defining the user needs and physial speifications of the...
TRANSCRIPT
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
122
İLKÖĞRETİM VE LİSE EĞİTİM BİNALARININ KULLANICI GEREKSİNİMLERİNİN VE FİZİKSEL MEKAN ÖZELLİKLERİNİN BİNA
DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ İLE BELİRLENMESİ*
Defining The User Needs And Physial Speifications Of The Elementary And High School Buildings By Using Buliding Evaluation Methods*
Nihan CİLVE Mustafa YEĞİN
Mimarlık Anabilim Dalı Mimarlık Anabilim Dalı
ÖZET Bu çalışmada, gelecekte yapılacak olan eğitim kampüslerinin tasarımında,
kullanıcı memnuniyetinin arttırılması, farklı yaş gruplarına ait eğitim binalarının çocukların/kullanıcıların ergonomisine uygun olarak tasarlanması, kalıcı ve kesin çözümlere ulaşılması, bu alandaki tasarım problemlerinin belirlenmesi ve tasarım kriterlerin oluşturulması amaçlanmıştır.
Binaların teknik özellikleri tespit edilip, gözlem ve anketler yapılarak, kullanılan, servislerin/birimlerin hangi özelliklerine tepki verdiği belirlenmiştir.
Değerlendirme çalışmasında elde edilen bulgular sonuç bölümünde bir araya getirilerek; teknik, fonksiyonel ve davranışsal açıdan tespit edilen sorunlara çeşitli çözüm önerileri getirilmiştir.
.Anahtar kelimeler: Eğitim, Kampus, Kullanım Sonrası Değerlendirme.
ABSTRACT The purpose of this study is to increase user satisfaction in future educational center designs, to design user friendly buildings according to that needs of different age groups, to find permanent and precise solutions, and to address design problems and prepare design criteria’s. After determining the technical specifications of the buildings, the reactions of the users to the specific units and services has been determined by doing surveys nd observations. By putting together the findings that has been derived from evaluation study, in conclusion part, the suggestions has been made to the solutions of the problems hat have been obtained from the technical, functional, and behavioral perspective.
Key Words: Education, Campus, The Post Occupancy Evaluation.
*Yüksek Lisans Tezi - MSc. Thesis
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
123
Giriş Ülkemizde sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim sistemine geçiş sonrasında eğitim yapılarının tasarımı ve bu alanda tasarım gereksinimi yaygın bir şekilde artmıştır.
Bunun sonucunda ekonomik nedenlerle okul yapılarında tip proje sistemi uygulanmaktadır. Çoğunlukla okul binalarının iç mekanlarında, kullanım alanlarında çocukların psikolojik ve sosyolojik gereksinimlerine cevap veremediği görülmektedir.
Çalışmanın ana hedefi ülkemizde var olan ve ihtiyaç olarak görülüp yapılması düşünülen İlköğretim ve lisesi olan eğitim kampüslerinin, kolejlerin, fen-süper-normal liselerin tasarımını, yapımını yönlendirmek, geliştirmek, bilimsel ve teknik tasarım kriterleri oluşturarak çağdaş eğitim ve öğretim anlayışına ve gelişmelere yanıt verebilen yapıların üretimine yardımcı olmaktır.
Çalışma, ilköğretim ve lise binalarının eğitim kampuslerinin tasarımına ilişkin sorunlara çözüm aranmasının yanında, gereksinme duyulan bilgilerin üretilmesine de yöneltilmiştir.
Bu konu alanında, bu mekanların kullanıcılarının gereksinimlerini karşılayacak, aktivitelerine cevap verebilecek mekan örgütlemeleri, mekan organizasyonları, çağdaş eğitimin bir gereği ve sonucu olarak fiziksel mekanda da bir mekan gereksinimi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada eğitim kampüslerinin niceliksel ve niteliksel açıdan kullanıcı gereksinimlerini karşılayabilen yapılar olarak tasarlanabilmesi amacıyla çeşitli okul uygulamaları kullanım sonrası değerlendirme yöntemiyle incelenmiştir.
