การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย

สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

(DEVELOPMENT OF SAFETY GUIDELINES FOR THE HEALTHY, SAFETY, AND

HAPPY WORKPLACE PROJECT)

โดย

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ นางสาวรงประกาย วฤทธชย

สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

ก

บทคดยอ

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ และนางสาวรงประกาย วฤทธชย สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

จากขอมลสานกงานสถตแหงชาตระบวา นบตงแตป 2555 ประเทศไทยมกาลงแรงงานคดเปนรอยละ 56 ของประชากรโดยรวมของประเทศ และขอมลของกระทรวงสาธารณสขรายงานวา แรงงานดงกลาว มปญหาสขภาพดวยโรคจากการประกอบอาชพและการบาดเจบจากการทางาน รวมทงโรคไมตดตอ อาท คอเลสโตรอลสงและโรคไมตดตออนๆ ดวยเหตผลดงกลาว ในป 2555 กระทรวงสาธารณสขจงกาหนดนโยบาย ลดโรค เพมสข โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนใหประชากรวยทางานมสขภาพด ลดการเจบปวยจากโรคและการบาดเจบจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ตลอดจนมสขภาพจตด โดยกาหนดใหม “โครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข”ขน โดยม กรมควบคมโรค กรมอนามยและกรมสขภาพจต เปนหนวยงานหลกทมหนาทกาหนดเกณฑการตรวจประเมนและจดทาแนวทางสาหรบสถานประกอบการดาเนนงานโครงการฯไดอยางเปนรปธรรม ซงสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ไดรบมอบหมายใหจดทา “แนวทางการดาเนนงานความปลอดภยในการทางาน” โดยมวตถประสงคเพอเปนแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภยในการทางานอยางงายสาหรบบรรจใชในแนวทางการดาเนนงานโครงการฯ เอกสารฉบบนจดทาขนเพอศกษาทบทวนกระบวนการพฒนาแนวทางการดาเนนงานตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการฯ ในสวนของความปลอดภยและนาเสนอผลลพธจากการนาแนวทางการดาเนนงานไปใชประโยชนดงกลาว จากการศกษาเพอพฒนาและจดทาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภยในการทางานอยางงายสาหรบสถานประกอบการไดอยางเปนรปธรรม พบวาในการพฒนาแนวทางฯ มขนตอนทสาคญ 4 ขนตอนไดแก 1) การทบทวนขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ 2) วเคราะหขอมลทเกยวของดานความปลอดภยในการทางานมาปรบใชในการพฒนาจดทาแนวทางฯในโครงการฯ อาท กจกรรม 5 ส., การปองกนอบตเหต, ความปลอดภยดานเครองจกรและไฟฟา, ความปลอดภยดานสารเคม, การปองกนอคคภย, แผนตอบโตภาวะฉกเฉนฯลฯ 3) การสงเคราะหขอมลและองคความรทเกยวของ และ 4) จดทาแนวทางการดาเนนงานในรปแบบทงายตอการเขาใจและการปฏบตสาหรบสถานประกอบการในการพฒนาความปลอดภยและรองรบการตรวจประเมนของเจาหนาทสาธารณสขและเมอผานการประเมนจะไดรบประกาศนยบตรรบรองจากกระทรวงสาธารณสขตอไป นบจากป 2555 มสถานประกอบการเขารวมโครงการจานวน 1500 แหง จากการตดตามประเมนผลการนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภยสาหรบ“สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” นน พบวา สถานประกอบการทเขารวมโครงการจะมพนกงานทมปญหาสขภาพดานโรคไมตดตอเรอรงสงถงรอยละ 20-60 โดยสถานประกอบการขนาดใหญจะมความพรอมและดาเนนการไดตามแนวทางฯ ตามทกาหนดแตสาหรบสถานประกอบการขนาดเลกนนยงมขอจากดดานทรพยากรและผรบผดชอบในการดาเนนงานรวมกบบคลากรสาธารณสขทตอเนองและอาจมความจาเปนทตองพฒนาเกณฑและแนวทางทเหมาะสมมากยงขน

คาสาคญ: แนวทางความปลอดภย สถานททางานปลอดภย การพฒนา

ข

Abstract Anantagulnathi Pensri, Wirichai Rungprakai Bureau of Occupational and Environmental Diseases, Department of Disease Control, Ministry of Public Health, Thailand

As in Thailand, working population is accounted 56 % of total population. The Ministry of Public Health reported that this population has been facing with not only occupational diseases and injuries, but also the NCDs e.g. high cholesterol etc. The Ministry, therefore, has launched the policy in 2012 to reduce health problems; occupational diseases and injuries, NCDs, and increase happiness through the Healthy, Safety, and Happy Workplace Project. The committee from three main departments has set up the criteria for audits, checklist, and guidelines for workplaces to improve their health, safety, and happiness conditions. This paper is to elaborate process of development of safety guidelines for the project and describe its outcomes.

Process of development of the safety guidelines includes; 1) reviews of related safety regulations; 2)analysis of contents for workplaces safety conditions improvement e.g. 5s, accident prevention, construction safety, machine and electrical safety, chemical safety, fire protection, PPE control, emergency plans, work conditions monitoring; 3)Synthesis the contents; and 4)rewriting of new easy understanding guideline for workplaces to follow and improve safety conditions and prompts for audit by health officers. Workplaces would be informed and applied on their voluntary basis. Those passed the audit would be awarded the certificates issued by the Ministry.

Since 2012, there were 1500 workplaces applied to this project. The health problems among these workplaces were the NCDs e.g. high blood pressure, high cholesterol from 20-60% through annual health examination. Good safety conditions were found in large enterprises, but quite poor in small enterprises. The safety guidelines was found useful for large and medium enterprises to improve their safety conditions, but for the small and local community enterprises the guidelines was found to be constraints for them and need to be improved for less rigid safety audit/checklist.

Keywords: safety guidelines, healthy workplace, development

ค กตตกรรมประกาศ

กระทรวงสาธารณสข โดย กรมควบคมโรค ไดดาเนนโครงการ วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ภายใตนโยบายลดโรค เพมสข โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนใหประชากรวยทางานมสขภาพด ลดการเจบปวยจากโรค การบาดเจบ และปญหาสาธารณสขของพนท ปลอดภยจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ตลอดจนมสขภาพจตด ซงกรมควบคมโรคจาเปนตองรวมกบภาคเครอขายจดทาเกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข พ.ศ. 2556” เพอการดาเนนการไดอยางเปนรปธรรม ดงนน ในป 2556 กลมอาชวอนามย สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โดยคณะผจดทา จงไดจดทาแนวทางการดาเนนงาน “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” สาหรบแรงงานใน สถานประกอบการ โดยยดกรอบแนวคดขององคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ในสวนของ Healthy Workplace ค.ศ. 2008 รวมกบดดแปลงเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน” (Healthy Workplace) ของกรมอนามย พ.ศ. 2555 เพอใหสอดคลองกบการดาเนนงานในรปของภาคเครอขายไดมากยงขน ทงนเพอสถานประกอบการกลมเปาหมายนนๆสามารถดาเนนการ “โครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” ของหนวยงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

คณะผ จดท าขอขอบคณ ผ บรหารกรมควบคมโรค กรมอนามย กรมสขภาพจต ส านกงาน สาธารณสขจงหวด มหาวทยาลยและสถานประกอบการ ทใหการสนบสนนและใหความรวมมอในการดาเนนการเปนอยางด มา ณ โอกาสน

คณะผจดทา

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ นางสาวรงประกาย วฤทธชย

 

ง

สารบญ หนา บทคดยอ ก Abstract ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญตาราง จ สารบญภาพ ฉ บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 2 1.3 ขอบเขตของการศกษา 2 1.4 นยามศพท 6 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 8 2.1 สถตทเกยวของกบสถานการณโรคจากการประกอบอาชพ จากการทางานในสถานประกอบการในประเทศไทย

8

2.2 แนวคดเกยวกบ Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก ค.ศ. 2008 (พ.ศ.2551) และ การดาเนนงาน Healthy Workplace ในประเทศไทย

13

2.3 เอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถง ขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการ ของหนวยงานเครอขายทเกยวของ

14

บทท 3 วธการศกษา 16 3.1 ประชากรและกลมตวอยาง 16 3.2 ระยะเวลาในการเกบขอมล 16 3.3 วธการศกษาและเครองมอทใชในการศกษา 16 3.4 การเกบรวบรวมขอมล 18 3.5 การวเคราะหขอมล 18

 

 

 

 

 

 

ง

สารบญ (ตอ) บทท 4 ผลการศกษา 19 สวนท 1 ขอมลทวไปของสถานประกอบการ 19 สวนท 2 ผลการพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

19

สวนท 3 ผลการประเมนการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

35

บทท 5 สรป อภปรายผล และ ขอเสนอแนะ 37 บรรณานกรม 39 ภาคผนวก ก เกณฑพฒนาของโครงการฯ 40 ภาคผนวก ข แนวทางพฒนาของโครงการฯ ในสวนของความปลอดภยฯ 47

 

จ สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 จานวนการประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางาน จาแนกตามความรนแรง ป 2552 - 2556

11

ตารางท 2 จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเปนกลมเปาหมาย ทงหมด (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ตงแตป 2555

19

ตารางท 3 จานวนหองสวม หองนา อางลางมอในโรงงานตามกฎหมาย กฎกระทรวง มหาดไทย ฉบบท 63 (พ.ศ. 2551) ออกตามความในพระราชบญญต ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และกฎหมายอนทเกยวของ

29

ตารางท 4 จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการ และผานเณฑ ตงแตป 2555

35

ตารางท 5 ขอมลดานสขภาพและความปลอดภยของสถานประกอบการทเขารวม โครงการฯ

36

 

ฉ สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 กระบวนการดาเนนงานโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

4

ภาพท 2 กระบวนการดาเนนงานพฒนาและจดทาเอกสารแนวทางการดาเนนการ ความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

5

ภาพท 3 จานวนผประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางานรวมทงประเทศ จาแนกตามความรนแรงป 2556

11

ภาพท 4 ขนตอนการดาเนนงาน 17 ภาพท 5 จานวนสถานประกอบการทผานเกณฑพฒนาโครงการฯ ตงแตปงบประมาณ 2555

35

1  

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

จากขอมลสถตของสานกงานสถตแหงชาต ป 2556 พบวาประเทศไทยมประชากรทมงานทา จานวน 39.1 ลานคน เปนแรงงานในระบบ จานวน 14 ลานคน หรอรอยละ 35.8 ของจานวนผมงานทาทงหมด (สานกงานสถตแหงชาต, 2556) ซงประกอบดวยแรงงานในระบบประกนสงคม โดยเปนผทปฏบตงานอยในสถานประกอบการตางๆ จากขอมลสภาวะสขภาพของวยแรงงาน พบวาป 2554 กวา 1 ใน 11 ของวยแรงงานเจบปวยดวยโรคเรอรง ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด รอยละ 32.4 รองลงมาเปนโรคเบาหวาน รอยละ 21.1 และโรคระบบทางเดนหายใจเรอรง รอยละ 18.7 (สานกโรคไมตดตอ : 2555) ซงแสดงถงประชากรวยแรงงานมปญหาสขภาพนอกจากโรคจากการประกอบอาชพและการบาดเจบจากการทางานแลว ยงพบปญหาสขภาพจากรวมทงโรคตดตอ และโรคไมตดตออนๆ ดวย จากขอมลดงกลาว ในปงบประมาณ 2555 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข จงไดกาหนดใหมโครงการ “วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” ตามนโยบาย “ลดโรค เพมสข” โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนใหประชากรวยทางานมสขภาพด ลดการปญหาสขภาพในวยทางานทงการลดโรคตดตอ โรคไมตดตอ โรคและการบาดเจบจากการประกอบอาชพ รวมถงปญหาสขภาพจตและปญหาสาธารณสขของพนท โดยกาหนดใหม “โครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข”ขน เปนการดาเนนงานในลกษณะการบรณาการของหนวยงานตางๆ ทงในสวนกลางและภมภาค ซงมกรมวชาการหลกทเกยวของ 3 กรม คอ กรมควบคมโรค กรมอนามย และกรมสขภาพจต และกาหนดมอบหมายใหกรมควบคมโรค เปนหนวยงานหลกในการดาเนนงานรวมกบภาคสวนตางๆ โดยมการจดตงคณะกรรมการและคณะทางานรวมกนในทาหนาทกาหนดเกณฑการตรวจประเมน แบบฟอรมตรวจประเมน และแนวทางสาหรบสถานประกอบการดาเนนงานโครงการฯ ไดอยางเปนรปธรรม ซงสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมกรมควบคมโรค ไดรบมอบหมายใหรบผดชอบหลกในสวนของการดาเนนงานโครงการฯ ดานความปลอดภย โดยรวมเปนคณะกรรมการและคณะทางานพฒนาเกณฑ รวมถงการจดทา “แนวทางการดาเนนงานความปลอดภยในการทางาน” ภายใตเกณฑการดาเนนงานโครงการฯ โดยมวตถประสงคเพอเปนแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภยในการทางานสาหรบหนวยงานสาธารณสขในพนท รวมถงผบรหารและผปฏบตงานทรบผดชอบในสถานประกอบการไดนาไปเปนแนวทางดาเนนงานสาหรบการพฒนาการดแลสขภาพของผปฏบตงานในสถานประกอบการใหดยงขนและสามารถลดโรคและปญหาสขภาพในวยทางานไดตอไป

ปงบประมาณ 2555 มอบนโยบายจากผบรหารระดบสงของกระทรวงสาธารณสข ใหดาเนนการโครงการฯ ใน แลว กรมควบคมโรครวมกบหนวยงานสาธารณสขทงในสวนกลาง สวนเขตและสวนภมภาค รวมทงหนวยงานภาคเครอขายไดรวมกนจดทาเอกสาร เกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข พ.ศ. 2556 ” โดยยดกรอบแนวคด Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) และนาเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน ( Healthy Workplace)” พ.ศ. 2545 ของกรมอนามย มาประยกตเพอเปนเกณฑในการพฒนาสาหรบสถานประกอบการไปส “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” โดยสานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค เปนผรบผดชอบหลกในสวน “ปลอดโรค” รวมกบสานกทเกยวของทงภายในกรมและภายนอกกรม สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมเปนผรบผดชอบหลกในสวน “ปลอดภย” รวมกบสานกทเกยวของในกรมอนามย สานกสงเสรมพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต เปนผรบผดชอบหลกในสวน “กายใจเปนสข”

2  

รวมกบสานกทเกยวของ อยางไรกตาม ในปงบประมาณ 2556 นน เอกสารเกณฑการพฒนาดงกลาว พบวายงมขอจากดในการนาไปใช คอ เนอหาการเขยนเกณฑนน ประกอบไปดวยขอความทสนกระชบมากเกนไป ทาใหยากแกการตความและการทาความเขาใจของผอาน ดงนน ในปงบประมาณ 2556 คณะทางานทเกยวของจงมแนวคดในการพฒนาเอกสารอกชดหนงขนมา เพอใชประกอบกบเกณฑการพฒนาทดาเนนการจดทาขนกอนหนานน ซงเอกสารชดใหมนใชชอวา แนวทางการดาเนนงาน “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” เปนการเสรมสรางความรความเขาใจใหแกหนวยงานสาธารณสขทเกยวของในระดบพนทรวมถงผบรหารและผปฏบตงานทรบผดชอบในสถานประกอบการไดนาไปเปนแนวทางดาเนนงานสาหรบการพฒนาการดแลสขภาพของผปฏบตงานในสถานประกอบการและสามารถลดโรคและปญหาสขภาพทพบในวยทางาน เพอใหผานเกณฑทไดกาหนดขน โดยคณะกรรมการดาเนนการโครงการฯ ไดกาหนดใหมการมอบเกยรตบตรและโลรางวลเพอเปนการประกาศเกยรตคณสาหรบสถานการประกอบการทสมครเขารวมโครงการฯ และ สามารถดาเนนการพฒนาการดแลสขภาพผปฏบตงานในองคกรนนๆ จนผานเกณฑทกระทรวงสาธารณสขกาหนดขน

การพฒนาแนวทางการดาเนนงาน “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” เพอใหสถานประกอบการกลมเปาหมาย สามารถดาเนนการเปน “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” ไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล สามารถลดโรคและปญหาสขภาพทพบในวยทางานได ซงในเอกสารฉบบน ผศกษาไดอธบายกระบวนการพฒนาเอกสารแนวทาง โดยศกษากรอบแนวคดขององคการอนามยโลก และการดาเนนงานของประเทศไทย มากาหนดกรอบแนวคดในการพฒนาแนวทางฯ โดยมการทบทวนเอกสาร องคความร และ บทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน ขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ วเคราะหและสงเคราะหองคความรและกลไกทางขอกาหนดทางกฎหมายทเกยวของดานความปลอดภยในการทางาน มาปรบใชในการพฒนาแนวทางการดาเนนงานฯ และ ประเมนผลการนาเกณฑและแนวทางการดาเนนงานโครงการฯ ไปใชประโยชน เพอพฒนาการดแลสขภาพของพนกงานผปฏบตงานสถานประกอบการตอไป

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1) เพอพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

2) เพอประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

1.3 ขอบเขตของการศกษา 1. การดาเนนงาน สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ภาพรวมของโครงการ

ประกอบ โดยมขนตอนดงน 1.1 ระดมคนหรอรวมพล เพอกาหนดนโยบายดานการสงเสรมสขภาพ ความปลอดภยและสงแวดลอม

เชน การปองกนควบคมโรคและการบาดเจบ อนามยสงแวดลอม โดยผบรหารขององคกร พรอมทงตดประกาศใหคนทางานทกคนรบทราบ

1.2 การจดตงคณะทางาน สงเสรมใหเกดการมสวนรวมและความรวมมอ ระหวางองคกรกบบคคลากรในการพฒนาสถานประกอบการใหเปนสถานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข เชน สนบสนนใหเกดกลมกจกรรม หรอชมรมตางๆ เปนตน

1.3 ประเมนสถานการณหรอสารวจความตองการในประเดนและกจกรรมตางๆของผปฏบตงาน 1.4 จดลาดบความสาคญของความตองการจากทสารวจ

3  

1.5 วางแผนหรอพฒนาแผนการดาเนนการ 1.6 ดาเนนการตามแผน เชน จดกจกรรมหรอโครงการตางๆ ทเปนการสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคม

โรคและการบาดเจบ อนามยสงแวดลอม ตามบรบทหรอขนาดของสถานประกอบการนนๆ โดยเนนการมสวนรวมของบคลากร เชน โครงการ 5 ส. โครงการสถานททางานปลอดมลพษ โครงการโรงงานสขาว โครงการรณรงคเพองดสบบหร สรา หรอสารเสพตด โครงการอาหารเพอสขภาพ โครงการออกกาลงกายเพอ กจกรรม 5 อ. 2 ส. (อาหาร ออกกาลงกาย อารมณ สบบหร และสรา) โครงการรกษหวใจในททางาน และโครงการสงเสรมสขภาพจตในการทางาน เปนตน

1.7. การตดตามหรอ ตรวจสอบหรอ และประเมนผลการดาเนนงาน เชน ดานการสงเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรคและการบาดเจบ และอนามยสงแวดลอมในองคกร เพอใหมนใจวา มการดาเนนการตามแผนและมการตรวจสอบผลลพธ เชน จานวนวนลาทลดลง ความสนใจดานสขภาพทเพมขน การเลอกรบประทานอาหารทมประโยชน และการจดสถานททางานนาอยนาทางาน ดานอบตเหตและปลอดภย เปนตน หากพบปญหา ตองดาเนนการแกไขและทบทวนตลอดเวลา เพอใหเกดการดาเนนงานอยางตอเนอง

1.8. ทบทวนและปรบปรงการดาเนนงานหรอตอยอด / ขยายผล

4  

ภาพท 1 กระบวนการดาเนนงานโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

พนธะสญญาของผ นา

จรยธรรมและคณคา

การมสวนรวมของแรงงาน

1. รวมพล/ระดมคน

2. จดตงแกนนา/คณะทางาน

3. ประเมนสถานการณ

4. จดลาดบความสาคญ

5. วางแผน

6. ดาเนนการ

7. ประเมนผล

8. ปรบปรง/แกไข/ตอยอด

2. การศกษาเพอพฒนาแนวทางการดาเนนงานความปลอดภยในการทางาน ในโครงการ สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

