او�

Hينينه‌دي،‌بو-تون‌کوTينک‌دو�نوقدوالر...‌ـ ‌ا

نه‌دي,‌‌گيزليم‌ـ‌دو-شمه‌ديلر‌باشا‌قيزالر


قارداشي,‌‌قيز‌بوTيوک‌دو-شدو,‌يالنيز‌دوAيوق

ياشي:‌گوTز‌هئي‌دوروب,‌آخيديردي‌گئنجه

‌گوTزلرينده‌ن‌قيييالن‌او�‌ـ

سوTزلرينده‌ن‌ياخان‌او-ره‌ک

دئييم,‌او�زان,‌سنه!‌‌بايره‌ک

‌دوروشوندان،‌کيمي‌آرسالن

‌باخيشيندان‌ياغان‌ايشيق

سنه!‌او�زان‌دئييم،‌بايره‌ک

‌او-زونو،‌اوTرتوب‌ساچ‌قارا‌

دو-زونو,‌‌سوTزون‌آچ,‌سوTيله

سنه!‌دئييم,‌او�زان،‌بايره‌ک

77


تانيناجاق,‌‌گئييمده‌دوAيدو,‌بو‌بايره‌ک‌‌‌

ياناجاق؟!‌‌کيم‌او�نا‌بيلمه‌لييدي,‌بئله

‌او�،‌قايتاردي‌ده‌کوTينه‌يي‌چيخاريبان

او�,‌‌قاتاردي‌ـ‌‌دو�الشديريب‌ايشي‌يو�خسا


‌ييغناغينا،‌دو-گون‌قو�پوب,‌دو-شدو‌او�ردان

ياخينا.‌‌ـ‌او�‌چيخدي‌گوTردو,‌گليب‌تو�پلوم

Hي‌آتيرديالر‌او�خ‌او-زويه بير,‌‌ـ‌بير‌لر‌ب

کيمدير؟!‌‌کيمدير,‌گلن‌باخميرديالر,‌گئده‌ن


‌تک‌آتان‌چکيب,‌او�خ‌يايي‌بوداق‌قارا

بايره‌ک!‌‌دئدي‌قو�لون!‌«‌ـ‌ـ‌الين‌او�لسون‌وار‌قو�ي‌»‌ـ

‌تک‌دارتان‌ياي‌اوAروTز‌اوغلو‌خانين‌قاسغان



Hي‌لر Hي‌يئينه‌ک‌باشي‌ب ‌چکجک‌يايي‌ده‌ب


‌تک‌وئره‌ن‌گو-ج‌يايينا‌اوTز‌قو�چار‌ده‌لي



يالينجيغا،‌کويگوجييه‌ز‌چاتدي‌سيرا

چيخا.‌ايپليک‌آغ‌قالدي‌آز‌دارتجاق‌يايي

اوخ،‌کئچمه‌دي‌اوزوکدن‌او‌توشالديغي

78


Hي‌آجيقالندي‌بئله‌اوزو چوخ،‌لردن‌ب


‌او�غلو،‌دارتارالرمي,‌قانجيق‌ائله‌يايي‌»‌ـ

او�غلو؟!‌‌آتارالرمي,‌قانجيق‌ائله‌او�خو

بايره‌ک,‌«‌‌دئدي‌سنين!‌ـ‌قو�لون‌قوروسون‌قو�ي

‌بايره‌ک!‌ـ‌دئدي‌«‌سنين!‌ـ‌الين‌چو-روسون‌قو�ي


اوزو،‌پورتدو‌آجيغيندان‌يالينجيغين

سوزو:‌دوندو‌آغزينداجا‌دينه‌نمه‌دي،

سن،‌گوروم‌دارت‌يايي،‌بو‌آل‌اوزان،‌»‌ده‌لي

من!‌«‌وورارام‌بوينونو‌بيل‌دارتانماسان


‌دارتماغينان،‌يو�ل‌بير‌يايي‌آليب‌بايره‌ک

ساغناغيندان.‌‌يئره‌ايکي‌بوTلوندو‌ياي

‌آياغينا،‌يالينجيغين‌او�نو‌آتدي

‌داغينا،‌کوTکس‌باسدي‌داغ‌دا‌ساناسان,‌بير


Hي‌لر‌بو-تون ‌گو-جونه،‌بو‌چالديالر‌ال‌ب

دو-گونونه...‌‌يالينجيغين‌ياغدي‌دو�لو

گلسين,‌‌يايي‌به‌يين‌بايره‌ک‌او�:‌»‌ـ‌قيشقيردي

گيجه‌لسين!‌«‌‌قو�ي‌آتانمازسا,‌قيلينجيمدان


او�لدو,‌‌دالغين‌يايينا،‌اوTز‌باخدي‌بايره‌ک

او�لدو.‌‌چيلغين‌بيره‌ـ‌بيرده‌ن‌او�زان‌ده‌لي‌

79


‌يو�لداشالري،‌قاالن‌داردا‌سالدي‌يادا

‌ياشالري،‌گوTز‌ايستي‌دو-شدو‌او-سته‌يايين


‌دو-زويو،‌مين‌يادداشينين‌ـ‌گونلر‌کئچن

‌او-زويو،‌او�‌بوTلدو‌ياري‌او�خ‌آتديغي

Hي‌لر ‌چالديالر,‌گو-لوشدولر؛‌ال‌بيرده‌ب

Hي‌بايره‌ک‌اوAغورو‌بو ‌بوTلوشدولر،‌له‌ب


‌قو�يوردو،‌کوTز‌باغرينا‌داش‌يالينجيغين

‌قو�يوردو؛‌گوTز‌او�توروبان‌خانسا‌قاسغان

‌آتماغينا،‌دو-ز‌چکيب,‌او�خونو‌يايي

آتماغينا,‌‌سوTز‌تيکانلي‌يالينجيغا


‌او�،‌يانينا‌چاغيتديردي‌وئريب‌بوAيروق

او�!‌‌«‌سانينا‌سو�يالسين‌چاغيتديردي,‌»‌سو�ي

‌باسدي،‌باغير‌خانا‌قالخيب,‌قاسغان‌بايره‌ک

‌آسدي؛‌«‌قوالق‌»‌سو�يالرا‌چالدي...‌خان‌قو�پوز

بايره ک

‌وار،‌او�تاغي‌اوجا‌ـ‌اوجا‌ائوينين‌بان

آرتيرماالر.‌‌اوTرتوکلودور‌ايپکده‌ن‌گؤي

قانادلي,‌قوش‌ـ‌وار‌آتالرين‌تاوال‌ـ‌تاوال

آتلي.‌‌قاشقا‌آتلي،‌سکيل‌ايگيدلرين‌

کوTيگوسوسن,‌سوTيکه‌ييسن,‌‌باييندور‌خان

80


داياغيسان,‌ديره‌يي‌سن!‌‌ائلينين‌تو-رک

وارين.‌‌داشسين‌داشيم‌ـ‌داشيم‌کيمي‌داشقين

اوAلوسالرين!‌‌دو�غما‌او-زسون‌ايچينده‌وار

او�لسون،‌اوجا‌به‌يين‌دوران‌سو�لوندا‌ـ‌ساغ

‌او�لسون،‌اوجا‌به‌يين‌قوAران‌ييغناغيني

خان!‌‌قاسغان‌هئي

خان,‌‌چاغدا‌بو‌تاپيب,‌سوTزلرينده‌ن‌قوAتلوق

آرماغان؟!‌‌او�زان,‌ديلرسنمي,‌بير‌سو�ردو:‌»‌ـ

‌سنه‌وئريم‌باشمي‌او�تاقمي,‌قارا‌بان

‌سنه؟!‌«‌وئريم‌قاشمي‌ـ‌داش‌قيزيل,‌آغجا,‌يا


دو�المباجدير،‌آزجا‌گو-لدو:‌»‌يو�لوم‌بايره‌ک

آجدير!‌«‌يئييم,‌قارنيم‌يئمک‌دو�يونجا‌قو�ي

باخدي,‌‌بير‌ـ‌بير‌قازانالرا‌کئچيب،‌سو�نرا

‌ياخدي‌آجيق‌او-ره‌ييني‌گوTردو،‌ياخما


Hي‌لرينه‌خانسا‌قاسغان ‌گره‌ک،‌دئدي:‌»‌ـ‌ب

وئره‌ک!‌«‌‌بونا‌گو-نلويه‌بير‌خانليغيمي

Hي‌لر ‌قوAتالديالر،‌دئييمي‌بو‌قالخيب‌ب

قاتالديالر,‌‌او�توروبان,‌ديزلريني


‌او�،‌آشيردي‌وئريله‌ني‌کيمي‌گوTز‌آج

او�...‌‌آشيردي‌قازانالري‌بير‌بيرـ‌چکيب

‌وورمادان،‌ال‌چو�خوسونا‌ته‌پيکله‌دي

81


بو�زارتمادان,‌قو�وورمادان،‌دا‌دادماسا


آتدي,‌‌آتدي,‌بورا‌او�را‌يئييملري

قو�پارتدي...‌‌سالدي,‌کو-ي‌ده‌ليله‌شيب,‌هاراي

‌آچيق،‌پو�زسون‌دو-گونو‌ايسته‌ييردي,‌بو

آچيق,‌‌يازسين‌يازي‌قارا‌يالينجيغا


‌غينا،‌ييغنا‌قادينالرين‌جوAمدو,‌گيرسين

او�تاغينا...‌‌چيچک‌باني‌گيرسين‌جوAمدو،

‌ياردي،‌باشدا‌ياپدي،‌ساخالديالر...‌ساواش

واردي،‌سو�نرا‌گلدي،‌بوAيروق‌خاندان‌قاسغان


‌زوAر،‌ـ‌زوAر‌چاليرديالر...‌بوردا‌الر‌چي‌چالغي

‌گوAمبور؛‌ـ‌گوAمبور‌وورولوردو‌تو�يالر‌ده‌ري

قو�ودو.‌‌بو-تون‌چاالنالري‌قالديريبان

او�ودو.‌‌بئله‌يارپاغيني‌ياالنين‌بير


خاتون،‌قيز,‌بوردا‌قيرخ‌بوردا‌او�تورموشدو

‌خاتون؛‌بوAرال‌قالخدي‌قابا‌يئرينده‌ن‌اوTز

‌سن،‌جوAمورسان‌او�تاغامي‌او�توران‌من‌»‌ـ

«‌بيزده‌ن؟!‌ـ‌وارمي‌اوAماجاغين‌او�زان،‌ده‌لي


او�يناسين,‌قيز‌واران‌اره‌‌چاليم،‌قو�پوز‌»‌ـ

آسين!‌«‌‌قوالق‌منه‌سيزده‌سويالييم،‌سو�ي

82


‌بيللم،‌قاال‌وئريب،‌بوAيروق‌خانيم‌قاسغان

بيللم,‌«‌‌چاال‌سو�يالييب,‌قو�پوزومو‌سو�ي


او�تور!‌«‌‌بوAيور،‌او�ندا،‌دئدي:‌»‌ـ‌خاتون‌بوAرال

دور!‌‌آياغا‌او�:‌ـ‌تاپشيردي‌ده‌يئنگه‌يه

‌سو-ز،‌آرادا‌او�زان،‌چالسين,‌ده‌لي‌قو�پوز

سو-ز!‌«‌‌او�دا,‌سوTز‌گئده‌ر‌چاالر,‌چيخيب‌آز‌بير


‌يانداجا،‌بير‌قاتالدي‌کئچيب,‌ديز‌بايره‌ک

‌‌يانينداجا‌يئنگه‌لري‌ـ‌چيچک‌باني

‌پيچيلداشدي،‌گوTرجک‌او�تورموشدو...‌او�نو

پيققيلداشدي,‌‌توتوب‌آغيز‌سوTزلرينه


‌قيز،‌چالدي,‌او�ينايا‌قو�پوز‌باخمادي،‌او�

‌يالقيز؛‌يئنگه‌چاغ‌بو‌دو-شدو‌او�رتاليغا

چالماغيني,‌‌کسدي‌گوTروب,‌ياري‌بئله

‌او�لماغيني؛‌بايره‌ک‌او�نون‌بيلميردي‌قيز

بايره ک

ايسته‌مه‌رم,‌‌چالماق‌قو�پوز‌قيسراغا‌ـ‌قيس

ايسته‌مه‌ر‌م!‌‌او�لماق‌او�زان‌باشا‌قارا

‌يو�ال،‌ائوين‌ياخيندير‌چو�خ‌سنين‌يئنگه،

دو�ال...‌‌او�نو‌تاپ،‌يو�لچو‌دو�الن,‌سن‌او�را

ايسته‌مه‌رم,‌‌چالماق‌قو�پوز‌او�يونونا

ايسته‌مه‌ر‌م!...‌‌او�لماق‌او�زان‌باشا‌قارا

83


او�توردو,‌قاريشدي,‌او�‌گوTروب,‌ايش‌يئنگه

‌دوردو؛‌قابا‌يئرينده‌ن‌اوTز‌خاتون‌بوAرال

‌چيچک‌باني‌گئيجک‌وئردي,‌کوTينک‌بوAيروق

چيچک,‌‌آل‌بير‌ساچدي‌ايشيق‌او�رتاليغا


‌او�،‌گيزلتدي‌آرخاسيندا‌اللريني

او�.‌‌گوTزله‌تدي‌چو�خ‌بايره‌يي‌او�ينامادي،

‌او-زويونو،‌آختاريردي‌گوTزو‌او�نون

‌دو-يونو؛‌بو‌آچاجاقدي‌او-زوک‌يالنيز

بايره ک

‌يئتميش،‌ياغميش,‌ديزه‌دئمه‌يه‌سن,‌قارالر

Hي گئتميش.‌‌سويا‌باشسيز‌قارا‌قيزي‌دا‌ب

‌بارماغيني،‌او�نجا‌او�نون‌ووروبدور‌دو�ن

يو�رماغيني...‌‌او�زان‌گوTرسون,‌قيزين‌ييغناق

‌قيزي،‌به‌يين‌وارير‌اره‌بارماقسيز‌او�ن

قيزي...‌به‌يين‌سوAوارير‌آت‌يئرده‌قورو

‌

‌او�زانا،‌بو‌آجيقالندي‌چيچک‌باني

قانا.‌‌دوTندو‌قيرپينجا‌گوTز‌گوTزلر‌ايشيق

بيله‌ييني،‌اللريني،‌قارتک‌آچدي

‌ديله‌ييني،‌بارماغيندا‌گوTردو‌بايره‌ک


84


گو-نو،‌ايشيق‌ـ‌گوTروشو‌ايلک‌سالدي‌يادا

دو-گونو...‌‌بو‌پو�زاجاقدي‌تاپدي،‌ايشيق

‌اوTنونده‌دير،‌گوTزو‌آرتيق‌سئوه‌جه‌يي

‌اوTنونده‌دير؛‌گوTزو‌آرتيق‌چيچه‌يي‌اوTز

بايره ک

‌چيخدينمي,‌قيز،‌ديکه‌بام‌ـ‌گئده‌لي,‌بام‌او�

باخدينمي,‌قيز؟!‌‌يانينا‌دوTرد‌قانريليبان

يو�لدونمو,‌قيز,‌ساچي‌قارا‌کيمي‌قارغي

قيز؟!‌‌او�لدونمو،‌توTکن‌ياش‌ـ‌قان‌يئرده‌گو-لن

‌ييرتدينمي,‌قيز،‌ياناغيني‌آلماسي‌گو-ز

آتدينمي,‌قيز؟!‌‌گئييمي‌گئييب,‌آغ‌قارا

‌منه،‌او-زوک,‌قايتار‌قيزيل‌منيمکيدير

منه!‌‌آرتيق,‌چاتار‌اره‌واريرسان‌سن

چيچک باني

‌چو�خ،‌چيخديغيم‌ديکه‌بام‌ـ‌گئده‌لي,‌بام‌او�

چو�خ!‌‌باخديغيم‌يانيما‌دوTرد‌يانا‌ـ‌يانا

‌چو�خ،‌يو�لدوغوم‌ساچي‌قارا‌کيمي‌قارغي

چوخ!‌‌يو�ردوغوم‌اوTزومو‌هئي‌گو-ندوز‌ـ‌گئجه

‌وار،‌دئييل,‌يييه‌سي‌سنين‌او-زوک‌قيزيل

85


وار؟!‌‌نييه‌سي‌سوTيله,‌او�زان،‌نييه‌سيني

بايره ک

گتيرديم‌مي,‌‌قو�وا‌ـ‌قو�وا‌کئييکي‌بير

مي؟!‌‌يئتيرديم‌اوTنونه‌جن‌چاديرين‌آل

‌مي،‌وئرمه‌ديم‌سيزه‌گو-ن‌او�‌آويمي‌من

گوTرمه‌دينمي؟!‌‌بونالري‌سن‌او�تاغيندان

‌داال،‌مي,‌او�ندا،‌سالدين,‌دوTنمه‌ديم‌يئنگه

يو�ال؟!‌‌قارشي‌چيخمادينمي‌اوTزونده‌سن

قو�رآتيني,‌‌کئچمه‌ديمي‌آيغيريم‌‌بو�ز

آديني؟!‌اوTز‌دئمه‌‌‌‌دينمي‌گو-له‌شنده

‌مي،‌ديشله‌ييب,‌باخماديم‌او-چ,‌اوTپوبن,‌بير

مي؟!‌‌تاخماديم‌او-زوک‌قيزيل‌بارماغينا

تانيميرسان,‌‌بايره‌ييني‌سئويشدييين

تانيميرسان؟!‌‌دئييکليني,‌ديله‌ييني

