YENİ FİNANSMAN TEKNİKLERİ

DERS NOTLARI –11–

BANKA KREDİLERİ

PROF.DR. YILDIRIM B. ÖNAL

İskonto ve iştira Kredileri

Henüz vadesi gelmemiş olan bir ticari senedin,

bankaya verildiği tarihten protesto süresini de

içerecek şekilde vadesine kadar olan süre içinde

hesaplanacak, faiz, komisyon, KKDF, BSMV ve

diğer masraflar toplamının indirilmesinden sonra

kalan tutarın müşteriye ödenmesine iskonto

denir.

İskonto işleminde senedin mülkiyeti temlik cirosu

ile bankaya devredilmekte, banka da hamil

sıfatıyla alacaklı duruma geldiğinden borçludan

senet bedelini tahsil etmeye hak kazanmaktadır.

İskonto ve iştira Kredileri

İştira ise iskonto mahiyetinde bir kredi türü olup

burada işlemin yapıldığı belediye sınırları

dışındaki bir yerde ödenecek bono ve/veya

poliçenin iskontosu sözkonusu olmaktadır.

İskonto işlemlerinden sadece faiz alındığı halde,

iştirada faizle birlikte komisyonda alınır.

Komisyon tutarı, senet bedeli üzerinden sabit

olarak (maktuen) %04'dür. Ancak, ibrazında

tediyeli ve vadesine ençok 45 gün kalan

senetlerin iştirasında komisyon alınmaz.

ÜRÜNÜN ADI

İSKONTO/ İŞTİRA KREDİSİ

EĞER O ZAMAN

AMACI Kısa süreli nakit finansmanı

için kullanılır.

Senet borçlu şubenin

bulunduğu yerin belediye

sınırları dışındaysa

İştira kredisi adını

alır.

ÖZELLİKLİ

MÜŞTERİ GRUBU Gerçek ve Tüzel Kişiler

RİSKLERİ Senet bedelinin belirlenen

vadede ödenmemesi

Borçluya dönülür.

VADESEL

ÖZELLİKLERİ Azami 120 gün vadeli

TEMİNAT

ÖZELLİKLERİ Müşteri çek ve senetleri

DİĞER

ÖZELLİKLERİ Temlik cirosuyla devredilir.

Ancak cirolanmış senet

iskonto edilebilir.

Faiz, KKDF ve

B.S.M.V.peşin tahsil edilir.

YASAL

GEREKLİLİKLER

* İskontoya alınacak senetler Türk

Kanunu’nun 688.Md. ‘inde

bulunan şekil şartlarını taşımalıdır.

BANKA

POLİTİKALARI İskonto edilecek senet ticari

ilişkiden doğmalıdır.

Hatır senedi ve yan kuruluş

ortaklarına dayalı senetler

iskonto edilemez.

Kredi vadesinde senet

yenilenme yoluna gidilemez.

Açık Kredi

Borçlu cari hesap kapsamında teminatlı ve

teminatsız krediler vardır. Burada teminatsız

kredilere açık kredi de denir.

Açık kredinin, belirli ve hukuki bir şekilde tahsis

edilmiş bir karşılığı olmamakla beraber, kredi

alanın mali gücü, kişisel nitelikleri (ahlakı,

karekteri v.b.) ve işletmesinin fon yaratma gücü

kredinin güvencesini oluşturur. Dolayısıyla açık

kredilerden çoğunlukla piyasada tanınmış, borç

ödeme gücü yüksek ve bankalar ile iyi ilişkileri

olan firmalar yararlanabilmektedir.

Açık Kredi

Açık kredilerin yararlanan firmalar açısından bazı

üstünlüklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

-Açık krediler esnektirler. Aynı zamanda, kredi alanın

gereksinmelerine hem zaman ve hem de tutar olarak

daha iyi karşılık verebilirler.

-İskonto veya diğer güvence karşılığı kredi (avans)

işlemleri belirli formaliteleri gerektirdiği halde, açık

kredilerde bu tür formaliteler yoktur.

-Ülkemiz uygulamasında açık kredilerde sözkonusu olan

faiz oranı ile güvenceli kredilere uygulanan faiz oranı

arasında bir fark bulunmadığından, açık krediler,

ödenecek komisyonlardan sağlanacak tasarruf nedeniyle,

genellikle göreli olarak maliyeti nisbeten düşük kredilerdir.

Şekil 2.21: Açık Kredide İş Akışı ┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ AÇIK KREDİ │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN ÖZELLİğİ │

│ * Tek imza karşılığında açılır. │

│ * Borçlu Cari hesap şeklinde çalışır. │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANIM AMAÇLARI │

│ * Finansman temini │

│ * İhracat hazırlığı │

│ * Akreditif teminatı │

│ * Kasa Kolaylığı │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN AÇILMA ŞARTLARI │

│ * Kefalet söz konusu olmadığından firmanın itibarlı, │

│ ticari ahlak sahibi, denenmiş ve varlıklı olması │

│ * Mevduat ve komisyonlu işlemlerde verim sağlama │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİLENDİRME AŞAMALARI │

