DEPREM ODAKLI KENTSEL DÖNÜŞÜM

Prof.Dr. Naci Görürİstanbul Teknik Üniversitesi, Jeoloji Müh. Bölümü,

34469 Maslak, İstanbul

ULKEMİZDE NEDEN DEPREM OLUR?

Türkiye ve civarının Aktif Tektoniği

SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTLEŞME AÇISINDAN RİSKLER VE AFETLER

ULKEMİZ GENELDE BİR AFET BÖLGESİDİR

• Kentlerimiz’de göç ve hızlı yapılaşma nedeniyle doğal olarak hızlı bir nüfus artışı yaşanmaktadır. Gelecekte bu artışın çok daha fazla olacağı düşünülmektedir. Birçok yerleşim alanımız deprem, heyelan, sel, kurklık, biyolojik vb. tehlikelerle karşı karşıyadır.

ULKEMİZDE EN BÜYÜK DOĞAL AFET DEPREMDİR

• İklim değişiminin belirginleştiği ve sık sık depremlerin olduğu kentlerimizde deprem tehlikesi ciddiye alınmalıdır.

DEPREM KENTLERİNDE RİSK DAHA DA ARTABİLİR

• Yoğun göç, plansız şehirleşme, politik yaptırım eksikliği, yerel yönetimde kaynak yetersizliği, kapasite azlığı, eğitimli teknik eleman noksanlığı, konuyla ilgili bilgi, bilinç, deneyim ve ekip-ekipman yetersizliği ile gerekli hazırlıkların yapılmaması riski daha da artırabilir.

TUM KENTLERİMİZDEAFETLERE HAZIRLIK VE RİSK YÖNETİMİ

OLUŞTURULMALIDIR

• Riski ve afetlerin olası etkilerini azaltmak için gerekli stratejiler geliştirilmeli, hukuki, siyasi ve teknik çalışmalar bir an önce yapılmalıdır.

DEPREME HAZIRLIK ELBİRLİĞİYLE OLMALIDIR

• Bu çalışmalar merkezi ve yerel yönetimin, sivil toplum örgütlerinin, gönüllülerin ve halkın işbirliği ile yapılmalıdır.

Neler Yapılmalı?

• Kentin hangi olasılık ve şiddette tehlikelerle karşı karşıya olduğu saptanmalıdır. Yörenin risk düzeyine göre bir sınıflaması ve sıralaması yapılmalıdır.

• Bölgenin hangi tür ve mertebede riskler içerdiği, bu risklerin hangi nedenlerden dolayı yükseldiği, hangi etkinliklerin risk azaltmada başarılı olabileceği konuları araştırılmalıdır..

Neler Yapılmalı?

1- Tehlike Analizi ● Tehlikelerin belirlenmesi ve analizi

● Tehlike veri tabanlarının hazırlanması ● Yerel tehlike etütleri ● Mikro-bölgeleme ● Zemin etütleri

Neler Yapılmalı?

2- Risk Analizi● Risklerin belirlenmesi ve analizi● Senaryoların oluşturulması● İmkân ve kaynaklarla önceliklerin belirlenmesi● Risklerin mekânsal dağılımı● Risklerin algılanması ve duyurulması

Neler Yapılmalı?3- Risk Azaltma

● Gerekli politika ve stratejilerin belirlenmesi● Risk azaltma stratejik planlarının hazırlanması● Arazi kullanımı● Afete duyarlı yerleşim planlaması● Etkin yapı denetimi● Güçlendirme● Sakınım planlaması● Kentsel dönüşüm planlaması● Risklerin transferi ve paylaşımı

Neler Yapılmalı?

4- Hazırlık● Afet erken uyarı ve alarm sistemleri● Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı● Tahliye● Bilinçlendirme ve eğitim● Araştırma● Acil durum planlaması

DEPREM ODAKLI KENTSEL DÖNÜŞÜM

Bir kent toplum, altyapı, yapı stoku, çevre ve yönetim sistemi gibi ana bileşenlerden oluşur. Eğer o kent deprem tehdidi altında ise onu deprem güvenli hale getirmek için tüm bu bileşenleri bütüncül bir anlayışla kentsel dönüşüme tabi tutmak gerekir.

DEPREM BİLİNÇLİ TOPLUMİnsanların depremle baş edebilmeleri, her şeyden önce depremin ne olduğunu, deprem öncesinde, deprem sırasında ve deprem sonrasında ne yapmaları gerektiğini iyi bilmeleriyle mümkündür. Bu da ancak ciddi halk eğitimiyle sağlanabilir.

DEPREM GÜVENLİ ALTYAPI

Bir kentin altyapısı denilince akla o kentin yolları, köprüleri, tünelleri ve barajları ile kanalizasyon, su, doğalgaz, elektrik ve telefon şebekeleri gelir. Olası bir depremde en fazla zararı bu yapılar görür. Bu nedenle de deprem zararlarının çok daha fazla artmasına neden olurlar. Kenti depreme hazırlamada tüm bu yapıların en ince ayrıntısına kadar gözden geçirilmesi, varsa zafiyetlerinin giderilmesi gerekir.

DEPREM GÜVENLİ YAPI STOKUDepremde en fazla can ve mal kaybına yapı stokunun tahribatı neden olur. Bu nedenle bir kentin yapı stokunun deprem güvenli olması son derece önemlidir. Deprem güvenli yapı lüks ve pahalı yapı demek değildir. En güvenli yapı deprem sonrası insanların içinden sağ olarak çıktıkları yapıdır. Yapıların deprem güvenli hale getirilmesi yönetim ve halkın iş ve güç birliğiyle sağlanmalıdır. Bu konu asla bir müteahhitlik projesi olarak görülmemeli ve kentin rantı yüksek semtlerinde sürdürülmemelidir.

DEPREM GÜVENLİ ÇEVREDeprem en büyük çevre felaketidir. Deprem sırasında bazı kentlerde inanılmaz boyutlarda evsel ve endüstriyel atık, parlayıcı, patlayıcı ve zehirli kimyasal madde açığa çıkarak havayı, toprağı, gölleri, akarsuları ve denizi kirletebilir. Kuşkusuz, bu kirlilik besin zinciri vasıtasıyla insana hastalık olarak geri dönerek deprem sonrası süreçte de can kaybına neden olabilir.

DEPREM BİLİNÇLİ YÖNETİM SİSTEMİ

Deprem kentlerinin özgün yönetim anlayışı olmalıdır. Bu kent yönetimleri örgütlenmelerini, yerleşimlerini, arazi kullanımlarını, imar ve iskân politikalarını velhasıl tüm kentsel planlamalarını depremi gözeterek yapmalı ve uygulamalıdır.

SONUÇBir kenti depreme hazırlamak sadece yapı stokunun deprem güvenli bir hale dönüştürülmesiyle olmaz. Kentin insan, altyapı, çevre ve yönetim anlayışının da afetle baş edebilir hale getirilmesi gerekir. Bu da ancak kentte yaşayan herkesin yönetimle bütünleşip bir seferberlik havasıyla iş ve güç birliği yapmasıyla olur.