dệt may xkvn

Lêi Më ®Çu

Bíc sang thÕ kØ 21 xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ,

ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, hÇu hÕt çc quèc gia

®Òu më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó tËn dông triÖt ®Ó hiÖu qu¶ lîi

thÕ so s¸nh cña níc m×nh.

ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh dÖt may lµ

mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng

cu«c x©y dùng ®Êt níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh vai

trß cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng trong níc, ngµnh dÖt may

hiÖn nay ®· v¬n ra çc thÞ trêng níc ngoµi, ngµy cµng gi÷ vÞ

trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. S¶n phÈm cña

ngµnh hiÖn nay ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cao trªn thÞ trêng, thu ®îc mét nguån ngo¹i tÖ lín cho

®Êt níc. Víi tèc ®é t¨ng trëng vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu

cña ngµnh, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· nhËn thÊy cÇn thóc ®Èy h¬n

n÷a xuÊt khÈu dÖt may vµ çc mÆt hµng kh¸c v× ®ã lµ gi¶i

ph¸p tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ cña níc ta. Nhµ níc ®· kÞp thêi cã

nh÷ng quy ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng xuÊt

khÈu, cô thÓ lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng

më, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp

ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. ChÝnh nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ

nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã ®· ®a l¹i cho ngµnh dÖt may nh÷ng

®éng lùc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi.

- 1 -

Trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may ViÖt Nam tuy cha h¼n lµ

ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhng còng ®ñ ®Ó chøng tá lµ mét ngµnh

kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc. Tõ n¨m 1995 tíi nay, s¶n lîng

xuÊt khÈu còng nh s¶n lîng s¶n xuÊt cña ngµnh kh«ng ngõng

t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· ®¹t

thµnh tùu kh¸ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 10 th¸ng

®Çu n¨m ®øng ®Çu trong çc mÆt hµng xuÊt khÈu vît qua c¶

dÇu khÝ.

Víi xu híng ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ngµnh dÖt may ViÖt

Nam trong m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi nhiÒu biÕn ®éng th×

®©y chÝnh lµ mét sù kiÖn ®¸ng mõng cña ngµnh trong thêi

gian qua. Tríc nh÷ng thµnh qu¶ to lín ®¸ng tù hµo ®ã, t¸c gi¶

®· chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t

triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi môc ®Ých

ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, xu híng

cña thÞ trêng dÖt may thÕ giíi ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn l¬Þ khã

kh¨n cña ngµnh dÖt may trong t×nh h×nh hiÖn nay tõ ®ã ®a

ra çc biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña

mÆt hµng nµy.

Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng n¨ng lùc

s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong

nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh tiªu thô hµng dÖt may trªn thÞ tr-

êng thÕ giíi. §ång thêi ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng cña çc

chÝnh s¸ch quèc gia vµ m«i trêng quèc tÕ, ®Æt ngµnh dÖt may

cña ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kÕt hîp víi ®¸nh gi¸

- 2 -

n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña mét sè s¶n phÈm dÖt may

phæ biÕn cña ViÖt Nam nh hµng dÖt kim, dÖt thoi, hµng may

s½n, b«ng…Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh dÖt may nh hµng

dÖt kü thuËt...sÏ kh«ng lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy.

Víi ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp ph©n

tÝch, kÕt hîp nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn

lµm s¸ng tá nh÷ng vÉn ®Ò nghiªn cøu. H¬n n÷a, kho¸ luËn tèt

nghiÖp cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®êng lèi ph¸t triÓn

chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng

vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.

Kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng

Ch¬ng I - "Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu

ViÖt Nam vµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may thÕ giíi"

kh¸i qu¸t chung vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, qu¸

tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, nh÷ng lîi thÕ mµ ngµnh cã ®îc, vai

trß vÞ trÝ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n tÝch t×nh h×nh

nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng nhËp khÈu

chÝnh nh NhËt, Mü, EU.

Ch¬ng III - "Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña

ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt nam" sÏ ph©n tÝch cô thÓ

vÒ thùc tr¹ng c¬ së s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ,

s¶n lîng, mÆt hµng, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may

xuÊt khÈu. Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ngµnh th«ng

qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñng lo¹i mÆt

hµng, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Tõ

- 3 -

®ã ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, thÊy ®îc ®iÓm

m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi mµ ngµnh cã ®îc vµ nh÷ng th¸ch thøc

mµ ngµnh ®ang vµ sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu trong hiÖn t¹i vµ trong

thêi gian tíi.

Ch¬ng III - "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc

c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua

viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt

hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nhu cÇu héi nhËp

cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, nh÷ng ®Þnh híng, môc tiªu ph¸t

triÓn cña ngµnh trong t¬ng lai sÏ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn

thiÕt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n

tríc m¾t, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu

hµng dÖt may, khuyÕn khÝch vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu,

n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho ngµnh dÖt may ®Ó ngµnh

trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong giai ®o¹n

®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trêng

®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, nh÷ng ngêi ®· truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu kiÕn

thøc bæ Ých vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em suèt qu¸ tr×nh

häc tËp t¹i Trêng. §Æc biÖt xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c

®Õn ThÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp, ngêi ®· nhiÖt t×nh híng

dÉn, ®éng viªn em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.

- 4 -

Ch¬ng I

Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

I. Vµi nÐt vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh

HiÖn nay ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng

thµnh tùu vît bËc ®ã chÝnh lµ thµnh qu¶ ®¸ng tù hµo cña qu¸

tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ thêi xa xa cña ngµnh nµy

trªn thÕ giíi. Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña

ngµnh dÖt may lµ vµo thÕ kØ 18 khi m¸y dÖt ra ®êi ë níc Anh

vµ tõ ®ã søc lao ®éng ®· ®îc thay b»ng m¸y mãc nªn n¨ng

suÊt dÖt v¶i t¨ng cha tõng thÊy trong lÞch sö loµi ngêi. Vµ b¾t

®Çu tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× c¸c thµnh

tùu khoa häc kÜ thuËt ®îc chuyÓn giao vµ cã mÆt ë nhiÒu níc

trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ®êi sèng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th×

nhu cÇu ¨n mÆc kh«ng chØ dõng l¹i ë chç chØ ®Ó phôc vô cho

viÖc b¶o vÖ c¬ thÓ, søc khoÎ con ngêi mµ cßn ®Ó lµm ®Ñp

- 5 -

thªm cho cuéc sèng.

ë ViÖt Nam, mÆc dï lµ mét níc l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn nhng

so víi ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi th× còng cã rÊt nhiÒu ®iÓm

næi bËt. Tríc ®©y, vµo thêi phong kiÕn khi m¸y mãc, khoa häc

kÜ thuËt cha ph¸t triÓn ë níc ta th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam

®· h×nh thµnh tõ ¬m t¬, dÖt v¶i víi h×nh thøc ®¬n gi¶n th«

s¬ nhng mang ®Çy kÜ thuËt tinh s¶o vµ cã gi¸ trÞ rÊt cao. Sau

®ã ¬m t¬ dÖt v¶i ®· trë thµnh mét nghÒ truyÒn thèng cña

ViÖt Nam ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nhê vµo nh÷ng

®«i bµn tay khÐo lÐo cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam. Dï nh÷ng

c«ng viÖc ®ã rÊt gi¶n ®¬n nhng chÝnh nh÷ng nghÒ truyÒn

thèng nµy ®· t¹o ra mét phong çch rÊt riªng cho ngµnh dÖt

may ViÖt Nam ta mµ kh«ng mét níc nµo cã ®îc.

Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¸t triÓn

tõ nh÷ng n¨m 1958 ë miÒn B¾c vµ ®Õn n¨m 1970 ë miÒn

Nam, nhng m·i tíi n¨m 1975 khi ®Êt níc thèng nhÊt, ngµnh dÖt

may míi ®îc æn ®Þnh. Nhµ m¸y ®îc h×nh thµnh ë 3 miÒn:

miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. Çc nhµ m¸y nµy ®· thu

hót vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng. Khi

®Êt níc võa tho¸t khái ¸ch thèng trÞ, ®ang cßn trong t×nh

tr¹ng kinh tÕ tr× trÖ kÐm ph¸t triÓn th× çc nhµ m¸y cña

ngµnh ®ãng mét vai trß rÊt to lín ®èi víi ®Êt níc.

Lóc ®Çu, çc nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó phôc vô

nhu cÇu trong níc. S¶n lîng s¶n xuÊt ra kh«ng nhiÒu v× lóc ®ã

m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, toµn lµ nh÷ng m¸y cò nhËp tõ

- 6 -

çc níc x· héi chñ nghÜa, h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý còng cßn

rÊt h¹n chÕ. Ngay c¶ hµng s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho nhu cÇu

trong níc còng kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m·

cßn nghÌo nµn Ýt ái.

Thêi k× tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985 nÒn kinh tÕ níc ta ho¹t

®éng theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña

s¶n xuÊt ®îc cung øng theo chØ tiªu cña Nhµ níc, viÖc s¶n xuÊt

vµ qu¶n lý theo ngµnh khÐp kÝn vµ híng vµo nhu cÇu tiªu dïng

néi ®Þa lµ chÝnh cßn xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy chØ thùc

hiÖn trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th cña níc ta

kÝ kÕt víi khu vùc §«ng ¢u - Liªn X« tríc ®©y. Do ®ã ngµnh dÖt

may ViÖt Nam xuÊt khÈu ®i níc ngoµi chñ yÕu lµ sang thÞ tr-

êng Liªn X« vµ thÞ trêng §«ng ¢u. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu

chñ yÕu lµ gia c«ng hµng b¶o hé lao ®éng cho hai thÞ trêng

nµy víi nguyªn liÖu, thiÕt bÞ do hä cung cÊp. S¶n lîng dÖt may

cho tíi n¨m 1980 ®¹t 50 triÖu s¶n phÈm çc lo¹i, 80% xuÊt sang

Liªn X« cßn l¹i lµ §«ng ¢u vµ khu vùc II.

§Õn cuèi n¨m 1990, khi hÖ thèng çc níc x· héi chñ nghÜa bÞ

tan r·, níc ta r¬i vµo thÕ hoµn toµn c« lËp so víi nhiÒu níc lín

m¹nh kh¸c, thÞ trêng xuÊt khÈu bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ. NÒn kinh

tÕ níc ta trë nªn ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng, nhiÒu xÝ nghiÖp

bÞ ®ãng cöa, ngµnh dÖt may còng kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng

nµy.

Cïng thêi gian ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta b¾t ®Çu chÝnh s¸ch

®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ bao cÊp sang c¬

- 7 -

chÕ qu¶n lý tù h¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa. Thêi k×

nµy, ngµnh dÖt may gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®èi mÆt víi

viÖc: thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ, ®Æc biÖt thiÕu ®èi t¸c ®Çu

mèi tiªu thô hµng ho¸. Trong nhiÒu n¨m qua ngµnh ®· ph¶i ®a

ra nhiÒu chiÕn lîc, biÖn ph¸p ®Ó duy tr× s¶n xuÊt, ®¶m b¶o

cung cÊp s¶n phÈm cho thÞ trêng néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu

tiªu dïng ®ång thêi tù lo vèn ®æi míi thiÕt bÞ, t¨ng cêng thiÕt

bÞ chuyªn dïng, ¸p dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, hoµn thiÖn

dÇn hÖ thèng qu¶n lÝ tæ chøc…

Giai ®o¹n 1990 - 1995 nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ

hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù

ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï ph¸t triÓn

chËm h¬n so víi çc níc l¸ng giÒng Ch©u ¸, nhng ngµnh ®· tù

®øng dËy v¬n lªn, ph¸t triÓn mét çch ®Çy Ên tîng. Bíc ®Çu

n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 350 triÖu USD vµ ®Õn cuèi

n¨m 1997 xuÊt khÈu ®¹t 1,35 tû USD. Kh«ng dõng l¹i ë con sè

nµy, hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt

hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam n»m trong chiÕn lîc

ph¸t triÓn CNH, H§H cña ®Êt níc trong thêi gian tíi.

N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,75 tû USD, trong 8

th¸ng ®Çu n¨m 2003 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc xÊp xØ

2,597 tû USD vµ dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt

khÈu hµng dÖt may sÏ ®¹t ®îc 3,5 tû USD. Víi tèc ®é t¨ng m¹nh

cña c«ng nghiÖp dÖt may níc ta hiÖn nay, çc chuyªn gia cã

thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh dÖt may cã thÓ ®¹t môc tiªu 4,5 - 5 tû

- 8 -

USD xuÊt khÈu vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 8 tû USD.

(Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 143 - ngµy 2 th¸ng 8 n¨m

2003).

Çc mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu còng t¬ng ®èi phong phó,

®a d¹ng, mÉu m· dÇn dÇn ®îc c¶i tiÕn ®¸p øng ®îc nhu cÇu

cña ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc. Bíc ®Çu, ngµnh dÖt may

ViÖt Nam ®· cã tªn tuæi trªn mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi:

EU, MÜ, NhËt…t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc.

§Æc biÖt ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 2001 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®·

phª duyÖt chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010

theo Q§ sè 55/2001/Q§-TTg. Víi chiÕn lîc nµy ngµnh dÖt may cã

nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ: ChÝnh phñ cã nhiÒu

chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ho¹t ®éng

s¶n xuÊt kinh doanh nh ®îc hëng u ®·i vÒ tÝn dông ®Çu t, ®îc

Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn, çc Ng©n hµng th¬ng m¹i

quèc doanh b¶o l·nh hoÆc cho vay tÝn dông xuÊt khÈu, cho vay

®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi l·i suÊt u ®·i, ®îc hëng

thuÕ thu nhËp u ®·i 25%. HiÖn nay, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu

ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®æi míi ®Ó héi nhËp vµo xu thÕ toµn

cÇu ho¸ cña c¶ thÕ giíi.

2. Lîi thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt

Nam

Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y quÇn ¸o, s¶n phÈm

cña ngµnh dÖt may do çc c¬ së trong níc s¶n xuÊt, chÊt lîng

ngµy cµng ®îc n©ng cao, mÉu m· phong phó ®a d¹ng, tiªu thô

- 9 -

víi khèi lîng lín trªn thÞ trêng. NhiÒu ngêi tiªu dïng ®· nhËn xÐt:

trong khi chÊt lîng hµng ho¸ kh«ng kÐm hµng ngo¹i th× kiÓu

d¸ng vµ mÉu m· l¹i phï hîp h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Nh÷ng thµnh tùu

mµ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· ®¹t ®îc trong thêi gian gÇn

®©y chñ yÕu lµ nhê vµo nhiÒu yÕu tè thuËn lîi s½n cã cña

ViÖt Nam.

Víi sè d©n trªn 80 triÖu ngêi, tû lÖ n÷ giíi l¹i rÊt lín, ®ã lµ ®éi

ngò lao ®éng rÊt phï hîp cho ngµnh dÖt may, mét ngµnh ®ßi

hái sù tØ mØ khÐo lÐo, cÇn mÉn. Ngêi d©n ViÖt Nam ®Æc biÖt

lµ phô n÷ ViÖt Nam næi tiÕng lµ nh÷ng ngêi siªng n¨ng chuyªn

cÇn, th«ng minh, nhanh nhÑn th¸o v¸t, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi

cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ë ViÖt Nam gi¸ nh©n c«ng thÊp

ë møc díi 2,5 USD/giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc). Chi

phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhµ xëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña c¸c

tæ chøc Nhµ níc vµ tiÕp cËn ®îc nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬

b¶n kh«ng ®¾t tiÒn míi còng nh ®· qua sö dông cña mét sè níc

th× chi phÝ s¶n xuÊt dÖt may cña ViÖt Nam lµ thÊp 0,08 USD

(cfsx/phót) (CFSX: chi phÝ s¶n xuÊt) thÊp h¬n møc b×nh qu©n

lµ 0,13 USD b»ng chi phÝ s¶n xuÊt ë Banglades, thÊp h¬n so víi

Trung Quèc (0,09 USD ).

- 10 -

B¶ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh theo çc níc

NícChi phÝ s¶n xuÊt (USD)

(kh«ng gåm chi phÝ vËn chuyÓn)

Xu híng

Trung Quèc

0,09 æn ®Þnh

Hång K«ng 0,19 æn ®ÞnhTh¸i Lan 0,16 T¨ng§µi Loan 0,2 T¨ng m¹nhIndonesi 0,10 æn ®ÞnhViÖt Nam 0,08 æn ®ÞnhTrung B×nh

0,13

Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO, 2001

Ngµnh dÖt may lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu vèn

®Çu t lín. §Ó cã thÓ x©y dùng chç lµm viÖc cho ngµnh dÖt

may th× vèn bá ra kh«ng nhiÒu vµ thu håi vèn còng kh¸ nhanh.

§èi víi ViÖt Nam mét quèc gia cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Çu

t th× ®©y lµ mét ngµnh rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.

Còng chÝnh v× thÕ mµ çc c¬ së s¶n xuÊt dÖt may xuÊt khÈu

ngµy cµng t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh.

Ngoµi ra, çc c«ng ty trong khu vùc ®ãng mét vai trß quan

träng trong viÖc cung cÊp çc mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu

víi thÞ trêng tiªu thô vµ cung cÊp gÇn nh toµn bé nguyªn liÖu

- 11 -

cÇn thiÕt. Çc ®èi t¸c th¬ng m¹i khu vùc Ch©u ¸ vµ liªn minh

Ch©u ¢u (EU) ®· ®em ®Õn cho ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi rÊt lín

trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi, ®iÒu nµy ý nghÜa rÊt

quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ

quèc tÕ.

Tuy nhiªn, nãi vËy kh«ng ph¶i ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam

hoµn toµn chØ cã thuËn lîi trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong giai

®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ çc níc ®ang bÞ gi¶m sót, thÞ trêng

bÞ co hÑp l¹i, ngµnh dÖt may bÞ chÞu nhiÒu ¶nh hëng lín cña

nÒn kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña

ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm nh vÊn ®Ò vÒ

n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cßn nhá bÐ c¶ vÒ quy m«

lÉn c«ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thËt sù ®em

l¹i uy tÝn cho doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh

cßn l¹c hËu so víi çc níc trong khu vùc tõ 10 ®Õn 20 n¨m,

nguyªn phô liÖu cho s¶n xuÊt cung cÊp kh«ng æn ®Þnh, cã rÊt

nhiÒu nguyªn phô liÖu mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc nªn

chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu, v× vËy gi¸ thµnh so víi çc níc

trong khu vùc cßn cao h¬n rÊt nhiÒu.

Víi nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay

®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng

trong khu vùc vµ trªn thÞ trêng quèc tÕ do ®ã ngµnh ®ang nç

lùc ®Çu t, ®a ra çc biÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh

vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam ë thÞ

trêng trong vµ ngoµi níc.

- 12 -

3. VÞ trÝ vµ vai trß cña xuÊt khÈu dÖt may ®èi víi sù

ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Ngµnh dÖt may ®· t¹o ra s¶n phÈm rÊt quan träng kh«ng thÓ

thiÕu ®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi. Trong 10 n¨m qua ngµnh

dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi

nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã nh÷ng bíc tiÕn bé vît bËc

trong lÜnh vùc xuÊt khÈu víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ

24,8%/n¨m, vît lªn ®øng ë vÞ trÝ thø nhÊt trong c¶ níc vÒ kim

ng¹ch xuÊt khÈu, vît c¶ qua ngµnh dÇu khÝ. MÆt hµng dÖt may

®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña

ViÖt Nam trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy

nhanh tù do ho¸ th¬ng m¹i. MÆc dï hiÖn nay ngµnh dÖt may

ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm, bÊt cËp nhng còng cã ý

nghÜa to lín ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi

gian qua. XuÊt khÈu dÖt may t¨ng lªn t¹o ®µ cho c¸c doanh

nghiÖp më réng s¶n xuÊt gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm

cho ®éi ngò lao ®éng d thõa ngµy cµng t¨ng m¹nh cña ViÖt

Nam. H¬n 10 n¨m qua ngµnh ®· thu hót h¬n nöa triÖu lao

®éng trong c¶ níc. MÆt kh¸c nhê cã sù t¨ng trëng m¹nh cña

xuÊt khÈu nªn ®· ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc,

®ång thêi gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

VÞ trÝ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®èi víi nÒn

- 13 -

kinh tÕ quèc d©n

ChØ sè §¬n vÞ 1995 1999 2000 2001

1.GDP Tû VN§228,8

92

339,94

2

444,13

9

474,34

0

2.CNN Tû VN§34,31

870,767 82,992 94,780

3.Ngµnh dÖt

mayTû VN§ 3,100 7,700 9,120 10,260

4.TØ lÖ 3/2 % 9,03 10,88 11,0 10,8

5.TØ lÖ 3/1 % 1,4 1,9 2,1 2,1

6. Tæng gi¸ trÞ

XK

TriÖu

USD5.449 11.540 14.308 15.810

7.XK dÖt mayTriÖu

USD850 1.747 1.892 1.962

8.Tû lÖ 7/6 % 15,6 15,1 13,2 12,4

Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp héi VITAS, n¨m 2001

NÕu nh ngµnh dÖt may vµo n¨m 1995 chØ chiÕm 3,1% trong

toµn ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ th× ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn

10,26%, chiÕm 21% trong GDP, gãp phÇn lµm t¨ng GDP cña c¶

níc. XuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may ®ãng mét vai trß ®¸ng kÓ

vµo sù t¨ng trëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ níc ta

trong thêi gian qua. N¨m 1995 xuÊt khÈu dÖt may chØ ®¹t 850

triÖu USD ®Õn n¨m 2001 con sè ®· t¨ng lªn lµ 1,962 tû USD vµ

n¨m 2002 ®¹t kim ngach xuÊt khÈu lµ 2,752 tû USD, vît møc kÕ

- 14 -

ho¹ch mµ ngµnh ®· ®Æt ra trong n¨m 2002. Qua ®©y ta thÊy

xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn

®©y rÊt cã hiÖu qu¶.

II. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu, tiªu thô hµng dÖt may

trªn thÕ giíi

1. Dung lîng thÞ trêng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may

Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 194 quèc gia s¶n xuÊt vµ

xuÊt khÈu hµng dÖt may. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may trªn thÕ

giíi kh«ng ph¶i lµ nhá. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau cuéc khñng

ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸, tõ n¨m 2002 trë ®i, kinh tÕ

thÕ giíi ®· håi phôc, nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may còng t¨ng

lªn, nhÊt lµ t¹i c¸c níc Ch©u ¸. Bíc sang thÕ kØ míi nµy, ngµnh

gia c«ng sîi Ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn trong m«i trêng cã nhiÒu thuËn

lîi, ngµnh may mÆc còng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan

träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc trong khu vùc.

- 15 -

T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi

　　　 (§¬n vÞ: TriÖu USD)N¨m 1990 1995 1999 2000 2001May 11207

4170325

200648

214123

209645

DÖt 131564

148055

142954

149370

138590

Tæng céng 243638

318380

343602

363493

348235

Nguån: Theo thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile

Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi ngµy cµng gia

t¨ng m¹nh. N¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña

thÕ giíi ®· t¨ng lªn 363,493 tû USD trong ®ã mÆt hµng may

mÆc t¨ng lªn lµ 214,12 tû USD t¬ng ®¬ng 6,7% so víi n¨m

1999 vµ t¨ng lªn 91% so víi n¨m 1990. §èi víi mÆt hµng dÖt,

kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 149,370 tû USD t¨ng 4,5% so víi n¨m

1999; vµ t¨ng 13,5% so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1990. Qua

b¶ng ta cã thÓ thÊy, lîng nhËp khÈu vÒ hµng may mÆc t¨ng lªn

rÊt lín tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, cßn lîng nhËp khÈu vÒ hµng

dÖt th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 th× lîng

nhËp khÈu hµng dÖt may bÞ ch÷ng l¹i, tæng kim ng¹ch nhËp

khÈu cña thÕ giíi chØ ®¹t 348,235 tû USD gi¶m ®i 4,2% so víi

n¨m 2000. Hµng dÖt gi¶m 10,788 tû USD t¬ng ®¬ng 52,25%.

Nguyªn nh©n lµ do nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh

®èi víi hµng dÖt, ®ång thêi do nÒn kinh tÕ thÕ giíi gÆp nhiÒu

khã kh¨n ®Æc biÖt lµ 2 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü vµ

- 16 -

NhËt ®ang r¬i vµo t×nh h×nh khñng ho¶ng, nÒn kinh tÕ bÞ

®×nh trÖ. T¹i Mü vµ NhËt B¶n lîng hµng dÖt may nhËp khÈu tõ

c¸c níc trªn thÕ giíi gi¶m ®¸ng kÓ. Trong ®ã t¹i thÞ trêng Mü l-

îng nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 724 triÖu USD, cßn lîng

hµng dÖt nhËp khÈu vµo thÞ trêng nµy còng gi¶m 484 triÖu

USD. ThÞ trêng NhËt nhËp khÈu hµng dÖt gi¶m ®i 190 triÖu

USD, hµng may mÆc gi¶m 516 triÖu USD. Ngoµi ra, thÞ trêng

EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng lín cña thÕ giíi vÒ tiªu thô

hµng dÖt may th× lîng nhËp khÈu còng bÞ gi¶m xuèng ®¸ng

kÓ, nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 812 triÖu USD, hµng dÖt

gi¶m 3086 triÖu USD.

T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ tr-

êng lín trªn thÕ giíi

(§¬n vÞ:

Tû USD)

ThÞ N¨m 1990 N¨m 1995 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001

trêng DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May

EU50.3

70

56.8

44

57.2

27

74.1

83

51.0

37

82.2

04

48.7

06

80.0

84

45.6

20

79.2

63

NhËt4.10

6

8.73

7

5.98

5

18.7

58

4054

7

16.4

02

4.93

9

19.7

09

4.74

9

19.1

48

Mü6.37

0

26.9

77

10.4

41

41.3

76

14.3

05

58.7

85

16.0

08

67.1

15

15.4

92

66.3

91

TQ,

HK

10.1

82

6.91

3

16.8

95

12.6

54

12.6

52

14.7

57

13.7

17

16.0

08

12.1

77

16.0

98

¬

TQ, HK: Trung Quèc vµ Hång K«ng

- 17 -

Nguån: Thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile n¨m 2001

Nh×n chung nhu cÇu mÆt hµng dÖt may trªn thÕ giíi t¨ng

nhanh (trõ trêng hîp n¨m 2001 lµ ngo¹i lÖ do ¶nh hëng cña nÒn

kinh tÕ Mü, NhËt bÞ khñng ho¶ng). Trong ®ã ta còng thÊy râ,

hµng n¨m thÞ trêng EU tiªu thô mét khèi lîng lín hµng dÖt may

(c¶ mÆt hµng dÖt kim vµ hµng may mÆc). Do ®ã ®Ó ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt kim th× cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu

mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng EU vµ thÞ trêng NhËt B¶n lµ tèt

nhÊt.

HiÖn nay, trªn thÕ giíi NhËt vµ Mü lµ 2 quèc gia tiªu thô hµng

dÖt may nhiÒu nhÊt thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc. §Ó

c¹nh tranh víi hµng Trung Quèc, Mü cã thÓ sÏ ®iÒu chØnh

nguån hµng nhËp khÈu. T¹i Mü, gi¸ c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nhu

cÇu tiªu dïng ®ang dÇn thu hÑp l¹i nªn gi¸ c¶ ë thÞ trêng nµy

®ang gi¶m liªn tiÕp. §ång thêi Mü còng ®ang h¹n chÕ viÖc

xuÊt khÈu hµng dÖt may tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®©y lµ

®iÒu bÊt lîi cho níc ta khi xuÊt khÈu vµo Mü. Cßn NhËt B¶n lµ n-

íc kh«ng cã h¹n ng¹ch h¹n chÕ nhËp khÈu vÒ mÆt hµng dÖt

may nªn thÞ phÇn hµng dÖt may cña Trung Quèc chiÕm h¬n

80% tæng nhËp khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy.

ViÖt Nam ®ang tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng

Mü, NhËt vµ EU. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®iÒu nµy

th× ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n.

2. §Æc ®iÓm mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh

- 18 -

a. ThÞ tr êng Mü

ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín vµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi.

Nhu cÇu tiªu dïng ë thÞ trêng nµy lµ rÊt lín. Víi d©n sè h¬n 280

triÖu ngêi, vµo n¨m 2001 ngêi d©n ë Mü tiªu thô tíi 272 tû USD

cho quÇn ¸o, b×nh qu©n mét ngêi Mü mua kho¶ng 54 bé quÇn

¸o. §©y lµ thÞ trêng lín mµ nhiÒu n¨m qua Trung Quèc ®ang lµ

nhµ xuÊt khÈu lín. MÆc dï hµng ViÖt Nam vÉn kÐm chÊt lîng so

víi hµng Trung Quèc nhng hiÖn nay ë thÞ trêng Mü nh÷ng nhµ

nhËp khÈu lín ®ang muèn t×m nhµ cung cÊp kh¸c thay thÕ nhµ

cung cÊp Trung Quèc ®Æc biÖt sau n¨m 2005 khi mäi quy

®Þnh vÒ h¹n ng¹ch bÞ dì bá. §©y lµ mét thuËn lîi lín ®èi víi

ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Bªn phÝa ®èi t¸c Mü rÊt chó träng

®Õn thêi gian giao hµng vµ chÊt lîng s¶n phÈm.

Ngêi tiªu dïng Mü lµ nh÷ng ngêi ®· quen dïng hµng hiÖu cã

tªn tuæi (mÆc dï s¶n phÈm ®ã ®· ®îc may mÆc hay gia c«ng

t¹i ViÖt Nam). Nh÷ng hµng hiÖu næi tiÕng lµ nh÷ng s¶n phÈm

dÔ dµng ®îc chÊp nhËn ë thÞ trêng nµy. Tiªu chuÈn nhËp khÈu

cña thÞ trêng Hoa Kú ®Æt ra còng t¬ng ®èi kh¾t khe. C¸c

c«ng ty dÖt may xuÊt khÈu cÇn ®¹t tiªu chuÈn ISO 9.000, ISO

14.000, SA 8000, WRPA…§©y lµ mét yªu cÇu hoµn toµn míi ®èi

víi phÝa ViÖt Nam.

HiÖn nay Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cã 28 doanh

nghiÖp thùc hiÖn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000, 2

doanh nghiÖp thùc hiÖn ISO 14.000, 4 doanh nghiÖp thùc hiÖn

SA 8.000. Tríc m¾t, phÝa Mü yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt

- 19 -

Nam lµm theo SA 8000, khi cha cã chøng chØ, nh»m ®¸p øng

®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm viÖc cña ngêi lao ®éng.

Çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang nç lùc n©ng cao

chÊt lîng s¶n phÈm, c¶i t¹o ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Ó ®¸p øng

®îc nh÷ng yªu cÇu cña thÞ trêng nµy.

HiÖn nay, hµng may mÆc ViÖt Nam cßn ®ang ë møc thang

®iÓm thÊp trong ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ngêi tiªu dïng Mü - theo

®¸nh gi¸ cña hiÖp héi dÖt may vµ da giÇy Mü (AAFA). V× vËy,

doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn vµo thÞ trêng nµy cÇn ph¶i hÕt

søc nç lùc. H¬n n÷a, doanh nghiÖp Mü còng nh×n vµo kh¶

n¨ng cung cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, çc ch¬ng tr×nh u ®·i

thuÕ quan, nguån cung cÊp nguyªn liÖu, chÊt lîng lao ®éng, sù

æn ®Þnh cña ®ång tiÒn, n¨ng lùc xuÊt khÈu, møc ®é tu©n thñ

çc thñ tôc h¶i quan Mü, m«i trêng lao ®éng…AAFA tá râ th¸i

®é: “Çc b¹n cÇn ph¶i s¶n xuÊt çi chóng t«i cÇn, cÇn kiªn nhÉn

víi thÞ trêng Mü vµ chóng t«i sÏ kiªn nhÉn víi b¹n”. AAFA dù b¸o,

çc doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t¨ng n¨ng suÊt 50% míi cã kh¶

n¨ng c¹nh tranh l©u dµi trªn thÞ trêng dï lµ hµng ®ã cã gi¸ c¶

thÊp.