│ * Firmayla ön görüşme │

│ * Krediyle ilgili belgelerin sağlanması │

│ * Gerekli istihbaratın yapılması │

│ * Bilanço analizi │

│ * Firma ile bizzat işyerinde görüşme yapılması │

│ * Kredi teklifi │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANDIRILMASI │

│ * Gerekli tutarda sözleşme ya da taahhütname düzenlenmesi │

│ * Borçlu cari hesap açılması │

│ * Üçer aylık dönemlerde faiz tahsilatı │

│ * Bu arada risk randıman ve likidite │

│ açılarından sürekli kontrol │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ GELİR │

│ * Faiz │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

Şekil 2.22: Senetler Karşılığı Kredide İş Akışı ┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ SENETLER KARŞILIğI KREDİ │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN ÖZELLİğİ │

│ * Maddi teminat (bono) karşılığında açılır. │

│ * Borçlu Cari hesap şeklinde çalışır. │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANIM AMAÇLARI │

│ * Finansman temini │

│ * İhracat │

│ * Akreditif teminatı │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN AÇILIŞ ŞARTLARI │

│ * Firmanın kredilendirmeye layık olması │

│ * Marjda mutabık kalınması │

│ * Senetlerin vadelerinde anlaşılması │

│ * Senedin mahiyeti (gerçek ve ödenebilir olması) │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİLENDİRME AŞAMALARI │

│ * Firmayla ön görüşme yapılması │

│ * Firma ve senet borçluları ile sözkonusu ise kefiller │

│ hakkında istihbaratın yapılması │

│ * Bilanço analizi │

│ * Kredi analizi │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANDIRILMASI │

│ * Gerekli tutarda sözleşme ya da taahhütname düzenlenmesi │

│ * Senet tevdi bordrosu ile birlikte teminat cirosu ile │

│ senetlerin alınması │

│ * Senet borçluları hakkında istihbarat │

│ * Senetlerin yasal açıdan incelenmesi │

│ * Senetlerin vadeleri │

│ * Saptanan marj dikkate alınarak borçlu cari hesabın │

│ açılması │

│ * Üçer aylık dönemlerde faiz tahakkuku ve senetlerin │

│ akibetlerinin ve marj durumunun incelenmesi │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ GELİR │

│ * Faiz │

* Faiz teşkil eden adat üzerinden %1-2 komisyon

Temlik Karşılığı Kredi

Kanunen veya sözleşme ile yasaklanmayan ya da işin mahiyeti gereği devredilmesi men edilmeyen bütün alacakların temlik edilme olanağı olmasına rağmen "Temlik Karşılığı Kredi", daha çok istihkakların temliki karşılığında, köprü niteliğinde kısa vadeli nakit kredi şeklinde kullandırılmaktadır.

Temlik karşılığı kredilerde iş akımı aşağıdaki gibi sıralanabilir:

-Kredi talep eden firma ile ön görüşme yapılır.

-Talep kabul edilirse kredilendirme ile ilgili bilgiler firmadan alınır ve firma hakkında istihbarat yapılır.

-İstihbarat sonucu olumlu ise, yetkili birim tarafından kredi teklifinde bulunulur.

-Kredi teklifinin kabul edilmesi halinde firma ile "Genel Kredi Sözleşmesi" yapılır.

-Temlik işlemi tamamlanır ve istihkakın bankaya temlik edildiği ilgili kuruluşa bildirilir. Sorun olmadığı tesbit edilerek kredi kullandırılır.

-Kredi açıldıktan sonra borçlu cari hesap açılır ve firmaya bu hesap aracılığı ile ödeme yapılır.

Emtia Karşılığı Kredi

Emtia karşılığı kredi işlemi, özellikleri karşılık olarak alınmaya elverişli (tarımsal ürünler, sanayi hammadde ve mamülleri ihracatı yapılacak ticari vasıflı mallar) ve kısa dönemlerde önemli fiyat dalgalanmaları göstermeyen bir kısım emtianın bunları elinde bulunduran kişilerden ilgili banka tarafından rehin alınarak, ekspertiz değerine marj uygulanmak suretiyle ilgili müşteriye kredi sağlanması olarak tanımlanabilir.

Kısaca, emtia karşılığı kredi, banka tarafından kabul edilebilir bir emtianın, yapılacak olan ekspertiz raporu neticesi belirlenecek değerinin belirli bir bölümünün, emtianın banka tarafından rehin alınması karşılığında müşteriye ödenmesi işlemidir.

Açılacak kredi hesabı bir vade ile sınırlıdır. Bankalar tarafından genel olarak vadenin 4-6 ay arasında olması tercih edilmektedir.