‌تک‌يانديران‌ايشيغيني‌گو-نون‌کئچن

چيچک!‌‌باني‌يئره‌چوTکدو‌او-ستده‌ديزي

‌کوTينک،‌يئني‌گئيديرديلر‌بايره‌يه‌ده

تک,‌‌قوش‌اوچدو‌قاپيدان‌دار‌قالخيبان‌قيز


آتا,‌گئدير,‌ميندي‌بيلمه‌ديلر,‌هارا

«‌‌قايناتا!‌ـ‌او�‌قاينانا،‌او�‌سئوينسين‌قو�ي‌»‌ـ

‌داماريني،‌يو�لون‌کسدي‌ايستکله‌بو

‌داشليسيني,‌توماريني،‌آرامادي

86



‌چاتدي،‌گليب‌او�رداسينا‌بايبوAرانين

‌آغارتدي؛‌گوTز‌گوTرجک‌او�نو‌باجيسي‌بير

Hي ‌توAتا‌ـ‌توAتا‌قاالقدان‌داش‌اوTزوسه‌ب

‌آتا؛‌مينه‌ن‌چيچک‌باني‌ياخينالشدي

چيچک باني

اوچولموشدو،‌داغين‌قارا‌ياتان‌قارشي

قالخدي,‌آخير!‌‌

‌اولموشدو،‌چو�خ‌بوالقالرين‌سو�يوق‌ـ‌سو�يوق

آخير!‌‌آخدي،

‌ييخيلميشدي،‌آغاجالرين‌اوجا‌ـ‌اوجا‌

آخير!‌‌گو-لدوـ

اولموشدو,‌‌يو�خ‌بايره‌ک‌او�غلون‌ايل‌آلتي‌او�ن

گلدي,‌آخير!‌

قايناتا!‌‌قايناتا,‌هئي‌آيدين!‌هئي‌گوTزون‌

‌او�الجاقمي،‌آرماغانين

Hي Hي‌ب قايناتا؟!‌‌قايناتا,‌ب

بايبورا

87


‌سنه،‌يايالق‌داغالر‌قارا‌ياتان‌قارشي

سنه!‌‌بوالق‌سوAالري‌‌آغ‌سو�يوق‌ـ‌سو�يوق

‌سنه،‌مينت‌آتالر‌قيوريق‌آتالر،‌يو-يره‌ک

سنه!‌‌يو-کلت‌بوAغراالرين‌قاتار‌ـ‌قاتار

‌آرماغاندي،‌واريم‌قاالن‌ساخالنجيمدا

آرماغاندي!‌‌آغچاالريم‌قيزيلالريم،

‌او�لسون،‌او�لسون,‌گئرچک‌دو�غرو‌سو�راغين‌بو

او�لسون!‌چيچک‌باني‌يالنيز‌گلينيمده

‌آرادا،‌بو‌گتيرديلر‌به‌يي‌بايره‌ک‌

بايبورادا.‌‌او�دالتدي‌ياش‌گوTزلرينده

‌گوTزلر،‌آرتيق‌بيلمير‌گوTره‌او�غلونو‌اوTز

سوTزلر,‌‌آخدي‌يانا‌ـ‌يانا‌دو�داغيندان


‌ساچيالجاق،‌ايشيق‌دوTندو,‌ائوه‌او�غلوم‌»ـ

آچيالجاق!«‌‌دوTندو,‌گوTزلريمده‌او�غلوم

Hي‌لر‌«‌سوTيله‌ديلر‌آيدين!‌ـ‌گوTزون‌»‌ـ ‌بو-تون،‌ب

دو-گون!‌ـ«‌‌گره‌ک,‌قوAراق‌دئدي:‌»‌ـ‌خانسا‌قاسغان


‌قو�ورولدوالر،‌قارداشالر‌قيز‌ايله‌آنا

او�لدوالر...‌‌کوTز‌سوTنموشدولر,‌او�جاقالردا

‌گئييملري،‌قارا‌ـ‌قارا‌ده‌ييشديلر

‌گوTينه‌ملري،‌او-ره‌کلرده‌ساغالتديالر


88


‌من،‌قوAتلويام‌،‌خانيم‌قاسغان‌دئدي؛‌بايره‌ک

سوTزلرينده‌ن!‌‌اوAلو‌سنين‌او-چون‌دو-گون

‌او�دارليقدان،‌قورتارماسان‌ايگيدي‌قيرخ

دان؟!‌‌گو-لرمي‌گوTزلريمه‌قارانليقدان


گوTيلر,‌‌آرتيق‌قارالميشدي‌ايدي،‌آخشام

Hي‌لر.‌‌او�غوز‌آليب,‌آتالنديالر‌بوAيروق ب

‌سوTکونجه،‌دان‌بوراسارا‌يئتيشديلر

اوTنجه,‌‌يو�لو،‌آراديالر‌قااليا‌او�


‌اوTتوشمه‌دي،‌قانسيز‌ـ‌قانلي‌ساواشدا‌بو

‌دو-شمه‌دي؛‌او�د‌او�داالرا‌بو�شونا‌ـ‌بو�ش

يارديالر,‌‌تا‌قاالغيني‌آيريليغين

قورتارديالر,‌‌دارليقدان‌بو‌ايگيدي‌قيرخ


‌هاردا،‌گوTرسون‌قيزي‌گزدي,‌تکوAر‌بايره‌ک

‌داردا؛‌بئله‌قاالنمازدي‌قيز‌او�‌آرتيق

‌او�نو،‌اوTزو‌آپارماغا‌وئرميشدي‌سوTز

سو�نو,‌‌او�لوبدو,‌چاتيب‌توAش‌گوTردو,‌او�خا


‌ايسته‌يينه،‌چاتدي‌قاييتديالر...‌بايره‌ک

چيچه‌يينه.‌‌باغيشالدي‌يالينجيغي

تا،‌سو�ووشدو‌گو-نلر‌چاغالر,‌آجي‌آغير

تا،‌قوووشدو‌گويچه‌يينه‌ايگيد‌نئچه

89



کئچدي,‌‌بئله‌دا‌چاغي‌بير‌او�غوزلرين

ايچدي...‌‌آجي‌قيجيردان‌ديش‌کوTکومه‌سو�ي

‌سنده،‌دئدين‌او�لسون!«‌ـ‌بو�يو‌بايره‌يين‌بو،‌»ـ‌

دو-شنده!‌ـ‌سوTز‌او�ندان‌ايندي‌قوAتالنيريق


بو�ي اوGچونجو

خان قاسغان

قو�رقوت,‌ او�زان,‌دده‌م بو�ياليان«,‌اوAلو »بو�ي

! قو�رقوت پو�زان,‌دده‌م ياتيران,‌ساواش قان

ييغناغييدي, خانين گلميشدي,‌قاسغان گو-ن

ييغناغييدي. خانين به‌يين,‌نئچه نئچه

قو�شا, ـ قو�شا دوTشه‌نميشدي او�تاق دو�خسان

باشا, ـ باشدان بزه‌کلري او�خشاردي گوTز

! قو�رقوت دده‌م

90


قو�يولموشدو, کو-پلر دو�لو يئرده سککيز

سو�يولموشدو. قو�چالر سئچمه او-چون قييما

سو-زه ـ سو-زه قيزالر گوTزلو,‌توAتساق آال

سو-زه, ـ سو-زه ايچگيده‌ن آل گزيرديلر


ايچه, ـ ايچه ‌دا خان قاسغان بايغينلييدي

گو-جه. سالدي او�نو ايچگي کئچمه‌دن آز

او�, توAتدو دو-ز ساخسيسيني قالخاراق ديک

؛ او� توAتدو او-ز به‌يه,‌خانا ييغناقداکي

خان قاسغان

کئچدي, آغري يانيميزا ياتا ـ ياتا

کئچدي, آغري قانيميزا دوAرا ـ دوAرا

؛ آوالماغا,‌قوAشالماغا يو-رويه‌ليم

... توAشالماغا سيغين,‌کئييک او�خوموزال

کوGنه قارا

باشيم, دو�غرو,‌اوAجا خان,‌سوTزون قاسغان هئي

! گئده‌ک,‌قارينداشيم چاغيدير,‌واريب آو

91


دو3ندار ده لي

او�لسون, دو�غرو,‌اوAغور خان,‌سؤزون قاسغان هئي

! او�لسون او�لسون,‌آغير قانلي دا آويميز

قو�جا آرو3ز

بئله, اوAيساق خان,‌آوچيليغا قاسغان هئي

بئله, قو�يساق يئرده آرا اوAلوسونو

او�ردويا, بوA ائيله‌ييرسن باشچي کيمي

! ؟ دوAيا ـ دوAيا بو�شلوغو بوA گئده‌ک هارا

يانيقلييام, سو�راقليسان,‌ياغيالردان

! آنيقلييام يامانليغي نئچه ـ نئچه

آوليياق, آو واراريقمي آرخايينجا

Aللرده داغالردا,‌بو بوT؟ قو�ولوياق آت چو !

خان قاسغان

داياغا, بو قالير ايگيد سايدا يو-ز او-چ

! آياغا او�لور,‌قالخ باشچي اوAروTز او�غلوم

Hي‌لر آتالنماغا, قالخيشديالر خانالر,‌ب

... قاتالنماغا آغريسينا يو-روشون بو

92


کيشنرتيده‌ن,‌فيشقيرتيدان, قو�پموشدو هاي

قيشقيرتيدان, ييغناقداکي قو�پموشدو هاي


تپيندي, وئريب,‌خان بوAيروق !‌«‌ـ بئلينه آت »ـ

ميندي. اوTزو آتي قو�نور چکديريبن

آيغيرا, بير قاشقا قو�ندو دؤندار ده‌لي

آيغيرا, بير باشقا ميندي کو-نه قارا


چاپارين, آغ او-سته قالخدي بوAداق قارا

ـ بوراسارين ساييليردي بايره‌ک,‌قوAشو

يانا, او�,‌دوTرد او�يناديردي آيغيري بو�ز

Hي‌ده يئينه‌ک خانا, قاسغان قو�روجويدو ب


؛ داغا آال گئتدي آخيب آخين آتلي

داغا. داغا,‌قاال داغا,‌او�يالق آوالق

هئي, سو-زوردو دالينجا آو آتالر آيغير

هئي, دوTزوردو قاچيشا بو آتالر آيغير


پوسقودايميش, گو-دوکچو دئمه‌يه‌سن,‌بير

؛ سايميش بو�شلوق اوAلوسوندا خانين قاسغان

تکوAرونا, وئردي سو�راق يوAبانمادان

تکوAرونا, وئردي ياراق سانسان,‌ساتقين


يئري,‌يوAردو, تکوAرون او� آلوAغاندي

93


قوردو. پوAسقو نئچه ـ نئچه خانا قاسغان

او�, بو-روشدو کيمي يارپاق چاغا چاغدان

او�, سو-روشدو تاپيب,‌آراليقدان يو�ل بير


گزه‌ندي, آو تو�روندا اوTز تک هوTرومچک

گزه‌ندي, قو�و او�دالماغا آجيغيني

سو-رمه‌دي,‌سو�ووشدودا, چو�خ گزينتي بو

قو�ووشدودا, ديله‌يينه ديشلي آغي


چکدي, قو�شون او�باسينا خانين قاسغان

چکدي. ائويني,‌او-توک بان ياغماالدي

او�, تاالدي يو�خونو ـ وار کيمي گوTز آج

؛ او� ياالدي ديبينه‌جن ساخالنجيني

تکور

چيخديم, آجيق خاندان قاسغان ؛ گو-لدو او-زوم

!‌... چيخديم آجيق خاندان باسيلماز,‌ائنمز او�

ياغماالچي

او�ندا,‌ قالدي آجيق‌دا تکوAر,‌بير بوTيو-ک

...‌ خاندا قالماز آجيق بيلسه‌ک,‌داها آال

تکور

94


چاغ, نئجه,‌سوTيله,‌يئتيشيب آجيق قاالن

! ؟ داغ کوTکسونه چکه‌ک بيرده خانين قاسغان

ياغماالچي

يايالغيندا, دارهاند قارا وار سو-رولر

چاغيندا. ياي ايلين ساخالر قارينداش او-چ

مين, او�ن ميندير,‌سايي او�نجا سو-رولرين

يوTنده‌مي! وار ايشلرين بيليره‌م,‌بو من

تکور

يو-رو, گوTتور,‌او�را آتلي يو-ز آلتي سن

سو-رو. ـ سو-رو گتير آليب قو�يونالري

Hي‌ليک قارداشالرا توTک, ديل وئر,‌ياغلي سوTز ب

!... چوTک گلمه‌سه‌لر,‌کوTکسونه ايشدير,‌يو�ال

سيراالندي,‌ يو-زو آلتي‌ تک ووران هاي

آراالندي. سيرا ـ سيرا آتالر يو-يره‌ک

يئتيشديلر, يايالغينا دارهاند قارا

يئتيشديلر,‌ چاالغينا قاالنين ـ داغ


95


داغا, قارا سريلميشدي قارانليقالر

داغا. قارا بنزه‌ييردي بولود گوTيده

اوAيغودايدي,‌ آخشامدان تا قارينداش او-چ

اوAيغودايدي, او-ستده قو�لو کوTپه‌ک قارا


آغيلالرا, ييغميشديالر سو-رولري

ياغيالرا. يو�خدو بيردي,‌يو�الق آغزي

؛ قاالدي داش آغيلالر داش ساناردين,‌بو

اوAالدي, ايت هو-رکدو، کيشنه‌دي,‌سو-رو آت


قالخدي, يئرده‌ن دا قاراجوق سسينه آت

باخدي,‌باخدي... يانا بير دوTرد بو�يالنيبان

يئرينه, قان گليب دو-شدو,‌ياغي باشا

يئرينه, دان دو-شوردو ايز تاال ـ تاال


يانيندايدي, قابانجوق‌دا,‌ده‌ميرجوق‌دا

قانيندايدي.‌ قو�رخمازليقدا,‌ايگيدليکده

قاالق, ـ قاالق ييغديالر داش يوبانمادان

زو�الق, ـ زو�الق قيزاريردي او-زو گوTيون


ياناغي, آغ بولودالرين قيزاريردي

! چاناغي او�د بير گو-نش‌ده گوTستره‌ن بو�ي

ياغيردي, قان گوTزونده‌ن ـ او-ز آتليالرين

؛ چاغيردي چيخيب,‌جير اوTنه ياغماالچي

96


ياغماالچي

قو�ووشاندا قارانقوالر

ايگيد, آرتان قايغوالري

قو�ووشاندا کيپريکلري

! ايگيد آرتان اوAيغوالري

بو�راندا ـ چو�وغوندا,‌قار ـ قار

سن, چکه‌رسن چاخماغيني

ته‌پيلنده قورد سو-رويه

! سن چکه‌رسن چو�ماغيني

بيليرسنمي,‌هاراالردان

! ؟ بيز چيخميشيق بورا گليب

گو-نلوک قيزيل خانين قاسغان

! بيز ييخميشيق ائولريني

آتالريني تاوال ـ تاوال

هو-رکوتموشوک,‌سه‌ييرتميشيک.