Ngoµi ra, khi th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy th× çc doanh

nghiÖp ViÖt Nam cÇn hiÓu r»ng ®©y lµ mét thÞ trêng cã hÖ

thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn nhng ®Çy phøc t¹p. Muèn th©m

nhËp vµo thÞ trêng nµy cÇn n¾m ®îc ph¸p luËt chÝnh s¸ch th-

¬ng m¹i cña Mü, çc ¸n lÖ, çc cam kÕt cña ViÖt Nam trong

HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng. HiÖn t¹i ë

- 20 -

Mü cã 4 lo¹i luËt ph¸p b¶o hé mËu dÞch mµ çc doanh nghiÖp

ViÖt Nam sÏ thêng gÆp ph¶i lµ: LuËt qu¶n lý nhËp khÈu b¶o vÖ

kinh tÕ néi ®Þa b»ng çc biÖn ph¸p trõng ph¹t hoÆc h¹n chÕ

nhËp khÈu; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu nh»m h¹n chÕ xuÊt khÈu

nh÷ng mÆt hµng hay b¸n hµng cho nh÷ng níc mµ Mü muèn

h¹n chÕ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi cho

Mü; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu v× çc lý do an ninh chÝnh trÞ hay

an ninh kinh tÕ; LuËt vÒ tiªu dïng ho¸ th¬ng m¹i vµ cÊm ph©n

biÖt ®èi xö.

Sau sù kiÖn ngµy 1 th¸ng 9 n¨m 2001, Mü quan t©m nhiÒu

®Õn xuÊt xø hµng ho¸, còng nh th«ng tin liªn quan vÒ hµng ho¸

xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ph¶i ®Çy ®ñ, nÕu kh«ng hµng tíi

Mü sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tiÕn ®é giao

hµng, nhiÒu khi vi ph¹m hîp ®ång ®· kÝ kÕt. Bªn phÝa ViÖt

Nam cÇn thËn träng tr¸nh x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i víi Mü,

v× khi hîp ®ång ®· x¶y ra tranh chÊp th× rÊt khã kÐo ®èi t¸c

Mü trë l¹i.

b. ThÞ tr êng EU

EU lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín cña ViÖt

Nam sau NhËt B¶n. Tuy nhiªn, khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU

th× mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta gÆp rÊt nhiÒu khã

kh¨n. EU lµ mét thÞ trêng lín víi 378,5 triÖu d©n, tæng s¶n

phÈm quèc néi (GDP) ®¹t trªn 8.400 tû euro, søc tiªu thô v¶i t-

¬ng ®èi cao 17kg/ ngêi, mçi n¨m EU nhËp khÈu b×nh qu©n 63

- 21 -

tû USD quÇn ¸o, trong ®ã cã kho¶ng 35% lµ nhËp khÈu tõ

Ch©u ¸, do vËy thÞ trêng EU lµ thÞ trêng kh«ng thÓ bá qua cña

çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam.

HiÖn nay, ®ång EURO ®ang cã chiÒu híng t¨ng gi¸ so víi

®ång USD. Do ®ã ®©y lµ mét c¬ héi thuËn lîi ®èi víi ViÖt

Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU. V× tû gi¸ gi÷a ®ång Euro

vµ VND ®ang t¨ng th× hµng ho¸ cña ViÖt Nam so víi hµng ho¸

cña çc níc EU lµ t¬ng ®èi rÎ h¬n do ®ã thóc ®Èy EU nhËp

khÈu hµng ho¸ tõ níc ngoµi ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam nhiÒu h¬n.

Lêi khuyªn tõ ®¹i diÖn phßng Th¬ng M¹i - C«ng NghiÖp Ch©u

¢u (EURO CHAM) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ kÕ ho¹ch xuÊt

khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU: çc doanh nghiÖp ViÖt

Nam nªn tiÕn nhanh vµo EU vµ muèn xuÊt ®îc hµng vµo n¨m

2004 th× ph¶i b¾t ®Çu xóc tiÕn ngay tõ b©y giê.

Lóng tóng cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ

th«ng tin: nªn xuÊt g×, xuÊt nh thÕ nµo? EU cã 15 quèc gia vµ

mçi quèc gia lµ mét thÞ trêng cã thÞ hiÕu vµ nhu cÇu kh¸c

nhau. Tuy nhiªn, theo EURO CHAM, hµng dÖt may Thæ NhÜ K×

vµ Trung Quèc hiÖn nay ®ang trµn ngËp EU. Khi ®a ra hµng

dÖt may vµo thÞ trêng EU cÇn chó ý ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thÞ

hiÕu tõng vïng ®Ó cã hµng ho¸ thÝch hîp: vÝ dô ngêi Italia th-

êng thÝch mµu s¾c sÆc sì nhng ngêi Ph¸p l¹i kh«ng nh thÕ.

Hµng ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh

vÒ chÊt lîng mµ cßn ph¶i c¹nh tranh b»ng gi¸ c¶. V× vËy, hµng

muèn b¸n ®îc, ph¶i cã nh÷ng u ®iÓm h¬n s¶n phÈm cïng lo¹i.

- 22 -

EURO CHAM còng khuyÕn ço, do thÞ trêng EU ®a d¹ng nªn

muèn xuÊt khÈu vµo níc nµo th× çch tèt nhÊt cña doanh

nghiÖp ViÖt Nam lµ lµm sao tiÕp cËn ®îc kªnh ph©n phèi, t×m

®îc ngêi ®¹i diÖn b¸n hµng tèt vµo tõng thÞ trêng cña EU. Gi¶i

quyÕt vÊn ®Ò nµy, ngoµi viÖc thêng xuyªn cËp nhËt m¹ng,

theo EURO CHAM, çc doanh nghiÖp nªn tËn dông çc dÞch vô

hç trî, t vÊn xuÊt khÈu nh EURO CHAM, CBL, Côc xóc tiÕn th¬ng

m¹i, VietEuro. T¹i çc ®¬n vÞ nµy ®Òu cã nh÷ng ch¬ng tr×nh

hç trî doanh nghiÖp ®i héi chî, gÆp gì ®èi t¸c giíi thiÖu ®Þa

chØ giao dÞch. VietEuro cßn më çc dÞch vô giíi thiÖu b¸n hµng

qua catalogue, qua m¹ng, cho thuª kho, thuª gian hµng trng bµy

víi møc phÝ 10 - 20 USD/m2 mçi th¸ng (thuª 2 m2 còng ®îc),

nhËn t vÊn vµ ®¶m nhËn çc thñ tôc vÒ x¸c lËp quyÒn së h÷u

th¬ng hiÖu trªn 15 níc thuéc EU, lµm çc dÞch vô kiÓm ho¸,

giao hµng xuÊt khÈu…TËn dông nh÷ng dÞch vô nµy doanh

nghiÖp sÏ tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng do kh«ng am hiÓu quy ®Þnh cã

thÓ ®Çu t thõa, kh«ng hiÖu qu¶ cho çc thñ tôc chøng nhËn

chÊt lîng hoÆc kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. Çc doanh

nghiÖp còng cã thÓ mua dÞch vô chµo hµng gióp, thu thËp

th«ng tin, t×m kiÕm ®èi t¸c tõ çc c«ng ty t vÊn víi møc phÝ

hoa hång chØ tÝnh khi ®îc xuÊt hµng. T¹i thÞ trêng EU, çc

c«ng ty cña Trung Quèc cã ngêi ®¹i diÖn rong xe ®i chµo kh¾p

n¬i, hä cã thÓ cung cÊp hµng sau 7 ngµy, tr¶ lêi mäi th«ng tin

®Æt hµng qua ®iÖn tho¹i trong 8 giê, vµ nh vËy th«ng tin thÞ

trêng tõ ®Çu mèi nµy còng ®îc cËp nhËt trë l¹i nhµ s¶n xuÊt

- 23 -

nhanh chãng. Do ®ã, ®Ó vµo thÞ trêng EU thuËn lîi, ngoµi c¹nh

tranh r¸o riÕt vÒ gi¸ thµnh, chi phÝ çc doanh nghiÖp cßn ph¶i

t¨ng tèc h¬n n÷a trong lÜnh vùc tiÕp thÞ, ®Çu t nh©n sù ®ñ

kh¶ n¨ng giao dÞch trùc tiÕp, t×m ®Çu mèi vµ ch©n hµng trùc

tiÕp.

EU vèn lµ thÞ trêng khã tÝnh, yªu cÇu chÊt lîng cao, s¶n phÈm

ph¶i cã yÕu tè chó träng b¶o vÖ søc kháe. NhiÒu nhµ nhËp

khÈu cña EU thêng ®ßi hái çc doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu

sang thÞ trêng nµy ph¶i su tËp ®ñ bé tiªu chuÈn chÊt lîng gåm

çc chøng chØ chÊt lîng s¶n phÈm: HACCP; CE; ISO 9.000; SA

8000; vµ quan träng nhÊt lµ hÖ thèng chøng chØ m«i trêng ISO

14.000.

Trong thÞ trêng EU th× §øc lµ ®èi t¸c th¬ng m¹i lín nhÊt cña

ViÖt Nam. Bu«n b¸n víi §øc trong nhiÒu n¨m qua cã xu híng

t¨ng liªn tôc, tõ 300 triÖu USD n¨m 1985 lªn tíi 1 tØ USD n¨m

1999 vµ 1,3 tØ USD n¨m 2002. Çc mÆt hµng xuÊt khÈu sang

thÞ trêng nµy chñ yÕu lµ giµy da, hµng may mÆc. ThÞ trêng

§øc còng nh thÞ trêng EU nãi chung muèn t¨ng xuÊt khÈu trong

thÞ trêng nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh vµ ®¸p

øng ®îc nh÷ng nhu cÇu, së thÝch “khã tÝnh” cña ngêi tiªu dïng.

- 24 -

Nguån: Tæng côc H¶i quan, Hµ Néi n¨m 2002

EU lµ thÞ trêng lín vµ truyÒn thèng cña hµng dÖt may ViÖt

Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy thêng chiÕm 45 -

50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh

nghiÖp ë ViÖt Nam. Do ®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p

®Ó kh«ng bÞ gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy

trong nh÷ng n¨m tíi.

c. ThÞ tr êng NhËt B¶n

NhËt B¶n lµ thÞ trêng truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®èi víi mÆt

hµng dÖt may xuÊt khÈu. Vèn lµ mét thÞ trêng Ch©u ¸ nªn cã

nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång víi thÞ trêng ViÖt Nam. ThÞ trêng NhËt

- 25 -

B¶n søc tiªu dïng lín, ®ång thêi l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch do

®ã trong t×nh h×nh níc ta cha gia nhËp WTO th× viÖc xuÊt

khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may

ViÖt Nam lµ rÊt cã ý nghÜa.

Víi d©n sè h¬n 127 triÖu ngêi, GDP ®¹t xÊp xØ 4.417.060

triÖu USD t¬ng ®¬ng 512,2 ngh×n tû Yªn vµo n¨m 2000, NhËt

B¶n lµ thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ lín thø 2 trªn thÕ giíi sau Mü,

®ång thêi còng lµ níc nhËp khÈu lín víi kim ng¹ch nhËp khÈu

hµng n¨m lªn tíi 300 - 400 tû USD. ThÞ trêng NhËt B¶n cã yªu

cÇu riªng vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ ®ã lµ Japan indutrial

standard (JIS). Hµng ho¸ cã ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn cña JIS ®Ò

ra sÏ dÔ tiªu thô trªn thÞ trêng NhËt B¶n, bëi ngêi NhËt B¶n rÊt

tin tëng hµng ho¸ cã ®ãng dÊu JIS, nÕu hµng ho¸ mµ kh«ng cã

®ãng dÊu nµy th× khã mµ tiªu thô ®îc ë NhËt B¶n.

HiÖn nay, t¹i c¸c thµnh phè lín cña NhËt B¶n cã hai xu híng

mua s¾m míi ®ã lµ: b¸n hµng qua bu ®iÖn theo catalogue

hµng mÉu vµ hµng b¸n qua internet. Nh÷ng ph¬ng thøc nµy ®-

îc a chuéng do tiÕt kiÖm thêi gian cho nh÷ng c«ng chøc NhËt

vèn lµ nh÷ng ngêi lu«n lu«n bËn rén. Tuy nhiªn viÖc b¸n hµng

theo ph¬ng thøc nµy ph¶i thay ®æi mÉu m· liªn tôc bëi kh¸ch

hµng ®a phÇn lµ phô n÷. Hµng dÖt may nªn s¶n xuÊt theo mÉu

m·, mµu s¾c, thiÕt kÕ cña ngêi NhËt B¶n. NÕu lµm ®îc ®iÒu

nµy th× ®©y lµ mét mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam vµo

NhËt B¶n.

ViÖt Nam còng nªn thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm

- 26 -

xuÊt khÈu t¹i NhËt B¶n ®Ó qu¶ng b¸ hµng ViÖt Nam réng r·i

h¬n. Bé th¬ng m¹i cÇn phèi hîp víi Jetro (tæ chøc xóc tiÕn th-

¬ng m¹i NhËt B¶n) t¹i ViÖt Nam ®Ó t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng

t¸c thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ trêng NhËt tíi çc

doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc th«ng tin liªn quan ®Õn ph¬ng

thøc ph©n phèi, thñ tôc xin dÊu chøng nhËn chÊt lîng JIS, JAS vµ

Ecomark. Tuy thÞ trêng NhËt lµ thÞ trêng kh«ng cã h¹n ng¹ch

nhng cho tíi nay ViÖt Nam vµ NhËt B¶n vÉn cha tho¶ thuËn ®îc

víi nhau vÒ viÖc NhËt B¶n giµnh cho ViÖt Nam chÕ ®é MFN

®Çy ®ñ.

Çc ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i vµo thÞ trêng NhËt B¶n cña

çc doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ do chi phÝ kh¶o s¸t

thÞ trêng hÕt søc tèn kÐm. ChÝnh v× thÕ doanh nghiÖp ViÖt

Nam kh«ng n¾m b¾t ®îc nhu cÇu hµng ho¸, thÞ hiÕu tiªu dïng

còng nh quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu cña thÞ trêng NhËt

B¶n. Víi mét thÞ trêng hÕt søc n¨ng ®éng, mang nhiÒu nÐt

®Æc thï riªng nh thÞ trêng NhËt B¶n th× viÖc thiÕu th«ng tin sÏ

h¹n chÕ kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy. ThÞ trêng NhËt

B¶n nhËp khÈu lîng dÖt kim cña ViÖt Nam rÊt nhiÒu do ®ã çc

doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt kim

vµo NhËt B¶n. T¹i thÞ trêng NhËt B¶n çc doanh nghiÖp Trung

Quèc ®· x©y dùng mét hÖ thèng cËp nhËt th«ng tin chÝnh x¸c

còng nh cã kh¶ n¨ng thÝch øng kÞp thêi tríc nh÷ng yªu cÇu míi

cña m«i trêng ®Ó lu«n lu«n tung ra s¶n phÈm míi. Nghiªn cøu

cña çc chuyªn gia NhËt B¶n cho thÊy nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt

- 27 -

Nam chØ nghÜ tíi viÖc thay ®æi mÉu m· khi chu kú cña s¶n

phÈm ®ã bíc sang giai ®o¹n tho¸i trµo, hµng kh«ng b¸n ®îc

n÷a. §iÒu nµy ®· khiÕn cho dï ®· chÊm døt s¶n xuÊt nhng s¶n

phÈm ®ã cßn lu th«ng rÊt nhiÒu trªn thÞ trêng. Trong khi ®ã t¹i

NhËt B¶n çc doanh nghiÖp Trung Quèc lu«n lu«n thay ®æi

mÉu m· khi s¶n phÈm vÉn cßn ¨n kh¸ch nªn mÉu m· hµng ho¸

cña doanh nghiÖp Trung Quèc lu«n míi. Lóc nµy çc s¶n phÈm

s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc theo c«ng nghÖ, tr×nh ®é cña ngêi

NhËt B¶n víi tiªu chuÈn chÊt lîng NhËt B¶n ®îc ngêi tiªu dïng

NhËt B¶n ®ãn nhËn dÔ dµng h¬n çc s¶n phÈm cïng lo¹i ®îc

s¶n xuÊt ë níc kh¸c.

Do ®ã, ®Ó th©m nhËp vµo thÞ trêng NhËt B¶n cÇn tham gia

çc héi chî vµ triÓn l·m th¬ng m¹i, liªn kÕt víi doanh nghiÖp

NhËt B¶n, b¸n hµng trùc tiÕp cho çc nhµ b¸n sØ, hoÆc b¸n lÎ

(çc cöa hµng chuyªn biÖt, çc cöa hµng tæng hîp…). Ngoµi ra

çc doanh nghiÖp níc ngoµi cã thÓ tham gia vµo thÞ trêng NhËt

B¶n nh mét nhµ b¸n lÎ hay mét SPA (SPA lµ mét doanh nghiÖp

hä chÊp nhËn g¸nh rñi ro lín v× ph¶i qu¶n lý tÊt c¶ çc qu¸

tr×nh tõ lóc chÊp nhËn ®¬n ®Æt hµng vµ s¶n xuÊt cho ®Õn

khi b¸n hµng) vµ b¸n trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng th«ng qua

®¬n ®Æt hµng b»ng th. H¬n n÷a, doanh nghiÖp ViÖt Nam cã

thÓ liªn kÕt víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®Þa ph¬ng t¹i NhËt

hoÆc h×nh thµnh mét liªn minh trùc tiÕp víi mét nhµ s¶n xuÊt

t¹i thÞ trêng nµy. Cã thÓ b¸n hµng cho çc doanh nghiÖp th¬ng

m¹i cña NhËt, çc s¶n phÈm nµy sÏ mang nh·n hiÖu cña mét

- 28 -

trong çc s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp nµy ®ang mua b¸n. V×

vËy, nÕu hµng víi mét nh·n hiÖu nµo ®ã mµ kh«ng b¸n ch¹y

th× sÏ cã thÓ bÞ chuyÓn sang nh·n hiÖu kh¸c b¸n ch¹y h¬n.

Çch thøc nµy Ýt rñi ro, nhng kh«ng t¹o ®îc uy tÝn trong thÞ tr-

êng NhËt B¶n - ®iÒu vèn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp

dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh uy tÝn cña m×nh.

HoÆc cã thÓ tiÕp cËn thÞ trêng NhËt B¶n nh lµ mét SPA. Çch

thøc th©m nhËp thÞ trêng nµy cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp

s¶n xuÊt vµ b¸n hµng ®óng thêi h¹n ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng

vµ chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu

vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®ang cã xu híng gi¶m sót nªn cÇn

nghiªn cøu thËt kü çc ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng NhËt B¶n ®Ó

nh·n hiÖu “made in ViÖt Nam” cña mÆt hµng dÖt may kh«ng

bÞ l·ng quªn trªn thÞ trêng NhËt B¶n.

- 29 -

ch¬ng II

Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh

dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

I. Thùc tr¹ng vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu

a. S¶n l îng s¶n xuÊt

Trong thêi gian tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, ngµnh dÖt may ViÖt

Nam ®Æc biÖt lµ ngµnh may c«ng nghiÖp phôc vô xuÊt khÈu

®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. N¨m 1999 ngµnh dÖt may ViÖt

Nam míi chØ s¶n xuÊt ®îc kho¶ng 320 triÖu mÐt v¶i lôa vµ

kho¶ng 40 triÖu mÐt v¶i dÖt kim chiÕm kho¶ng 51% nhu cÇu

cña c¶ níc (700 triÖu mÐt v¶i). Trong ®ã ngµnh dÖt ViÖt Nam

®¹t s¶n lîng s¶n xuÊt trung b×nh lµ 389.000 tÊn s¶n phÈm

dÖt/n¨m vµ tèc ®é t¨ng trung b×nh kho¶ng 50%/n¨m trong

thêi gian tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005.

N¨m 2000, theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª n¨ng

suÊt s¶n xuÊt dÖt kim lµ 35 triÖu s¶n phÈm. Theo c¸c chuyªn

gia ®¸nh gi¸ vÒ dÖt kim, sau 10 n¨m ®Çu t, lÜnh vùc dÖt kim

n¨m 1999 cã 450 m¸y dÖt, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt t¬ng ®¬ng 90

triÖu s¶n phÈm ¸o T. shirt. C¶ ngµnh n¨m 1999 s¶n lîng sîi ®¹t

- 30 -

85.000 tÊn, s¶n lîng lôa ®¹t 304 triÖu m2, s¶n phÈm may lµ

400 triÖu s¶n phÈm. S¶n lîng lôa n¨m 2000 gi¶m xuèng 16

triÖu m2 so víi n¨m 99.

N¨m 2002 toµn ngµnh ®· s¶n xuÊt ®îc 150.000 tÊn sîi, 500

triÖu m2 lôa vµ 70 tÊn v¶i dÖt kim c¸c lo¹i, tuy nhiªn gi¸ trÞ s¶n

xuÊt c«ng nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp nµy còng chØ ®¹t non

6.300 tû ®ång (theo gi¸ 1994). (Nguån: Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt

Nam sè 134 - 22/8/2003). Víi gi¸ trÞ s¶n lîng nh trªn ngµnh dÖt

may ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n n÷a trong viÖc ®Çu t vµo trang

thiÕt bÞ, m¸y mãc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt phôc vô cho nhu

cÇu xuÊt khÈu trong thêi gian tíi.

b. N¨ng lùc s¶n xuÊt, c«ng nghÖ

Do tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt cha cao, thiÕt bÞ thiÕu

®ång bé, 20% tæng sè m¸y trong ngµnh may mÆc tham gia

s¶n xuÊt ®· cò vµ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ. Ngµnh dÖt còng ë

trong t×nh tr¹ng t¬ng tù nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ñ

nhu cÇu. Tríc hÕt, n¨ng lùc s¶n xuÊt v¶i trong níc theo c«ng

suÊt thiÕt kÕ lµ 800 triÖu mÐt nhng s¶n lîng s¶n xuÊt ra chØ

míi ®¹t 376 triÖu mÐt, cha ®îc 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ. Trong

gÇn 600 triÖu mÐt v¶i s¶n xuÊt ®îc th× phÇn lín lµ ®¸p øng

nhu cÇu trong níc, phÇn cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu

chØ cã h¬n 100 triÖu mÐt (n¨m 2001).

Nh vËy, ngµnh may xuÊt khÈu nhËp kho¶ng h¬n 280 triÖu

- 31 -

mÐt v¶i (nhiÒu gÊp 3 lÇn sè v¶i do ngµnh dÖt trong níc cung

cÊp). Dï ®· tËn dông triÖt ®Ó søc lao ®éng cña c«ng nh©n vµ

100% c«ng suÊt m¸y còng chØ s¶n xuÊt ®îc chõng 120.000 s¶n

phÈm dÖt kim vµ 80.000 s¶n phÈm s¬ mi trong mét th¸ng.

HiÖn t¹i, gi¸ trÞ gia t¨ng néi ®Þa ë møc rÊt thÊp kho¶ng 25%.

(Nguån: B¸o Th¬ng M¹i - sè3/2002)

ViÖt Nam cã h¬n 1000 nhµ m¸y dÖt may, thu hót trªn 50 v¹n

lao ®éng, nhng quy m« cßn nhá bÐ. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng chó

ý lµ trong nh÷ng n¨m qua tuy ®· bæ xung, thay thÕ 1.500 m¸y

dÖt kh«ng thoi hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cÊp mÆt hµng dÖt trªn

tæng sè m¸y hiÖn cã lµ 15.500 m¸y th× còng chØ ®¸p øng

15% c«ng suÊt dÖt. Ngµnh may tuy liªn tôc më réng ®Çu t s¶n

xuÊt, ®æi míi thiÕt bÞ d©y chuyÒn ®ång bé chuyªn s¶n xuÊt

c¸c mÆt hµng nh: d©y chuyÒn may s¬ mi, may quÇn ©u,

quÇn Jean, complete, hÖ thèng giÆt lµ…nhng còng cha ®¸p

øng ®îc nh÷ng nhu cÇu xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. (Nguån:

Theo thèng kª cña HiÖp Héi Vitas, n¨m 2002). Thùc tr¹ng cho

thÊy: ë kh©u kÐo sîi chØ cã 30% m¸y mãc thuéc tr×nh ®é kh¸

(gåm c¶ m¸y míi, m¸y ®· qua sö dông, vµ m¸y ®îc c¶i t¹o), cßn

®Õn 70% m¸y mãc thuéc tr×nh ®é trung b×nh vµ díi trung

b×nh. Kh©u dÖt, trõ c¸c thiÕt bÞ dÖt kim lµ t¬ng ®èi kh¸, cßn

dÖt thoi chØ cã trªn 35% m¸y míi, kho¶ng 25% m¸y ®îc c¶i t¹o,

cßn 40% lµ m¸y cò. Cßn kh©u hoµn tÊt, cã 35% sè thiÕt bÞ ®·

sö dông trªn 30 n¨m, 30% sö ®ông tõ 20 - 30 n¨m, cßn 35% lµ

thiÕt bÞ míi nhng còng sö dông 10 - 20 n¨m. (Thêi B¸o Kinh TÕ

- 32 -

ViÖt Nam sè 134 - n¨m 2003).

N¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may

Tiªu chÝM¸y mãc S¶n xuÊt

§¬n vÞTæng m¸y

§¬n vÞN¨ng lùc

1. KÐo sîi

Cäc sîiOE

1.500.000

15.000TÊn

150.000

2.Çn b«ng

ChuyÒn 4 TÊn 10.000

3.DÖt thoi

ThoiKh«ng thoi

10.0005.500

TriÖu m

500

4.DÖt kim

M¸yDK trßnM¸y DK ph¶n

1290250

TÊn 70.000

5.May mÆc

M¸y may 200.000TriÖu

sp500

Nguån: Thèng kª cña Vitas, n¨m 2002

Kh«ng chØ thÕ, ngµnh dÖt may cßn cã nhiÒu h¹n chÕ kh¸c

n÷a: kh©u kÐo sîi thiÕu sîi ch¶i kü; kh©u dÖt thiÕu m¸y dÖt

khæ réng, çc c«ng ®o¹n chuÈn bÞ dÖt (nh hå, m¾c) rÊt yÕu,

kh«ng t¬ng øng víi hÖ thèng m¸y dÖt. Kh©u thiÕt kÕ mÉu dÖt

cßn h¹n chÕ. Sè lîng mÉu v¶i nghÌo nµn vÒ kÕt cÊu mËt ®é sîi

ngang, sîi däc vµ mµu s¾c. Kh©u nhuém, hoµn tÊt cßn thiÕu

çc c«ng ®o¹n chèng co, chèng nhµu…§Êy chÝnh lµ nh÷ng

nguyªn nh©n lµm cho chÊt lîng s¶n phÈm dÖt cßn thÊp, hoÆc

kh«ng æn ®Þnh. Theo ®¸nh gi¸ cña çc chuyªn gia, c«ng nghÖ

thiÕt bÞ cña ngµnh dÖt cßn l¹c hËu so víi çc níc tiªn tiÕn trong

- 33 -

khu vùc kho¶ng 15 n¨m, ngµnh may c«ng nghÖ tuy ®· ®îc c¶i

tiÕn nhiÒu nhng vÉn cßn l¹c hËu h¬n 5 n¨m so víi çc níc. §Æc

biÖt nguån lao ®éng cña ngµnh dÖt may hiÖn nay ®ang trong

t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ vµ lao ®éng phæ th«ng

mét çch trÇm träng. Lao ®éng dÖt may kh«ng cã tay nghÒ

chiÕm 20,4% lµ mét con sè kh¸ cao nªn n¨ng suÊt lao ®éng

thÊp, ch¼ng h¹n cïng mét ca lµm viÖc n¨ng suÊt lao ®éng

b×nh qu©n cña mét lao ®éng ngµnh may ViÖt Nam chØ ®¹t

12 ¸o s¬ mi ng¾n tay hoÆc 10 chiÕc quÇn th× lao ®éng Hång

K«ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ 30 ¸o hoÆc 15-20 chiÕc quÇn.

HiÖn doanh nghiÖp dÖt may trong c¶ níc cÇn kho¶ng 600 triÖu

lao ®éng thiÕt kÕ, 1200 nh©n viªn nam marketing, b¸n hµng

vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu; 40.000 lao ®éng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ë

çc chøc danh gi¸m ®èc, qu¶n ®èc nhµ m¸y, kÜ thuËt viªn…

cïng hµng tr¨m ngµn lao ®éng phæ th«ng, nhng kh«ng cã

nguån cung øng.

Trong khi quy m« ®µo t¹o vµ chÊt lîng lao ®éng cha ®îc

n©ng cao nªn ngµnh dÖt may cßn thiÕu lao ®éng do ®ã lµm

cho c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kh«ng hîp lý dÉn ®Õn n¨ng suÊt

thÊp. HiÖn t¹i ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ang ®Çu t ®Ó t¨ng

tèc.

Nhu cÇu vèn ®Çu t ®Ó t¨ng tèc toµn ngµnh

( §¬n vÞ tÝnh: tØ VND)Nhu cÇu vèn ®Çu t

Toµn ngµnhN¨m 2005 N¨m 2010

Tæng vèn ®©u 35000 30000

- 34 -

t:Trong ®ã §Çu t trùc tiÕp 23200 20000§Çu t gi¸n tiÕp 11800 10000Bao gåm Vèn x©y dùng 3000 2550Vèn thiÕt bÞ 20500 18000Vèn kh¸c 1750 1500Chi phÝ bÊt th-êng

1750 1500

Vèn lu ®éng 8000 6450

Nguån: Sè liÖu cña VinaTex - n¨m 2002

c. C¬ cÊu s¶n phÈm

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n phÈm dÖt may ®· dÇn ®îc

®a d¹ng ho¸. Trong kh©u s¶n xuÊt sîi, tû träng çc mÆt hµng

polyester pha b«ng víi nhiÒu tØ lÖ kh¸c nhau 50/50, 65/35,

83/17...t¨ng nhanh; çc lo¹i sîi 100% polyester còng b¾t ®Çu

®îc s¶n xuÊt; çc lo¹i s¶n phÈm cotton/visco, cotton/aceylic,

wool/acrilic ®· b¾t ®Çu ®îc ®a ra thÞ trêng.

Trong kh©u dÖt v¶i, nhiÒu mÆt hµng dÖt thoi míi, chÊt lîng

cao ®· b¾t ®Çu ®îc s¶n xuÊt. §èi víi mÆt hµng 100% sîi b«ng,

çc mÆt hµng sîi ®¬n ch¶i kü chØ sè cao phôc vô cho may

xuÊt khÈu, mÆt hµng sîi b«ng dµy ®îc t¨ng cêng c«ng nghÖ

lµm bãng, phßng co c¬ häc…®· xuÊt khÈu ®îc sang EU vµ NhËt

B¶n. Mét sè mÆt hµng sîi pha, çc mÆt hµng kate ®¬n mµu sîi

76, 76 ®¬n hay sîi däc 76/2, çc lo¹i v¶i dµy nh gabadin, kaki,

simili, hµng tissus pha len, pha cotton vµ petex, pe/co/petex…

- 35 -

tuy s¶n lîng cha cao nhng ®· b¾t ®Çu ®îc ®a vµo s¶n xuÊt

réng r·i ë nhiÒu doanh nghiÖp. §èi víi mÆt hµng 100% sîi tæng

hîp, nhê ®îc trang bÞ thªm hÖ thèng xe s¨n sîi víi ®é s¨n cao,

thiÕt bÞ comfit, thiÕt bÞ gi¶m träng lîng ®· t¹o ra nhiÒu mÆt

hµng gi¶ t¬ t»m, gi¶ len…thÝch hîp víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, bíc

®Çu ®· giµnh ®îc uy tÝn trong vµ ngoµi níc. Ngoµi ra mÆt

hµng dÖt kim, 75 - 80% s¶n lîng hµng dÖt kim tõ sîi pe/co ®îc

xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, chñ yÕu lµ çc mÆt hµng thuéc nhãm gi¸

thÊp vµ trung b×nh 2,5 - 3,5 USD/s¶n phÈm, tû träng çc mÆt

hµng chÊt lîng cao cßn rÊt thÊp, chñ yÕu vÉn ph¶i nhËp khÈu.