Materyal ve Metod Adana, Gaziantep, Osmaniye, İstanbul ve Mersin illerinden seçilen 11
eğitim binasında alan çalışması yapılmıştır. İncelenen okullara ait vaziyet planları, kat planları ve fotoğraflar ile okul alanlarında yapılan gözlem, görüşme, yerinde yapılan saptamalar ve kullanıcı anketlerinin sonuçları araştırmanın materyallerini oluşturmaktadır.
İlköğretim ve lise eğitim yapılarındaki kullanıcı gereksinimleri ve fiziksel mekan özelliklerinin belirlenmesi olarak ortaya konan problemin analizi, bina, kullanıcı ve eğitim sistemi arasındaki ilişkilerin belirlenmesi ile mümkün olmuştur.
Çalışma genel olarak iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Bunlardan ilki literatür taramasıdır. Literatür taraması dışında bütün birimler yerinde gözlenerek önemli olabilecek araştırma alanları belirlenmiştir. Çalışmanın ikinci aşaması ise belirlenen alanların binaların gereksinim sistemine veri oluşturmak üzere test edildiği alan çalışmasıdır. Alan çalışmasında yararlanılan yollardan biri ise kullanımda olan mekanlarda/ birimlerde sorunların neler olduğunun ve nasıl çözümlendiğinin irdelenmesidir. Değerlendirme iki türlü yapılmıştır: a-Binaların teknik özelliklerinin tespiti b- Kullanıcıların servislerin/ birimlerin hangi özelliklerine tepki verdiğinin belirlenmesine çalışıldığı, kullanıcı davranış ve görüşlerinin araştırıldığı tespitlerdir.
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
124
Araştırma Bulguları ve Tartışma
Özel Bilimkent Okulları Özel Bilimkent okulları, Adana Seyhan İlçesin’de Kurttepe Semtinde, 4 tarafı yolla çevrili ve eğimli bir arsaya konumlandırılmıştır.
Yapı grubu lise, ilköğretim ve kapalı spor salonu olmak üzere 3 eğitim bloğundan oluşmaktadır. Lise binası arsanın kuzeyinde, kuzey-güney doğrultusunda konumlandırılmıştır. Doğrusal plan tipi uygulanmıştır. Yapı iki katlı gibi algılansa da arazideki eğimden faydalanılarak 5 kattan oluşmaktadır. İlköğretim binası ise arsanın güneyinde “U” formlu plan tipine sahip, iç avlulu olarak konumlandırılmıştır. Bodrum +2 kattan oluşmaktadır. İç avlu, çocuklar için oyun alanı ve teneffüshane olarak kullanılmaktadır. Kapalı spor salonu lise ve ilköğretim binalarının arasında, tören alanından geçiş sağlayacak şekilde konumlandırılmıştır.
Şekil 1.İlköğretim Binası Zemin Kat Planı Şekil 2.Lise Binası Zemin Kat Planı Toplam alan: 2891 m² %100 Kullanılan alan: 1671 m² %57.8 Sirkülasyon alanı: 1220 m² % 42.2
Toplam alan: 6810 m² %100 Kullanılan alan: 2547.8 m² %37.7 Sirkülasyon alanı: 4262.2 m² % 62.3
Çizelge 1. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Genel tasarim kavrami
Arazi tasarimi
Dýs mekan kullanimi
Dolasim
Aktivite Mekanlari
Mekansal iliskiler
Yeni ihtiyaclara göre uyarlama
Güvenlik
Saglik / Emniyet
Bakim
Çevresel konfor
Kullanici degerlendirmesi %
Dis görünüm
Ic görünüm
Özel İstek Vakfı Okulları İstek vakfı okulları anaokulu – yönetim binası, ilköğretim binası, lise binası, kapalı spor salonu, yemekhane ve çok amaçlı salon binasından oluşmaktadır. Vaziyet planında lise binasının yeri belirlenmiş, projede gösterilmiştir. Fakat henüz yapılmamıştır. Yerleşkenin konumlandığı arsa baraj gölü manzaralıdır. Binalar