قو�يوب, آغالر آناالري

! به‌ييرتميشيک چاغاالري

بوغراالري قاتار ـ قاتار

قاچيرتميشيق.‌ بوندان قايتا

گليني ـ قيز بنزه‌ر قازا

! اوAچورتموشوق او�داالردان

قارييان قارت خانين قاسغان

97


او�لوب, توتساق آناسي‌دا

ـ خاتون بورال اوAزون بو�يو

! او�لوب توتساق سو�ناسي‌دا

اوAروTز او�غلو ايگيدلن قيرخ

بئله,‌ قاليب باغلي قو�لو

خانين قاسغان گو-وه‌ندييين

! بئله قاليب باغلي يو�لو

بو-تون بوAراخ ـ ؛ وار يو�لون بير

گل, سو-رولري,‌ياخينا

سيراالنيب,‌ آتليالريم

! آخينا,‌گل قو�شول سنده

اينجيتمه‌ريک,‌اوTلدورمه‌ريک,

منه,‌ايگيد, داريلما هئچ

او�ل,‌تکوAرومدان آرخايين

Hي‌ليک ! سنه,‌ايگيد آلالم ب

قاراجوق

بوAالرسان, چو�خ ياغي,‌قوAيروغونو کوTپه‌ک

! ياالرسان يال بير ايتيمله ياالغيندا

گو-وه‌نمه, چو�خ آتا آال ميندييين او�

! منه تکه‌مجه,‌بيل,‌گلمز باشلي آال

گو-وه‌نمه, چو�خ توAغوAلغانا باشينداکي

! منه بوTرکومجه,‌بيل,‌گلمز تو-کلو قوAزو

گو-وه‌نمه, چو�خ گوTنده‌رينه توتام آلتميش

98


! منه گلمز چو�ماغيمجا بو�يا قيزيل

گو-وه‌نمه, چو�خ قيلينجينا او-زلو قارا

! منه گلمز چوTوغانيمجا باشلي ايري

گو-وه‌نمه, چو�خ او�خا دو�خسان بئلينده‌کي

! منه گلمز ساپانيمجا قو�للو آال

بوAرادان, اوTت سال، ياويقدان يو�لونو بير

! بوAرادان آل,‌اوTت بوTلگونو ايگيدلرده‌ن

دئجک, بئله قاراجوق‌دا تپديلر آت

دئجک... بئله قاراجوق‌دا سپديلر او�خ

Hييلديلر باخا, ـ باخا سيلديريما ا

ياخا, ـ ياخا او�دو آجيق دو�غرانديالر


دوTيوشونه, ساپان قالخدي قاراجوق‌دا

قارغيشينا,‌سوTيوشونه... ياغيالرا

داشالرينا, قاالق توتدو آتليالري

باشالرينا ياغديردي داش او�ردا تانري


داش, ياراسي,‌تو-کندي او�خ آلدي اوTزو

قارداش. ايکي ساواشدا بو دو-شدو او�خا

ساپانينا, قو�يدو قو�يدو,‌کئچي تو�غلو

قانينا, او�,‌آل بو�يادي يو-زونو او-چ‌


سالدي, قاچاق آتليالري کيمي ايگيد

99


قارالدي... قاتالندي,‌گوTز يو�رولدو,‌قو�ل ال

باشيني, اوTز ايتيرمه‌دي قاراجوق قو�چ

قارداشيني, قو�شا قازيب,‌گوTمدو يئري


کيمي,‌ تپه اوTلولري چاتدي سو�نرا

کيمي... لپه کئچدي آخيب دومان قارا

آليشديردي, کسيب قيريق ياپينجيدان

ياپيشديردي, قارا ياغلي ياراالرا


خان, قاسغان »ديريميسن,‌اوTلوموسن,‌هئي ـ

؟! ياغماسيندان ائوين وارمي سو�راغين بير

سيزالدي, آغالدي,‌هئي هئي او�توروبان

يالقيزالدي, داغالردا بو قارينداشسيز


خاندا, قاسغان گوTردو يوخو گئجه‌سي آو

! خاندا قاسغان گوTردو ايدي,‌قو�رخو قو�رخماز

پو�زا, اوAيغو يو-روشو بو ايسته‌مزدي

يو�زا يوخو گو-نه ايسته‌دي,‌قارا او�


خان قاسغان

گوTردوم, قوش بير چيرپينان هئي اليمده‌جه

قو�نموش,‌گوTردوم. قارتال قارا او-سته کوTکسو

100


او-سته, او�ردوم ياييلميشدي بولود قارا

گوTردوم, شاخان ايلديريمي ائويمه بان

گوTردوم ياخان يوTره‌ني ـ ساليب,‌يان يانغي

کيمي,‌ قارغي اوزانيردي ساچيم قارا

کيمي.‌ سارغي باغالييردي گوTزلريمي

گوTردوم,‌ باتان قانا قيزيل بارماغي او�ن

گوTردوم.‌ آتان بو�ي ايتدي,‌آغريني باشيم

يو�خومو, ـ ساخالنجيمي,‌وار تاالديالر

يوخومو!‌... قارينداشيم,‌يوز ـ کو-نه قارا

کوGنه قارا

يو�خوندور,‌ ـ وار سوTيله‌دييين بولود قارا

! آخيندير بير ـ قو�شونوندور ياغمورالري

آرتير,‌ قارغيالشسا,‌قايغين ساچين قارا

دارتير.‌ سني قارانليغا ـ قارادير قان

... يو�زسون يو�زاممارام,‌تانري قاالنيني

خان قاسغان

! پو�زسون کيمسه چاغيمي آو او�ندا,‌قو�يما

قاييدارام, دوTنوم,‌يئنه يوردا بير من

... آييردالرام اوAلوسومدا يوخومودا

دوTنه‌ممه‌سم,‌قارينداشيم, ايشدير,‌گئري

! باشيم دو-شوب بيلين,‌چاخناشمايا ائله

101


آتي, قو�نور آپاران باش ترپه‌تدي خان

قانادي.‌ قوش او-چون اوچماق تاخميشدي آت

آياقالندي.‌ گو-نه بيرجه يو�ل گو-نلوک او-چ

ياندي,‌ آليب,‌کوTکسو يانغي يئتجک يوردا


چيخميشدي,‌ دو-ز گوTردوکلري اوAيغوسوندا

ييخميشدي.‌ سالميش,‌ائو تاالن بوردا ياغي

او�دا,‌ ياخميش باشا ـ باشدان او�باالري

او�دا,‌ ـ کو�ما,‌او�دا ـ کو�ما ائيله‌ميش کو-ل


« ؟ اوAلوسونو گو-نه بئله ساليبدير کيم »‌ـ

دو�لوسونو, ده‌ن ـ ده‌ن سپدي ياشيندان گوTز

ساري,‌ ياغي اوTنجه‌له‌دي آتي قو�نور

قانادالري,‌ آچيلميشدي آجيغينين


سو�ردو, يوAرددان سو�راغيني دو�غماالرين

سو�ردو.‌ چيخديسا,‌قوAرددان قوAرد بير اوTنونه

سو�راقالدي,‌ سودان آخان آخيم ـ آخيم

ياراقالدي,‌ گو-جونو اوAمودونو,‌قو�ل


هئي,‌ اوAالدي کوTپه‌ک قارا چيخان قارشي

؛ هئي بوAالدي زينگيلده‌دي,‌قوAيروغونو

سو�راق,‌ او�نا گتيرميشدي او�النالردان

آپاراجاق هارا آچمادي,‌کوTپه‌ک باش

102



خان,‌ قالينجا دينمزجه ـ الل باخيشدان الل

خان.‌ دالينجا کوTپه‌يين او� قو�ودو آتي

قاراجوغون,‌ او�يالغينا چاتدي گئديب

قاراجوغون,‌ يايالغينا گزه‌ر سو-رو


خان,‌ قاسغان ديريميسن,‌اوTلموسنمي,‌هئي »‌ـ

؟!‌« خان قاسغان بيلميسنمي,‌هئي او�النالري

سيزالميشدي,‌ دئييب,‌قاراجوق‌دا بئله

گوTزله‌ميشدي,‌ چو�خ يو�لونو خانين قاسغان


خان قاسغان

يانا,‌ايگيد, او-زونو بو�ز توتارسانمي

يانا,‌ايگيد؟! گو-نونه يو�خمو,‌بو کيمسه

کيمدي, ياغي ياغمااليان ائويمي بان

کيمدي؟! داغي چکن بئله کوTکسومه‌ده

هاني, اوAروTز,‌آنام او�غلوم ايگيدلن قيرخ

هاني؟! سو�نام ـ خاتون بوAرال گوTزه‌ل‌لن قيرخ

قاراجوق

خان, قاسغان اوTلموشدونمو,‌ايتميشدينمي,‌هئي

خان؟! قاسغان هئي گئتميشدينمي، دوTنمزلييه

103


ائتدي، آخين بورا ياغي قاباق، گو-ن بير

ائتدي.‌ ياخين اوTلومومو گو-نده بيرجه

او�لدوالر, توAش او�خالرينا قارينداشالر

او�لدوالر. قوش گئده‌ن اوAچوب اليمده‌جه

تاالني, بو منه دئدي ياغماالچي

... قاالني داش ـ آغيلي دار يارانمادي

خان قاسغان

ديلين,‌ايگيد, چو-رويه‌ردي سوTيله‌يينجه

!... الين,‌ايگيد توتان چو�ماق قوAروياردي

منه, وئردين ايدي، سو�راق آغير نئجه

؟! منه ايدي,‌وئردين ياراق قانلي نئجه

قاراجوق

؟! خان قاسغان بئله,‌هئي قارغارسانمي,‌مني

!... خان قاسغان يئله,‌هئي قارا اوAغراميشديم

ساپانيال,‌ ده‌به‌رتميشم داشي ـ داغي

! ساپانيمال گبه‌رتميشم آتلي يو-ز او-چ

بومو، او�خالنميشام,‌سوAچوم يئريمده‌ن او-چ

؟! بومو ياخالنميشام,‌سوAچوم او-سته‌ن کوTکسوم

منه, گوTستر تو�رپاغيني ياغيالرين

! منه گوTستر ياتاغيني ييرتيجينين

104


سيله‌ره‌م,‌بيل,‌ کوTکو-نو- سو�ي تو�رپاقدان بو

!... اوTله‌ره‌م,‌بيل دو-شسه,‌يو�لونداجا يئري

او-ره‌يي, داش پيله‌لندي خانين قاسغان

؛ چوTره‌يي ـ دوAز ايگيدله او� دو-شوب,‌کسدي

ايدي,‌ دادلي سو�يوتماسي اتي قوزو

ايدي, دادلي توتماسي آغ ـ سو-دده‌ن او-زلو


قو�شا, :‌»واراق سوTيله‌ينده ايگيد يالنيز

!« قو�شا ياراق قاالغيني آلچاقالرين

خانا، قاسغان گلدي آجيق دئييمي بو

Hي‌لر گو-له‌جکلر دو-شوندو، چو�خ او�نا,‌ ب


چاتاقالدي, قو�لالريني قاراجوغون

باغالدي.‌ او� آغاجا بير ياخينداکي

گلير,‌ او�غالن او-ستوموزه :‌»ـ دئمه‌سينلر

!« گلير گلير,‌قاپالن آرسالن :‌ـ تيتره‌سينلر


خان, قاسغان تا دوTرده‌مله‌تدي آتي قو�نور

؛ او�غالن گلير باخدي,‌آرخاسينجا بيرده

کوTکلو,‌ ـ کوTکلو چيخارميشدي او�,‌آغاجي

بيله‌كلي,‌ گوTوده‌لي,‌داغ داغ گتيريردي


قو�لونو,‌ ـ ال او�نون آتدان,‌آچدي ائنيب

105


او�نو.‌ اوTپدو آلنيندان آجيق,‌خان سوندو

يو�لالنديالر,‌ او-سته ياغي قو�شا سو�نرا

آلديالر,‌ يو�ل تو�رپاغينا آلوAغانلي


ييغناقدايدي,‌ بوردا تکوAر آلوAغانلي

... سيغناقدايدي چوAلغااليان سسلر شاقراق

ايدي,‌ پوTرتموش آلني,‌او-زو ايچگيده‌ن آل

ايدي,‌ اوTرتموش گوTزلريني سوTزسوز,‌اوAغور


گره‌ک,‌ آتام جيرماقدا بير خانا قاسغان

! گره‌ک قاتام ياتاغيما خاتونونو

؛ آندي او�نو باخا ـ باخا قيزا سو-زه‌ن

قيجاندي, دارتيلدي,‌ديش بره‌لدي,‌قاش گوTز


خاتونونو, خانين قاسغان گتيرسينلر ـ

! او�نو قاتاق يئتيشيب,‌ياتاقالرا چاغ

بوAيروق,‌ وئردي آرخايينجا يانچيالرا

قويروق, دو-شدو يئره بيلدي,‌گوTيده‌ن ائله


! دو-ش قاباغا ؟!‌ـ هانسينيزدير خاتون بوAرال ـ

سوTيوش(. قاچدي ايچميشدي,‌دو�داغيندان )چو�خ

آغيزدان, بير دئدي !‌ـ منم ـ قادين بير قيرخ

بو�غازدان, دو-ز چالدي ايالن يانچيني او�


106


ديک, آتيلدي تکوAر باشسيز ائشيدينجه

چيليک. ـ چيليک او�لدو چيرپدي,‌ساخسي يئره

Hي‌له,‌خانال آجيغيندان او�, ديلله‌شدي ب

او�,‌ اللشدي گوTيله ـ آتيب,‌يئرله بوينوز


گتيريلسين,‌ اوAروTز او�غلو خانين قاسغان ـ

!! تانيتماسا,‌ايتيريلسين آناسيني

او�, تپيندي فيسيلداييب,‌يانچيالرا

او�, تاپيندي آزميشدي,‌آزغينليغا يو�ل


باغلي,‌ الي اوAروTز اوTنده دايانميشدي

؛ باغلي ديلي ـ آراسيندا او�دون ايکي

دئمک,‌ ـ تانيتديرسا,‌اوTلوم آناسيني

! دئمک ـ اوTنجه‌له‌سه,‌قاليم اوTلومونو

تکور

بيزه,‌قورتوالرسان, تانيت آناني سن

Hي‌ليک ! او�الرسان خان کيمي آليب,‌بابان ب

آغريالرا,‌ ديلله‌نمه‌ده‌ن,‌دوTزه‌ممه‌زسن

... دو�غرايارالر قييما ـ تاپشيرارام,‌قييما

او-سته، ال قو�وورارالر,‌بيل، اتينده‌ن آغ

ـ ايستي ـ ايستي گوTزه‌للره يئديره‌رلر

107


دور, او� يئمه‌سه,‌تانيياراق,‌آنان کيم

! يانغيسيني,‌گوTرسک,‌او�ددور سوTندوره‌ريک

باغلي,‌ الي اوAروTز اوTنده دايانميشدي

؛ باغلي ديلي آراسيندا او�دون ايکي

!‌ـ دئمک ـ تانيتديرسا,‌قاليم آناسيني

! دئمک ـ اوTنجه‌له‌سه,‌قاليم اوTلومونو

اورو3ز

يئيدير,‌ اوTلوم تانيتماقدان آنامي اوTز

! يئيدير گئتسم,‌قاليم اوTلوب کيمي ايگيد

تکور

اوAددورون,‌ قان آزغينا بو يوبانمادان

! وورون يارا او-ره‌يينه خانين قاسغان

اورو3ز

)اوجادان(

گلمه, او-سته آنام,‌اوTلومومون قادين

108


! بيلمه دئييب,‌اوTلو آغي يو�خلوغوما

کو-له,‌ آغالتما,‌دوTنسم قاناتما,‌گوTز او-ز

گو-له.‌ ـ گو-له آغرينين بو اوTنونه چيخ

قو�وورمادان, قارا گو-جله يئديرتسه‌لر

! يالوارمادان کيمسه‌يه چکينمه,‌يئه,‌بير

Hي يئه‌‌سن, يئسه‌لر,‌ايکي بير قيزالري ب

! يئمه‌يينده‌ن دو-شه‌ممه‌سين دوAيوق ياغي

خاتونوسان, خانين گل,‌اوAنوتما,‌قاسغان

سن,‌قادينيسان سئوگي‌سي او�نون يالنيز

او�نو,‌ چوTله سو-رودولر سوAسدوروبان

او�نو.‌ گوTله دو-شموش قاندان آتيرديالر

قاباغيندا,‌ اوTلوم دئدي »قاليم«‌سوTزو

چاغيندا,‌ سو�ن سوTيله‌دي آناسينا,‌سوTز


خاتون, بوAرال ائشيدينجه سسي او�غول

خاتون. قو�رال ائيله‌دي کو-ل هاراييني

دئيه, قالسين کيمي قادين آلماز قارا

دئيه, قالسين کيمي خاتون خانا قاسغان


گئدير,‌ او�غول ـ او-ره‌يينه دو-شدو يانغي

!... گئدير آغير گو-نلري چاغالري,‌سو�ن سو�ن

اوTلومونه, باالسينين سوAسدو آنا