2.1 ทบทวนเอกสาร/นโยบาย/เกณฑ/ขอมล/องคความรทเกยวของ 2.2 ทบทวนความรวมมอดาเนนงานรวมกบภาคเครอขายทเกยวของ

2.3 พฒนาและจดทา (ราง) แนวทางการดาเนนงานความปลอดภยในการทางานโดยการศกษาคนควาขอมลทเกยวของ วเคราะห สงเคราะหขอมล

2.4 จดประชมพจารณา (ราง) แนวทางฯ ของโครงการฯ สถานประกอบการ 2.5 ปรบปรง (ราง) แนวทางฯ โครงการฯของสถานประกอบการ 2.6 ตรวจสอบความถกตองของขอมลและเนอหาเสนอตอคณะทางานทเกยวของเพอนาไปจดพมพ

เผยแพรเปนเอกสารแนวทางการดาเนนงานในโครงการฯ

5  

ภาพท 2 กระบวนการดาเนนงานพฒนาและจดทาเอกสารแนวทางการดาเนนการความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

1) ทบทวนเอกสาร/นโยบาย/เกณฑ/ขอมล/องคความรทเกยวของ

2) ทบทวนความรวมมอดาเนนงานรวมกบภาคเครอขายทเกยวของ

3) พฒนาและจดทา (ราง) แนวทางการดาเนนงานความปลอดภยในการทางาน โดยการศกษาคนควาขอมลทเกยวของ วเคราะห สงเคราะหขอมล

4) จดประชมพจารณา (ราง) แนวทางฯ ของโครงการฯ สถานประกอบการ

5) ปรบปรง (ราง) แนวทางฯ โครงการฯของสถานประกอบการ 

6) ตรวจสอบความถกตองของขอมลและเนอหาเสนอตอคณะทางานทเกยวของเพอนาไปจดพมพเผยแพรเปนเอกสารแนวทางการดาเนนงานในโครงการฯ

 

6  

1.4 นยามศพท วยทางาน หมายถง ประชากรทมอายตงแต 15 - 59 ป

สถานประกอบการ หมายถง สถานทหรอบางสวนของสถานททมทตงทแนนอนและมการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจไมวากจกรรมนน จะดาเนนงานโดยบคคลทเปนเจาของหรอควบคมกจการโดยนตบคคลและไดรบการจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย โดยไมครอบคลมถงสานกงาน สถานททางานของรฐ โรงพยาบาลภาครฐและเอกชน โรงเรยน

สถานประกอบการพเลยง หมายถง สถานประกอบการทผานการประเมนโครงการตางๆ เชน โครงการสถานททางานนาอย นาทางานของกรมอนามย หรอเปนสถานประกอบการทไดรบรองมาตรฐานตางๆ เชน ISO 9001 ISO14001 TTSI18001 โรงงานสขาว เปนตน

สถานประกอบการทวไป หมายถง สถานประกอบการทมการปฏบตงานของลกจางทเกยวกบปจจยเสยง ดงตอไปน สารเคมอนตรายตามทรฐมนตรประกาศกาหนด (อางองตามประกาศกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดสารเคมอนตรายทใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของลกจาง พ.ศ. 2552) , จลชวนเปนพษซงอาจเปนเชอไวรส แบคทเรย ราหรอสารชวภาพอนตามทรฐมนตรประกาศกาหนด, กมมนตภาพรงสและความรอน ความเยน ความสนสะเทอน ความกดดนบรรยากาศ แสง เสยง หรอสภาพแวดลอมอนทอาจเปนอนตราย ทงน ตามทรฐมนตรประกาศกาหนด (อางองตาม กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549) ทตองมการควบคมดแลและจดการ (ในความรวมทงหมดอางองตาม กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดหลกเกณฑและวธการตรวจสขภาพของลกจางและสงผลการตรวจแกพนกงานตรวจแรงงานพ.ศ. 2547)

ปลอดโรค หมายถง สถานประกอบการมดาเนนการดานการปองกนหรอควบคมโรคไม ตดตอ (เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคอมพฤกษอมพาต โรคหวใจขาดเลอด โรคมะเรง) โรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม โรคตดตอ โรคทเปนปญหาของพนท รวมทงการดาเนนงานเพอลดพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค และอบตเหตจราจร เชน การรบประทานอาหารทมผลเสยตอสขภาพ การออกกาลงกายนอย การสบบหร การดมสรา การไมสวมหมวกนรภยขณะขบขรถจกรยานยนต เปนตน

ปลอดภย หมายถง สถานประกอบการมการปองกนอบตเหตจากการทางาน ทงเหตการณทเกดขนโดยไมไดคาดคดขณะทางานหรอชวงเวลาทปฏบตงาน ทาใหเกดการบาดเจบพการ ทพพลภาพ ตาย หรอเปนเหตใหทรพยสนเสยหาย ซงหลกๆ ม 2 สาเหต คอ การกระทาทไมปลอดภย และสภาพการทางานทไมปลอดภย เชน ความปลอดภย ทงในดานอาคาร สถานทเครองจกร เครองมอ และสภาพแวดลอมใน การจดการปองกนและมมาตรการการทางานลดผลกระทบสงแวดลอม ทงในเรองมลพษทางเสยง ฝนละออง ความสนสะเทอน สารเคม นาเสย และมลฝอย รวมถงการจดพนท

กายใจเปนสข หมายถง สถานประกอบการทมการพฒนาสงแวดลอมและกจกรรมสนบสนน สงเสรมสขภาพจต และสรางคณคาใหกบผปฏบตงานโดยมจดมงหมายเพอใหผปฏบตงานมสขภาพจตทดตามความหมายขององคการอนามยโลก คอ มสภาพจตใจทเปนสข สามารถมสมพนธภาพและรกษาสมพนธภาพกบผอนไวไดอยางราบรน สามารถปรบตว ทาตนใหเปนประโยชนไดภายใตภาวะสงแวดลอมทมการเปลยนแปลงทงทางสงคม และลกษณะความเปนอยในการดารงชพ มสมรรถภาพทางจตใจในการแกไขปญหาไดอยางเหมาะสมและทาใหใจเกดภาวะสมดล ตอบสนองความตองการของตวเองในสงคมโลกทกาลงเปลยนแปลงไปได โดยไมมขอขดแยงภายในจตใจ มศกยภาพทางจตใจในสรางความสขและความภาคภมใจในตนเอง

7  

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ สถานประกอบการ จะไดรบประโยชนจากการดาเนนงานตามโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค

ปลอดภย กายใจเปนสข คอ

1. เจาของกจการหรอผประกอบกจการ 1) ชวยลดตนทนในระยะยาว 2) เกดภาพลกษณทดของสถานประกอบการ วาเปน สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย

และเหนความสาคญของสขภาพของคนทางาน 3) เกดความสมพนธทดระหวางคนทางานดวยกนเอง คนทางานกบผบรหาร นบเปนพนฐาน

สาคญในการพฒนางานดานอนๆ ขององคกรตอไป 4) ผปฏบตงานทมเท เตมใจทางาน และเพมประสทธภาพในการทางาน 5) ผลผลตเพม สรางความประทบใจแกลกคา และผปฏบตงาน

2. ผปฏบตงานหรอลกจาง 1) มสขภาพแขงแรง สขภาพจตด เจบปวยนอยลง 2) มความสขทไดทางานในสถานประกอบการทด มความภาคภมใจในสถานประกอบการ 3) มความตงใจในการทางาน สงผลใหผลงานด เงนเดอนงามและมความมนคงในอาชพ 4) ไดรบสวสดการในการทางานเพมขน อนเปนผลมาจากการลดคาใชจายในการรกษาพยาบาล

ขององคกร 3. สงคม

1) ไดองคกรทมคณภาพ ลดภาระในการพงพาภาครฐรวมทงยงสรางรายไดใหแกภาครฐในรปแบบภาษอากรทมากขน สงผลดตอสภาพเศรษฐกจและสงคมโดยรวม

2) มการจางงานมากขน และประชากรมรายไดเพมขน 3) เกดความรวมมอทดและความสนบสนนจากองคกรภายนอก ทงภาครฐและเอกชน

ขอมลทไดจากเอกสารน จะนาไปใชเปนแนวทางในการพฒนาเอกสารการดาเนนงานดานการปองกนโรค

และภยสขภาพจากการประกอบอาชพ อาชวอนามยและความปลอดภย รวมถงทราบถงขอจากดในการดาเนนงานทเกยวของเพอจดทาขอเสนอแนะในการพฒนาทดยงขนในอนาคต

8  

 

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

การศกษา เรอง การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข น ผศกษาไดดาเนนการทบทวนวรรณกรรมจากเอกสารและงานวจยทเกยวของทสาคญเพอประกอบการพฒนาเอกสารแนวทางการดาเนนการความปลอดภยในการทางาน ตามเกณฑการพฒนาของโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ใน 3 หวขอ คอ

2.1 สถตทเกยวของกบสถานการณโรคจากการประกอบอาชพจากการทางาน ในสถานประกอบการ ในประเทศไทย

2.2 แนวคดเกยวกบ Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก ค .ศ . 2008 (พ .ศ .2551) และ การดาเนนงาน Healthy Workplace ในประเทศไทย

2.3 เอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ

รายละเอยด ดงน

2.1 สถตทเกยวของกบสถานการณโรคจากการประกอบอาชพจากการทางานในสถานประกอบการในประเทศไทย สถตทเกยวของสถานการณโรคจากการประกอบอาชพจากการทางานในสถานประกอบการในประเทศไทย จะประกอบดวยขอมลทไดจากแหลงขอมลสาคญหลก 2 แหลง ไดแก 2.1.1) สานกงานสถตแหงชาต สานกนายกรฐมนตร จากขอมลของสานกงานสถตแหงชาตทมการเกบขอมลสามะโนธรกจและอตสาหกรรมประจาป ท วราชอาณาจกรไทย แสดงขอมลให เหน วานบ ตงแตป 2555 ในประเทศไทยมประชากรวยแรงงาน ในสถานประกอบการรอยละ 56 ของประชากรโดยรวมของประเทศ (1,2) จากการเกบรวบรวมขอมลพนฐานของสถานประกอบการ พบวา มจานวน 2.3 ลานแหง โดยเปนสถานประกอบการทดาเนนธรกจการขายปลก ประมาณรอยละ35.7 รองลงมาเปนสถานประกอบการทประกอบธรกจเกยวกบการผลตประมาณรอยละ 18.7 สถานประกอบการธรกจ เกยวกบทพกแรม บรการอาหารและเครองดม ประมาณรอยละ 12.7 และกจกรรมบรการอนๆ ประมาณรอยละ 9.6 ในขณะทกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ นอกจากทกลาวขางตนแตละประเภทมสดสวนตากวารอยละ 9.0 ของจานวนสถานประกอบการทงสน

ในสวนของขอมลขนาดของสถานประกอบการ โดยวดดวยจานวนคนทางาน พบวา มประมาณ 2.2 ลานแหง หรอ รอยละ 97.3 เปนสถานประกอบการทมคนทางาน 1-15 คน สาหรบสถานประกอบการ ทมคนทางานตงแต 16 คนขนไป มประมาณ 61,006 แหง หรอรอยละ 2.7 ในจานวนนเปนสถานประกอบการทมคนท างาน 16 - 25 คน ม ป ระมาณ 24,410 แห ง สถานประกอบการท ม คนท างาน 51 - 200 คน และ 31 - 50 คน มประมาณ 13,577 แหง และ 11,976 แหง ตามลาดบ สวนสถานประกอบการทมคนทางาน 26 - 30 คน มประมาณ 6,338 แหง และทมคนทางานมากกวา 200 คน มประมาณ 4,705 แหง สาหรบจานวนคนทางานซง หมายถง เจาของกจการหรอหนสวนททางานโดยไมไดรบคาจาง เงนเดอน และรวมลกจางททางานในสถานประกอบการทวประเทศ มจานวนทงสนประมาณ 10.2 ลานคน ในจานวนนเปนลกจางประมาณ 7.0 ลานคน โดยลกจางประมาณ 2.9 ลานคน หรอรอยละ 41.8 เปนลกจางทปฏบตงานในสถานประกอบการทมคนทางานมากกวา 200 คน รองลงมาเปนลกจางทปฏบตงานในสถานประกอบการทม คนทางาน 1 - 15 คน และ 51 - 200 คน มประมาณรอยละ 25.2 และ 18.2 ตามลาดบ ในขณะทสถานประกอบการทมคนทางาน 26 - 30 คน มลกจางปฏบตงานนอยทสด ประมาณรอยละ 2.4

9  

 

เมอพจารณาเฉพาะผเคยไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการทางานจาแนกตามรายภาค พบวา ผเคยไดรบบาดเจบฯ สงสดอยทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 1,653,242 คน (รอยละ 31.83) รองลงมา ไดแกภาคเหนอ จานวน 1,486,873 คน (รอยละ 28.63) และภาคกลาง จานวน 1,147,705 คน (รอยละ 22.10)ตามลาดบ โดยพบวา เกดจากของมคมบาด/ทม/แทง สงสด จานวน 3,368,171 คน (รอยละ 64.84) รองลงมา ไดแก เกดจากการพลดตกหกลม จานวน 880,143 คน (รอยละ 19.94) สาเหตเกดจากการชน/กระแทกจากวสดจานวน 398,351 คน (รอยละ 7.67) ถกไฟ/นารอนลวก 193,874 คน อบตเหตจากยานพาหนะ169,840 คน (รอยละ 7.67) ไดรบสารเคม 129,772 คน (รอยละ 7.67) ไฟฟาชอต 31,861 คน (รอยละ 7.67) จากสาเหตอนๆ 22, 201 คน(รอยละ 7.67) และไมทราบสาเหต 57 คน (รอยละ 7.67) ตามลาดบ และจานวนผเคยไดรบบาดเจบตามลกษณะของการเกดการบาดเจบฯ ของกลมแรงงานนอกระบบจะมากกวากลมแรงงานในระบบทกลกษณะของการเกดการบาดเจบฯ

ในกรณของสถตการไดรบบาดเจบจากการถกไฟ/นารอนลวกของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมดจานวน 193,874 คน โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 55,290 คน (รอยละ 28.52) รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ จานวน 48,756 คน (รอยละ 25.15) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 35,951 คน (รอยละ18.54) ตามลาดบ สถตการบาดเจบจากการถกไฟ/นารอนลวกของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 41,478 คน คดเปนรอยละ 21.39 ของผไดรบบาดเจบจากสาเหตจากการถกไฟ/นารอนลวกทวประเทศ โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 12,921 คน (รอยละ 31.15) รองลงมา ไดแก ภาคใต จานวน 10,374 คน (รอยละ25.01) และกรงเทพมหานคร จานวน 8,093 คน (รอยละ 19.51)

สถตการไดรบบาดเจบจากอบตเหตยานพาหนะของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมด จานวน 169,840 คน โดยจานวนสงสดอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 43,084 คน (รอยละ 25.37)รองลงมา ไดแก ภาคกลาง จานวน 36,421 คน (รอยละ 21.15) และกรงเทพมหานคร จานวน 35,160 คน(รอยละ 20.70) ตามลาดบ สถตการบาดเจบจากอบตเหตยานพาหนะของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 69,366 คน คดเปนรอยละ 40.84 ของผไดรบบาดเจบจากสาเหตจากอบตเหตยานพาหนะทวประเทศ โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 17,696 คน (รอยละ 25.51) รองลงมา ไดแกกรงเทพมหานคร จานวน 16,380 คน (รอยละ 23.61) และ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 13,624 คน (รอยละ 19.64) ตามลาดบ

สถตการไดรบบาดเจบจากไฟฟาชอตของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมด จานวน 31,861 คน โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 10,105 คน (รอยละ 31.72) รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ จานวน 9,460 คน (รอยละ 29.69) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 5,136 คน (รอยละ 16.12) ตามลาดบ สถตการบาดเจบจากไฟฟาชอตของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 14,446 คน คดเปนรอยละ45.34 ของผไดรบบาดเจบจากไฟฟาชอตทวประเทศ โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 5,019 คน (รอยละ 34.74) รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ จานวน 3,662 คน (รอยละ 25.07) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 2,491 คน (รอยละ 17.24) ตามลาดบ

สถตการไดรบบาดเจบจากการชน/กระแทกจากวสดของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมด จานวน 398,351 คน โดยจานวนสงสดอยในภาคเหนอ จานวน 148,112 คน (รอยละ 37.18) รองลงมา ไดแก ภาคกลาง จานวน 93,997 คน (รอยละ 23.60) และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 89,299 คน (รอยละ 22.42) ตามลาดบ

สถตการบาดเจบจากการชน/กระแทกจากวสดของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 160,121 คน คดเปนรอยละ 40.20 ของผ ไดรบบาดเจบจากการชน/กระแทกจากวสดท วประเทศ โดยจานวนสงสด

10  

 

อยใน ภาคเหนอ จานวน 57,872 คน (รอยละ 36.14) รองลงมา ไดแก ภาคกลาง จานวน 44,931 คน (รอยละ 28.06) และภาคใตจานวน 26,523 คน (รอยละ 16.56) ตามลาดบ

สถตการไดรบบาดเจบจากการไดรบสารเคมของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมด จานวน 129,772 คน โดยจานวนสงสดอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 70,681 คน (รอยละ 54.47) รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ จานวน 44,102 คน (รอยละ 33.98) และภาคกลาง จานวน 10,989 คน (รอยละ 8.47) ตามลาดบ

สถตการบาดเจบจากการไดรบสารเคมของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 12,903 คน คดเปน รอยละ 9.94 ของผไดรบบาดเจบจากการไดรบสารเคมทวประเทศ โดยจานวนสงสดอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอจานวน 5,558 คน (รอยละ 43.08) รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ จานวน 3,988 คน (รอยละ 30.91) และกรงเทพมหานคร จานวน 1,405 คน (รอยละ 10.89) ตามลาดบ

สถตการไดรบบาดเจบจากการสาเหตอนๆ ของแรงงานทงในและนอกระบบทวประเทศทงหมด จานวน 22,201 คน โดยมจานวนสงสดอยในภาคใต จานวน 7,438 คน (รอยละ 33.50) รองลงมา ไดแก กรงเทพมหานคร จานวน 5,191 คน (รอยละ 23.38) และภาคกลาง จานวน 4,531 คน (รอยละ 20.41) ตามลาดบ สถตการบาดเจบจากสาเหตอนๆ ของกลมแรงงานในระบบทงหมด จานวน 7,554 คน คดเปนรอยละ34.03 ของผไดรบบาดเจบจากสาเหตอนๆ ทวประเทศ โดยจานวนสงสดอยในภาคกลาง จานวน 2,664 คน (รอยละ 35.27) รองลงมา ไดแก ภาคใตจานวน 2,458 คน (รอยละ 32.54) และกรงเทพมหานคร จานวน 2,002 คน (รอยละ 26.50) ตามลาดบ

2.1.2) สานกงานกองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน ขอมลสถตของผประกนตนทอยในขายคมครองของกองทนเงนทดแทน เปนขอมลการเจบปวยจากการ

ทางานโดยใชสทธเบกคารกษาพยาบาลและเงนทดแทนจากกองทน ซงสถตโรคจะเกบขอมลจากใบรายงานทผประกนตนหรอนายจางเขยน (ก.ท.16) และแพทยผรกษาเขยน (ก.ท. 16/1) เพอยนเรองเบกเงนกบกองทนเงนทดแทนพจารณาขอมลโดยเจาพนกงานวนจฉยและคณะอนกรรมการการแพทยขอดของขอมลจากกองทนเงนทดแทน คอ เปนผปวย “ยนยน” ทปวยเปนโรคจากการทางานจรง มการวนจฉยยนยนจากแพทยชดเจนกอนทจะรายงานเขามาในฐานขอมล และมการจาแนกโรคทละเอยด ทราบจานวนไดชดเจนและมขอมลรายงานเขามาอยางสมาเสมอ สาหรบขอจากดของขอมลคอ เปนขอมลผปวยจากการทางานเฉพาะแรงงานในระบบกลมทเปนผประกนตนเทานน ซงไมครอบคลมแรงงานในระบบทเปนกลมขาราชการและแรงงานนอกระบบ นอกจากนเปนเฉพาะโรคจากการทางานทไมครอบคลมโรคจากสงแวดลอม (3)

