did. startpakket 2a (did. principes)

42
Inhoud cursus I. Didactische modellen en didactische principes II. Plannen van een krachtige leeromgeving = een les voorbereiden III.Realiseren van een krachtige leeromgeving = een les geven Bijlagen

Upload: samsonvoordevriende

Post on 22-Jun-2015

137 views

Category:

Documents


7 download

TRANSCRIPT

Page 1: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Inhoud cursus

I. Didactische modellen en didactische principes

II. Plannen van een krachtige leeromgeving = een les voorbereiden

III. Realiseren van een krachtige leeromgeving = een les geven

Bijlagen

Page 2: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Opdracht

• Je optreden en taal zijn belangrijk bij het lesgeven, daarnaast zijn er nog andere criteria die belangrijk zijn voor het geven van een goede les.

• Waarop zou jij zeker letten om een goede les te geven? Geef je top 3 van andere criteria.

Page 3: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Bv.

1. Voldoende leermiddelen gebruiken zodat lln zich alles goed kunnen voorstellen

2. Lln actief bij de les betrekken

3. Lln motiveren, hun interesse opwekken

4. Rekening houden met elke leerling / elk individu

5. Leerinhouden geleidelijk aanbrengen

6. Niet te veel leerinhoud, niet te snel …

7. Nieuwe leerinhoud koppelen aan reeds geziene leerinhoud

8. Voldoende herhalen

9. Duidelijke lesstructuur, ...

10. …

Page 4: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Didactische principes

= vuistregels, die de lkr naleeft om zo goed mogelijk les te geven

p. 25-36

Page 5: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Didactische principes

1. Aanschouwelijkheidsprincipe2. Activiteitsprincipe 3. Motivatieprincipe 4. Individualisatie- en differentiatieprincipe 5. Geleidelijkheidsprincipe 6. Beperkingsprincipe 7. Integratieprincipe8. Herhalingsprincipe9. Structureringsprincipe 10. …

Page 6: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Didactische principes

Wat?

Waarom belangrijk?

Waar moet je op letten?

Page 7: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

1 Aanschouwelijkheidsprincipe

“Als er les gegeven wordt over het paard, haal dan het paard in de klas.” (Pestalozzi)

“Haal het paard niet in de klas, ga er zelf naar toe.” (Decroly)

Page 8: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

1 Aanschouwelijkheidsprincipe

= leerinhouden zoveel mogelijk zintuiglijk waarneembaar voorstellen

– Directe aanschouwingsmiddelen: levensecht materiaal Bv. konijn in de les biologie harde schijf in de les informatica stuk papyrus in de les geschiedenis

– Indirecte aanschouwingsmiddelen Bv. foto van een lamp in de les techniek model van het hart in de les biologie

filmfragment in de les Engels

Page 9: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

1 Aanschouwelijkheidsprincipe

VOORDELEN• Lln. leren het abstracte denkniveau gemakkelijker indien ze

eerst leren op concreet denkniveau

Bv. leren optellen met blokken, … na verloop van tijd kunnen optellen zonder hulpmiddel

• Maakt het levendiger/aantrekkelijker

Bv. cartoon in de les Engels

• Lln. vormen een realistisch beeld van het geleerde

Bv. varkenshart in de les biologieharde schijf in de les informatica

Page 10: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

1 Aanschouwelijkheidsprincipe

Leerlingen leren: • 10% van wat ze LEZEN• 20% van wat ze HOREN• 30% van wat ze ZIEN• 50% van wat ze ZIEN EN HOREN• 70% van wat ze BESPREKEN met anderen• 80% van wat ze persoonlijk ERVAREN• 95% van wat ze UITLEGGEN aan anderen

(gebaseerd op onderzoek van W. Glasser)

Page 11: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

1 Aanschouwelijkheidsprincipe

TIPS voor klaspraktijk

• Directe aanschouwingsmiddelen zijn het bestBv. echte harde schijf, echt blad, … ipv een foto

• Audiovisueel materiaal is sterk

• Goed zichtbaar voor iedereen

• Van concrete vbn tot theorie (inductief werken)

• Meerdere vb. lln niet gefixeerd op één vb.