Thùc tÕ cho thÊy, trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y quÇn ¸o do

çc c¬ së trong níc s¶n xuÊt ra chÊt lîng, mÉu m· ngµy cµng ®a

d¹ng, phong phó, ®îc tiªu thô nhiÒu trong níc vµ tiªu thô nhiÒu

trªn thÞ trêng níc ngoµi. Theo çc cuéc th¨m dß gÇn ®©y, uy

tÝn cña hµng may mÆc s¶n xuÊt trong níc ®èi víi ngêi tiªu dïng

néi ®Þa ®· ®îc kh¼ng ®Þnh vµ ®ang cã xu híng ngµy cµng

cao h¬n, ®Æc biÖt lµ çc s¶n phÈm cña çc c«ng ty An Phíc,

May 10, ViÖt TiÕn, Maxx, Sanding, Legafastion, PT2000…Bªn

c¹nh ®ã, çc doanh nghiÖp may mÆc trong níc ®ang cè g¾ng

t¹o ra sù ®éc ®¸o cho mçi dßng s¶n phÈm, theo phong çch

ViÖt Nam. Mét sè c«ng ty ®· n¾m b¾t t©m lý thÝch hµng hiÖu

cña giíi trÎ, ®· s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm míi theo çc mÉu

m· xuÊt hiÖn trªn phim ¶nh, truyÒn h×nh hoÆc ®Æt mua mÉu

m· cña çc nhµ thiÕt kÕ níc ngoµi ®Ó t¹o dÊu Ên riªng cho s¶n

phÈm cña m×nh b»ng çch ®Æt in m¸c quÇn Jean ë níc ngoµi

- 36 -

®Ó thu hót giíi trÎ b»ng sù ®éc ®¸o cña dßng s¶n phÈm míi.

C¬ cÊu c¸c s¶n phÈm may c«ng nghiÖp xuÊt khÈu ®· cã

nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. Ngµnh may ®· cã nh÷ng s¶n phÈm

chÊt lîng cao, ®¸p øng nhu cÇu cña nh÷ng nhµ nhËp khÈu “khã

tÝnh” nh quÇn ¸o thÓ thao, quÇn ¸o Jean…S¶n xuÊt phô liÖu

may còng ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh c¶ vÒ chñng lo¹i vµ

chÊt lîng. Nh÷ng s¶n phÈm nh chØ kh©u Tootal Phong Phó,

kho¸ kÐo Nha Trang, mex ViÖt Ph¸t, b«ng tÊm ViÖt TiÕn, nót

nhùa ViÖt ThuËn…®ñ tiªu chuÈn chÊt lîng cao cho kh©u may

xuÊt khÈu tuy nhiªn s¶n lîng cßn Ýt cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu

hiÖn t¹i cña ngµnh.

d. T×nh h×nh vÒ cung cÊp nguyªn liÖu, phô liÖu

HiÖn nay, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n

ë c¶ ®Çu ra vµ ®Çu vµo: ®ã lµ vÊn ®Ò nguyªn phô liÖu, vèn

®Çu t. Nguyªn phô liÖu ®Ó cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu

hÇu nh cha s¶n xuÊt ®îc ®ang ph¶i nhËp khÈu víi mét lîng kh¸

lín. Nguyªn nh©n lµ ë chç, viÖc s¶n xuÊt nguyªn liÖu trong níc

vµ vïng nguyªn liÖu trong níc cha ®îc chó träng ®óng møc. Vô

b«ng n¨m 2000 - 2001, c¶ níc míi chØ cã h¬n 2000 ha b«ng,

s¶n lîng ®¹t 8000 tÊn. So víi nhu cÇu s¶n xuÊt, nguyªn liÖu

b«ng trong níc míi ®¸p øng ®îc 12 - 15% tæng sè kho¶ng

70.000 tÊn b«ng nguyªn liÖu. (Nguån: B¸o Th¬ng M¹i sè 4 -n¨m

2002).

§Õn n¨m 2002, do gi¸ b«ng cña thÕ giíi gi¶m xuèng thÊp vµ l-

- 37 -

îng sîi nhËp khÈu trong níc cao nªn chØ trong vßng 5 th¸ng n¨m

2002 s¶n lîng nhËp khÈu sîi trong níc ®· t¨ng 33% so víi cïng kú

n¨m 2001. Trong khi ®ã, sîi s¶n xuÊt trong níc b¸n chËm, lµm

nhiÒu doanh nghiÖp sîi kh«ng ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt. S¶n

phÈm tiªu thô khã kh¨n do thÞ trêng NhËt B¶n lµ thÞ trêng tiªu

thô chÝnh kh«ng cã tÝn hiÖu kh¶ quan. Tû träng doanh thu xuÊt

khÈu cña mét sè doanh nghiÖp lµ rÊt thÊp. T×nh h×nh thÞ tr-

êng néi ®Þa khã kh¨n nªn c¸c chØ tiªu s¶n xuÊt vµ tiªu thô

còng bÞ gi¶m m¹nh. Vô b«ng n¨m 2001 - 2002 ®¹t s¶n lîng kh¸

lín nhng do gi¸ b«ng thÕ giíi gi¶m thÊp, nhu cÇu vµ gi¸ sîi gi¶m

nªn møc tiªu thô trong níc ch÷ng l¹i.

Tuy nhiªn, trong n¨m 2002 ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp khÈu tõ

thÞ trêng thÕ giíi 97.133 tÊn b«ng vµ 262.844 tÊn sîi b«ng. Thêi

gian tíi dù kiÕn nhËp khÈu 120.000 tÊn b«ng n¨m 2005 vµ

160.000 tÊn b«ng n¨m 2010 ®Ó ®¹t môc tiªu cña ngµnh ®Ò ra.

T×nh h×nh nhËp khÈu b«ng & s¬ sîi dÖt

N¨m1995 1998 199

9

2000 2001 2002

B«ng (1000

tÊn)62,2 67,6 113,1

97,11

3

S¬ vµ sîi dÖt(ngh×n tÊn)

938 183 160 237 210

Nguån: theo niªn gi¸m thèng kª TP HCM n¨m 2002

- 38 -

Kh«ng chØ khã kh¨n trong viÖc cung cÊp b«ng mµ ngay c¶

çc lo¹i phô liÖu cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu míi chØ

®¸p øng ®îc 10 - 15% nhu cÇu, nªn dÉn tíi t×nh tr¹nh khã kÕt

nèi gi÷a 2 kh©u dÖt vµ may. ViÖc th«ng tin tiÕp thÞ cña çc

doanh nghiÖp dÖt cho doanh nghiÖp may vÉn cßn h¹n chÕ,

chÝnh s¸ch hËu m·i cha chu ®¸o, kh«ng cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi

víi l« hµng m×nh s¶n xuÊt ra ®Õn cïng. ChÝnh v× lý do nµy

khiÕn cho doanh nghiÖp may cha hµo høng ®èi víi çc s¶n

phÈm sÈm cña doanh nghiÖp dÖt ë trong níc.

Ngîc l¹i, doanh nghiÖp may phÇn lín lµ gia c«ng xuÊt khÈu nªn

thêng kh¸ch hµng níc ngoµi chØ ®Þnh nguån nguyªn phô liÖu

níc ngoµi v× thÕ Ýt quan t©m khai th¸c v¶i cña çc doanh

nghiÖp dÖt trong níc cho dï v¶i cña çc doanh nghiÖp dÖt trong

níc cã cïng chñng lo¹i kh«ng thua kÐm g× vÒ mÆt chÊt lîng.

H¬n n÷a, mua v¶i cña níc ngoµi, ngoµi yÕu tè chÊt lîng ®¶m

b¶o, th× dÞch vô hËu m·i cña hä l¹i rÊt tèt. NÕu nh l« v¶i mua

vÒ kh«ng ®¶m b¶o vÒ yªu cÇu chÊt lîng còng nh mÉu th× ®èi

t¸c cung cÊp sÏ s½n sµng ®æi l¹i, thËm chÝ bá c¶ l« hµng v¶i

xÊu ®ã, cung cÊp l« v¶i míi kh¸c cho doanh nghiÖp ViÖt Nam.

§iÒu nµy ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÕm cã doanh nghiÖp

nµo lµm ®îc. MÆt kh¸c chÊt lîng hµng ho¸, phô liÖu s¶n xuÊt

trong níc còng l¹i kh«ng ®¶m b¶o. Mét sè chñng lo¹i s¶n phÈm

trong níc cha s¶n xuÊt ®îc nh v¶i lµm ¸o Jacket, s¬ mi, quÇn

t©y, v¶i may comple, phô kiÖn nh cóc ¸o, x¬ sîi tæng hîp, sîi

phi lam¨ng, t¹o mèt cho v¶i, quÇn ¸o…

- 39 -

T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam

MÆt hµng 1995 1996 2000 2001 2002

Sîi (tÊn) 24.77

6

28.8

79

42.28

6

26.54

9

262.8

44

V¶i (1000

m2)

5.649 6.81

6

853 272

Nguån: Niªn gi¸m thèng kª TP HCM n¨m 2002

Mét ®Æc ®iÓm n÷a mµ doanh nghiÖp níc ta cÇn chó träng lµ

gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm

ngµnh dÖt may ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho ngµnh. Trong thêi gian tíi,

Nhµ níc ta sÏ ®a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång ®Ó ®¶m b¶o cho

®Õn n¨m 2010 ph¶i cã 90.000 tÊn b«ng x¬, trong ®ã chñ

®éng 70% nguyªn liÖu vµ tiÕn tíi lµm chñ hoµn toµn nguyªn

liÖu trong níc lµ môc tiªu cña ngµnh dÖt may. Thñ tíng ChÝnh

Phñ ®· ®ång ý ®Çu t 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng

nguyªn liÖu. §ång thêi c«ng ty b«ng ViÖt Nam ®ang tÝch cùc

®Çu t ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. H×nh thøc ®Çu t trän gãi tõ

®Çu vµo ®Õn bao tiªu s¶n phÈm ®ang ®îc thùc hiÖn ë mét sè

vïng: §akLac, Ninh ThuËn, §ång Nai…Dù b¸o tíi n¨m 2010, diÖn

tÝch trång b«ng trªn c¶ níc cã kh¶ n¨ng sÏ ®¹t 150.000 ha, n¨ng

suÊt b«ng b×nh qu©n ®¹t 18 tÊn/ha cã thÓ ®¸p øng 70% nhu

- 40 -

cÇu nguyªn liÖu cho dÖt may. Níc ta ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n

xuÊt, ph¸t triÓn b«ng cho n¨ng suÊt cao, gièng b«ng sîi mµu,

çc gièng b«ng lai ViÖt Nam 20, c118, VN 15…t¬ng ®¬ng b«ng

nhËp khÈu. Ngoµi ra, Nhµ níc cßn ®Çu t çc côm c«ng nghiÖp

s¶n xuÊt s¶n phÈm may mÆc phô liÖu cho ngµnh may víi tæng

sè vèn ®Çu t lµ 600 triÖu VND t¬ng ®¬ng 40 triÖu USD ®Ó

s¶n xuÊt: m¸c ¸o, nót kim lo¹i, nót nhùa, chØ, çc lo¹i d©y

thun…HiÖn nay, nhµ m¸y kÐo sîi polyester c«ng suÊt 30.000

tÊn/n¨m ®ang ho¹t ®éng tõ nay cho ®Õn n¨m 2005 ®Ó ®¸p

øng sîi cho ngµnh dÖt may.

e. H×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt

khÈu

Trªn toµn quèc hiÖn nay nÕu tÝnh theo khu vùc miÒn B¾c,

miÒn Nam, miÒn Trung th× cã tÊt c¶ 1.031 doanh nghiÖp ho¹t

®éng trong lÜnh vùc dÖt may. Trong 26 tØnh thµnh phÝa Nam

th× sè lîng doanh nghiÖp nhiÒu nhÊt cã 688 doanh nghiÖp çc

lo¹i, 28 tØnh thµnh phè phÝa B¾c cã 285 doanh nghiÖp dÖt

may, 7 tØnh thµnh phè miÒn trung cã 58 doanh nghiÖp. Trong

®ã doanh nghiÖp nhµ níc cã 231 doanh nghiÖp chiÕm 22,34%,

doanh nghiÖp t nh©n cã 449 doanh nghiÖp chiÕm 43,42% cßn

l¹i 34,24% lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.

- 41 -

Sè doanh nghiÖp dÖt may trong toµn quèc

Khu vùc TængQuèc doanh

T nh©n§Çu t níc

ngoµiHéi viªn

Vitas

1PhÝa B¾c (28 tØnh

thµnh)285 140 106 39 112

2MiÒn Trung

( 7 tØnh thµnh)

58 30 19 9 27

3 MiÒn Nam (26 tØnh thµnh)

688 61 324 303 312

4 Tæng 1.031 231 449 351 451

Nguån: Thèng kª cña VITAS n¨m 2002

VÒ thu hót ®Çu t níc ngoµi tÝnh ®Õn nay cã kho¶ng 180 dù

¸n dÖt - sîi - nhuém - ®an len - may mÆc cã hiÖu lùc víi sè vèn

vµo kho¶ng gÇn 1,85 tû trong ®ã cã 130 dù ¸n ®· ®a vµo ho¹t

®éng, t¹o viÖc lµm cho trªn 50.000 lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng

ngh×n lao ®éng gi¸n tiÕp. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc

ngoµi chiÕm trªn 25% gi¸ trÞ s¶n lîng hµng may mÆc c¶ níc.

Doanh nghiÖp dÖt may toµn quèc(theo lo¹i h×nh së h÷u)

- 42 -

Lo¹i h×nh së h÷u

Tæng DÖt MayTh¬ng m¹i &dÞch

vôQuèc doanh 231 32 139 60

T nh©n 449 229 65FDI & Liªn

doanh345 114 215 25

Tæng céng 1.034 273 596 162

Nguån: Theo sè liÖu cña HiÖp héi VITAS n¨m 2002

NÕu ph©n chia doanh nghiÖp dÖt may theo ngµnh s¶n xuÊt

th× hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc may

mÆc chiÕm sè lîng lín nhÊt cã 659, doanh nghiÖp quèc doanh

139 doanh nghiÖp, doanh nghiÖp t nh©n 229, doanh nghiÖp

doanh nghiÖp FDI cã 221. Sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong

ngµnh kÐo sîi cã 99 doanh nghiÖp, dÖt thoi cã 124 doanh

nghiÖp trong doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nhiÒu nhÊt

cã 57 doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh dÖt

kim sè lîng lµ Ýt nhÊt 54 doanh nghiÖp trong ®ã ®a phÇn lµ

doanh nghiÖp nhµ níc 26 doanh nghiÖp, 19 doanh nghiÖp FDI,

cã 9 doanh nghiÖp t nh©n. Ho¹t ®éng dÖt kim cña níc ta hiÖn

nay cßn ®ang trong t×nh tr¹ng khã kh¨n, m¸y mãc kh«ng ®îc

®æi míi, mÆt hµng kh«ng tiªu thô ®îc nh hµng may mÆc nªn

sè lîng doanh nghiÖp ®Çu t vµo ngµnh nµy cßn Ýt.

Doanh nghiÖp dÖt may toµn quèc(theo ngµnh s¶n xuÊt)

- 43 -

Ngµnh s¶n xuÊt Tæng Quèc doanh T nh©n FDI1 KÐo sîi 99 42 17 40*2 DÖt thoi 124 43 24 57*3 Dªt kim 54 26 9 194 May mÆc 659 139 299 221

5Phô liÖu vµ çc lo¹i kh¸c

150 60 65 25

Nguån: Theo sè liÖu cña HiÖp héi VITAS n¨m 2002

Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu hiÖn t¹i s¶n xuÊt hµng ho¸

theo 3 ph¬ng thøc:

- H×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu: §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn

nhÊt hiÖn nay ®èi víi ngµnh dÖt may xuÊt khÈu, 80% hµng

may mÆc xuÊt khÈu lµ gia c«ng cho çc níc NhËt, EU…Thùc

chÊt ®©y lµ h×nh thøc nhËp nguyªn phô liÖu, thËm chÝ c¶ kü

thuËt cña níc ngoµi, thùc hiÖn s¶n xuÊt trong níc vµ sau ®ã t¸i

xuÊt khÈu thµnh phÈm. HÇu hÕt çc doanh nghiÖp dÖt may th-

êng gia c«ng hµng may mÆc cho çc ®¹i lý may mÆc cña Hång

K«ng vµ §µi Loan nªn gi¸ gia c«ng mµ hä nhËn ®îc rÊt thÊp.

Th«ng thêng çc doanh nghiÖp nµy rÊt Ýt kinh nghiÖm vÒ xuÊt

khÈu còng nh nhiÒu doanh nghiÖp t nh©n cßn kh«ng ®¨ng kÝ

ho¹t ®éng xuÊt khÈu. V× hä ho¹t ®éng trªn c¬ së CM (c¾t

may) nªn hä kh«ng cã kh¶ n¨ng mua v¶i còng nh phô kiÖn vµ

còng kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó mua nguyªn vËt liÖu.

¦u ®iÓm gia c«ng xuÊt khÈu lµ huy ®éng ®îc ®éi ngò lao

®éng nhµn rçi, sö dông ®îc ngµnh nghÒ truyÒn thèng, kh«ng

- 44 -

cÇn huy ®éng vèn lín, kh«ng ®äng vèn, tiÕt kiÖm ®îc çc chi

phÝ ®µo t¹o, thiÕt kÕ mÉu, qu¶ng ço, tiªu thô vµ t×m kiÕm

thÞ trêng, kh«ng ph¶i chÞu rñi ro vÒ tiªu thô s¶n phÈm. Trong

khi ®ã l¹i cã thÓ trang bÞ ®îc m¸y mãc hiÖn ®¹i, tiÕp thu ®îc

c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc ngoµi ®ång thêi n©ng cao ®îc

tr×nh ®é qu¶n lý còng nh kü thuËt cho çc çn bé l·nh ®¹o.

Tuy nhiªn, gia c«ng xuÊt khÈu còng cã nhîc ®iÓm lín: Gi¸ gia

c«ng rÎ m¹t do vËy lîi nhuËn thu ®îc tõ gia c«ng hµng cho níc

ngoµi lµ rÊt Ýt (gi¸ gia c«ng + chi phÝ qu¶n lý) so víi søc lùc bá

ra. Chóng ta kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt

trong níc, ®Æc biÖt ngµnh trång d©u nu«i t»m, b«ng, t¹o s¶n

phÈm kh¸c cung cÊp cho viÖc s¶n xuÊt ra v¶i sîi.

- H×nh thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm: H×nh thøc

nµy cµng ®îc ¸p dông phæ biÕn trong çc doanh nghiÖp dÖt

may ViÖt Nam. Çc doanh nghiÖp nhËp khÈu nguyªn liÖu nh

v¶i, sîi, phô liÖu cho hµng may mÆc tõ níc ngoµi, sau ®ã tù tæ

chøc s¶n xuÊt trªn c¬ së nguyªn liÖu nhËp khÈu vÒ. Khi hoµn

thµnh s¶n phÈm sÏ t×m thÞ trêng tiªu thô. Hµng s¶n xuÊt ra sÏ

®îc mang nh·n hiÖu s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam.

H×nh thøc nµy kh¾c phôc ®îc mét sè nhîc ®iÓm chñ yÕu

cña gia c«ng s¶n xuÊt nh: s¶n phÈm ®a ra thÞ trêng, nÕu gÆp

thuËn lîi, gi¸ c¶ hµng ho¸ cao sÏ thu ®îc lîi nhuËn lín, ph¸t huy

®îc n¨ng lùc s¸ng t¹o cña çn bé, t¹o ®îc tªn tuæi uy tÝn trªn

thÞ trêng thÕ giíi, gãp phÇn ph¸t triÓn m¹nh mÏ ngµnh may

mÆc ViÖt Nam. ViÖc nhËp khÈu nguyªn phô liÖu tõ níc ngoµi

- 45 -

®¶m b¶o ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu vÒ chÊt lîng cña mét sè thÞ

trêng khã tÝnh nh EU, NhËt, Mü.

Nhîc ®iÓm lµ viÖc nhËp khÈu nguyªn, phô liÖu tõ níc ngoµi

chi phÝ rÊt tèn kÐm v× nhµ níc kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu

mÆt hµng nµy nªn ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu kh«ng ph¶i lµ

møc thuÕ thÊp. §ång thêi gi¸ c¶ cña çc lo¹i nguyªn phô liÖu

nµy thêng xuyªn biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh vµ so víi nh÷ng

mÆt hµng cïng lo¹i mµ chóng ta cã thÓ s¶n xuÊt ®îc ë trong níc

th× t¬ng ®èi ®¾t h¬n (tuy nhiªn trong níc chØ s¶n xuÊt ®îc

mét lîng kh«ng nhiÒu nªn kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña çc

doanh nghiÖp dÖt may). H¬n n÷a, nÕu kinh doanh theo h×nh

thøc nµy sÏ rÊt dÔ gÆp rñi ro ®èi víi l« hµng bëi çc doanh

nghiÖp cña ta cha thËt sù n¾m v÷ng ®îc çc th«ng tin tõ phÝa

çc thÞ trêng níc ngoµi.

- H×nh thøc sö dông nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong níc dµnh cho

s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu: §©y lµ h×nh thøc kh«ng míi ®èi víi

çc níc cã ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ph¸t triÓn tõ l©u ®êi

nh Anh, Ph¸p, ý…Tuy nhiªn, ®èi víi ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn vÊn

®Ò nµy trong thêi gian nµy qu¶ lµ mét ®iÒu rÊt khã. HiÖn t¹i,

tØ lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm may mÆc ë níc ta chØ chiÓm

15 - 20% lµ mét con sè rÊt thÊp, do ®ã §¶ng vµ nhµ níc ta ®·

®Ò ra chiÕn lîc cïng víi çc doanh nghiÖp thùc hiÖn sao cho

®Õn n¨m 2010 ngµnh dÖt may sÏ ®¶m b¶o tØ lÖ néi ®Þa ho¸

®¹t 70% s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. So víi 2 h×nh thøc trªn, h×nh

thøc tù cung nµy cã u ®iÓm nhiÒu h¬n v× tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ,

- 46 -

sö dông nguån nguyªn phô liÖu trong níc sÏ kÐo theo rÊt nhiÒu

ngµnh nghÒ kh¸c ph¸t triÓn t¹o ®µ ph¸t triÓn ngµnh c«ng

nghiÖp ®Êt níc vµ thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn

®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ th× ®ßi hái cã

sù kÕt hîp cña çc bé ngµnh vµ sù ®oµn kÕt cña çc doanh

nghiÖp trong níc.

Ba h×nh thøc trªn ®Òu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi ngµnh

dÖt may ViÖt Nam. Gia c«ng xuÊt khÈu qua nhiÒu giai ®o¹n

vÉn trë thµnh ho¹t ®éng chñ yÕu cña ngµnh may mÆc. HiÖn t¹i

khi ®Êt níc cßn ®ang nghÌo, çc ngµnh s¶n xuÊt nãi chung vµ

ngµnh dÖt may nãi riªng vÉn cßn l¹c hËu th× ph¬ng thøc gia

c«ng vÉn cßn cã ý nghÜa rÊt to lín, lµ bµn ®¹p ®Ó chóng ta

thùc hiÖn môc tiªu ®Õn n¨m 2010. NÕu biÕt kÕt hîp mét çch

nhÞp nhµng khÐo lÐo vµ cã hiÖu qu¶ c¶ 3 ph¬ng thøc trªn th×

ch¾c ch¾n trong thêi gian gÇn ngµnh dÖt may ViÖt Nam chóng

ta sÏ ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.

Víi thùc tr¹ng cña ngµnh çc chuyªn gia ®¸nh gi¸: ngµnh dÖt

may vÉn cßn chËm ph¸t triÓn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña

ngµnh may mÆc ®Æc biÖt lµ ngµnh may xuÊt khÈu. Mét vÊn

®Ò lín lµ lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng cêng n¨ng lùc cña çc doanh

nghiÖp dÖt may ®ang lµ vÊn ®Ò lín cÇn ®îc gi¶i quyÕt cña çc

cÊp çc ngµnh, çc doanh nghiÖp dÖt may.

2. Ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng

dÖt may

a. Kim ng¹ch xuÊt khÈu

- 47 -

Trong thêi gian h¬n 10 n¨m trë l¹i ®©y, ngµnh dÖt may ®·

chøng tá lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh

tÕ, cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu.

Tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cña ngµnh lµ 24,8%/n¨m, vît lªn

thø 2 vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sau ngµnh dÇu khÝ n¨m 2001.

N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t 2 tû USD

gÊp 16,8 lÇn so víi n¨m 1990 chiÕm tû träng 13,25% trong

tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¶ níc. (Nguån: Bé Th-

¬ng M¹i, n¨m 2002)

Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may n¨m 2001 t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ

so víi n¨m 2000, chØ t¨ng 108.000 triÖu VND, ®ã lµ do trong

n¨m nµy hµng cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh víi hµng cña Trung

Quèc. Nguyªn nh©n còng lµ do nÒn kinh tÕ cña mét sè thÞ tr-

êng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam bÞ suy tho¸i nªn sè lîng

®¬n hµng còng gi¶m ®i so víi n¨m 2000. ThÞ trêng Mü, EU cã

nhiÒu biÕn ®éng khiÕn viÖc xuÊt khÈu hµng may mÆc cña

ViÖt Nam vµo EU vµ Mü gÆp nhiÒu khã kh¨n.

Trong khi ®ã hµng dÖt may cña c¸c níc §«ng ¢u, Campuchia,

Bangladesh, Srilanka, B¾c Phi, xuÊt khÈu vµo EU ®îc miÔn

thuÕ, kh«ng cã h¹n ng¹ch, hµng ViÖt Nam bÞ ®¸nh thuÕ nhËp

khÈu b×nh 14% vµ bÞ khèng chÕ h¹n ng¹ch nªn rÊt bÊt lîi ®èi

víi mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta.

Vµo n¨m 2002, nhµ níc ®· ®a ra c¸c gi¶i ph¸p th¸o gì khã

kh¨n cho doanh nghiÖp ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam,

cÇn ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng h¹n ng¹ch ®èi víi hµng ViÖt Nam mµ

- 48 -

kh¸ch hµng cã nhu cÇu, b·i bá c¸c lo¹i phÝ liªn quan ®Õn h¹n

ng¹ch, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh, ®iÒu chØnh c¬ chÕ

h¹n ng¹ch, chuyÓn sang giÊy phÐp tù ®éng ®èi víi h¹n ng¹ch

c¸c mÆt hµng nhãm II thùc hiÖn tiÕn ®é chËm. N¨m 2002, cïng

víi viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü, vµ thÞ trêng EU

t¨ng thªm 25% h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¸c ®éng kh«ng nhá

®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta.

§Õn cuèi n¨m 2002, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may

cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc 2,7 tû USD t¨ng 37,2% so víi n¨m

2001, riªng xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®¹t gÇn 900 triÖu,

t¨ng 20 lÇn so víi n¨m 2001, chiÕm 33,2% tæng kim ng¹ch hµng

dÖt may. HiÖn nay trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003, kim ng¹ch

xuÊt khÈu ®· t¨ng gÇn 60% so víi cïng kú n¨m 2002. Cha cã

n¨m nµo xuÊt khÈu dÖt may l¹i t¨ng trëng cao nh thÕ, ®Æc

biÖt ®· vît xa gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th« (gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu

th« ®¹t 2,51 tû USD), ®øng vÞ trÝ thø nhÊt vÒ tæng kim ng¹ch

xuÊt khÈu. Dù tÝnh trong n¨m nay kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng

dÖt may sÏ ®¹t 3,5 tû USD, trong khi môc tiªu mµ ngµnh dÖt

may ®· ®Ò ra lµ ®¹t kim ng¹ch 3,2 - 3,3 tû USD.

- 49 -

Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may trong thêi gian

qua

(TriÖu USD)

N¨mKim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt

may

Tæng kim ngach

xuÊt khÈu

TØ träng /tæng sè

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

(íctÝnh)

211

350

550

750

1.150

1.349

1.351

1.682

1.892

2.000

2.700

3.500

2.581

2.985

4.054

5.200

7.255

8.759

9.361

11.532

14.455

15.100

16.710

19.300

8,1%

11,7%

13,6%

14,4%

15,2%

15,4%

14,4%

14,6%

13,08%

13,25%

16,16%

18,13%

Nguån: Bé th¬ng M¹i vµ TCT VINATEX

Ta thÊy tØ träng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may trong

tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc ngµy cµng cao, n¨m 2002

lµ 16,16%, dù tÝnh n¨m 2003 nµy tû träng sÏ lµ 18,13%. HiÖn

trong n¨m nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt

- 50 -

víi mét khã kh¨n ®ã lµ Mü ¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch dÖt may

®èi víi ViÖt Nam tõ ngµy 1.5.2003. Çc doanh nghiÖp trong níc

rÊt lóng tóng tríc t×nh tr¹ng “khª” quota, hµng s¶n xuÊt ra

kh«ng xuÊt khÈu sang Hoa Kú ®îc hoÆc sau khi ®· nhËp khÈu

nguyªn liÖu vÒ ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sang thÞ trêng

nµy nhng v× hÕt h¹n ng¹ch nªn l¹i b¸n rÎ nguyªn liÖu ®i çc níc

kh¸c. Çc doanh nghiÖp ®ang lo l¾ng vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt

viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch ®i Mü sao cho æn tho¶ vµo n¨m 2004

s¾p tíi.

b. Chñng lo¹i hµng dÖt may xuÊt khÈu

Çc mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ngµnh dÖt may ViÖt

Nam: hµng may mÆc, t¬ sîi, v¶i lôa, çc lo¹i s¶n phÈm kh¸c.

Trong ®ã hµng may mÆc chiÕm tû träng lín nhÊt trong çc

mÆt hµng xuÊt khÈu. Nguyªn nh©n còng rÊt dÔ hiÓu, bëi v×

ngµnh may mÆc ®îc ®Çu t kh¸ nhiÒu vÒ m¸y mãc, trang thiÕt

bÞ còng nh çc yÕu tè kh¸c trong khi ®ã ngµnh dÖt th× hiÖn

nay t×nh h×nh s¶n xuÊt vÉn cha tèt c¶ vÒ m¸y mãc, trang

thiÕt bÞ, ®éi ngò c«ng nh©n.

N¨m 1997 vµ n¨m 1998 gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña toµn ngµnh lµ

gÇn nh b»ng nhau kh«ng cã nhiÒu biÕn ®éng. Kim ng¹ch xuÊt

khÈu n¨m 1998 cña ngµnh chØ ®¹t 1370 triÖu USD. Kim ng¹ch

xuÊt khÈu gi¶m do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh

Ch©u ¸ lµm søc tiªu thô cña thÞ trêng nµy gi¶m, hµng ho¸ cña

ViÖt Nam xuÊt khÈu còng gi¶m xuèng râ rÖt, nÒn kinh tÕ çc n-

- 51 -

íc Ch©u ¸ bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ, kÐo theo mét sè thÞ trêng c¸c

níc ngoµi Ch©u ¸ còng bÞ ¶nh hëng.

N¨m 2000 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh ®¹t 1892

triÖu USD nhng hµng may mÆc l¹i gi¶m ®ét ngét xuèng víi kim

ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ rÊt thÊp chØ kho¶ng 50 triÖu USD,

mÆt hµng kh¸c th× kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn nh n¨m 1999

kh«ng thay ®æi nhiÒu, hµng dÖt sîi, v¶i th× còng vÉn nh c¸c

n¨m tríc. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may

t¨ng lªn ®¹t 2000 triÖu USD, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mÆt hµng

may mÆc l¹i t¨ng trë l¹i víi kim ng¹ch kh¸ lín xÊp xØ 1500 triÖu

USD, chiÕm 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh, t¨ng

7,9% so víi n¨m 1999 ®ång thêi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña hµng

v¶i, sîi còng t¨ng tæng kim ng¹ch lµ 170 triÖu USD. N¨m 2002,

kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may t¨ng lªn m¹nh ®¹t 2700 triÖu

USD, trong ®ã mÆt hµng v¶i ®¹t 1950 triÖu USD. (Nguån:

Thèng kª cña Vinatex, n¨m 2002).

Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ngµnh dÖt may

ViÖt Nam cã nhiÒu khëi s¾c. Tõ n¨m 1990 trë vÒ tríc, s¶n phÈm

may mÆc chñ yÕu lµ s¬ mi nam, n÷, quÇn ¸o b¶o hé vµ mét sè

s¶n phÈm ®¬n gi¶n xuÊt khÈu sang thÞ trêng Liªn X« vµ §«ng

¢u víi s¶n lîng n¨m cao nhÊt lµ hµng tr¨m triÖu s¶n phÈm. Khi

thÞ trêng nµy tan vì, sù khñng ho¶ng ®· lµ ®éng lùc cho sù

chuyÓn híng thÞ trêng, t¹o vèn ®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ n©ng

cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt

Nam. S¶n phÈm dÖt may ®· dÇn dÇn ®îc xuÊt khÈu sang thÞ

- 52 -

trêng çc níc ph¸t triÓn nh Canada, Thôy §iÓn, Australia, Hµ

Lan, Ba Lan…§Æc biÖt lµ EU, NhËt B¶n vµ míi ®©y lµ thÞ trêng

tiÒm n¨ng Mü vµ B¾c Mü.

Danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu còng ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn

vµ phong phó h¬n tríc ®©y. Thêi gian vµo nh÷ng n¨m 1990

th× hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ s¬ mi, quÇn nam, n÷ vµ b¶o hé

lao ®éng. Sau ®ã ®Õn n¨m 1992 - 1993 th× mÆt hµng xuÊt

khÈu ®· ®îc bæ xung thªm çc lo¹i ¸o Jacket, s¬ mi cao cÊp,

s¶n phÈm dÖt kim vµ coi ®ã lµ s¶n phÈm chñ ®¹o trong xuÊt

khÈu. Cho tíi n¨m 1995, sè lo¹i hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· lªn

tíi 38 chñng lo¹i trong ®ã 24 chñng lo¹i ®· ph©n bæ hÕt h¹n

ng¹ch cô thÓ lµ çc chñng lo¹i (cat - viÕt t¾t cña category) sau:

1,2,4,5 6,7, 8, 12, 14, 15, 19, 21, 24, 26, 29, 34, 68, 73, 78, 39,

83, 97, 118, 161.

Çc lo¹i hµng ®· xuÊt khÈu sang thÞ trêng NhËt, Canada, EU,

Mü…bao gåm:

V¶i tæng hîp b»ng x¬.

Kh¨n b«ng

Bé complet

Veston nam

Pyjama b»ng v¶i dÖt thoi

ChØ, sîi nh©n t¹o

S¬ mi nam, n÷

Jacket 2,3 líp, Blouson

T.shirt, dÖt kim, cotton

- 53 -

Polo shirt

QuÇn t©y

QuÇn ¸o thÓ thao

V¶i dÖt kim, t¬ t»m

QuÇn ¸o thÓ thao, ®å phô quÇn ¸o

RÌm, th¶m çc lo¹i

Tói x¸ch çc lo¹i

Kh¨n tr¶i giêng

V¶i tæng hîp

QuÇn lãt

Kh¨n tr¶i bµn b»ng lanh gai…

Vµ çc s¶n phÈm tõ sîi P.E, sîi tæng hîp kh¸c.

(Nguån: B¸o th¬ng m¹i - th¸ng 7 n¨m 2002)

Theo ®¸nh gi¸ cña çc tæ chøc níc ngoµi, hµng dÖt may cña

ViÖt Nam kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i song chÝnh sù phong

phó nµy lµm cho chÊt lîng cña çc lo¹i hµng ®ã cha ®îc ®ång

®Òu. Hµng cao cÊp, chÊt lîng cao cña ta cßn Ýt, chñ yÕu lµ s¬

mi nam, T.shirt th× hÇu hÕt l¹i gia c«ng cho níc ngoµi, kiÓu

d¸ng mÉu m· kh«ng cã g× lµ míi l¹ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Mét

sè mÆt hµng kh¸c nh v¶i dÖt kim, t¬ t»m hay sîi cha dÖt th×

h¹n chÕ vÒ mµu s¾c, chÊt lîng cha thËt tèt do chóng ta cßn

nhiÒu khã kh¨n vÒ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó xö lý

s¶n phÈm. MÆt kh¸c, do h¹n chÕ vÒ vèn vµ ho¹t ®éng

marketing, çc lo¹i hµng dÖt may ViÖt Nam cha thÝch øng ®îc

víi sù ®æi thay liªn tôc cña thêi trang thÕ giíi nªn çc mÆt hµng

- 54 -

ViÖt Nam thêng bÞ lçi mèt, dï chÊt lîng cao gi¸ h¹ nhng vÉn

kh«ng b¸n ®îc. §éi ngò thiÕt kÕ t¹o mÉu cña níc ta cßn non yÕu

cha cã nhiÒu kinh nghiÖm, chuyªn m«n cßn kÐm nªn hµng ho¸

cña níc ta kh«ng b¾t kÞp víi nhÞp ®é ph¸t triÓn trªn thÕ giíi.

Do ®ã, ®©y còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®îc chó ý, kh¾c phôc

®Ó s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ngµy cµng ®a

d¹ng, phong phó vÒ mÉu m· vµ cã uy tÝn trªn trêng quèc tÕ.

c. Mét sè thÞ tr êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña n íc ta

- ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín vÒ tiªu thô hµng ho¸

còng nh hµng dÖt may, Mü lµ mét thÞ trêng lín ®èi víi çc

doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ThÞ trêng nµy

còng thÓ hiÖn râ tÝnh u viÖt còng nh tiÒm n¨ng ®Çy høa hÑn

®èi víi xuÊt khÈu hµng dÖt may hiÖn t¹i vµ trong t¬ng lai. Çc

doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam míi b¾t ®Çu th©m nhËp thÞ

trêng ®Çy tiÒm n¨ng nµy chØ trong vµi n¨m gÇn ®©y. N¨m

1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy chØ ®¹t ë møc rÊt

thÊp 9,1 triÖu USD. §©y lµ mét con sè kh«ng ®¸ng kÓ so víi

kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña çc doanh nghiÖp ViÖt

Nam vµo çc thÞ trêng kh¸c nh thÞ trêng NhËt kim ng¹ch lµ 248

triÖu USD, thÞ trêng EU kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 225 triÖu USD.

Trong thêi gian nµy nÕu nh nãi r»ng xuÊt khÈu sang thÞ trêng

Mü ®Çy triÓn väng th× kh«ng ai cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®îc ®iÒu

nµy kÓ c¶ çc chuyªn gia kinh tÕ. N¨m 1997 kim ng¹ch xuÊt

khÈu vµo thÞ trêng nµy chØ t¨ng lªn 2,8 triÖu USD so víi n¨m

- 55 -

1996. N¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 49,5 triÖu USD, nhng

®Õn n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m xuèng chØ ®¹t 44,6

triÖu USD. Víi kim ng¹ch nµy n¨m 2001 ViÖt Nam xÕp thø 64

trong sè çc quèc gia cã xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü. Tuy

nhiªn, so víi 70 tû USD mµ Hoa Kú bá ra hµng n¨m ®Ó nhËp

khÈu s¶n phÈm dÖt may tõ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi th× qu¶ thËt

con sè gÇn 50 triÖu USD xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng

nµy qu¶ lµ bÐ nhá.

Gi¶i thÝch t¹i sao thÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng tiªu thô lín

hµng giÇy da vµ hµng may mÆc mµ lîng hµng dÖt may xuÊt

khÈu cña níc ta vµo thÞ trêng nµy l¹i qu¸ Ýt ái nh vËy. C©u tr¶

lêi thËt ®¬n gi¶n vµ mäi ngêi ai còng biÕt râ: trong thêi gian tõ

n¨m 1995 ®Õn n¨m 2000, níc ta vµ Mü võa míi bíc vµo thêi k×

b×nh thêng hãa quan hÖ do ®ã çc doanh nghiÖp ViÖt Nam

®ang dÇn lµm quen víi thÞ trêng, ®ång thêi cha cã nh÷ng

th«ng tin vµ ®Çu mèi quan träng ®Ó t¨ng cêng hµng xuÊt khÈu

vµo thÞ trêng nµy nªn mÆt hµng dÖt may cña ta còng trong

t×nh tr¹ng th¨m dß thÞ trêng Mü lµ chÝnh. Lóc nµy, HiÖp ®inh

dÖt may ViÖt-Mü víi u ®·i tèi huÖ quèc (quy chÕ MFN) cha

chÝnh thøc ®îc kÝ kÕt nªn çc mÆt hµng dÖt may cña ViÖt

Nam khi xuÊt sang thÞ trêng nµy bÞ mét rµo c¶n th¬ng m¹i kh¸

lín, møc thuÕ suÊt qu¸ cao nªn doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng

dÖt may kh«ng thÓ th©m nhËp ®îc vµo Mü mét çch å ¹t ®îc.

Vµo n¨m 2000 níc ta chÝnh thøc kÝ HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i

ViÖt-Mü, thuÕ suÊt nhËp khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo thÞ

- 56 -

trêng Mü ®· gi¶m ®Õn 10 lÇn. ThÕ nhng trong n¨m 2001 víi sù

kiÖn ngµy 11 th¸ng 9 th× lîng nhËp khÈu cña Mü gi¶m ®¸ng kÓ

nªn mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng

nµy ®¬ng nhiªn lµ còng bÞ gi¶m xuèng. Tõ n¨m 2002 chóng ta

l¹i cã thªm HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt-Mü víi u ®·i tèi huÖ quèc

(MFN) cho hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nªn kim

ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng m¹nh. Theo thèng kª cña

Bé th¬ng m¹i, n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt

Nam ®¹t 2,7 tû USD, t¨ng 37,2% so víi n¨m 2001 th× riªng xuÊt

khÈu sang thÞ trêng Mü ®¹t gÇn 900 triÖu USD, t¨ng gÊp 20

lÇn so víi n¨m 2001, chiÕm 33,2% tæng kim ng¹ch hµng dÖt

may. Møc gia t¨ng xuÊt khÈu kû lôc nµy ®· ®a Mü trë thµnh thÞ

trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín nhÊt cña ViÖt Nam, trªn c¶

EU vµ NhËt vèn l©u nay lµ thÞ trêng chÝnh. Çc doanh nghiÖp

ViÖt Nam ®ang chñ ®éng chuyÓn híng xuÊt khÈu sang Mü

còng nh»m thiÕt lËp chç ®øng t¹i thÞ trêng míi mÎ nµy. N¨m

2002 lµ n¨m th¾ng lîi lín ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam,

®Æc biÖt ®èi víi çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may

vµo thÞ trêng Mü. N¨m 2002, çc doanh nghiÖp ViÖt Nam tËn

dông phÝa Mü cha ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mÆt hµng dÖt may

nªn ®ang t¨ng cêng, nç lùc xuÊt khÈu sang Mü. MÆc dï kim

ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo Mü tõ ®Çu

n¨m ®Õn th¸ng 9 n¨m 2002 t¨ng lªn rÊt m¹nh 234% song chØ

chiÕm kho¶ng 0,7% thÞ phÇn vµ ®øng thø 26 trong tæng sè

çc níc xuÊt khÈu quÇn ¸o vµo Mü, xÕp sau Campuchia (xÕp

- 57 -

thø 17, chiÕm 2,3%), Th¸i Lan (xÕp thø 13, chiÕm 2,8%),

Phillipin (xÕp thø 11, chiÕm 3,1%), Indonesia (xÕp thø 8, chiÕm

3,7%), vµ chØ b»ng 1/10 cña Trung Quèc

Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng Mü

N¨m199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

22003

TrÞ gi¸ triÖu

USD9,1 12 26 34

49,

544,6 900

1900(dù

tÝnh)

Nguån: Thèng kª cña VINATEX n¨m 2002

Tríc t×nh h×nh kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü t¨ng,

mét ®oµn giíi chøc Mü dù kiÕn sang ViÖt Nam ®Ó th¶o luËn vÒ

viÖc ®i ®Õn tho¶ thuËn mét HiÖp §Þnh vÒ hµng dÖt may ViÖt

Nam-Hoa Kú (lµ mét phÇn trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-

Mü), trong ®ã cã viÖc c¶ Mü sÏ ¸p dông quota ®èi víi hµng dÖt

may xuÊt khÈu cu¶ ViÖt Nam vµo Mü b¾t ®Çu tõ n¨m 2003. Do

®ã kÓ tõ n¨m 2003 nh÷ng doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu vµo

thÞ trêng nµy th× ph¶i cã h¹n ng¹ch, nÕu kh«ng th× kh«ng thÓ

xuÊt khÈu ®îc.Theo HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt-Mü, trÞ gi¸ hµng

dÖt may qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch n¨m 2003 gåm 25 nhãm hµng

vµ 38 mÆt hµng cô thÓ nh sau: (B¶ng trang bªn)

§Ó thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ngµy 28 th¸ng 4 n¨m 2003, Bé th-

¬ng m¹i cã v¨n b¶n sè 0962/TM-XNK híng dÉn thùc hiÖn, theo

®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o chi tiÕt, chÝnh x¸c vÒ n¨ng

- 58 -

lùc vµ quy m« s¶n xuÊt cña m×nh ®Ó lµm c¬ së ®èi chiÕu

h¹n ng¹ch vµ cÊp h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Hoa

Kú n¨m 2003. V¨n b¶n quy ®Þnh çc mÉu vµ néi dung hå s¬

gåm çc chøng tõ: ®¬n xin cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt khÈu

hµng dÖt may sang Hoa kú, hîp ®ång xuÊt khÈu (hoÆc gia

c«ng hµng xuÊt khÈu), ho¸ ®¬n th¬ng m¹i, b¶ng kª ®ãng gãi

hµng…V¨n b¶n nghiªm cÊm çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng

dÖt may sö dông giÊy chøng nhËn xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Ó

xuÊt khÈu sang Hoa Kú cña ViÖt Nam ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸

cña níc kh¸c hoÆc dïng visa cña níc kh¸c xuÊt khÈu hµng ho¸

cña ViÖt Nam.

Nh÷ng c«ng viÖc bíc ®Çu cña thùc hiÖn HiÖp ®Þnh nh vËy

t¹o thuËn lîi vÒ qu¶n lý trong thùc hiÖn HiÖp ®Þnh. Tuy nhiªn,

çc doanh nghiÖp l¹i lo l¾ng r»ng h¹n ng¹ch nh vËy cã ®¸p øng

®îc nhu cÇu xuÊt khÈu kh«ng? Vµ lµm thÕ nµo ®Ó sö dông cã

hiÖu qu¶ h¹n ng¹ch. Sù lo l¾ng cña çc doanh nghiÖp lµ hoµn

toµn cã c¬ së, bëi qua thùc tiÔn thùc hiÖn HiÖp ®Þnh dÖt may

EU còng lu«n næi lªn hai vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn, so víi møc ®é

thùc hiÖn cña n¨m 2002 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003, th×

h¹n ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü hµng dÖt may n¨m 2003 lµ 1,7 tû

USD sÏ kh«ng h¹n chÕ nhiÒu viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo

Mü, bëi theo dù kiÕn cña çc quan chøc vµ cña nhiÒu nhµ kinh

doanh kh¶ n¨ng n¨m 2003 chØ thùc hiÖn ®îc kho¶ng 1,5 tû

USD.

- 59 -

C¸c mÆt hµng dÖt may qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch

Cat nhãm hµng

MÆt hµng §¬n vi

H¹n ng¹ch 2003

200 ChØ may, sîi ®Ó b¸n lÎ Kg 300.000301 Sîi, b«ng ®· ch¶i Kg 680.000332 TÊt chÊt liÖu b«ng T¸ 1.000.00

0333 ¸o kho¸c nam d¹ng comple T¸ 36.000334/335 ¸o kho¸c nam n÷ chÊt liÖub«ng T¸ 675.000338/339 S¬ mi dÖt kim nam, n÷ chÊt

liÖu b«ngT¸ 14.000.0

00340/640 S¬ mi nam dÖt thoi chÊt liÖu

b«ng vµ säi t¬ nh©n t¹oT¸ 2.000.00

0341/641 S¬ mi dÖt thoi chÊt liÖu b«ng

vµ sîi nh©n t¹oT¸ 762.698

342/642 V¸y ng¾n chÊt liÖu b«ng vµ sîi nh©n t¹o

T¸ 554.654

345 Sweater chÊt liÖu b«ng T¸ 300.000347/348 QuÇn nam n÷ chÊt liÖu b«ng T¸ 7.000.00

0351/651 QuÇn ¸o ngñ chÊt liÖu b«ng vµ

sîi nh©n t¹oT¸ 582.000

352/652 §å lãt chÊt liÖu b«ng vµ sîi nh©n t¹o

T¸ 1.850.000

359/659-c

QuÇn yÕm Kg 325.000

359/659-s

QuÇn ¸o b¬i Kg 525.00

434 ¸o kho¸c nam chÊt liÖu len T¸ 16.200435 ¸o kho¸c n÷ chÊt liÖu len T¸ 40.000440 S¬ mi nam, n÷ chÊt liÖu len T¸ 2.500

- 60 -

447 QuÇn nam chÊt liÖu len T¸ 52.500448 QuÇn n÷ chÊt len T¸ 32.000620 V¶i b»ng sîi filam¨ng tæng hîp

kh¸cm2 6.364.00

0632 ChÊt liÖu sîi nh©n t¹o T¸ 500.000638/639 ¸o s¬ mi nam n÷ dÖt kim chÊt

liÖu sîi t¬ nh©n t¹oT¸ 1.271.00

0645/646 Sweater chÊt liÖu sîi t¬ nh©n

t¹oT¸ 200.000

647/648 QuÇn nam n÷ chÊt liÖu sîi nh©n t¹o

T¸ 1.973.318

- 61 -

VÊn ®Ò ®Æt ra ®ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó ph©n bæ h¹n ng¹ch

cho hîp lý, cÇn rót kinh nghiÖm tõ viÖc qu¶n lý h¹n ng¹ch dÖt

may EU tríc ®©y. Tõ ®Çu n¨m 2003 ®Õn nay, kim ng¹ch xuÊt

khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng Mü vÉn tiÕp tôc t¨ng nhanh,

hiÖn ®· xuÊt khÈu gÇn 1,3 tØ USD hµng dÖt may vµo Mü. Dù

tÝnh n¨m 2004 nÕu chóng ta vÉn triÓn khai tèt HiÖp ®Þnh th-

¬ng m¹i ViÖt-Mü th× cã kh¶ n¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt

hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy ®¹t tíi 4,1 tû USD, t¨ng 17,1%

so víi n¨m 2003, chiÕm 19% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu .

Ngµy 5 th¸ng 6 n¨m 2003 liªn Bé: Th¬ng m¹i, C«ng nghiÖp vµ

KÕ ho¹ch- §Çu t ®· tæ chøc häp b¸o c«ng bè c¬ chÕ ph©n bæ

h¹n ng¹ch dÖt may sang thÞ trêng Hoa K× n¨m 2003. ViÖc

ph©n giao theo nguyªn t¾c: b×nh ®¼ng gi÷a çc doanh

nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, dùa trªn kÕt qu¶ xuÊt

khÈu cña çc doanh nghiÖp trong n¨m 2002 vµ 3 th¸ng ®Çu

n¨m 2003, ®èi víi çc doanh nghiÖp míi th× dùa vµo n¨ng lùc

s¶n xuÊt, n¨ng lùc xuÊt khÈu, dµnh mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh cho

nh÷ng doanh nghiÖp sö dông v¶i s¶n xuÊt trong níc ®Ó lµm

hµng may mÆc xuÊt khÈu sang thÞ trêng Hoa Kú vµ çc vïng

kinh tÕ khã kh¨n. ViÖc ph©n giao h¹n ng¹ch n¨m nay sÏ chia

lµm 2 ®ît: 80% h¹n ng¹ch ®îc giao tríc, 20% h¹n ng¹ch ®îc giao

sau khi kiÓm tra. ThÕ nhng tõ khi ¸p dông h¹n ng¹ch hµng dÖt

may xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü (tõ ngµy 1 th¸ng 5 n¨m 2003)

cho ®Õn nay ®· x¶y ra mét vÊn ®Ò g©y ra nhiÒu lo l¾ng cho

çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng Mü.

- 62 -

VÊn ®Ò ®ã lµ do h¹n ng¹ch cã h¹n mµ tèc ®é xuÊt khÈu hµng

dÖt may cña çc doanh nghiÖp trong 5 th¸ng ®Çu n¨m qu¸ lín

nªn gi¸ trÞ h¹n ng¹ch cßn l¹i ®Ó giao cho çc doanh nghiÖp

trong th¸ng 7 cuèi n¨m chØ cßn kho¶ng 600 triÖu USD, trong

®ã cã mét sè cat cßn l¹i rÊt Ýt hoÆc kh«ng cßn, buéc çc doanh

nghiÖp ph¶i cã ph¬ng ¸n xö lý phï hîp tríc t×nh h×nh nµy.

Mét trong nh÷ng khã kh¨n c¬ b¶n ®èi víi çc doanh nghiÖp

dÖt may ViÖt Nam lµ çc hîp ®ång s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ®· ký

tõ ®Çu n¨m, nguyªn phô liÖu ®· ®îc nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt

hµng xuÊt khÈu trong c¶ n¨m nhng nay kh«ng cã ®ñ h¹n ng¹ch

®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. §Õn nay, tuy ®· ph©n bæ theo

Th«ng t, ngay c¶ h¹n ng¹ch ph¸t triÓn kho¶ng 15% còng ph©n

víi mét lîng rÊt nhá. Nh vËy, lîng h¹n ng¹ch cha ph©n bæ cßn

rÊt nhiÒu, thËm chÝ cã cat tû lÖ tån trong çc doanh nghiÖp

kh¸ lín mµ cha cã h¹n ng¹ch, nh cat 338/339 (¸o dÖt kim), tån

gÇn 4 triÖu t¸, hoÆc 347/348 (quÇn) tån trªn 2,3 triÖu t¸; t¬ng

®¬ng 50% h¹n ng¹ch cho 8 th¸ng cña c¶ níc.

Nh chuyÖn vÒ mét kh¸ch hµng ®· nhËp khÈu phô liÖu ®Ó

lµm hµng trong th¸ng 9, th¸ng 10 n¨m nay nhng do th«ng tin tõ

Mü lµ cat 338 mµ kh¸ch hµng ®Þnh lµm ®· s¾p ®Çy nªn ph¶i

t¸i xuÊt l« nguyªn phô liÖu nµy ®i níc kh¸c nh Philipines vµ

Kenya. Çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may cña ViÖt Nam

®ang lo l¾ng viÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch n¨m 2004 kh«ng biÕt

c¬ chÕ ph©n bæ quota sÏ ®îc thùc hiÖn nh thÕ nµo cho phï hîp

víi thùc lùc cña çc doanh nghiÖp ®Ó kh«ng x¶y ra nh÷ng t×nh

- 63 -

tr¹ng ®¸ng buån cho çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam khi

kÝ kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng Hoa

K× nh n¨m 2003.

HiÖn nay, nh÷ng s¶n phÈm cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ

trêng Mü ®Òu ph¶i ®îc mét c«ng ty kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ thùc

hiÖn theo tiªu chuÈn SA 8.000. §©y lµ mét yªu cÇu hoµn toµn

míi ®èi víi çc doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tæng c«ng ty DÖt May

ViÖt Nam hiÖn cã 28 doanh nghiÖp thùc hiÖn theo hÖ thèng

qu¶n lý chÊt lîng ISO 9.000, 2 doanh nghiÖp thùc hiÖn ISO

14.000 vµ 4 doanh nghiÖp thùc hiÖn SA 8.000. Tríc m¾t, phÝa

Mü yªu cÇu çc doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm theo SA 8.000 khi

cha cã chøng chØ, nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn, m«i

trêng lµm viÖc cña ngêi lao ®éng. MÆt kh¸c, hµng dÖt may

cña ViÖt Nam hiÖn nay cã tíi 81,2% mÆt hµng v¶i vµ hµng may

mÆc kh«ng cã tªn c¬ së s¶n xuÊt, thµnh phÇn nguyªn liÖu,

nh·n hiÖu hµng ho¸ nªn khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®· bÞ

tõ chèi vµ bÞ tr¶ l¹i hµng g©y nªn thiÖt h¹i lín cho çc doanh

nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam.

Çc nhµ nhËp khÈu vµ b¸n lÎ Mü nªu râ quan ®iÓm xem ViÖt

Nam lµ mét thÞ trêng thiÕt yÕu trong viÖc cung cÊp hµng dÖt

may vµ hä quyÕt t©m tËp trung vµo thÞ trêng nµy trong thêi

gian tíi, trong bèi c¶nh çc h¹n ng¹ch cña çc thÞ trêng nhËp

khÈu truyÒn thèng ®· ®ãng b¨ng. Hä ®¸nh gi¸ ViÖt Nam nh

mét thÞ trêng “më” v× kh¶ n¨ng cung cÊp mÆt hµng dÖt may

Ýt nhÊt lµ ®Õn n¨m 2004 - n¨m mµ hä ®¸nh gi¸ Mü sÏ thiÕu

- 64 -

nguån nhËp khÈu hµng dÖt may trÇm träng. Çc nhµ b¸n lÎ Mü

kh¼ng ®Þnh thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam

lµ sù lùa chän quan träng t¬ng ®¬ng víi Trung Quèc vµ yªu cÇu

chÝnh phñ kh«ng ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi ViÖt Nam vÒ mÆt

hµng nµy.

ThÞ trêng Mü lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng môc tiªu kh«ng

nh÷ng cña doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ cßn cña doanh nghiÖp

cña çc níc. BiÖn ph¸p nhanh nhÊt ®Ó th©m nhËp m¹nh mÏ vµo

thÞ trêng môc tiªu nµy lµ níc ta nhanh chãng ®îc gia nhËp WTO

®Ó hëng lîi tõ viÖc b·i bá quota nhËp khÈu dÖt may vµ gi¶m

thuÕ suÊt nhËp khÈu trong khèi. §ã lµ thêi k× mµ çc doanh

nghiÖp cña ViÖt Nam ®ang tr«ng ®îi vµ còng ph¶i ®èi ®Çu víi

rÊt nhiÒu th¸ch thøc míi ë thÞ trêng khu vùc vµ thÞ trêng quèc

tÕ.

- ThÞ trêng EU víi sè d©n kho¶ng h¬n 360 triÖu ngêi, lµ

mét thÞ trêng cã søc mua vÒ hµng dÖt may rÊt lín, ®ång thêi

còng lµ mét thÞ trêng cã nhiÒu yªu cÇu kh¾t khe vÒ chÊt lîng

cña hµng ho¸. §©y chÝnh lµ trung t©m th«ng tin vÒ mèt cña

hµng may mÆc víi nhiÒu c¬ së t¹o mèt thêi trang næi tiÕng nh:

Feudi(Italia), Agnesh (Ph¸p), CEU of Girmer Gmbh (§øc)…§©y

còng lµ khu vùc cã kü thuËt s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm dÖt may

cao cÊp truyÒn thèng. Theo tÝnh to¸n, hµng dÖt may xuÊt khÈu

vµo thÞ trêng EU phÇn lín (85% - 90%) lµ hµng ph¶i ®¹t yªu cÇu

vÒ mèt thêi trang. Møc nhËp khÈu hµng n¨m t¹i thÞ trêng nµy lµ

63 tû USD trong ®ã: §øc 24,8 tû USD, Ph¸p 9,8 tû USD, Anh 7,9

- 65 -

tû USD…Ngoµi sè tù s¶n xuÊt tiªu dïng 40 tû USD (40%) vµ trao

®æi néi bé khu vùc 44,8 tû USD th× ph¶i nhËp khÈu thªm tõ

çc níc Ch©u ¸ trªn 1 tû USD hµng dÖt may. (Nguån: T¹p chÝ th-

¬ng m¹i sè 60 - n¨m 2003). XuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt

Nam ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh tõ sau HiÖp ®Þnh bu«n b¸n

hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam víi EU ®îc kÝ kÕt ngµy 15 th¸ng

12 n¨m 1992 vµ ®îc thùc hiÖn tõ n¨m 1993 víi tèc ®é t¨ng tr-

ëng b×nh qu©n trªn 23%/n¨m trong 5 n¨m 1993 - 1997.

Th¸ng 11 n¨m 1997, HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam-EU ®· ®îc

kÝ kÕt t¹i Brussel. HiÖp ®Þnh nµy thay thÕ HiÖp ®Þnh cò ®·

hÕt h¹n vµo ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 1997 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy

1 th¸ng 1 n¨m 1998 ®Õn hÕt n¨m 2000. HiÖp ®Þnh míi nµy vÒ

c¬ b¶n vÉn gi÷ nguyªn nh÷ng ®iÒu kho¶n cò, chØ söa ®æi

mét sè ®iÒu. So víi HiÖp ®Þnh cò, HiÖp ®Þnh nµy ®· gi¶i

phãng ®îc 25 cat vèn lµ hµng “nãng” mµ ViÖt Nam ®ang cã

thÞ trêng nh cat 27 (v¸y ng¾n n÷). Nh vËy, n¨m 1998 EU chØ

qu¶n lý 29 mÆt hµng b»ng quota víi tæng khèi lîng t¨ng 31,4%

so víi n¨m 1997. 29 chñng lo¹i hµng tiÕp tôc qu¶n lý b»ng h¹n

ng¹ch lµ cat 4 ®Õn 10, 12, ®Õn 15, 18, 20, 21, 26, 28, 29, 31,

35, 39, 41, 68, 73, 76, 78, 83, 97, 118, 161. Ngoµi çc cat trªn

th× cã tíi 22 chñng lo¹i hµng kh«ng bÞ khèng chÕ sè lîng nhng

chÞu sù qu¶n lý qua cÊp E/L khi xuÊt hµng lµ cat 1 ®Õn 3, 16,

17, 19, 22, ®Õn 24, 27, 32, 33, 36, 37, 90, 115, 117, 136, 156,

157, 159, 160. Çc chñng lo¹i hµng kh¸c kh«ng chÞu sù qu¶n lý

b»ng h¹n ng¹ch hoÆc E/L ®îc xuÊt khÈu tù do vµo thÞ trêng EU,

- 66 -

thñ tôc xuÊt nhËp khÈu nh ®èi víi thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch.

Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU

(§¬n vÞ : TriÖu USD )

N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Kim ng¹ch XK 225 410 521 555 609 559 540

Nguån: Thèng kª n¨m 2002 cña Vinatex

Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr-

êng nµy trong n¨m 2001 gi¶m ®¸ng kÓ so víi n¨m 2000. N¨m

2001 hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU vÉn cßn tån

mét lîng lín h¹n ng¹ch cha thùc hiÖn. Cô thÓ cat 10: mÆt hµng

g¨ng tay cßn tån 3.230.000 ®«i, chiÕm 60,7%, cat 13 quÇn lãt

cßn 3.909.000 chiÕc chiÕm 46,5%; cat 12 bÝt tÊt cßn

2.872.000 ®«i chiÕm 98,4%; ¸o Jacket cßn 2.462.000 chiÕc

chiÕm 12,8%, quÇn dÖt kim cßn 827.000 chiÕc chiÕm 23,3%…

MÆc dï n¨m 2001 xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng cã

nhiÒu thuËn lîi nhng vÉn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do gi¸ gi¶m

liªn tôc, trong khi ®ã gi¸ nguyªn liÖu l¹i t¨ng. C¸c chuyªn gia

trong ngµnh cho r»ng thÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may cßn

nhiÒu kh¶ n¨ng më réng, song c¹nh tranh còng ngµy cµng gay

g¾t, ®Æc biÖt vÒ gi¸ c¶, tØ lÖ xuÊt xø hµng hãa, chÊt lîng s¶n

phÈm vµ tiÕn ®é giao hµng.