Şekil 2.23: Emtia Karşılığı Kredide İş Akımı ┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ EMTİA KARŞILIğI KREDİ │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN ÖZELLİğİ │

│ * Maddi teminat (emtia) karşılığı açılır. │

│ * Borçlu cari hesap şeklinde çalışır. │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN AÇILMA ŞARTLARI │

│ * Firma kredilendirmeye layık olmalıdır. │

│ * Emtia kolay bozulmayan ve değer kaybetmeyen bir emtia │

│ olmalıdır. │

│ * Uygulanacak marjda mutabık kalınmalıdır. │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KULLANIM AMAÇLARI │

│ * Finansman temini │

│ * İhracat finansmanı │

│ * İthalat teminatı │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİLENDİRME AŞAMALARI │

│ * Firma ile öngörüşme │

│ * Firma ve sözkonusu ise kefiller hakkında istihbarat │

│ * Firmanın mali durumunun tetkiki │

│ * Emtianın değerinin belirlenmesi │

│ * Emtianın piyasadaki geleceğinin araştırılması │

│ * Firmanın işyerinde ziyaret edilmesi │

│ * Emtianın bulunduğu yerde görülmesi │

│ * Kredi teklifi │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANDIRILMASI │

│ * Gerekli tutarda sözleşme ya da taahhütnamenin tanzimi │

│ * Rehin bordrosunun noterden tasdiki │

│ * Ekpertiz raporunun temini │

│ * Malların sigorta ettirilmesi │

│ * Belirlenen marj dikkate alınarak borçlu cari hesap açılışı │

│ * Üçer aylık dönemlerde faiz tahsilatı ve vadesinde tasfiye │

│ * Gerekiyorsa rehnin kurumlara tescil ettirilmesi │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ FAİZ-KOMİSYON │

│ * Faiz │

│ * Faize esas adat üzerinden yıllık %1 muhafaza ve murakabe │

│ komisyonu │

│ * Ekspertiz, sigorta, ardiye ve aktarma ücretleri │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

ÜRÜNÜN ADI DÖVİZE ENDEKSLİ KREDİLER EĞER O ZAMAN

AMACI Atıl TL fonların alternatif yöntemle

değerlendirilmesi

Banka kar ve verimliliğinin arttırılması.

(Kur farkı + faiz)

ÖZELLİKLİ

MÜŞTERİ GRUBU

Döviz veya Döviz Endeksli

Gelir sağlayan gerçek ve Tüzel kişilikler.

RİSKLERİ Kur riski içermemesi.

Teminatların vadeye uygun olması

Kur

yükselirse

Kur

düşerse

Firma ödeme

güçlüğüne

düşer.

Banka verimi

düşer.

VADESEL

ÖZELLİKLERİ

Piyasa koşulları ve banka politikalarına göre

azami 6 aydır.

Anlaşma göre vadeden önce kapatılabilir.

TEMİNAT

ÖZELLİKLERİ

Kur riskini de kapsayabilecek teminatlar

DİĞER ÖZELLİKLER Dönemsel olarak Banka politikasına göre

kullandırılması döviz taahhüdü içermemektedir.

Kur farkı üzerinden KKDF ve BSMV alınması.

Taahhütname alınması.

BANKA

POLİTİKALARI

Döviz kurlarında belirsizliğin ve aşırı

dalgalanmaların beklendiği dönemlerde

kullandırılması tercih edilemez.

Döviz kurlarındaki artışın faiz oranlarının

altında kalmasının beklendiği dönemlerde

fiyatlama politikası ile telafi edilir.

Kredi kullandırımında döviz veya dövize

endeksli geliri olan firmalar tercih edilir.

Kredi hakkındaki politika her hafta aktif/pasif

toplantısında gözden geçirilerek duyurulur.

ÜRÜNÜN ADI

DÖVİZ KREDİLERİ

EĞER O ZAMAN

AMACI İhracat. İhracat sayılan satış ve teslim ile döviz kazandırıcı

faaliyetlerin finansmanının ve işletme ihtiyaçları ile yatırım

malı alımlarının yurt dışı kaynaklara finanse edilmesi

ÖZELLİKLİ

MÜŞTERİ

GRUBU

Bankanın dövizli işlem hacmini arttırabilecek İhracatçılar,

imalatçı ihracatçılar ile Vergi Teşvik Belgesi ve Dahilde İşleme

İzin Belgesi sahibi olan ihracat sayılan satış ve teslim ile döviz

kazandırıcı hizmet faaliyetinde (yurt dışı müteahhitlik

hizmetleri, uluslar arası taşımacılık faaliyetleri, turizm seyahat

faaliyetleri gibi) bulunan firmalar

RİSKLERİ Banka kaynağından kullandırılan döviz kredilerinin anapara ve

faizlerinin vadelerinde tahsil edilememesi.

İhracatın finansmanı amacıyla kullandırılan kredilere ilişkin

ihracat taahhütlerinin yerine getirilememesi durumunda istisna

edilen KKDF ve BSMV’nin gecikme cezalarıyla birlikte

ödenmesinden Banka sorumludur.

Belgeli kredilerde ilgili belgenin ihracat taahhüdünün

kapatılamaması halinde taahhüdün gerçekleşmeme oranında

Bankaca uygulanan KKDF ve BSMV istisnalarının gecikme

cezaları ile birlikte ödenmesinden banka sorumludur.

Belge sahibi olmayan ihracat sayılan satış ve teslim ile döviz

kazandırıcı faaliyette bulunan firmalara banka kaynaklı ve yurt

dışı kaynaklı döviz kredisi kullandırılması.

Belgede kayıtlı döviz tahsis tutarını aşacak şekilde

kullandırılacak döviz kredilerine ve belge vadesinden sonra

yapılacak işlemlere istisna uygulanamaz, aksi durumda

uygulanan istisnalar gecikme cezaları ile birlikte bankaca

ödenmek durumunda kalınır.