จากขอมลสถตแรงงานของกองทนเงนทดแทน ระหวางป 2552 – 2556 (4) พบวา มแรงงานทเปนลกจางในสถานประกอบการเพมขนทกป ซงในป 2556 ของกองทนเงนทดแทน พบวา มแรงงานทวประเทศมจานวน 39.11ลานคน ในจานวนนมผเคยไดรบบาดเจบหรออบตเหตจากการทางาน จานวน 5.19 ลานคน (รอยละ 13.28)ของแรงงานทวประเทศ โดยเปนกลมแรงงานในระบบ จานวน 1.14 ลานคน (รอยละ 2.91) และกลมแรงงานนอกระบบ จานวน 4.05 ลานคน (รอยละ 10.36) (2) และเมอพจารณาอตราการประสบอนตรายตอลกจาง 1,000 ราย โดยเทยบกบจานวนลกจางในความคมครองของกองทนเงนทดแทน จานวน 8,901,624 ราย พบวา มอตราการประสบอนตรายเทากบ 12.57 ตอพนราย และหากนบจานวนการประสบอนตรายเฉพาะกรณรายแรง (กรณรายแรง หมายถง ตาย ทพพลภาพ สญเสยอวยวะ และหยดงานเกน 3 วน) พบวา อตราการประสบอนตราย เทากบ 3.95 ตอพนราย

11  

 

ตารางท 1 จานวนการประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางาน จาแนกตามความรนแรง ป 2552 - 2556

ป จานวนลกจาง

ความรนแรง รวม ตาย ทพพลภาพ สญเสย

อวยวะ หยดงาน เกน ๓ วน

หยดงาน ไมเกน ๓ วน

2552 7,939,923 597 8 2,383 39,850 106,598 149,436 2553 8,177,618 619 11 2,149 39,919 103,813 146,511 2554 8,222,960 590 4 1,630 35,709 91,699 129,632 2555 8,575,398 717 19 1,630 36,166 93,106 131,826 2556 8,901,624 635 28 3,036 31,419 76,776 111,894

ทมา: กองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน

หากนบจานวนการประสบอนตรายเฉพาะกรณรายแรง (กรณรายแรง หมายถง ตาย ทพพลภาพ สญเสยอวยวะ และหยดงานเกน 3 วน) พบวา อตราการประสบอนตราย เทากบ 3.95 ตอพนราย เมอพจารณาการประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางาน ป พ.ศ. 2556 เปนรายเดอน พบวา มผประสบอนตรายเฉลยตอเดอนประมาณ 9,300 คน และการประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางานทงหมดสวนใหญจะเปน หยดงานไมเกน 3 วน จานวน 76,776 คน (รอยละ 68.61) รองลงมา ไดแก หยดงานเกน 3 วน จานวน 31,419 คน (รอยละ 28.08) โดยมผทเสยชวต จานวน 635 คน (รอยละ 0.57) (ดงแสดงในภาพท 2) (4)

ภาพท 3 จานวนผประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางานรวมทงประเทศ จาแนกตามความรนแรงป 2556

ตาย ทพพลภาพ สญเสยอวยวะบางสวน หยดงานเกน 3 วน หยดงานไมเกน 3 วน

ทมา: กองทนเงนทดแทน สานกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน

จากขอมลจานวนแรงงานทเปนลกจางประสบอนตรายนน พบวา มลกจางทเปนโรคทเกดขนตามลกษณะหรอสภาพของงานหรอเนองจากการทางาน จานวน 3,960 ราย ซงสามารถจาแนกตามความรนแรงไดเปนสญเสย

31,419

76,776

63528  3,03

12  

 

อวยวะบางสวน จานวน 32 ราย (รอยละ 0.81) หยดงานเกน 3 วน จานวน 608 ราย (รอยละ 15.35) และหยดงานไมเกน 3 วน จานวน 3,320 คน (รอยละ 83.84) ตามลาดบ ผเจบปวยเปนโรคสวนใหญ เกดจากปญหาโรคระบบกลามเนอและโครงสรางกระดกทเกดขนเนองจากการทางาน หรอสาเหตจากลกษณะงานทจาเพาะหรอมปจจยเสยงสงในสงแวดลอมการทางาน จานวน 3,146 ราย (รอยละ 79.44) โดยสามารถจาแนกตามความรนแรงไดเปน หยดงานเกน 3 วน จานวน 571 ราย (รอยละ 14.42) และหยดงานไมเกน 3 วน จานวน 2,571 ราย (รอยละ 64.92)

ในกรณของการประสบอนตรายหรอการเจบปวยเนองจากการทางานเปนรายภาค ขอมลจากกองทนเงนทดแทนรายงานวา ภาคกลางมจานวนผประสบอนตรายหรอการเจบปวยเนองจากการทางานสงสด โดยมจานวน 82,598 คน (รอยละ 73.82) โดยสวนใหญเกดขนในเขตกรงเทพมหานคร รองลงมา ไดแก จงหวดสมทรปราการ จานวนผประสบอนตรายหรอเจบปวยเนองจากการทางานสงสดรองลงมา ไดแก ภาคตะวนออก โดยมจานวน 12,091 คน (รอยละ10.81 ) โดยสวนใหญเกดขนในเขตจงหวดชลบร และระยอง ตามลาดบ ซงอวยวะทผปฏบตงานประสบอนตรายมากทสด คอ นวมอ (รอยละ 22.29) รองลงมา ไดแก ตา (รอยละ 16.50) บาดเจบหลายสวนตามรางกาย (รอยละ 7.63) มอ (รอยละ 6.73) และเทา/สนเทา/งามนวเทา (รอยละ 6.37) ตามลาดบ (หากพจารณาผลกระทบของการประสบอนตราย พบวา ผปฏบตงานจะเกดบาดแผลลกสงสด (รอยละ 41.72) รองลงมา ไดแก ขอตอเคลด/กลามเนออกเสบ (รอยละ 16.97) บาดแผลตน (รอยละ 12.66) กระดกหก/แตก/ราว (รอยละ 10.55) และบาดแผลไหม (รอยละ 7.28) ตามลาดบ ซงการประสบอนตรายหรอเจบปวยจากการทางาน จะมจานวนแตกตางกนในแตละกลมอาย โดยพบวาในป พ.ศ. 2556 กลมผปฏบตงานในชวงอาย 30-34 ป มจานวนผประสบอนตราย 20,484 คน (รอยละ 18.31) รองลงมาจะเปนกลมอาย 25-29 ป จานวน 19,477 คน (รอยละ 18.10) และกลมอาย 20-24 ปจานวน 17,798 คน (รอยละ 15.91) ตามลาดบ (4)

ขอมลของจานวนผประสบอนตรายจาแนกตามขนาดสถานประกอบการ พบวา จานวนผประสบอนตรายสงสด จานวน 21,523 คน (รอยละ 19.24) จะอยในสถานประกอบการทมผปฏบตงานมากกวา 1,000 คน ขนไป รองลงมา ไดแก สถานประกอบการทมจานวนผปฏบตงาน 201-500 คน โดยมผประสบอนตรายจานวน17,261 คน (รอยละ 15.43) และสถานประกอบการทมผปฏบตงาน 21-50 คน มจานวนผประสบอนตรายจานวน 15,168 คน (รอยละ 13.56) ตามลาดบ

ขอมลประเภทกจการทมจานวนลกจางประสบอนตรายสงสดของป 2556 มากทสด คอ ประเภทกจการกอสราง ยงคงเปนประเภทกจการทมจานวนการประสบอนตรายสงสดเชนเดยวกบสถตในปทผานมา มจานวนลกจางประสบอนตรายสงถง 8,458 ครง รองลงมา คอ ประเภทกจการการผลตเครองดม ถนอมอาหาร มจานวนลกจางประสบอนตราย 6,365 ครง และประเภทกจการการคาเครองไฟฟา ยานพาหนะฯ มจานวนลกจางประสบอนตราย 6,094 ครง ตามลาดบ สาหรบจานวนวสาหกจชมชนและเครอขายวสาหกจชมชนทอนมตการจดทะเบยนจากสถต ของสานกงานเลขาธการคณะกรรมการสงเสรมวสาหกจชมชน ป 2556 นน พบวามจานวนวสาหกจชมชนทงหมด 76,470 แหง โดยทงนจานวนสถตการเจบปวยและบาดเจบของผประกอบอาชพในกลมวสาหกจชมชนนน ยงอยในขนตอนการสบคนขอมลทชดเจนจากหนวยงานทเกยวของตอไป (4)

13  

 

2.2 แนวคดเกยวกบ Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก และ การดาเนนงาน Healthy Workplace ในประเทศไทย 2.2.1) แนวคด Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) (5,6)

องคการอนามยโลกไดเรมมแนวคดการดาเนนงานดาน Healthy Workplace ในป ค .ศ . 1997 ( 2541) โดยในระยะแรกมงเนนทโรคตดตอ ตอมาในการประชมสมชชาอนามยโลก สมยท 60 (The 60th World Health Assembly) ในป ค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2551) องคการอนามยโลกรวมกบประเทศสมาชกจดทาแผนปฏบตการสาหรบสขภาพแรงงาน ป ค.ศ. 2008 – 2017 (พ.ศ. 2552 – 2560) เพอการดาเนนการคมครองและสงเสรมสขภาพแรงงาน ซงองคการอนามยโลกจะขบเคลอนการดาเนนการดงกลาวในรปของเครอขายรวมกบองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization) ซงคาดไดผลลพธเกยวกบ การยกระดบการเขาถงสงจาเปนสาหรบการปองกนและควบคมโรคจากเกยวเนองจากการทางานและการบาดเจบจากการทางาน (Scaling up access to essential interventions for prevention and control of occupational and work-related diseases and injuries) การเสรมสรางความเขมแขงของธรรมาภบาลทงในระดบประเทศและทองถนสาหรบสขภาพแรงงาน (strengthening national and local governance for workers’ health) สรางมาตรฐานสากลสาหรบการคมครองสขภาพแรงงานในสถานประกอบการ (Setting global standards for workplace health protection) กระตนการจดทาการคมครองสขภาพและสงเสรมสขภาพแรงงานในบรบทตางๆ (Stimulating work settings in different contexts to protect and promote health) และมการตรวจวดและควบคมสขภาพแรงงานทวโลก (Measuring and monitoring workers’ health globally) ซง ในการประชมสมชชาอนามยโลกสมยท 66 (The 66 th World Health Assembly) โดยองคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) ในป ค.ศ. 2013 (พ.ศ. 2557) ไดมการจดทาแผนปฏบตการปองกนและควบค ม โรค ไม ต ด ต อ ป ค .ศ . 2013 – 2020) (พ .ศ . 2557 – 2563) (the Global action plan for the prevention and control of non-communicable diseases (2013–2020)) โดยมงเนนการปองกนควบคมโรคไมตดตอ (non-communicable diseases: NCDs) และความเสยงจากการทางาน (occupational risks) โดยลดความเสยงภยตอสงคกคามสขภาพทกประเภท ซงรวมทงลดพฤตกรรมเสยง ไดแก หามการสบบหรและดมสราในสถานประกอบการ) และการบรการสขภาพแรงงานในหนวยบรการปฐมภม (Primary Care Unit) นอกจากนยงสนบสนนการสรางความตระหนกถงภยสขภาพ (Early Recognition) อกดวย จากแนวคดขององคการอนามยโลกเกยวกบ Healthy Workplace ตงแตป ค.ศ. 2008 เปนตนมา ทาใหเกดการขบเคลอนการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพทงจากโรคตดตอและโรคไมตดตอ รวมทงพฤตกรรมเสยงเพอสขภาพทดของแรงงานในสถานประกอบการในประเทศสมาชกตางๆรวมทงประเทศไทย

2.2.2) การดาเนนงาน Healthy Workplace ในประเทศไทย (7,8) ในประเทศไทย กระทรวงสาธารณสข โดยกองอาชวอนามย กรมอนามย ไดเรมดาเนนงาน Healthy Workplace ในชอ “โครงการสถานประกอบการนาอย นาทางาน) ในป พ.ศ. 2542 โดยยดหลกตามกฎบตรออตตาวาและ Healthy Work Approach (HWA) ขององคการอนามยโลก โลก ซงกฎบตรออตาวา ป พ.ศ. ค.ศ.1996 (พ.ศ. 2529) ทกาหนดวา”การสงเสรมสขภาพกอใหเกดสภาวะตางๆในการดารงชวตและการทางาทปลอดภย กอใหเกดความกระตอรอรน ความพงพอใจและความเพลดเพลนเจรญใจ สวน HWA นน องคการอนามยโลกกาหนดไววาเปนกระบวนการทตอเนองในการเมคณภาพชวตการทางานและทาใหเกดสขภาพและความเปนอยทดของคนทางาน โดยการพฒนาปรบปรง สงแวดลอม ทงทางกายภาพ จตวทยา สงคม องคกรและเศรษฐกจ โดย WHA มองคประกอบ 4 ประการคอ การสงเสรมสขภาพ การดาเนนงานดานอาชวอนามยและ

14  

 

ความปลอดภย การจดการทรพยากรบคคล และการพฒนาแบบยงยน โดยมเปาหมายคอ การมสขภาพและความเปนอยทดของคนทางานและการเพมคณภาพชวตการทางานโดยมงเนนใหสถานประกอบการเปนสถานททางานทมรปแบบเปน “สะอาด ปลอดภย ไรมลพษ มชวตชวา” ในรปแบบของการสมครใจเขารวมโครงการ หากสถานททางานใดดาเนนงานผานเกณฑการประเมนทกาหนดจะไดใบรบรองจากกรมอนามย โดยเกณฑของความปลอดภย ในการทางานนนกาหนดไววา คอ “การไมมอบตเหตรายแรงถงขนหยดงานเกน 3 วน และไมมมลพษทเกดจากกระบวนการทางาน หรอกระบวนการผลตทสงผลกระทบตอสขภาพของคนทางาน” ในป พ.ศ. 2545 ไดมการปฏรปราชการ กองอาชวอนามย กรมอนามย ไดยายมาอยในสงกดของกรมควบคมโรคและยกระดบขนเปนสานก โดยม ชอวา “สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม” การดาเนนงานโครงการสถานประกอบการนาอย นาทางาน จงดาเนนการตอ โดยกรมอนามย ซงไดมการปรบปรงเกณฑการประเมนสถานททางานนาอย นาทางาน โดยมความรวมมอกบหนวยงานเครอขายทเกยวของ

2.3. เอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ (8)

เมอทบทวนเอกสารองคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ มสวนทเกยวของ จาแนกออกเปน 3 ประการ ดงน

1) มาตรการความปลอดภยและกลไกทางกฎหมายทเกยวของหลก ไดแก 1.1) มาตรการความปลอดภยและกลไกทางกฎหมายภายใตกระทรวงแรงงาน ไดแก พระราชบญญต

คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๓ และพระราชบญญต ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน พ.ศ. 2554

1.2) มาตรการความปลอดภยและกลไกทางกฎหมายภายใตกระทรวงอตสาหกรรม ไดแก พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) ซงรวมถงมาตรฐานสากลทเกยวของกบ มอก. อาท ระบบ ISO และนโยบายทเกยวกบสถานประกอบการทเกยวของ อาท โรงงานสขาว

1.3) มาตรการความปลอดภยและกลไกทางกฎหมายภายใตกระทรวงสาธารณสข ไดแก พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523

1.4) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 2) เครอขายท เกยวของเพอการจดทาแนวทางการดาเนนงานและการขบเคลอนนโยบาย ไดแก

กรมควบคมโรค กรมอนามย เจาของสถานประกอบการ สถาบนการศกษา

3) กลไกการดาเนนงานทผานมา กระทรวงสาธารณสข โดย กรมควบคมโรค ไดดาเนนโครงการ วยทางานปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ภายใตนโยบายลดโรค เพมสข ตงแตป พ.ศ. 2555 เปนตนมา โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมและสนบสนนใหประชากรวยทางานมสขภาพด ลดการเจบปวยจากโรค การบาดเจบ และปญหาสาธารณสขของพนทปลอดภยจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ตลอดจนมสขภาพจตด ดงนนเพอใหการดาเนนงานเปนไปตามวตถประสงค กรมควบคมโรค รวมกบภาคเครอขายทงจากภาครฐและเอกชน ไดแก กรมอนามย กรมสขภาพจต สถานประกอบการ สถาบนการศกษา (มหาวทยาลย) ไดจดทา แนวทางการดาเนนงาน “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” แตพบวา แนวทางการดาเนนการยงยากตอความเขาใจและยากตอการปฏบตสาหรบสถานประกอบการ (8-9)

15  

 

สรปจากการทบทวนวรรณกรรม ผศกษาวจยจงไดพฒนาแนวทางการดาเนนงานและประเมนผลการ ใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยปรบปรงจากแนวคด Healthy Workplace ขององคการอนามยโลก และ การดาเนนงาน Healthy Workplace ในประเทศไทย เพอใชเปนแนวทางในการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและดแลสขภาพของผประกอบอาชพในสถานประกอบการ

16  

บทท 3 วธการศกษา

การศกษา เรอง “การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” น มวตถประสงคเพอพฒนาแนวทางการดาเนนงาน และ ประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

โดยมวธการศกษา ดงน

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรในการศกษาครงน คอ ผแทนหนวยงานสาธารณสขระดบเขต จงหวดและสถานประกอบการ

ทผานเกณฑการประเมนระดบประเทศในปงบประมาณ 2555 เปนตนมา 3.2 ระยะเวลาในการเกบขอมล

การศกษาครงน ใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลทเกยวของ ตงแตปงบประมาณ 2555 - 2557

3.3 วธการศกษาและเครองมอทใชในการศกษา 3.3.1 วธการศกษา การทบทวนกระบวนการพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถาน

ประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ในสวนของแนวทางดานความปลอดภย ประกอบดวยขนตอนดงตอไปน (แผนภาพท3)

1) ทบทวนขอมลวชาการการดาเนนงานดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการ โครงการและกลไกการทางานตางๆทเกยวของ

2) วเคราะหขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ มาปรบใชในการพฒนาจดทาแนวทางฯในโครงการฯ อาท กจกรรม ๕ ส., การปองกนอบตเหต, ความปลอดภยดานเครองจกรและไฟฟา, ความปลอดภยดานสารเคม, การปองกนอคคภย, อปกรณคมครองภยสวนบคคล, แผนตอบโตภาวะฉกเฉน ฯลฯ

3) การสงเคราะหขอมลและองคความรทไดจากการทบทวนขอมล และจดทารางเอกสารแนวทางฯ 4) ตรวจสอบความถกตอง ปรบปรงรางแนวทางการดาเนนงานในรปแบบทงายตอการเขาใจและการปฏบต

สาหรบสถานประกอบการทกขนาดในการพฒนาความปลอดภยและรองรบการตรวจประเมนของเจาหนาทสาธารณสข รวมทงวจารณผล สรปและจดทาขอเสนอแนะเชงนโยบาย

17  

ภาพท 4 ขนตอนการดาเนนงาน

 

3.3.2 เครองมอทใชในการศกษา ผศกษาไดจดทาเกณฑพฒนาของโครงการฯ ทไดจดทาขน ในปงบประมาณ 2555 รวมกบคณะทางาน

พฒนาเกณฑการพฒนาของโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ซงประกอบดวยผทเกยวของจากกรมควบคมโรค กรมอนามย กรมสขภาพจต และ ผแทนสานกงานปองกนควบคมโรคเขต และ สานกงานสาธารณสขจงหวด เพอมาเปนกรอบการดาเนนงานหลก ซงพบวาเกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” ดดแปลงมาจากเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน” (Healthy Workplace) ของกรมอนามย และ กรอบแนวทาง Healthy Workplace ของ WHO 2010 และ กาหนดความรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของ

โดยเกณฑการพฒนาของโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข แบงเปน 4 สวน คอ

สวนท 1 การสนบสนนขององคกร การมสวนรวมของผปฏบตงาน การใสใจตอสขภาพและสงแวดลอมระหวางองคกรและชมชน มคาถามทงหมด 10 ขอ

สวนท 2 ปลอดโรค มคาถามทงหมด 21 ขอ

1) ทบทวนขอมลวชาการการดาเนนงานดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการ โครงการและกลไกการทางานตางๆทเกยวของ

2) วเคราะหขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ

3) การสงเคราะหขอมลและองคความรทไดจากการทบทวนขอมล และจดทารางเอกสารแนวทางฯ

4) จดทา (ราง) เอกสารแนวทางฯ

5) ประชมเครอขายทบทวนและตรวจสอบความถกตอง

6) ปรบปรง/แกไขรางแนวทางฯและถายทอดเพอนาไปใชพฒนาตนเองกอนเขาสกระบวนการประเมนฯ

18  

สวนท 3 เกณฑปลอดภย มคาถามทงหมด 23 ขอ สวนท 4 : เกณฑกายใจเปนสข มคาถามทงหมด 7 ขอ รวมคาถามทงหมด 61 ขอ โดยแตละขอคาถาม ใหคะแนน เปน 3 ระดบ คอ 0 = ไมม 1 = มบางสวน และ

2 = มครบถวน ดงนน คะแนนรวมเตมจานวนเทากบ 122 คะแนน 3.3.3 การประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน เครองมอทใชในการประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงานน คอ เกณฑการพจารณา

รางวล ระดบจงหวด (ระดบด ดเดน และ ดเยยม) และ ระดบประเทศ (โลเงน และ โลทอง) การตรวจประเมนสถานประกอบกจการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการแลว โดยคณะกรรมการท

ผานการอบรมเปนผตรวจประเมน ม 2 ระดบ ระดบท 1 คณะกรรมการตรวจประเมนระดบจงหวด และ ระดบท 2 คณะกรรมการตรวจประเมนระดบประเทศ

หลกเกณฑการพจารณารางวล สาหรบสถานประกอบกจการ/วสาหกจชมชน ดงน ระดบจงหวด สาหรบสถานประกอบกจการ/วสาหกจชมชน ระดบด ดเดน และ ดเยยม

ระดบคะแนน ตงแต 60 – 79% (มคะแนนเทากบ 73.20-96.38) ไดรบใบประกาศเกยรตคณ ระดบด

ระดบคะแนน ตงแต 80 – 89% (มคะแนนเทากบ 97.60-108.58) ไดรบใบประกาศเกยรตคณ ระดบดเดน

ระดบคะแนน ตงแต 90 % ขนไป (มคะแนนเทากบ 109.80 ขนไป) ไดรบใบประกาศเกยรตคณ ระดบดเยยม

ระดบประเทศ สาหรบสถานประกอบกจการ/วสาหกจชมชน โลเงน และ โลทอง ระดบคะแนน ตงแต 80 – 89% (มคะแนนเทากบ 97.60-108.58) ไดรบโลเงน ระดบคะแนน ตงแต 90 % ขนไป (มคะแนนเทากบ 109.80 ขนไป) ไดรบโลทอง

3.4 การเกบรวบรวมขอมล 3.4.1 การศกษาทบทวนขอมลเอกสาร (document research) เปนการศกษารวบรวมขอมลจากเอกสารตางๆ ทฤษฎ แนวคด ผลงานและเอกสารงานวจยทเกยวของกบความปลอดภยในการทางาน 3.4.2 การเกบขอมลจากการตดตามประเมนผลเกยวกบการนาแนวทางไปใชประโยชน โดยการสมภาษณเจาหนาทผปฏบตงานในสถานประกอบการ

3.5 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลจากศกษาทบทวนการพฒนาแนวทาง และ ขอมลจากการตดตามประเมนผลการนา

แนวทางไปใชประโยชนจากกลมเปาหมายผเกยวของเชงคณภาพ

19  

บทท 4 ผลการศกษา

การศกษา เรอง “การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” น มวตถประสงคเพอพฒนาแนวทางการดาเนนงาน และ ประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

โดยมผลการศกษา 3 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของสถานประกอบการ สวนท 2 การพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการสถานประกอบการ

ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข สวนท 3 การประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามโครงการสถานประกอบการ

ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข สวนท 1 ขอมลทวไปของสถานประกอบการ

จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเปนกลมเปาหมายทงหมด ครอบคลม 76 จงหวด (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ตงแตปงบประมาณ 2555 ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนท เปนกลมเปาหมายทงหมด (ไมรวมกรงเทพมหานคร) ตงแตป 2555

ป จานวนสถานประกอบการ (แบงตามนยามโครงการ)

รวม (แหง)

จานวนคนงาน (คน) สถานประกอบการ(แหง) วสาหกจชมชน(แหง)

2556 117,112 70,304 187,416 4,687,260 2557 120,415 72,911 193,326 4,795,689 2558 123,821 82,898 197,159 4,878,303

แหลงทมาขอมล : 1) กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม 2) กองสงเสรมวสาหกจชมชน กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

สวนท 2 ผลการพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

2.1 การทบทวนขอกาหนดดานความปลอดภยทมอยตามเกณฑพฒนาของโครงการฯและขอกาหนดดานความปลอดภยทเกยวของ

2.1.1) การวเคราะหสงทมอยภายใตเกณฑพฒนาของโครงการฯ ทมอย ไดนาเกณฑพฒนาของโครงการฯ ทไดจดทาขน ในปงบประมาณ 2555 โดยคณะทางานจดทาเกณฑการ

พฒนา ซงประกอบดวยผแทนสานกตางๆ ทเกยวของจากกรมควบคมโรค กรมอนามย กรมสขภาพจตและผแทนหนวยงานระดบเขตของกรมควบคมโรค ผแทนสานกงานสาธารณสขจงหวด เพอมาเปนกรอบการดาเนนงานหลก ซงพบวาเกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” สวนหนงดดแปลงมาจากเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน” (Healthy Workplace) ของกรมอนามย และกรอบแนวทาง Healthy Workplace ของ WHO 2010 และ ไดมการกาหนดความรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของ ดงน สวนท 1 การสนบสนนขององคกร การมสวนรวมของผปฏบตงาน การใสใจตอสขภาพและสงแวดลอม

20  

ระหวางองคกรและชมชน นนอยภายใตผบรหารระดบกระทรวงและกรมในคณะกรรมการและคณะทางาน ทเกยวของ โดยเฉพาะในสวนของคณะทางานจดทาเกณฑการพฒนาฯ สวนท 2 เกณฑปลอดโรค รบผดชอบหลกโดยสานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค สวนท 3 เกณฑปลอดภย รบผดชอบหลกโดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค โดยประสานการพฒนาเนอหาเกณฑและแนวทางบางสวนรวมกบกรมอนามย สวนท 4 เกณฑกายใจเปนสข รบผดชอบหลกโดยกรมสขภาพจต ซงเกณฑการพฒนาฯ ป 2555 ดงกลาวนน ประกอบดวย 4 สวนหลก ไดแก

สวนท 1 เกณฑการพฒนาของโครงการ สวนการสนบสนนขององคกร

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา 1.1 การสนบสนนขององคกร 1.1.1 ผบรหารระดบสงใหการสนบสนน โดยกาหนดเปนนโยบายนาไปส “สถาน

ประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” พรอมทงเขยนเปนลายลกษณอกษรและประกาศใหผปฏบตงานทกคนรบทราบ

1.1.2 มการสรางคานยม และวสยทศนรวม ในการดาเนนโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจ เปนสข

1.1.3 มการจดลาดบความสาคญของปญหา วางแผนและจดสรรทรพยากรสาหรบดาเนนการ

1.1.4 มการถายทอดนโยบายและแนวทางการปฏบตแกพนกงาน

1.2 การกาหนดผรบผดชอบโครงการฯ และการจดตงแกนนา

1.2.1 มผรบผดชอบหลกในโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

1.2.2 มการจดตงแกนนาโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยมผปฏบตงานรวมเปนคณะทางาน พรอมทงมการจดกจกรรมดาเนนการอยางตอเนอง

1.3 การตดตอสอสาร 1.3.1 มการกาหนด และเลอกใชวธการตดตอสอสารภายในองคกรอยางมประสทธภาพ ทงนควรเปนกระบวนการสอสารแบบ 2 ทาง

1.4 การมสวนรวมของผปฏบตงาน

1.4.1 เปดโอกาสใหผปฏบตงานแสดงความคดเหนและ มสวนรวมในกจกรรมของโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข อยางตอเนอง

1.5 การตดตามทบทวนและประเมนผลเพอการพฒนา

1.5.1 ตรวจตดตาม ทบทวน และประเมนผลเพอการพฒนาการดาเนนงานโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ในองคกร เพอใหมนใจวาไดมการดาเนนการตามแผนและมการตรวจสอบผลลพธ

1.6 การใสใจสขภาพและสงแวดลอมระหวางองคกรและชมชน

1.6.1 มความตระหนก ใสใจ รบผดชอบรวมกนระหวางองคกรและชมชนในการดาเนนงานเพอสงเสรมสขภาพการปองกนควบคมโรค ลดมลพษและจดการใหเกดสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

21  

สวนท 2 เกณฑปลอดโรค

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา 2.1 การบนทกขอมลสขภาพ

2.1.1 มขอมล/ทะเบยนสขภาพของพนกงานรายบคคลทเกยวของกบประเดนตอไปน ประวตการสบบหร ประวตการเจบปวยดวยโรคไมตดตอเรอรง เชน โรคเบาหวาน โรคความดนโลหต

สง โรคหวใจและหลอดเลอด การไดรบการตรวจสขภาพ หรอการตรวจคดกรองโรคทสาคญ การไดรบวคซนทจาเปน

2.1.2 มการบนทกเฝาระวงโรคทเปนปญหาสาธารณสข ของพนท เชน ไขเลอดออก มาลาเรย เทาชาง โรคฉหน โรคชคนกนยา โรคอจจาระรวงรนแรง โรคหด ฯลฯ 2.1.3 มบนทกการเฝาระวงการบาดเจบทไมใชเกดจาก การทางาน เชน การเกดอบตเหตการจราจรทางถนน ของพนกงาน 2.1.4 มการลงทะเบยนผลการคดกรอง เบาหวาน ความดนโลหต โรคหวใจและหลอดเลอด และการบาดเจบ 2.1.5 มการนาขอมลสขภาพมาวเคราะหในการวางแผน การดาเนนงาน

2.2 การตรวจสขภาพของพนกงาน

2.2.1 มการจดหรอสนบสนนใหผปฏบตงานไดรบบรการตรวจสขภาพทกคน และมการตรวจตามความเสยงทผปฏบตงานตองสมผส ไดแก การตรวจสขภาพกอนเขาปฏบตงาน การตรวจสขภาพประจาป การตรวจสขภาพตามความเสยง การคดกรองความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน ความดน โลหตสง หวใจและ

หลอดเลอด อยางนอยปละ 1 ครง 2.2.2 มการแจงผลการตรวจสขภาพและสทธในการเขาถงบรการตรวจสขภาพใหแกพนกงาน 2.2.3 มการจดใหพนกงานไดรบวคซนทจาเปนและเหมาะสมตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสขกาหนด (เชน MMR)

2.3 การใหความรภายใตโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

2.3.1 มการใหความรดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค การบาดเจบ อาชวอนามยและสงแวดลอมแกผปฏบตงาน เชน โรคไมตดตอ (เบาหวาน ความดน โรคหวใจและหลอดเลอด) โรคตดตอ (ไขเลอดออก อจจาระรวง หด ฯลฯ) การออกกาลงกาย โภชนาการ สขภาพจต สขภาพชองปาก บหร/สรา อนามยวยเจรญพนธ การจดการความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอมในสถานททางาน

2.3.2 มการเผยแพรขอมลขาวสารโครงการฯ และดานสขภาพผานชองทางตางๆ เชน การอบรม บอรดประชาสมพนธ เสยงตามสาย แผนพบ โปสเตอร เปนตน

2.4 การใหคาปรกษาเพอปองกนควบคมโรค การใหบรการรกษาเบองตน

2.4.1 มการจดหรอสนบสนนใหมการใหคาแนะนาปรกษาในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ หรอการสงตอ 2.4.2 มหองพยาบาล/บคลากรทางการแพทย/หองปฐมพยาบาล/ตยาและชดปฐม

22  

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา และการสงตอ พยาบาล/เครองชงนาหนก/เครองวดความดนโลหตและทวดสวนสง พรอมทงมการ

จดบนทกการรกษาและการใชยา (ตามมาตรฐานกาหนดของกระทรวงแรงงานและตามขนาดของสถานประกอบการ)

2.5 กจกรรม ลด เลก บหร สรา และสงเสพตด

2.5.1 มนโยบายเกยวกบการหามสบบหร ดมสรา และ สงเสพตดในสถานประกอบการตามกฎหมายกาหนด 2.5.2 ถามการจดเขตสบบหร ตองเปนไปตามกฎหมายกาหนด 2.5.3 มการจดกจกรรมรณรงคการลด เลกบหร สราและ สงเสพตด

2.6 กจกรรมสงเสรมโภชนาการ

2.6.1 มการจดกจกรรมสงเสรมโภชนาการ ใหมการบรโภคอาหารครบ 5 หมตามหลกโภชนะบญญต และลดความเสยงตอการเกดโรค 2.6.2 สถานประกอบการทมโรงอาหาร ควรจดหรอสงเสรมสนบสนนใหมการจาหนายอาหารสขภาพ (ลด หวาน มน เคม เพมผกและผลไมรสไมหวาน ) 2.6.3 ลดการจาหนาย จายแจก เครองดมทมรสหวานจด 2.6.4 มขอตกลงในองคกรเรอง อาหารทมผลเสยตอสขภาพ

2.7 กจกรรมสงเสรมการออกกาลงกาย

2.7.1 มกจกรรมสงเสรมสนบสนนใหผปฏบตงานไดออกกาลงกาย เชน รณรงคสงเสรม จดสถานท อปกรณ และสงแวดลอมทเออตอการออกกาลงกายและการเลนกฬา โดยมเปาหมายการออกกาลงกายอยางนอย 30 นาทตอวน 5 วนตอสปดาห (หากเปนไปได)

2.8 กจกรรมสงเสรมการลดอบตเหตจราจร

2.8.1 มกจกรรมสงเสรมการลดอบตเหตจราจรทางถนน เชน การอบรมใหความรแกพนกงาน การรณรงคสวมหมวกนรภย 100% การรดเขมขดนรภย 100% งวงไมขบ ดมไมขบ ขบไมโทร ไมขบรถดวยความเรวเกนกวากฎหมายกาหนด เปนตน

23  

สวนท 3 เกณฑปลอดภย รบผดชอบหลกโดยสานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค โดยประสานการ

พฒนาเนอหาเกณฑและจดทาแนวทางบางสวน (ขอ 3.2-3.4, 3.13-3.15) รวมกบกรมอนามย

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา

3.1 บนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน

3.1.1 มการบนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน หรอ แบบรายงานการเกดอบตเหต

3.2 อาคารสถานท 3.2.1 มการดาเนนกจกรรม 5ส อยางเปนระบบ

3.3 บรเวณทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร

3.3.1 ไดการรบรองมาตรฐาน การสขาภบาลอาหารของกรมอนามย

3.4 หองนา หองสวม 3.4.1 ไดการรบรองมาตรฐานสวมสาธารณะไทยของกรมอนามย

3.5 การทางานทปลอดภย 3.5.1 จดใหมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทถกตอง เหมาะสม และเพยงพอ

3.6 เครองจกร/อปกรณ/เครองใช

3.6.1 ตดตงเครองจกร/อปกรณอยางปลอดภย ไดรบการบารงรกษาใหอยในสภาพด

3.7 ระบบไฟฟา 3.7.1 การเดนสายไฟเปนระเบยบ ใชสายไฟถกประเภท และมการปฏบตตามหลกเกณฑการใชไฟฟาอยางปลอดภย 3.7.2 สวตช สายไฟ ไดรบการบารงรกษาใหอยในสภาพดและปลอดภย 3.7.3 มเสนหรอขอบเขตแสดงบรเวณทอาจมอนตรายหรอหามเขาใกล 3.7.4 มอปกรณตดไฟ (Safety Cut/ Breaker) รองรบกรณเกดไฟชอต/รว

3.8 การปองกนอคคภยและสาธารณภย

3.8.1 มแผนการปองกนอคคภยและสาธารณภย 3.8.2 มการฝกซอมตามแผนการปองกนอคคภยและสาธารณภยอยางนอยปละ 1 ครง

3.8.3 มอปกรณปองกนและระงบอคคภยอยางเพยงพอ ไดรบการตรวจสอบใหพรอมใชงาน และตดตงอยในตาแหนงทสามารถนามาใชไดทนท 3.8.4 ทางหนไฟและบนไดหนไฟอยในสภาพทดไมมสงกดขวางหรอ ถกปดตาย

3.9 แสงสวาง 3.9.1 มการจดการดานแสงสวางใหมความเขมแสงเพยงพอตอการทางานหรอทากจกรรม

3.10 การระบายอากาศ 3.10.1 ภายในหองหรอบรเวณททางานมการระบายอากาศทด อณหภมเหมาะสม

3.11 เสยง/ความสนสะเทอน 3.11.1 มการควบคมหรอจดการเสยงดงและความสนสะเทอนทไมใหสงผลกระทบตอผปฏบตงาน

3.12 สารเคม 3.12.1 กลมของสารเคมประเภทวตถอนตราย หรอวตถไวไฟ ตองแยกเกบไวเฉพาะตามหลกปฏบตสาหรบสารเคมประเภทนนๆ

24  

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา

3.12.2 มการควบคมและจดการปญหาฝนไมใหมผลกระทบตอผปฏบตงาน และสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

3.12.3 มขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ (Data Sheet) และอยในจดทเรยกใชไดทนเวลา

3.13 ขยะ 3.13.1 มการจดการขยะอยางเหมาะสม ไม กอให เกดผลกระทบตอผปฏบตงาน และสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค

3.14.1 มการควบคมและกาจดสตวและแมลงนาโรค ไดแก แมลงสาบ แมลงวน หน และยง ในสถานททางาน

3.15 นาเสยหรอสงปฏกล 3.15.1 นาเสยหรอสงปฏกลไดรบการบาบดทถกตองตามหลกสขาภบาลกอนระบายออกนอกอาคารสถานท ไมกอใหเกดผลกระทบตอผปฏบตงาน และไมสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

สวนท 4 : เกณฑกายใจเปนสข

รบผดชอบหลกโดยกรมสขภาพจต ประกอบดวย 4 สวนหลก ไดแก

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา

4.1 กจกรรมนนทนาการ 4.1.1 มการจดกจกรรมนนทนาการตางๆ เพอผอนคลายความเครยดและสงเสรมความสามคคของผปฏบตงาน

4.2 กจกรรมสงเสรมสขภาพจต

4.2.1 กจกรรมการประเมนสขภาพจต (ST5) (ตามแบบของกรมสขภาพจต) ไดแก

แบบประเมนความเครยด แบบประเมนภาวะซมเศรา แบบประเมนการตดแอลกอฮอล แบบประเมนความสข แบบประเมนความเขมแขงทางใจ

4.2.2 มหอง/สถานท สาหรบ ประกอบศาสนกจ

4.2.3 มสถานทหรอมมพกผอนหยอนใจใหกบพนกงาน

4.2.4 มศนย/สถานทดแลเดกเลกตามความเหมาะสม 4.2.5 มการสงเสรมกจกรรมจรยธรรม

4.3 การเหนคณคาของพนกงานและครอบครว

4.3.1 มการมอบรางวลหรอเกยรตบตรแกพนกงานทปฏบตงานดตามสมรรถนะการทางาน

หมายเหต : เกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” สวนหนงดดแปลงมาจากเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน” (Healthy Workplace) ของกรมอนามย และยดกรอบแนวทาง Healthy Workplace ของ WHO 2010

2.1.2) การวเคราะหสวนขาดภายใตเกณฑการพฒนาของโครงการฯ เมอวเคราะหรายละเอยดของเกณฑการพฒนาแลว การทจะทาใหหนวยงานสาธารณสขทจะนาเกณฑไป