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
125
manzaraya açılacak şekilde yerleştirilmiştir. Anaokulu-yönetim binası ve ilköğretim binası arsanın kuzey sınırında kuzey-doğu, güney-batı doğrultusunda konumlanmış. Lise binası ise güney sınıra yerleştirilmiştir. Kapalı spor salonu, çok amaçlı salon ve yemekhane doğu cephesine yerleştirilmiştir. Tasarımda anaokulu, ilköğretim ve lise binasının girişleri farklı olarak yapılmıştır. Tören alanları ise ortaktır. Öğrencilerin sosyal binalara ulaşımı ortadaki akstan sağlanmaktadır. Binaların farklı girişlerinin bulunması, kendilerine ait tanımlı oyun alanları ve açık teneffüshanelerinin olmasının yanı sıra ortak bir tören alanında buluşmaları ve sosyal mekanlara eş değer uzaklıkta olmaları yerleşim açısından olumludur. Çizelge 2. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
WC-LVBAYAN
BAYWC-LV
D E R S L I K L E R (2 . S I N I F L A R )D E R S L I K L E R (1 . S I N I F L A R )
CAY OCAGIHIZMETLI ODASI
REVIR
MUDUR ODASI
MUDUR YARD.
DANISMA - BEKLEME
KUTUPHANE
RESIM ATOLYESI MUZIK ATOLYESI IS-TEKNIK ATOLYESI BILGISAYAR LABORATUARI
Genel tasarim kavrami
Arazi tasarimi
Dis mekan kullanimi
Dolasim
Aktivite Mekanlari
Mekansal iliskiler
Yeni ihtiyaçlara göre uyarlama
Güvenlik
Saglik / Emniyet
Bakim
Çevresel konfor
Dis görünüm
Ic görünüm
Kullanici degerlendirmesi %:
Şekil 3. Zemin Kat Planı Toplam alan: 4430.34 m² %100 Kullanılan alan: 2039 m² %46.02 Sirkülasyon alanı: 2391m² % 53.98
Özel Gaziantep TED Koleji G.Antep Ted Koleji’nde ilköğretim binası “L” plan tipine sahiptir ve A, B ve
C olmak üzere birbirine bağlantılı 3 ayrı ana bloktan oluşmaktadır. A Blok okul idaresinin, bekleme- sergi ve çok amaçlı salonun bulunduğu kısımdır. B Blok ise ilköğretim binasının eğitim bloğudur. C Blok’da yemekhane ve mutfak yer almaktadır. Yine bu blokta da derslikler, bilgi-işlem odası ve saydam gösteri odası bulunmaktadır. Çekirdek bağlantı noktalarında ve aynı zamanda koridor sonlarında yer almaktadır. Dersliklerin açıldığı koridor oldukça geniştir.
Çizelge 3. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
SINIF SINIF SINIF
SINIF SINIF SINIF
lv.wc.
lv.wc.
MÜDÜR YAR.REHBERLİK
ETÜT SINIFI
Genel tasarim kavrami
Arazi tasarimi
Dis mekan kullanimi
Dolasim
Aktivite Mekanlari
Mekansal iliskiler
Yeni ihtiyaçlara göre uyarlama
Güvenlik
Saglik / Emniyet
Bakim
Çevresel konfor
Dis görünüm
Ic görünüm
Kullanici degerlendirmesi %:
Şekil 4. Zemin Kat Planı
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
126
Toplam alan: 3920.68 m² %100 Kullanılan alan: 2798.78 m² %71.3 Sirkülasyon alanı: 1121.90 m² %28.62
Özel Başkent Okulları
Özel başkent okulları ilköğretim binası, yemekhane kompleksi, kapalı spor salonu, tiyatro ve gösteri salonu, açık spor ve oyun alanları ve merasim avlularından oluşmaktadır.
Başkent Okulları İlköğretim Binası “L” plan tipine sahiptir.Giriş L nin orta birleşim kısmındandır. “L” nin bir kolunda koridor sonunda wc grubu yer almaktadır, diğer kolunda ise wc ler orta kısıma yerleştirilmiştir.