Kredi işlemlerinde uygulanan damga vergisi istisnalarına

ilişkin bildirimlerin ilgili vergi dairesine süresinde yapılmaması

halinde banka müşteri ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.

Bankaca garanti verilen yurt dışı kaynaklı döviz kredilerinin ve

buna ilişkin faiz ve komisyonların vadelerinde kredilendirilen

firmaca ödenememesi durumunda gayri nakit risk nakit riske

dönüşür.

Kur

yükseli

rse

Kur

düşers

e

Firma

ödeme

güçlüğün

düşer.

Banka

verimi

düşer.

ÜRÜNÜN ADI YP. ÇEK İŞTİRA KREDİSİ EĞER O ZAMAN

AMACI Döviz girdisi sağlamak

ÖZELLİKLİ MÜŞTERİ

GRUBU

Tur operatörleri, seyahat acentaları,

oteller, hali, deri ve altın satıcıları gibi

genellikle turizm sektöründe faaliyet

gösteren firmalar

RİSKLERİ Çeklerin iade edilmesi

Sahtecilik

Satın alınan çeklerin

muhabir tarafından

karşılıksız çıkması

nedeniyle iade

edilmesi

Dth hesabından virman ya

da firmadan efektif olarak

tahsil edilerek risk

kapatılacaktır.

VADESEL

ÖZELLİKLERİ

Azami 30 gün vadelidir.

TEMİNAT

ÖZELLİKLERİ

Firmanın kredibilitesi gözönüne

alınarak değişkenlik söz konusu

olabilir.

Çekler satın alınıyor

ise

Bölge Genel Müdürlük

yetkisinde oluşturulan

limitler

teminatlandırılmalıdır.

YASAL

GEREKLİLİKLER

GKS

BANKA

POLİTİKALARI

YABANCI PARA ÇEK

TAAHHÜTNAMESİ

Şekil 2.24: Döviz Kredisinde İş Akımı ┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ DÖVİZ KREDİSİ │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLANIM AMACI │

│ * Dış ticaretin finansmanında kullanılır │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN KULLADIRMA TÜRLERİ │

│ * Döviz olarak kullandırma │

│ * Türk Lirası olarak kullandırma │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ KREDİNİN AÇILMA ŞARTLARI │

│ * Kredi ve kredi faizi kadar döviz taahhüdü │

│ * Dövizle kapatılma zorunluluğu (bazı krediler hariç) │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

┌───────────────────────────────────────────────────────────────┐

│ GELİRLER │

│ * Libor + spread + bankanın spread'i │

└───────────────────────────────────────────────────────────────┘

TEMİNAT MEKTUPLARI

Kefalet ve teminat mektupları, bankaların belirli bir

komisyon karşılığında müşterileri lehine üçüncü kişilere

hitaben düzenledikleri garanti belgeleridir. Daha teknik

bir ifade ile resmi daire ve kuruluşlar ile diğer kişilere

hitaben, yapılması beklenen herhangi bir taahhüdün

yerine getirilmemesi ihtimaline karşı, belirli bir tutara

kadar ödeme yapma garantisi ile lehdara verilen banka

mektubuna kefalet veya teminat mektubu denir (Bunlar

gayri nakdi kredi özelliğindedir).

Bankalar, kefalet veya teminat mektubu vermek

suretiyle kendi itibarını müşterisinin emrine sunmuş

olmaktadır. Bu işlem, bir kredi satışı olmadığından

müşteriden faiz yerine komisyon alınır.

TEMİNAT MEKTUPLARI

a.) Limit Bakımından Teminat Mektupları: Devlet İhale

Kanunu kapsamına giren işler için resmi daire ve

kuruluşlarına hitaben verilecek teminat mektupları için

Hazine Müsteşarlığı tarafından her banka için belirlenen bir

üst limit vardır. Bankalar, bu sınırı aşacak tutarda teminat

mektubu veremez. Buna karşın, özel sektöre hitaben

verilecek teminat mektupları için herhangi bir sınırlama

yoktur.

b.)Şekil Bakımından Teminat Mektupları: 4 gruba ayrılır:

Geçici teminat mektupları: Bu mektupla banka,

yüklenicinin ihale şartnamesine uymaması, ihale kendisine

verildikten sonra cayması veya belirli bir süre içinde kesin

teminatı yatırmaması halinde, önceden belirlenmiş olan

tutarı ödeyeceğini taahhüt etmektedir.

TEMİNAT MEKTUPLARI

Kesin teminat mektupları: Taahhüt edilen işin,

sözleşme şartlarına uygun olarak zamanında ve eksiksiz

bir şekilde yapılacağı hususunda güvence veren

mektuplardır.

Avans teminat mektupları: Resmi kuruluşlar tarafından

yaptırılacak işlerde çok yüksek tutarda yatırıma ve

nakde ihtiyaç vardır. Ancak henüz iş yapılmadan avans

verilmesi nedeniyle bu ödemeyi güvence altına almak

için yüklenicinin bir bankadan teminat mektubu getirmesi

istenebilir. İşte buna, avans teminat mektubu adı verilir.