گليمينه,‌ خانين قاسغان وارمي اوAمود

109


؟! قو�رقوت دده‌م

يانا,‌ دو-شدو داش,‌ويييلداييب بير گوTيده‌ن

؟!‌ـ دومانا ـ تو�ز قاراالندي يئر دو-شدويو

داش,‌ آتيردي قاراجوقدو,‌ساپانيندان

داش, باتيردي تو�رپاقالرا کيمي گوTنده‌ر


ساخالسين, ال ؛ آجيقالندي خان‌دا قاسغان

! ساخالسين آجيالسا,‌ديل او�نو کيمسه

آلسين,‌ گئري ديلله‌شيب,‌آناسيني قو�ي

قالسين سو�نا آرادا بو چيخماق آجيق

!... قو�رقوت دده‌م

خان قاسغان

تکوAر,‌ائولريمده‌ن آلچاق

او�لسون, سنين تاالديغين

ساخالنجينا ساخالنجيمدان

! او�لسون سنين جاالديغين

ماديانالري,‌آيغيرالري

ائيله, سن,‌مينت گتيريب

بوAغراالري,‌قاتيرالري

ائيله! گتيريب‌سن,‌يو-کلت

اوAروTز او�غلوم ايگيدلن قيرخ

! قالسين او�لوب,‌داردا توتساق

سنه, دئييم باشدانجا بو

110


چيخيم,‌گئديم, ساواشمادان

منه، قايتار آنامي سن

چيخيم,‌گئديم!... ساواشمادان

تکور

ائولرينده‌ن تاغلي قيزيل

منيم‌کيدير, تاالديغيم

ساخالنجيما ساخالنجيندان

منيم‌کيدير! جاالديغيم

ماديانالري,‌آيغيرالري

او�لور, گتيرميشم,‌مينت

بوAغراالري,‌قاتيرالري

او�لور! گتيرميشم,‌يو-کلت

اوAروTز او�غلون ايگيدلن قيرخ

توAتساغيمدير! باغلي الي

قايتارمارام, آناني من

او�نو، يئره دئمه,‌قورو

او�غلونا,‌بيل کئشيش يايخان

او�نو! اره وئره‌جه‌يم

دو�غار, او�غول او�ندا,‌آنان

سنه, او�الر قيريم او�دا

ايه‌رسن, باش او�ندا,‌منه

دوTنه! ـ خان,‌دوTنه قاسغان هئي

111


آسيلدي؟! داش ديلينده‌نمي خانين قاسغان

آسيلدي... ياش دامجي ـ دامجي کيپرييينده‌ن

تاپمادي,‌ سوTز او-چون دئييم آجيغيندان

تاپمادي, کوTز گوAرالتماغا او�جاغيني


قاراجوقدا, چئينه‌ييردي بيغالريني

قاراجوقدا... بيلمه‌ييردي,‌نئينه‌ييردي

او�, تکوAرا قايتاردي چيخيب,‌سوTز اوTنه

؛ او� تکوAرا قايتاردي دو-ز سوTزو آجي

قاراجوق

داغالر قارلي ياتان قارشي

چيخماز, قورويوبدور,‌اوتو

ايرماقالر گوAر آخان شير ـ شير

آخماز! قورويوبدور,‌سويو

ماديانالر چيل وئره‌ن قوAلون

دو�غماز, قاريييبدير,‌او�غول

آناسي‌دا خانين قاسغان

دو�غماز! قاريييبدير,‌او�غول

وارسا، قيزين تکوAر، آلچاق

خانا، قاسغان وئرگيل گتير،

دو�غسون، او�غول او�ندان قيزين

112


او�نا!... گو-وه‌ن گو-نونده دار

Hي‌لر، او�غوز يئتيشديلر دارچاغدا بو ب

سوTيلر. آجيق قاراجوقدا ائشيتديلر،

بيرده‌ن، قو�پدو قايناشماالر چاخناشماالر،

يئرده‌ن، قالخدي بوAروم ـ بوAروم دومانالر ـ تو�ز

قو�رقوت, دده‌م

آلدي، قو�رخو بير تکوAرو اوTتن ياوا

قالدي. تو�ردا کيمي باليق چاباالدي،

Hي‌لريني او�غوز دوAيدو، آغير، يئنمک ب

آغير، دوTنمک آرسالنادا قو�رخا ـ قو�رخا


دوماندا، بو آرتدي گو-جو خانين قاسغان

ياندا. دوTرد او�، گوTردو داياق باخدي، هارا

داشي، داغي، بو-روموشدو آخين آتلي

قارينداشي؛ يو�لداشي، آو چاتميش هايا

کوGنه قارا

يوAوام، ـ يوAرد اوTز آغزيندادير قارادارين

سيخام,‌او�وام, داشي قارا چاتير، گو-جوم

قو�وما, بيرگه ياغيالري يئتديم,‌آلچاق

خانيم,‌آرخاندايام! قيلينجي,‌قاسغان چال

113


دو3ندار ده لي

من, آالنام دربنديني قاپي ده‌مير

من.‌ چاالنام گوTنده‌ريمي توتام آلتميش

من, قاالنام او�دا قالسان,‌گره‌ک داردا


بوداق قارا

ييخديم, ـ ووروب قاالسيني ياغيالرين

چيخديم! قوAسدوردوم,‌سو�نا قان تکوAرالرا

کاريخديم, چو�خ دئمه,‌منده دوTيوشلرده


بايره ک

آشام, تک قوAش قاالغيني بايبوAرت اوجا

قارينداشام. قارداشا قيز يئدديجه من

داشام, ـ کئچيب,‌ايسته‌ييره‌م,‌آشام چاغالر


يئينه ک

Hي‌لريني او�غوز قالين سالالم, آتدان ب

آلالم, قاناد قوشدان گو-ج,‌قارا آرسالندان

قالالم, سانما,‌گئري يو�رسام‌دا,‌ائله آت

114



قو�جا آرو3ز

گوTر, کو-رکومو ده‌ريسينده‌ن تکه آلتي

گوTر, بوTرکومو ده‌ريسينده‌ن قوزو آلتي

گوTر کيمي يئتيب,‌ائر هايا دايين دو�غما


اره ن آلپ

قو�شوب,‌آلچالدارام, ايته ياغيالري

قو�شوب,‌آلچالدارام. جو-ته کيمي اوTکوز

وارام, ائيله‌سن,‌او�ردا او�لسان,‌هاي هاردا

خانيم,‌آرخاندايام!... قيلينجي,‌قاسغان چال

هارايي, بو آخيتماز گيزله‌مز,‌گوTي يئر

سايي.‌ ايگيد تو-کنمه‌زدي ساييلماقال

سينانيردي, بوAردا گو-جو قو�چاقالرين

قينانيردي ياغيالري خانين قاسغان


ويييل,‌ ـ ويييل ويييلدادي او�خالر قايين

قيييل. ـ قيييل قيييلدادي قالخان ـ قيلينج

باتدي,‌ يانا اوAجالري ديک گوTنده‌رلرين

باتدي,‌ اوAجالري,‌قانا ديش تو�پپوزالرين


گو-ن, او� سايسيز دو-شن قو�پان,‌قو�لو باشي

115


گو-ن.‌ او� سايسيز دو-شن يو�لو دوTنمزلييه

قالدي,‌ اوTلن ياستانالردا,‌چاالالردا

چالدي,‌ قانا ـ قيزاردي آلالشدي,‌يئر گوTي


قيريالني,‌ ميندي ايکي ياغيالردان

ايالني چو�خ اوTلدوردولر يوAواداجا

خان, ايتيرسه‌ده,‌قو�شوندان ايگيد يو-ز بئش

ساواشدان, بو ياغيالرال چيخدي قوAتلو


آلدي,‌ گئري آناسيني دو-شموش الده‌ن

آلدي.‌ گئري سو�ناسيني ـ خاتون بوAرال

اوAروTزونو,‌ ايگيدلن قيرخ آلدي گئري

کوTزونو,‌ ـ او�د او-ره‌يينين آليشديردي


قو�روجو؛ قاراباش,‌قيرخ قيرخ ساخالمادي

يو�روجو! يو�ل اکسينلر,‌او�لماسينالر يئر

خان, اوAجالتدي يئرينده اوTز ائويني بان

خان, اوAجالتدي يئرينده دو-ز او�داالري


چاغي,‌ آغير ياغمانين بو سو�ووشدو تا

قو�چاغي او� ـ قاراجوغو قو�يدو باشچي

بئله,‌ بوندان قالخدي ساني خانين قاسغان

بئله؛ او�ندان سو�يالدين«‌ـ سنده,‌اوTنجه,‌»سو�ي


116


وارليغين, بو گئديمليدير ـ گليم يو�لو ـ

وارليغين! بو اوTلوملودور اوجوسا سو�ن

آلچالماسين, داغين خان!‌اوجا قاسغان هئي

آلچالماسين! چاغين آدين,‌اوAلو اوجا

ياخيلماسين, ائولرين بان تاغلي قيزيل

ييخيلماسين! آتين قونور گئده‌ن دوTرده‌م

او�لسون,‌ بو�ل ـ بو�ل آغچا,‌قيزيل ساخالنجيندا

او�لسون! يو�ل آغ ياخشيليغا,‌ايشيقليغا

آلچالماسين, داغين خان,‌اوجا قاسغان هئي

Hيري سنه اوجالماسين! ياغي باخان ا

بو�ي دو3ردونجو

اورو3ز

117


قو�رقوت, او�زان,‌دده‌م بو�ياليان«,‌اوAلو »بو�ي

قو�رقوت! پو�زان,‌دده‌م ياتيران,‌ساواش قان

خانين, قاسغان گو-نو ييغناق باشالميشدي

خانين.‌ يازان قيلينجينا سانيني ـ آد

آجيغي, او�د او�جاغيندا سنگيميشدي

آالچيغي,‌ او-زونه گوTي ديره‌نميشدي


او�رتايدي,‌ گو-ن ـ اوجاليغا قالخميشدي گو-ن

او�رتادايدي.‌ کو-پده نئچه آغيز آچيق

قارا,‌ هوTرمه,‌گوTزو ساچي ـ قيزسا دو�ققوز

قو�ناقالرا,‌ سو-زوردولر ايچگيده‌ن آل


آلدي,‌ ايچگي آيري ـ آيري کو-پلرده‌ن او�

آلدي... بايغيندي,‌آلين گوTز ايچگيده‌ن بو

گو-لدو, قاس ـ باخيب,‌قاس باخيب,‌سو�ال ساغا

توTکولدو, سو گو-لوشونه دوTنجک اوTنه


قارينداشي,‌ ـ کو-نه قارا ساغيندايدي

باشي.‌ اوجا ـ قو�جا آروTز سو�لوندايدي

اوTنونده, اوTز ايدي دورموش اوAروTز او�غلو

گو-نونده!« دار چاتماز :‌»هايا دو-شوندو خان


سو�يوقلوغو,‌ باباسيندان دوAيدو اوAروTز

118


يو�خلوغو... بو چيخان او-زه آراليقدا

سسله‌ميردي, ياخشيليغا باخيشي بوAز

بسله‌ميردي,‌ سئوگي کيمي,‌يو�خسا بابا


گو-لمه‌يينه، آجي ـ آجي دوTزه‌ممه‌دي

بيلمه‌يينه.‌ گو-جسوز او�نو دوTزه‌ممه‌دي

چوTکدو, گليب,‌او�,‌ديز ياخين باباسينا

توTکدو؛ ـ آچيب لري کئچن او-ره‌يينده‌ن

اورو3ز

بابام,‌ خان آنليق,‌هئي بيرجه او-نله او-نوم

بابام! خان آنليق,‌هئي بيرجه دينله سوTزوم

دين, سئوينجک ـ باخدين باخدين,‌سو�ال ساغا

چکدين؟! او-زه آغريالري گوTرجک مني

آچيق, او�نو منه وار؟!‌سوTيله سوAچوممو

آجيق؟! سنه او�لسان,‌ائيله‌ييممي دئمز

خان قاسغان

او-نله,‌گوTزوم,‌او�غول,‌ گل,‌او-نوم ياخين بير

دينله,‌گوTزوم,‌او�غول! گل,‌سوTزوم ياخين بير

قارينداشيم، ـ کو-نه قارا باخ,‌ساغيمدا

باشيم! اوجا قالخدي گوTيه گوTرجک او�نو

119


آد، قازانيب ايگيدليکده قو�چاقليقدا،

قاناد! آچدي لريم ايستک گوTرجک او�نو

او�توروبدور, قو�جا آروTز باخ,‌سو�لومدا

دوAروبدور! داغ آرخامداجا گو-نومده دار

گوTزو,‌ گوTوده‌لي,‌او�ددور قو�للو,‌داغ ده‌مير

اوTزو... يازيب ساواشالردا سانيني ـ آد

قاتديم, آجي سئوينجيمه گوTرجک سني

آغالتديم! آغريتديم,‌گؤز ياخديم,‌کوTکس او-ره‌ک

ياشاميسان, ياش آلتي داناممارام,‌او�ن

باشالميسان؟! قو�چاقليغا,‌سوTيله,‌هاچان

چاپمادين, آتمادين,‌آت چکمه‌دين,‌او�خ ياي

تاپمادين! آد او�الن اوجا او-چون او�غوز

تک, گئده‌م,‌قاالسان گله,‌اوTلوب گو-ن بير

وئره‌جک؟! کيم خانليغيمي,‌او�ندا,‌سنه

اورو3ز

بابام, خان آنليق,‌هئي بيرجه او-نله او-نوم

بابام! خان آنليق,‌هئي بيرجه دينله سوTزوم

بابا, گوره‌ر او�غولدانمي ايگيدلييي

بابا؟! وئره‌ر اؤيودونو او�نا يو�خسا

ساواشا,‌ بير چکميسن سن مني هاچان

قو�شا؟! ـ قو�شا دوTيوشمه‌يه وارديق هاچان

بئلينده, آت چالالم چالسان,‌قيلينج قيلينج

120


بئلينده! آت سالالم سالسان,‌ياراق ياراق

توAشالرام, چکه‌ره‌م,‌او�خ توشالسان,‌ياي او�خ

قوAشالرام!... آوالرام,‌قوAش آوالسان,‌آو آو

سوTزلرده‌ن,‌ بو تاپدي سئوينج خاندا قاسغان

سوTزلرده‌ن.‌ بو قاپدي گوTيده‌ن سئوينجيني

چيخسين,‌ آوا ايله او�لدو,‌او�غلو بو�يون

ييخسين، وورسون,‌سيغين قو�والسين,‌کئييک آت


جيزيخالرا,‌آغيلغانا, چاپيرتسين آت

يانا... او� آت ـ او�يالغا گوTي ـ داغا گوTيجه

گؤرسون, او�غلو يئرلري بو ساواشديغي

گوTرسون,‌ او�غلو يئرلري بو آشديغي داغ


چکمه‌لييدي, گو-ن يئددي دو-ز يو-روشو بو

چکمه‌لييدي.‌ يو�لالريني قو�رخمازليغين

آوالقالرا, چيخمالييدي آتلي يو-ز او-چ

اويالقالرا قالخمالييدي آتلي يو-ز او-چ


آليب,‌ بو�يا قو�چاغي دوروب,‌قيرخ اوAروTز

ساليب.‌ ساوا اوTيودونو باباسينين

آچمالييدي,‌ قاناديني او-ستونده آت

اوچمالييدي,‌ اوجاليغا ايگيدليکده


121


کئچديلر,‌ آشيب,‌چوTل داغالر ـ يو-رودولر

کئچديلر.‌ آتالنيب,‌گوTل آدالييب,‌چاي دار

کئييک,‌سيغين,‌ سايسيز ـ سايسيز آوالديالر

ييغين,‌ ـ ييغين دو-زه‌نلييه قاالديالر


ديکه‌لتديلر, چاديرالري دو-زه‌نده او�

تو-که‌تديلر.‌ آوالريني آوالغين بو

هوTروکله‌دي,‌ آتيني اوTز آتلي تک ـ تک

کوTروکله‌دي,‌ تو�نقالالري له‌ييب اتک


او�جاقالري, تو�نقال ـ تو�نقال آليشيردي

قو�چاقالري توتوب اوAجا خانسا قاسغان

؛ ايچين ـ يئييب دو�يونجا »سيز :‌ـ وئردي بوAيروق

چکين!«‌ـ ياخين,‌قييما قااليين,‌ياخنا او�د


‌‌قورشانديالر,‌ دوAروما بو گو-نلوک دوTرد ـ او-چ

دوTشه‌نديلر.‌ دو-زه‌نه بايغينالييب,‌گوTي

گوTزلرينه,‌ ايدي چوTکموش اوAيغوالر داش

اوTزلرينه,‌ سايماديالر,‌بو,‌قو�رخودور

قو�رقوت!.. دده‌م

گو-دوکده‌يميش؛ گو-دوکچو بير دا ياندان او�

ديکديرده‌يميش,‌تپه‌ده‌يميش,‌گديکده‌يميش!