แนะนาใหสถานประกอบการดาเนนการพฒนาใหไดตามเปาหมายของโครงการฯ อาจทาไดยากเนองจากมความ

25  

เขาใจในรายละเอยดในแตเกณฑไมตรงกน และอาจมเนอหาไมเพยงพอตอการนาไปปฎบต/ใหขอมลเพอการพฒนา ดงนนคณะทางานโครงการฯ จงมอบหมายใหสานกฯ ทรบผดชอบหลกพฒนาแนวทางฯ การดาเนนงานขนมาใหมรายละเอยดทจาเปนเพอชวยใหเจาหนาทสาธารณสขและสถานประกอบการในพนท มความเขาใจมากขนและสามารถดาเนนการพฒนาตามเกณฑของโครงการได หลงจากวเคราะหเกณฑการพฒนาแลว ผศกษาพบสวนขาดของเนอหาทตองจดทาเพมเตม ในสวนท 3 เกณฑความปลอดภย และเหนวาควรใชขอกาหนดทหนวยงานตางๆ ของภาครฐไดกาหนดไวใหสถานประกอบการตอง/ควรดาเนนการใหมความปลอดภยมาเปนกรอบการจดทาเนอหาเพมเตมเพอจะไดไมเกดความซาซอนในการดาเนนงาน และวางแผนการสบคน ทบทวนเอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของทมในปจจบน 2.2 การทบทวนเอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ การทบทวนเอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของ พบวา ในการดาเนนงานของสถานประกอบการมขอกาหนดตางๆ ทเกยวของกบเกณฑการพฒนาสวนความปลอดภย โดยจาแนกเกณฑความปลอดภยในการทางานกบมาตรการความปลอดภยและกลไกทางกฎหมาย ดงน

เกณฑขอท 3.4 หองนา หองสวม (3.4.1) กฎกระทรวง ฉบบท 63 (พ.ศ. 2551) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร

พ.ศ. 2522 พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522

เกณฑขอท 3.5 การทางานทปลอดภย (3.5.1) ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานอปกรณคมครอง

ความปลอดภย สวนบคคล พ.ศ. 2554 กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย

อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน เกยวกบความรอน แสงสวางและเสยง พ.ศ. 2549

เกณฑขอท 3.7 ระบบไฟฟา (3.7.2) กฎกระทรวงอตสาหกรรม เรอง กาหนดมาตรการความปลอดภยเกยวกบระบบไฟฟา

ในโรงงาน พ.ศ. 2550 กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดาน

ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบไฟฟา พ.ศ. 2554 เกณฑขอท 3.8 การปองกนอคคภยและสาธารณภย (3.8.2, 3.8.5)

ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กาหนดแบบรายงานผลการฝกซอมดบเพลงและฝกซอมอพยพหนไฟ

ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552 เกณฑขอท 3.9 แสงสวาง (3.9.2)

กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดาน ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน เกยวกบความรอน แสงสวางและเสยง พ.ศ. 2549

เกณฑขอท 3.10 การระบายอากาศ (3.10.1)

26  

กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน เกยวกบความรอน แสงสวางและเสยง พ.ศ. 2549

เกณฑขอท 3.11 เสยง/ความสนสะเทอน (3.11.2) กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดาน

ความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน เกยวกบความรอน แสงสวางและเสยง พ.ศ. 2549

เกณฑขอท 3.12 สารเคม (3.12.3) ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง คมอการเกบรกษาสารเคมและวตถอนตราย พ.ศ. 2550

เกณฑขอท 3.13 ขยะ (3.13.4) ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การกาจดสงปฏกลหรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

เกณฑขอท 3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค (3.14.4) พระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523

เกณฑขอท 3.15 นาเสยหรอสงปฏกล (3.15.2) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

27  

2.3 การสงเคราะหองคความรเพอการพฒนาแนวทางการดาเนนงานตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ในสวนของความปลอดภยในการทางาน

ผลการวเคราะห พบวา จาเปนตองจดทาเนอหาทสาคญ จาเปน และเขาใจงาย โดยสามารถนาไปแนะนาใหสถานประกอบการในระดบตางๆ ดาเนนการได โดยเนอหาของแนวทางการพฒนาตามเกณฑความปลอดภยควรประกอบ ดวยสาระสาคญ ดงน

แนวทางการพฒนาตามโครงการฯ สวนปลอดภย 1.1) ในสวนของขอ 3.1 บนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน ควรมการกาหนดนยาม ความหมาย

ของศพทเฉพาะ และบทบาทหนาทของผรบผดชอบการบนทกขอมลอบตเหต เพอความเขาใจทตรงกน ดงน

(ก) นยามศพท อบตการณ (Incident) คอ เหตการณทเกดขนโดยไมคาดคดเปนเหตนาไปสการเกดอบตเหต (Accident) หรอเกอบเกดอบตเหต (Near Miss)                     อบตเหต (Accident) คอ เหตการณไมพงประสงค ทอาจเกดขน โดยไมไดคาดคดไวลวงหนา หรอขาดการควบคม แตเมอเกดขนแลวมผลใหเกดการบาดเจบ เจบปวย เสยชวตหรอความสญเสยตอทรพยสนสภาพแวดลอมหรอสาธารณชน เหตการณเกอบเกดอบตเหต (Near Miss) คอ เหตการณไมพงประสงคเมอเกดขนแลวมแนวโนมทจะกอใหเกดเปนอบตเหต หรอเกอบไดรบบาดเจบ เจบปวย เสยชวต หรอความสญเสยตอทรพยสน สภาพแวดลอมหรอสาธารณชน (ข) ผรบผดชอบเรองการบนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน มหนาทสอบสวนอบตการณ อบตเหตและเหตการณเกอบเกดอบตเหต และจดทาบนทกการสอบสวน ซงประกอบดวยขอมลอยางนอย ดงตอไปน 1) ชอผประสบเหต 2) วนและเวลาทเกดเหต 3) สถานทเกดเหตหรอแผนกทเกดเหต 4) หนาทหรอลกษณะการทางานของผประสบเหต 5) ลกษณะและความรนแรงของการบาดเจบ 6) สาเหตของการเกดเหต (การกระทาทไมปลอดภยหรอสภาพการทางาน ทไมปลอดภย) 7) แนวทางการแกไขและปองกน 8) แนวทางการแกไขและปองกนการเกดซา

1.2) ในสวนของขอ 3.2 อาคารสถานท การดาเนนกจกรรม 5ส (สะสาง สะอาด สะดวก สขลกษณะ สรางสขนสย) ซงเปนพนฐานการดแลความเปนระเบยบ เรยบรอยของสถานท โดยรวมไปถงการจดเกบวสดอปกรณ ซงจะทาใหเกดความปลอดภยในการทางาน นนควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

3.2.1 จดใหมโครงการหรอการดาเนนการเพอรกษาความสะอาด ความเปนระเบยบและการเกบรกษาตามมาตรฐาน 5 ส

3.2.2 ดาเนนการกาหนดผรบผดชอบในเรอง 5ส ทชดเจน 3.2.3 ผรบผดชอบมการตดตาม ประเมนผลเพอใหมการปฏบตอยางตอเนอง

1.3) ในสวนของขอ 3.3 บรเวณทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร และการบรการ นาดม นาใช ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

28  

3.3.1 จดใหมการสงเสรม สนบสนนใหผสมผสอาหารมความรดานการสขาภบาลอาหาร 3.3.2 ผสมผสอาหารตองไดรบการตรวจสขภาพเปนประจาทกป โดยมการตรวจสอบ

โรคตางๆ เชนวณโรค ไวรสตบอกเสบ เปนตน 3.3.3 ดาเนนการเฝาระวงความสะอาดและความปลอดภยของอาหาร 3.3.4 ดาเนนการตดตาม ควบคม กากบ ดแลสถานทจาหนายอาหารใหเปนไปตาม

มาตรฐานการสขาภบาลอาหารอยางตอเนอง 3.3.5 จดใหมอางลางมอ พรอมสบ ทมจานวนเพยงพอและถกสขลกษณะสาหรบ

ผปฏบตงานไดลางมอกอนดมนาและรบประทานอาหารทกครง 3.3.6 จดใหมนาดมทไดคณภาพตามมาตรฐานนาดม สาหรบบรการผปฏบตงานอยาง

เพยงพอสาหรบการใชในแตละวน และตองตงอยในบรเวณทเหมาะสม โดยลกษณะการจดบรการนาดม ตองไมกอใหเกดความสกปรกหรอการปนเปอน

3.3.7 ดาเนนการตรวจประเมนสภาพการสขาภบาลสถานทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร โดยใชแบบสารวจตรวจรานอาหารหรอโรงอาหาร ตามขอกาหนดดานสขาภบาลอาหารของกรมอนามย

3.3.8 ตองผานการรบรองมาตรฐานการสขาภบาลอาหารของกรมอนามย 1.4) ในสวนของขอ 3.4 หองนา หองสวม ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

3.4.1 จดใหมหองสวมและอางลางมอ พรอมสบ ทมจานวนเพยงพอและถกสขลกษณะ ตงอยในททเหมาะสม และตองเปนไปตามกฎกระทรวง ฉบบท 63 (พ.ศ. 2551) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และกฎหมายอนทเกยวของ โดยจดหองสวมแยกชาย-หญง และมจานวนดงตอไปน

29  

ตารางท 3 จานวนหองสวม หองนา อางลางมอในโรงงานตามกฎหมาย กฎกระทรวงมหาดไทย ฉบบท 63 (พ.ศ. 2551) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และกฎหมายอนทเกยวของ

3.4.2 จดใหมหองสวมทไดมาตรฐานสวมสาธารณะระดบประเทศ ของกรมอนามย ประกอบดวย 1) สะอาด (Healthy) หองสวมและสขภณฑทงหมดจะตองสะอาด ไมมกลนเหมน มวสด

อปกรณสงอานวยความสะดวกไวบรการ 2) เพยงพอ (Accessibility) ตองมสวมใหเพยงพอตอความตองการของผใช รวมถงผพการ

ผสงวย หญงมครรภ และสวมตองพรอมใชงานตลอดเวลาทเปดใหบรการ 3) ปลอดภย (Safety) ผใชตองปลอดภยขณะใชสวม ไมตงอยในทลบตา เปลยว แยกเปนหอง

สวมสาหรบชาย-หญง มปายหรอสญลกษณทชดเจน 3.4.3 กาหนดใหมผรบผดชอบในการดแลรกษาความสะอาด ใหอยในสภาพทถกสขลกษณะเปน

ประจาทกวนและมระบบควบคมตรวจตรา 3.4.4 ตองผานการรบรองมาตรฐานสวมสาธารณะไทยของกรมอนามย

1.5) ในสวนของขอ 3.5 การทางานทปลอดภย ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.5.1 จดใหมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทถกตอง เหมาะสม เพยงพอกบลกษณะความเสยง

ของงานประเภทตางๆ ทผปฏบตงานปฏบตทงนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ตอง เปนไปตามประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล พ.ศ. 2554 และกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 (หมวด 4) นอกจากการปองกนทแหลงกาเนดอยางครอบคลมแลว

3.5.2 ตองมการตรวจสอบการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลของผปฏบตงาน เพอใหมนใจไดวาผปฏบตงานมการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตอง เหมาะสม ตลอดระยะเวลาทรบสมผสปจจยเสยงตางๆ

1.6) ในสวนของขอ 3.6 เครองจกร อปกรณ เครองใช ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.6.1 มอปกรณปองกนอนตรายของเครองจกร เครองมออยางครบถวนตามลกษณะความเสยงของ

เครองจกร เชน การดนรภยหรอฝาครอบนรภยในสวนทเคลอนไหวหรออปกรณสงถายกาลงของเครองจกร ลาแสงนรภย อปกรณอนๆ ทสามารถหยดการทางานของเครองจกรขณะทอวยวะตางๆ ของผปฏบตงานยงอยในสวนทอนตราย เปนตน

ชนดหรอประเภทของ

อาคาร เกณฑการกาหนด

หองสวม หองนา

อาง ลางมอ หองถาย

อจจาระ ทถาย

ปสสาวะ

โรงงานตามกฎหมาย วาดวยโรงงาน

(1) ตอจานวนคนงานชาย ไมเกน 15 คน (2) ตอจานวนคนงานหญง ไมเกน 15 คน (3) ตอจานวนคนงานชาย ตงแต 16 คน แตไมเกน 40 คน (4) ตอจานวนคนงานหญง ตงแต 16 คน แตไมเกน 40 คน (5) ตอจานวนคนงานชาย ตงแต 41 คน แตไมเกน 80 คน (6) ตอจานวนคนงานหญง ตงแต 41 คน แตไมเกน 80 คน จานวนคนงานทเกนตาม (5) และ (6) ใหเพมอยางละ 1 ท ตอจานวนคนงานทก 50 คน

1 2 2 4 3 6

1 - 2 - 3 -

1 1 2 2 3 3

1 1 2 2 3 3

30  

3.6.2 มมาตรการและการปฏบตเกยวกบการตรวจเชคสภาพของเครองจกร เครองมอกอนและหลงการปฏบตงานและมการปรบปรงแกไข

3.6.3 มแผนการดแลและการบารงรกษาอปกรณปองกนอนตรายของเครองจกร เครองมอรวมทงมการดาเนนการตามแผนอยางชดเจน

1.7) ในสวนของขอ 3.7 ระบบไฟฟา ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.7.1 มแผนการบารงรกษาระบบไฟฟาและมแผนผงวงจรไฟฟาทงหมดภายในสถานประกอบกจการ 3.7.2 มการปฏบตตามแผนอยางครบถวน ไดแก

1) มการตอสายดนของเครองจกรและอปกรณทใชพลงงาน ไฟฟา หรอมระบบปองกนอนตรายจากไฟฟารวอยางครบถวนและมประสทธภาพ 2) มการเดนสายไฟอยางเปนระเบยบ 3) มการจดทาเสนหรอขอบเขตแสดงบรเวณทอาจมอนตรายจากไฟฟาหรอหามเขาใกลอยางชดเจน 4) มการตดตงอปกรณตดไฟ (Safety Cutหรอ Breaker) และตองมการตรวจสอบเพอใหพรอมทางานอยเสมอทงนการเดนสายไฟเปนระเบยบ ใชสายไฟถกประเภท และมการปฏบตตามหลกเกณฑการใชไฟฟาอยางปลอดภยนน ตองเปนไปตาม กฎกระทรวงอตสาหกรรม เรอง กาหนดมาตรการความปลอดภยเกยวกบระบบไฟฟาในโรงงาน พ.ศ. 2550 และกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบไฟฟา พ.ศ. 2554

3.7.3 มการตรวจสอบและทดสอบระบบไฟฟา โดยผทมความชานาญและเฉพาะทางเปนประจาทกป 1.8) ในสวนของขอ 3.8 การปองกนอคคภยและสาธารณภย ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.8.1 มแผนปองกนอคคภยและสาธารณภยอยางเปนลายลกษณ อกษร โดยทางานหรอ

ประสานงานรวมกบหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของในพนท เชน หนวยงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย มลนธตางๆ ฯลฯ โดยแผนตองมองคประกอบอยางนอย ดงน 1) แผนการปฏบตกอนเกดเหต (การตรวจตรา การอบรม การรณรงคปองกนอคคภย) 2) แผนการปฏบตขณะเกดเหต (การดบเพลง การอพยพหนไฟ) 3) แผนการปฏบตหลงเกดเหต (การเยยวยา การบรรเทาทกข ฟนฟ ทพพลภาพ) 3.8.2 มการฝกซอมตามแผนการปองกนอคคภยและสาธารณภย อยางนอยปละ 1 ครง โดยตองมการบนทกผลการฝกซอมอยางเปนลายลกษณ อกษรและตองมรายละเอยดอยางนอยเกยวกบ ชอสถานประกอบการ, ทอย, จานวนพนกงานรวมทงสน, รายงานผลการดาเนนการ ฝกซอมดบเพลงและฝกซอมอพยพหนไฟ, ผดาเนนการฝกซอม 3.8.3 มอปกรณปองกนและระงบอคคภยอยางเพยงพอและเหมาะสมกบประเภทของเชอเพลงและขนาดความเสยงดานอคคภยของสถานประกอบการ โดยมการตรวจสอบใหพรอมใชงานอยเสมอและตดตงอยในตาแหนงทเหมาะสม โดยสามารถเขาถงและใชงานไดอยางสะดวก 3.8.4 จดใหมทางออกทกชนอยางนอยสองทางทสามารถอพยพลกจางทงหมดออกจากททางานออกสทางออกสดทายไดภายในเวลาไมเกนหานาทโดยปลอดภย ทงนประตทใชในเสนทางหนไฟ จะตองมลกษณะทตดตงในจดทเหนชดเจนโดยไมมสงของกดขวาง ตองเปนชนดทเปดเขาออกไดทงสองดานและปดไดเองและตองมใชประตเลอนแนวดง ประตมวน และประตหมน โดยใหทาเครองหมายหรอสญลกษณทเหนไดเดนชดเจนนาจากบนไดสทางออกภายนอก โดยทางออกสดทายตองไปสบรเวณทปลอดภย เชน ถนน สนาม เปนตน

3.8.5 ผรบผดชอบมการตรวจสอบและประเมนผลตามแผนปองกนอคคภยและสาธารณภยของสถานประกอบการอยเสมอ

31  

ในกรณโรงงานจาพวกท 2 หรอจาพวกท 3 ทเปนโรงงานทมความเสยงตอการเกดอคคภยสงหรอปานกลางตามประเภทหรอชนดของโรงงานทระบในบญชทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552

1.9) ในสวนของขอ 3.9 แสงสวาง ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.9.1 ผรบผดชอบมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางานเกยวกบระดบความเขมของแสง

สวาง พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน อยางนอยปละ 1 ครง

3.9.2 ควรจดใหมความเขมของแสงสวาง ณ บรเวณพนททวไปและเฉพาะจด เพอใหมความสวางเพยงพอสาหรบงานแตละประเภท เชน การเพมแสงสวางจากธรรมชาตใหมากขนและทาความสะอาดชองแสงหรอกระจกการจดใหมดวงไฟ หลอดไฟเพอเพมความเขมของแสงสวาง เปนตน

ทงนตองจดใหมระดบความเขมของแสงสวางใหเปนไปตาม กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยงพ.ศ. 2549 1.10) ในสวนของขอ 3.10 การระบายอากาศ ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

3.10.1 การระบายอากาศทดและอณหภมทเหมาะสมและปลอดภยตอผปฏบตงานนน ตองเปนไปตามลกษณะของงานทผปฏบตงานปฏบต โดยสามารถอางองตามกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

3.10.2 การจดระบบระบายอากาศในอาคารใหมคณภาพอากาศท เหมาะสมตอผปฏบตงาน ในอาคาร ตองมคาพารามเตอรและคามาตรฐานคณภาพอากาศทเหมาะสม โดยเปนไปตามคามาตรฐานทกาหนด

3.10.3 ในจดทเปนแหลงกาเนดของไอระเหยสารเคม สารเคมอนตราย งานเชอม ความรอนหรอ สงอนใดทเมอเกดการระเหยและฟงกระจายแลวกอใหเกดอนตรายตอผรบสมผส ตองจดใหมระบบดดอากาศหรอระบายอากาศทเหมาะสม โดยตองมนใจไดวา เมอทาการระบายอากาศแลว ความเขมขนของไอระเหยหรอ สงนนๆ ตองอยในระดบทปลอดภยกบผปฏบตงาน รวมทงตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายนอกดวย โดยอาจใชวธตางๆ ดงตอไปน 1) การใชการระบายอากาศแบบวธธรรมชาต (Natural ventilation) เชน การเปดประต หนาตางและชองเปดตางๆ เพอชวยเพมการระบายอากาศ เปนตน 2) การใชการระบายอากาศแบบวธกล (Mechanism ventilation) เชน ระบบดดระบายอากาศเฉพาะท เปนตน 3) วธอนๆ เชน การยายแหลงกาเนดความรอน ควน ไอระเหยสารเคมหรองานเชอม ฯลฯ ออกจากสถานทหรอสรางฉากกน เปนตน

1.11) ในสวนของขอ 3.11 เสยงและความสนสะเทอน ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.11.1 ผรบผดชอบเรองเสยงและความสนสะเทอนมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางาน

เกยวกบระดบเสยง พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน อยางนอยปละ 1 ครง

3.11.2 ตองควบคมระดบเสยงทลกจางไดรบในแตละวน มใหเกนมาตรฐานทกาหนด ในกรณทสภาวะการทางานในสถานประกอบกจการมระดบเสยงทลกจางไดรบเฉลยตลอดระยะเวลาการทางาน 8 ชวโมงตงแต 85 เดซเบลเอขนไป ตองจดทาโครงการอนรกษการไดยนในสถานประกอบกจการ (อางองตามกฎกระทรวงกาหนด

32  

มาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549)