Serbest konulu teminat mektupları: Vergi itirazları,

acentelik teminatı, tekel bayiliği gibi işlere ilişkin

hususlarda verilen mektuplar bu türdendir

TEMİNAT MEKTUPLARI

c.) Kredi Bakımından Teminat Mektupları:

Teminat mektupları, her isteyen kişiye verilmez.

Bunun için, müşterinin kredi değerliliği araştırılır

ve ona göre teminat mektubu verilip

verilmeyeceği kararlaştırılır. Güvence türüne

göre teminat mektupları üçe ayrılır:

Tek imzalı mektuplar: Sadece bir kişinin kredi

değerliliğine dayanarak verilmiş ve kontrgarantisi

(karşı güvencesi) de bu kişi tarafından

imzalanmış olan teminat mektuplarıdır.

TEMİNAT MEKTUPLARI

Çift imzalı mektuplar: İki kişinin kredi

değerliliğine dayanarak verilmiş olan teminat

mektuplarıdır.

Nakit veya maddi teminat karşılıklı mektuplar:

Müşteri tarafından gösterilen nakit veya maddi bir

güvence karşılığında verilen mektuplardır.

d.) Vade Bakımından Teminat Mektupları:

Vadeli ve vadesiz olmak üzere ikiye ayrılır.

Teminat mektupları, kural olarak belirli bir vade

taşır. Bununla birlikte resmi daire ve kuruluşlara

hitaben verilecek mektupların vadesiz olması

gerekir.

TEMİNAT MEKTUPLARI

Harici garanti kredisi

Harici garanti kredisi de bir tür teminat mektubu

kredisidir. Harici garantide ortada yabancı para

cinsinden düzenlenmiş bir teminat mektubu

vardır. Ancak, bu teminat mektubunun muhatabı

yurtdışında yerleşik bir kişidir. Teminat mektubu

yabancı bir dilde yazılarak muhataba iletilir.

KABUL VE AVAL KREDİSİ

Kabul kredisi de esas itibariyle bir ithalat kredisi niteliği taşımakta, ve ayrıca ihracatçı tarafından ithalatçı üzerine çekilen bir poliçe söz konusu olmaktadır. İhracatçı ve ithalatçının anlaşmasına göre mal bedeli, yüklemeden sonra 3 ay, 6 ay, 9 ay vb. sürelerden sonra ödenebilir. Bu durumda ihracatçı, kararlaştırılan vadede mal bedelinin ödeneceğini belirten bir poliçe düzenleyerek kabul etmesi için ithalatçıya gönderir. Satıcı, çoğu durumda mal bedelinin ödenmesini garanti altına almak için ithalatçının bankasının poliçeyi kabul etmesini ister. Poliçenin bankaca kabul edilmesi halinde, banka poliçe tutarını poliçe vadesinde ihracatçının bankasına ödemeyi taahhüt etmektedir. Poliçenin ithalatçı tarafından kabul edilerek aval verilmesi de mümkündür. Bankaca poliçe kabul edilerek veya aval verilerek poliçe üzerine imza atıldığı an ithalatçı lehine bir gayri nakdi kredi açılmış olur.

KABUL VE AVAL KREDİSİ

Mal bedelinin belli bir vadede ödenmesini taahhüt eden ve bu ödemeye bir Poliçenin araç olduğu ödeme şeklidir. Bir başka ifade ile kabul kredisi satılan malın bedelinin bir poliçeye bağlandığı vadede satıcıya ödendiği bir ödeme şeklidir.

Bu kredi vesaik ile birlikte ibraz edilen poliçenin ithalatçı veya buna ilaveten ithalatçının bankası tarafından kabul edilmek suretiyle kullanılır.

Kabul kredili ödemede taraflara bankalar aracılık ederler ve bunun için komisyon alırlar. Satıcının düzenlediği poliçe sadece alıcı tarafından kabul edilmiş ise “trade acceptance” vardır. Poliçenin bir banka tarafından kabul edilmesi öngörülebilir. Bu durumda banka poliçeyi kabul eder veya ithalatçının kabulüne aval verebilir. Buna “banker’s acceptance” denilmektedir.

Bu ödeme şeklinde vadeli alım yapmak isteyen ithalatçıya karşı ihracatçı, poliçeye bankanın kabul veya aval vermesiyle kendini garanti altına almış olmaktadır.

KABUL KREDİLİ ÖDEMENİN ÇEŞİTLERİ

a- Kabul Kredili Vesaik Mukabili: Bu ödeme şeklinde malların alıcıya gönderilmesinden sonra bankanın mal bedelini tahsil etmesi yerine poliçeyi alıcıya kabul ettirdikten veya bu kabule kendisinin de avalini verdikten sonra vesaiki alıcıya teslim edip daha sonra poliçe vadesinde mal bedelinin ihracatçıya ödendiği ödeme şeklidir.

b- Kabul Kredili Mal Mukabili: Mal mukabili işlemlerde ithalatçı önce malı çeker sonra mevzuatta belirlenen sürede mal bedelini öder. Bu işlemde ise ödeme yapması gereken süre içerisinde poliçe kabul edilecek poliçe vadesinde ise ödeme yapılacaktır. Böylece süre açısından ithalatçıya ikinci bir finansman kolaylığı yaratılmaktadır.

