DHUNA

Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje

1

DHUNA

Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje

Dhune konsiderohet cdo sjellje apo qendrim qe demton mirqenjen fizike,

emocionale dhe seksuale te nje apo disa personave dhe qe ndikon ne

nderprjen e zhvillimit nermal te individit.

Si e tilli dhuna klasifikohet ne: dhune fizike, emocionale, seksuale dhe

ekonomike.

Dhune fizike konsiderohen sjellje te tilla si rrahja, godtja, perplasjet, thyerjet

e eshtrave, shkuljet e flokeve, djegjet, etj qe mund te realizohen me dore,

shkelma apo mjete te tjera te forta. Sjelljet qe perbejne dhune fizike mund te

shkaktojne plage te lehta si hematoma deri ne plage te renda qe mund te

marrin edhe jeten e viktimes.

Dhune emocionale konsiderohen sjellje e qendrime qe konsistojne ne fyerje,

perbuzje, etiketimin, percmimin, nenvlersimin, kercenimin deri ne jeten e

viktimes.

Dhuna seksuale konsiderohen sjellje te tilla qe kane te bejne me ngacmime

seksuale deri tek detyrimin per te realizuar mardhnje seksuale edhe me

force. Dhune seksuale konsiderohen edhe sjellje te tjera si detyrime per te

pozuar nuso, pornografia e detyruar e detyruar, pedofilia apo incesti.

Dhuna ekonomike konsiderohen sjelljet qe mohojne te drejten e individit

per te patur dhe gezuar nje pavarsi ekonomike, pavarsi qe mund te krijohet

nepermjet punes se drejteperdrejte ne tregun e punes apo aktivitete dhe

kontribute te terthorta.

DHUNA

Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje

2

Izolimi i gruas, detyrimi per te mos u punesuar apo per te nderprere

mardhenjet e punes dhe shfytezimi i kesaj situate per te rritur kontrollin dhe

pushtetin mbi gruan jane shprehje te kesaj forme dhune.

PASOJAT E DHUNES NE FAMILJE MBI GRATE, FEMIJET,

KOMUNITETIN

Pasojat e dhunes ne familje mbi grate

Nuk ka dyshim se viktima e pare e dhunes ne familje eshte vete gruaja qe e

perjeton ate.

Studimet mbi kete problem tregojne se gruaja reagon ne forma te ndryshme

ndaj dhunes ne familje. Shumica prej tyre reagojne duke fajsuar vetveten per

dhunen ne shtepi. Ato gjithmone besojne se mund ta kishin shmangur

nevrikosjen e partnerit te tyre. Ato thone “ Ah sikur ta kisha bere darken me

kohe; Ah, sikur te kisha folur me ze te ulet !”

Ato harrojne ose nuk duan te besojne se bashkshorti do te gjeje nje arsye

tjeter per t’i perdhunuar ato. Ato mbartin shume stres mbi vete duke u

perpjekur te kontrollojne sjelljet e tyre dhe te kenaqin burrat e tyre. Nje grup

tjeter i grave te abuzuara ndjehen te pashpresa ne situaten qe ndodhen, sepse

ato mendojne se dhuna ne familje eshte pjese e jetes bashkshortore. Ato kane

pare te njejtin model me nenat e tyre dhe kane degjuar se edhe gjyshet e tyre

nuk kane qene me mire. Keshtu, ato e konsiderojne dhunen si pjese te jetes

se tyre. Grupi i trete i grave te dhunuara fillojne te nenvleftsojne vetveten

dhe mendojne se ato nuk jane te pershtatshme per partneret e tyre, ato

besojne se nuk kane vlera, se ato nuk vlsjne per asgje, nuk jane te zonjat te

bejne asgje dhe e vendosin veten ne pozicion varesie. Gra te tjera reagojne

duke u ankuar per sjelljet e burrave te tyre, fillimisht mes familjareve dhe

DHUNA

Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje

3

me pas, ne rastet e dhunes se perseritur, ato kerkojne ndihme tek specialistet.

Te tjera gra reagojne duke u larguar nga shtepia dhe duke kerkuar strehim

tek fmiljaret apo ne strehezat per grate. Disa te tjera fillojne te kene

probleme te shendetit mendor dhe behen te varura tek anetare te tjere te

familjes duke e perkeqesuar

DHUNA NE FAMILJE E DHUNA NDAJ GRUAS DHE VEÇORI

LIGJORE TE TRAJTIMIT TE SAJ

RREZIQET POTENCIALE PER DHUNE NDAJ GRUAS

Dhuna ndaj grave konsiderohet si shkelja me e perhapue ne bote e te drejtave te

njeriut. Aktori L. Mills shprehet se “ Ne mbare boten shkaku kryesor i vdekjes dhe i

plagosjes se grave eshte dhuna e ushtruar nga partneret e tyre”.

Shkalla e larte arsimore e gruas dhe e pjestareve te familjes ose gjendja ekonomike e

tyre, nuk jane faktore qe e perjashtojne kategorikisht ate, por jane faktore qe e rritin

mundesine e viktimes per te reaguar me mjetet ligjore ne fuqi.

Rajoni i Ballkanit shquhet per tradita patriarkale te shoqerise, ku burri ka marre

nje rol te veçante ne familje, ndersa ne Shqiperi e drejta zakonore, e zhvilluar rreth

shekullit te XV-te, por qe ruan ende influencen e tij ne disa krahina te vendit, edhe pas

krijimit te shtetit ligjor, artikuloi norma sjellje, qe jo vetem diskriminojne gruan, por

perligjin edhe dhunimin e te drejtave te saj.

Karakteri tradicional i shoqerise, per arsye qe dihen, ruhet me teper ne zonat

rurale dhe per pasoje ne vendin tone, ku ajo popullate domonon mbi ate urbane, ky

tradicionalizem eshte me i ndjeshem.

Faktore te tjere jane dhe niveli i ulet socal-ekonomik, niveli i larte i varferise,

niveli i ulet i shkollimit dhe niveli i ulet i kultures demokratike te shoqerise, tranzicioni

i veshtire qe po kalon vendi.

DHUNA

Kuptimi dhe llojet e saj - Shkaqet e dhunes ne familje

4

Nje nga angazhimet me serioze te komunitetit nderkombetar eshte hartimi i

konventes se OKB-se “ Per eliminimin e te gjitha formave te diskriminimit ndaj

gruas”.

Konventa orienton ne keto drejtime

Eliminimi i diskriminimit ne drejtim institucional.

Masa per zhdukjen e pabarazise se mbartur historikisht.

Masa per zhvillimin e gruas dhe pjesmarrjen e saj ne jeten politike, ekonomike,

shoqerore e kulturore.

Njohja e gruas si e barabarte me burrin para ligjit.