نظریه وابستگی مخاطبان Dependency Theory

ساندرا بال روکیج

Sandra Ball Rokeachملوین دفلور

Melvin Defleur

مقدمهدر«فلوردملوین»و«روکیچبالساندرا»توسطاصلدروابستگی،تئوری

وداردخوددررامختلفیدیدگاه هاینظریهاین.شدمطرح1976سال

دیدگاه های.استاجتماعیتئوری هایوروانشناختیدیدگاه هایازآمیزه ای

مطالعاتازترکیبی.استآمیختهعلیرویکردهایازعناصریباراسیستمی

.استرسانه ایتأثیراتورضامندیواستفادهعناصرحوزه یدر

توضیح نظریه وابستگی

یعوسنظامورسانه هاومخاطبانبینرایکپارچه ایرابطه یوابستگیتئوری

بهنیافتدستجهتدرشخصنظریه،ایناساسبر.می کندپیشنهاداجتماعی

هآنچهمانندمی کند،ترسیمخودبرایراخاصیهدف هایخود،نیازمورداطالعات

ستهوابرسانه هااطالعاتبهکم کموداردوجودرضامندیواستفادهتئوریدرکه

.نمی شودوابستهاندازهیکبهرسانه هاهمه یبهنسبتشخصامامی شود

(ادامه)وابستگی توضیح نظریه

:دارندنقشرسانه هابهفردوابستگیدرجهتعییندرعاملدو

وابستهآنبهحدودیتاومی کندپیداگرایشمی سازد،برآوردهراویاطالعاتینیازهایبیشترینکهرسانه ایبهفردآنکهاول1.

.می شودبرآوردهکمتریانمی شودبرآوردهویاطالعاتینیاز هایآندرکهرسانه ایتامی شود

بهآندرادتضومی شوددگرگونجامعهزمانی که.استاجتماعیثباتدارد،مهمیبسیارنقشوابستگیدرکهمهمیعامل،دوم2.

بلیقعالیقوتصوراتوگرایش هاباور ها،تامی سازندواداررافردرسانه ایشرکت هایومؤسسات،سازمان ها،می رسد،خوداوج

اطالعاتبهگیوابستشرایطیچنیندر.کنندفکرنیزجدیدانتخاب هایمورددروکنندارزیابیدوبارهراخودپیشینرویه یو

.باشدداشتهنزولیسیراستممکنرسانه هابهوابستگیثبات،باشرایطیکدرامامی یابد،افزایشرسانه ها

خصوصیات این نظریه

ایدبکهمی شودمطرحدیگرینیازنیاز،یکرفعبازیرانیازها،تداوم.1.شودرفعرسانهتوسط

رسانه هاأثیرتو.می شودبیشتروابستگیمیزانباشد،بیشترنیازهاچههر.2.می شودبیشترمخاطبنگرشورفتاربر

ویژگی و اصول نظریه وابستگی

آنهب...واشتغالمسکن،تغذیه،مثلمتعددیمسائلبرایتادارندنیازاطالعاتبهجوامعتمامدرمردم1.

.کنندمراجعه

کهشدهکیلتشوتخصصیشغلینژادی،متفاوتویژگی هایباونیستندهممشابهکهمردمیازشهریجوامع2.

استوابستهرسانه هابهآن هاویژگی هایودیگرانازآگاهیبرایمخاطب

.ندمی کندریافتاجتماعیشدهنهادینههایشبکهوسینهبهسینهطریقازراناچیزیاطالعاتمردم3.

درنیازهاتداومبایوابستگاینبنابراین.شوندمیوابستههارسانهبهبیشتروبیشترمردممذکوراصولبنابر4.

.شودمیمخاطبانبررسانه هابیشترتاثیربهمنجرشهریزندگی

دالیل وجود وابستگی به رسانه ها

اتاطالعبهزیادیوابستگیمخاطبینصنعتیوشهریجدیدجامعهدر

بهفرهنگیازودیگرشخصبهشخصیازکهدارندجمعیرسانه های

:تاسنیازدووجودخاطربهوابستگیاین.استمتفاوتدیگرفرهنگی

(اطالعاتبهداشت)اطالعاتدانستنبهنیاز1.

(فراغتاوقات)واقعیاتازگریزوندانستنبهنیاز2.