• Geef waarnemingsopdrachten (bv. filmfragment) en stel waarnemingsvragen.

p. 27

Page 12: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

2 Activiteitsprincipe

Page 13: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

2 Activiteitsprincipe

= lln. zijn actief betrokken bij de les

- inwendig (denken, willen, voelen, …)

- uitwendig (handelen, bewegen, …)

Page 14: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Activiteitsprincipe

zelf denken zelf ontdekken zelf doen

Leerkracht begeleidt en stimuleert, maar deelt niets mee dat de lln. zelf kunnen vinden (lkr. = COACH).

“De beste school is de school waar de leerkrachten weinig doen en waar de leerlingen bijna alles doen.” (Ligthart)

p. 27

Page 15: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

2 Activiteitsprincipe

TIPS voor klaspraktijk

• Actieve werkvormen met voldoende afwisseling

• Uitdagende probleemstellingen

• Geef lln. zelfstandigheid

• Veilig klimaat: fouten mogen maken

• Begeleiding geven

• Aanleren hoe ze zelfstandig kunnen werken

p. 27

Page 16: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

3 Motivatieprincipe

= voortdurend belangstelling opwekken zodat lln. geïnteresseerd zijn en graag meewerken

UITDAGING!• Nieuwe belangstellingssferen doen ontstaan.

http://www.youtube.com/watch?v=8SKNc9cVZJg

Page 17: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

TIPS voor klaspraktijk

• Ervaringen van lln. en kenmerken van hun ontwikkelings-fase gebruiken

• Het waarom/nut van de leerstof goed duiden

• Zelf enthousiast les geven

• Actief laten meewerken met uitdagende probleemstellingen

• Lln uitdagen op hun niveau

• Humor

• Beperk motiveren niet tot de instapfase, motiveer voortdurend!

p. 28

3 Motivatieprincipe

Page 18: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

4 Individualisatie- en differentiatieprincipe

Wat is het verschil?

• INDIVIDUALISATIE: rekening houden met eigenheid van één leerling, groepje lln, de klasgroep, ...

• DIFFERENTIATIE: concrete maatregelen die zorgen voor individualisatie

Leerlingen verschillen van elkaar: leertempo, soort geheugen, intelligentie, voorkennis, faalangst, motivatie, leerstijl, concentratie enz.

Page 19: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Voorbeeld lagere school: LEREN LEZEN

Differentiatie: in elke klas zijn er leesniveaus en wordt een leerproces opgesteld per niveau.

4 Individualisatie- en differentiatieprincipe

Page 20: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Voorbeelden secundair onderwijs?

• Differentiatie binnen een leerjaar – onderwijsvormen, studierichtingen, …– basisdoelstellingen/verdiepingsdoelstellingen in leerplannen

• Differentiatie binnen een klas– Hoekenwerk in les Engels: verschillende opdrachten

aansluitend bij tekorten van lln. (een dialoog opstellen, fouten uit een tekst halen, een verhaal navertellen...)

– Extra oefeningen voorzien voor lln. die sneller klaar zijn.

4 Individualisatie- en differentiatieprincipe

Page 21: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

5 Geleidelijkheidsprincipe

Gradatie in je lessen

van concreet naar abstract

van gemakkelijk naar moeilijk

van bekend naar nieuw

Page 23: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

5 Geleidelijkheidsprincipe

Leerinhouden in bepaalde volgorde aanbieden:

• elaborerende ordening: cf. zoomlens

• lineaire ordening: opeenvolgende inhouden

Page 24: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Lineaire ordening

• Vlgns het voorkomen in de werkelijkheid– Ruimtelijk

Vb. in biologie eerst uitwendige bouw, dan inwendige bouw.

– Door de tijd bepaaldVb. in geschiedenis eerst de oudheid en zo naar hedendaagse tijd

• Vlgns wat eerst nodig of wat meest nodig isVb. in informatica eerst basisfuncties, daarna gevorderde mogelijkheden

in Engels eerst basiswoordenschat, dan minder gebruikte woorden

• Vlgns de vakinhoudelijke structuurVb. in meetkunde eerst punten, lijnen en hoeken; dan vlakke figuren in chemie eerst chemische elementen, dan chem. bindingen

Page 25: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

• Je moet in een les biologie de lagen van de huid bespreken. Welke laag bespreek je eerst?