KABUL KREDİLİ ÖDEMENİN ÇEŞİTLERİ

c- Kabul Kredili Akreditif: İhracatçının küşat mektubuna uygun vesaiki bankaya ibraz ettiğinde mal bedelini tahsil etmeyip banka tarafından kabul edilmiş poliçenin vadesinde ödeneceğini taahhüt altına alan bir ödeme şeklidir. Burada poliçe vesaik ekinde ilave olarak, teyitli akreditifte teyit bankası adına, teyitsiz akreditifte ise genellikle amir banka adına tanzim edilir. Kabul edilen bu poliçe ile ihracatçı tarafından kendi bankası ya da başka bir bankaya kırdırılabilir.

AKREDİTİF

Akreditif (Akreditif uluslararası işlemlerde kısaca L/C -Letter of Credit olarak adlandırılmaktadır); İhraç edilen malların bedellerinin ödenmesi konusunda belirli şartların yerine getirilmesinden sonra ödemenin yapılacağına ilişkin bir çeşit teminattır.

Bütün vesaikli krediler, maliyet tesbiti açısından çeşitli dilimlere ayrılırlar; Akreditif açılması, ihbarı, teyid edilmesi, düzeltilmesi, ödeme yapılması, poliçelerin kabulü, ciro edilmesi gibi, bütün bu farklı dilimler için bankaların aldıkları komisyon değişmektedir. Ayrıca bankalar komisyon bedelini belirlerken, tarafların ticari güvenirliliği ve bulundukları ülkelerin finans piyasasındaki yeri gibi kriterleri değerlendirirler.

AKREDİTİF

Akreditif: Bir alıcının talebine istinaden,bir bankanın verdiği ve alıcı tarafından ayrıntıları belirtilmiş,mala veya hizmete ilişkin belgelerin ibrazı karşılığında,belirtilen bir satıcıya ödeme yapılacağı yolundaki şartlı bir taahhüttür.

Akreditif konusunda, devletler arasında antlaşmalar bulunmaması ve ülkelerin büyük çoğunluğunda (ABD hariç) akreditifin yasalarla düzenlenmemesi nedeniyle MTO akreditifli ödemelerde taraflar arasında ortaya çıkabilecek uzlaşmazlıkları önlemek,yazım ve uygulama farklılıklarını gidererek (yeknesaklığı temin etmek üzere) “VESİKALI KREDİLER İÇİN YEKNESAK TEAMÜLLER VE UYGULAMALAR” broşürünü yayınlamıştır. 1 Ocak 1994 tarihinde geçerlilik kazanan 500 sayılı bu broşür halen daha yürürlüktedir. Akreditifler MTO 500 sayılı bu broşürde yer alan kurallar çerçevesinde açılmakta ve bu husus akreditif metinlerinde belirtilmektedir.

Akreditifli işlemlerde iş akışı şu şekildedir;

1. Öncelikle her alım-satım olayında olduğu gibi taraflar arasında sözleşme imzalanır.

2. İthalatçı, amir bankasına, yapılan sözleşmeye veya ihracatçıdan aldığı proformaya istinaden belirlediği akreditif içeriğini bildirir ve ihracatçı lehine akreditif açılması için talimat verir.

3. Amir banka, açılacak krediden ihracatçının haberdar olması için, ihracatçının ülkesindeki bir bankayla irtibat kurar ve mektup, teleks, tele-faks veya swift ile ihbar bankasına akreditif metnini yollar.

4. Muhabir banka ihracatçıya açılan akreditifi ihbar eder. 5. İhracatçı akreditif koşullarını inceler ve akreditif

koşullarının yerine getirileceğinden emin olduktan sonra mallarını yükler ve ithalatçıya gönderir. Eğer yerine getiremeyeceği bir şart var ise amirden değişiklik yapmasını talep eder.

6. İhracatçı yüklemeyle ilgili vesaikleri akreditifin bulunduğu muhabir bankaya sunar.

Akreditifli işlemlerde iş akışı şu şekildedir;

7. Muhabir banka, ihracatçı tarafından sunulan belgeleri şartlara uygunluk yönünden inceler. Eğer belgeleri inceleyen banka aynı zamanda bir teyit ve ödeme bankası ise ihracatçıya ödemeyi yapar, poliçeyi kabul veya ciro eder

8. Belgeleri inceleyen muhabir bankanın teyit veya ödeme bankası olmaması durumunda, belgeler mal bedelinin tahsili için amir bankaya gönderilir.

9. Amir banka belgelerin akreditife uygunluğunu inceledikten sonra ilgili muhabir bankaya ödemeyi yapar.

10. Şartlara tam olarak uygunluğu tespit eden amir banka yapılan antlaşma çerçevesinde tutarın ödemesi karşılığında belgeleri ithalatçıya sunar.

11. İthalatçı ödeme karşılığında aldığı evraklarla mallarını teslim alır.