3.11.3 ตองมการจดการ ควบคมและตรวจสอบความสนสะเทอนทเกดขนในสถานประกอบการ เชน ความสนสะเทอนจากเครองจกร อปกรณตางๆ เปนตน มใหสงผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงาน 1.11) ในสวนของขอ 3.11 สารเคม ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

3.12.1 ผรบผดชอบเรองสารเคมมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางานเกยวกบระดบความเขมขนของสารเคมและฝนในบรรยากาศการทางานอยางสมาเสมอ พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน

3.12.2 ในจดทเปนแหลงกาเนดของสารเคมและฝน ตองจดใหมระบบดดอากาศ ระบายอากาศ หรอวธการจดการอนๆ ทเหมาะสม โดยตองมนใจไดวา เมอทาการระบายอากาศแลว ความเขมขนสารเคมและฝนใน บรรยากาศการทางาน ตองอยในระดบทปลอดภยกบผปฏบตงาน รวมทงตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายนอกดวย

3.12.3 ตองทาการเกบรกษาสารเคมและวตถอนตรายอยางปลอดภย โดยตองมการจาแนกประเภทสาหรบการจดเกบอยางเหมาะสมกบลกษณะความเปนอนตรายเฉพาะของสารเหลานน (อางองตามประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง คมอการเกบรกษาสารเคมและวตถอนตราย พ.ศ. 2550)

3.12.4 สารเคมทใชในสถานประกอบการตองมขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ (Safety Data Sheet) ครบทกชนด โดยในขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ ตองประกอบดวยหวขออยางนอย ดงน 1) การบงชสารเดยวหรอสารผสมและผผลต 2) การบงชความเปนอนตราย 3) องคประกอบและขอมลเกยวกบสวนผสม 4) มาตรการปฐมพยาบาล 5) มาตรการผจญเพลง 6) มาตรการจดการเมอมการหกรวไหลของสาร 7) การขนถาย เคลอนยาย ใชงาน และเกบรกษา 8) การควบคมการรบสมผสและการปองกนสวนบคคล 9) คณสมบตทางกายภาพและทางเคม 10) ความเสถยรและการเกดปฏกรยา 11) ขอมลดานพษวทยา 12) ขอมลดานนเวศวทยา 13) ขอพจารณาในการกาจด 14) ขอมลการขนสง 15) ขอมลดานกฎขอบงคบ 16) ขอมลอนๆ รวมทงขอมลการจดทาและการปรบปรงแกไขเอกสารขอมลความปลอดภย ทงนขอมลความปลอดภยของเคมภณฑตองอยในจดทสามารถเรยกใชไดทนเวลาหรอทนทเมอเกดเหตฉกเฉน

3.12.5 ภาชนะบรรจสารเคมตองมการตดฉลากสารเคมบงช

1.13) ในสวนของขอ 3.13 ขยะ ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.13.1 จดใหมภาชนะรองรบขยะททาดวยวสดคงทน แขงแรง อยในสภาพด ไมรวซม มฝาปด มจานวน

เพยงพอตอปรมาณขยะ และควรแบงเปน 3 ประเภท คอ ขยะทวไป ขยะรไซเคล และขยะอนตราย

33  

3.13.2 การเกบรวบรวมขยะ โดยกาหนดผรบผดชอบในการเกบขน เคลอนยายขยะ ซงผปฏบตหนาทดงกลาวตองสวมชดรดกมและมการสวมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสม เชน ถงมอยางหนา ผาปดจมก เปนตน และวธการเกบรวบรวมจะตองไมมการหกหลนของขยะ

3.13.3 กรณมทพกรวมขยะ ควรมลกษณะคอ ตงอยในทนาไมทวมขง มระยะหางจากสถานทประกอบอาหารและสถานทเกบอาหาร ไมนอยกวา 10 เมตร อยในจดทสามารถขนยายขยะไดสะดวก ควรมลกษณะเปนโรงเรอนมหลงคา มทางระบายนาเสยรอบทพกมลฝอยและเปนชนดรางเปด พนเปนคอนกรตขดมนเรยบ และมความลาดเอยงอยางนอย 1:20 ไปสทางระบายนาเสย

3.13.4 การจดการขยะในสถานประกอบกจการ ใหเปนไปตามขอกาหนดหรอกฎหมายทเกยวของ 1) สถานประกอบกจการทเขาขายโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน ตองปฏบตตาม ประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมเรอง การกาจดสงปฏกล หรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 (ขยะทเกดจากกระบวนการผลต) 2) ขยะจากแหลงกาเนดอนๆ ในสถานประกอบการ (ไมใชขยะทเกดจากกระบวนการผลต) เกบ

รวบรวมใหราชการสวนทองถนดาเนนการเกบขนไปกาจดตามหลกสขาภบาล 3) กรณสถานประกอบกจการมของเสยอนตราย ตองปฏบตตามพระราชบญญตวตถอนตราย

พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 หรอกฎหมายอนทเกยวของ

1.14) ในสวนของขอ 3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.14.1 จดใหมแผนปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรคและกาหนดผรบผดชอบในการควบคม

ปองกนสตวและแมลงนาโรคของสถานประกอบกจการ 3.14.2 กาหนดมาตรการ วธการปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรค และดาเนนการตามแผน

ในพนทปฏบตงานของสถานประกอบการ 3.14.3 ผรบผดชอบมการตดตาม ประเมนผล มาตรการ วธการปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรค 3.14.4 ใหปฏบตตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523 หรอกฎหมายอนทเกยวของ

1.15) ในสวนของขอ 3.15 นาเสยหรอสงปฏกล ควรกาหนดใหมขนตอนการดาเนนงาน ดงน 3.15.1 กาหนดผรบผดชอบในควบคมดแลการบาบดหรอปรบปรงคณภาพนาเสยของสถานประกอบการ 3.15.2 จดใหมการบาบดหรอปรบปรงคณภาพนาเสยจากการประกอบกจการใหไดมาตรฐานคณภาพนา

ทงตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 กอนระบายออกภายนอกสถานประกอบกจการ รวมทง ทาความสะอาดสถานท อปกรณ หรอเครองจกร ทใชในกระบวนการผลต อยางเหมาะสม

3.15.3 มการจดเกบขอมล สถต ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาทง 3.15.4 มการจดการสงปฏกลโดยจดใหมระบบบาบดและกาจดสงปฏกลทถกสขลกษณะ เชน ถงเกรอะ

(Septic Tank) เปนตน โดยเนอหาในเกณฑและแนวทางการดาเนนงาน ขอ 3.4 หองนา หองสวม 3.13 ขยะ 3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค 3.15 นาเสยหรอสงปฏกล ไดประสานการดาเนนงานรวมกบกรมอนามย

2.3 การตรวจสอบขอมลและเนอหาแนวทางฯ การจดทาเอกสารแนวทางนน นอกจากสบคนทบทวนเอกสารขอมลตางทเกยวของและจดวาง

เนอหาสาหรบการจดทาแนวทางแลว ตองมการตรวจสอบขอมลและเรยบเรยงเนอหาแนวทางฯ ใหเขาใจงายตอการนาไปปฏบตและจดสงขอมลทผานการตรวจสอบแลวใหแกสานกโรคไมตตตอในฐานะผรบผดชอบโครงการในภาพรวมเพอนาไปจดพมพเปนเอกสารแนวทางดานความปลอดภยในการทางานในภาพรวมโครงการฯ และเพอใชเปนแนวทางการเฝาระวง ปองกนควบคมโรคและภยของผประกอบอาชพในสถานประกอบการตอไป

34  

2.4 การจดทาแนวทางการพฒนาดาเนนงานฯ ในรปแบบทงายตอการเขาใจและการปฏบตสาหรบสถานประกอบการในการพฒนาความปลอดภยและรองรบการตรวจประเมนของเจาหนาทสาธารณสขโดยสถานประกอบการเปาหมายจะรวมโครงการฯแบบสมครใจ ซงเมอผานการประเมนจะไดรบประกาศนยบตรรบรองจากกระทรวงสาธารณสขตอไป และสงตอรวบรวมเปนรปเลมแนวทางฉบบสมบรณทมองคประกอบจากทกสวนทเกยวของเพอการเผยแพรและนาไปใชประโยขนกบสถานประกอบการกลมเปาหมายทสมครเขารวมโครงการฯ

35  

สวนท 3 ผลการประเมนการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

3.1 ผลการตรวจประเมนระดบจงหวดและระดบประเทศ จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการ ตงแตปงบประมาณ 2555 เปนตนมา

จานวน 1,500 แหง ผานเกณฑจานวน306 แหง โดยมสถานประกอบการผานเกณฑพฒนาโครงการฯ ระดบจงหวด รวมจานวน 195 แหง จาแนกเปนระดบด 100 แหง ดเดน 76 แหง และ ดเยยม 130 แหง ระดบประเทศ รวมจานวน 111 แหง จาแนกเปนโลเงน 38 แหง และ โลทอง 30 แหง ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการและผานเณฑ ตงแตป 2555

ปงบประมาณ

สถานประกอบการทเขารวมโครงการ (แหง)

สถานประกอบการทผานเกณฑ(แหง)

สถานประกอบการทเขารวม

วสาหกจชมชน

รวม จงหวด ประเทศ รวม ด ดเดน ด

เยยม โลเงน โล

ทอง

2556 65 41 106 0 0 4 2 1 4 2557 317 78 395 60 22 39 10 12 121 2558 1,000 500 1,500 100 76 130 38 30 306

ดงแสดงแผนภาพท 5 ภาพท 5 จานวนสถานประกอบการทผานเกณฑพฒนาโครงการฯ นบจากปงบประมาณ 2555

3.2 ผลลพธทางสขภาพและความปลอดภยจากการเขารวมโครงการฯของสถานประกอบการ

การตดตามประเมนผลในเชงคณภาพ โดยการสมภาษณผแทนสถานประกอบการ และ ผแทนหนวยงานสาธารณสขทรวมดาเนนงานตามโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ทนาแนวทางการพฒนาฯ ไปใชประโยชนในการพฒนาตนเองของสถานประกอบการและเปนแนวทางในการดาเนนงานใหเจาหนาทสาธารณสขในการปองกนโรคและภยสขภาพจากการทางานของผปฏบตงานในสถานประกอบการ พบวา แนวทางการพฒนาฯ จะมประโยชนตอสถานประกอบการ ในสวนขอมลจากการตดตามประเมนผลขอมลดานสขภาพและความปลอดภยของสถานประกอบการทเขารวมโครงการฯ พบวา พนกงานมความเสยงทางสขภาพจากโรคไมตดตอเรอรงรอยละ 20-60 ซงเมอเขารวมโครงการแลวฯ พบวา ทางสถานประกอบการมรายงานขอมลของอตราการเขาใชบรการหองรกษาพยาบาลของพนกงานลดลงรอยละ 66.28 อตราการลาปวย

รวม 306

36  

ลดลงรอยละ 16.57 มสภาวะความเครยดลดลงรอยละ 26.67 และสภาวะความเขมแขงทางใจเพมขน รอยละ 11.04 ดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 5 ขอมลดานสขภาพและความปลอดภยของสถานประกอบการทเขารวมโครงการฯ

สรปการศกษา เรอง “การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” เพอพฒนาแนวทางการดาเนนงาน และ ประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข พบวา ในป 2558 จานวนสถานประกอบการ (แบงตามนยามโครงการ) รวม 197,159 แหง แบงเปนสถานประกอบการ 123,821 แหง วสาหกจชมชน 82,898 แหง จานวนคนงาน 4,878,303 คน การการพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ไดเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยผานขนตอนการทบทวนและการมสวนรวมจากหนวยงานทกภาคสวน ผลการประเมนการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน พบวา จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการ จานวน 1,500 แหง ผานเกณฑจานวน306 แหง โดยมสถานประกอบการผานเกณฑพฒนาโครงการฯ ระดบจงหวด รวมจานวน 195 แหง จาแนกเปนระดบด 100 แหง ดเดน 76 แหง และ ดเยยม 130 แหง ระดบประเทศ รวมจานวน 111 แหง จาแนกเปนโลเงน 38 แหง และ โลทอง 30 แหง ขอมลดานสขภาพและความปลอดภย พบวา พนกงานมความเสยงทางสขภาพจากโรคไมตดตอเรอรง รอยละ 20-60 มรายงานขอมลอตราการเขาใชบรการหองรกษาพยาบาลของพนกงานลดลงรอยละ 66.28 อตราการลาปวยลดลงรอยละ 16.57 มสภาวะความเครยดลดลงรอยละ 26.67 และ สภาวะความเขมแขงทางใจเพมขน รอยละ 11.04

ประเดนทพบ รอยละ(ทลดลง/เพมขน) o อตราการเขาใชบรการหองรกษาพยาบาลของพนกงาน

ลดลง 66.28 

o อตราการลาปวยลดลง  16.57 o สภาวะความเครยดลดลง  26.67 o สภาวะความเขมแขงทางใจเพมขน  11.04 

37 

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ สรป

การศกษา เรอง “การพฒนาแนวทางการดาเนนงานดานความปลอดภย สาหรบโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” เพอพฒนาแนวทางการดาเนนงาน และ ประเมนผลการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข พบวา ในป 2558 มจานวนสถานประกอบการ (แบงตามนยามโครงการ) รวม 197,159 แหง จาแนกเปนสถานประกอบการ 123,821 แหง วสาหกจชมชน 82,898 แหง จานวนคนงานรวม 4,878,303 คน การพฒนาแนวทางการดาเนนงาน พบวา ไดเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยผานขนตอนการทบทวนและการมสวนรวมจากหนวยงานทกภาคสวน ผลการประเมนการใชประโยชนจากแนวทางการดาเนนงาน พบวา จานวนสถานประกอบการและวสาหกจชมชนทเขารวมโครงการ จานวน 1,500 แหง ผานเกณฑจานวน306 แหง โดยผานเกณฑระดบจงหวดจานวน 195 แหง จาแนกเปนระดบด 100 แหง ดเดน 76 แหง และ ดเยยม 130 แหง ผานเกณฑระดบประเทศ จานวน 111 แหง จาแนกเปนโลเงน 38 แหง และ โลทอง 30 แหง ขอมลดานสขภาพและความปลอดภย พบวา พนกงานมความเสยงทางสขภาพจากโรคไมตดตอเรอรง รอยละ 20-60 มรายงานขอมลอตราการเขาใชบรการหองรกษาพยาบาลของพนกงานลดลงรอยละ 66.28 อตราการลาปวยลดลงรอยละ 16.57 มสภาวะความเครยดลดลงรอยละ 26.67 และ สภาวะความเขมแขงทางใจเพมขน รอยละ 11.04

อภปรายผล 1. การพฒนาแนวทางการดาเนนงาน ตามเกณฑการพฒนาภายใตโครงการ สถานประกอบการ ปลอด

โรค ปลอดภย กายใจเปนสข ในสวนของความปลอดภยในการทางาน และ การตดตามประเมนผลการนาแนวทางการดาเนนงานตามเกณฑฯ ไปใชประโยชน เพอใหสถานประกอบการนาไปใชพฒนาตนเอง เพอนาไปสการเปนสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข แนวทางการพฒนาฯ จะมประโยชนตอสถานประกอบการขนาดใหญในการพฒนาตามแนวทางฯ มากกวาสถานประกอบการขนาดเลกหรอกลมวสาหกจชมชน เนองจากสถานประกอบการขนาดใหญมความพรอมของบคลากรดานความปลอดภย และการบรหารบคคลทมความรบผดชอบและสามารถดาเนนงานรวมกบเจาหนาทสาธารณสขทใหคาแนะนาการพฒนาสถานประกอบการไดอยางตอเนอง แตยงพบปญหาในสถานประกอบการตางๆ เชน การจดทารายงานการเกดอบตเหตมกจะขาดในสวนการจดทาขอเสนอแนะเพอปองกนการเกดอบตเหตซาในสถานประกอบการ การกากบตดตามการดาเนนงาน 5 ส. ในพนทยอยในสถานประกอบการ การจดทาขอบเขตทชดเจนดานความปลอดภย การจดทาปายชบงอนตรายทชดเจนในบางพนทของสถานประกอบการ เชน ในพนทตางระดบ เปนตน สวนผลลพธดานอนๆ จากการดาเนนการภายใตโครงการน พบวา สถานประกอบการเรมมกจกรรมและผลลพธดานสขภาพของพนกงานทดขน เชน มการนาขอมลการตรวจสขภาพ ขอมลการเกดโรคและการบาดเจบของพนกงาน ขอมลการเบกจายของหองพยาบาล มาวเคราะหดแนวโนมแลวพบวา มขอมลจากการตรวจสขภาพประจาปทมแนวโนมดขน การมผลการตรวจสขภาพทวไปดขน การเบกจายยาลดลง การเขาใชบรการหองพยาบาลลดลง เปนตน ซงหากเปนสถานประกอบการทมขนาดเลก จะขาดแคลนบคลากรดานความปลอดภย อาจจะยงไมสงผลลพธในการปองกนและควบคมโรคในกลมผประกอบอาชพในสถานประกอบการทชดเจนไดเมอเทยบกบการดาเนนงานในสถานประกอบการขนาดใหญทมความพรอมมากกวา

38  

2. การพฒนาเนอหาแนวทางการดาเนนตามเกณฑโครงการฯ ทถกพฒนาขน พบวายงมขอจากด คอ เกณฑโครงการฯ ทไดพฒนาขน ไดจากการประชมระดมสมองจากภาคสวนท เกยวของทงจากหนวยงานสาธารณสขระดบสานกสวนกลางจากกรมกอง/สานกทเกยวของ และจากระดบเขตและจงหวด และผแทนหนวยงานภาครฐและเอกชน โดยสวนใหญจะนาประเดนทสาคญดานความปลอดภยในการทางานมากาหนดโดยเฉพาะหากมประเดนดงกลาวมกฎหมายทเกยวของใหสถานประกอบการดาเนนการอยแลว อยางไรกตาม สถานประกอบการทมขนาดใหญทมบคลากรดานความปลอดภยทรบผดชอบงานโดยตรงจะมความพรอมในการดาเนนการไดมากกวาสถานประกอบการขนาดเลกทมขอจากดในเรองของทรพยากรบคคลในสถานประกอบการ ซงหากจะนาไปใชประโยชนในสถานประกอบการขนาดเลก อาจจาเปนตองปรบใหมเกณฑและแนวทางการพฒนาทมความสอดคลองการบรบทของสถานประกอบการขนาดเลกมากขน

3. เกณฑและแนวทางทพฒนาขนภายใตโครงการน ไดปรบจากแนวคดขององคการอนามยโลกดาน Healthy Workplace ป 2008 ทาใหเหมาะสมกบการนาไปใชกบสถานประกอบการทมการดาเนนงานในระดบมาตรฐานสากล ไดแก สถานประกอบการขนาดใหญ จงเปนขอจากดสาหรบสถานประกอบการขนาดเลก อยางไรกตาม เกณฑและแนวทางการพฒนานมจดเดนทมความครอบคลมมากขนในเชงเนอหาสวนทงปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยสามารถนาไปใชเปนแนวทางการพฒนาตนเองสาหรบสถานประกอบการทสมครเขารวมโครงการฯ ไปสการเปน สถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยมเจาหนาทสาธารณสขในระดบพนทเปนทมพเลยงทคอยใหคาแนะนาการพฒนาอยางตอเนองและสรางการมสวนรวมในการดแลตนเองของผปฎบตงานในสถานประกอบการตอไป ขอเสนอแนะ

1. สานกวชาการสวนกลางทเกยวของภายใตกรมอนามย กรมสขภาพจต และกรมควบคมโรคควรรวมกนพฒนาเกณฑของโครงการฯ และแนวทางการดาเนนงานสาหรบสถานประกอบการขนาดเลกและวสาหกจชมชนขนมา โดยเฉพาะแยกจากเกณฑของโครงการฯ และแนวทางการดาเนนงานสาหรบสถานประกอบการขนาดใหญ เนองจากการมขอจากดในการดาเนนงานดานความพรอมขององคกรในการดาเนนงาน ทงทรพยากรและบคคลากรในองคกรทจะดาเนนงานและความรความเขาใจของบคคลากรในองคกรทจะรวมดาเนนการใหบรรลผลทตองการ

