die agt verbonde van die bybel - faithequip · 2017-04-11 · 3 mbs021 die agt verbonde van die...

1

MBS021 DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBEL

DIE AGT VERBONDE VAN DIE BYBELDeur Dr. Arnold Fruchtenbaum

INHOUD

INLEIDING ......................................................................................................................................... 3

A. Dieipesverbonde .............................................................................................................. 3

1. Voorwaardelikeverbonde ............................................................................................. 3

2. Onvoorwaardelikeverbonde ......................................................................................... 3

B. DieverbondemetIsrael ...................................................................................................... 3

C. Diebeginselvandietydsberekeningvandiebepalings ...................................................... 4

I. DIE VERBOND VAN EDEN .......................................................................................................... 4

A. Skrif:Génesis1:28-30 ......................................................................................................... 4

B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 4

C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 4

D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 5

II. DIE VERBOND VAN ADAM ........................................................................................................ 6

A. Skrif:Génesis3:14-19 ......................................................................................................... 6

B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 6

C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 6

1. Dieslang:Génesis3:14 .................................................................................................. 6

2. Satan:Génesis3:15 ....................................................................................................... 6

3. Dievrou:Génesis3:16 ................................................................................................... 7

4. Dieman:Génesis3:17-19 ............................................................................................. 7

D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 7

III. DIE VERBOND VAN NOAG ......................................................................................................... 7

A. Skrif:Génesis9:1-17 ........................................................................................................... 7

B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 8 C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 8 D. Diestatusvandieverbond ................................................................................................. 9IV. DIE VERBOND VAN ABRAHAM.................................................................................................. 9 A. Skrif ..................................................................................................................................... 9 B. Diedeelnemersaandieverbond ........................................................................................ 9 C. Diebepalingsvandieverbond ............................................................................................ 9 1. VirAbraham ................................................................................................................ 10 2. Virdiesaad:Israel ....................................................................................................... 10 3. VirdieNie-Jode ........................................................................................................... 10 D. Diegrondslagvirdieontwikkelingvananderverbonde ................................................... 11

E. Diebevesigingvandieverbond ....................................................................................... 11

1. BevesigingdeurIsak ................................................................................................... 11

2. BevesigingdeurJakob ................................................................................................ 11

3. BevesigingdeurdieseunsvanJakob ......................................................................... 11

F. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 11

V. DIE VERBOND VAN MOSES ..................................................................................................... 12

A. Skrif ................................................................................................................................... 12

B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 12

C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 12

2


1. DievolkomenheidvandieWet.................................................................................... 12

2. DieseëningeenoordelevandieWet .......................................................................... 12

3. Diebloedoferbygevoeg ............................................................................................. 12

4. Dievoedselbeperkingsingestel ................................................................................... 12

5. Diedoodstrafuitgebrei ............................................................................................... 13

6. Dietekenvandieverbond........................................................................................... 13

7. Diebewysvandieverbond ......................................................................................... 13

D. DiedoeleindesvandieWet .............................................................................................. 14

E. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 16

1. DieeenheidvandieWetvanMoses ........................................................................... 16

2. DieWetvanMosesiskragteloosgemaak ................................................................... 16

3. Diemorelewet ............................................................................................................ 18 4. Mathéüs5:17-18 ........................................................................................................ 18 5. DieWetvanChristus ................................................................................................... 19 6. Diebeginselvanvryheid ............................................................................................. 19 7. DieSabbat ................................................................................................................... 20VI. DIE GRONDVERBOND ............................................................................................................. 20 A. Deuteronómium29:1-30:20 ............................................................................................. 20 B. Diedeelnemersaandieverbond ...................................................................................... 20 C. Diebepalingsvandieverbond .......................................................................................... 21

D. Diebelangrikheidvandieverbond ................................................................................... 21



VII. DIEVERBONDVANDAWID ..................................................................................................... 21

A. Skrif ................................................................................................................................... 21






VIII. DIENUWEVERBOND .............................................................................................................. 23

A. Skrif ................................................................................................................................... 23




E. DieKerkseverhoudingtotdieNuweVerbond ................................................................. 25

F. DieNie-Jodeseplig ........................................................................................................... 26

G. Diestatusvandieverbond ............................................................................................... 26

© 1985, 2005 Ariel Bedieninge.