N¨m 2002, EU quyÕt ®Þnh t¨ng 25% (trÞ gi¸ 150 triÖu USD)

h¹n ng¹ch cho hµng dÖt may cña ViÖt Nam. §iÒu nµy cã ý

- 67 -

nghÜa rÊt quan träng v× çc doanh nghiÖp ViÖt Nam mÆc dï

rÊt cã kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ trêng EU nhng lu«n bÞ h¹n chÕ

bëi chÕ ®é h¹n ng¹ch. Tõ th¸ng 4 xuÊt khÈu vµo hÇu hÕt çc

thÞ trêng trong EU (trõ ¸o vµ Ai Len) ®Òu t¨ng, ®Õn hÕt th¸ng

5 t¨ng 28,6% so víi cïng k× n¨m 2001. §Æc biÖt sau 8 th¸ng

thùc hiÖn c¬ chÕ míi vÒ qu¶n lý h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt

khÈu ®i çc thÞ trêng cã h¹n ng¹ch, t¹o sù b×nh ®¼ng gi÷a çc

doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt

khÈu hµng dÖt may sang EU, Canada vµ Thæ NhÜ Kú, hÇu hÕt

çc chñng lo¹i mÆt hµng xuÊt khÈu ®Òu t¨ng m¹nh. §ã lµ c¬

chÕ “cÊp giÊy phÐp tù ®éng” cho toµn bé çc mÆt hµng dÖt

may xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU, Canada, Thæ NhÜ Kú.

ViÖc nµy sÏ chÊm døt khi ®¹t tû lÖ xuÊt khÈu 50% h¹n ng¹ch

c¬ së trong quý I, 70% trong quý II vµ 90% trong quý III. XÐt

trªn toµn côc th× ®©y lµ c¬ chÕ míi nhng cã nhiÒu u viÖt.

N¨m 2003 lµ n¨m thø 11 chóng ta thùc hiÖn qu¶n lý vµ ph©n

bæ h¹n ng¹ch hµng dÖt may ®i EU (tÝnh tõ ®Çu n¨m 1993, khi

HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU cã hiÖu lùc). Nh»m

æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, sau khi tiÕp thu ý kiÕn cña

çc bé ngµnh cã liªn quan vµ çc thµnh phè lín, ngµy 12 th¸ng 8

n¨m 2002 liªn Bé Th¬ng m¹i, C«ng nghiÖp, KÕ ho¹ch vµ §Çu t

®· ban hµnh th«ng t liªn tÞch sè 08 híng dÉn viÖc giao vµ thùc

hiÖn h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU,

Canada, Thæ NhÜ Kú n¨m 2003. Quy chÕ nµy ®îc c¶i tiÕn bæ

xung, ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu: c«ng khai, minh b¹ch, kh«ng

- 68 -

ph©n biÖt ®èi xö; æn ®Þnh h¹n ng¹ch ®Ó doanh nghiÖp chñ

®éng ký vµ thùc hiÖn hîp ®ång n¨m 2003 ngay trong quý 4

cña n¨m 2002; khuyÕn khÝch çc c«ng ty xuÊt khÈu b»ng v¶i

s¶n xuÊt trong níc; sö dông h¹n ng¹ch cã hiÖu qu¶ vµ tËn dông

lao ®éng.

§Õn nay chÝnh s¸ch cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu tù ®éng vµo

thÞ trêng EU cña mét sè mÆt hµng ®· kh«ng cßn cã hiÖu lùc:

ngng cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu tù ®éng ®èi víi mÆt hµng bé

quÇn ¸o ngñ (cat 18) vµ mÆt hµng quÇn ¸o dÖt kim (cat 83),

quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng (cat 76), sîi tæng hîp (cat 41).

Tuy nhiªn, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt

Nam sang thÞ trêng EU n¨m 2002 l¹i gi¶m ®¸ng kÓ so víi n¨m

2001 chØ ®¹t 540 triÖu USD. Trong n¨m 2003 ViÖt Nam l¹i cã

thªm mét c¬ héi t¨ng lîng hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo EU, sau

khi Liªn minh Ch©u ¢u - EU ®· chÊp nhËn t¨ng 50 - 70% h¹n

ng¹ch cho çc mÆt hµng dÖt may nh¹y c¶m cña ViÖt Nam xuÊt

khÈu vµo thÞ trêng nµy trong n¨m nay. Tho¶ thuËn trªn ®¹t ®îc

sau cuéc ®µm ph¸n bæ xung, söa ®æi HiÖp ®Þnh bu«n b¸n

hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU, ®îc tiÕn hµnh tõ 12 ®Õn

15 th¸ng 2 n¨m 2003 t¹i Hµ Néi. Trëng ®oµn ®µm ph¸n, Thø tr-

ëng Bé th¬ng m¹i L¬ng V¨n Tù vµ Trëng ®oµn phÝa EU, «ng Lan

Wilkinson, Vô trëng Vô Th¬ng m¹i Uû ban Ch©u ¢u, ®· chÝnh

thøc ký t¾t HiÖp ®Þnh. Theo ®ã, mét sè mÆt hµng dÖt may

kh¸c cña çc doanh nghiÖp ViÖt Nam còng sÏ ®îc xuÊt khÈu

sang EU theo nhu cÇu. Hai bªn còng ®ång ý ®©y lµ mét HiÖp

- 69 -

®Þnh më vµ cã thÓ th¶o luËn ®Ó t¨ng cao h¬n h¹n ng¹ch xuÊt

khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang EU, vµo bÊt kÓ thêi

®iÓm nµo trong n¨m tíi.

§¸p l¹i, ViÖt Nam còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho EU t¨ng

®Çu t vµo ViÖt Nam phï hîp víi yªu cÇu cña mét níc ®ang ph¸t

triÓn vµ theo luËt ph¸p ViÖt Nam. Víi HiÖp ®Þnh võa ®îc kÝ

kÕt, dù tÝnh kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang

thÞ trêng EU trong n¨m 2003 cã thÓ ®¹t tíi 800 - 850 triÖu USD,

t¨ng kho¶ng 300 triÖu USD so víi n¨m 2002, ®a tæng kim

ng¹ch xuÊt khÈu gi÷a hai bªn vît con sè 6 tû USD.

ViÖt Nam vµ EU ®· qua 4 lÇn söa ®æi HiÖp ®Þnh bu«n b¸n

hµng dÖt may ký n¨m 1992. Vµo thêi ®iÓm ®ã, ViÖt Nam míi

xuÊt khÈu sang EU gÇn 200 triÖu USD hµng dÖt may mçi n¨m.

N¨m 2002 tuy t¨ng h¬n tríc nhng cã xu híng gi¶m vµ chØ ®¹t

540 triÖu USD. Trong thêi gian 10 n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt

khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang EU ®¹t b×nh qu©n 600

triÖu USD/n¨m, lîng xuÊt khÈu hµng dÖt may lu«n chiÕm tõ 50 -

65% tæng kim ng¹ch hµng dÖt may xuÊt khÈu. ChÝnh v× thÕ

c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam kh«ng nªn ®Ó mÊt thÞ tr-

êng nµy.

Nguyªn nh©n cña sù gi¶m sót kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt

may ViÖt Nam lµ: kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt-Mü cã

hiÖu lùc thi hµnh nhiÒu doanh nghiÖp dÖt may trong níc tá ra

l¬ lµ ®èi víi thÞ trêng EU ®æ x« vµo thÞ trêng Mü ®Ó chiÕm

thÞ phÇn. §a sè doanh nghiÖp dÖt may trong níc cho r»ng xuÊt

- 70 -

khÈu vµo thÞ trêng Hoa Kú dÔ h¬n so víi xuÊt khÈu vµo thÞ tr-

êng EU, vèn lµ thÞ trêng kü tÝnh, cã nhiÒu ®ßi hái kh¾t khe

h¬n vÒ chÊt lîng, mÉu m·…h¬n n÷a çc ®¬n hµng tõ thÞ trêng

Hoa Kú thêng cã sè lîng nhiÒu h¬n so víi thÞ trêng EU.

MÆt kh¸c, theo çc chuyªn gia thÞ trêng, ho¹t ®éng xuÊt

khÈu dÖt may tõ ViÖt Nam sang EU mÆc dï ®· cã 10 n¨m kinh

nghiÖm, nhng chñ yÕu vÉn lµ xuÊt khÈu qua çc doanh nghiÖp

trung gian cña NhËt, Hµn Quèc, §µi Loan…Vµ çc c«ng ty nµy sö

dông ViÖt Nam nh mét c¬ së gia c«ng. Hä cung cÊp toµn bé

v¶i, phô kiÖn vµ mÉu m·, kh¸ch hµng cuèi cïng chñ yÕu lµ

nh÷ng níc trong EU vµ nh÷ng níc T©y ¢u kh¸c. Do çc nhµ s¶n

xuÊt hµng dÖt may cña ViÖt Nam chñ yÕu vÉn lµm gia c«ng

cho kh¸ch hµng truyÒn thèng EU gäi lµ ph¬ng thøc CTM, ph¬ng

thøc nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ngêi mua hµng vµ thùc tÕ t¹o

ra Ýt gi¸ trÞ gia t¨ng. Çc nhµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt

Nam ®Õn nay vÉn cha hiÓu râ thÞ trêng vµ cha x¸c ®Þnh ®îc

mÆt hµng truyÒn thèng ë EU.

Çc nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam ®ang cè g¾ng nhËp khÈu v¶i ®Ó

cã thÓ xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng níc ngoµi theo

ph¬ng thøc FOB ®Ó t¨ng hµm lîng gi¸ trÞ gia t¨ng cho mÆt

hµng dÖt may, tuy nhiªn ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã mèi liªn hÖ

víi ngêi mua cuèi cïng, ph¶i cã kiÕn thøc kinh nghiÖm trong

viÖc t×m nguån cung cÊp v¶i, phô kiÖn vµ nguån vèn. Ph¬ng

thøc nµy còng cã nhiÒu rñi ro riªng, chÊt lîng hµng kh«ng ®ång

bé, kh«ng ®óng hîp ®ång dÉn ®Õn hµng bÞ tõ chèi, giao hµng

- 71 -

chËm dÉn ®Õn viÖc huû çc ®¬n ®Æt hµng hoÆc bÞ ph¹t,

nh÷ng hËu qu¶ ®ã cã thÓ rÊt tèn kÐm. H¬n n÷a, hµng dÖt

may ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh kh¸ gay g¾t víi Trung

Quèc vèn mét cêng quèc vÒ xuÊt khÈu dÖt may l¹i ®ang cã lîi

thÕ lµ thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO vµ ®îc phÝa EU b·i

bá h¹n ng¹ch. Gi¸ c¶ hµng dÖt may ViÖt Nam còng cha cã søc

c¹nh tranh do ph¶i g¸nh çc chi phÝ phô trî nh vËn t¶i, giao

nhËn, lu kho trong níc qu¸ cao so víi çc níc xuÊt khÈu hµng dÖt

may trong khu vùc. ViÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch dÖt may còng

g©y nhiÒu trë ng¹i ®èi víi çc doanh nghiÖp dÖt may, h¹n

ng¹ch thêng kh«ng ®îc b¸o sím, lµm cho doanh nghiÖp bÞ thô

®éng, lu«n ph¶i do dù kh«ng d¸m ký ®¬n hµng lín, mµ chØ

d¸m nhËn nh÷ng ®¬n hµng nhá.

NhiÒu chuyªn gia c¶nh b¸o r»ng, nÕu kh«ng chÆn ®øng vµ

®¶o ngîc xu híng gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may

sang thÞ trêng EU, viÖc thùc thi çc chØ tiªu t¨ng kim ng¹ch

xuÊt khÈu çc mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam trong mÊy n¨m tíi sÏ

gÆp nhiÒu khã kh¨n v× EU s¾p t¨ng h¹n ng¹ch cho ViÖt Nam

®Ó tiÕn tíi xo¸ bá hoµn toµn h¹n ng¹ch vµo n¨m 2005. §Æc biÖt

tõ ®Çu n¨m 2004, khi EU sÏ bao gåm 25 nÒn kinh tÕ thµnh viªn,

nÕu doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam kh«ng cã sù chuÈn bÞ

b©y giê, rÊt cã thÓ sÏ bÞ tuét mÊt thÞ phÇn vµ kh¸ch hµng. §Ó

®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng

EU, çc doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu kü h¬n thÞ hiÕu tËp qu¸n

tiªu thô cña çc thÞ trêng cô thÓ ë EU, t¨ng cêng ®Çu t ®Ó

- 72 -

®¶m b¶o çc tiªu chuÈn vÒ x· héi, c¶i thiÖn chÊt lîng mÉu m·

s¶n phÈm…§ång thêi muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng EU cã

hiÖu qu¶, doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn sím su tËp ®ñ

çc chøng chØ vÒ qu¶n lý chÊt lîng nh: ISO 14.000, ISO 9.000,

SA 8.000, BS 7750…bëi v× thÞ trêng EU yªu cÇu vÒ chÊt lîng

cßn kh¾t khe h¬n c¶ thÞ trêng Hoa Kú.

- ThÞ trêng NhËt B¶n vèn lµ mét cêng quèc vÒ dÖt may.

Ngay tõ buæi ®Çu, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸

®Êt níc, NhËt B¶n ®· chän ngµnh dÖt may nh lµ mét ngµnh

c«ng nghiÖp mòi nhän. Nhµ níc NhËt B¶n ®Çu t rÊt nhiÒu vµo

ngµnh nµy vµ ®· ®¹t ®îc møc t¨ng trëng ®¸ng kÓ, s¶n phÈm

®· ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc. Tuy nhiªn,

nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do gi¸ nguyªn liÖu trªn thÞ trêng thÕ giíi

cao, ®ång yªn t¨ng gi¸ kÕt hîp víi chi phÝ lao ®éng kh¸ cao nªn

viÖc s¶n xuÊt çc s¶n phÈm dÖt may kÐm hiÖu qu¶ vµ lîi

nhuËn thÊp. T×nh tr¹ng nµy ®· dÉn ®Õn viÖc çc nhµ s¶n xuÊt

chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n phÈm ra níc ngoµi vµ t¨ng cêng nhËp

khÈu hµng dÖt may.

Kim ng¹ch nhËp khÈu mÆt hµng nµy cña NhËt B¶n kh¸ cao,

kh«ng ngõng t¨ng lªn trong thêi gian gÇn ®©y. N¨m 2000 tæng

nhËp khÈu hµng dÖt may cña NhËt B¶n lµ 40.938 tû yªn t¨ng

16% so víi n¨m 1999. Trong ®ã s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu

cã tæng gi¸ trÞ lµ 2.624 tû yªn chiÕm 6,5% tæng kim ng¹ch

nhËp khÈu dÖt may cña NhËt B¶n vµ t¨ng 11,6% so víi n¨m

1999. V¶i vµ phô liÖu ngµnh may mÆc gi¸ trÞ nhËp khÈu lµ

- 73 -

2.115 tû yªn chiÕm 5,2% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu dÖt

may, t¨ng 14% so víi n¨m 1999. N¨m 2001, kim ng¹ch nhËp

khÈu hµng dÖt cña NhËt B¶n lµ 4,7 tû USD gi¶m 4% so víi lîng

nhËp khÈu n¨m 2000, kim ng¹ch nhËp khÈu hµng may mÆc vµo

thÞ trêng nµy lµ 19,15 tû USD lµ mét con sè kh¸ lín.

HiÖn nay, ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng

NhËt B¶n víi kim ng¹ch kho¶ng 400 - 500 triÖu USD/n¨m nhng

thÞ phÇn cña ta t¹i NhËt cßn rÊt nhá bÐ. (Nguån: Niªn gi¸m

thèng kª n¨m 2001*). NhËt B¶n mçi n¨m nhËp khÈu kho¶ng 23

tû USD th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ chiÕm

kho¶ng 2,5%, so víi Trung Quèc 65%, Hµn Quèc 6%.

Ghi chó: * Website:

http://www.itcp.hochiminhcity.gov.vn/ttdnvn/ncnn /nhatban/

§Ó xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy c¸c doanh

nghiÖp ViÖt Nam cÇn chó träng h¬n n÷a ®Õn s¶n xuÊt dÖt

kim bëi kho¶ng 70% lîng nhËp khÈu dÖt may cña NhËt B¶n lµ

hµng dÖt kim. Môc tiªu sÏ lµ thÞ trêng ®¹i chóng, cha ph¶i lµ thÞ

trêng quÇn ¸o cao cÊp bëi n¨ng lùc s¸ng chÕ mÉu m· cña ta cha

thÓ cã biÕn chuyÓn m¹nh mÏ trong thêi gian tíi.

Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng

NhËt B¶n

(§¬n vÞ : triÖu USD ) N¨m 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Kim ng¹ch

xuÊt khÈu248 325 321 417 620 558 500

- 74 -

http://www.itcp.hochiminhcity.gov.vn/ttdnvn/ncnn%20/nhatban/

Nguån: Tæng côc thèng kª n¨m 2002

MÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ trêng NhËt B¶n ®· tõ

l©u kim ng¹ch rÊt cao. NhËt B¶n vèn lµ thÞ trêng truyÒn thèng

cña çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may cñaViÖt Nam,

®ång thêi thÞ trêng nµy l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch nªn thuËn

lîi cho çc doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp thÞ trêng dÔ

dµng h¬n ®èi víi viÖc th©m nhËp vµo thÞ trêng cã h¹n ng¹ch

nh thÞ trêng EU, Mü…H¬n n÷a, ®èi víi hµng dÖt may cñaViÖt

Nam vµ hµng dÖt may cña Trung Quèc ®Òu ®îc NhËt B¶n cho

hëng quy chÕ MFN.

Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt B¶n n¨m 1996 thÓ hiÖn râ

®©y lµ thÞ trêng l©u ®êi vµ cã triÓn väng ®èi víi ngµnh dÖt

may xuÊt khÈu ViÖt Nam. Thêi ®iÓm khi çc doanh nghiÖp míi

tiÕp cËn thÞ trêng th× kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt vµo n¨m

nµy ®· ®¹t ®îc 248 triªô USD cao nhÊt trong çc thÞ trêng xuÊt

khÈu chÝnh nh thÞ trêng EU, thÞ trêng Mü…N¨m 2001 kim

ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt ®¹t 620

triÖu USD t¨ng 48% so víi n¨m 2000. Tuy nhiªn, n¨m 2002 th×

kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam l¹i gi¶m ®i so

víi kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2001 gÇn 11% chØ ®¹t gÇn 558

triÖu USD.

Trong 4 thÞ trêng chÝnh chiÕm 85% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña

mÆt hµng dÖt may ViÖt Nam cã 2 thÞ trêng EU vµ Mü cã møc

t¨ng trëng cao, cßn 2 thÞ trêng NhËt vµ §µi Loan cã møc t¨ng tr-

- 75 -

ëng ©m. Trong 4 th¸ng ®Çu n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu

hµng dÖt may sang NhËt gi¶m kho¶ng 11 triÖu USD so víi cïng

k× n¨m 2002. T×nh tr¹ng nµy kh«ng tèt cho çc nhµ s¶n xuÊt

vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam v× xu híng xuÊt khÈu

sang thÞ trêng nµy ®ang gi¶m tõ n¨m 2002.

Trong n¨m nay nÕu nh doanh nghiÖp dÖt may kh«ng cã

nh÷ng biÖn ph¸p thÝch ®¸ng ®Ó vùc dËy thÞ trêng nµy th×

®©y sÏ lµ mét bÊt lîi lín v× nã ¶nh hëng tíi viÖc hoµn thµnh

môc tiªu ®· ®Ò ra.

Bé th¬ng m¹i ®a ra 2 lý do cho sù suy gi¶m nµy: kinh tÕ NhËt

cha hoµn toµn tho¸t khái suy tho¸i vµ Trung Quèc më réng thÞ

phÇn. Çc nhµ ph©n tÝch cho biÕt, thÞ phÇn hµng dÖt may

Trung Quèc t¹i NhËt B¶n tiÕp tôc t¨ng lªn tõ 78,1% n¨m 2001 lªn

79,2% vµo n¨m 2002. Cã 3 lý do cho sù t¨ng trëng nµy. Thø

nhÊt, Trung Quèc ®· chÝnh thøc gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i

thÕ giíi cuèi n¨m 2001 vµ 2002 lµ n¨m ®Çu tiªn níc nµy hëng lîi

tõ nh÷ng quy chÕ thµnh viªn cña WTO: thuÕ nhËp khÈu hµng

dÖt may vµo NhËt B¶n ®· gi¶m kho¶ng 20%. Thø hai, quy chÕ

thµnh viªn cña WTO ®· gióp cho Trung Quèc hëng nh÷ng u ®·i

cña HiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO, theo ®ã kh«ng h¹n chÕ sè l-

îng xuÊt khÈu hµng dÖt may sang çc thµnh viªn WTO, trong

®ã cã NhËt B¶n. Ngoµi ra, quy chÕ thµnh viªn WTO cho phÐp

Trung Quèc thu hót sè lîng lín çc nhµ ®Çu t hµng dÖt may cña

NhËt B¶n, vµ ®iÒu nµy còng gióp t¨ng lîng hµng xuÊt khÈu

sang thÞ trêng NhËt B¶n. Thø ba, hµng dÖt may Trung Quèc cã

- 76 -

chÊt lîng kh¸ tèt, ®a d¹ng vÒ mÉu m· vµ møc gi¸ thÊp ®· cã søc

c¹nh tr¹nh tèt h¬n nhiÒu so víi hµng ViÖt Nam. Theo íc tÝnh, chi

phÝ hµng dÖt may cña ViÖt Nam cao h¬n tõ 25 - 30% so víi

hµng Trung Quèc. Tuy nhiªn, yÕu kÐm cña dÖt may ViÖt Nam

cßn thÓ hiÖn ë mét sè mÆt kh¸c: chÊt lîng ë møc trung b×nh

vµ cha cã mét th¬ng hiÖu t¹i NhËt B¶n. Bªn c¹nh ®ã, phÇn lín

vËt liÖu dÖt may cña ViÖt Nam ®Òu ph¶i nhËp khÈu vµ do vËy

s¶n xuÊt rÊt thô ®éng. Trong n¨m 2002 ngµnh dÖt may ViÖt

Nam ®· nhËp khÈu tíi 97.133 tÊn b«ng vµ 262.844 tÊn sîi b«ng.

(Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002)

Ngµnh ®Æt ra môc tiªu lµ n¨m 2005 ®¹t 0,8 ®Õn 1,1 tû USD

xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng NhËt B¶n. Còng nh thÞ

trêng EU, doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng xuÊt khÈu trùc tiÕp

sang thÞ trêng nµy chñ yÕu lµ th«ng qua mét sè doanh nghiÖp

cña Hång K«ng, §µi Loan…do ®ã kh«ng chñ ®éng ®îc mÉu m·,

gi¸ gia c«ng thÊp vµ kh«ng cã mÆt hµng chÝnh cña m×nh.

- ThÞ trêng kh¸c: Trong sè çc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc

cña ViÖt Nam, ngµnh dÖt may ®ãng gãp mét vÞ trÝ quan träng

trong kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm, nhÊt lµ ®èi

víi lao ®éng n÷. Riªng n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may

®¹t 1,9 tû USD, ®øng thø 2 sau ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c

dÇu khÝ. Trong ®ã, xuÊt khÈu sang thÞ trêng çc níc ASEAN ®¹t

58,77 triÖu USD chiÕm 3,11% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña

toµn ngµnh. §ång thêi, ViÖt Nam còng nhËp khÈu 41,1 triÖu

USD vÒ hµng dÖt may tõ çc níc ASEAN, chiÕm 9,2% tæng kim

- 77 -

ng¹ch nhËp khÈu cña hµng dÖt may.

T¹i Héi nghÞ, ®¹i diÖn HiÖp héi dÖt may çc níc ASEAN

(AFTEX) ®· cïng nhau bµn b¹c, trao ®æi th«ng tin nh»m gióp ®ì

nhau ®æi míi c«ng nghÖ, ®µo t¹o çn bé qu¶n lý, thÞ trêng ®Ó

n©ng cao søc c¹nh tranh khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho ngµnh

c«ng nghiÖp dÖt may çc níc tham gia AFTA. Môc tiªu lµ phÊn

®Êu ASEAN ph¶i trë thµnh khèi m¹nh vÒ kinh tÕ x· héi cã ®ñ

søc c¹nh tranh cao vÒ hµng dÖt may ®Ó thu hót kh¸ch hµng

trªn thÕ giíi. §Ó t¨ng cêng hîp t¸c vµ n©ng cao søc c¹nh tranh

cña khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho ngµnh dÖt may çc níc tham

gia AFTA, HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®· ®Ò nghÞ çc níc trong

HiÖp héi hç trî vÒ ®µo t¹o çn bé kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho

viÖc trao ®æi th«ng tin, gióp ®ì vÒ çc c«ng t¸c nghiªn cøu thÝ

nghiÖm, qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm, hç trî c«ng t¸c ®æi míi

c«ng nghÖ vµ t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt.

Theo lé tr×nh héi nhËp, hµng dÖt may ®ang ®îc b¶o hé ë

møc cao sÏ gi¶m dÇn xuèng møc tèi ®a 5% vµo n¨m 2006. Cßn

theo hiÖp ®Þnh ATC/WTO, ®Õn cuèi n¨m 2001 çc níc ph¸t

triÓn thùc hiÖn viÖc b·i bá h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may

tõ çc níc thµnh viªn cña WTO. Nh vËy hÇu hÕt çc ®èi thñ c¹nh

tranh xuÊt khÈu dÖt may lín sÏ cã lîi thÕ h¬n ViÖt Nam.

So víi çc níc trong khu vùc ASEAN th× ViÖt Nam ®ang bÞ

xÕp vµo çc níc cßn tôt hËu so víi khu vùc nªn ViÖt Nam cßn

ph¶i kh¾c phôc nhiÒu ®Ó ®uæi kÞp çc níc nµy vÒ çc mÆt.

ViÖt Nam trong khu vùc ®ang chÞu sù c¹nh tranh rÊt lín v× c¬

- 78 -

cÊu hµng dÖt may xuÊt khÈu cña khu vùc nµy còng t¬ng tù nh

çc mÆt hµng cña ViÖt Nam. §ång thêi çc níc nµy l¹i cã lîi thÕ

h¬n chóng ta vÒ nhiÒu mÆt: c«ng nghÖ kü thuËt, nguån

nguyªn liÖu, ®éi ngò çn bé cã tay nghÒ cao, gi¸ thµnh s¶n

xuÊt mÆt hµng dÖt may thÊp h¬n nhiÒu so víi níc ta.

Nguån: Thèng kª cña Vinatex n¨m 2002

- 79 -

II. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam

1. N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu

ViÖt Nam

Theo DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi (WEF): n¨ng lùc c¹nh tranh

cña mét quèc gia lµ kh¶ n¨ng ®¹t ®îc vµ duy tr× møc t¨ng tr-

ëng cao trªn c¬ së çc chÝnh s¸ch, thÓ chÕ t¬ng ®èi bÒn v÷ng

vµ çc ®Æc trng kinh tÕ kh¸c. Tõ ®ã cã thÓ më réng kh¸i niÖm

cho mét ngµnh kinh tÕ cô thÓ. Nh vËy, n¨ng lùc c¹nh tranh xuÊt

khÈu cña mét ngµnh hµng lµ kh¶ n¨ng mét chñ thÓ t¹o ra ®Ó

duy tr× lîi nhuËn vµ thÞ phÇn t¹i çc thÞ trêng níc ngoµi mµ t¹i

®ã cã nhiÒu chñ thÓ kh¸c cïng tham gia kinh doanh ngµnh

hµng ®ã, th«ng qua viÖc tËn dông lîi thÕ so s¸nh vÒ chi phÝ

s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt cïng víi mét lo¹t çc nh©n tè ®Æc trng

kh¸c cña ngµnh. N¨ng lùc c¹nh tr¹nh cña mÆt hµng dÖt may cã

thÓ hiÓu lµ kh¶ n¨ng mµ ngµnh dÖt may ®¹t møc t¨ng trëng,

- 80 -

t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cao h¬n trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh

quèc tÕ, th«ng qua mét chiÕn lîc s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ xóc

tiÕn th¬ng m¹i hîp lý. Trong ®ã lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh dÖt

may ®îc tæng hîp tõ çc yÕu tè vÒ s¶n xuÊt, nhu cÇu thÞ tr-

êng, çc ngµnh phô trî vµ çc ngµnh cã liªn quan cïng víi mét c¬

cÊu chiÕn lîc nhÊt ®Þnh. Mét çch cô thÓ, ngêi ta chó ý ®Õn

çc khÝa c¹nh sau:

Lîi thÕ so s¸nh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam chÝnh lµ tËp hîp

çc yÕu tè t¹o ra søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm dÖt may cña

ngµnh bao gåm: nguån nh©n lùc, çc chi phÝ ®Çu vµo vµ çc

chi phÝ néi bé ngµnh còng nh hÖ sè chi phÝ nguyªn liÖu. N¨ng

suÊt lµ mét yÕu tè quan träng t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh

tranh. N¨ng suÊt bao hµm c¶ gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ mµ

nã mang l¹i. Ngoµi ra, chi phÝ vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt còng lµ mét

nh©n tè kh«ng thÓ bá qua.

S¶n phÈm tríc tiªn lµ nãi ®Õn chÊt lîng, ®©y lµ mét yÕu tè

then chèt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp, nhÊt lµ

trong ®iÒu kiÖn ngµy nay khi mµ hµng rµo thuÕ quan dÇn dÇn

®îc gì bá. §èi víi mÆt hµng dÖt may, viÖc n©ng cao chÊt lîng

thÓ hiÖn qua chÊt lîng cña nguyªn liÖu lµm nªn s¶n phÈm vµ

viÖc ¸p dông nhÊt lo¹t çc tiªu chuÈn vÒ m«i trêng, tiªu chuÈn

chÊt lîng kh¸c theo quy ®Þnh quèc tÕ.

YÕu tè thø hai ph¶i kÓ ®Õn lµ tÝnh ®a d¹ng cña mÆt hµng.

ViÖc ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng lu«n lµ mét ®éng th¸i chiÕn lîc

nh»m n©ng cao tèi ®a tÝnh thÝch nghi cña ngµnh hµng dÖt

- 81 -

may ®èi víi sù thay ®æi vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau cña çc thÞ

trêng môc tiªu.

- §iÓm m¹nh cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cµng mét vai trß quan träng

trong nÒn kinh tÕ quèc d©n v× nã kh«ng chØ phôc vô nhu cÇu

thiÕt yÕu cña con ngêi mµ cßn gi¶i quyÕt nhiÒu viÖc lµm cho

lao ®éng x· héi, cã thÕ m¹nh trong xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn

thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu

cho ng©n s¸ch Nhµ níc.

So víi çc níc ASEAN, ngµnh dÖt may níc ta cã lîi thÕ vÒ

nguån nh©n c«ng rÎ, khÐo lÐo vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh

vÒ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. HiÖn gi¸ c«ng lao ®éng trong ngµnh

dÖt may ViÖt Nam lµ thÊp nhÊt trong khu vùc, lµ mét yÕu tè cã

lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam.