AKREDİTİF

Kabili rücu (Dönülebilir) akreditif

Bu tür akreditifler, ithalatçı ,ya da bankası tarafından

ihracatçıya önceden haber vermeksizin her zaman

değiştirilebilir veya iptal edilebilirler. Malların transferi

ve belgelerin ihracatçı tarafından muhabir bankaya

ibraz edilmesinden önce akreditifin şartlan

değiştirilebileceği ya da iptal edilebileceği. için

ihracatçı açısından büyük risk taşımaktadır. Öte

yandan ithalatçı oldukça fazla esnekliğe sahiptir.

Belgelerin ihracatçı tarafından muhabir bankaya

ibraz edilmesi durumunda akreditifin bankaca ya da

ithalatçı tarafından iptal edilmesi veya değiştirilmesi

mümkün değildir.

AKREDİTİF

Gayrı kabili rücu (Dönülemez) akreditif

İhracatçının akreditifde yer alan şartlan tamamen yerine getirmesi halinde,akreditifi açan banka tarafından, Görüldüğünde ödenmesi kaydını taşıyorsa, ödemenin

yapılacağı

Vadeli ödeme kaydını taşiyorsa, akreditifte belirtilen vadede ödemenin yapılacağı

Akreditife göre poliçe kabul edilecekse, akreditifin vadesi dahilinde üzerine çekilecek poliçelerin kabul edileceği şeklinde, ödeneceği konusunda taahhütleri kapsayan akreditiflere "gayri kabili rücu" akreditif denmektedir. Bu tür akreditif ancak taraflann kabulü olduğu takdirde değiştirilebilir veya iptal edilebilir. İhracatçıya ödeme konusunda sağladığı güvence dolayısıyla bu tip akreditif uluslararası ödeme şekilleri arasında en çok kullanılanıdır.

AKREDİTİF

Teyidli akreditif

Akreditif açan banka ihracatçı tarafından yeterince

tanınmıyorsa, ihracatçı kendisini güven içinde

hissetmek için çekeceği poliçenin ödeneceği

konusunda kendi ülkesindeki bir bankadan teminat

vermesini ister. Bu şekilde, çekilen poliçe akreditifi

açan bankaca ödenmediği takdirde, ihracatçının

ülkesindeki banka kendisinin ödeyeceğini önceden

taahhüt eder. Bu taahhüdü veren bankaya teyid eden

banka denir. Bankalar teyid için ayrıca komisyon

aldıklarından ek bir mali külfet getirirler ve ithalatçılar

genelde teyidli akreditiften kaçınırlar. Sadece gayrı

kabili rücu akreditifler teyidli olarak açılabilir.

AKREDİTİF

Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C) Teyitsiz akreditif, sadece amir bankanın, lehdara

karşı ödeme, kabul veya iştira taahhüdünde bulunduğu bir akreditif türü olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir ifadeyle teyitsiz akreditif, muhabir bankanın ihracatçıya karşı hiçbir ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı, sadece gelen akredifi ihbar edip doğruluğunun kontrolünden sorumlu olduğu bir akreditif türü şeklinde belirtilmektedir. Teyitli akreditife göre, teyit komisyonu olmadığından daha az masraflıdır. Bu nedenle ithalatçılar tarafından tercih edilmektedir.

AKREDİTİF

İthalat akreditifi kredisi

Akreditifli ithalat işlemlerinde; ithalatla ilgili şartları (yükleme vadesi, ödeme şekli, malın cinsi ve tutarı vb.) içeren akreditif mektubunun (küşat) bankaca yurtdışındaki ihracatçının bankasına gönderilmesi sonucunda, Banka, ithalatçı müşterisinin mal bedelini ödememesi durumunda, bu bedeli malın Türkiye’ye gönderilmesinin ardından ihracatçıya ödeme taahhüdü altına girmektedir. Dolayısı ile banka ithalatçı müşterisi lehine bir gayri nakdi kredi açmış olmaktadır. Buna ithalat akreditif kredisi denilir. Mal bedeli belli bir vade sonunda ödenecek ise, kredinin ismi "Vadeli Akreditif Kredisi" olmaktadır.

AKREDİTİF

Rotatif / Döner Akreditif (Revolving L/C) Döner akreditif, bir akreditifin şartlarının gerektirdiği

şekilde tamamının veya belirli bir miktarının, herhangi bir değişiklik yapılmaksızın eski miktar dahilinde yenilendiği bir akreditif türü olarak tanımlanmaktadır. Bu akreditif şekli genellikle aynı cins malı partiler halinde tek bir ihracatçıdan ithal eden ithalatçılar tarafından tercih edilir. Sözkonusu yenileme ile, ihracatçı her parti mal için akreditif açılmasını beklemeden üretimini yapabilmekte ve ihracatını gerçekleştirebilmektedir. İthalatçı ise her defasında akreditif açma formalitesinden ve toplam ithalat bedelini ilk aşamada bağlama zorunluluğundan kurtulmaktadır.

AKREDİTİF

Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)

Devredilebilir akreditif, lehdarın hak ve sorumluluklarını,

bir veya birden fazla lehdara (ikinci lehdar) devrine

imkan veren bir akreditif türü olarak tanımlanmaktadır.

Devir işlemleri, akreditif tutarı, malın birim fiyatı, sigorta

oranı, akreditif ve yükleme vadeleri konularındaki

değişiklikler hariç, asıl akreditifte yer alan şartlar altında

gerçekleşmektedir.