Alleregtevoorbehou.Geendeelvanhierdiemanuskripmagsonderdieskriteliketoestemming vandiepubliseerdersinenigevormgereproduseerwordnie,tensyinkortaanhalingsin’n

oorsigofprofessionelewerk.E-pos:[email protected]•www.ariel.org

www.faithequip.co.za•[email protected]

+27(0)21-913-4159•Botrivierstraat14,Proteavallei,Bellville,7530

www.ariel.org•[email protected]

3


EN die HERE het aan Abram gesê: Gaan jy uit jou land en uit jou familie en uit jou vader se

huis, na die land wat Ek jou sal wys. En Ek sal jou ’n groot nasie maak en jou seën en jou

naam so groot maak, dat jy ’n seën sal wees. En Ek sal seën diegene wat jou seën, en hom

vervloek wat jou vervloek; en in jou sal al die geslagte van die aarde geseën word.

Génesis 12:1-3

INLEIDING

Aangesien’ngrootdeelvanGodseverhoudingmetdiemensopverbondsverhoudingsgebouword,is’nstudievandieagtverbonde’nbaiebelangrikeaspekdaarvanomdieSkrifregteverstaan.DiealgemeenstemanieromdieBybelteverdeelisinbedelings.Diebedelingsisegteropspesiiekeverbondegegrondves,enkennisvanhier-dieverbondesalBybellesershelpom‘diewoordvandiewaarheidreg[te]sny’(2Tim2:15).Hoeweldiebedelingstot’neindemagkom,duurdieverbondeselfdikwelsvoort.

A. Dieipesverbonde

DaaristweeipesverbondeindieBybel:voorwaardelikeenonvoorwaardelikeverbonde.Ditisbelangrikomtussenhierdietweeipesverbondeteonderskeiteneinde’nduidelikebeeldtehêvanwatdieBybelonsleer.

1. Voorwaardelikeverbonde

’nVoorwaardelikeverbondis’ntweesydigeverbondwaarinGod’naanbodaandiemensmaakwatdeurdievolgendeformulegekenmerkword:Asjysal,salEk;Godbelowedaardeuromspesialeseë-ningeaandiemensteskenk,mitsdiemenssekerevoorwaardesnakomwatdeelvandieverbondvorm.Diemensseversuimomdittedoen,leidikwelstotstraf.’nMenssereaksieopdieverbonds-ooreenkomsbringdusófseëningeófvloeke.Dieseëningeworddeurgehoorsaamheidverkry,endiemensmoetaansyvoorwaardesvoldoenvoorGodaansynevoldoen.

TweevandieagtverbondeindieBybelisvoorwaardelik:dieVerbondvanEdenendieVerbondvanMoses.

2. Onvoorwaardelikeverbonde

’nOnvoorwaardelikeverbondis’neensydigeverbondenis’nsoewereineingrypingdeurGodwaar-deurHyHomself onvoorwaardelik verbind ombepaalde seëninge en omstandighede vir die ver-bondsvolktebewerk.Hierdieverbondwordgekenmerkdeurdieformule:Ek sal,watGodsebeslist-heidverklaaromtedoenwatHybelowehet.SeëningewordverkrydeurGodsegenade.DaarkanmoontlikvoorwaardesindieverbondweeswatGoddieanderverbondspartyvraomuitdankbaar-heidnatekom,maarditisnieopsigselfdieredewaaromGodsybelotesvervulnie.

Sesvandieagtverbondeisonvoorwaardelik:dieVerbondvanAdam,dieVerbondvanNoag,dieVer-bondvanAbraham,diePalestynseVerbondofGrondverbond,dieVerbondvanDawidendieNuweVerbond.