HÖ sè lîi thÕ so s¸nh gi÷a çc níc ASEAN

Tªn níc Sîi, chØ, v¶i, dÖt may

QuÇn ¸o

Indonesia

Malaysia

Philippines

Singapore

Th¸i Lan

ViÖt Nam

1,6

0,4

0,4

0,2

1,2

1,8

2,1

1,4

4,4

0,5

2,2

3,1

Nguån: B¸o ço cña WB ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña viÖc

ViÖt Nam gia nhËp AFTA

- 82 -

H¬n n÷a, ViÖt Nam cßn cã kh¶ n¨ng lµm dÞch vô gia c«ng víi

møc gi¸ c¶ hÊp dÉn vµ ®¹t ®îc møc gi¸ t¬ng ®èi tèt. ChÝnh

nhê s¶n xuÊt theo ph¬ng thøc OPT (bu«n b¸n hµng ho¸ gia

c«ng bªn ngoµi - h¹n ng¹ch nhËp khÈu bæ xung cho çc c«ng ty

sö dông nguyªn vËt liÖu th« nhËp khÈu) nªn cã tÝnh c¹nh tranh

cao h¬n so víi çc níc kh¸c kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc theo ph¬ng

thøc nµy nh: Hµn Quèc, §µi Loan, Malaixia. Møc gi¸ c¶ mµ chóng

ta ®a ra cã thÓ c¹nh tranh víi çc ®èi thñ Ch©u ¸ (Ên §é, Trung

Quèc, Bangladesh, Indonesia).

HiÖn t¹i, vÉn cha tËn dông hÕt danh môc chÝnh cña h¹n ng¹ch

OPT ViÖt Nam sang EU, h¹n chÕ b»ng h¹n ng¹ch ®èi víi ViÖt

Nam sang thÞ trêng EU ®ang gi¶m.

Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng may mÆc th× çc doanh

nghiÖp ViÖt Nam ®· cã kinh nghiÖm vµ cã kiÕn thøc vÒ s¶n

xuÊt. Tay nghÒ cña c«ng nh©n vµ mét sè quy tr×nh s¶n xuÊt

chuyªn m«n ho¸ cã chÊt lîng cao. Mét sè bé phËn cña nhµ m¸y

vµ ph©n xëng s¶n xuÊt ®· ®îc trang bÞ tèt h¬n. Víi thêi gian

xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may tuy cha l©u xong ®èi víi kh¸ch

hµng t¹i thÞ trêng Ch©u ¸ th× chóng ta ®· cã kinh nghiÖm

trong viÖc hîp t¸c víi kh¸ch hµng Ch©u ¸ theo yªu cÇu cña hä.

Th«ng qua ®éi ngò ViÖt kiÒu çc doanh nghiÖp dÖt may ®· cã

mèi quan hÖ víi çc thÞ trêng xuÊt khÈu míi. Mét sè s¶n phÈm

®· xuÊt khÈu trùc tiÕp theo h×nh thøc FOB. Ngoµi ra, ë níc ta

hiÖn nay ph¬ng tiÖn vËn t¶i ®êng bé vµ ®êng biÓn t¬ng ®èi

thuËn tiÖn cho nhu cÇu xuÊt khÈu.

- 83 -

ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ lµ mét níc cã chÝnh trÞ æn ®Þnh

trong khu vùc, ®ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc doanh nghiÖp

níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam v× t×nh h×nh trªn thÕ giíi ®ang

cã nhiÒu biÕn ®éng. HiÖn nay ë ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn

nhiÒu biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ xuÊt

khÈu mÆt hµng dÖt may v× mÆt hµng nµy ®ang lµ lîi thÕ cña

níc ta. Nhµ níc còng khuyÕn khÝch thu hót ®Çu t níc ngoµi

b»ng nhiÒu biÖn ph¸p nh: ban hµnh LuËt ®Çu t níc ngoµi víi

møc thuÕ u ®·i, t¹o ra s©n ch¬i chung cho çc doanh nghiÖp

thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ b×nh ®¼ng c¹nh tranh...chÝnh

nhê nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc u ®·i cho çc doanh

nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu nªn çc doanh

nghiÖp dÖt may ®ang cã nhiÒu lîi thÕ h¬n ®Ó hoµn thµnh

môc tiªu ®· ®Ò ra trong thêi gian tíi.

- §iÓm yÕu cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

Çc doanh nghiÖp dÖt may trong c¶ níc hiÖn nay chñ yÕu

xuÊt khÈu theo h×nh thøc gia c«ng cho níc ngoµi. Nguyªn phô

liÖu phôc vô cho ngµnh dÖt may chñ yÕu lµ nhËp khÈu tõ níc

ngoµi nªn gi¸ trÞ gia t¨ng cña toµn ngµnh cßn thÊp (chØ kho¶ng

15 - 20%). HiÖn nay, khi hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt-Mü ®· ®îc

kÝ kÕt nhng do phÝa Mü ®· ¸p dông h¹n ng¹ch h¹n chÕ lîng

hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta nªn sè lîng ®¬n ®Æt hµng cña

chóng ta cã phÇn nµo bÞ gi¶m sót so víi thêi kú gÇn ®©y khi

- 84 -

cha ¸p dông h¹n ng¹ch. MÆt kh¸c, hai thÞ trêng lín vµ l©u ®êi

cña çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ NhËt B¶n vµ EU

hiÖn nay nÒn kinh tÕ ®ang trong t×nh tr¹nh suy tho¸i nªn ®ã

còng lµ nguyªn nh©n ¶nh hëng xÊu tíi kim ng¹ch, s¶n lîng xuÊt

khÈu cña níc ta.

H¬n n÷a víi t×nh tr¹ng hiÖn nay cña ngµnh dÖt th× chóng ta

cã thÓ nãi r»ng ngµnh dÖt hÇu nh kh«ng tån t¹i trong níc, çc

doanh nghiÖp dÖt vµ doanh nghiÖp may mÆc kh«ng cã hoÆc

rÊt Ýt khi cã quan hÖ giao dÞch, ngµnh dÖt vµ ngµnh may cßn

rÊt çch xa nhau. Trong níc chØ cã mét lîng rÊt h¹n chÕ çc nhµ

cung cÊp sîi vµ v¶i, çc mÆt hµng nµy chñ yÕu ph¶i nhËp khÈu

tõ níc ngoµi. Nh÷ng h¹n chÕ thÓ hiÖn râ nhÊt ë chç tuy hµng

may mÆc cña ta cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhng kim ng¹ch

xuÊt khÈu sang çc níc ASEAN chØ chiÕm kho¶ng 5%, trong khi

l¹i nhËp khÈu mét sè lîng lín v¶i sîi tõ çc níc nµy. S¶n xuÊt

nguyªn phô liÖu cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu míi ®¸p

øng 10 - 5% nhu cÇu.

C«ng t¸c thiÕt kÕ mÉu cßn yÕu, cha ®îc chó träng. MÆc dï m-

íc ta cã mét ®éi ngò çc nhµ thiÕt kÕ mÉu trÎ, giµu n¨ng lùc,

thÕ nhng mÉu thiÕt kÕ cha thËt sù ®i vµo cuéc sèng, chñ yÕu

cßn nÆng vÒ phÇn tr×nh diÔn, cßn thêi trang hµng ngµy phÇn

lín lµ ®îc su tÇm tõ çc catalogue níc ngoµi. Kh©u thiÕt kÕ cßn

nhiÒu h¹n chÕ, cha x©y dùng ®îc th¬ng hiÖu mang nÐt ®Æc

trng vµ ®¹t tÇm cì quèc tÕ vµ ®ã còng chÝnh lµ mét trong

nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn hµng dÖt may ViÖt Nam dï cã u thÕ

- 85 -

nhng vÉn cha thÓ tù chñ ®Ó ph¸t triÓn vµ héi nhËp ®îc.

HÇu hÕt çc doanh nghiÖp dÖt may cha cã kinh nghiÖm vµ

cßn thô ®éng trong ho¹t ®éng tiÕp thÞ, cha cã chiÕn lîc tiÕp

thÞ ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam. C«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng

m¹i cha kÕt hîp khai th¸c sö dông triÖt ®Ó 4 c«ng cô: qu¶ng

ço, xóc tiÕn b¸n hµng, b¸n hµng trùc tiÕp vµ tuyªn truyÒn. Çc

doanh nghiÖp dÖt may trong níc ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu

trÇm träng çc kü s c«ng nghÖ, qu¶n ®èc, çn bé qu¶n lý chÊt

lîng s¶n phÈm, c«ng nh©n…cã tay nghÒ v× thÕ dÉn ®Õn hÇu

hÕt n¨ng suÊt lao ®éng cña çc doanh nghiÖp trong ngµnh dÖt

may lµ rÊt thÊp. §éi ngò lao ®éng cña çc doanh nghiÖp nµy

chØ ®îc ®µo t¹o rÊt h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò qu¶n lý. HÖ

thèng thiÕt bÞ ®µo t¹o hiÖn t¹i vÉn chØ mang tÝnh lý thuyÕt.

Ngoµi ra, chÊt lîng dÞch vô trong ngµnh dÖt may nh hÖ thèng

th«ng tin, giao dÞch, kh¶ n¨ng giao hµng ®óng tiÕn ®é cña çc

doanh nghiÖp níc ta còng cã kho¶ng çch so víi çc níc kh¸c. Dï

cã ngµy cµng nhiÒu nhµ m¸y ®îc më ra nhng sè lîng ®¬n hµng

l¹i Ýt ®i dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “mËt Ýt - ruåi nhiÒu”, çc doanh

nghiÖp thêng x¶y ra t×nh tr¹ng kh«ng cã h¹n ng¹ch ®Ó s¶n

xuÊt hµng xuÊt khÈu hoÆc lµ kh«ng nhËn ®îc ®¬n hµng, ngay

c¶ viÖc cã ®¬n hµng lín nhng kh«ng d¸m ký kÕt v× sî kh«ng

®îc giao h¹n ng¹ch vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng kÞp

thêi ®Ó ®¶m b¶o giao hµng ®óng tiÕn ®é.

2.C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt

Nam trong thêi gian tíi.

- 86 -

a. C¬ héi

HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü (BTA) ký kÕt ngµy 13.7.2000

®îc Quèc Héi 2 níc phª chuÈn vµ cã hiÖu lùc ngµy 10.12.2001

lµ c¬ héi vµng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. HiÖp ®Þnh BTA

cã hiÖu lùc vµ thÞ trêng ®îc më réng sÏ cho phÐp hµng dÖt

may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ

quèc huÖ quèc (MFN hoÆc NTR) vµ cã kh¶ n¨ng phÝa Mü sÏ

dµnh cho ViÖt Nam quy chÕ thuÕ quan u ®·i phæ cËp - GSP vµ

thuÕ suÊt 0%. §©y lµ c¬ héi tiªn quyÕt ®Ó hµng dÖt may ViÖt

Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü mµ kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi h¹n

ng¹ch hoÆc giÊy phÐp nhËp khÈu cña chÝnh phñ Mü ¸p dông

víi çc níc kh¸c, lîi thÕ nµy chØ cã thÓ kÐo dµi trong vßng 1

n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i cã hiÖu lùc. Song doanh

nghiÖp ViÖt Nam ®· tËn dông c¬ héi nµy ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt

khÈu hµng dÖt may, ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ trong kim ng¹ch

xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trêng Mü trong n¨m 2002,

t¨ng gÊp 20 lÇn so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo

thÞ trêng Mü n¨m 2001.

Ngµnh dÖt may níc ta, ®Æc biÖt lµ ngµnh may xuÊt khÈu

®ang cã nhiÒu lîi thÕ nªn cÇn ph¶i nhanh chãng tËn dông ®Ó

khai th¸c mét çch hiÖu qu¶. Thùc tÕ cho thÊy çc doanh

nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng t¹o ra yÕu tè c¹nh tranh

cao cho hµng cña m×nh.

C¬ héi quý b¸u ®Ó hµng dÖt may ViÖt Nam th©m nhËp vµo

thÞ trêng Mü kÓ tõ sau sù kiÖn 11.9.2001, nhiÒu ®¬n hµng

- 87 -

dÖt may cña Mü vµ nh÷ng níc cã ®¬n hµng lín ®ang dÇn

chuyÓn dÞch sang nh÷ng níc cã t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh

nhÊt nh Trung Quèc vµ ViÖt Nam. Çc tËp ®oµn lín cña Mü nh:

JC Penny, NIKE ®· chÝnh thøc ®Æt quan hÖ víi çc doanh

nghiÖp dÖt may ViÖt Nam may quÇn ¸o thÓ thao xuÊt khÈu

sang Mü. §ång thêi çc nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ tËp trung triÓn

khai nhanh çc dù ¸n dÖt may t¹i ViÖt Nam. H¬n n÷a ®èi víi

thÞ trêng EU, mét thÞ trêng truyÒn thèng cña ViÖt Nam tõ l©u

®· t¨ng 25% h¹n ng¹ch dÖt may cho ViÖt Nam lµm cho kim

ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong n¨m

2002.

Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng tÝn hiÖu ®¸ng mõng cho ngµnh

dÖt may ViÖt Nam. HiÖn t¹i ngµy cµng cã nhiÒu nhµ s¶n xuÊt

vµ cung cÊp v¶i còng nh ®å phô kiÖn ®îc thµnh lËp trong níc

t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh may mÆc cã thªm c¬ héi n©ng cao

gi¸ trÞ néi ®Þa lªn trong s¶n phÈm cña m×nh. Do ®ã çc doanh

nghiÖp dÖt may ViÖt Nam còng cã nhiÒu c¬ héi h¬n ®Ó s¶n

xuÊt s¶n phÈm theo ph¬ng thøc FOB cho thÞ trêng néi ®Þa,

n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng theo ph¬ng thøc CMT.

b. Th¸ch thøc

Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ang ph¶i

- 88 -

®èi mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc lín cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®ã

lµ:

Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may cßn thÊp khi tiÕn

hµnh héi nhËp thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Mét trong nh÷ng

nguyªn nh©n dÉn tíi hiÖn tîng trªn lµ hÇu hÕt çc lo¹i chi phÝ

cho 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm ®Òu cao h¬n Trung Quèc, Banglades,

Pakistan…tõ 15 - 20% nªn gi¸ thµnh cña s¶n phÈm dÖt may cha

c¹nh tranh ®îc. N¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh dÖt may ViÖt

Nam nh×n chung chØ b»ng 2/3 so víi møc b×nh qu©n cña çc

níc ASEAN. Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng nµy lµ do tay nghÒ cña

ngêi lao ®éng kh«ng ®ång ®Òu nªn dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao

®éng thÊp. Çc chi phÝ nguyªn phô liÖu cao do c«ng nghÖ l¹c

hËu, møc tiªu hao lín, hÖ thèng cung cÊp ®Çu vµo cha kiÓm

so¸t chÆt chÏ. H¬n n÷a, do ph¶i tr¶ chi phÝ trung gian nªn gi¸

thµnh s¶n phÈm xuÊt khÈu kh¸ cao lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh

tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam.

MÆt kh¸c, viÖc Trung Quèc ra nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ

giíi (WTO) ®· lµm t¨ng lîi thÕ cña Trung Quèc so víi ViÖt Nam.

HiÖn t¹i kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Trung Quèc vµo

çc thÞ trêng Mü, NhËt, EU lµ rÊt lín. §ång thêi chÊt lîng hµng

cña Trung Quèc l¹i chiÕm u thÕ so víi chÊt lîng hµng cña ta, hÇu

hÕt çc s¶n phÈm nguyªn phô liÖu ®Ó phôc vô cho viÖc s¶n

xuÊt hµng xuÊt khÈu Trung Quèc ®Òu ®¸p øng ®ñ nhu cÇu

trong níc vµ cßn xuÊt khÈu sang níc ngoµi. ChÝnh v× vËy gi¸ c¶

mÆt hµng dÖt may cña Trung Quèc t¬ng ®èi thÊp. Nãi chung

- 89 -

tÊt c¶ çc kh©u tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm

th× çc doanh nghiÖp dÖt may cña Trung Quèc ®Òu thùc hiÖn

mét çch hoµn chØnh, ®¸p øng tèt nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái

cña kh¸ch hµng ë mäi thÞ trêng c¶ trong níc lÉn níc ngoµi.

Kh«ng chØ thÕ, ngay c¶ t¹i ViÖt Nam th× hµng dÖt may Trung

Quèc ®ang chiÕm tíi 60% thÞ phÇn, ®©y lµ mét tû lÖ ®¸ng lo

ng¹i cho çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Sau khi gia nhËp

tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO th× Trung Quèc ®· ®îc dì bá

h¹n ng¹ch h¹n chÕ xuÊt khÈu vµo çc thÞ trêng lín trªn thÕ giíi

do ®ã hµng dÖt may ViÖt Nam ®· khã cã thÓ c¹nh tranh víi

hµng cña Trung Quèc th× nay l¹i cµng khã kh¨n h¬n.

Theo lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cña HiÖp ®Þnh vÒ u ®·i

thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) cho khu vùc mËu dÞch tù

do ASEAN (AFTA) nhiÒu mÆt hµng hiÖn ®ang ®îc hëng b¶o hé

b»ng thuÕ suÊt cao nh: sîi 20%, v¶i 40%, may 50% sÏ cã sù c¾t

gi¶m liªn tôc vµ t¬ng ®èi nhanh cßn 5% vµo n¨m 2006. Th¸ch

thøc lín nhÊt vµ còng lµ mèi quan t©m lín nhÊt hiÖn nay cña c¶

ChÝnh Phñ lÉn çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ ph¶i ®èi

mÆt kh«ng chØ víi sù c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp xuÊt

khÈu sang çc níc ASEAN mµ ngay c¶ trªn thÞ trêng néi ®Þa khi

b¾t ®Çu tõ n¨m 2003 ViÖt Nam ph¶i bá dÇn çc h¹n ng¹ch

nhËp khÈu vµ tõ 1.6.2006 ph¶i xo¸ bá toµn bé çc biÖn ph¸p

b¶o hé b»ng hµng rµo phi thuÕ quan.

Theo HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may ATC, çc níc c«ng nghiÖp

ph¸t triÓn nh Mü, EU, Canada, dì bá dÇn h¹n ng¹ch nhËp khÈu

- 90 -

hµng dÖt may tõ çc níc lµ thµnh viªn cña Tæ chøc th¬ng m¹i

thÕ giíi (WTO) theo lé tr×nh v¹ch s½n: giai ®o¹n 2002 - 2004

bá tiÕp ®ît 3: 18% ( ®ît 1: 16%, ®ît 2:17%) h¹n ng¹ch so víi

n¨m 1990 vµ ®Õn 31.12.2004 sÏ bá hÕt sè h¹n ng¹ch cßn l¹i. Do

®ã hÇu hÕt çc ®èi thñ c¹nh tranh cña ViÖt Nam nh Trung

Quèc khi gia nhËp WTO sÏ cã nhiÒu lîi thÕ h¬n níc ta.

N¨m 2002, EU ®· t¨ng 25% h¹n ng¹ch cho hµng dÖt may ViÖt

Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy nhê cã HiÖp ®Þnh vÒ bu«n

b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU trong thêi gian 3 n¨m

2000 - 2002. Nhng ®æi l¹i ViÖt Nam còng ph¶i më cöa thÞ tr-

êng vµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng dÖt

may s¶n xuÊt ë çc quèc gia thuéc EU xuÊt khÈu vµo thÞ trêng

ViÖt Nam vµ co nh÷ng u ®·i gièng nh nh÷ng u ®·i dµnh cho

çc doanh nghiÖp Mü theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i

ViÖt-Mü.Trong khi hµng dÖt may cña çc níc §«ng ¢u,

Campuchia, Banglades, Srilanka, B¾c Phi, xuÊt khÈu vµo thÞ tr-

êng EU ®îc miÔn thuÕ vµ kh«ng cã h¹n ng¹ch th× hµng cña

ViÖt Nam vÉn bÞ khèng chÕ b»ng h¹n ng¹ch vµ bÞ ®¸nh thuÕ

nhËp khÈu trung b×nh tíi 14%. Çc c«ng ty cña EU ®ang cã xu

híng ®Çu t vµ chuyÓn ®¬n ®Æt hµng vµo çc níc §«ng ¢u ®Ó

®îc hëng u ®·i vÒ th¬ng m¹i, thuÕ quan vµ çc chi phÝ vËn

chuyÓn, chi phÝ liªn l¹c rÊt rÎ. Hµng dÖt may ®ang ®îc b¶o hé

ë møc cao sÏ gi¶m dÇn xuèng møc tèi ®a 5% vµo n¨m 2006

theo lé tr×nh héi nhËp khu vùc ASEAN. Cßn theo HiÖp ®Þnh

ATC/WTO, ®Õn cuèi n¨m 2005, çc níc ph¸t triÓn sÏ bá h¹n

- 91 -

ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may tõ çc thµnh viªn. Nh vËy, hÇu

hÕt çc ®èi thñ c¹nh tranh xuÊt khÈu dÖt may sÏ cã lîi thÕ h¬n

ViÖt Nam. §Õn lóc ®ã mäi hµng rµo th¬ng m¹i ®· dì bá, tù do

ho¸ th¬ng m¹i ®· diÔn ra hÇu nh trªn kh¾p çc níc trªn thÕ giíi

th× kh«ng chØ ngµnh dÖt may mµ tÊt c¶ çc ngµnh cña ViÖt

Nam ®ang trong t×nh tr¹ng nÒn s¶n xuÊt cßn non yÕu sÏ khã

tr¸nh khái nh÷ng ¶nh hëng xÊu.

Võa qua, HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®· tæ chøc héi th¶o víi

chñ ®Ò “Hîp t¸c ®Èy m¹nh ®Çu t vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may

ViÖt Nam”. Héi th¶o ®· ®a ra hai gi¶i ph¸p chñ yÕu mµ çc

doanh nghiÖp ViÖt Nam quyÕt t©m thùc hiÖn ®Ó ®Èy m¹nh

xuÊt khÈu trong t×nh h×nh hiÖn nay lµ: t¨ng søc c¹nh tranh

cña s¶n phÈm vµ chñ ®éng tham gia vµo thÞ trêng xuÊt khÈu.

Mçi doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh râ s¶n phÈm mòi nhän vµ thÞ

trêng träng t©m cña m×nh ®Ó cã chiÕn lîc ®Çu t vµ tiÕp thÞ

phï hîp. Trªn c¬ së ®ã tÝch cùc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt

bÞ, cñng cè qu¶n lý vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt; thùc hiÖn phèi hîp

vµ chuyªn m«n ho¸ cao gi÷a çc doanh nghiÖp trong Héi, t×m

mäi çch ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh

mét çch ®¸ng kÓ so víi hiÖn nay lµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng

søc c¹nh tranh s¶n phÈm, ®Æc biÖt quan träng ®èi víi çc

doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may. Çc doanh nghiÖp nªn

x©y dùng th¬ng hiÖu m¹nh víi uy tÝn nh·n m¸c s¶n phÈm, t¹o

kh¶ n¨ng giao hµng nhanh, ®óng thêi h¹n víi çc chøng chØ

quèc tÕ vÒ çc mÆt qu¶n lý theo ISO 9.000, ISO 14.000, SA

- 92 -

8.000…lµ gi¶i ph¸p chÝnh cña çc doanh nghiÖp lín, cã ®¼ng

cÊp. §Æc biÖt ngµnh cÇn tËp trung khai th¸c vµ ®µo t¹o nguån

nh©n lùc ®Ó thùc hiÖn çc môc tiªu ®· ®Ò ra trong thêi gian

ng¾n nhÊt.

Hy väng víi nh÷ng chñ tr¬ng cëi më cña §¶ng vµ Nhµ níc cïng

víi sù nç lùc cña b¶n th©n, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ ngµy

cµng ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo sù t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt n-

íc vµ tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.

Ch¬ng III

Çc gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh

cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

I. §Þnh híng ph¸t triÓn cña Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

1. Xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may

trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi

LÞch sö ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may thÕ giíi còng chÝnh lµ

lÞch sö chuyÓn dÞch cña c«ng nghiÖp dÖt may tõ khu vùc ph¸t

triÓn sang khu vùc kÐm ph¸t triÓn h¬n do cã sù chuyÓn dÞch

vÒ lîi thÕ so s¸nh. Tuy vËy, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ngµnh

dÖt may kh«ng cßn tån t¹i ë çc níc ph¸t triÓn h¬n mµ thùc tÕ

ngµnh nµy ®· tiÕn ®Õn giai ®o¹n cao h¬n.

Sù chuyÓn dÞch lÇn thø nhÊt lµ vµo nh÷ng n¨m 1840 tõ níc

Anh sang Ch©u ¢u sau khi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· gi÷

vai trß to lín kh«ng chØ lµ nguån lùc chÝnh cho sù ph¸t triÓn

kinh tÕ cña níc Anh mµ cßn c¶ cña çc khu vùc míi “khai ph¸” ë

- 93 -

B¾c vµ Nam Mü.

ChuyÓn dÞch lÇn thø hai lµ tõ Ch©u ¢u sang NhËt B¶n vµo

nh÷ng n¨m 1950, trong thêi k× hËu chiÕn tranh thÕ giíi thø hai.

Tõ nh÷ng n¨m 1960, khi chi phÝ s¶n xuÊt ë NhËt B¶n t¨ng cao

vµ thiÕu nguån lao ®éng th× c«ng nghiÖp dÖt may l¹i ®îc

chuyÓn dÞch sang çc níc Nics nh Hång K«ng, §µi Loan, Hµn

Quèc… Lóc nµy, khoa häc ph¸t triÓn ®· t¹o ra nh÷ng nguyªn

liÖu míi nh çc lo¹i t¬ tæng hîp, t¬ nh©n t¹o cïng víi sù n©ng

cao kü thuËt xö lý sîi ®· ®Èy ngµnh dÖt may lªn mét bíc ph¸t

triÓn nh¶y vät c¶ vÒ chÊt vµ lîng dï nguån gèc nguyªn liÖu cña

ngµnh dÖt may tríc ®©y lµ b«ng vµ çc s¶n phÈm n«ng nghiÖp

kh¸c nh ®ay, t¬, gai…Nh÷ng tiÕn bé kü thuËt trong ngµnh dÖt

may kh«ng chØ t¹o ra nh÷ng nguyªn liÖu míi mµ cßn t¹o ra

nh÷ng m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Ch¼ng h¹n nh ë NhËt B¶n,

Ph¸p, Italia…tõ nh÷ng n¨m 1970 ®· sö dông nh÷ng d©y

chuyÒn dÖt may khÐp kÝn víi môc ®Ých khai th¸c hÕt n¨ng

suÊt cña thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸

thµnh s¶n phÈm. Song trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 80 - 90,

nh÷ng ph¸t triÓn vÒ kü thuËt m¸y tÝnh trong ngµnh dÖt may

®· tù ®éng ho¸ ®îc nhiÒu kh©u trong d©y chuyÒn dÖt vµ may

lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §· xuÊt hiÖn

nhiÒu xÝ nghiÖp theo d¹ng m¹ng líi th«ng tin trong ®ã mçi m¸y

mãc ®Òu ®îc nèi vµo m¹ng ®iÒu khiÓn ®Ó nhËn vµ cung cÊp

th«ng tin cho trung t©m ®iÒu khiÓn. Tuy nhiªn d¹ng xÝ nghiÖp

nµy kh«ng nhiÒu vµ kh«ng ph¶i níc vµo còng ¸p dông ®îc v×

- 94 -

nã ®ßi hái mét m¹ng th«ng tin c«ng céng ®¹t tr×nh ®é ph¸t

triÓn cao vµ chi phÝ kh¸ lín.

Tuy vËy, mÆc dï ®· ®îc tù ®éng ho¸ nhiÒu nhng so víi nh÷ng

ngµnh kh¸c, ngµnh dÖt may hiÖn vÉn lµ ngµnh sö dông nhiÒu

lao ®éng. ViÖc sö dông nhiÒu lao ®éng trong ®iÒu kiÖn gi¸ lao

®éng cã xu híng ngµy cµng cao ®ang lµm cho vÞ trÝ ngµnh

dÖt may trong c¬ cÊu s¶n xuÊt ë çc níc ph¸t triÓn suy gi¶m. ë

çc níc nµy, khèi lîng hµng dÖt may xuÊt khÈu gi¶m vµ khèi lîng

hµng dÖt may nhËp khÈu t¨ng nhanh.

Nh÷ng n¨m tríc ®©y, çc níc EU lµ çc cêng quèc xuÊt khÈu

hµng dÖt may. TÝnh chung tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1989 sè

c«ng nh©n trong ngµnh dÖt cña çc níc EU gi¶m tíi 220.000 ng-

êi. Cô thÓ, Anh gi¶m 24,7%, Italia gi¶m 16%, Ph¸p 6,2%…§Æc

biÖt trong hai n¨m 1992 vµ n¨m 1993 qu¸ tr×nh nµy diÔn ra

cßn m¹nh mÏ h¬n.

(Nguån: website

http://www.itpc.hochiminh.gov.vn/ttdnvn/ncnn/eu/ )

Ngµnh dÖt ë çc níc EU c¶i tæ s©u s¾c, mét mÆt do thÕ hÖ

thî giµ ®· rêi khái ngµnh, mÆt kh¸c nh÷ng nhµ ®Çu t thÝch

®Çu t vèn vµo çc ngµnh dÞch vô nhÑ nhµng h¬n nh du lÞch,

mü nghÖ, bÊt ®éng s¶n…Ngoµi ra, do çc h·ng lín ®ang ®Èy

m¹nh chuyªn m«n ho¸ víi viÖc mua l¹i hµng hãa cña çc níc

ngoµi biªn giíi Ch©u ©u, nhÊt lµ tõ nh÷ng n¬i cã gi¸ nh©n

c«ng rÎ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n nh h·ng QUELLE

cña §øc cã tíi 2/3 sè lîng hµng ®îc s¶n xuÊt ngoµi Ch©u ¢u nh

- 95 -

http://www.itpc.hochiminh.gov.vn/ttdnvn/ncnn/eu/

Hång K«ng, Trung Quèc, Phillipin, ViÖt Nam, Madagasca…PhÇn

lín çc h·ng c«ng nghiÖp Ch©u ¢u ®Òu chuyÓn thµnh h·ng th-

¬ng m¹i nh h·ng Z.zone cña Ph¸p cã 1/3 hµng mua tai çc níc

§«ng Nam ¸, 1/3 hµng do çc xÝ nghiÖp vïng Trung §«ng cung

cÊp cßn l¹i 1/3 lµ do çc xÝ nghiÖp gia c«ng cña Ph¸p cung cÊp.

Cßn tËp ®oµn c«ng nghiÖp dÖt may shtailmanhai cña §øc ®·

s¶n xuÊt 55% s¶n phÈm cña m×nh t¹i çc níc §«ng ¢u, 18% t¹i

Ch©u ¸, chØ gi÷ l¹i 27% s¶n xuÊt t¹i §øc.

HiÖn nay ngµnh dÖt may Ch©u ¢u ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh

tÝch tô t b¶n lín. NhiÒu h·ng nhá bÞ çc h·ng lín mua, tiÕp theo

®ã lµ sè c«ng nh©n trong ngµnh t¨ng nhanh. ë §øc tríc ®©y cã

500 xÝ nghiÖp vµ 320.000 chç lµm viÖc th× ®Õn ®Çu n¨m

1992 chØ cßn l¹i 137 xÝ nghiÖp t nh©n ho¸ víi 13.000 chç lµm

viÖc. Nh vËy, ngîc l¹i so víi çc níc ®ang ph¸t triÓn, do møc tiÒn

l¬ng vµ gi¸ nh©n c«ng thÊp, ngµnh dÖt may ngµy cµng ®îc

®Èy m¹nh ë çc níc ®ang ph¸t triÓn vµ t¹o cho çc níc nµy mét

u thÕ ®Æc biÖt trong c¹nh tr¹nh. §©y còng lµ lêi gi¶i ®¸p cho

c©u hái t¹i sao hiÖn nay çc níc ®ang ph¸t triÓn gi÷ mét vai

trß quan träng trong ngµnh dÖt may thÕ giíi.