2. สานกวชาการสวนกลางทเกยวของภายใตกรมอนามย กรมสขภาพจต และกรมควบคมโรคควรนาเกณฑและแนวทางการพฒนาสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ทจะพฒนาขนหรอปรบปรงใหมไปทดลองใชในพนทนารองในสถานประกอบการนารอง เพอใหฝกประเมนตนเองและปรบปรงการพฒนาใหเหมาะสมและไดประสทธภาพมากขน และนาไปทดลองกบทมผประเมน โดยเฉพาะหนวยงานภาครฐในพนททรวมทมประเมน (เจาหนาทจากสานกงานปองกนควบคมโรค และเจาหนาทสานกงานสาธารณสขจงหวด) อนสงผลดตอการลดความเสยง และปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในสถานประกอบการดวยบคลากรในสถานประกอบการเองซงจะทาใหเกดการสรางความปลอดภยในการทางานทยงยน

3. หนวยงานสาธารณสขในระดบพนทควรนาเกณฑและแนวทางการดาเนนงานโครงการฯ ไปใชประโยชนในการพฒนาสถานประกอบการในพนทรบผดชอบใหมการดแลพนกงานในองคกรใหมสขภาพกายและใจทด รวมทงนาเกณฑและแนวทางการดาเนนงานโครงการฯไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทในพนทจนเกดรปแบบทดในการดาเนนการและควรนาขอเสนอแนะจากการใชประโยชนเกณฑและแนวทาวการดาเนนงานโครงการฯ เสนอแนะกลบมายงสานกวชาการสวนกลางทเกยวของเพอปรบปรงพฒนาเกณฑและแนวทาวการดาเนนงานโครงการฯ ทเหมาะสมยงขนตอการดาเนนงานโครงการฯ ตอไป

39 

 

บรรณานกรม

1. สานกงานสถตแหงชาต. ขอมลสถต [อนเทอรเนต].กรงเทพมหานคร: กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการ สอสาร; 2556 [วนทอางถง 5 กนยายน 2556]. ทมา: http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/ service/servstat.html. 2. กระทรวงสาธารณสข. รายงานสถานการณโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ป 2556. นนทบร: สานกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข; 2556. 3. สานกอนามยสงแวดลอม. คมอสถานททางานนาอย นาทางาน “สะอาด ปลอดภย สงแวดลอมด มชวตชวา”. พมพครงท 4 . นนทบร: สานกอนามยสงแวดลอม กรมอนามย; 2556. 4. กองอาชวอนามย. คมอการดาเนนงานโครงการสถานททางานนาอย นาทางาน Healthy workplace. กองอาชวอนามย กรมอนามย; 2542. 5. สานกโรคไมตดตอ. คมอประเมนสถานประกอบการและวสาหกจชมชน ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข. สานกโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค.กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด; [ ม. ป. ป.]. 6. World Health Organization. Improving workers’ health worldwide: Implementing the WHO global plan of action on workers’ health. GOHNET NEWSLETTER [Internet]. 2013 June [cited 2013 June ]; (2): Available from: http://apps.who.int/occupational health/publications/ newsletter/newsletter_21_v2.pdf. 7. World Health Organization. The Ottawa charter for health promotion: Report of the First International Conference on Health Promotion, Ottawa; 1986 November 21; Ottawa: World Health Organization, 1986. 8. International Organization for Standardization (ISO). ISO 19011:2011 Guidelines for auditing management systems [Internet].; 2011 [cited 2014 August]: Available from: https://www.iso.org/ standard/50675.html.

40 

ภาคผนวก ก เกณฑพฒนาของโครงการฯ

41 

เกณฑพฒนาของโครงการทไดจดทาขนในปงบประมาณ 2555 จากการคณะทางานจดทาเกณฑการพฒนาซงประกอบดวยผทเกยวของในสวนของผแทนสานกตางๆ ทเกยวของทงจากกรมควบคมโรค กรมอนามย กรมสขภาพจด และผแทนหนวยงานระดบเขตของกรมควบคมโรค ผแทนสานกงานสาธารณสขจงหวด มาเปนกรอบการดาเนนงานหลก ซงเกณฑการพฒนาประกอบดวย 4 สวนหลก ไดแก

สวนท 1 การสนบสนนขององคกร การมสวนรวมของผปฏบตงาน การใสใจตอสขภาพและสงแวดลอมระหวางองคกรและชมชน

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา 1.1 การสนบสนนขององคกร 1.1.1 ผบรหารระดบสงใหการสนบสนน โดยกาหนดเปนนโยบายนาไปส “สถาน

ประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” พรอมทงเขยนเปนลายลกษณอกษรและประกาศใหผปฏบตงานทกคนรบทราบ

1.1.2 มการสรางคานยม และวสยทศนรวม ในการดาเนนโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจ เปนสข

1.1.3 มการจดลาดบความสาคญของปญหา วางแผนและจดสรรทรพยากรสาหรบดาเนนการ

1.1.4 มการถายทอดนโยบายและแนวทางการปฏบตแกพนกงาน

1.2 การกาหนดผรบผดชอบโครงการฯ และการจดตงแกนนา

1.2.1 มผรบผดชอบหลกในโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

1.2.2 มการจดตงแกนนาโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข โดยมผปฏบตงานรวมเปนคณะทางาน พรอมทงมการจดกจกรรมดาเนนการอยางตอเนอง

1.3 การตดตอสอสาร 1.3.1 มการกาหนด และเลอกใชวธการตดตอสอสารภายในองคกรอยางมประสทธภาพ ทงนควรเปนกระบวนการสอสารแบบ 2 ทาง

1.4 การมสวนรวมของผปฏบตงาน

1.4.1 เปดโอกาสใหผปฏบตงานแสดงความคดเหนและ มสวนรวมในกจกรรมของโครงการสถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข อยางตอเนอง

1.5 การตดตามทบทวนและประเมนผลเพอการพฒนา

1.5.1 ตรวจตดตาม ทบทวน และประเมนผลเพอการพฒนาการดาเนนงานโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข ในองคกร เพอใหมนใจวาไดมการดาเนนการตามแผนและมการตรวจสอบผลลพธ

1.6 การใสใจสขภาพและสงแวดลอมระหวางองคกรและชมชน

1.6.1 มความตระหนก ใสใจ รบผดชอบรวมกนระหวางองคกรและชมชนในการดาเนนงานเพอสงเสรมสขภาพการปองกนควบคมโรค ลดมลพษและจดการใหเกดสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

42 

สวนท 2 เกณฑปลอดโรค

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา 2.1 การบนทกขอมลสขภาพ

2.1.1 มขอมล/ทะเบยนสขภาพของพนกงานรายบคคลทเกยวของกบประเดนตอไปน ประวตการสบบหร ประวตการเจบปวยดวยโรคไมตดตอเรอรง เชน โรคเบาหวาน โรคความดน

โลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด การไดรบการตรวจสขภาพ หรอการตรวจคดกรองโรคทสาคญ การไดรบวคซนทจาเปน

2.1.2 มการบนทกเฝาระวงโรคทเปนปญหาสาธารณสข ของพนท เชน ไขเลอดออก มาลาเรย เทาชาง โรคฉหน โรคชคนกนยา โรคอจจาระรวงรนแรง โรคหด ฯลฯ 2.1.3 มบนทกการเฝาระวงการบาดเจบทไมใชเกดจาก การทางาน เชน การเกดอบตเหตการจราจรทางถนน ของพนกงาน 2.1.4 มการลงทะเบยนผลการคดกรอง เบาหวาน ความดนโลหต โรคหวใจและหลอดเลอด และการบาดเจบ 2.1.5 มการนาขอมลสขภาพมาวเคราะหในการวางแผน การดาเนนงาน

2.2 การตรวจสขภาพของพนกงาน

2.2.1 มการจดหรอสนบสนนใหผปฏบตงานไดรบบรการตรวจสขภาพทกคน และมการตรวจตามความเสยงทผปฏบตงานตองสมผส ไดแก การตรวจสขภาพกอนเขาปฏบตงาน การตรวจสขภาพประจาป การตรวจสขภาพตามความเสยง การคดกรองความเสยงตอการเกดโรคเบาหวาน ความดน โลหตสง หวใจและ

หลอดเลอด อยางนอยปละ 1 ครง 2.2.2 มการแจงผลการตรวจสขภาพและสทธในการเขาถงบรการตรวจสขภาพใหแกพนกงาน 2.2.3 มการจดใหพนกงานไดรบวคซนทจาเปนและเหมาะสมตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสขกาหนด (เชน MMR)

2.3 การใหความรภายใตโครงการสถานประกอบการปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข

2.3.1 มการใหความรดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค การบาดเจบ อาชวอนามยและสงแวดลอมแกผปฏบตงาน เชน โรคไมตดตอ (เบาหวาน ความดน โรคหวใจและหลอดเลอด) โรคตดตอ (ไขเลอดออก อจจาระรวง หด ฯลฯ) การออกกาลงกาย โภชนาการ สขภาพจต สขภาพชองปาก บหร/สรา อนามยวยเจรญพนธ การจดการความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอมในสถานททางาน

2.3.2 มการเผยแพรขอมลขาวสารโครงการฯ และดานสขภาพผานชองทางตางๆ เชน การอบรม บอรดประชาสมพนธ เสยงตามสาย แผนพบ โปสเตอร เปนตน

43 

สวนท 2 เกณฑปลอดโรค

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา 2.4 การใหคาปรกษาเพอปองกนควบคมโรค การใหบรการรกษาเบองตนและการสงตอ

2.4.1 มการจดหรอสนบสนนใหมการใหคาแนะนาปรกษาในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ หรอการสงตอ 2.4.2 มหองพยาบาล/บคลากรทางการแพทย/หองปฐมพยาบาล/ตยาและชดปฐมพยาบาล/เครองชงนาหนก/เครองวดความดนโลหตและทวดสวนสง พรอมทงมการจดบนทกการรกษาและการใชยา (ตามมาตรฐานกาหนดของกระทรวงแรงงานและตามขนาดของสถานประกอบการ)

2.5 กจกรรม ลด เลก บหร สรา และสงเสพตด

2.5.1 มนโยบายเกยวกบการหามสบบหร ดมสรา และ สงเสพตดในสถานประกอบการตามกฎหมายกาหนด 2.5.2 ถามการจดเขตสบบหร ตองเปนไปตามกฎหมายกาหนด 2.5.3 มการจดกจกรรมรณรงคการลด เลกบหร สราและ สงเสพตด

2.6 กจกรรมสงเสรมโภชนาการ

2.6.1 มการจดกจกรรมสงเสรมโภชนาการ ใหมการบรโภคอาหารครบ 5 หมตามหลกโภชนะบญญต และลดความเสยงตอการเกดโรค 2.6.2 สถานประกอบการทมโรงอาหาร ควรจดหรอสงเสรมสนบสนนใหมการจาหนายอาหารสขภาพ (ลด หวาน มน เคม เพมผกและผลไมรสไมหวาน ) 2.6.3 ลดการจาหนาย จายแจก เครองดมทมรสหวานจด 2.6.4 มขอตกลงในองคกรเรอง อาหารทมผลเสยตอสขภาพ

2.7 กจกรรมสงเสรมการออกกาลงกาย

2.7.1 มกจกรรมสงเสรมสนบสนนใหผปฏบตงานไดออกกาลงกาย เชน รณรงคสงเสรม จดสถานท อปกรณ และสงแวดลอมทเออตอการออกกาลงกายและการเลนกฬา โดยมเปาหมายการออกกาลงกายอยางนอย 30 นาทตอวน 5 วนตอสปดาห (หากเปนไปได)

2.8 กจกรรมสงเสรมการลดอบตเหตจราจร

2.8.1 มกจกรรมสงเสรมการลดอบตเหตจราจรทางถนน เชน การอบรมใหความรแกพนกงาน การรณรงคสวมหมวกนรภย 100% การรดเขมขดนรภย 100% งวงไมขบ ดมไมขบ ขบไมโทร ไมขบรถดวยความเรวเกนกวากฎหมายกาหนด เปนตน

44 

สวนท 3 เกณฑปลอดภย

เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา

3.1 บนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน

3.1.1 มการบนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน หรอ แบบรายงานการเกดอบตเหต

3.2 อาคารสถานท 3.2.1 มการดาเนนกจกรรม 5ส อยางเปนระบบ

3.3 บรเวณทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร

3.3.1 ไดการรบรองมาตรฐาน การสขาภบาลอาหารของกรมอนามย

3.4 หองนา หองสวม 3.4.1 ไดการรบรองมาตรฐานสวมสาธารณะไทย ของ กรมอนามย

3.5 การทางานทปลอดภย 3.5.1 จดใหมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทถกตอง เหมาะสม และเพยงพอ

3.6 เครองจกร/อปกรณ/เครองใช

3.6.1 ตดตงเครองจกร/อปกรณอยางปลอดภย ไดรบการบารงรกษาใหอยในสภาพด

3.7 ระบบไฟฟา 3.7.1 การเดนสายไฟเปนระเบยบ ใชสายไฟถกประเภท และมการปฏบตตามหลกเกณฑการใชไฟฟาอยางปลอดภย 3.7.2 สวตช สายไฟ ไดรบการบารงรกษาใหอยในสภาพดและปลอดภย 3.7.3 มเสนหรอขอบเขตแสดงบรเวณทอาจมอนตรายหรอหามเขาใกล 3.7.4 มอปกรณตดไฟ (Safety Cut/ Breaker) รองรบกรณเกดไฟชอต/รว

3.8 การปองกนอคคภยและสาธารณภย

3.8.1 มแผนการปองกนอคคภยและสาธารณภย

3.8.2 มการฝกซอมตามแผนการปองกนอคคภยและ สาธารณภย อยางนอยปละ 1 ครง

3.8.3 มอปกรณปองกนและระงบอคคภยอยางเพยงพอ ไดรบการตรวจสอบใหพรอมใชงาน และตดตงอยในตาแหนงทสามารถนามาใชไดทนท 3.8.4 ทางหนไฟและบนไดหนไฟอยในสภาพทดไมมสงกดขวางหรอ ถกปดตาย

3.9 แสงสวาง 3.9.1 มการจดการดานแสงสวางใหมความเขมแสงเพยงพอตอการทางานหรอทากจกรรม

3.10 การระบายอากาศ 3.10.1 ภายในหองหรอบรเวณททางานมการระบายอากาศทด อณหภมเหมาะสม

3.11 เสยง/ความสนสะเทอน 3.11.1 มการควบคมหรอจดการเสยงดงและความสนสะเทอนทไมใหสงผลกระทบตอผปฏบตงาน

45 

สวนท 3 เกณฑปลอดภย (ตอ)

3.12 สารเคม 3.12.1 กลมของสารเคมประเภทวตถอนตราย หรอวตถไวไฟ ตองแยกเกบไวเฉพาะตามหลกปฏบตสาหรบสารเคมประเภทนนๆ

3.12.2 มการควบคมและจดการปญหาฝนไมใหมผลกระทบตอผปฏบตงาน และสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

3.12.3 มขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ (Data Sheet) และอยในจดทเรยกใชไดทนเวลา

3.13 ขยะ 3.13.1 มการจดการขยะอยางเหมาะสม ไม กอให เกดผลกระทบตอผปฏบตงาน และสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค

3.14.1 มการควบคมและกาจดสตวและแมลงนาโรค ไดแก แมลงสาบ แมลงวน หน และยง ในสถานททางาน

3.15 นาเสยหรอสงปฏกล 3.15.1 นาเสยหรอสงปฏกลไดรบการบาบดทถกตองตามหลกสขาภบาลกอนระบายออกนอกอาคารสถานท ไมกอใหเกดผลกระทบตอผปฏบตงาน และไมสรางความเดอดรอนราคาญตอชมชนใกลเคยง

46 

สวนท 4 : เกณฑกายใจเปนสข เรอง/กจกรรม เกณฑการพฒนา

4.1 กจกรรมนนทนาการ 4.1.1 มการจดกจกรรมนนทนาการตางๆ เพอผอนคลายความเครยดและสงเสรมความสามคคของผปฏบตงาน

4.2 กจกรรมสงเสรมสขภาพจต

4.2.1 กจกรรมการประเมนสขภาพจต (ST5) (ตามแบบของกรมสขภาพจต) ไดแก

แบบประเมนความเครยด แบบประเมนภาวะซมเศรา แบบประเมนการตดแอลกอฮอล แบบประเมนความสข แบบประเมนความเขมแขงทางใจ

4.2.2 มหอง/สถานท สาหรบ ประกอบศาสนกจ

4.2.3 มสถานทหรอมมพกผอนหยอนใจใหกบพนกงาน

4.2.4 มศนย/สถานทดแลเดกเลกตามความเหมาะสม 4.2.5 มการสงเสรมกจกรรมจรยธรรม

4.3 การเหนคณคาของพนกงานและครอบครว

4.3.1 มการมอบรางวลหรอเกยรตบตรแกพนกงานทปฏบตงานดตามสมรรถนะการทางาน

หมายเหต : เกณฑการพฒนา “สถานประกอบการ ปลอดโรค ปลอดภย กายใจเปนสข” สวนหนงดดแปลงมาจากเกณฑการประเมน “สถานททางานนาอย นาทางาน” (Healthy Workplace) ของกรมอนามย และยดกรอบแนวทาง Healthy Workplace ของ WHO 2010

47 

ภาคผนวก ข แนวทางพฒนาของโครงการฯ ในสวนของความปลอดภย

48 

จากการทบทวนเอกสาร องคความร และบทบาทหนาทกลไกการดาเนนงาน รวมถงขอกาหนดดานความปลอดภยสาหรบสถานประกอบการของหนวยงานเครอขายทเกยวของแลว คณะผดาเนนการไดศกษาและวเคราะหรายละเอยดของขอกาหนด/กฎหมายทมอยและสงเคราะหเพอจดเนอหาทจาเปนมาจดเปนแนวทางทเขาใจงายและสามารถนาไปแนะนาใหสถานประกอบการในระดบตางๆ ดาเนนได ซงหลงจากวเคราะห สงเคราะห และเรยบเรยงเนอหาแลว แนวทางการพฒนาตามเกณฑความปลอดภยมสาระดงน

แนวทางการดาเนนงานปลอดภย 3.1 บนทกขอมลอบตเหตจากการทางาน

3.1.1 กรณมการเกด อบตการณ (Incident) คอ เหตการณทเกดขนโดยไมคาดคดเปนเหตนาไปสการเกดอบตเหต (Accident) หรอเกอบเกดอบตเหต (Near Miss)  อบตเหต (Accident) คอ เหตการณไมพงประสงค ทอาจเกดขน โดยไมไดคาดคดไวลวงหนา หรอขาดการควบคม แตเมอเกดขนแลวมผลใหเกดการบาดเจบ เจบปวย เสยชวตหรอความสญเสยตอทรพยสนสภาพแวดลอมหรอสาธารณชน เหตการณเกอบเกดอบตเหต (Near Miss) คอ เหตการณไมพงประสงคเมอเกดขนแลวมแนวโนมทจะกอใหเกดเปนอบตเหต หรอเกอบไดรบบาดเจบ เจบปวย เสยชวต หรอความสญเสยตอทรพยสน สภาพแวดลอมหรอสาธารณชน ผรบผดชอบเรองการบนทกขอมลอบตเหตจากการทางานตองมการสอบสวนอบตการณ อบตเหตและเหตการณเกอบเกดอบตเหต และจดทาบนทกการสอบสวน ซงประกอบดวยขอมลอยางนอย ดงตอไปน 1) ชอผประสบเหต 2) วนและเวลาทเกดเหต 3) สถานทเกดเหตหรอแผนกทเกดเหต 4) หนาทหรอลกษณะการทางานของผประสบเหต 5) ลกษณะและความรนแรงของการบาดเจบ 6) สาเหตของการเกดเหต (การกระทาทไมปลอดภยหรอสภาพการทางานทไมปลอดภย) 7) แนวทางการแกไขและปองกน 8) แนวทางการแกไขและปองกนการเกดซา

3.2 อาคารสถานท การดาเนนกจกรรม 5ส (สะสาง สะอาด สะดวก สขลกษณะ สรางสขนสย) ซงเปนพนฐานการดแลความเปนระเบยบ เรยบรอยของสถานท โดยรวมไปถงการจดเกบวสดอปกรณ ซงจะทาใหเกดความปลอดภยในการทางาน โดยมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

3.2.1 จดใหมโครงการหรอการดาเนนการเพอรกษาความสะอาด ความเปนระเบยบและการเกบรกษาตามมาตรฐาน 5ส