Lise binası da “L” plan tipine sahiptir. Yine giriş iki kolun birleşim noktasındandır. Burada wc grubu ve çekirdek koridor sonlarında yer almaktadır.
Şekil 5. İlköğretim Binası Zemin Kat Planı Şekil 6.Lise Binası Zemin Kat Planı Toplam alan: 12629 m² %100 Kullanılan alan: 3260 m² %25.8 Sirkülasyon alanı: 9369 m² %74.2
Toplam alan: 16938 m² %100 Kullanılan alan: 3327 m² %19.64 Sirkülasyon alanı: 13611 m² %80.36
Çizelge 4. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Genel tasarim kavrami
Arazi tasarimi
Dis mekan kullanimi
Dolasim
Aktivite Mekanlari
Mekansal iliskiler
Yeni ihtiyaçlara göre uyarlama
Güvenlik
Saglik / Emniyet
Bakim
Çevresel konfor
Dis görünüm
Ic görünüm
Kullanici degerlendirmesi %:
Özel Gündoğdu Okulları
İlköğretim zemin katta yer alan 1. ve 2. sınıf derslikleri, soyunma odası, tuvaletler, veli görüşme salonu yer almaktadır.
Lise zemin katta öğrenci ve öğretmenlerin alışveriş yapabileceği bir mağaza bulunmaktadır. Yönetim birimlerinde bulunan tuvaletlere bir hol ile bağlanılmadığı için kapıları direk yönetim birimlerinin holüne bakmakta bu kötü görüntü giderilmek için önüne bir seperatör konulmuştur.
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
127
VELİ GÖRÜŞME
DERSLİKDERSLİKDERSLİKDERSLİK
DERSLİKDERSLİKDERSLİK REVİRDERSLİK
2.SINIF
2.SINIF
1.SINIF1.SINIF1.SINIF
ODASI5.SINIF 5.SINIF
5.SINIF 5.SINIF 5.SINIFYKM
DERSLİK DERSLİK
DERSLİKDERSLİKDERSLİK
TİYATRO ODASI TİYATRO KULİS SATRANÇ BİLGİSAYAR
TEKNOLOJİ SALONUBİLGİSAYAR ODASIBİLGİSAYAR ODASI
MALİ İŞLER
İLK. ÖĞR.MÜD.YRD.
KİL ATÖLYESİ
ÖĞR.İŞLERİ
LİSE MÜD.YRD.
SALONU
SALON
TOPLANTI
DEPO
SALON
Şekil 7. İlköğretim Binası Zemin Kat Planı Şekil 8.Lise Binası Zemin Kat Planı Toplam alan: 3122 m² %100 Kullanılan alan: 1837 m² %58.84 Sirkülasyon alanı: 1285 m² %41.16
Toplam alan: 4200 m² %100 Kullanılan alan: 3754 m² %89.3 Sirkülasyon alanı: 446 m² %10.7
Çizelge 5. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Genel tasarim kavrami
Arazi tasarimi
Dis mekan kullanimi
Dolasim
Aktivite Mekanlari
Mekansal iliskiler
Yeni ihtiyaçlara göre uyarlama
Güvenlik
Saglik / Emniyet
Bakim
Çevresel konfor
Dis görünüm
Ic görünüm
Kullanici degerlendirmesi %:
Özel Silifke Eğitim Okulları
Özel Silifke Eğitim Okulları, Mersin ilinin Silifke ilçesindedir. Arsanın topografyasından faydalanarak teraslamalar yapılmıştır. Birinci teraslamada basketbol sahası ve tenis kortu ikinci teraslamada okul binası, kantin ve tören alanı, üçüncü teraslamada çim futbol sahası, büyük basketbol sahası ve soyunma odaları bulunmaktadır. Okul binası L formlu, ortadan koridorlu plan tipine sahiptir. Bodrum, zemin ve birinci kattan oluşmaktadır.
