M.S.K. Mashishi

Asemhalingsiektes byhoenders

DEPARTEMENT: LANDBOU

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○2002

Saamgestel deur Direktoraat Landbou-inligtingsdienste, Departement van Landbou insamewerking metLNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut

Gedruk en uitgegee deur Departement van Landbouen verkrygbaar vanResource Centre, Direktoraat Landbou-inligtingsdienste,Privaatsak X144, Pretoria, 0001 Suid-Afrika

Hierdie publikasie is beskikbaar op die webwerf: www.nda.agric.za/publications

Inligting verskaf deurAnimal Health for Developing Farmers

LNR-Onderstepoort Veeartseny-instituutPrivaatsak X05, Onderstepoort 0110

Tel (012) 529 9158

1

Wat is asemhalingsiektes?Asemhalingsiektes tas die sinusse (gebied in die kop tussen die oëen die snawel) asook die lugpyp en longe aan

Wat is die oorsake daarvan?� kieme soos bakterieë, virusse en swamme

� behuisingsprobleme soos swak belugting wat deurammoniumopbou, trekke en uitermatig baie stof veroorsaak word

Wat is die tekens by lewende hoenders?� moeitevolle asemhaling

� afskeiding deur oë en neusopeninge

� nies

� geswelde sinusse

Wat is die tekens by dooie hoenders?� die neus en lugpyp kan aan die binnekant rooi wees of met slym

gevul wees

Asemhalingsiektesby hoenders

2

Hoe bevestig �n mens die siekte?� Deur middel van �n nadoodse ondersoek of laboratoriumtoetse

Wat is die behandeling?� Daar is medikasie beskikbaar vir die behandeling van

asemhalingsiektes. Antibiotika soos tetrasiklien, kinolien enpenisillien kan by die kos of water gevoeg word. Die meestehiervan kan alleenlik met �n voorskrif van �n veearts gekoop word,maar tetrasiklien kan oor die toonbank gekoop word

Voorkoming en beheer� Beoefen goeie biosekuriteit (maatreëls wat voorkom dat siektes

wat produksie laat daal en/of tot vrektes lei, die plaas bereik)

� Indien moontlik, ent teen siektes soos Newcastle-siekte enbesmetlike brongitis

� Verbeter behuisingsbestuur

� Voorsien voer van goeie gehalte

Asemhalingsiektes wat deur virusseveroorsaak word

Newcastlesiekte (NCD)Besmetlike brongitis (BB)Aansteeklike laringotrageïtis (AL)PokkePneumovirus

3

Dit is virussiektes wat asemhalingstekenssowel as daling in eierproduksie bylêhoenders tot gevolg het. Hoenders kan siekword wanneer hulle met die mis vanaangetaste hoenders in aanraking kom, ofbesmette druppeltjies inasem. Diepokkevirus word deur muskietbyte oorgedra

Tekens by lewende hoendersAfskeiding deur die neusgate, moeitevolle asemhaling, uitgestrektenek tydens asemhaling, nies, geswelde sinusse en ooginfeksies(konjunktivitis/oogvliesontsteking)

Tekens by dooie hoendersRooi lugpyp, slym en etterproppe in die lugpyp en sinusse

BehandelingDaar is geen behandeling vir virussiektes nie. Antibiotika soostetrasikliene kan gebruik word vir sekondêre bakteriële infeksies watdie virussiekte kan kompliseer

Beheer en voorkoming� Beheer die beweging van hoenders van en na die plaas of werf

� Moenie hoenders by onbetroubare handelaars koop nie. Koopdagoud kuikens wat teen Newcastle-siekte geënt is

� Ent al jou hoenders volgens �n inentingsprogram

� Slag alle hoenders wat met NCS besmet is

� Sny alle gras rondom plekke waar hoenders gehuisves word afom muskiete te beperk

4

Asemhalingsiektes wat deur bakterieëveroorsaak word

Mycoplasma gallisepticum (MG)Mycoplasma gallisepticum dra tot dieasemhalingsiektekompleks in hoenders by. Kuikensvan besmette henne word reeds in die eier besmet.Hoenders kan ook deur kontak met besmettehoenders die siekte opdoen. Alle hoenderrasse is virdie siekte vatbaar

Tekens by lewende hoendersAfskeiding deur die oë en neusgate

Tekens by dooie hoenders� Lugsakke is verdik, ondeursigtig en wit en met �n gelerige

wit laag bedek

� Die buitenste lae van die lewer en hart is met �n witterige laagbedek

Behandeling

Dien antibiotika soos tilosien in die voer of water toe

Voorkoming� Koop hoenders wat MG-vry is

� Pas bestuursmaatreëls noukeurig toe op die plaas

HemofilusverkoueHierdie is �n bakteriese siekte wat lê- enbraaihoenders aantas. Die hoenderskry die siekte deur kontak met diebakterieë, byvoorbeeld in drinkwater ofdeur inaseming. Dit lei tot gesweldesinusse en �n afname in eierproduksie

5

Tekens by lewende hoenders

Geswelde gesig, moeitevolle en vinnige asemhaling, afskeiding deurdie neus en oë, en ook groen diarree

Tekens by dooie hoenders

Geswelde sinusse en soms �n waterige jellielaag onder die kopvel

Behandeling

Dien gepotensieërde sulfanomiede in die drinkwater, of tetrasiklienein die voer toe om sekondêre bakteriese komplikasies te behandel,Sulfanomied-behandeling mag dalk herhaal moet word

Voorkoming

Entstof is beskikbar. Dit moet tweemaal toegedien word en moetverkieslik die C3-lyn bevat

Asemhalingsiektes wat deur swammeveroorsaak word

Aspergillose (kunsmoeder ofkwasskimmel-siekte)Aspergillose is �n infeksie wat deur swamme veroorsaak word.Hoenders raak besmet wanneer hulle tydens die uitbroeitydperk indie broeimasjien die spore inasem en, in �n mindere mate, uit dieomgewing, besmette voer en skropgoed. Hierdie besmetting komhoofsaaklik by hoenders voor wat in hokke aangehou word

Tekens by lewende hoendersMoeitevolle, vinnige en oopbek-asemhaling

Vir verdere inligting kontak joudieregesondheidstegnikus of veearts

of

Animal Health for Developing FarmersLNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut

Privaatsak X05, Onderstepoort 0110Tel (012) 529 9158

of

Resource Centre, Departement van LandbouTel (012) 319 7141/7085

Tekens by dooie hoenders

Wit gedeeltes in die longe

BehandelingGeen

Beheer� Koop hoenders by betroubare handelaars

� Vermy nat skropgoed, muwwerige en stowwerige voer