B. DieverbondemetIsrael

VyfvanhierdieagtverbondeisuitsluitlikmetIsraelgesluit,terwyldieandermetdiemensdomindieal-gemeengesluitis.SlegseenvandievyfverbondewatmetIsraelgesluitis,isvoorwaardelik:dieVerbondvanMoses.DieandervierverbondemetIsraelisalmalonvoorwaardelik:dieVerbondvanAbraham,dieGrondverbond,dieVerbondvanDawidendieNuweVerbond.

WatdieaardvandieonvoorwaardelikeverbondewatmetIsraelgesluitis,betref,moetonsopvierdingelet.Een:Dit is leterlikeverbondeenhul inhoudmoetookleterlikvertolkword.Twee:DieverbondewatGodmet Israelgesluithet, isewigenwordnieopenigemanierdeurtydbeperkofgewysignie.Drie:DitisnodigomteherbeklemtoondathierdieverbondeonvoorwaardelikisenniedeurIsraelseongehoorsaamheidopgehefisnie;omdatdieverbondeonvoorwaardelikisenhulvervullingheeltemalvanGodahang,kanonsverwagdathulleuiteindelikvervulsalword.Vier:Hierdieverbondeismet’nspesiiekevolkgesluit–Israel.PauluslighierdiepuntuitinRomeine9:4:Hulle is Israeliete aan wie die

aanneming tot kinders behoort en die heerlikheid en die verbonde en die wetgewing en die erediens en

die belotes.

4


HierdieteksgedeeltemaakditduidelikdathierdieverbondemetdieverbondsvolkgesluitisendatditaanIsraelbehoort.

Ditwordweer inEfésiërs2:11-12uitgelig:DAAROM, onthou dat julle wat vroeër heidene in die vlees

was en onbesnedenes genoem word deur die sogenaamde besnydenis wat in die vlees met hande verrig

word, dat julle in dié tyd sonder Christus was, vervreemd van die burgerskap van Israel en vreemdelinge

ten aansien van die verbonde van die belote, sonder hoop en sonder God in die wêreld.

VyfvandieagtBybelverbondebehoortaandievolkIsraelen,sooshierdiegedeeltenoem,wordnie-Jodeasvreemdelinge ten aansien van die verbondegereken.

C. Diebeginselvandietydsberekeningvandiebepalings

’nVerbondkanop’nspesiiekepuntindiegeskiedenisondertekenenverseëlword,maarditbetekenniedataldiebepalingsonmiddellikinwerkingtreenie.Trouens,drieverskillendedingegebeursodra’nver-bondverseëlis.Een:Partybepalingstreedadelikinwerking.Twee:Partybepalingstreeindieafsienbaretoekomsinwerking,watmoontliktwinigjaarofvyhonderdjaarlateris.Drie:Partybepalingstreeslegsindieverreprofeiesetoekomsinwerking,enistotophedenognievervulnie.

I. DIE VERBOND VAN EDEN

A. Skrif:Génesis1:28-30

En God het hulle geseën, en God het vir hulle gesê: Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde, onder-

werp dit en heers oor die visse van die see en die voëls van die hemel en oor al die diere wat op die aarde

kruip. Verder het God gesê: Ek gee nou aan julle al die plante wat saad gee, wat op die hele aarde is, en

al die bome waar boomvrugte aan is, wat saad dra. Dit sal julle voedsel wees. Maar aan al die diere van

die aarde en al die voëls van die hemel en al die kruipende diere op die aarde, waarin ’n lewende siel is,

gee Ek al die groen plante as voedsel. En dit was so.

Génesis2:15-17

Toe het die HERE God die mens geneem en hom in die tuin van Eden gestel om dit te bewerk en te be-

waak. En die HERE God het aan die mens bevel gegee en gesê: Van al die bome van die tuin mag jy vry

eet, maar van die boom van die kennis van goed en kwaad, daarvan mag jy nie eet nie; want die dag as

jy daarvan eet, sal jy sekerlik sterwe.