Çizelge 6. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Danisma
WC
Lavabo
WC
Ilk Ogretim
Derslik 1
WC
Lavabo
Lise Derslik
3
Lise Derslik
2
Lise Derslik
1
K O R I D O R
Ogrenci G
irisi Ogretmen Girisi
Ilk Ogretim
Mdr. Odasi
Mdr. Yrd.
Odasi
WC
Idare Girisi Cay
Ocagi
Lise Mdr.
Odasi
Ogretmenler
Odasi
K O
R I D
O
R
Ilk Ogretim
Derslik 3
Ilk Ogretim
Derslik 2
Ilk Ogretim
Derslik 8
Ilk Ogretim
Derslik 7
Ataturk
Bustu
Ilk Ogretim
Derslik 4
Ilk Ogretim
Derslik 5
Ilk Ogretim
Derslik 6
Şekil 9. Zemin Kat Planı Toplam alan: 3694 m² %100 Kullanılan alan: 2026.5 m² %54.9 Sirkülasyon alanı: 1667.5 m² %45.1
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
128
Adana Burç İlköğretim Okulu Burç İlköğretim Okulu, Adana Seyhan ilçesinden 100.yıl mahallesindedir. ‘I’
formlu plan tipine sahiptir. Binanın giriş cephesinde tören alanı bulunmaktadır. Okul binası A blok, B blok ve C blok olarak birbirlerinden dilatasyonlar
sağlanarak ayrılmış, tek bir kütledir. B blok A ve C bloğu birbirine bağlayan ortadaki bloktur. Ana çekirdek ve giriş B bloktandır, aynı zamanda A blok ve C bloklarında da çekirdek vardır. Bodrum, zemin + 3 kattan oluşmaktadır.
Çizelge 7. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
A BLOKB BLOKC BLOK
1. KADEME
MÜDÜR ODASI
MÜDÜR YARDIMCISI
BÝLGÝSAYAR DERSLÝÐÝ
RÜZGARLIKRÜZGARLIK
KAYIT KABUL MUHASEBEKAYIT KABUL MUHASEBE
MÜDÜR YARDIMCISIBYN WC
SINIF
SINIF
SINIF
BAY WC
YANGIN
MERDÝVENÝ
BAYAN WC
SEKRETER ODASI
REHBERLÝK ODASI
BAY WC
MERDÝVENÝ
YANGIN
MÜDÜR YARDIMCISI
BAY WC
MÜZÝK SINIFI
RESÝM ve EV EKONOMÝSÝ
2. KADEME
BAYAN WC
BÝLGÝ ÝÞLEM
Şekil 10. Zemin Kat Planı Toplam alan: 9131.4 m² %100 Kullanılan alan: 5207.63 m² %57.02 Sirkülasyon alanı: 3923.77 m² %32.98
Kadirli Özel Serhat Koleji
Özel Serhat Koleji, Osmaniye’nin Kadirli ilçesinde düz bir arsaya konumlandırılmıştır. Bahçe girişi, bina girişi ve tören alanı Güney cephesindendir. Karmaşık formlu plan tipine sahiptir. Bodrum, zemin + 2 kattan oluşmaktadır.
Çizelge 8. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Şekil 11. Zemin Kat Planı Toplam alan: 5019.5 m² %100 Kullanılan alan: 3054.56 m² %60.85 Sirkülasyon alanı: 1856.08 m² %39.15
Mersin Akdeniz İlköğretim Okulu
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
129
Akdeniz ilköğretim okulu, Mersin Erdem ilçesinde merkez mahallesinde düz bir arsaya konumlandırılmıştır. Bina, ızgara aks sistemine uygun olarak yapılmıştır, orta kısımda bulunan iki merdiven arası iç bahçe olarak değerlendirilmiştir. Bodrum, zemin + 3 kattan oluşmaktadır.
Çizelge 9. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
DÝNLENME
ÖÐRETMEN
HAZ.MUTF.
ANA SINIF
MÜD.YARD.
OYUN
FAALÝYET
FAALÝYET
OYUN
OYUN
DERSLÝKDERSLÝK DERSLÝK DERSLÝK
FAALÝYET
GÝRÝÞ HOLÜ
REVÝR
KONTR.