TiÕp theo ®ã, vµo nh÷ng n¨m 1980, Hµn Quèc, §µi Loan,

Hång K«ng l©m vµo t×nh tr¹ng ®ång tiÒn lªn gi¸ cao, tiÒn c«ng

lao ®éng t¨ng m¹nh. §iÒu nµy ®· ®em ®Õn mét qu¸ tr×nh

chuyÓn dÞch míi kh«ng chØ diÔn ra ë çc níc ph¸t triÓn mµ cßn

b¾t ®Çu diÔn ra ë çc níc Nics, lµ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn

®· v¬n tíi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cã hµm lîng kü

- 96 -

thuËt cao, tèn Ýt lao ®éng, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn. ChÝnh v×

tiÒn c«ng lao ®éng t¨ng m¹nh nªn søc c¹nh tranh trong s¶n

xuÊt hµng dÖt may ë çc níc nµy gi¶m ®i râ rÖt. Trong lóc ®ã,

çc níc ASEAN vµ khu vùc Nam ¸ còng b¾t ®Çu ®i lªn tõ c«ng

nghiÖp nhÑ, l¹i cã nguån lao ®éng dåi dµo víi gi¸ nh©n c«ng

thÊp nªn ®· t¹o ra mét xu híng chuyÓn dÞch míi ®èi víi ngµnh

dÖt may; ®ã lµ s¶n xuÊt hµng dÖt may ®· dÇn ®îc chuyÓn

dÞch sang çc níc ASEAN vµ tõ çc níc nµy sang khu vùc Nam ¸.

Nh vËy, vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980, tÊt c¶ çc níc ASEAN ®Òu

®¹t møc cao vÒ xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may vµ vÞ trÝ cña çc

níc nµy trong mËu dÞch thÕ giíi t¨ng ®¸ng kÓ so víi tríc ®©y.

Xu híng chuyÓn dÞch nµy sÏ më ra triÓn väng to lín cho ngµnh

dÖt may ViÖt Nam nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµnh

dÖt may nãi riªng vµo thÞ trêng thÕ giíi.

2. Nhu cÇu héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi cña ngµnh dÖt

may ViÖt Nam

a. Doanh nghiÖp ViÖt Nam tr íc tiÕn tr×nh thùc hiÖn CEPT/

AFTA

ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn ASEAN vµo th¸ng 7 n¨m

1995, b¾t ®Çu thùc hiÖn CEPT tõ 1/1/1996 vµ sÏ hoµn thµnh

AFTA vµo 1/1/2006. Nh vËy, ®Õn n¨m 2006, thuÕ xuÊt khÈu vµ

thuÕ nhËp khÈu cña çc s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®îc trao ®æi

trong néi bé ASEAN n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ chØ

cßn 0 - 5%. Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t th× ®Õn nay ViÖt Nam

- 97 -

®· hoµn thµnh tÊt viÖc x¸c ®Þnh danh môc çc mÆt hµng gi¶m

thuÕ theo CEPT bao gåm: danh môc çc mÆt hµng ph¶i chÞu

c¾t gi¶m thuÕ quan, danh môc hµng ®îc lo¹i trõ t¹m thêi, danh

môc çc hµng n«ng s¶n cha chÕ biÕn nh¹y c¶m vµ danh môc

lo¹i trõ hoµn toµn.

Song song víi viÖc x¸c ®Þnh çc nhãm mÆt hµng cho tõng

lo¹i danh môc gi¶m thuÕ nhËp khÈu, ViÖt Nam ®· vµ ®ang

x©y dùng mét lÞch tr×nh cô thÓ cho çc mÆt hµng gi¶m thuÕ

trong tõng n¨m tõ 1996 ®Õn n¨m 2006. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ

nhËp khÈu cho tõng mÆt hµng cô thÓ ®îc x©y dùng theo híng

gi¶m thuÕ nhanh cho çc mÆt hµng cã lîi thÕ c¹nh tranh m¹nh,

çc ngµnh hµng kh¸c ®îc c¾t gi¶m thuÕ theo lÞch tr×nh chËm

h¬n. HiÖn t¹i, ngµnh dÖt may lµ ngµnh cã lîi thÕ c¹nh tranh vµ

n»m trong lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh.

Bªn c¹nh ®ã, Nhµ níc còng ®a ra ph¬ng híng vµ çc biÖn

ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Çu t cho tõng ngµnh

hµng, tõng mÆt hµng cô thÓ. Qu¸ tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan

theo CEPT ®Ó tiÕn tíi hoµn thµnh mét khu vùc mËu dÞch tù do

ASEAN buéc çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i chÞu t¸c

®éng tõ c¶ hai chiÒu.

Mét lµ, ®îc lîi do t¨ng ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong s¶n xuÊt

kinh doanh, nhÊt lµ vÒ gi¸ c¶. Hai lµ, ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh

tranh ngµy cµng lín do viÖc c¾t bá tõng phÇn (tiÕn tíi xo¸ bá

toµn bé) çc hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong khu

vùc. Nh vËy, khi hµng rµo b¶o hé mËu dÞch xo¸ bá, çc doanh

- 98 -

nghiÖp ph¶i c¶i tæ toµn diÖn ®Ó c¹nh tranhvíi çc doanh

nghiÖp cña çc níc cïng tham gia AFTA. §iÒu nµy, cã thÓ thóc

®Èy s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp do çc doanh

nghiÖp ®ã ph¶i trë nªn n¨ng ®éng h¬n trong viÖc t×m kiÕm

®èi t¸c vµ thÞ trêng, gi¶m nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ®Ó

n©ng cao søc c¹nh tranh vµ trong “cuéc chiÕn” nh÷ng doanh

nghiÖp thùc sù cã n¨ng lùc, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ sÏ ®øng

v÷ng. Tuy nhiªn do çc níc ASEAN cã c¬ cÊu xuÊt khÈu còng t-

¬ng tù nh ViÖt Nam, ®Æc biÖt vÒ mÆt hµng dÖt may còng lµ

thÕ m¹nh cña hä nªn cã thÓ lµm ®iªu ®øng vµ ph¸ s¶n hµng

lo¹t doanh nghiÖp cña ta.

MÆt kh¸c, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam so víi çc

thµnh viªn kh¸c cña ASEAN cßn ®ang ë møc thÊp, tr×nh ®é

c«ng nghÖ s¶n xuÊt trong ngµnh mÆc dï ®· ®îc liªn tôc ®Çu t

nhng vÉn cßn ë møc yÕu kÐm, do ®ã nÕu kh«ng nhanh chãng

®æi míi c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã chÊt lîng cao,

gi¸ thµnh h¹ ®ñ søc c¹nh tr¹nh vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng th×

ViÖt Nam sÏ trë thµnh n¬i tiªu thô hµng ho¸ cña çc thµnh viªn

kh¸c cña ASEAN.

Trong khi ®ã, hÇu hÕt çc doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam

hiÖn cßn ®ang rÊt non trÎ vÒ kinh nghiÖm trªn thÞ trêng quèc

tÕ, thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng nh tr×nh ®é

qu¶n lý vµ uy tÝn trªn thÞ trêng do chóng ta míi chØ ®ang dõng

ë møc gia c«ng, cha x©y dùng ®îc nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu

träng ®iÓm ë çc thÞ trêng träng ®iÓm, cha cã hÖ thèng th«ng

- 99 -

tin vµ xóc tiÕn th¬ng m¹i cã hiÖu qu¶ nªn kinh doanh khã

thµnh c«ng vµ hay bÞ thua thiÖt.

Bªn c¹nh nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc mµ doanh nghiÖp ViÖt Nam

hiÖn cßn ®ang ph¶i tõng bíc kh¾c phôc ®Ó n©ng cao hiÖu

qu¶ cña qu¸ tr×nh héi nhËp AFTA, chóng ta còng cã nhiÒu

thuËn lîi trong viÖc thùc hiÖn lÞch tr×nh gi¶m thuÕ. §©y lµ c¬

héi ®Ó ViÖt Nam thu hót vèn ®Çu t tõ çc níc cã c«ng nghÖ

cao trong khu vùc; tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o kü thuËt ë

çc ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng mµ çc níc ®ã ®ang cÇn

chuyÓn giao, cô thÓ lµ ngµnh dÖt may, tËn dông u thÕ vÒ lao

®éng rÎ vµ hµm lîng chÊt x¸m cao ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu

hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang çc níc trong khu vùc.

Nãi tãm l¹i, tham gia ASEAN, thùc hiÖn CEPT/AFTA, bªn c¹nh

nh÷ng thuËn lîi chóng ta ph¶i ®¬ng ®Çu víi kh«ng Ýt thö th¸ch

vµ khã kh¨n, tr× trÖ cña b¶n th©n m×nh, lêng tríc nh÷ng bÊt

lîi do AFTA mang l¹i ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p tèi u t¨ng ®îc søc

c¹nh tranh cña hµng ho¸ dÞch vô.

b.APEC - ®èi t¸c quan träng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam

§Õn tríc th¸ng 11/1998, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ khu vùc

Ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng (Asean-pacific Economic Cooperation-

APEC) gåm 18 níc vµ vïng l·nh thæ. Ngµnh dÖt may trong khu

vùc nµy chiÕm kho¶ng 70% s¶n lîng thÕ giíi, riªng khu vùc

Ch©u ¸ chiÕm 60%. T¹i çc níc Ch©u ¸, ngµnh nµy chiÕm tíi

30% lùc lîng lao ®éng trong çc ngµnh c«ng nghiÖp khai

- 100 -

kho¸ng vµ chÕ t¹o, chiÕm trung b×nh 10% ®èi víi çc nÒn kinh

tÕ tham gia diÔn ®µn nµy. Nguyªn nh©n thóc ®Èy ngµnh nµy

ph¸t triÓn lµ sù t¨ng cêng çc mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau

thÓ hiÖn do sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña çc nÒn kinh tÕ trong khu

vùc Ch©u ¸ lµ rÊt kh¸c nhau, ®îc ph©n ®o¹n tõ çc nÒn kinh

tÕ ph¸t triÓn tíi çc nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn - çc yÕu tè

nh s¶n xuÊt, lao ®éng, vèn vµ c«ng nghÖ còng rÊt kh¸c nhau

trong ngµnh c«ng nghiÖp réng lín nµy. Ph¸t huy nh÷ng thÕ

m¹nh t¬ng øng cña m×nh, çc nÒn kinh tÕ khu vùc Ch©u ¸ ®·

t¨ng cêng çc mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, h×nh thµnh

mèi quan hÖ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ mang l¹i sù ph¸t

triÓn n¨ng ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña toµn

khu vùc c¶ trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ ®Çu t quèc tÕ.

§èi víi ViÖt Nam, nhiÒu thµnh viªn cña khèi nµy ®· trë nh÷ng

®èi t¸c mËu dÞch quan träng trong nhiÒu lÜnh vùc. Tû träng

bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi khu vùc nµy liªn tôc chiÕm gÇn 80%

tæng kim ng¹ch bu«n b¸n víi toµn thÕ giíi. Cïng víi xu híng trªn,

gÇn 65% s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ®· ®îc xuÊt khÈu

sang çc níc APEC víi uy tÝn vµ chÊt lîng s¶n phÈm ngµy cµng

cao. N¨m 2001, thÞ phÇn hµng dÖt may cña ViÖt Nam t¹i mét

sè níc thµnh viªn APEC lµ: NhËt B¶n 26,4%, §µi Loan 11%, Hµn

Quèc 6%, Singapore 4,5%, Canada 1,5...Mü lµ thµnh viªn cña

APEC víi GDP h¬n 10.000 tû USD, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu

xÊp xØ 14% bu«n b¸n toµn cÇu, th¬ng m¹i hµng ho¸ cña Mü

mçi n¨m trªn 1200 tû USD, hiÖn nay vÉn lµ níc cã søc mua lín

- 101 -

nhÊt thÕ giíi.

N¨m 2002, Mü ®· nhËp khÈu h¬n 79 tû USD hµng may mÆc

vµ gÇn 45 tû USD hµng dÖt. Tuy hµng dÖt may cña ta xuÊt

khÈu vµo Mü míi cã 900 triÖu USD n¨m 2002, nhng ®©y lµ

mét thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨m ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may

ViÖt Nam. Sau khi níc ta gia nhËp APEC vµ ký HiÖp ®Þnh th¬ng

m¹i ViÖt-Mü th× quan hÖ hîp t¸c, bu«n b¸n vµ ®Çu t ch¾c sÏ cã

bíc ph¸t triÓn míi t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña mçi bªn. Tuy

nhiªn, khã kh¨n, th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam khi

tham gia tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT cña khu vùc

mËu dÞch tù do AFTA, tham gia DiÔn ®µn hîp t¸c khu vùc ch©u

¸-Th¸i B×nh D¬ng (APEC) vµ chuÈn bÞ gia nhËp Tæ chøc Th¬ng

m¹i thÕ giíi (WTO) trong t¬ng lai lµ kh«ng nhá.

Thùc tÕ lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn nhá bÐ, kÐm xa c¸c níc

trong khu vùc vÒ quy m« c«ng suÊt, vÒ chÊt lîng s¶n phÈm,

n¨ng suÊt lao ®éng, vÒ møc tiªu dïng trong níc vµ kim ng¹ch

xuÊt khÈu. ThiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu, phÇn lín ®· sö dông trªn

25 n¨m, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt s¶n phÈm phï hîp yªu

cÇu cña thÞ trêng. ThÞ trêng trong níc cßn h¹n chÕ, tuy d©n sè

®«ng nhng thu nhËp thÊp, søc mua h¹n chÕ nhÊt lµ khu vùc

n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa. ThÞ trêng xuÊt khÈu ®ang tõng

bíc ®îc më réng nhng cha v÷ng ch¾c vµ thiÕu ®ång bé, nhiÒu

hîp ®ång xuÊt khÈu ®ang díi h×nh thøc gia c«ng nªn hiÖu qu¶

cha cao.

§Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ

- 102 -

trêng, Nhµ níc cÇn cã çc chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch tû gi¸,

qu¶n lý ngo¹i hèi vµ thùc hiÖn çc biÖn ph¸p hç trî doanh

nghiÖp nh tÝn dông u ®·i, b¶o l·nh…Çc doanh nghiÖp ph¶i

nghiªn cøu thÞ trêng ®Ó x¸c ®Þnh s¶n phÈm mòi nhän, ®Èy

m¹nh viÖc ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ (n©ng cao chÊt lîng s¶n

phÈm hiÖn cã), ®µo t¹o nh©n lùc vµ ¸p dông çc ph¬ng ph¸p

qu¶n lý tiªn tiÕn nh»m t¨ng c¶ sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm

th× míi cã kh¶ n¨ng hîp t¸c, c¹nh tranh hiÖu qu¶: ph¶i cã ®ñ

th«ng tin dù liÖu ®Ó tÝnh to¸n x©y dùng vµ triÓn khai çc dù

¸n ®Çu t kh¶ thi, s¶n phÈm lµm ra ph¶i cã thÞ trêng tiªu thô,

ph¶i thu håi ®îc vèn vµ tr¶ ®îc nî. Híng ®Çu t cña ngµnh dÖt lµ

ph¶i tËp trung ®Çu t chiÒu s©u, h×nh thµnh mét sè côm s¶n

xuÊt dÖt, in nhuém hoµn tÊt cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m ®¸p

øng ®îc v¶i cho may xuÊt khÈu; vÒ lÜnh vùc may mÆc, ph¶i

tËp trung kh©u s¸ng t¹o mÉu mèt ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm

víi nh·n hiÖu cña m×nh, t¨ng tû träng hµng mua ®øt, b¸n

®o¹n. Nh÷ng s¶n phÈm ®· cã uy tÝn th× ph¶i ®Çu t theo híng

chuyªn m«n ho¸, t¨ng thiÕt bÞ chuyªn dïng nh»m t¨ng n¨ng

suÊt lao ®éng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong héi nhËp.

c. HiÖp ®Þnh dÖt may WTO - c¬ héi míi cho ngµnh dÖt

may ViÖt Nam

Tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 60, çc s¶n phÈm th¬ng

m¹i cña nhµnh dÖt may ®· ®îc gi¶i quyÕt t¹i GATT nh lµ mét tr-

êng hîp ngo¹i lÖ vµ tuú thuéc vµo çc quy ®Þnh th¬ng lîng

- 103 -

®Æc biÖt, ®· thõa nhËn nh÷ng khã kh¨n cña ngµnh dÖt may ë

çc níc ph¸t triÓn do sù c¹nh tranh cña çc hµng ho¸ nhËp khÈu

víi gi¸ thÊp. Tõ n¨m 1974, th¬ng m¹i ngµnh dÖt vµ may mÆc

phÇn lín ®· ®îc ®iÒu chØnh th«ng qua HiÖp ®Þnh ®a sîi

(Multifibre Arrangement - MFA). MFA cung cÊp c¬ së theo ®ã

nhiÒu quèc gia c«ng nghiÖp, th«ng qua çc hiÖp ®Þnh song

ph¬ng hoÆc çc hµnh ®éng ®¬n ph¬ng, thiÕt lËp çc h¹n

ng¹ch nhËp khÈu ®èi víi hµng dÖt may tõ çc níc c¹nh tranh

®ang ph¸t triÓn. §©y lµ mét ngo¹i lÖ ®èi víi nh÷ng nguyªn t¾c

cña GATT (MFN, National Treatment) vÒ viÖc ®èi xö b×nh

®¼ng gi÷a çc ®èi t¸c v× h¹n ng¹ch chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh

sè lîng mµ níc nhËp khÈu sÏ chÊp nhËn ®èi víi tõng níc xuÊt

khÈu. ViÖc hoµ nhËp trë l¹i cña lÜnh vùc nµy vµo nguyªn t¾c

cña WTO (GATT - 1994) ®· ®îc ®µm ph¸n t¹i Vßng ®µm ph¸n

uruguay vµ ®ang ®îc thùc thi theo nhiÒu giai ®o¹n trong vßng

10 n¨m. Çc h¹n chÕ cña MFA ®· ®îc gi¶i quyÕt vµo 31/12/1994

vµ kÓ tõ n¨m 1995, HiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO (the WTO’s

agreement on Textile and Clothing - ATC) ®· thay thÕ MFA.

Vµo n¨m 2005, lÜnh vùc dÖt may sÏ héi nhËp hoµn toµn víi

çc quy t¾c cña GATT cô thÓ lµ sÏ kh«ng cßn h¹n ng¹ch vµ níc

nhËp khÈu sÏ kh«ng cßn tiÕp tôc ®îc ®èi sö ph©n biÖt gi÷a çc

níc xuÊt khÈu. Khi ®ã HiÖp ®Þnh nµy sÏ kh«ng cßn tån t¹i n÷a:

®©y lµ HiÖp ®Þnh duy nhÊt cña WTO mµ tù nã ®· bao gåm

nh÷ng nguyªn t¾c tù b·i bá chÝnh m×nh.

- 104 -

Ch¬ng tr×nh hoµ nhËp cña hµng dÖt may theo ATC

Giai

®o¹

n

Thêi gianTû lÖ s¶n phÈm ®-

îc lo¹i bá h¹n ng¹ch

Tèc ®é cÇn ph¶i

lo¹i bá h¹n ng¹ch

hµng n¨m

11/1/1995 tíi

31/12/199716% 6,96%

21/1/1998 tíi

31/12/200117% 8,7%

31/1/2002 tíi

31/12/200418% 11,05%

4 1/1/2005 49%Kh«ng cßn h¹n

ng¹ch

Nguån: WTO interactive

* Ghi chó: Tû lÖ trªn ®îc tÝnh theo tæng khèi lîng hµng dÖt vµ

may mÆc nhËp khÈu n¨m 1990 cña mçi níc tõ b¶n danh s¸ch

hµng hãa ®Æc biÖt cña HiÖp ®Þnh. Tèc ®é hoµ nhËp ®îc tÝnh

trªn gi¶ ®Þnh tèc ®é cña n¨m 1994 lµ 6%.

Mçi giai ®o¹n trong ba giai ®o¹n ®Çu, mçi níc nhËp khÈu cã

quyÒn lùa chän bÊt cø s¶n phÈm vµo trong bèn lo¹i: sîi, v¶i, s¶n

phÈm dÖt vµ quÇn ¸o ®Ó ®a vµo danh s¸ch héi nhËp. Th«ng

thêng çc s¶n phÈm ®îc chän lµ nh÷ng s¶n phÈm Ýt nh¹y c¶m.

Çc s¶n phÈm cßn l¹i kh«ng ®îc ®Æt díi bÊt kú mét h¹n chÕ

nµo, HiÖp ®Þnh cßn ®a ra mét c«ng thøc gia t¨ng tèc ®é t¨ng

trëng h¹n ng¹ch ®èi víi çc s¶n phÈm cßn bÞ h¹n chÕ theo çc

tho¶ thuËn song ph¬ng tríc ®©y cña MFA. Do vËy, trong giai

- 105 -

®o¹n 1 (1995 - 1997), ®èi víi mçi h¹n chÕ cña HiÖp ®Þnh MFA

song ph¬ng cã hiÖu lùc n¨m 1994, tû lÖ gia nhËp hµng n¨m

ph¶i kh«ng ®îc díi 16%, lµ møc cao h¬n so víi møc t¨ng trëng

®îc thiÕt lËp cho h¹n chÕ MFA tríc ®ã. §èi víi giai ®o¹n 2 (1998

- 2001), tèc ®é t¨ng trëng hµng n¨m ph¶i lµ 25%, cao h¬n møc

t¨ng trëng cña giai ®o¹n 1. §èi víi giai ®o¹n 3 (2002 - 2004), tèc

®é t¨ng trëng hµng n¨m ph¶i lµ 26%, cao h¬n møc t¨ng trëng

cña giai ®o¹n 2. Çc h¹n chÕ kh«ng ph¶i cña MFA ®îc duy tr×

®èi víi bÊt cø thµnh viªn nµo cña WTO vµ kh«ng ®îc ®iÒu

chÝnh theo GATT, ph¶i ®îc ®a vµo ®Ó phï hîp GATT trong n¨m

1996 hoÆc bÞ lo¹i bá luü tiÕn trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh nh-

ng kh«ng vît qu¸ thêi h¹n cña HiÖp ®Þnh, tøc lµ vµo n¨m 2005.

ViÖc gia nhËp WTO cña ViÖt Nam t¹o ra c¬ héi vµ th¸ch thøc

®èi víi nÒn c«ng nghiÖp trong níc vµ c¶ víi çc thµnh viªn cña

WTO. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®ã lµ ViÖt Nam hiÖn t¹i cã

mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ, chÝnh trÞ hÕt søc ®Æc thï, mµ ®Æc

trng cña nã lµ sù kÕt hîp cña nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi vµ

lµ níc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp. Çc ®Æc trng ®ã lµm

ph¸t sinh mét vµi vÊn ®Ò vÒ viÖc ViÖt Nam nép ®¬n xin gia

nhËp WTO, chÝnh lµ sù “®æi míi” vµ çc c¶i çch vÒ thÞ trêng,

vÒ çc kiÓm so¸t nhËp khÈu vµ th©m nhËp thÞ trêng, trî cÊp

xuÊt khÈu vµ vai trß cña ChÝnh Phñ, tù do ho¸ dÞch vô vµ çc

h¹n chÕ ®Çu t, ®èi xö ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

kinh tÕ cña m×nh. Tuy vËy, mét khi ViÖt Nam ®îc gia nhËp

WTO th× sÏ cã c¬ héi míi më ra cho ViÖt Nam nãi chung vµ

- 106 -

ngµnh dÖt may ViÖt Nam nh÷ng lîi thÕ míi. Do lo¹i bá MFA, s¶n

xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë hÇu hÕt çc níc xuÊt khÈu

®Òu t¨ng. XuÊt khÈu tõ çc níc bÞ h¹n chÕ theo MFA tíi çc níc

¸p ®Æt h¹n ng¹ch sÏ t¨ng 26% ®èi víi hµng may mÆc vµ 10%

®èi víi hµng dÖt. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng may ë çc níc

xuÊt khÈu lín cã thÓ bÞ thu hÑp do gi¶m kh¶ n¨ng c¹ch tranh

v× gi¸ lao ®éng cao t¬ng ®èi so víi vèn ®Çu t. Tuy nhiªn, çc

níc nµy sÏ ®îc bï l¹i b»ng t¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt

nhê nhu cÇu hµng dÖt lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp may

t¨ng lªn ë çc níc ®ang ph¸t triÓn. VÒ l©u dµi, viÖc lo¹i bá MFA

mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho çc nhµ xuÊt khÈu míi (çc níc

xuÊt khÈu ë Nam ¸, ASEAN vµ Trung Quèc) lµ çc níc cha ph¶i

chÞu h¹n chÕ MFA. Nh vËy, víi lîi thÕ so s¸nh vµ çc chÝnh s¸ch

phï hîp ph¸t huy ®îc çc lîi thÕ ®ã, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ

cã tiÒm n¨ng lín ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu h¬n so víi çc níc

xuÊt khÈu l©u ®êi mµ lîi thÕ c¹nh tranh ®ang ngµy cµng bÞ xãi

mßn. Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu vÒ hµng sîi b«ng ®ang t¨ng lªn ë

çc níc ph¸t triÓn sö dông nhiÒu lao ®éng vµ xuÊt khÈu nhiÒu

s¶n phÈm nguyªn liÖu b«ng tríc kia bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt sÏ

cã c¬ héi h¬n ®Ó xuÊt khÈu çc mÆt hµng nµy vµ t¨ng thÞ

phÇn. T¨ng trëng xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng trëng GDP, ®Æc biÖt ë

çc níc mµ ngµnh dÖt may gi÷ vai trß quan träng trong nÒn

kinh tÕ nh ViÖt Nam.

Nh vËy, víi viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh hoµ nhËp, ngµnh dÖt

may ViÖt Nam sÏ ®îc n©ng cao n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh

- 107 -

trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi.

3. §Þnh híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may

xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010

Ngµy 23.4.2001 Thñ tíng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt chiÕn lîc

ph¸t triÓn hµng dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 víi çc c¬

chÕ chÝnh s¸ch cëi më cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. Theo

®ã, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a ph¸t triÓn ngµnh nµy trë thµnh mét

trong nh÷ng träng ®iÓm c«ng nghiÖp mòi nhän vÒ xuÊt khÈu.

Çc môc tiªu kh¸c lµ: tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao

trong níc, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho x· héi, n©ng cao kh¶ n¨ng

c¹nh tranh, héi nhËp v÷ng ch¾c kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.

ChØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may lµ ®a kim ng¹ch xuÊt khÈu

®¹t 4,5 tû USD vµo n¨m 2005, 8 - 9 tû USD vµo n¨m 2010; thu

hót 2,5 - 3 triÖu vµ 4 - 4,5 triÖu lao ®éng vµo çc n¨m t¬ng

øng.

§Ó t¨ng tèc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn, ngµnh dÖt may tËp

trung ®æi míi nhanh hÖ thèng qu¶n lý, d©y chuyÒn s¶n xuÊt

vµ tay nghÒ ngêi lao ®éng, gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt yÕu kÐm

vÒ ®Çu t, thÞ trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Tõng doanh

nghiÖp thµnh viªn sÏ x©y dùng çc dù ¸n ®Çu t, huy ®éng çc

nguån vèn, chó träng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. Bé th¬ng

m¹i ®ang phèi víi Bé C«ng nghiÖp, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t rµ so¸t

l¹i c¬ chÕ ®iÒu hµnh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®i EU ®Ó cã sù

®iÒu chØnh phï hîp, t¨ng n¨ng lùc sö dông h¹n ng¹ch. Ngoµi ra,

- 108 -

Thñ tíng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh ®Çu t 1.500 tØ ®ång cho

viÖc ph¸t triªn vµ quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu. PhÊn ®Êu tõ nay

®Õn n¨m 2010 c¶ níc sÏ cã kho¶ng 140.000 - 150.000 ha b«ng

nguyªn liÖu, n¨ng suÊt vµ s¶n lîng sÏ ®¸p øng ®îc 70 - 80% nhu

cÇu vÒ nguyªn liÖu b«ng cho ngµnh dÖt may.

C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam

®Õn n¨m 2010

ChØ tiªu §¬n vÞ §Õn 2005 §Õn 2010

- 109 -

1. S¶n xuÊt:

-B«ng x¬

-X¬ sîi tæng hîp

-Sîi c¸c lo¹i

-V¶i lôa thµnh phÈm

-DÖt kim

-May mÆc

2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu

3. Sö dông lao ®éng

4. Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông

nguyªn phô liÖu néi ®Þa

trªn s¶n phÈm may xuÊt

khÈu

5.Nhu cÇu vèn ®Çu t ph¸t

triÓn

Vèn ®Çu t më réng

Vèn ®Çu t chiÒu s©u

Trong ®ã VINATEX

6. Vèn ®Èu t ph¸t triÓn

trång b«ng

TÊn

TÊn

TÊn

TriÖu m2

TriÖu SP

TriÖu SP

TriÖu USD

TriÖu ngêi

%

TØ ®ång

TØ ®ång

TØ ®ång

TØ ®ång

TØ ®ång

30.000

60.000

150.000

800

300

780

4.000-

5.000

2,5-3

>50

35.000

23.200

11.800

12.500

80.000

120.000

300.000

1.400

500

1.500

8.000-

9.000

4-4,5

>75

30.000

20. 000

10.000

9.500

1.500

Nguån : VINATEX

- 110 -

II. Çc gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng

dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam

Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc

kh¼ng ®Þnh t¹i nghÞ quyÕt 07-NQ/TW cña bé chÝnh trÞ. Trong

qu¸ tr×nh héi nhËp, níc ta ®ang më réng quan hÖ th¬ng m¹i víi

170 níc, tham gia vµo çc tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh:

ASEAN, APEC, ASEM, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, thu hót ®Çu

t trùc tiÕp tõ h¬n 70 níc, n©ng cao mét bíc vÞ thÕ cña ta trªn

chÝnh trêng vµ trªn trêng quèc tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña

®Êt níc, sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may trë

thµnh mét ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc lµ mét trong nh÷ng môc

tiªu quan träng hµng ®Çu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trªn

con ®êng héi nhËp quèc tÕ. Vµ ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu hµng

dÖt may mét çch v÷ng ch¾c cÇn thùc hiÖn ®ång bé çc gi¶i

ph¸p cã tÝnh chiÕn lîc vµ ®ét ph¸ sau:

1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña

s¶n phÈm

¦u thÕ cña s¶n phÈm may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ chÊt l-

îng cao vµ giao hµng ®óng thêi h¹n. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh

tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau n¨m 2005, khi h¹n ng¹ch

vµ çc hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®îc b·i bá, thÞ phÇn cña

mçi níc xuÊt khÈu hµng dÖt may phô thuéc phÇn lín vµo kh¶

- 111 -

n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm.

- C¶i thiÖn chÊt lîng s¶n phÈm: §èi víi hµng may mÆc,

çc biÖn ph¸p c¹nh tranh phi gi¸ c¶, tríc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ

chÊt lîng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu trêng hîp trë thµnh yÕu tè

quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n çc thÞ trêng xuÊt

khÈu chÝnh cña ViÖt Nam nh EU, NhËt B¶n…vµ triÓn väng lµ

thÞ trêng Mü ®Òu lµ nh÷ng thÞ trêng rÊt khã tÝnh, ®ßi hái cao

vÒ chÊt lîng. Ngêi tiªu dïng ë çc thÞ trêng nµy cã kh¶ n¨ng

thanh to¸n cao, nªn yÕu tè chÊt lîng vµ nh·n m¸c s¶n phÈm ®îc

chó ý h¬n lµ gi¸ c¶. Nh vËy, yÕu tè chÊt lîng lµ yÕu tè sèng cßn

®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam, do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn

mét sè gi¶i ph¸p sau:

KiÓm tra chÆt chÏ chÊt lîng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng

cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng h¹n, b¶o qu¶n tèt

nguyªn phô liÖu, tr¸nh xuèng phÈm cÊp. CÇn chó ý r»ng nguyªn

liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng hµng ho¸ hót Èm m¹nh dÔ h háng.

Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ

nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng

mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt do bªn ®Æt hµng cung cÊp vÒ

m· hµng, quy çch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×…Tu©n

thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt lîng tríc khi xuÊt khÈu.

§µo t¹o ®éi ngò çn bé, c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ, cã

chuyªn m«n ®¶m b¶o n©ng cao n¨ng suÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n

phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng dÖt may ViÖt

- 112 -

Nam.

