Rob Belemans

dialect dialect &&

sms-sms-taaltaal

1. groepstaal1. groepstaal

TAALVERSCHIL is belangrijk

mensen willen niet allemaal dezelfde taal spreken

taal bepaalt voor een deel wie we zijn en tot welke groep we behoren

(vb. 1302: “schild en vriend”)

taal is een onderdeel van onze IDENTITEIT

PLAATS en TIJD zijn belangrijke factoren

Tot na W.O. II werd de taalvariatie in Vlaanderenvooral bepaald door plaats

de provincie, de regio, het dorp waar je vandaan kwam, bepaalde ook hoe je sprak

elke dorpsgemeenschap was ook een taalgemeenschap

de traditionele wereld van kleine lokale gemeen-schappen met eigen tradities en gewoonten

na W.O. II is dat veranderd

- in steeds sneller tempo - een evolute die vandaag nog verder gaat

PLAATS is heel relatief geworden:

- toegenomen mobiliteit 1908 Landen – Brussel = 2008 Landen - Australië

- sneller en meer communicatie (internet, gsm, …)

WAAR ik ben, bepaalt niet meer WIE ik ben, maar omgekeerd.

GEVOLG : taalvariatie wordt nu bepaald door andere

soorten groepen, waar we wel of niet bijhorenop basis van :

opleiding, beroep, leeftijd, hobby, …

die groepen hoeven niet meer fysiek op éénplaats samen te zijn om te kunnen communiceren

er blijft wel een gemeenschappelijk taalgebruik, dat ook verraadt of je erbij hoort of niet

voorbeeld: JONGERENTAAL Een testje. Hoe kan je zeggen:

Ik ben verbaasd. Ik sta Jean-Marie.

Zwijg ! Zip uw lip !

Iemand gaan versieren. Een moveke placeren.

Kalmeren, niet opjagen. Chillen.

Alles OK ? Alles Jos? Alles tjap? Alles gucci? Alles bung?

allerlei invloeden in JONGERENTAAL Engels (90%van de vreemde woorden)

Frans vb. quablief, alijs

tussentaal

talen van migranten

populaire cultuur / mode / trends

KENMERKEN van jongerentaal

evolueert zeer snel, voorbeeld:

(kei)neig - cool - vet(cool) - coolio - alijs - flex

gem. levensduur van een woord = 5 jaar

grote taalcreativiteit:

vb. margischraal = helemaal fout frituurduiker = sukkel met vet haar znuffel = zoen & knuffel beerne = knappe jongen (boy+deerne)

ook meisjes gebruiken (hun) jongerentaal

In JONGERENTAAL

zit ook nog een beetje regionale invloed :

vb. Brabantsmeurg = groggy; dronken; high bees = kus alijs = à l’aise; cool; op het gemak

vb. Limburgshennig = heel, fel, tamelijkbegaaid = onder invloed

vb. Westvlaamsskjif gane = marginaal doenmulle / heskeetn zin = dronken zijn

2. dialect2. dialect

DIALECT = groepstaal van de oudste generatie

sterk geografisch bepaald

sinds 1950 op z’n retour, door gevolgen van:

- mobiliteit / migratie (menghuwelijken)

- communicatie

vb. in Bilzen op 50 jaar tijd een daling van het% dialectsprekers met 50%

van ca. 65% bij de 60-plussersnaar amper 10% bij de min-twintigers

Bijzondere ligging van Landen

Op de Germaans-Romaanse taalgrens

cf. Walshoutem, Walsbets

-bets = beek (zoals in Roosbeek)< geromaniseerde vorm –bechi > betsjie > betsje > bets

Op de grens van Brabants en Limburgs

LIMBURGS = “ich maak”

Ürdingerlijn IK

ICH

maak Benratherlijn

mache

LANDEN

Ook administratief heeft Landen een complexe geschiedenis

1) In de middeleeuwen: - Walsbets, Walshouten en Wezeren bij hertogdom Brabant- Eliksem, Ezemaal, Laar, Neerwinden, Overwinden, Wange, Neerlanden, Rumsdorp, Waasmont, Landen bij prinsbisdom Luik- Attenhoven als vrijheerlijkheid een twistgebied

2) van 1795 tot 1963 kanton Landen bij de provincie Luik (departement van de Ourthe) 

3) 1917-’18 Duitse bezettingsbesluit deelt Landen in bij Limburg 

4) 1963: kanton Landen bij Brabant (vanaf 1995 Vlaams-Brabant) 

GRENSpositie van LANDEN =>

allerlei invloeden in / op het dialect

vanouds Germaans, met sterke Romaanseinvloeden

in de Getelandse overgangszone tussen Limburgs en Brabants, aan de Limburgse zijde

=> Hoe goed houdt het Landens dialect stand?

3. sms-taal3. sms-taal

xiudaar

hst

goe bzg

cava?

tr11

n ix

sms = short message service

160 karakters / bericht

z.v.m. afk. ! (> 20%)

cijferletterwoorden (suc6, w817, 2gr82b4go10)

de tussentaaluitspraak krijgt een schriftbeeld. voorbeelden:

44% van de jongvolwassenen maakt verklein- woorden met –ke i.p.v. –je als ze A.N. spreken

60% zegt ‘ge’ i.p.v. ‘jij / u’

voorbeelden :

weglaten van de eind-t :

wa, da, nie, kmoe, goe, kwee, kweni

samentrekkingen :

saves, tis, h(i)st, dak, …

tussentaalwoorden:

goest, saf(ke), sbt, vlo, ff,

Sommige afk. kunnen alleen, omdat hun oorspronkelijke betekenis stilaan vergeten is.

voorbeelden:

lp = loop long play

tbc = to be continued tuberculose

Sterk toenemend gebruik van sms(taal):

sms bestaat 15 jaar (eerste bericht op 3/12/1992 door Neil Papworth naar Vodaphone (Eng.))

In België zijn er vandaag 10,4 miljoen sim-kaarten

In 2007 werden wereldwijd 1.900 miljard sms- berichten verzonden

(schatting 2008 = 2.300 miljard => +20% !)

Belg stuurt gem. 3,3 sms-berichten/dag (2007: 2,6)

31/12/2007: 59 mio. sms-berichten in België (+25%)

ng wkkr? > 70% van de jongeren laat gsm ‘s nachts aan

Sms-gebruik is niet exclusief tussen jongeren:

Sms-parkeren (Antwerpen / Hasselt 4411)

Overpelt / Brasschaat: activiteitenagenda per sms

Bob-sms (3028)

Westvlaamse Watermij. Klanteninfo per sms

VDAB sms’jes met jobaanbiedingen

Bakkerij Vanherck in Deurne: brood via sms

Ook sms-gedichten (

ng wkkr? > 70% van de jongeren laat gsm ‘s nachts aan

VRAGEN die (voorlopig) blijven:

Zal er binnen sms-taal ook verschil groeien tussen diverse gebruikersgroepen? (sms-dialecten??)

Hoe staat het met het dialect- en sms-gebruik in Landen?

enquête Sint-Getrudis & D’HEK om dat te achterhalen.

per 2 leerlingen 14 formulieren (laten) invullen en de data invoeren in bestand tegen 1/6/08

Een toffe website: www.pixelme.eu

Powerpoint staat online op

www.faronet.be (rubriek E-documenten)

THX & XIU