ابعاد وابستگی

یجدایجزءرسانه هااجتماع،سطحدر.استوفردیاجتماعیبعددودارایرسانه هابهوابستگی

بهانمخاطبفردیسطحدروهستند...وآموزشیسیاسی،اقتصادی،اجتماعی،نهادهایناپذیر

روزامجهاندر.می برندسودخودروزمره یزندگیدرجمعیارتباطوسایلاطالعاتازوسیعیطرز

کهاستنایهمآناصلیدلیلوشده اندوابستهرسانه هابهگستردهطوربهصنعتیمناطقمردم

ونیستتیصنعماقبلجوامعفردیبینروابطوسعتوعمقبهصنعتیجوامعدرفردیبینروابط

.می آورندرویرسانه هامثلمنابعسایربهخودنیازمورداطالعاتگرفتنبرایافراد

میزان و شدت وابستگی

به.توده واروبوهانمخاطبانصورتبهتامی کندتأکیدفردیصورتبهرسانه هابهمردموابستگی هایبهاخیرا مخاطبانوابستگینظریه

:ازبارتندعکهاستروان شناختیوجامعه شناختیتعاملحالدرمتغیرهایازمتأثررسانه هابهافرادوابستگیشدتومیزانعبارتی،

.غیرهواقتصادیسیاسی،نظام هایورسانه هاوابسته یهمبهروابطالگوی:ساختاریعوامل1.

.می کنندعملآندروندراجتماعیگروه هایوافرادکهاجتماعیمحیطماهیت:زمینه ایعوامل2.

.پیامتعریفوساختدررسانه اینظامفعالیت هایکیفیتوماهیت:رسانه ایعوامل3.

کلشراافرادرسانه ایتجربیاتوانگیزه هافردیمیان[ارتباط]شبکه هایآندرکهشیوه ای:فردیمیانشبکه یعوامل4.

.می دهد

.می شودمیسررسانه هاازاستفادهواسطه یبهکهفردیاهداف:فردیعوامل5.

آثار وابستگی مخاطب به رسانهبهی توانمراوابستگیشرایطدرمخاطببررسانه هارفتاریوعاطفیشناختی،آثار

:کردخالصهزیرشکل

شناختی•ابهامبردنبینازوایجاد

نگرششکل گیری

برجسته سازی

مردماعتقادینظام هایگسترش

ارزش هاتبیین

(هادام)رسانه آثار وابستگی مخاطب به

عاطفی•اضطرابوترسایجاد

بیگانگیروحیه یآوردنپایینوباالبردن

رفتاری•منفعل سازییافعال سازی

مسئلهحلیامسئلهایجاد

(سیاسیتظاهراتمثال )عملبرایآنکردنفراهمیااستراتژیبهرسیدن

(خیریهاموربهپولاختصاصمثال )شدنمعقولرفتارباعث

انتقادات نظریه وابستگی

ازبسیاریکهمی دهدگزارش(1963)اشتاینر.اندکردهمطرحرسانه هابهمردموابستگیبابدرشدیدیادعاهاینویسندگانبرخی•

شدتوردمدرولیمی کنندمحرومیتاحساسمردمتلویزیونبدونگرچه.می کنندسردرگرمیاحساسکامال تلویزیونبدونمردم

خانهدردنشمحدودیاکمدرآمدچونشرایطیمثلداردشرایطواوضاعبهبستگیوداردوجودتردیدعادیمواقعدرآنبهوابستگی

.می افزایندراوابستگیشدتکه

صا خصوومختلفعناصرواقعیاستقاللدادننشانبزرگرامخاطبانوابستگینظریهضعف،(1388)ویندالسونوکوایلمک•

خنثی«یسیاسغیر»منبعیکگوییکهشودمطرحطوریاستمایلرسانه اینظام.می داننداجتماعینظامازرسانه اینظامعنصر

سانه ایرنظامیککهداردوجودقویا احتمالاینکه،حالیدر.استدسترسدرمی آید،پدیدکه«نیازی»هربرآوردنبرایکهاست

.شودادغامآن هادرحتییاباشدمرتبطاجتماعیمسلطوغالبنهادهایباشدیدا

.استریهنظاینبهشدهواردانتقاداتجملهازفردیارتباطاتوفردیهایویژگیگرفتننادیدهوهارسانهنقشانگاشتنمطلق•