Hoséa6:7

Maar hulle het soos Adam die verbond oortree, daar het hulle troueloos teen My gehandel.

B. Diedeelnemersaandieverbond

DieVerbondvanEdenisgesluittussenGodenAdam,metAdamwatasdieverteenwoordigendehoofvandiemensdomopgetreehet.Adamseoptredeworddusaandiehelemensdomtoegeskryf.

C. Diebepalingsvandieverbond

DaarwasaltesaamsewebepalingsindieVerbondvanEden.

Een:Diemenshetdieopdraggekry:Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde (Gén1:28a).Dieaardeisgeskepmetdiedoelomdiemenssewoonplektewees,endiemensisdaarnaopdiesesdedaggeskape.Diemensisaangesêomdieaardetevul;dievermeerderingvandiebevolkingisdusdeelvansyopdrag.Diemensdommoesdieaardevul.

Twee:Diemensmoesdieaardeonderwerp(Gén1:28b).Satanhetvroeërgesagoordieaardeontvang(Eség28:11-19).MaartoeSatangevalhet,hethysygesagoorhierdieaardeverloor.DitiswaaromGéne-sis1:2dieaardebeskryfdeurtesêdatditmetwaterbedekwas,endatdaarduisternis … op die wêreld-

vloedwas.DaarnahetGoddieaardenuutbeginvormenbreiomditbewoonbaarvirdiemenstemaak,enhierdiekeerhetHydiegesagoordieaardeaandiemensgegee.Diemensmoesditonderwerp;hy

5


moesdieaardesenatuurlikehulpbronneenkragtegebruikwatGodvirhomvoorsienhet.Dithetegterniebetekendathytoegelaatisomdittebesoedelnie!

Drie:Diemenshetheerskappyoorallelewedingeontvang(Gén1:28c).Dievroeërebepalinghetaandiemensgesaggegeeoordieaardeinsoverreditnie-lewendedingebetrefhet.Hierdiebepalinghetdiemenssegesaguitgebreioorallelewendeskepsels.Diehelediererykopdieaarde,indielugenindieseeisonderdiemenssegesaggeplaas.Dieeersteuitoefeningvanhierdiegesagwasdiemenssebenoemingvandiediere(Gén2:19-20).

Dievierdebepalinghetoordiemenssedieetgehandel(Gén1:29-30;2:16).Diemenswasinhierdiestadiumbestemom’nvegetariërtewees.Daarisgeenbepalinginhierdieverbondwathomtoegelaathetomvandiediererykteeetnie,hoewelhygesagdaaroormoesuitoefen.Geenbloedvanenigeaardmoggestortwordnie.

’nVyfdebepalinghetdiemensaangesêomdieTuinvanEdente bewerk en te bewaak(Gén2:15).Selfsinsysondelosestaatwasdiemensnieveronderstelom’nlewevansuiwerontspanningteleinie;werkwasselfsvoordieSondevalaldeelvandiemenslikeetos.Toewaswerkegtermaklik,endiegrondhetmaklikvoortgebring;werkwasnieswaarnie.

Diesesdebepalingwasdatdiemensverbiedwasomteeetvandie boom van die kennis van goed en

kwaad(Gén2:17a).DítwasdieenigstenegaiewegebodindieheleVerbondvanEden,enwasdieéénpuntwatdiemenssegehoorsaamheidsoutoets.Hyhettoestemminggehadomteeetvanaldieanderbomeindietuin,maarmoeshomdaarvanweerhouomvandaardieeenteeet.DitwasdieééntoetsomtesienhoediemensopdiewilvanGodsoureageer;ditwas’ntoetsvandieerkenningvan,enonderwer-pingaan,Godsewil.DiemenswasnieveronderstelomaanteneemdathyselfonahanklikvanGodwas,envanGodsewetvrygestelwas,omdatdaaraanhomgesagoordieaardeendiediererykgegeeisnie.Dievraagwathieruitontstaan,is:‘Saldiemens,soosSatanvoorhom,GodseregomteregeerverwerpenverklaardathyonahanklikvanGodis?’