اوAيغوسوندان,‌ ياتانالرين يايدي سو�راق

دوAيغوسوندان,‌ ساتقينليق بير قو�پدو ياغمور

122



باشاچيقدان,‌ قالخدي آتلي مين او�ن‌آلتي

ـ آالچيقدان گوTروندو تو�ز يئردن آلتي

گلير,‌ »آخين خانا:‌ـ قاسغان چاتديرديالر

گلير!«ـ گلير,‌سيغين کئييک بوTلوک ـ بوTلوک


بئله,‌ او�لماز »کئييک,‌سيغين دئدي:‌ـ خانسا

يئله! دوTنمز ـ کئييک,‌سيغين بوTلوک آلتي

قاراالييب,‌ بيزي دئيه‌ن ـ بوA,‌ياغيدير

آراالييب!«ـ بو�يدان بيلير,‌سو�يو ائله


چيخدي,‌ او-زه قو�شونو ياد چکيلجک تو�ز

چيخدي. دو-زه ديکه‌لدييي چاديرالر دو-ز

ياييليردي,‌ يانا بير دوTرد کيشنرتيلر

آييليردي,‌ داغالر ياتميش چاپيرتيدان


کيمي,‌ دالغا آتالنيردي لري بوTلوک

کيمي.‌ قارغا قانادلييدي آتليالري

ميندي... نئچه دوTيوشچوسو بوTلويون بير

ميندي,‌ چکيب آتي قو�نور خانسا قاسغان


آتالندي, ايگيدده باخيب,‌او-چ‌يو-ز او�نا

او�دالندي.‌ آليشدي,‌گوTز کوTکس ساواشماغا

123


Aز آرادا بوTروAز ميندي اوTآتيني,‌ او

آتيني؛ سوTز چاپدي دوTردم او-ستونده آت

اورو3ز

بابام، خان هئي آنليق، بيرجه او-نله او-نوم

بابام! خان هئي آنليق، بيرجه دينله سوTزوم

او-چو-ن، گو-ن دار ساخالميشام آتي يو�رغا

ييرده‌رم، آراليقدا Hگليب! گو-نو س

او-چون، گو-ن دار ساخالميشام گوTنده‌ر قيزيل

گليب! گو-نو بوTيورده‌رم، ياغي سانجيب،

او-چون، گو-ن دار ساخالميشام، قيلينج ايتي

گليب! گو-نو چالالم، باشا هرله‌ييبن

او-چون دارگو-ن ساخالميشام گئييم دمير

گليب! گو-نو آلالم، آجيق دو-يونله‌ييب،

او-چو-ن، گو-ن دار ساخالميشام آتليني قيرخ

گليب! گو-نو چارپيشارام، ياغيالرال

او-چون، گو-ن دار ياشاديرام آدي آرسالن

گليب! گو-نو قارپيشارام، توتوب، قورشاق

خان قاسغان

124


گوTرمه‌ميسن، او�يناتمامي قيلينج قارا

گوTرمه‌ميسن! آتمامي او�خ سانجيب، گوTنده‌ر

كسر، باشي »هئي«‌دئمه‌دن ياغي گلن

كسر! داشي چالسا، داشا قيلينجيني

قوشو اوچان وورار گوTيده آتاني او�خ

قوAدورموشو.‌ آزغين، بئله گوTرمه‌ميسن

جوAموم، اوTزوم من او-ستونه ياغينين قو�ي

يوAموم! گوTزو قيريم، قو�لو ازيم، باشي

قالخ، ديكديره بو�يونا آل ايگيدلري

باخ! اوTزون سن ساواشيما منيم او�ردان

او�غول، گوTر، بير او�يناتمامي قيلينج قارا

او�غول!.. گوTر، بير آتمامي او�خ سانجيب، گوTنده‌ر

آلدي، بو�يا آتليني قيرخ سس‌سيز اوAروTز

سالدي.‌ سايا اوTيودونو باباسينين

داماردي، قان گوTزلرينه چيخسا، سوTزدن

يوماردي، گوTز ساواشا بو چيخسا، سوTزدن


اوجاليقدان، او�، باخيردي دوTيوشه بو

قو�جاليقدان؛ تاپمازدين ايز باباسيندا

دوTيوشوردو، كيمي آرسالن آجيقالنميش

ده‌ييشيردي، ياراغا او� ياراغي بو


ياريردي، داش اويناداندا آتي قو�نور

ياريردي.‌ باش هرله‌يه‌نده قيلينج قارا

125


ايچيردي، قان باغيرالردان گوTنده‌ر ايتي

بيچيردي، هئي آتلي يو-ز او-چ ياندانسا بير


�زيردي قان دو-زه‌نده گئن او-ستونه، قان سي

او-ستونه.‌ يان ييخيليردي آتالر كيشنر

�نجاق گوTنده‌ر �يريليردي، قيلينج ايتي سي سي

آيريليردي، گوTوده‌دن باش قيرپينجا گوTز


آرا، وئرمير ساواشما بو گوTردو، اوAروTز

دارا.‌ دو-شوب باباسي خان بيلدي، ائله

دئدي، جوAمون!«‌ـ ايگيدلريم، سئون »مني ـ

اوAمون!«‌دئدي، قولونوزدان »گو-جونوزو ـ


باخيشيندان، چاخيردي او�د شيمشك ـ شيمشك

آخيشيندان. آتليالرين اسيردي يئر

او�، ائنيردي دو-زه‌نلييه ديكديردن بير

او�، يئنيردي آتليالري چيخان قارشي


چو�خو، چوTكدو چيخدي، ياندان ووروب، ياندان

چو�خو.‌ توTكدو ياراغي ـ يار داشيديغي

آت، او�خالندي او�نو، ياغي باسدي او�خا

آت! چو�خالندي تك قارينجا يانيندا دوTرد


چكدي، قيلينج توAتوب، قالخان ايگيدده قيرخ

126


اكدي.‌ يئره گوTنده‌رلري توتام آلتميش

هئي، آچدي قو�ل قيلينجالييب، سو�ال ـ ساغا

هئي، آچدي يو�ل قورتارماغا او�غلونو خان


ايدي، آرتيق قات ـ قات سايي ياغيالرين

�شقيريغي، ايدي... آرتيق هارايي ـ هاي قي

ايتيرديلر، بيريني ـ بير ايگيدلر او�

بيتيرديلر، ياشامي‌دا گو-نو ساواش


دارليغي، بو قيراممادي يالقيز اوAروTز

وارليغي... داغ دو-شدو يئره تك ييخيالن

يو�لالريني، يارديم كسيب ياندان بير دوTرد

قو�لالريني، آرخاسينا باغالديالر


�ل بو�غازينا ايلمك، ساليب اوTرغاني قي

تك.‌ اوTلو بير دالينجا آت سو-رودولر

قامچيالدي، او�نو چاتان دئييبه‌ن »وور!«‌ـ

قانچيرالدي، او�لدو، گوTي گوTم بدني آغ


دو-شدو، اله اوAروTز او�غلو خانين قاسغان

دو-شدو.‌ يئله اوAلولوغو خانين آدلي

ياراقسيز، ـ يار ايگيدسيز قيرخ او�لدو توتساق

سو�راقسيز، ـ سوTز او�ندان قالدي باباسي‌دا


127


تنگيميشدي، اوAسانميشدي، باباسي خان

سنگيميشدي.‌ وئرميش، آرا ووروشماالر

تا، باسيلدي ياغي آزغين بيلدي، ائله

�سيلدي دالداالرا دو-شدو، قاچاق تا، قي


دوTندو، يئره گوTزه‌تدييي او�غلونون او�،

چوTندو.‌ يو�خا دو-شوندويو قيرپينجا گوTز

هاني، اوAروTز چئويردي، او-ز آتليالرا

بوAرولغاني؟!‌ـ ياغي قارا آلدي يو�خسا


او�الر، او-ركHك يئتمه »يئني سوTيله‌ديلر:‌ـ

او�الر؛ او-ره‌ك داشالشمايان دا چو�خ او�ندا

او�، قانيني ياراليق بير اسيرگه‌ييب

او�!«‌ـ يانيني آناسينين كسسين قاچيب،


خان، دوTزه‌ردي باتسايدي، او�خ او-ره‌يينه

خان! دوTزه‌ردي ياتسايدي، داغ كو-ره‌يينده

دوTزسون، نئجه دئييملره تيكانلي بو

دوTزسون، نئجه گئييملره قوAراشديرما


خان قاسغان

دئمه، ايگيد او�غوال بير او�الن قو�رخاق

دئمه! تانري، منه وئرميش او�غول گوTزسو-ز

128


Hي‌لر، او�نو، تاپاق گئده‌ك، واريب هايدي، ب

دو�غمايايدي!.. او�غول قو�رخاق آناسي كاش

گيره، ساالق او�نو، آالق گئده‌ك، واريب

يئره! آلتي ائده‌ك بوAد ـ قو�ل قيلينجالييب،

اوAجوندا، ديك گوTنده‌رلرين قالديريبان

آيريجيندا! يو�لون آلتي بوAراخاليم

بئله، يوTنو قو�رخاقليغين گوTرسون، گوTره‌ن

بئله!.. سو�نو قاچاقليغين بيلسين، بيلن

او�لور، يازماق يازيسيني دئييمين بو

او�لور! يو�زماق يو�زومونو يوAخونون بو

نييه، اوAيور اوAيدورمايا باش ديري بير

نييه، سو�يور قابيقالييب، لييي گئرچك


سو�رغودان بو قالير گو-جسوز دا قو�چاقليق

سو�رغودان! بو آلير قو�رخو دا قو�رخاقليق

نييه، گوTره‌ن، آلدانير ايگيدده دوTنمز

نييه، گوTره‌ن، دالداالنير ساييقليغي


گره‌ك، دوAيماق آچيغيني سو�رغونون بو

گره‌ك! دوAيماق آجيغيني خانين قاسغان

نئجه، اوAروTز ايدي دو-شسه شاشغينليغا

نئجه، گوز ـ گوTز ايگيدلييي سوTنمزديمي


129


گو-دوردو، يو�ل گو-ندو، نئچه خاتون بوAرال

ديديردي.‌ هئي او-ره‌ييني سو�راقسيزليق

چيخيب، آوا اوAروTز او�غلو سئوينجكدي،

�غين ووAروب، كئييك قوAشالييب، قوAش ييخيب، سي


سئوينه‌جك، اوAلوس بو-تون گوTرجك او�نو

چيچك! ـ چيچك آچاجاقدير لري ايستك

ييغناق، اوAلو قوAروالجاق او�باسيندا

Hي نئچه ييغيشاجاق قو�ناق آدلي خان، ـ ب


خان، اوAغورال دوTنور گئري ائشيدينجه

او�داسيندان.‌ آچدي قاناد كيمي قوش بير

خاتون، بوAرال يو�ال چيخدي اوAچا ـ اوAچا

خاتون، بوAرال سو�ال باخدي ساغا، باخدي


باغري، سانجدي او�غلونو، اوTز گوTره‌ممه‌دي

آغري.‌ قارا او-ره‌ييني گيزيلده‌تدي

داياندي، ديك اوTنونده‌جه خانين قاسغان

ياندي، ياناق ياشدان او�دلو آخان گوTزده‌ن


سو�راق، آلسين باالسيندان تله‌سيردي،

دو�داق.‌ ياندي ديل، آليشدي سوTيله‌دي؛ سوTز

ايسته‌ييردي، باباسيندان او�غلونو او�،

Hي‌دن، آتلي ايسته‌ييردي؛ خاندان آتلي ب

130


خاتون بورال

قاييديبالر، او�ينادانالر گوTنده‌ر قارغي

او�لدو.‌ گلمز او�ينادانيم گوTنده‌ر قيزيل

قاييديبالر، آتانالر او�خ يايدان آغاج

او�لدو.‌ گلمز آتانيم او�خ يايدان دمير

قاييديبالر، آتالنانالر ياراقسيز ـ يار

او�لدو.‌ گلمز آتالنانيم ياراقالنيب

قاييديبالر، آتالنانالر ياال يالدان

او�لدو.‌ گلمز آتالنانيم داغا داغدان

قاييديبالر، وارانالر تك يو-روشه بو

او�لدو گلمز وارانيم بير ايگيدله قيرخ

قاييديبالر، وورانالر بير قيلينجيني

او�لدو. گلمز وورانيم تك قيلينجيني

سو�راغي، وئر هاني، او�غلوم خان، قاسغان هئي

سو�راغي!.. وئر قاني، آخدي ساواشدامي

خان قاسغان

�زالرسانمي، او-چون، او�غول گوTره‌ييم، گوTز سي

او-چو-ن؟! او�غول ديره‌ييم، ائو بو�زالرسانمي،

آوالقدادير، ـ آوالييب آو قاليب، اوAروTز

او�يالقدادير؟! يايالدادير، هانسي گوTره‌ن

بئله، مني باشيم، اوجا كاريخديرما،

131


يئله! دوTننم قايتارماغا او�غلومو اوTز

�لغينالشما، قاييدارام، گو-نه دوTرد ـ او-چ چي

دالغينالشما!.. سئوينرسن، گلر، او�غلون

او�، دوTنده‌ردي آتي قو�نور دئييب، بئله

او�... سوTندوردو او�جاغي گوAر ساندي، ائله

دو-شمه‌ييني، توAتساقليغا سوTيله‌مه‌دي

دو-شمه‌ييني، قاليغا بو سانيندا ـ آد


ياراقالنسين، ايگيد دو�خسان دئدي، گيزلي

سو�راقالسين! او�نو توAتوب، ايريزيني

وارمالييدي، يوAواسينا ياغينين دو-ز

يارمالييدي، قاالغيني توAتساقليغين


اله‌دي، کوTز گوTزلرينه گوTزو آنا

چوTزه‌لدي.‌ يو�لالريني آتسا قو�نور

دو-زه‌نه، او� چوTكن ياغي چاتدي گليب

دوTنه، ـ دوTنه گزديردي گوTز يانا بير دوTرد


آراسيندا، اوTلولرين دو�النيردي

�راسيندا...« ايگيدلرين يو�خدو اوAروTز »سي

او�، آرالي ايدي دو-شمز آتليدان قيرخ

او�، يارالي او�لوب سوTزسو-ز، توAتساقديرسا،


قاليب، يئرده قامچي قيزيل ييخيليب، آت

132


ساليب! ايلمك بو�غازينا سو-رويوبلر،

او�غلو، تو�را ايليشيبدير ايشي؛ دوAيدو

او�غلو، دارا چكيله‌جك يئتيشمه‌سه،


آلو�وونو، گوTزون ياخدي كوTزو آجيق

-لو�وونو... ـ يو-يه‌ن آتين بوAراخدي خان جي

ساري، دارهاند قارا او�ردان گوTتوردو يو�ل

داري، داشدان ياغيليغين اوAچمالييدي


قو�شونو، ياد دايانيبدي بوردا گوTردو،

كو�غوشونو.‌ دارليغين بو تاپيب، دالدا

قااليا، داش سالينميشدي ايسه اوAروTز

هااليا، بو دو-شه‌جكدي آتلي يالقيز


ياويق، گلدي قاپيسينا قاالنين خان

سو�وروق.‌ قو�پدو آياغيندان آتين قو�نور

كيشنرتيدن، چاخناشمايا دو-شدو قو�شون

Hسه دوAيدو، اوAروTز ائرته‌دن، بو او�لوب، ن


بئله؟« »‌كيمدير او�:‌ـ سو�روشدو گوTزه‌تچيدن

تله! قوAرروق گليب، او�:»‌بابان سوTيله‌دي

تله‌يه، بوA دو-شر اوTزو كيمي سيچان

اله‌يه!«ـ او�خ تكي دو�لو دوAروب، آتلي


133


Aز آجي بوTگلدي، آجيق يامان او�نا سو

گلدي.‌ ياويق ائديب، باسقين يو�ل او-چ خانسا

ساغينا، سو�ل توTكدو قيريب، ييخدي، ـ ووAروب

قاپاغينا، گوTز تو�خوندو اوAجو قيلينج


قيزدي، بئيني دHلي‌لشدي، چيلغينالشدي،