• Je moet in een les Engels woordenschat aanbrengen ivm reizen met de trein. Welke woorden leer je eerst aan?

• Je moet in een les informatica Excel aanleren. Welke functies leer je eerst aan?

Volg niet slaafs een handboek, maar denk na over je lessen!

5 Geleidelijkheidsprincipe

Page 26: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

6 Beperkingsprincipe

http://www.glasbergen.com/education-cartoons/?album=4&gallery=69&nggpage=4

Page 27: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

6 Beperkingsprincipe

= je houden aan hetgeen noodzakelijk is; achterwege laten wat overbodig, verwarrend en niet-relevant is

• Wees efficiënt: met de minste inspanning (van de lln.) het meeste effect bereiken

“Een goede lkr weet veel meer dan wat hij vertelt.”

Page 28: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

6 Beperkingsprincipe

Vb. - Filmfragment aardrijkskundeles

- Een goed gekozen beeld verduidelijkt vaak meer dan veel woorden.

INTRINSIEKE MOTIVATIE EXTRINSIEKE MOTIVATIE

Page 29: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

6 Beperkingsprincipe

TIPS voor klaspraktijk

• Vermijd overtollige leermiddelen.

• Evalueer tijdig of iedereen mee is.

• Tijd verdelen naargelang belangrijkheid van inhouden.

• Duidelijke afspraken over organisatie en groepering lln.

• Korte én krachtige formulering (opdrachten, vragen, uitleg, …), dit kan je voorbereiden!

Vergelijk: - Welke stof tonen we aan met lugol?- Heeft er iemand een idee welke stof we aantonen met lugol?

Page 30: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

7 Integratieprincipe

Integratie = samensmelten van onderdelen tot één geheel

• Wat betekent dit voor de klaspraktijk?

Page 31: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

7 Integratieprincipe

= nieuw geleerde moet aansluiten bij het reeds verworvene (voorkennis / buitenschoolse ervaringen enz.)

Voordeel:nieuw geleerde zal gemakkelijker toegepast worden in andere situaties (transfer).

Page 32: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

7 Integratieprincipe

Voorbeelden?

• Bouw van de huid inleiden met een foto van een tatoeage + probleem stellen: ‘In welke laag van de huid moet men prikken om er voor te zorgen dat de tatoeage voor altijd blijft zitten?’

• Duidelijk het verband (laten) leggen met vroegere leerstof

• Starten met gekende toepassingen

Welke tips worden toegepast?

Page 33: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

= gespreide én gevarieerde herhaling

• Veel herhaling is nodig om :

– nieuwe inhouden op te slaan in het geheugen en een blijvend leerresultaat te bekomen,

– het geleerde goed te ordenen en te integreren.

p. 34

8 Herhalingsprincipe

Page 34: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

8 Herhalingsprincipe

TIPS voor klaspraktijk

• Gevarieerde herhaling: herhalen met ander materiaal en in nieuwe contexten

• Gespreide herhalingen zijn beter dan één lange oefentijd

• Zuiver geheugenwerk vermijden!

p. 34

Page 35: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

9 Structureringsprincipe

= duidelijke ordening,

hoofd- en bijzaken onderscheiden,

essentie beklemtonen, …

http://www.rat-race-escape-artists.com/images/education_cartoon.jpg

Page 36: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

9 Structureringsprincipe

TIPS voor klaspraktijk

• Denk na over de structuur van de leerinhoud die je gaat geven.

– In de kolom leerinhoud op het lesformulier nooit zomaar leerinhouden/opdrachten overnemen uit handboeken.

• Visualiseer de structuur van de leerinhoud tijdens de les: bordschema, transparant, …

• Denk ook na over de structuur van je les (lesfasen). Beklemtoon deze structuur ook goed.