Diesewendebepalinghet’nstrafvirongehoorsaamheidbevat:diegeestelikedood(Gén2:17b).Ditkannienaisiesedoodverwysnie,wantdiemenshetnieopdieselfdedaggesterfaswathydiegebodoor-treehetnie.Diedoodwaarvanhierdiegedeeltepraat,moetdusgeestelikedoodwees.Opdiedagwathyeetvandie boom van die kennis van goed en kwaad,salhyvanGodgeskeiwordengeesteliksterf.

D. Diestatusvandieverbond

DieVerbondvanEdenhetdiegrondslagvandieBedelingvanOnskuldgevorm.DieverhaaloorhoedieVerbondvanEdenverbreekis,wordinGénesis3:1-8aangetref.

SatanhetindieTuinvanEdenas’ngevalleskepselverskyn.Ditwysdatdiemensniein’nperfekteheelalgeskepisnie,wantsondehetreedsbestaan.Hoewelditnognieindiemensbestaanhetnie,wasditreeds inSatanteenwoordig.DieSatanhetsytaakomdiemensteversoekopdieselfdedrieterreineaangepakaswatonsin1Johannes2:16aantref.

DieeerstefrasevanGénesis3:6,Toe sien die vrou dat die boom goed was om van te eet,stemooreenmetdieeerstefrasevan1Johannes2:16:die begeerlikheid van die vlees.DietweedefrasevanGénesis3:6,en dat hy ’n lus was vir die oë,stemooreenmetdietweedefrasevan1Johannes2:16:die begeerlik-

heid van die oë.EndiederdefrasevanGénesis3:6,wat ’n mens kan begeer om verstand te verkry,stemooreenmetdiederdefrasevan1Johannes2:16:en die grootsheid[trots]van die lewe.

Evahetgeswigvoordieversoekingendieéénnegaiewegebodverbreek.Adamhetbesefwatgebeurhet,maarnog steedsgekiesomsyvrou inongehoorsaamheid tevolg.Huleerste reaksiewasomteprobeeromvirGodwegtekruip,watblootdiewaarheidvanGénesis2:17illustreer.Diemenshetopdaardiejuisteoomblikgeestelikgesterwe,enkonniemeerdieselfdegemeenskapmetGodgenietwathyvoorsyongehoorsaamheidgehadhetnie.MetdaardiedaadhetdieVerbondvanEden,watvoorwaar-delikwas,geëindig.

6


II. DIE VERBOND VAN ADAM


Toe sê die HERE God aan die slang: Omdat jy dit gedoen het, is jy vervloek onder al die vee en al die diere

van die veld. Op jou buik moet jy seil, en stof moet jy eet al die dae van jou lewe. En Ek sal vyandskap stel

tussen jou en die vrou, en tussen jou saad en haar saad. Hý sal jou die kop vermorsel, en jý sal hom in die

hakskeen byt. Aan die vrou het Hy gesê: Ek sal grootliks vermeerder jou moeite en jou swangerskap; met

smart sal jy kinders baar; en na jou man sal jou begeerte wees, en hý sal oor jou heers. En aan die mens

het Hy gesê: Omdat jy geluister het na die stem van jou vrou en van die boom geëet het waarvan Ek jou

beveel het om nie te eet nie -- vervloek is die aarde om jou ontwil; met moeite sal jy daarvan eet al die

dae van jou lewe. Ook sal dit vir jou dorings en distels voortbring; en jy sal die plante van die veld eet. In

die sweet van jou aangesig sal jy brood eet totdat jy terugkeer na die aarde, want daaruit is jy geneem.

Want stof is jy, en tot stof sal jy terugkeer.


GodenAdamisbetrokkebyhierdieverbond,waarinAdamweereensdiehelemensdomverteenwoor-dig.DieoordeeloorAdamisdusdieoordeeloordiehelemensheid.