3.2.2 ดาเนนการกาหนดผรบผดชอบในเรอง 5ส ทชดเจน 3.2.3 ผรบผดชอบมการตดตาม ประเมนผลเพอใหมการปฏบตอยางตอเนอง

3.3 บรเวณทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร และการบรการนาดม นาใช 3.3.1 จดใหมการสงเสรม สนบสนนใหผสมผสอาหารมความรดานการสขาภบาลอาหาร 3.3.2 ผสมผสอาหารตองไดรบการตรวจสขภาพเปนประจาทกป โดยมการตรวจสอบโรคตางๆ เชนวณโรค

ไวรสตบอกเสบ เปนตน 3.3.3 ดาเนนการเฝาระวงความสะอาดและความปลอดภยของอาหาร

49 

3.3.4 ดาเนนการตดตาม ควบคม กากบ ดแลสถานทจาหนายอาหารใหเปนไปตามมาตรฐานการสขาภบาลอาหารอยางตอเนอง

3.3.5 จดใหมอางลางมอ พรอมสบ ทมจานวนเพยงพอและถกสขลกษณะสาหรบผปฏบตงานไดลางมอกอนดมนาและรบประทานอาหารทกครง

3.3.6 จดใหมนาดมทไดคณภาพตามมาตรฐานนาดม สาหรบบรการผปฏบตงานอยางเพยงพอสาหรบการใชในแตละวน และตองตงอยในบรเวณทเหมาะสม โดยลกษณะการจดบรการนาดม ตองไมกอใหเกดความสกปรกหรอการปนเปอน

3.3.7 ดาเนนการตรวจประเมนสภาพการสขาภบาลสถานทจาหนายอาหารหรอรบประทานอาหาร โดยใชแบบสารวจตรวจรานอาหารหรอโรงอาหาร ตามขอกาหนดดานสขาภบาลอาหารของกรมอนามย

3.3.8 ตองผานการรบรองมาตรฐานการสขาภบาลอาหารของกรมอนามย

3.4 หองนา หองสวม 3.4.1 จดใหมหองสวมและอางลางมอ พรอมสบ ทมจานวนเพยงพอและถกสขลกษณะ ตงอยในทท

เหมาะสม โดยจดหองสวมแยกชาย-หญง และมจานวนดงตอไปน

ชนดหรอประเภทของ

อาคาร เกณฑการกาหนด

หองสวม หองนา

อาง ลางมอ หองถาย

อจจาระ ทถาย

ปสสาวะ

โรงงานตามกฎหมาย วาดวยโรงงาน

(1) ตอจานวนคนงานชาย ไมเกน 15 คน (2) ตอจานวนคนงานหญง ไมเกน 15 คน (3) ตอจานวนคนงานชาย ตงแต 16 คน แตไมเกน

40 คน (4) ตอจานวนคนงานหญง ตงแต 16 คน แตไมเกน

40 คน (5) ตอจานวนคนงานชาย ตงแต 41 คน แตไมเกน

80 คน (6) ตอจานวนคนงานหญง ตงแต 41 คน แตไมเกน

80 คน จานวนคนงานทเกนตาม (5) และ (6) ใหเพมอยางละ 1 ท ตอจานวนคนงานทก 50 คน

1 2 2 4

3 6

1 - 2 - 3 -

1 1 2 2 3 3

1 1 2 2 3 3

ตองเปนไปตามกฎกระทรวง ฉบบท 63 (พ.ศ. 2551) ออกตามความในพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 และกฎหมายอนทเกยวของ

3.4.2 จดใหมหองสวมทไดมาตรฐานสวมสาธารณะระดบประเทศ ของกรมอนามย ประกอบดวย

1) สะอาด (Healthy) หองสวมและสขภณฑทงหมดจะตองสะอาด ไมมกลนเหมน มวสดอปกรณสงอานวยความสะดวกไวบรการ

2) เพยงพอ (Accessibility) ตองมสวมใหเพยงพอตอความตองการของผใช รวมถงผพการ ผสงวย หญงมครรภ และสวมตองพรอมใชงานตลอดเวลาทเปดใหบรการ

3) ปลอดภย (Safety) ผใชตองปลอดภยขณะใชสวม ไมตงอยในทลบตา เปลยว แยกเปนหอง สวมสาหรบชาย-หญง มปายหรอสญลกษณทชดเจน

50 

3.4.3 กาหนดใหมผรบผดชอบในการดแลรกษาความสะอาด ใหอยในสภาพทถกสขลกษณะเปนประจาทกวนและมระบบควบคมตรวจตรา

3.4.4 ตองผานการรบรองมาตรฐานสวมสาธารณะไทยของกรมอนามย

3.5 การทางานทปลอดภย 3.5.1 จดใหมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทถกตอง เหมาะสม เพยงพอกบลกษณะความเสยงของงาน

ประเภทตางๆ ทผปฏบตงานปฏบตทงนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล ตอง เปนไปตามประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล พ.ศ. 2554 และกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549 (หมวด 4) นอกจากการปองกนทแหลงกาเนดอยางครอบคลมแลว

3.5.2 ตองมการตรวจสอบการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลของผปฏบตงาน เพอใหมนใจไดวาผปฏบตงานมการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลอยางถกตอง เหมาะสม ตลอดระยะเวลาทรบสมผสปจจยเสยงตางๆ 3.6 เครองจกร อปกรณ เครองใช

3.6.1 มอปกรณปองกนอนตรายของเครองจกร เครองมออยางครบถวนตามลกษณะความเสยงของเครองจกร เชน การดนรภยหรอฝาครอบนรภยในสวนทเคลอนไหวหรออปกรณสงถายกาลงของเครองจกร ลาแสงนรภย อปกรณอนๆ ทสามารถหยดการทางานของเครองจกรขณะทอวยวะตางๆ ของผปฏบตงานยงอยในสวนทอนตราย เปนตน

3.6.2 มมาตรการและการปฏบตเกยวกบการตรวจเชคสภาพของเครองจกร เครองมอกอนและหลงการปฏบตงานและมการปรบปรงแกไข

3.6.3 มแผนการดแลและการบารงรกษาอปกรณปองกนอนตรายของเครองจกร เครองมอรวมทงมการดาเนนการตามแผนอยางชดเจน

3.7 ระบบไฟฟา

3.7.1 มแผนการบารงรกษาระบบไฟฟาและมแผนผงวงจรไฟฟาทงหมดภายในสถานประกอบกจการ 3.7.2 มการปฏบตตามแผนอยางครบถวน ไดแก

1) มการตอสายดนของเครองจกรและอปกรณทใชพลงงาน ไฟฟา หรอมระบบปองกนอนตรายจากไฟฟารวอยางครบถวนและมประสทธภาพ 2) มการเดนสายไฟอยางเปนระเบยบ 3) มการจดทาเสนหรอขอบเขตแสดงบรเวณทอาจมอนตรายจากไฟฟาหรอหามเขาใกลอยางชดเจน 4) มการตดตงอปกรณตดไฟ (Safety Cutหรอ Breaker) และตองมการตรวจสอบเพอใหพรอมทางานอยเสมอทงนการเดนสายไฟเปนระเบยบ ใชสายไฟถกประเภท และมการปฏบตตามหลกเกณฑการใชไฟฟาอยางปลอดภยนน ตองเปนไปตาม กฎกระทรวงอตสาหกรรม เรอง กาหนดมาตรการความปลอดภยเกยวกบระบบไฟฟาในโรงงาน พ.ศ. 2550 และกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบไฟฟา พ.ศ. 2554

3.7.3 มการตรวจสอบและทดสอบระบบไฟฟา โดยผทมความชานาญและเฉพาะทาง เปนประจาทกป

51 

3.8 การปองกนอคคภยและสาธารณภย 3.8.1 มแผนปองกนอคคภยและสาธารณภยอยางเปนลายลกษณอกษร โดยทางานหรอประสานงาน

รวมกบหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของในพนท เชน หนวยงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย มลนธตางๆ ฯลฯ โดยแผนตองมองคประกอบอยางนอย ดงน 1) แผนการปฏบตกอนเกดเหต (การตรวจตรา การอบรม การรณรงคปองกนอคคภย) 2) แผนการปฏบตขณะเกดเหต (การดบเพลง การอพยพหนไฟ) 3) แผนการปฏบตหลงเกดเหต (การเยยวยา การบรรเทาทกข ฟนฟ ทพพลภาพ) 3.8.2 มการฝกซอมตามแผนการปองกนอคคภยและสาธารณภย อยางนอยปละ 1 ครง โดยตองมการบนทกผลการฝกซอมอยางเปนลายลกษณอกษรและตองมรายละเอยดอยางนอยเกยวกบ ชอสถานประกอบการ, ทอย, จานวนพนกงานรวมทงสน, รายงานผลการดาเนนการ ฝกซอมดบเพลงและฝกซอมอพยพหนไฟ, ผดาเนนการฝกซอม 3.8.3 มอปกรณปองกนและระงบอคคภยอยางเพยงพอและเหมาะสมกบประเภทของเชอเพลงและขนาดความเสยงดานอคคภยของสถานประกอบการ โดยมการตรวจสอบใหพรอมใชงานอยเสมอและตดตงอยในตาแหนงทเหมาะสม โดยสามารถเขาถงและใชงานไดอยางสะดวก 3.8.4 จดใหมทางออกทกชนอยางนอยสองทางทสามารถอพยพลกจางทงหมดออกจากททางานออกสทางออกสดทายไดภายในเวลาไมเกนหานาทโดยปลอดภย ทงนประตทใชในเสนทางหนไฟ จะตองมลกษณะทตดตงในจดทเหนชดเจนโดยไมมสงของกดขวาง ตองเปนชนดทเปดเขาออกไดทงสองดานและปดไดเองและตองมใชประตเลอนแนวดง ประตมวน และประตหมน โดยใหทาเครองหมายหรอสญลกษณทเหนไดเดนชดเจนนาจากบนไดสทางออกภายนอก โดยทางออกสดทายตองไปสบรเวณทปลอดภย เชน ถนน สนาม เปนตน 3.8.5 ผรบผดชอบมการตรวจสอบและประเมนผลตามแผนปองกนอคคภยและสาธารณภยของสถานประกอบการอยเสมอ ในกรณโรงงานจาพวกท 2 หรอจาพวกท 3 ทเปนโรงงานทมความเสยงตอการเกดอคคภยสงหรอปานกลางตามประเภทหรอชนดของโรงงานทระบในบญชทายประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรอง การปองกนและระงบอคคภยในโรงงาน พ.ศ. 2552

3.9 แสงสวาง

3.9.1 ผรบผดชอบมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางานเกยวกบระดบความเขมของแสงสวาง พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน อยางนอยปละ 1 ครง

3.9.2 ควรจดใหมความเขมของแสงสวาง ณ บรเวณพนททวไปและเฉพาะจด เพอใหมความสวางเพยงพอสาหรบงานแตละประเภท เชน การเพมแสงสวางจากธรรมชาตใหมากขนและทาความสะอาดชองแสงหรอกระจกการจดใหมดวงไฟ หลอดไฟเพอเพมความเขมของแสงสวาง เปนตน

ทงนตองจดใหมระดบความเขมของแสงสวางใหเปนไปตาม กฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยงพ.ศ. 2549

3.10 การระบายอากาศ

3.10.1 การระบายอากาศทดและอณหภมทเหมาะสมและปลอดภยตอผปฏบตงานนน ตองเปนไปตามลกษณะของงานทผปฏบตงานปฏบต โดยสามารถอางองตามกฎกระทรวงแรงงาน เรอง กาหนดมาตรฐานในการ

52 

บรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

3.10.2 การจดระบบระบายอากาศในอาคารใหมคณภาพอากาศทเหมาะสมตอผปฏบตงานในอาคาร ตองมคาพารามเตอรและคามาตรฐานคณภาพอากาศทเหมาะสม โดยเปนไปตามคามาตรฐานทกาหนด

3.10.3 ในจดทเปนแหลงกาเนดของไอระเหยสารเคม สารเคมอนตราย งานเชอม ความรอนหรอสงอนใดทเมอเกดการระเหยและฟงกระจายแลวกอใหเกดอนตรายตอผรบสมผส ตองจดใหมระบบดดอากาศหรอระบายอากาศทเหมาะสม โดยตองมนใจไดวา เมอทาการระบายอากาศแลว ความเขมขนของไอระเหยหรอสงนนๆ ตองอยในระดบทปลอดภยกบผปฏบตงาน รวมทงตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายนอกดวย โดยอาจใชวธตางๆ ดงตอไปน 1) การใชการระบายอากาศแบบวธธรรมชาต (Natural ventilation) เชน การเปดประต หนาตางและชองเปดตางๆ เพอชวยเพมการระบายอากาศ เปนตน 2) การใชการระบายอากาศแบบวธกล (Mechanism ventilation) เชน ระบบดดระบายอากาศเฉพาะท เปนตน 3) วธอนๆ เชน การยายแหลงกาเนดความรอน ควน ไอระเหยสารเคมหรองานเชอม ฯลฯ ออกจากสถานทหรอสรางฉากกน เปนตน 3.11 เสยงและความสนสะเทอน

3.11.1 ผรบผดชอบเรองเสยงและความสนสะเทอนมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางานเกยวกบระดบเสยง พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน อยางนอยปละ 1 ครง

3.11.2 ตองควบคมระดบเสยงทลกจางไดรบในแตละวน มใหเกนมาตรฐานทกาหนด ในกรณทสภาวะการทางานในสถานประกอบกจการมระดบเสยงทลกจางไดรบเฉลยตลอดระยะเวลาการทางานแปดชวโมงตงแตแปดสบหาเดซเบลเอขนไป ตองจดทาโครงการอนรกษการไดยนในสถานประกอบกจการ (อางองตามกฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549)

3.11.3 ตองมการจดการ ควบคมและตรวจสอบความสนสะเทอนทเกดขนในสถานประกอบการ เชน ความสนสะเทอนจากเครองจกร อปกรณตางๆ เปนตน มใหสงผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงาน

3.12 สารเคม

3.12.1 ผรบผดชอบเรองสารเคมมการตรวจวดและวเคราะหสภาวะการทางานเกยวกบระดบความเขมขนของสารเคมและฝนในบรรยากาศการทางานอยางสมาเสมอ พรอมทงนาผลการตรวจวดและวเคราะหมาประเมนเพอปรบปรงแกไขสภาพการทางาน

3.12.2 ในจดทเปนแหลงกาเนดของสารเคมและฝน ตองจดใหมระบบดดอากาศ ระบายอากาศ หรอวธการจดการอนๆ ทเหมาะสม โดยตองมนใจไดวา เมอทาการระบายอากาศแลว ความเขมขนสารเคมและฝนในบรรยากาศการทางาน ตองอยในระดบทปลอดภยกบผปฏบตงาน รวมทงตองไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายนอกดวย

3.12.3 ตองทาการเกบรกษาสารเคมและวตถอนตรายอยางปลอดภย โดยตองมการจาแนกประเภทสาหรบการจดเกบอยางเหมาะสมกบลกษณะความเปนอนตรายเฉพาะของสารเหลานน (อางองตามประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม เรอง คมอการเกบรกษาสารเคมและวตถอนตราย พ.ศ. 2550)

53 

3.12.4 สารเคมทใชในสถานประกอบการตองมขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ (Safety Data Sheet) ครบทกชนด โดยในขอมลความปลอดภยของเคมภณฑ ตองประกอบดวยหวขออยางนอย ดงน 1) การบงชสารเดยวหรอสารผสมและผผลต 2) การบงชความเปนอนตราย 3) องคประกอบและขอมลเกยวกบสวนผสม 4) มาตรการปฐมพยาบาล 5) มาตรการผจญเพลง 6) มาตรการจดการเมอมการหกรวไหลของสาร 7) การขนถาย เคลอนยาย ใชงาน และเกบรกษา 8) การควบคมการรบสมผสและการปองกนสวนบคคล 9) คณสมบตทางกายภาพและทางเคม 10) ความเสถยรและการเกดปฏกรยา 11) ขอมลดานพษวทยา 12) ขอมลดานนเวศวทยา 13) ขอพจารณาในการกาจด 14) ขอมลการขนสง 15) ขอมลดานกฎขอบงคบ 16) ขอมลอนๆ รวมทงขอมลการจดทาและการปรบปรงแกไขเอกสารขอมลความปลอดภย ทงนขอมลความปลอดภยของเคมภณฑตองอยในจดทสามารถเรยกใชไดทนเวลาหรอทนทเมอเกดเหตฉกเฉน

3.12.5 ภาชนะบรรจสารเคมตองมการตดฉลากสารเคมบงช

3.13 ขยะ 3.13.1 จดใหมภาชนะรองรบขยะททาดวยวสดคงทน แขงแรง อยในสภาพด ไมรวซม มฝาปด มจานวน

เพยงพอตอปรมาณขยะ และควรแบงเปน 3 ประเภท คอ ขยะทวไป ขยะรไซเคล และขยะอนตราย 3.13.2 การเกบรวบรวมขยะ โดยกาหนดผรบผดชอบในการเกบขน เคลอนยายขยะ ซงผปฏบตหนาท

ดงกลาวตองสวมชดรดกมและมการสวมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสม เชน ถงมอยางหนา ผาปดจมก เปนตน และวธการเกบรวบรวมจะตองไมมการหกหลนของขยะ

3.13.3 กรณมทพกรวมขยะ ควรมลกษณะคอ ตงอยในทนาไมทวมขง มระยะหางจากสถานทประกอบอาหารและสถานทเกบอาหาร ไมนอยกวา 10 เมตร อยในจดทสามารถขนยายขยะไดสะดวก ควรมลกษณะเปนโรงเรอนมหลงคา มทางระบายนาเสยรอบทพกมลฝอยและเปนชนดรางเปด พนเปนคอนกรตขดมนเรยบ และมความลาดเอยงอยางนอย 1:20 ไปสทางระบายนาเสย

3.13.4 การจดการขยะในสถานประกอบกจการ ใหเปนไปตามขอกาหนดหรอกฎหมายทเกยวของ 1) สถานประกอบกจการทเขาขายโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน ตองปฏบตตาม ประกาศ

กระทรวงอตสาหกรรมเรอง การกาจดสงปฏกล หรอวสดทไมใชแลว พ.ศ. 2548 (ขยะทเกดจากกระบวนการผลต) 2) ขยะจากแหลงกาเนดอนๆ ในสถานประกอบการ (ไมใชขยะทเกดจากกระบวนการผลต)

เกบรวบรวมใหราชการสวนทองถนดาเนนการเกบขนไปกาจดตามหลกสขาภบาล 3) กรณสถานประกอบกจการมของเสยอนตราย ตองปฏบตตามพระราชบญญตวตถอนตราย

พ.ศ. 2535 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 หรอกฎหมายอนทเกยวของ

54 

3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค 3.14.1 จดใหมแผนปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรคและกาหนดผรบผดชอบในการควบคม ปองกน

สตวและแมลงนาโรคของสถานประกอบกจการ 3.14.2 กาหนดมาตรการ วธการปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรค และดาเนนการตามแผน

ในพนทปฏบตงานของสถานประกอบการ 3.14.3 ผรบผดชอบมการตดตาม ประเมนผล มาตรการ วธการปองกน ควบคมสตวและแมลงนาโรค 3.14.4 ใหปฏบตตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2523 หรอกฎหมายอนทเกยวของ

3.15 นาเสยหรอสงปฏกล 3.15.1 กาหนดผรบผดชอบในควบคมดแลการบาบดหรอปรบปรงคณภาพนาเสยของสถานประกอบการ 3.15.2 จดใหมการบาบดหรอปรบปรงคณภาพนาเสยจากการประกอบกจการใหไดมาตรฐานคณภาพนา

ทงตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 กอนระบายออกภายนอกสถานประกอบกจการ รวมทง ทาความสะอาดสถานท อปกรณ หรอเครองจกร ทใชในกระบวนการผลต อยางเหมาะสม

3.15.3 มการจดเกบขอมล สถต ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาทง 3.15.4 มการจดการสงปฏกลโดยจดใหมระบบบาบดและกาจดสงปฏกลทถกสขลกษณะ เชน ถงเกรอะ

(Septic Tank) เปนตน โดยเนอหาในเกณฑและแนวทางการดาเนนงาน ขอ 3.4 หองนา หองสวม 3.13 ขยะ 3.14 การควบคมสตวและแมลงนาโรค 3.15 นาเสยหรอสงปฏกล ไดประสานการดาเนนงานรวมกบกรมอนามย