سيزدي... گوTزه يارادان دو-ز قاني آلجا

توتا، خاني يو�خدو، يو�الق گوTردو، قو�شون

�رماق دو-شوب، تو�را دئييل، آرسالن آتا، جي


اوTزلريني، گوTسترديلر قايغي‌لي چو�خ

گوTزلريني.‌ او�غلونوندا آچديرديالر

خانال، قاسغان سوTزله‌شسين »قو�ي دو-شوندولر:‌ـ

خانال!« قاسغان گوTزله‌شسين او� چيخيب، اوTنه

اورو3ز

بابام، خان هئي آنليق، بيرجه او-نله او-نوم

بابام! خان هئي آنليق، بيرجه دينله سوTزوم

بيلدين، هاردان او�لدوغومو توAتساق منيم

بيلدين؟! هاردان قالديغيمي باغلي گوTزو

گلدي، بيزه ياغمور قارا بيلدين، هاردان

گلدي؟!‌ گوTزه ايگيديم قيرخ گوTزلو قارا

بيل، له‌شير، ال او-چون توAتماق سني ياغي

بيل! ديلله‌شير، بيرييله ـ بير قورور، قوAرغو

134


گئري، قاييت ساواشمادان بابام، خان هئي

گئري!.. قاييت اوAالشمادان آغريالرا

خان قاسغان

او�غول، او�غول، داغيم، قارا ياتان قارشي

او�غول! او�غول، بوAداغيم، ـ قو�ل او-سته گوTودم

اوTترو، سندن دوAرموشامسا، ائركن سحر

اوTترو! سندن يو�رموشامسا، آتي قو�نور

ده‌ييب، تك داش او-ره‌ييمه »يو�خ«‌سو�راغين

گئييب، قارا گلينيم ـ قيز يو�خلوغونا

دئسه، ـ »او�غول گليب، آنان دوTنوم، سنسيز

من، دئييممي گوTردوم، باغلي قو�لونو ـ ال

سيزالسا، هئي هوTنكور ـ هوTنكور قارداشين قيز

من؟! دئييممي گوTردوم، داغلي کو-ره‌ييني

او�غول، او�غول، دوTنوم، هارا قو�يوب، سني

او�غول؟! او�غول، چوTنوم، داشا كگره‌ او�ندا،

گوTزله‌دي، چو�خ خاني قاسغان خاتون بوAرال

ايزله‌دي.‌ يو�ل سئزدي، يئري باخدي، گوTيه

تو�زو، ـ ايزي او�نون يو�لدا گوTرونمه‌دي

اوTزو، گئتسين آرخاسينا قالخدي، قابا


او�غالن، دو�خسان گئييندي، قيز بوي اوAزن قيرخ

دو�غوالن.‌ قيز ـ او�لدو ايگيد قيرخجا دوTنوب

135


خاتون، بوAرال قوAرشاميشدي قيلينج قارا

آتين، قارا او-سته قالخدي چكديريبن


يوTنومونه، خانين قاسغان آلديالر يو�ل

دوTنومونه.‌ يو�خوش، يو�لون باخماديالر

خان چاغدا بو يئتيشديلر، چاغدا ائله

ياغموروندان او�خ قو�شونون قو�رونوردو


كيمي، ايگيد گيريشديلر ساواشماغا

كيمي! سوTيود بوAداديالر آتليالري

گوTزونو، بير خانين قاسغان اوTرتموشدو قان

�رپيردي هئي بوAرا ـ او�را اوTزونو، خان چي


آتيني، اوTز کئچدي چاپيب خاتون بوAرال

قاديني... بوA تانيمادي خان شاشيرميش

ايدي؟! دوTنموش شيمشه‌يه‌مي آنا خاتون

دئدي، يئتديم!«‌ـ خانيم، قاسغان قيلينجي، چال


Hي‌ده او�غوز نئچه ـ نئچه چاغ، بو چاتدي ب

قو�چاق! ايگيد سايلي، گو-جلو، بيريندن ـ بير

ايتي، ـ ايتي چاپيردي آت قاراکو-نه

دئدي يئتديم!«‌ـ خانيم، قاسغان قيلينجي، »چال


ساالن، قو�رخو او-ره‌يينه ياغيالرين

136


آالن چاپيب قاالسيني اوAجا ـ اوAجا

يئتدي؛ چاپار دوTندار ده‌لي او�غلو سئلجوق



چاتدي، بايره‌ك دوTرده‌مله‌ييب، آيغيري بو�ز

Hيي نئچه چاتدي يئينه‌ك ييخان آتدان ب

Hمه‌ن يئتدي، دوTيه‌ر يئتدي، آروTز يئتدي، ا



او�لدو، ساواش آغير گو-ن او� ياغيالرال

او�لدو.‌ باش ـ قو�ل ميني نئچه آتليسيندان

دو-شن، توAتساق آالن، يارا ايدي سايسيز

اوTتوشن، يان ساواشدان بوA قالدي آز چو�خ


سو�نو، چاتير ساواشين بوA گوTردو خاندا

او�غلونو! اوTز قوAجاقالدي چاپيب، دوTرده‌م

گوTروشدولر، قوAرتارميشدي، توAتساقليقدان

اوTپوشدولر، دوTنه ـ دوTنه آغالييبان


توغولغاني، باشدان آتدي خاتون بوAرال

Aخاني؛ ايگيد يئرينده‌جه شاشيرتدي بو

تانيماييب، خاتونونو او�لوب، نئجه

137


تانيماييب، آتيني قير چاپان دوTرده‌م


آنا، ـ او�غول آنا، ـ بابا قوAجاقالشدي

Aروشدن بوTرد ياغدي سئوينج گوTيانا.‌ بير دو

قيز، آتلي قيرخ ايگيد، نئچه هااليالدي

يالقيز دئييل دوTيوشده بو ـ اوAجالدي خان


جايناغيندان، ياغيالرين چيخدي اوAروTز

قايناغيندان! اوAغور ايچدي باباسينين

Hي‌لر قاييتديالر قوAتلو ـ قوAتلو گئري، ب

Aتلولوق بوAلغاالدي قوAيو، چوTيئري، گو


تكوAرا، باش آپاران باش وئريب آغري

اوAغورا! بو چاتديرديالر خاني قاسغان

خان، قوAردوردو او�تاق قيرخ دو-ز سو-رمه‌ليده

ييغناغيندان؛ بوTيوك او�نون گلدي سسين


وارليغين، بوA گئديمليدير ـ گليم يولو ـ

وارليغين! بوA اوTلوملودور اوAجوسا سو�ن

آلچالماسين داغين اوAجا خان، قاسغان هئي

آلچالماسين! چاغين اوAلو آدين، اوAلو

ياخيلماسين، ائولرين بان تاغلي قيزيل

ييخيلماسين! آتين قو�نور گئده‌ن دوTرده‌م

138


او�لسون، بو�ل ـ بو�ل قيزيل آغجا، ساخالنجيندا

او�لسون! يو�ل آغ ايشيقليغا ياخشيليغا،

آلچالماسين، داغين اوAجا خان، قاسغان هئي

Hيري سنه اوAجالماسين! ياغي باخان ا

بو�ي بئشينجي

139


تو�غان

قو�رقوت، دده‌م او�زان، اوAلو بو�ياليان«، »بو�ي

قو�رقوت! دده‌م پو�زان، ساواش ياتيران، قان

آرماغان بير تكوAروندان توAرو�باغان

تو�غان؛ قيزيل ـ خانا قاسغان ايدي گلميش

ديمديك، ايري جايناق، ايتي قاناد، ايشيق

ديمديك، قوAش او� داياناردي او-ستونده قو�ل


چيخماليييق، قوشالماغا قالخيب، »ائركن ـ

Aباخمالييق!«‌ـ آليمينا تو�غانين بو

ايستك، بئله خانين كئچدي او-ره‌ييندن

تك، سوTز گيزلي پيچيلدادي باشييا قوAش


قيراغينا، گوTل قاميشلي چاپديالر آت

سو�راغينا؛ قوAشالر بوTلوك دو-شموشدولر

او-زو، سوAيون آغارميشدي قازالرال آغ

گوTزو، چالدي تو�غانينين كيمي، گوTره‌ن


او-ستدن، قو�لو خانين قاسغان گوTتوردو اوTن

�رپينجا گوTز گوTزدن... ايتدي قاميشليقدا قي

�ريلداشدي، بوTلوك ـ بوTلوك قوشالر او-زه‌ن پي

داشدي، ـ آشدي او-زونده گوTي قانادالر آغ

140



دئه، او�الردي، ساخالماقمي تو�غاني بو

دئه؟! او�الردي، يو�خالماقمي آلماغا قاز

آالممازدي، او� قازالري بو�يدا قوAزو

ساالممازدي، قالديريبان جايناغيندا


Aرپا قاناد قالدي او-زونده سو� �رپا، ـ چي چي

�رپا گوTزو باخدي آلماييب، قاز �رپا.‌ ـ قي قي

اوAچوشونو، ايتيرميشدي ده‌ييب، سوAيا

�غالالدي گتيرديلر، قوAشونو، خان سي


هانا، ـ هاندان آرتيق گلدي اوTزونه قوAش

�غيلداييب، خانا؛ باخدي يازيق ـ يازيق قي

يو�خسا، او�نا، آجيقالنيب گوTرسون، باخدي،

يو�خسا، آليم آراليقدا آجيقالنار،


�چراييب خان گوTزله‌مه‌دن آتا، ميندي سي

توAتا.‌ ـ توAتا الينده بير دا تو�غاني

آلديالر، يوTن آوالقالرا اوTزگه او�ردان

سالديالر، يو�ل چايا چايدان گوTله، گوTلدن


�راسينا، داغالر اوAجا يئتيشينجه سي

قاراسينا.‌ دوAمان قاتي گيردي آتالر

چاشقينليقدان، آزديرديالر يو�الغي ـ يو�ل

141


شاشقينليقدان، تو�غانيني ايتيردي خان


آراديالر، گزديلر، ها دوAمانليقدا

Hلچيم دوAمانليغي Hلچيم ـ ا داراديالر... ا

داشيردي، سوA چاخير، شيمشك گوAراليير، گوTي

بوAداشيردي، گوTيلر يئرله ، يئرلر گوTيله


�زيردي سو ساريغيندان، آتليالرين سي

�زيردي سو آليغيندان.‌ آتليالرين سي

�غينديالر دالدااليا، ـ قاياالرا سي

�غينديالر، دالدااليا، قاياالردا سي


ايدي، سو�يوق باخيشالري خانين قاسغان

ايدي.‌ او�يوق ديبلريسه قاياالرين

سو�يوقلوق، بو ايتکيسييدي تو�غانينين

�غينجاقدي يو�لچوالرا او�يوقلوق، داش سي


كئچيرديلر، او�يوقالردا گئجه‌ني او�

ايچيرديلر... توTكوب ايچکي توAلوقالردان

يوAخو، درين ـ گوTزلريني آلدي يوAخو

چو�خو، گو-ندوز آييلمادي بايغينليقدان


ايدي، دالميش اوAيغويا داش خاندا قاسغان

ايدي... قالميش اوAزالي او�، تكي آغاج

142


آغير، دئمك گوTردويونو يوAخوسوندا

آغير، دئمك هوTردويونو، يوAخوسوندا


او-زو، گوTيون آچيلميشدي دوAمان، قاچميش

دو-زو.‌ دوTشو، به‌له‌‌ييردي ايشيغا گو-ن

�رپيردي او�تالري گوTي ايسالق آتالر هئي، قي


دوAمانقاال، اوAجاليردي اوAزاقدا تا

دوAمانقاال! آليردي اوAج دوAمانالردان

داغالردا، بوA قو�ووردو آت تكوAرودا

آوالقالردا، گزيردي آو يانچيالرال


گوTزه‌تديلر، خاني قاسغان داغدان قارشي

گوTزه‌تديلر.‌ يو�الغي ـ يو�ل قوAروب، پوAسقو

آتليالري، ساليب هارا بيلمدي، خان

آتليالري، ساليب تو�را چيخيلماز بير


يئرده، يامان او-ستلرينه چوTكدو گئجه

يئرده.‌ ياتان آتديالر تو�ر خانا قاسغان

كئچدي، باشدان يو�لوندا خان ايگيد نئچه

ايچدي، قاندان بيرده تو�رپاق ته‌پيمه‌ميش


آرابايا، ساريديالر خاني قاسغان

او�بايا... بير اوAلوسا، بير يئتمه‌دي هاي

143


ياد، چاپيردي مينميشدي، ياد آتي قو�نور

ياد، چاپيردي قييما ـ قييما وارليغيني


يو�رغاالدي، چاپا ـ چاپا آتالر چاپار

ييرغاالدي؛ آراباني يو�لالري داغ

خان، آچينجا گوTزلريني دوAيدو، ايشي

اوTرغان، او�لدو قيريق ـ قيريق گلدي، گو-ج بير


گو-له، ـ گو-له قاتالدي ديز آرابادا

بيله.‌ ـ بيله كئچديييني الينه ياد

دو-زونه، خان، بوAنو، »سوTيله سو�روشدوالر:‌ـ

اوTزونه؟!«‌ـ ـ اوTز گو-لدون نييه بيره ـ بيردن


ييرغاالنديم، »‌آرابادا سوTيله‌دي:‌ـ خان

سانديم.‌ يويروك بير اوTزومه آراباني

سسينه، جير تكه‌لرين او�يانميشام

منه!«‌ـ سيزده بوAيروقچوسوز بيللم، ائله


حاقالديالر، او�نو بيرده آجيقالنيب

باغالديالر.‌ آرخاسينا اللريني

كيمي، ايالن گوTودسينه دو�الندي ايپ

كيمي، قاالن باغلي بو�ينو ياواشيدي


سو�راق؛ چاتدي تكوAرونا دومانقاال

144


توAتساق!« دو-شوب خاندا قاسغان آيدين، »گوTزون ـ

ووAردورون تو�ي »يوAبانمادان دئدي:‌ـ تكوAر

قوAرون!« ييغناق كو-يلو ـ سسلي اوAغورا بو


قو�رخوتموشدو، گوTزلريني چاغالرجا خان

او�خوتموشدو.‌ آغي آجي او�، يو�ل نئچه

دوAيا ـ دوAيا او�خونو بو قو�رخونو، بو

قوAيويا، بير سالالديالر كيمي، چاتان


گوAپپوAر، ـ گوAپپوAر چالينيردي تو�يالر دري

قو�پور، كوTكدن قاياالردا گوAپپولتودان

گوAرالييردي، ياريلغاندا درين ـ درين

ياييردي، كو-ي قاياالرا قاياالردان


ييغناغييدي، تكوAرونون دوAمانقاال

داغييدي... گوTز خانا قاسغان دوAيغوسونجا،

تيخيرديالر، اتدن بيشميش ايچير، ايچکي

چيخيرديالر، اوTزلريندن بايغينالنيب،


بير، گتيرين خاني »قاسغان ديندي:‌ـ تكوAر

Hي‌لريمي چاليب، قو�پوز بير! ـ بير اوTيسون ب

يامانالسين، سوTيه ـ سوTيه سو�يونو اوTز

آنالسين!«‌ـ قو�ي يو�للوغا بير سوAچونو اوTز


145


دو-شمه‌يه‌جك، ياغي بيزه او�، وئرسين »سوTز ـ

دو-شمه‌يه‌جك! آياغي تا ائليميزه

گئتسين، ـ چيخيب بوAراخاليم، سو�نرا، او�ندان

ائتسين!« خانليق اوAلوسوندا يوAردوندا، اوTز


بيره، ـ بيردن سوTزلري خان ائشيدينجه

يئره؛ ائندي گوTي، داغيلدي گوTزلرينده

Hيسين، باش ياستانا داغ بير اوAجا نئجه، ا

ـ نئجه اوTيسون، آلچاقالري او�الن اوAلو


چيخسين، ياغي سو�يونامي خاني او�غوز

چيخسين! آغي گوTزلرينين گرك او�ندا،