Godhetdieslang,Satan,EvaenAdamafsonderlikaangespreek.

1. Dieslang:Génesis3:14

Daarisdriebepalingswatoordieslanghandel.Indieeersteplekishyvervloekboaldieanderdierevandiediereryk.Alleskepselsvalnouonder’nvloek,maardaarrus’nspesialevloekophierdiebe-sonderelidvandiediereryk.’nDierwordnienormaalwegmoreelverantwoordelikgehouvirsydadenie.Asditdiemensegterskadeberokken,wordditwelverantwoordelikgehou(Gén9:5).Diereisgeskeptotvoordeelvandiemens,enashierdiebeginselverbreekword,haalditGodseoordeelopdiehals.

Indietweedeplekmoesdieslangvoortsopsymaagseil.Ditwysdatdieslangoorspronklik in ’nregopposisiebeweeghet.Dithetgeleitotdiedebatofdieslangoorspronklikbenegehadhet,maardaardievraaghetniebetrekkingopdiekwessienie.Dieenigstepuntisdatdieslang,inplaasdaarvanomregoptebeweeg,nouopsymaagseil.

Derdenssaldieslangstofeet.KriicivandieBybelhethierdiefeitalmetgrootvermaakuitgewysas’nfoutindieBybel,aangesienrepieleniestofeetnie.Ditwasegterbloot’nHebreeuseidioomwatbetekenhetombesondervervloektewees(Miga7:17).Dievloeksalvoortduur,selfs indieMes-siaanseKoninkryk(Jes65:25).

2. Satan:Génesis3:15

VierbepalingswordoorSatangegee.EerstenssoudaarvoortdurendehaattussenSatanendievrouwees.Tweedenssoudaardiehaat’nhoogtepuntbereiktussenSatansesaad,dieAnichris,endievrouseSaad,dieMessias.DerdenssoudieslangdiehakskeenvandievrouseSaadbyt;dithetbydieKruisiginggebeur.VierdenssêhierdieeersteprofesievandieHereseoorwinningoorSatanverderdatdievrouseSaadSatansekopsalvermorsel;dithetinaalmetdieOpstandinggebeur(Heb2:14-15).MaardieinalevermorselingvanSatanmoesnogaanbreekopdietydsiptoePaulusRomeine16:20geskryfhet;ditsalkomwanneerSatanindiepoelvanvuurenswawelgewerpword(Op20:10).

DiehoofpuntvanhierdieprofesieisdatdieMessiasuitdieSaadvandievrousalkom.Ditdruisteendiebybelsenorminwatleerdatafstammingdeurdiemanlikelynnagespeurword,niedeurdievrou-likelynnie.Dieredevirhierdieuitsonderingsouvireeuelankduisterbly,totJesaja7:14onthulhetdat’nmaagdswangersouwordendieMessiassoubaar.DieprofesievanGénesis3:15hetgeleitotdiegebeurevanGénesis6:1-4,toeSatanprobeerhetomdievrousesaadteverontreinig,ensalindietoekomsleitotdiebonatuurlikeontvangenis(konsepsie)vandieAnichris.

7


3. Dievrou:Génesis3:16

Evaenallevroueisaandriebepalingsonderwerp.Indieeerstepleksoumenstruelepynenkonsepsie

vermenigvuldigword.DieaardvankonsepsiewasskynbaaraansienlikandersvóórdieSondevalasdaarna.SedertdieSondevalkan’nvrounormaalwegtenminsteeenkeerpermaandbevrugword.Verdergaan’nvrousemaandstondemetpynenongemakgepaard.Tweedenssoudievroumetpyngeboorteskenk.VoordieSondevalsousysonderpynbevrugkonwordengeboorteskenk,maarditwasniemeersonie.Sodradiegeboorteplaasvind,isdaaregterblydskap(Joh16:21).Ophierdiema-nierworddievrougered(1Tim2:15).Sywordniegeestelikgereddeurgeboorteteskenknie,maarhaarvermoëomkinderstehêredhaardaarvanomin’nverlaagdeposisietewees,wantdaardeurversekersydiekoninuïteitvandiemensdomwatnieaanisiesedoodonderwerpisnie.Derdenssoudievrousemanoorhaarheers.DitwasreedsvoordieSondevalso,maardienuweaspekwasdatsynoudiebegeertesouhêomteendaardieheerskappyterebelleerensoubesluitomhomteprobeerbeheer.