TLF
ÝÇ BAHÇE
K.TENEFÜS ALANI
BÜFE
DERSLÝKDERSLÝKDERSLÝK
hav
E.WC
K.WC
hav
WC
ÖZ.
ERKEK
WC
KANTÝN
YANGIN MERDÝVENÝ
KADIN WC
DERSLÝK
VESTÝYER
ÖZÜRLÜ
ASANSÖRÜ
Şekil 12. Zemin Kat Planı Toplam alan: 5271 m² %100 Kullanılan alan: 2894.5 m² %54.91 Sirkülasyon alanı: 2386.5 m² %45.09
Adana Gazipaşa İlköğretim Okulu
Gazipaşa İlköğretim Okulu Adana Seyhan ilçesinde Dr. Sadık Ahmet Bulvarında, düz bir arsaya konumlandırılmıştır. Okul binası karmaşık forma sahiptir. Milli Eğitim Bakanlığının uyguladığı tip projedir. Bina bodrum kat, zemin ve birinci kattan oluşmaktadır.
Çizelge 10. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
Şekil 13. Zemin Kat Planı Toplam alan: 4621 m² %100 Kullanılan alan: 2764.92 m² %59.83 Sirkülasyon alanı: 1856.08 m² %41.17
İstanbul Okyanus Koleji
Okyanus Koleji İstanbul Avcılar ilçesinde Ambarlı semtindedir. Toplam 9 kattan oluşan okul binasının 5 katı yeraltındadır. Giriş katından sonra 3 kat olarak yükselmektedir. Okul binası dikdörtgen formludur ve iç bahçesi vardır. Izgara plan tipine sahiptir. En alt katta kapak otoparkı bulunmaktadır.
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
130
Çizelge 11. Kullanıcı Değerlendirme Özeti
TERAS
GALERI BOSLUGU
KORIDOR
WC
TEMIZLIK
TESISAT
SAFTI
SAFTI
TESISAT
TEMIZLIK
WC
YANGIN MERD.
YANGIN MERD.
HALI SAHA
BAYAN
TERAS
IC BAHCE
BAYAN
WC
KORIDOR
BAY
WC
YANGIN MERD.
YANGIN MERD.
WC
BAY
WC
BAYAN
KORIDOR KORIDOR
IDARE ASMA KAT
TESISAT ASANSOR
DEPOWC WC
REHBERLIK
SINIFSINIFSINIF SINIF SINIFSINIF
SINIF SINIF SINIF
SINIF SINIF SINIF
TENEFFUSHANE TENEFFUSHANE
TENEFFUSHANETENEFFUSHANE
SINIF SINIFSINIF SINIF SINIF SINIF
MUDUR YARD. O.
MUDUR ODASI
Şekil 14. Zemin Kat Planı Toplam alan: 18067.3 m² %100 Kullanılan alan: 12138.2 m² %67.1 Sirkülasyon alanı: 5929.1 m² %33.9
Sonuç ve Öneriler
Yapılan bu araştırmada, kullanım sonrası değerlendirme ( KSD ) çalışması kapsamında, ilköğretim ve lise yapılarına ait mevcut bina programı ve tasarımların geliştirilmesi ve yapı bloklarının birbirlerine göre en iyi şekilde konumlandırılması için saptanan sorunlar ve çözüm önerileri aşağıda özetlenmiştir.
Çalışma kapsamına alınan altısı kampus biçiminde, üçü özel kolej, ikisi devlet okulu olmak üzere toplam onbir okulda genellikle kullanıcı gereksinimleri yeterince önemsenmemiş ve tasarım problemleri ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak;
Kampus biçimindeki okullardan Başkent, Bilimkent, Gündoğdu ve Silifke Eğitim okullarının tasarım aşamasında arazi kullanımı ileriye dönük düşünülmemiştir ve ihtiyaç oldukça yapılan ek binalar uygun yerlerde değildir, ancak İstek Vakfı ve Gaziantep Ted Koleji tasarım aşamasında araziyi kullanımından yola çıkılmış bu yönde tasarım gelişmiştir ve daha olumlu sonuca ulaşılmıştır.