دئه، او�لمازمي، آشاغي باش اوAروTز او�ندا،

دئه، سو�لمازمي، كيمي چيچك خاتون بوAرال


خان؟! باييندور ايله كوTيگو اوTيونرمي

اوTرغان! ساالر بو�غازينا قيزي ـ او�غلو

كيمي، ياغي چالسا قيلينج سو�يونا اوTز

كيمي، ياغي سالسا يانغي بو�يونا اوTز


ديشارييا، خاني قاسغان چيخارديالر

آرايا.‌ بير سالديالردا هااليالييب،

گتيرديلر، خان، ايسته‌دي قو�پوزونو

146


يئتيرديلر؛ گئجيكمه‌دن ديله‌ييني،

خان قاسغان

آچماديم، قو�ل گوTردوم، ياغي آتلي مين ـ مين

قاچماديم! من ائتدي، باسقين مين ايييرمي

سانماديم، گو-ج گلدي، قارشي ميني او�توز

اوسانماديم! چكينمه‌ديم، مينيندن قيرخ

وئرديممي، ال چيخدي، ايگيد مينليك اللي

وئرديممي؟! يو�ل قو�پدو، آخين مينليك آلتميش

سكسنمه‌ديم، گوTردومسه، بير ميني سكسن

ائنمه‌ديم! من قارشيسيندا مينين دو�خسان

سالديم، يو�ال قارشيالييب، مينيني يو-ز

چالديم! قيلينج او�يناتديم، آت تو�رپاقدا ياد

اوTيونمه‌نم، يامانالييب، كوTكومو سو�ي

اوTينمه‌نم! سيزي قو�رخوب، اوTلومدن من

آخسا، داشالر داغدان قارا اوAجا ـ اوAجا

خانام! قاسغان توAتان داياق چيينيمي اوTز

چيخسا، گوTنده‌ر قالخيب، يئردن تك قايا ديك

خانام! قاسغان آتان اوAزاق او�نو، چكيب

Hي نئچه ـ نئچه سالسا، قو�وغا او�غلودا ب

خانام! قاسغان ساالن ياراق قامچيمال من

�لديريملي آلسا، چو�وغون يو�لونو داغ سي

خانام! قاسغان ساالن يو�الق آتال قو�نور

147



اوTينمه‌نم! سيزي قو�رخوب، اوTلومدن من

وار، كوTكوم سو�ي قاپالنيندان قايانين آغ

قو�يارمي؟! ساغ قاپالنيم او� كئييكلري

وار، كوTكوم سو�ي آسرالنيندان يازينين آغ

قو�يارمي؟! ساغ آسرالنيم او� بئله آت بير

Hنيك قارا، آغزي وار، كوTكوم سو�ي قورددان ا

قو�يارمي؟! ساغ قوAزو ـ قو�يون آغيلالردا

وار، كوTكوم سو�ي ائركه‌ييندن قوشو سو�نقور

قو�يارمي؟! ساغ قازي اوTردك، گوTلونوزده

وار، قارداشيم كو-نه قارا ايگيد منيم

قو�يارمي؟! ساغ تكوAرونو دوAمانقاال

وار، او�غلوم بير او�ينادان داغ آدلي اوAروTز

قو�يارمي؟! ساغ بيرجه‌سيني ايگيدلرين


اوTينمه‌نم!... سيزي قو�رخوب، اوTلومدن من

Aشه‌ندي او�د دئييمدن بوTيانالرينا، دو

قانالرينا.‌ قارا كئچدي گيزيلتيلر

سالديرديالر، تاواليا بير خاني قاسغان

آلديرديالر، يانيني دوTرد گوTزه‌تچييه


باباسيندان، آيريلميشدي چو�خدان اوAروTز

او�باسيندان.‌ باباسينين آرالييدي

هايا، يئتدي چاپيب، آتي تك ائشيدن

148


سايا، سالدي آناسيني خاتون ايلكين


گوTرونجه ياش گوTزلرينده او�غول آنا،

اوTنجه.‌ اوTپدو، گوTزلريندن ياشلي او�نون

ياشيني، گوTز ياناغيندان سيليب سو�نرا

Hيدي باشيني، ‌ديك او-سته كوTكسو گئنيش ا



قو�ورولورام، گو-ندو، نئچه او�دومدا، اوTز

�وريليرام.‌ تكي ايالن او�دامدا اوTز قي

الينده، ياد دو-شوب دارا بابان سنين

الينده، ياد دو-شوب يارا او-ره‌يينه

او�غول! او�غول،

اورو3ز

دوTندرمه‌دين، يو�لوندان اوTز او�نو نييه

گوTنده‌رمه‌دين؟! چاپار منه چاغلي نييه

دو-شوب، دارا بابام منيم بيليم، هاردان

دو-شوب، قو�را گوTزلرينه بيليم، هاردان

آنا؟! آنا،


149


يوAخوسوزام، ـ كيمي گئجه كئچمير گئجه‌م

دوAيغوسوزام! ـ كيمي گو-ندوز كئچمير گو-نوم




اورو3ز

او�نا، چاتام ـ گئده‌رم يو�ل گو-ندوز ـ گئجه

قاالسينا! ياغيالرين وورارام او�د



آنا؟! آنا،


دوAيومالري، ساليب آليز آغريالريم

او�يومالري.‌ او-ستده كوTكسوم او�يوب آغري




اورو3ز

من، چكه‌رم تك آغريم اوTز آغريالري

150


من.‌ اكه‌رم او-ركده ياد آغريالري



آنا؟! آنا،


چاپار، آتلي گوTنده‌رمه‌ديم بيله ـ بيله

تاپار.‌ يو�ل بير داردان اوTزو بابان دئديم،

باشينا، تك يو�لالنارسان قو�رخدوم، بيرده

باشينا، تك، گلر ايش بير يئرده آرا


اورو3ز

دوAرا، ـ دوAرا ساغ او�غلودا ـ داردا بابا

دوAرا؟! ـ دوAرا داغ قارشيدا نئي‌لر ياستان

گئتمه‌لييم، آرخاسينجا بابامين من

يئتمه‌لييم، هارايينا بابامين من

آنا! آنا،


كو-نه، قارا بيزيم گلسين چاغير، او�ندا،

گو-نه... قارا چاغا، قارا آچسين يو�ل آغ

باشينا، تك يو�لالنما سن او-سته ياغي

باشينا، تك، گلر ايش بير يئرده، آرا

151



داماردي، قان گوTزلرينه چيخسا، سوTزدن

يوAماردي... گوTز آغرييا بو چيخسا، سوTزدن

Hي‌لر او�غوز سالدي، چاپار آخيشديالر، ب

ييغيشديالر، او�باسينا خانين قاسغان


چاديرالري، بو-كموشدولر او-چون آخين

قاتيرالري.‌ بوAغراالري، يو-كله‌تديلر

آخينا، بو او�لدو باشچي كو-نه قارا

�ناغينا، دوAمانقاال تله‌سديلر سي


گو-ندوز، ـ گئجه اوTلچدولر يو�ل يو�ردوالر، آت

�غيديالر دو-ز.‌ او-ستونه قاالنين بير شي

،Aزه‌تچي بوTدئمه‌يه‌سن، قاالسييميش، گو

كسن، يو�لو پوAسان، يو�لو ياغيالرميش


گئييملري، ده‌ييشديلر ساياق يو�لچو

دئييملري.‌ ديلله‌شمه‌يي، ده‌ييشديلر

ساخالديالر، دو-شوب، دوAيوق گوTزه‌تچيلر

باغالديالر، او-زلرينه قاپيالري


گوTروم، ووAرون، قو�چاقالريم، سئون، »خاني ـ

گوTروم!«ـ قيرين، قاپيالري تو�پپوزالرال

وئرن، بوAيروق ايگيدلره ايدي اوAروTز

152


بيردن، جوAمدو قاپيب، تو�پپوز آلتيسي او�ن


گو-جونه، داغ دوTزه‌ممدي قاپي پاليد

كو-نجونه.‌ او�د قالخميشديالر گوTزه‌تچيلر

قاالديالر؛ او�جاق او�ردا يوAبانمادان

اوAالديالر، باغيرديالر، فيتله‌ديلر،


داغين، قارشي قاالسيندان ياندي او�جاق

او�جاغين.‌ بو دويومونو دو�يموشدوالر

چاپار؛ چاپدي تكوAرونا دومانقاال

Hي‌لرينه گلير، »ياغي ـ قو�پار!«ـ هاراي ب


Hي‌لر، »ايگيد ـ يارايين، سيز گو-نومه دار ب

آرايين!«ـ يو�ل آليب، ياغي او-ستوموزو

قو�رخا، ـ قو�رخا دئدي تكوAر سوTزلري بو

Hي‌لر دئدي آرخا، او�نا دايانسينالر ب


دوAراق«، قارشي ييغاق، »قو�شون دئدي:‌ـ بيري

قوAراق!« پوAسقو »كئچيدلره دئدي:‌ـ بيري

گئيينديرك، خاني »قاسغان بيريسي:‌ـ او�

Aتك!« ياغي بير او�نو ساالق ساواشا بو


دئييمي، سو�ن به‌يندي چو�خ قالخيب، تكوAر

گئييمي؛ ياد خانا قاسغان گئيديرديلر

153


او�نو، يئنه سيناديالر آليب، سوTز سو�ن

او�نو، اوTنه چيخارديالر باغلي او-زو


دوAرمالييدي، آييق او�خچو آرخاداسا

ووAرمالييدي.‌ چاغداجا او� چيخسا، سوTزدن

Hي‌لرينين بيلميردي، خان گئدير، او-سته ب

گئدير، او-سته سو�يالرينين او�غوز دو�غما


Hي‌لر او�غو�ز دوAرموشدوالر، بوTلوك ـ بوTلوك ب

قوAرموشدوالر.‌ چاديرالري ياستانالردا

»قيريم«!‌دئدي، ـ ته‌پيب آتي خانسا قاسغان

دئدي، قيريم«!‌ـ قيچيني ـ قو�ل گلسين، »ايگيد ـ


چيخدي، قارشي او�نا بايره‌ك او-ستده آت بو�ز

كاريخدي.‌ او� بو-دره‌دي، خان چالدي، تو�پپوز

چو�ماق؛ ووAردو آليب، چو�ماق بايره‌كدن خان

يوAماق، او�لدو بو-زوشوب، او� او-ستونده آت


سالدي، آتي او-ستونه خان ووAران، تو-له‌ك

چالدي.‌ باشدان تو�پپوزونو خانسا قاسغان

سوTندو، وارليق گوTزلرينده ساندي، ائله

دوTندو، گئري قانلي باشي چكيب، يو-يه‌ن


آرسالنا، آلپ يئتيشدي چاغ سو�نرا، بوAندان

154


خانا! قاسغان گوTسترسين گو-ج تپدي، آتي

خان، يئنمه‌دي دوTيوشدولر، ووAروشدوالر،

چو�ماغيندان، خانين او�دا آلدي آغري


Hي‌له، گئتسه او�لماز، اوAغور قو�رخدو، اوAروTز ب

�رپينجا گوTز چكيب، قيلينج يئله.‌ دوTندو قي

خاني، قاسغان چالدي ائله ووAردو، ائله

قاني، آخدي گئييميني، كسدي قيلينج


يئره، دو-شدو توAغولغاني ييخيلدي، خان

يئره.‌ سريب باباسيني گوTردو، او�روTز

او�نون، اوTپدو اللريندن سيچراييبان

او�غلونون، خان، قيلينجينا گلميشدي توAش


چاالرديمي، قيلينجيني بيلسه‌يدي، او�

قاالرديمي؟! دو�نوق بئله يئرينده‌جه

قوAرغونو، بو قوAرموشدوالر ياغيالري

آغريني، بوA اكميشديلر ياغيالري


ياغيديالر، لر اوTنده‌كي باخسان، هارا

Hي‌لر او�غوز �غيديالر... دو�غرو اوTنه ب شي

�رغين او�لدو، دوTيوش قو�پدو، ساواش دو-شدو، قي

دو-شدو، يو�رغون يو�رتا ـ يو�رتا آتالر يو-يره‌ك


155


بيتدي، ايشي تكوAرونون دومانقاال

ايتدي.‌ گوTزدن دومانليقدا مينيب، آتي

تاالديالر، داغيتديالر، قاالني او�

قاالديالر او�جاقالر گوAر لرينده كو-نج


�ناغيندا، دومانقاال او�لدو، اوAغور سي

قيناغيندا... خاتوAن بوAرال قالماديالر

گتيرديلر، آتي قو�نور آراييبان

يئتيرديلر، خانا قاسغان ياراالنميش


اليندن، ياد باباسيني آلدي اوAروTز

ائليندن! ياد او�غلونو او�د دا قوAرتاردي

سو�راق، قوAتلو آپاراجاق آناسينا

Aغوردان بوAيارپاق، نئچه آچيالجاق او


�چراديالر يوAبانمادان بئلينه، آت سي

ائلينه، اوTز خانين قاسغان توAتدوالر او-ز

دوTرده‌مله‌ين، آتدي قو�نور قاباقدا الپ

دئيه‌ن، ـ دوAيموش ـ يوAردا دو�غما يو�لالنيردي


156


كئچيرديلر، كئچيديندن داغ او�يوقلو

سئچيرديلر... قاراني ـ آغ دوAمانليقدا

ساري؛ خانا قاخدي قوAش بير آلتدان قايا

قانادالري، كئييميشدي اوAجالمادي،


او-سته، يو�لو خانين قاسغان هرله‌نيبن

او-سته.‌ قو�لو قو�ندو گليب ياواش ـ ياواش

تو�غانيني، ايتيردييي تانيدي خان

تو�غانيني، گتيردييي ائلچيلرين


الينده، بير تو�غان قيزيل چيخدي آوا

ائلينده.‌ ياد دو-شدو اوAزاق بيريندن ـ بير

قاييديردي، او-سته قو�لو يئنه ايندي

او�ياديردي... داشي ـ داغي سسلري آت


آناسينا، سس يئتيشدي گلير!«ـ »اوAروTز ـ

او�داسينا... دو-شدو ايشيق گوTزلريندن

ايله، قيز قيرخ بربزه‌كلي چيخدي اوTنه

ايله، سوTز بير او�لمور دئمك سئوينجي بو


او�، گوTردو ساغ او-ستونده آت خاني قاسغان

او�.‌ گوTردو داغ اوAجالي بير گلن اوTنده

157


Aبئلي، سيندي آيريليغين چاغداجا بو

ائلي، او�غوز قوAردو ييغناق گو-ن يئددي دو-ز


او�زان، سو�يالماق«‌يولو، »سو�ي آچيلميشدي

او�زان! اوAلو واردين، سنده ييغناقدا او�

سن، دئييردين سوTيله‌مه‌لر چاليب، قو�پوز

سن؛ اوTيوردون ايله او�غلو خاني قاسغان


وارليغين، بوA گئديمليدير ـ گليم يو�لو ـ

وارليغين! بو اوTلوملودور اوAجوسا سو�ن

آلچالماسين، چاغين اوAلو خان، قاسغان هئي

آلچالماسين! داغين اوAجا ـ او�غلون اوAروTز

ياخيلماسين، ائولرين بان تاغلي قيزيل

ييخيلماسين! آتين قو�نور گلن دوTرده‌م

او�لسون، بو�ل ـ بو�ل قيزيل آغجا، ساخالنجيندا

او�لسون! يو�ل آغ ايشيقليغا ياخشيليغا،

آلچالماسين، داغين اوAجا خان، قاسغان هئي

Hيري سنه اوAجالماسين!.. ياغي باخان ا

يئرينه سو3ز سو�ن

158


قو�رقوت، دده‌م ائللي، او�غوز بو�ياليان«، »بو�ي

قو�رقوت! دده‌م ديللي، قو�پوز سو�ياليان«، »سو�ي

گزه‌ر، او�زان اوAلوس ـ سوTيله‌دين:‌»اوAلوس سن

گزه‌ر!« پو�زان دالغينليغي چاغيرال ـ چال

او�لدون، گزه‌ر او�با ـ او�با اوTزونده سن