4. Dieman:Génesis3:17-19

AdamenallemenseendiehelemensdomisinGénesis3:17-19aanvyfbepalingsonderwerp.Eer-stensstaanAdamasdieverteenwoordigervandiemensdom;dieoordeeloorAdamisdieoordeeloordiehelemensdom.Adam,nieEvanie,wordverantwoordelikgehouvirdiemensdomsetoestand.

Tweedensisdieaardevervloek.Werkwasnie’nnuutjievandieVerbondvanAdamnie;dieVerbondvanEdenhetreedsdaarvoorvoorsieninggemaak.Dieverskilhetindiegrondsereaksiegelê.OnderdieVerbondvanEdenhetdiegrondgeredelikopdiemenssebewerkingenverbouinggereageer.Maarnouhetdiegrondniesogunsiggereageernie;daarwasdorings,distelsenonkruid.

Derdenssoudiemenssedieetvegetariesbly,sooswatditonderdieVerbondvanEdenwas;ditisnieduidelikofdieselfdevirdiediererykgegeldhetnie.Diereisgebruikomsuiwelprodukteenwolvirkleretelewer,enhulleisgeofer,maarniegeëetnie.

Vierdenssoudiemenssewerkdeurmoeitevollearbeidgekenmerkword.Werksomstandighedeon-derdieVerbondvanEdenwasmaklik,eenvoudigengenotvol.Nousousweetdiemenssewerkken-merk,enarbeidsoumoeilikenswaarwees.

Vyfdensisisiesedoodingestel.WaardiemensmetdieVerbondvanEdengeestelikgesterfhet,soudiemensonderdieVerbondvanAdamuiteindelikisiessterf(Rom5:12-21).Totdusverwasdaarnettweeuitsonderingsophierdiereël:HenogenElia.Daarsal indietoekomsnogweeswanneerdieWegrapinggebeur.


DieverbondvanAdamhetdiegrondslaggewordvandieBedelingvanGewete.As’nonvoorwaardelikeverbondgeldditbeslisvandagnog.

III. DIE VERBOND VAN NOAG


EN God het Noag en sy seuns geseën en aan hulle gesê: Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde.

Die vrees en die skrik vir julle sal wees oor al die diere van die aarde en al die voëls van die hemel: alles

wat op die aarde beweeg, en al die visse van die see. Hulle is in julle hand oorgegee. Alles wat beweeg en

lewe, sal julle voedsel wees. Net soos die groen plante, gee Ek dit alles aan julle. Net die vleis met sy siel,

met sy bloed, mag julle nie eet nie. Maar wat julle eie bloed betref, dit sal Ek eis: van al die diere sal Ek

dit eis. Ook van die mens, van die een teenoor die ander, sal Ek die siel van die mens eis. Hy wat die bloed

van ’n mens vergiet, sy bloed sal deur die mens vergiet word; want God het die mens na sy beeld gemaak.

Maar julle, wees vrugbaar en vermeerder; wemel op die aarde en vermeerder daarop. Verder het God

met Noag en sy seuns by hom gespreek en gesê: Maar Ek, kyk, Ek rig my verbond met julle op en met julle

nageslag ná julle, en met al die lewende wesens wat by julle is: die voëls, die vee en al die wilde diere

van die aarde by julle -- al wat uit die ark uitgegaan het, naamlik al die diere van die aarde. En Ek rig my