İstanbul Okyanus Kolejinde arsa sıkıntısından kaynaklanan çok katlı bir eğitim binası yapılmıştır. Sosyal aktiviteler katlar boyunca yayılmış ancak dağınık ve karışık bir planlama ortaya çıkmıştır. Buna karşın tip proje olarak yapılan Gazipaşa ilköğretim okulunda yatayda yerleşim görülmekte ancak yine çocukların algılayamayacağı kadar karmaşık planlama gözlemlenmiştir.
Özel okul olarak tasarlanmasına rağmen Başkent Okulları ilköğretim ve lise binalarında öğrencilerin teneffüs aralarında bina içerisinde vakit geçirecek yeterli sirkülasyon alanları, kapalı teneffüshane düşünülmemiş, devlet okulu olan Mersin Akdeniz iİköğretim okulunda bu tasarım kriteri düşünülmüş ve yeterli sirkülasyon alanları yapılmıştır.
Adana İstek Vakfı Okulları nda ve Gaziantep Ted Koleji nde idare bölümünün düşey katlarda aynı aks üzerinde tasarlanması yön duyusu ve düzen açısından olumludur.
Okulların tümünde dersliklerin m² ´leri birbirlerine göre farklıdır ancak öğrenci sayısı m² ´ye göre dengelenmektedir.
Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-8
131
Yapı programının kampüs biçiminde ele alındığı okul yapılarında, dış mekan yalnızca tören ya da oyun alanı olmakla kalmayıp, farklı yaş gruplarını ayıran ve gerektiğinde bir araya getiren, aralarındaki ilişkiyi denetleyen mimari bir öğe olarak kurgulanmalıdır.
Programın büyüklüğü ve çeşitliliği göz önüne alınarak özellikle spor etkinliği ve konferans merkezleri ihtiyacı kentsel tasarıma dönüştürülerek olanak sağlanmalıdır.
Kampus içerisindeki ortak alanlar hemen terk edilecek geçiş alanları değil, toplanılacak, etkinlik sürdürülebilecek sosyal mekanlar olarak yorumlanmalıdır.
Çocukların eğitimi sadece derslik mekanlarında değil, gerek koridor, gerek teneffüshane ya da iç bahçe v.s. yapının tümünde sürdürülebilmelidir.
Okul bahçesinde yeşil dokuya yer verilmeli ve okul yapısı çevreden izole edilmelidir.
Koridor bina içinde geçiş ve odak noktalarıdır. Gerektiğinde oyun, sergi, teneffüshane gibi işlevleri olduğundan, genişlikleri, mimari ve yapı elemanlarıyla iyi bir atmosfer oluşturulmalıdır.
İdareye ait mekanlarda, toplantı, bireysel çalışma v.s. işlevler göz önüne alınmalı ve yeterli büyüklükte tasarlanmalıdır.
Öğretmenler odası idareyle ilişkili ve merkezi bir konumda olmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığınca öngörülen her ders için ayrı ve sabit sınıf uygulaması, fazladan program yapmayı gerektirmekte ve bu nedenle yalnızca müzik, resim, fen v.b. özel ve sabit donanımları olan derslik ve laboratuarların ayrı ve sabit olmaları yeterli görülmektedir.
Bodrum katlarında yer alan mekanların eğitim amaçlı kullanılabilecekleri de göz önüne alınarak en çok yarım bodrum kat şeklindeki çözümler tercih edilmelidir.
Sığınaklar çok amaçlı kullanım için düzenlenebilir mekanlar olarak ele alınmalıdır.
Buna göre, özellikle programların hazırlanmasında ve yapım aşamasında, yapı henüz kullanıma geçmeden önce, programın olası kullanıcılara sunulması ve önerilerin alınması kullanım sürecinde değişiklik yapılmasını önleyecektir.
Kaynaklar ANONİM, 2001, Sekizinci Beş Yılık Kalkınma Planı Ortaöğretim : Genel Eğitim ,
Meslek Eğitimi, Teknik Eğitim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Ankara, s.40.