او�لدون، بزه‌ر ييغناقالري چاغيرال ـ چال


تو�خونسا، دو-ز دوAيومدور، »سوTز سوTيله‌دين:‌ـ سن

-ن«‌گوTزه‌ل، سوTيله‌مه‌دين:‌ـ او�خونسا!« دو-ز »ياسي

�ريق بيرجه دئييمينده يو�خدو، ياالن قي

يو�خدو، قاالن ايندييه‌جن دئييب، ياالن


سو�يالرينا، دو�لو ايشيق قالدين سنسه

بو�يالرينال.‌ او�غوز دو�غما ياشادين بير

بو�يالنماغي، اوAجاليغا سايما سوAچلو

»بو�ي«الماغي، الريني‌»بو�ي« سايما سوAچلو


چيخدي، آغي قارانين دوTندو،چو�خ وارليق

چيخدي... ياغي او�غوزه ايچ او�غوزده ديش

Aاو�لدو، يو-يره‌ك دو�غماليقدان ياغيليق بو

او�لدو، بايره‌ك آغريسي ايلك ياغيليغين


159


Hي‌لر او�غوز كسدي، گو-وه بيرليييني ب

كسدي.‌ داشي يامانليغين يو�لالريني

نييه، آروTز ياراقداشي خانين قاسغان

نييه، گوTز ـ گوTز آچدي يارا او-ره‌كلرده


گئتدي، قارشي خانا قاسغان او�لدو، نئجه

گئتدي... باشي قالديرانين ال بايره‌يه

بئله، ايشيق اوAلوسالردا قارالديمي

بئله، آيريق بئله، بوTلوم باشالديمي


بوTلومونه، سو�يالرينين آچيلدي يو�ل

گليمينه... ياغيالرين آچيلدي يو�ل

يورد، تاالندي گئتدي ياغي گلدي، ياغي

يوAرد، سوAالندي ياشييال گوTز گلينين ـ قيز


ياشادي، آد نئچه ـ نئچه وئردييين آد

ياشادي؛ ياد تو�رپاغيندا باييندور خان

گلدي، يونان يئريدي، فارس يو-رودو، روAم

گلدي، دانان دامغااليان، وارليغيمي


قيجاديالر، ديشلريني ساسانيلر

اوAجالديالر... خانالريندان سانديالر، چو�خ

ياتدي، ائله ديليميزه سوTزلري فارس

160


ياراتدي، گو-ن »گلمه«‌ديلده نيظامي‌ميز


دين، سوAواردي قيلينجيني خليفه‌لر

»دين«‌بابكين؟! كسمه‌ديمي قو�لالريني

او�لدو، عرب دوTنده‌رنمي او�ددان بيزي

«‌او�لدو، »آلاله«‌او�لدو، »تانري«‌سوTزو mيارب«


سالدي، آليز سوTيله‌مه‌ني اوTزگه‌ديللر

�ليز دو�غماالري كوTكلر اوTزگه سالدي... جي

»باهار«، ـ »ياز«ين »پاييز«‌توAتدو، »گو-ز«‌يئريني

»جاناوار« »قورد«‌ـ »شير«‌دو�غولدو، »آرسالن«‌دوTنوب


گئييمينده ديللر »اوTزاربو�ي‌غان«‌اوTزگه

»آذربايجان«‌دئييمينده... چيخدي او-زه

»اوTزگه‌لشدي«، بئله‌جه باخ، سوTزوموز چو�خ

»كوTلگه‌لشدي«، بئله‌جه باخ، سوTزوموز چو�خ


گلمز، سايا سايماغينان آغريالري

گلمز! تو�يا بزه‌سن، ها آغريالري

»هاي«‌سو�يوندان، تاپدي آغري ائلي او�غوز

»او�يون«دان، مين چيخاريالن تاپدي آغري


161


داغينادك قاپيجيق تا داغدان آرغي

ديبه‌ك! او�لدو تاپداغيندا ياغي تو�رپاق،

آغريالرا، يو�غرولدو قان ديبه‌كده بو

يارا، ـ آغري ايرينلشدي چاغا چاغدان


قايساقالري، قو�پارديالر چاغا چاغدان

او�جاقالري... قارالتديالر او-ره‌کلرده

ياشادي آد دو�غما نئچه وئردييين آد

ياشادي,‌ ياد تو�رپاغيندا خانين قاسغان


ياغي, قازدي قازيم ـ قازيم تو�رپاغي بو

ياغي! يازدي آدينا اوTز تاپديغيني

يئره,‌ گوTمدو بيله ـ بيله دا آدي چو�خ

يئره,‌ گوTمدو بوTله ـ بوTله دا آدي چو�خ


چارالري روس سو�يوق سو�يوق,‌سوTزو او-زو

ساري,‌ يوAردا ـ قاپيقاسدان ديکديلر گوTز

آلداتديالر,‌ خالقي نئچه گوTره‌سي گوTز

ساتديالر,‌ سوTز قوAرو ـ آليب,‌قوAرو تو�رپاق


اوAماجاغي,‌ چارين بوTيوک اللرينده

162


آجيغي مين تاتارالرين يادداشالردا

شيغيديالر,‌ يوردوموزا قاپيقاسدان

ياغيديالر,‌ يانچياليان »هاي«‌سو�يونو


يئنه,‌ دو-شدو دو�الشيغا سو�يالريميز

يئنه.‌ دو-شدو جاالشيغا آدالريميز

قاراسيني,‌ ديللر اوTزگه سيلمه‌ميشديک

ياراسيني, قوAزئي آلدي سوTزلريميز

قو�رقوت دده‌م

او�لدوالر,‌ تو�پ »هاي«‌سو�يالري گوTرجک قانلي

Hه,‌گوTنده‌ر,‌تو�پ الينده روس او�لدوالر... گو-لل

ساياق,‌ تو-لکو دئسه,‌او�يناديالر نئجه

ساياق,‌ سو-نگو ايتيله‌شيب,‌کو�رشالديالر


قارماالدي,‌ روسدو,‌تو�رپاغيمي گوTز آج

سيرماالدي.‌ چاريغيني »هاي«‌سو�يونون

دو�الشديالر,‌ اوAلوسالردا ساالنالر قان

داالشديالر,‌ او-ستده تيکه فارسال قالخيب،


بوTلدو,‌ ياري بو-توTولويو بوAداالشما

اوTلدو.‌ الده تيکه ـ تيکه تو�رپاغيميز

گئدير,‌ يئنه قامارالماق يئري اوTزگه

گئدير, يئنه ياماماق اوAدوب,‌يئر تو�رپاق


163


گلمز,‌ سايا سايماغينان ...‌آغريالريم

گلمز! هايا کيمي سنين کيمسه‌نه بير

ايزينده‌يم,‌ ياشامينين,‌قاليمينين

گوTزونده‌يم,‌ بوAالغينين کسه‌ري سوTز


ساچديم,‌ گوTزدن اوAلدوزونو گوTزلرينين

ساچديم... سوTزدن ايشيغيني سوTزلرينين

دير,‌ سنين دير,‌او�د سنين ساچميشامسا,‌سوTز

سنيندير,‌ آد سئچن يو�لو اوTلمزلييه


بو�يالنماغي,‌ اوAجاليغا سايما سوAچلو

بو�يالنماغي! اوجاليقدان سايما سوAچلو

قو�رقوت,‌ دده‌م ايشيغي، او�د کوTکومون سو�ي

قو�رقوت!! ايشيغي,‌دده‌م آد وارليغيمين

164


سو3زلوک

آ

=‌او�و آو

=‌او�وچو آوچي

يئر,‌آرخاج ساخالنان =‌سو-رو آغيل

پول =‌گو-موش //‌آخچا آغچا

دئيينمک اوTزونه ـ =‌اوTز آزئيله‌نمک

اوAالق =‌ائرکک آيغير

رنگ بو�يا,‌قيرميزي =‌قيرميزي آل

=‌اوAجا,‌يوAخاري آال

توAتماسي او�وو ائتمک,‌قوAشون =‌او�و آليم

=‌بو-رونمک,‌به‌له‌نمک آلينماق

=‌قيزارماق,‌پوTرتمک,‌اوAتانماق آلينماق

دو-شمک =‌دو�الشيق دو-شمک آليز

=‌مقصد,‌آمال آماج

دره,‌سئالو آخان =‌سو آخارلي

165


ب

=‌آتا بابا

قاب او-چون ساغماق =‌سو-د باديا

او�لماق =‌خوAمار,‌خوAمارالنماق,‌مست بايغين,‌بايغينالشماق

=‌او-ره‌ک,‌جييه‌ر,‌کوTکس باغير

=‌اوAجا,‌هو-ندور بان

=‌گوTزله‌مک بکله‌مک

بو�ي‌=‌داستان,‌ناغيل,‌سوTيلمه1

بو�يکوTک ‌=‌طايفا,‌سو�ي2

بو�ي يئري ‌=‌اراضي,‌مسکن,‌ياشاييش3

دانيشماق قو�شماق,‌سوTيلمه =‌داستان بو�يالماق بو�ي

آپارماق =‌تو�پالييب آلماق بو�يا

توAرشاتماق,‌سيزالماق گوTزونو ـ =‌او-ز بو�زالماق

ات =‌سو�يوتما بو�زارتما

چالما =‌پاپاق، بوTرك

دHوه =‌ائركHك بوAغرا

ج

آلتي( )اكين =‌خيش جو-ت

166


چ

زامان =‌واخت، چاغ

آلت او-چون آليشديرماق =‌او�د چاخماق

ائتمك بند بيرينه ـ =‌بير چاتاقالماق

د

يئر =‌گيزلي دالدا

يئر دوTيونه‌ن =‌تاخيل ديبه‌ك

تپه يئر، =‌اوAجا ديكدير

اوAجالماق =‌سوTيكه‌نمك، ديره‌نمك

قاچماق =‌چاپار دوTرده‌م

ييغماق =‌ده‌ريب دوTشورمك

كنار بايير، =‌چوTل، ديشاري

ائ

تئز چاغيندان تئزدن، =‌سحر ائركن

T ا

Hنيك باالسي ايت ياخوAد قوAرد، ياشار =‌بير ا

گ

=‌گئنيش گئن

دايره‌وي =‌يوAمرو گيرده

بدن – گوTوده

گوTزونه‌‌ده‌يمك =‌گوTزله‌مك، گوTزه‌تمك

تيكمك ووAرماق، )گوTزه‌مك(‌=‌ياماق گوTزه‌ك

-زه، گوTنده‌ر سو-نگو =‌ني

167


قاچماق =‌سو-ره‌تله گوTتورولمك

گو-ده‌ن دوAران، =‌پوAسقودا گو-دوكچو

=‌پاييز گو-ز

مبارك اوAغورلو، =‌اوTنه‌ر، گو-نه‌ر

خ

)خاتين(‌=‌خانيم خاتون

Gاي

-رماق سوA آخار =‌بوAالق، اي

=‌ايز ايريز

ك

جو-يور جئيران، =‌مارال، كئييك

فند =‌حيله، كله‌ك

يئزنه =‌كو-ره‌كن، كوTيگ

=‌سس كو-ي

ق

چاالقالماق =‌باغالييب قاداقالماق

-وري او�خ قايين او�خ =‌سي

بيتيشمه‌سي =‌يارانين قايساق

ايلخيسي =‌دHوه قايتابون

=‌ياشاما قاليم

نوTوو- =‌سيالح قالخان

=‌قارانليق قارانقو

‌=‌رنگ1قارا

168


ايري =‌بوTيوك،2قارا

)قيلينج(‌ او-زلو =‌پو�الد او-زلو قارا

=‌قو�جالماق قاريماق

=‌قاريشقا قارينجا

قارالماق =‌گوTيه‌ريب قانچيرالماق

قو�ووشماق بيرينه ـ =‌بير قاتارالماق

گو-لمك اوAجادان =‌بركدن، گو-لمك قاس ـ قاس

حئيوان او�الن خال آغ =‌آلنيندا قاشقا

او�يون آچيالن باشا =‌دوTيوش، قو�وغا

ماميري آغاج بيشيريلميش سو-دده او-چو-ن آليشديرماق =‌او�د قو�و

آتماق ـ =‌آچيب قو�الزالماق

=‌او�تورماق قو�نماق

كوTز قاالن آلتيندا =‌كو-ل قو�ر

قو�چو قو�يون =‌ايگيد، قو�چ

آلتي =‌چالغي قو�پوز

تيكه ـ =‌تيكه قييما ـ قييما

�ل =‌تو-ك قي

�ميز =‌آت قي

=‌قيناماق قيناق

�ريم ‌=‌قه‌نيم1قي

�ريم ‌=‌گوTرونوش2قي

آت =‌وحشي قوAالن

باالسي =‌آت قوAلون

=‌سئوينج قو�تلوق

169


م

)بانا(‌=‌منه مانا

)ادات(‌ اده =‌اره، مره

آت )مايدان(‌=‌ديشي ماديان

حئيوان =‌مينيك مينه‌ك

ائو =‌او�تاق، او�دا

اوTزه‌يي ايلكي، )او�غوز(‌=‌طايفانين او�غوز

مسكن يئري، =‌ياشاييش او�ردا

او3

دئيه‌ن سوTز سينه‌دن )او�زان(‌=‌عاشيق، اوTزان

تعريفله‌مك =‌اوTيمك، اوTيه‌نج

كيمسه‌سيز =‌يئتيم، اوTيسوز

قنشر =‌قاباق، اوTن

اوولجه نوTوبه‌ده، =‌ايلك اوTنجه

چيخماق ايره‌لي چاپيب =‌آتي اوTنجه‌لمك

س

جنگ ووAروش، =‌دوTيوش، ساواش

توAتاجاغي =‌ال ساغناق

شوTهرت سان، ـ =‌آد سان

سالماق يادا =‌سايماق، سالماق سايا

=‌خزينه ساخالنج

آتان ساپان)ساپاند(‌=‌داش

گئييمي =‌باش ساريق

170


چاپماق دوTرده‌م =‌آتي سه‌ييرتمك

=‌ساكيت‌لشمك سه‌يريمك

چاتي اوAزون هوTرولن قزيليندن =‌كئچي سيجيم

دوAماني =‌تو�ز سو�ووAروق

دئمك =‌سوTيله‌مه سو�يالماق سو�ي

نسيل طايفا، =‌كؤك، كوTك سو�ي

�غين آدي =‌حئيوان سي

قوAش =‌افسانه‌وي قوAشو سوAنقور

تقصير =‌گو-ناه، سوAچ

ش

كئچيرمك هيجان =‌چاشماق، شاشيرماق

ت

Hك( باالسي كئچي ياشلي او-چ ـ =‌ايكي تكه )ائرك

باشچي‌سي طايفا مليك، =‌باشچي، تكوAر

=‌آجيقالنماق تپينمك

قوAشو( )تئترا خو�روزو مئشه قوAشو، =‌تيره‌ر تيتراري

قوAش =‌قيزيل تو�غان

سيالح نوTوعوندن =‌گو-رز تو�پپوز

قارانليق =‌آال تو�ران

)دHبيلقه( اوTرتويو او-ز ـ =‌باش توAغولغان

بو�يدا توAتومو ال =‌بير توAتام

دو�ستاق اسير، =‌توAتوالن، توAتساق

171


او

يوAخو =‌مو-رگو، اوAيغو

گئتمك =‌يوAخويا اوAيوماق

=‌بوTيوك اوAلو

كند =‌او�با، اوAلوس

=‌او-ميد اوAمود

قالخماق قالخماق(‌=‌ديك )اوAرو اوAرو

=‌يو�رولماق اوAسانماق

Gاو

=‌سس او-ن

ائشيت =‌سسيمي او-نله

و

عالم دو-نيا، =‌تاريخ، وارليق

گئتمك =‌چيخيب وارماق

تكي(‌ ‌شخصين2) =‌وئر وئرگيل

ي

بوشونا ـ =‌بو�ش ياوا

Aوالد =‌باال، ياوروTاو

=‌ياخين ياويق

=‌دو-شمن ياغي

172


چاپماق ـ =‌چاليب ياغماالماق

=‌يانديرماق ياخماق

قاريشيغي ياغلي گو-لونون =‌يوAن قارا ياغلي

تيلي ‌=‌داغالرين1يال

يئمه‌يي ‌=‌ايت2يال

چاال وئريلن يال =‌ايته ياالق

تنها =‌تك، يالقيز

=‌قو�رويوجو يانچي

قار )قار(‌=‌قوشباشي ياپا

=‌سيالح ياراق

يو�لداشي دو�ستو، =‌سيالح ياراقداش

ات بيشن كوTزده قيزارتماسي، =‌ات ياخنا

ياخيلماق ـ =‌يانيب ياخيلماق

آپارماق توAتوب =‌جيلو�ودان يئده‌كله‌مك

ايتي تئز، ـ =‌تئز يئيين

او�لماق =‌مغلوب يئنمك

ييغينجاق تو�ي، =‌مجليس، ييغناق

گوTتوره‌ن =‌يو-ك يو-كلHت

=‌بئشيك يو-يروك

ايتي )آت(، =‌يو�رغا يو-يره‌ك

173

dedem qurqut-(reshid tahmaz oqlu)-(2005-1384)(582kb)

Documents