• Leer lln. geleidelijk om ook zelf structuur aan te brengen (leren leren).

p. 35

Page 37: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

9 Structureringsprincipe

Vb. leerinhoud in leerwerkboek lln.

leerinhoud op lesformulierUitzettingsvoegen

-Wat? …-Waar? …-Nut? …

(Biogenie+ 1)

Page 38: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Filmfragment wiskundeles

• Welke did. principes worden toegepast in deze lesfase?

Page 39: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Wat moet je kunnen?

• Info in de powerpoint, cursustekst gaat vaak nog verder.

• Did. principes toepassen in je lesvoorbereidingen en lesrealisaties.

• Did. principes herkennen/aanduiden in – geobserveerde lessen van medestudenten– de lesbesprekingen van vakmentoren/stagebegeleiders– ...

Page 40: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Opdracht p. 36: welke did. principes werden wel/niet toegepast en worden aangehaald in onderstaande lesbespreking?

• Meer de kern van de les benadrukken en accenten leggen, zodat de lln echt goed doorhebben wat ze nu moeten blijven onthouden. De lln bewuster maken van de rode draad van de les. Nog logischer opbouwen.

structurerings- en geleidelijkheidsprincipe• Het was soms verwarrend (eerst maquette, dan invulblad, dan bord - voor één

woordje). Soms waren er uitwijdingen door vragen.beperkingsprincipe

• Je maakte goed gebruik van een maquette en een tekening. De lln toonden bewondering en vonden het prettig.

aanschouwelijkheidsprincipe• De afsluiting: ‘teken je droomhuis en benoem de delen’ is prettig en ook nog

goed als herhaling. herhalings-, aanschouwelijkheids-, activiteitsprincipe, …

• De lln meer aan het werk zetten bv. tekst in krant laten voorlezen door een ll. activiteitsprincipe

• Meer voeling met de lln en hun leefwereld; zo is het mogelijk om beter in te spelen op hun vragen en opmerkingen.

motivatie- en integratieprincipe

Inspiratiebron (gewijzigd)http://docweb.khk.be/Marc%20Keersmaekers/marckee/didact/pvgoedond.htm#pv1

Page 41: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

Opdracht p. 36: welke did. principes werden wel/niet toegepast en worden aangehaald in onderstaande lesbespreking? Met welke tips werd rekening gehouden?

•De lln werden erg veel betrokken in de les: ze moesten vragen beantwoorden, soms vanuit een tekst, soms vanuit ervaring. Vooral het invulblad over Asterix en Obelix was goed, want dat is iets wat ze kenden.

ACTIVITEITSPRINCIPE (actieve werkvormen)MOTIVATIEPRINCIPE (ervaringen lln gebruiken)

•Het materiaal was heel goed. Je had veel bij en de lln reageerden dan ook hierop. Soms lachten ze wel eens, soms waren ze verwonderd. Je toonde een transparant met een foto en de lln werden gestimuleerd om op te letten door de vragen.

AANSCHOUWELIJKHEIDSPRINCIPE (waarnemingsvragen stellen)•De lln hielpen mee om probleemstellingen en synthesezinnen te maken. Je staat vlot voor de klas en ging op de vragen van de lln in: zo voelden de lln dat je interesse hebt voor hun meningen en hun vragen.

ACTIVITEITSPRINCIPE (uitdagend, …)MOTIVATIEPRINCIPE / INDIVIDUALISATIEPRINCIPE

•Het bordschema was zeer overzichtelijk en je beklemtoonde de definities en werkmethoden. De opdrachten die je gaf waren bondig maar duidelijk, de lln begrepen meteen wat je bedoelde.

STRUCTURERINGSPRINCIPE (visualisatie structuur, essentie beklemtonen) BEPERKINGSPRINCIPE (korte én krachtige formulering)

Inspiratiebron (gewijzigd naar)http://docweb.khk.be/Marc%20Keersmaekers/marckee/didact/pvgoedond.htm#pv1

Page 42: Did. Startpakket 2a (Did. Principes)

• De didactische principes zijn vuistregels, naar de optimale toepassing ervan moet je streven.