- Chó ý nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt: Khi tham gia

vµo thÞ trêng dÖt may thÕ giíi, çc nhµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i

®¬ng ®Çu víi c¹nh tranh. ThÞ trêng dÖt may thÕ giíi lµ thÞ tr-

êng c¹nh tranh m¹nh gi÷a çc nhµ s¶n xuÊt víi nhau. Trong qu¸

tr×nh c¹nh tranh ®ã, gi¸ trÞ thÈm mü cña s¶n phÈm ®îc coi

träng do t¸c ®éng cña mèt thêi trang, hay nãi çc kh¸c lµ mÉu

mèt thêi trang t¹o nªn søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho s¶n phÈm

dÖt may.

§èi víi çc doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu níc ta, ®Ó

chuyÓn sang ph¬ng thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm th×

viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ

thiÕu ®îc. Nã gióp cho çc doanh nghiÖp cña ta ph¸t triÓn theo

híng tù chñ, kh«ng phô thuéc vµo kh¸ch ®Æt hµng níc ngoµi,

nhê ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn ®a

d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ ph¬ng thøc kinh doanh, thÞ trêng kinh

doanh. §Ó viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt thùc sù trë

thµnh vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn, çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt

hµng dÖt may cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau:

CÇn chó träng quan t©m ®Æc biÖt vµ tæ chøc x©y dùng

hÖ thèng trung t©m nghiªn cøu mÉu mèt cã quy m« lín. Bªn

c¹nh ®ã cÇn h×nh thµnh mét hÖ thèng çc c¬ së nghiªn cøu

mÉu mèt trong tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ v¬n kÞp çc níc

trong khu vùc.

- 113 -

X©y dùng çc c¬ së vËt chÊt kü thuËt còng nh trang thiÕt

bÞ hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i, ®ång bé cho çc c¬ së nghiªn

cøu s¸ng t¸c mÉu mèt mét çch hÖ thèng vµ cung øng kÞp thêi

®Ó ®¶m b¶o cho sù tiÕp cËn nhanh nhÊt cña ngêi s¸ng t¸c víi

thÕ giíi thêi trang, mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.

Ch¨m lo, båi dìng ®µo t¹o ®éi ngò çn bé khoa häc cã

tr×nh ®é chuyªn m«n, chuyªn lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, s¸ng

t¸c mÉu mèt nh çc kü s thiÕt kÕ may mÆc, ho¹ sü ®å ho¹ còng

nh çc chuyªn gia trong c«ng t¸c nghiªn cøu, giíi thiÖu mÉu mèt.

§Ó c«ng t¸c nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ triÓn khai ®îc

tèt, kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét phÇn

cho chi phÝ nghiªn cøu s¸ng t¸c, thiÕt kÕ, chÕ thö mÉu mèt míi

mét çch thÝch ®¸ng.

2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu

Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cÇn th¸o gì ®Ó giµnh l¹i çc hîp

®ång ®· bÞ mÊt lµ çc doanh nghiÖp dÖt may ph¶i t×m çch

gi¶m chi phÝ ®Çu vµo vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.

T¨ng dÇn tû träng xuÊt FOB, tiÕn tíi xuÊt khÈu CIF*, gi¶m tû

träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu qua níc thø ba

XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng

cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc

tiÕp cÇn:

- §¶m b¶o cung cÊp nguyªn liÖu: Çc doanh nghiÖp dÖt

cÇn cè g¾ng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ngµnh dÖt ®¸p øng

- 114 -

®îc yªu cÇu cña ngµnh may, t¹o ra mèi quan hÖ qua l¹i mËt

thiÕt gi÷a dÖt vµ may. Cã thÓ thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch

n¾m nhu cÇu cña çc doanh nghiÖp may ®Ó cã híng ®Çu t vµ

tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý. Ngay tõ b©y giê, ph¶i chó ý ®Õn vÊn

®Ò nh·n m«i trêng cho s¶n phÈm dÖt. ThÞ trêng EU hiÖn ®· cã

quy ®Þnh vÒ cÊm nhËp khÈu s¶n phÈm dÖt cã thuèc nhuém

AJO vµ çc thÞ trêng kh¸c nh NhËt, Mü, New Zealand, Canada…

vµ çc thÞ trêng kh¸c còng sÏ ¸p dông quy ®Þnh nµy. ChØ cã

çc s¶n phÈm dÖt theo tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000 míi

cã thÓ xuÊt khÈu vµ lµm nguyªn liÖu cho may xuÊt khÈu.

KÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt phô liÖu trong níc víi viÖc tranh

thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp

phô liÖu cho s¶n phÈm may. ¦íc tÝnh, phô liÖu chiÕm 10 - 15%

gi¸ thµnh, cã khi ®Õn 25% gi¸ thµnh s¶n phÈm may nªn chñ

®éng vµ h¹ chi phÝ vÒ phô liÖu cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng

kÓ trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm may.

- T¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ

trêng quèc tÕ: §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam

ph¶i ®îc kinh doanh b»ng nh·n hiÖu cña chÝnh m×nh trªn thÞ

trêng quèc tÕ. Muèn vËy:

CÇn tËp trung ®Çu t cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u

thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh s¶n phÈm may.

Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng kÝ nh·n m¸c hµng

ho¸. Tríc m¾t, cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi ViÖn mèt, hoÆc thuª

chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña níc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸

- 115 -

tr×nh héi nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi.

Kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu nguån tµi chÝnh vµ

nh©n lùc trong kh©u mÉu m·, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi th«ng

qua viÖc trao ®æi b¶n quyÒn gi÷a çc c«ng ty vµ tranh thñ sù

hç trî cña çc nhµ nhËp khÈu còng nh ®¹i diÖn cña çc m¹ng líi

ph©n phèi t¹i níc nhËp khÈu.

Khi cha cã tªn tuæi trªn thÞ trêng thÕ giíi th× çch tèt

nhÊt ®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng trong giai ®o¹n ®Çu lµ mua

s¸ng chÕ, nh·n hiÖu cña çc c«ng ty níc ngoµi ®Ó lµm çc s¶n

phÈm cña hä víi gi¸ rÎ h¬n, qua ®ã th©m nhËp vµo thÞ trêng

thÕ giíi b»ng s¶n phÈm “s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam”, ®ång thêi häc

tËp kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ ®Ó tiÕn tíi tù thiÕt kÕ

mÉu m·.

- Chó träng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸: ë

nhiÒu níc, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ

®iÒu kiÖn b¾t buéc. HiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu

qua çc níc trung gian hoÆc gia c«ng cho çc níc kh¸c. §Ó xuÊt

khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh

vÞ trÝ trªn thÞ trêng thÕ giíi b»ng nh·n hiÖu cña m×nh. Tuy

nhiªn, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ cã khi lªn

tíi hµng ngµn USD. V× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, doanh

nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó ®¨ng kÝ mét nh·n hiÖu xuÊt

khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm.

- X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hµng xuÊt

khÈu: §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng hµng xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn

- 116 -

thÞ trêng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng b¾t buéc lµ

mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hµng xuÊt

khÈu §µi Loan - b»ng çch ph©n çc doanh nghiÖp theo nhãm

ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt (nhãm A), kiÓm tra ®Þnh kú (nhãm B)

vµ kiÓm tra b¾t buéc (nhãm C), cã sù ®iÒu chØnh gi÷a çc

nhãm theo kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ tõng giai ®o¹n cã thÓ lµ

mét kinh nghiÖm tèt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. §Ó cho s¶n

phÈm dÖt may ViÖt Nam chiÕm lÜnh vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr-

êng thÕ giíi (nhÊt lµ theo ph¬ng thøc FOB) g¾n liÒn víi çc

biÓu tîng cã uy tÝn, chÊt lîng cao cña nh·n hiÖu ViÖt Nam th×

viÖc phæ cËp ISO 9000 ph¶i trë thµnh yªu cÇu bøc xóc hiÖn

nay.

- N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng xuÊt khÈu, tõng bíc t¹o

tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp: CÇn kh¼ng

®Þnh r»ng, trong vµi n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn gia c«ng hµng may

xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu híng chuyÓn

dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c

do ngµnh dÖt may ViÖt Nam cha ®ñ “néi lùc” ®Ó xuÊt khÈu

trùc tiÕp.

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gia c«ng lµ bíc ®i quan träng ®Ó

t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi

b»ng nh÷ng u thÕ riªng biÖt nh gi¸ rÎ, chÊt lîng tèt, giao hµng

®óng h¹n…§ång thêi th«ng qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái

kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ cña çc níc kh¸c vµ tÝch luü

®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang

- 117 -

xuÊt khÈu trùc tiÕp.

Pháng vÊn «ng TrÇn Bang - Phã Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ

HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam: “Çc doanh nghiÖp ph¶i chung

søc, chung lßng ®Ó t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh víi çc níc trong khu

vùc, t¹o ®iÒu kiÖn ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng ®Ó cã ®¬n gi¸

gia c«ng. MÆt kh¸c, tõng doanh nghiÖp ph¶i xÐt l¹i m×nh vÒ

c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Çu t trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Çu t

nghiªn cøu mÉu m· vµ chuÈn bÞ cho sù xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Ó

khi cã ®îc nh÷ng ®¬n hµng tèt x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi.

ViÖc bÞ mÊt hîp ®ång dÖt may lµ mét bµi häc kinh nghiÖm lín

cho çc doanh nghiÖp cña ta, kh«ng chØ cã ngµnh dÖt may, mµ

c¶ ®èi víi mét sè ngµnh kh¸c nh da giµy.

Më réng thÞ trêng néi ®Þa

VÒ l©u dµi, kh«ng cßn çch nµo kh¸c lµ ph¶i ®Çu t ®æi

míi trang thiÕt bÞ, mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh vµ t×m kiÕm thÞ tr-

êng míi. Cßn tríc m¾t, gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ më réng tiªu thô s¶n

phÈm ë thÞ trêng néi ®Þa, n¬i cã tiÒm n¨ng rÊt lín nhng vÉn

cßn bÞ hµng cña níc kh¸c lÉn ¸t thÞ phÇn. Pháng vÊn «ng Hoµng

H÷u Ch¬ng - Gi¸m ®èc c«ng ty s¶n xuÊt vµ dÞch vô xuÊt khÈu

NguyÔn Hoµng: “Chóng t«i nghÜ r»ng thÞ trêng nµo n»m s¸t

chóng t«i th× cã thÓ theo dâi biÕn ®éng cña nã cËp nhÊt nhÊt,

sÏ t¹o cho chóng t«i chñ ®éng h¬n. ViÖc kinh doanh ë thÞ trêng

néi ®Þa theo t«i ®ã lµ ®iÒu çc nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn

hÕt søc quan t©m.”

§Èy m¹nh viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu

- 118 -

HiÖn nay, hµng dÖt may níc ta gia c«ng cho níc ngoµi

vèn cßn chiÕm tû träng cao, rÊt Ýt doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n

phÈm may mÆc b»ng chÝnh th¬ng hiÖu cña m×nh. V× vËy,

®Ó cã thÓ më réng thÞ trêng míi ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Mü,

cñng cè thÞ trêng truyÒn thèng, EU, NhËt, çc níc c«ng nghiÖp

SNG vµ §«ng ¢u, t¨ng nhanh xuÊt khÈu trùc tiÕp b»ng th¬ng

hiÖu cña m×nh , ngµnh dÖt may cÇn x©y dùng cho ®îc chiÕn

lîc ®ång bé tõ kh©u c¶i tiÕn s¶n phÈm may mÆc, t¨ng cêng

chñng lo¹i mÆt hµng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m tèi

®a çc møc chi phÝ bÊt hîp lÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó c¹nh

tr¹nh. T¹i thÞ trêng EU, ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ó bá

h¹n ng¹ch. Bªn c¹nh ®ã çc doanh nghiÖp sÏ më réng sang thÞ

trêng Ch©u Phi, Trung CËn §«ng. HiÖn nay mét sè doanh

nghiÖp t nh©n ®· xuÊt khÈu theo ®êng tiÓu ng¹ch sang khu

vùc nµy kh¸ thµnh c«ng. §Æc biÖt çc doanh nghiÖp dÖt may

ViÖt Nam kh«ng nªn ®Çu t qu¸ nhiÒu vµo thÞ trêng Mü ®Ó råi

l·ng quªn ®i çc thÞ trêng truyÒn thèng EU, NhËt B¶n sÏ dÉn

®Õn t×nh tr¹ng mÊt thÞ trêng.

ViÖc ®¨ng ký ho¹t ®éng theo çc tiªu chuÈn cña hÖ thèng

ISO 9000 ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc

th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. Chøng nhËn phï hîp ISO 9000

cã thÓ coi lµ chøng minh th chÊt lîng, t¹o ra hÖ thèng mua b¸n

tin cËy gi÷a doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng quèc tÕ. Çc doanh

nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu níc ta muèn hoµ nhËp vµ lµm ¨n víi

çc níc nhÊt lµ Mü vµ EU th× chøng nhËn ISO lµ b»ng chøng

- 119 -

chÊt lîng ®¸ng tin cËy. ISO 9000 thùc sù lµ c«ng cô h÷u hiÖu

trong viÖc n©ng cao chÊt lîng. ViÖc lµm ®óng çc ®ßi hái cña

ISO 9000 sÏ gióp cho çc doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé

vµ nã còng chÝnh lµ sù ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng cho s¶n phÈm.

Khai th¸c lîi thÕ cña viÖc tham gia Ch¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng

nghÖ ASEAN (ASEAN Industrial Cooperation Scheme - AICO)

nh»m thu hót c«ng nghÖ cao cña çc níc ASEAN, hîp t¸c trong

ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ khai

th¸c lîi thÕ vÒ thuÕ suÊt thuÕ quan u ®·i b»ng møc thuÕ suÊt

CEPT cña s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm 2006 theo quy ®Þnh cña

AICO còng nh çc u ®·i phi thuÕ quan kh¸c.

§Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh triÓn khai AICO, çc tæ chøc, çc

c¬ quan chøc n¨ng: Bé th¬ng m¹i, Bé c«ng nghiÖp, Phßng th-

¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam…cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn

réng r·i cho çc doanh nghiÖp vÒ AICO còng nh çc ho¹t ®éng

kh¸c hoÆc hç trî çc doanh nghiÖp dÖt may nh t×m ®èi t¸c ë

çc níc ASEAN kh¸c hoÆc khuyÕn khÝch t¨ng hµm lîng néi ®Þa

cña s¶n phÈm, t¨ng tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu…®Ó ®¸p øng

çc tiªu chuÈn tham gia AICO.

Chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng qua çc biÖn ph¸p xóc tiÕn

xuÊt khÈu nh: internet, triÓn l·m, ViÖt kiÒu, héi chî, hîp t¸c liªn

kÕt më v¨n phßng ®¹i diÖn th¬ng m¹i t¹i Mü, EU, Nga, NhËt…

Theo çc chuyªn gia th¬ng m¹i, nÕu çc doanh nghiÖp dÖt may

trong níc kÕt hîp chÆt chÏ h¬n víi çc c¬ quan qu¶n lý ngµnh

vµ çc c¬ quan cã chøc n¨ng xóc tiÕn th¬ng m¹i, th× thÞ trêng

- 120 -

xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta cã thÓ sÏ réng h¬n gÊp

nhiÒu lÇn so víi hiÖn nay.

3. Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn

nay liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may

a. ChÝnh s¸ch vÒ ®Çu t ph¸t triÓn

Quan ®iÓm chung lµ ®Çu t ph¶i ®îc tÝnh to¸n trªn ph¹m vÞ

toµn ngµnh, tËp trung cho ngµnh dÖt vµ s¶n xuÊt phô liÖu may

mÆc, ®Çu t chän läc theo mÆt hµng cã thÕ m¹nh nh»m t¹o

kh¶ n¨ng liªn kÕt, hîp t¸c vµ khai th¸c tèt h¬n n¨ng lùc thiÕt bÞ.

Ngµnh dÖt ®ßi hái vèn ®Çu t lín, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn

khÝch ®Çu t níc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy, ®Æc biÖt lµ kh©u

nhuém vµ kh©u hoµn tÊt.

¦u tiªn çc c«ng tr×nh ®Çu t 100% vèn níc ngoµi trong ngµnh

dÖt. KhuyÕn khÝch çc nhµ ®Çu t ®Çu t vµo çc dù ¸n s¶n xuÊt

çc s¶n phÈm trong níc cha s¶n xuÊt ®îc vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt

sang thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a nhËp khÈu

thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi thiÕt bÞ c«ng nghÖ qua sö

dông, võa ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n phÈm võa c©n

®èi ®îc vèn ®Çu t cho trang thiÕt bÞ vµ ®¶m b¶o tÝnh c¹nh

- 121 -

tranh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn c¬ së tÝnh hiÖu qu¶

kinh tÕ.

Nhµ níc ®Çu t x©y dùng ph¸t triÓn 10 côm c«ng nghiÖp dÖt

may theo tõng vïng lµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi cã tÝnh hiÖu

qu¶ vµ kh¶ thi cao. Mçi côm c«ng nghiÖp x©y dùng trong çc

khu c«ng nghiÖp quy ho¹ch tËp trung sÏ cã u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm

vèn ®Çu t cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng cêng hîp t¸c gi÷a

çc doanh nghiÖp, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng ®Çu t ph©n t¸n

hiÖu qu¶ thÊp. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t çc côm c«ng nghiÖp cÇn

tÝnh ®Õn yÕu tè liªn hoµn ®Ó khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng vµ

chuyªn m«n cña néi bé ngµnh, ®ång thêi ph¶i u tiªn ®Çu t vµo

c«ng ®o¹n dÖt nhuém ®Ó t¨ng nhanh vÒ sè lîng, chñng lo¹i,

chÊt lîng v¶i ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu may xuÊt khÈu.

b. ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu

ChiÕn lîc nµy võa ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyÖt, ®ång

thêi ®ång ý ®Çu t 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng

nguyªn liÖu. §Çu t ph¸t triÓn c©y b«ng vµ çc nhµ m¸y s¶n

xuÊt x¬ nh©n t¹o nh»m tù tóc phÇn lín nguyªn phô liÖu cho

dÖt vµ may, t¨ng søc c¹nh tranh çc s¶n phÈm dÖt, may. Môc

tiªu dù kiÕn, ph¸t triÓn c©y b«ng ®Õn n¨m 2010 so víi n¨m

2000, diÖn tÝch t¨ng h¬n 7 lÇn, n¨ng suÊt t¨ng h¬n 60% vµ

- 122 -

s¶n lîng t¨ng h¬n 13 lÇn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu lµm chñ hoµn

toµn nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt may, cÇn sím quy ho¹ch tæng

thÓ vïng b«ng, ®a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp.

Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn b«ng ë mét sè ®Þa ph¬ng

®em l¹i thu nhËp cao vµ æn ®Þnh cho bµ con n«ng d©n.

Níc ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triªn c©y b«ng. ChÊt lîng

b«ng x¬ ngµy cµng cao do chÕ biÕn ®· ®îc hiÖn ®¹i ho¸.

NhiÒu gièng b«ng lai t¬ng ®¬ng b«ng nhËp khÈu. C«ng ty

b«ng ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh ®îc çc biÖn ph¸p kü thuËt cho

tõng vïng, b«ng cã thÓ trång c¶ mïa ma (vô mïa) vµ mïa kh« (vô

®«ng xu©n trªn ®Êt çt, ®Êt phï sa, trªn nói, ven nói ®Êt

trång mµu…) do ®ã viÖc ®a c©y b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång

n«ng nghiÖp lµ hoµn toµn cã thÓ.

KhuyÕn khÝch ®Çu t cho s¶n xuÊt phô liÖu gi¶m bít phô

thuéc cña ngµnh may vµo nguån nguyªn phô liÖu nhËp ngo¹i.

§ång thêi x©y dùng hÖ thèng çc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sö

dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong níc (chÝnh s¸ch thuÕ, quy

®Þnh vÒ hµm lîng néi ®Þa cña s¶n phÈm, thëng xuÊt khÈu…)

c. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc

N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng hµng may gia c«ng, t¹o dùng

vµ cñng cè uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, ®ång thêi t¹o lËp c¬

së ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp.

§èi víi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng nguån

nh©n lùc cã tay nghÒ cho ngµnh dÖt may tõ nay ®Õn n¨m

- 123 -

2010 lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã

®èi víi c¶ doanh nghiÖp dÖt may vµ çc trêng ®µo t¹o nghÒ vµ

qu¶n lý. Nguån nh©n lùc tèt lµ mét ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn

l©u dµi vµ bÒn v÷ng. Nhµ níc nªn cÊp kinh phÝ ®µo t¹o cho çc

trêng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o miÔn phÝ cho lùc lîng lao ®éng ë

nh÷ng vïng n«ng th«n khã kh¨n nhng chÊp nhËn häc nghÒ may

c«ng nghiÖp ®Ó vµo lµm viÖc t¹i çc doanh nghiÖp may, dÜ

nhiªn víi néi dung, ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ph¶i ®-

îc ®æi míi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Ngoµi ra, ®éi

ngò c«ng nh©n ®ang lµm viÖc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng khãa

®µo t¹o l¹i ®Ó thÝch nghi víi m«i trêng s¶n xuÊt míi c«ng nghÖ

hiÖn ®¹i.

Cã chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch ®Çu t cho kh©u thiÕt kÕ

vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t ®µo t¹o ®éi ngò çn bé ®ñ kh¶

n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· ®ång thêi cã chÝnh s¸ch hç trî b¶o ®¶m

c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi lao

®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng do çc kü s c«ng

nghÖ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ cao bÞ “hót” sang çc c«ng ty

liªn doanh ®ang ngµy cµng trë nªn trÇm träng h¬n trong ngµnh

dÖt may.

d. ChÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông

Tríc m¾t, nhµ níc cÇn cã çc chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh vµ tÝn

dông nh»m hç trî cho viÖc ®Çu t ph¸t triÓn ngµnh dÖt, lµm cho

ngµnh dÖt ®øng v÷ng vµ tõng bíc ®¸p øng yªu cÇu cña ngµnh

- 124 -

may. Thùc tÕ hiÖn nay nhËp khÈu nguyªn liÖu ngo¹i vµo may

®Ó b¸n s¶n phÈm s¶n xuÊt th× ®îc miÔn thuÕ nhËp khÈu song

nÕu dïng nguyªn liÖu trong níc th× v« h×nh chung çc doanh

nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo v¶i. Nh vËy, Nhµ níc

cÇn khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp sö dông v¶i trong níc ®Ó

thay thÕ v¶i ngo¹i nhËp ®Ó may hµng xuÊt khÈu.

Ngoµi ra, khi mua v¶i ë níc ngoµi th× kh¸ch hµng níc ngoµi th-

êng cho çc doanh nghiÖp cña ta “gèi ®Çu” mét hoÆc hai

th¸ng. Trong khi ®ã, çc doanh nghiÖp dÖt ViÖt Nam buéc ph¶i

®Æt tiÒn tríc vµ thanh to¸n hÕt mét lÇn khi nhËn hµng, ®iÒu

®ã buéc çc doanh nghiÖp may ph¶i chän ph¬ng thøc nµo cho

dÖt vµ may cã thÓ hîp t¸c hç trî lÉn nhau, ngµnh may gióp cho

ngµnh dÖt tiªu thô v¶i ngîc l¹i ngµnh dÖt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó

ngµnh may sö dông v¶i trong níc ®Ó may xuÊt khÈu ®¹t hiÖu

qu¶ h¬n.

Trong khi ¸p dông ISO 9000, Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chØ ®¹o

®Þnh híng vµ cam kÕt hç trî cho çc doanh nghiÖp thùc sù cã

ch¬ng tr×nh triÓn khai ¸p dông ISO 9000, nhÊt lµ trong ®iÒu

kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. §©y lµ vÊn ®Ò cùc k× quan träng

mµ b¶n th©n çc doanh nghiÖp khã gi¶i quyÕt ®îc nÕu kh«ng

cã sù hç trî cña Nhµ níc. Do vËy, cÇn cã mét chÝnh s¸ch u ®·i

vÒ vèn ®èi víi çc doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ

khi cã ¸p dông ISO 9000. Tuy nhiªn dù ¸n ®ã ph¶i ®îc thÈm

®Þnh tÝnh kh¶ thi tríc khi nhËn ®îc sù tµi trî vÒ vèn.

Bªn c¹nh ®ã cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ cho çc

- 125 -

doanh nghiÖp trong thêi gian ®Çu triÓn khai ¸p dông ISO 9000

v× trong ®iÒu kiÖn cña níc ta hiÖn nay ®Ó x©y dùng mét hÖ

thèng qu¶n lý chÊt lîng theo chuÈn mùc quèc tÕ, çc doanh

nghiÖp cÇn ph¶i thay ®æi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, tõ çch thøc tæ

chøc ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng hå s¬ tµi liÖu. §iÒu ®ã sÏ

lµm ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt, s¶n lîng, thu nhËp do

®ã mét chÝnh s¸ch phï hîp sÏ khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp

trong giai ®o¹n ®Çu ¸p dông ISO 9000, ®Ó çc doanh nghiÖp

cã thÓ ®Çu t chiÒu s©u vµo çc ho¹t ®éng chÊt lîng.

e. ChÝnh s¸ch ph©n bæ h¹n ng¹ch dÖt may xuÊt khÈu

sang thÞ tr êng EU, Mü

HiÖn nay çc doanh nghiÖp dÖt may khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr-

êng EU, Canada, Thæ NhÜ Kú vµ thÞ trêng Hoa Kú bÞ h¹n chÕ

sè lîng xuÊt khÈu vµo çc thÞ trêng nµy. ViÖc ph©n bæ h¹n

ng¹ch vµo thÞ trêng EU, Mü ®· g©y ra kh«ng Ýt trë ng¹i c¶n trë

®Õn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña çc doanh nghiÖp

ViÖt Nam trong thêi gian qua. Nhµ níc, çc Bé ngµnh liªn quan

nªn ®a ra çc biÖn ph¸p ph©n bæ h¹n ng¹ch mét çch hîp lý phï

hîp víi n¨ng lùc s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thùc tÕ, cÊp h¹n

ng¹ch c¨n cø vµo sè liÖu tõ tæng côc H¶i quan vµ çc tê khai…

cña tõng doanh nghiÖp. HiÖn nay trªn m¹ng ®· c«ng khai vÒ sè

lîng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh nghiÖp, do vËy çc kh¸ch

hµng Mü xem trªn m¹ng sè lîng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh

nghiÖp qu¸ Ýt, nhá lÎ ®· tõ chèi ký çc hîp ®ång cã sè lîng lín.

- 126 -

ViÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch còng nªn ¸p dông sau 4 n¨m kÓ tõ khi

HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu lùc. Cã nh vËy míi gióp

doanh nghiÖp cã ®ñ thêi gian gian khÊu hao tµi s¶n, æn ®Þnh

s¶n xuÊt vµ tin tëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ ChÝnh Phñ

trong thêi kú ®æi míi. CÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hîp lý mét

c¸ch ®ång bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt quota nh n¨m nay.

- 127 -

KÕt luËn

ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ híng m¹nh vµo xuÊt

khÈu lµ mét chiÕn lîc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc ta, t¹o

®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp thêi ®¹i. ViÖc ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµ mét bíc ®i tiªn phong nh»m

khai th¸c triÖt ®Ó çc lîi thÕ cña ®Êt níc, ®ång thêi híng ra thÞ

trêng níc ngoµi, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung.

§iÒu nµy võa xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn n«Þ t¹i cña níc ta,

võa cã thÓ nhËn ®îc sù ñng hé cña çc níc ph¸t triÓn trong

khu«n khæ kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña çc ngµnh kinh

tÕ çc níc nµy.

Theo xu híng ph¸t triÓn chung cña ngµnh dÖt may toµn cÇu,

®Çu t vµo ngµnh dÖt may ®· vµ ®ang tiÕp tôc chuyÓn dÞch

sang çc níc ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸

tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu. Do vËy, víi nh÷ng lîi

thÕ vÒ lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o l¹i cÇn cï chÞu khã, gi¸

nh©n c«ng thÊp ë møc thÊp, ngµnh dÖt may l¹i cã truyÒn

thèng tõ l©u ®êi, nªn trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cã nhiÒu

c¬ héi ®Ó trë thµnh mét trung t©m xuÊt khÈu hµng dÖt may

- 128 -

lín trªn thÕ giíi.

Trong thêi gian 3 n¨m 1999 - 2002, gi¸ trÞ tæng s¶n lîng cña

ngµnh dÖt may ®· t¨ng víi tèc ®é trªn 10%/n¨m, vµ ngµy cµng

t¨ng m¹nh h¬n. S¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may còng

chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña

c¶ níc. NÕu nh n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt

may ®¹t 1,892 tû USD th× tíi n¨m 2002 kim ng¹ch ®· t¨ng lªn

víi con sè lµ 2,7 tû USD vµ dù tÝnh trong n¨m 2003 gi¸ trÞ xuÊt

khÈu cña ngµnh cßn v¬n tíi 3,5 tû USD.

Tõ ®Çu n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· trë thµnh ngµnh

xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu vît lªn vÞ trÝ thø nhÊt

trong sè 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín nhÊt cña ViÖt

Nam. Ngµnh ®· trë thµnh mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong

c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc ®i lªn X· héi chñ nghÜa.

Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu xuÊt khÈu ®Æt ra cho ngµnh

dÖt may tõ nay tíi n¨m 2010, ngµnh dÖt may cßn ph¶i ®èi mÆt

víi rÊt nhiÒu th¸ch thøc. Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy víi ®Ò tµi:

"Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh

dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua mét sè chÝnh s¸ch vµ

gi¶i ph¸p ®îc ®a ra trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng

s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may, nh÷ng c¬ héi vµ

th¸ch thøc trong viÖc tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ trêng thÕ

giíi, xu híng chuyÓn dÞch cña ngµnh dÖt may…hy väng sÏ ®a ra

mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña níc ta,

®ång thêi gi¶i quyÕt ®îc phÇn nµo nh÷ng víng m¾c ®ang tån

- 129 -

t¹i trong tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu.

Trong thêi gian tíi, ch¾c ch¾n ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña

ViÖt Nam sÏ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín h¬n n÷a.

Tµi liÖu tham kh¶o

- 130 -

1. Gi¸o tr×nh "Quan hÖ quèc tÕ"

Trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, 1999

2. Gi¸o tr×nh "Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th¬ng"

Trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, 2000

3. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may

®Õn n¨m 2010

Bé C«ng nghiÖp.

4. Niªn gi¸m thèng kª Thµnh Phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002

5. Japan Textile New Sè 1- 12 n¨m

1999, 2000, 2001

6. Textile ASEAN Sè 1- 12

n¨m 2001

7. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u Sè 1-12 n¨m

2000, 2001, 2002

8. T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n Sè 1- 12 n¨m

2000, 2001, 2002

9. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ Sè1-12

n¨m2000, 2000, 2002

10. Niªn gi¸m thèng kª 2001, 2002

Tæng côc thèng kª

11. B¸o c¸o c«ng t¸c thÞ trêng dÖt may

Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam, 2001

12. T¹p chÝ DiÔn ®µn dÖt may Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng

13. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, T¹p chÝ th¬ng m¹i, T¹p chÝ Ngo¹i

- 131 -

Th¬ng, B¸o ®Çu t, B¸o doanh nghiÖp

14. C¸c trang website:

http://www.vinatex.com

http://www.vntextile.com

http://www.itcp.hochiminhcity.gov.vn/

http://www.mot.gov.vn/hoinhap/wto/vbdettail.asp?

ld=000024

http://www.khucongnghiepdongnai.gov.vn

- 132 -

http://www.khucongnghiepdongnai.gov.vn/

http://www.mot.gov.vn/hoinhap/wto/vbdettail.asp?ld=000024

http://www.mot.gov.vn/hoinhap/wto/vbdettail.asp?ld=000024

http://www.itcp.hochiminhcity.gov.vn/

http://www.vntextile.com/

http://vinatex.com/

dệt may xkvn

Education