Devredilebilir akreditiflerde devir işlemi aksi belirtilmediği

sürece sadece bir kez yapılmaktadır. Yani akreditifin

ikinci lehdara devri gerçekleştikten sonra ikinci lehdar

veya lehdarların isteği üzerine üçüncü bir lehdara devri

sözkonusu olmamaktadır. Bununla birlikte ikinci lehdarın

isteği ile ilk lehdara tekrar devir yapılabilmektedir.

AKREDİTİF

Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C) Birbirinden bağımsız iki farklı akreditif işleminden oluşan

ve ilk akreditif lehdarının ikinci akreditifin amiri olduğu bir akreditif türü şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tür akreditifler genellikle lehine akreditif açılan ilk lehdarın üretici olmadığı, aracılık yaptığı durumlarda kullanılmaktadır. Transit ticarette aracı firma, hem ithalatçı hem de ihracatçı durumunda bulunduğundan, mal satışı yapacağı ülkede, lehine açılmış olan akreditifi teminat göstererek mal alacağı ülkedeki firma lehine bir akreditif açabilmektedir. Açılan akreditiflerden ilki ihracat akreditifi, ikincisi ise ithalat akreditifi niteliğinde olmaktadır. Ancak açılan ikinci akreditif, karşılık gösterilerek açıldığından, karşılıklı akreditif adını almaktadır ve sözkonusu belgelerin çok az farklarla ihracatçı akredifi ile aynı olması gerekmektedir.

AKREDİTİF

Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause L/C) Kırmızı şartlı akreditif, malların sevkinden ve vesaiklerin

bankaya ibrazından önce lehdara avans niteliğinde bir ödemenin yapılmasına imkan veren akreditif türü olarak tanımlanmaktadır. Avans ödemesi, ihbar veya teyit bankasınca, teminat aranmadan, makbuz veya benzeri belgeler karşılığında yapılmaktadır. Verilen avans, malların sevkinden sonra ödemeyi yapan ihbar veya teyit bankası tarafından yapılacak ödemeden kesilmektedir. Eğer ihracatçı yüklemeyi gerçekleştiremezse ve avansı geri ödemezse, ihbar veya teyit bankası amir bankadan bedelin faizi ile geri ödenmesini istemekte, amir bankada aynı şekilde ithalatçıdan talepte bulunmaktadır.

Bu akreditife kırmızı şartlı denilmesinin nedeni, ilk uygulandığı tarihlerde avans ödeme şartının akreditif metninde dikkat çekmesi için kırmızı mürekkeple yazılması şeklinde açıklanmaktadır.

AKREDİTİF

Yeşil Şartlı Akreditif (Green Clause L/C) Kırmızı şartlı akreditifler gibi, vesaiklerin ibrazından önce

avans kullanma imkanı sağlayan bir akreditif türü olan yeşil şartlı akreditiflerde, kırmızı şartlı akreditiflerden farklı olarak, malların depolandığını ve mal mülkiyetinin bankaya devredildiğini gösteren ambar teslim makbuzları bankaya verilerek akreditif tutarının tamamı veya bir kısmı olarak peşin ödenecek avanslar garanti altına alınmaktadır. Yeşil şartlı akreditifler, amir banka lehine, akreditif kullanıcısı tarafından teminat verilmediği kırmızı şartlı akreditiflerde firmanın riskini en aza indirgemek için kullanılmaktadır. Kırmızı şartlı ve yeşil şartlı akreditiflerin ana amacı, ihracatçının ithalatçı tarafından finanse edilmesine imkan sağlamaktır. Bazı durumlarda ihracatçının ülkesindeki kredi faiz oranları, ithalatçının ülkesinden daha yüksek olabilmektedir. Böyle durumlarda bu tür akreditif ile ihracatçılara düşük maliyetli fon aktarımı yapılabilmektedir.

AKREDİTİF

Garantili Akreditif (Stand-by L/C) Bu tür akreditifler daha çok bir garanti gösterme aracı

olup, amirin sözleşmedeki yükümlülüklerini lehdara karşı yerine getirmemesi durumunda, akreditif bedelinin lehdara amir banka tarafından ödeneceğini garanti eden bir teminat mektubu olarak kullanılmaktadır. Ödeme, belirli bir yükümlülüğün yerine getirilmediğini ispat eden bir evrakın amir bankaya lehdar tarafından ibraz edilmesiyle gerçekleşmekte, daha sonra amir banka ödediği tutarı amirden talep etmektedir. Stand-by akreditifler, lehdar adına düzenlenmekte ve doğrudan veya ülkesindeki bir banka aracılığıyla gönderilmektedir. Diğer akreditifler, bir işin yapılması karşılığında açılıp uygun vesaik ibrazında ödeme yapılmasını gerektirirken, stand-by akreditifler antlaşma şartlarının yerine getirilme-mesi durumunda kullanılmaktadır. Teminat mektubu niteliğinde olan bu akreditiflerde, antlaşma şartları yerine getirildiğinde herhangi bir ödeme yapılmamaktadır.

Uluslar arası Ticarette Ödeme Şekilleri

Uluslar arası Ticarette Ödeme Şekilleri