8


verbond met julle op, dat alle vlees nie meer deur die waters van die vloed uitgeroei sal word nie, en dat

daar geen vloed meer sal wees om die aarde te verwoes nie. En God het gesê: Dit is die teken van die ver-

bond wat Ek sluit tussen My en julle en al die lewende wesens wat by julle is, vir ewige geslagte: my boog

gee Ek in die wolke; dit sal ’n teken wees van die verbond tussen My en die aarde. As Ek dan wolke oor

die aarde bring en hierdie boog verskyn in die wolke, dan sal Ek dink aan my verbond wat daar bestaan

tussen My en julle en al die lewende wesens, in alle vlees. En die waters sal nie meer ’n vloed word om

alle vlees te verdelg nie. As die boog dan in die wolke staan, sal Ek dit aansien om gedagig te wees aan die ewige verbond tussen God en al die lewende wesens in alle vlees wat op die aarde is. En God het vir

Noag gesê: Dit is die teken van die verbond wat Ek opgerig het tussen My en alle vlees wat op die aarde is.


DieverbondisgesluittussenGodenNoag.Noaghet,netsoosAdam,asdiehelemensdomseverteen-woordigeropgetree.AsgevolgvandieSondvloed,stamdiemensdomnienetvanAdamafnie,maarookvanNoag.


Een:Diemensmoesdieaardeherbevolk(v1,7).DieSondvloedhetopagtmensenadiehelemensdomuitgewis.Diemensehetaansienlikmeergeword,maardie boosheid van die mens op die aarde[was]groot (Gén6:5).Godhetdus ’nuniverseleoordeeloordieaardegebring.NádieSondvloedwasdieaardebasiesweerleeg.Slegsagtmensehetoorgeblyomdieheleaardeteherbevolk.NetsoosmetdieVerbondvanEden,hetdiemensweeropdraggekryomdieheleaardetevul;dieopdragomdieaardeteonderwerpisegternieherhaalnie.MetdiesondevalhetdiemenssygesagprysgegeeenhetSatanditwederregtelikopgeëis.Satanisdusdie owerste van hierdie wêreld(Joh12:31)endie god van hierdie

wêreld(2Kor4:4).Satanvoergesagooraldiekoninkrykevanhierdiewêreldenkanhulleaanbiedvirwiehywil(Luk4:6).HyhetdaardieaanbodaandieSaadvandievrou,Jesus,gemaak,maarJesushetditvandiehandgewys.HygaanditeendagaandiesaadvanSatan,dieAnichris,bied,watditwelgaanaanvaar(Op13:1-3).

Twee:’nVreesvirdiemensisindieregeplaas,enhulleisindiemenssehandoorgegee(v2).Hoeweldiemensgesagoordieaardeverloorhet,moeshysteedsdiediererykbeheerengesagdaarooruitoefen.Omhierdieredeis’nvreesvirdiemensindieregeplaas.Hierdievreeswas’nmiddeltotselbehoudwatgenoodsaakisdeurdievolgendebepaling.

Drie:Diemenssedieetsoubestaanuitalles wat beweegendie groen plante(v3).Voorheenwassydieetvegetaries,maarnouwasallediereinbegrepe.Geenbeperkingshoegenaamdwordinhierdieteksge-deelteopgelênie,duswasalledieregeskikomteeet.

Vier:Diemensisverbiedombloedteeet(v4).Allestolikelewe,menssowelasdier,worddeurbloedonderhou.Bloedisdiesimboolvanlewe,endievergieingvanbloedis’nsimboolvandiedood.Omdatbloeddiesimboolvanleweis,hetGodbeveeldatditniegeëetofgedrinkkanwordnie.

Vyf:Diedoodstrafhetvirdieeerstekeer(v5-6)deelvandiemensdomseekonomiegeword.ToeKaïnvirAbeldoodgemaakhet,isKaïnnietereggestelnie,aangesiendiedoodstrafnognieingestelwasnie.DieinstellingvandiedoodstrafwasdeelvandieVerbondvanNoag,enallemoordenaarsmoesvoortstereggestelword.

Ses:Diebelotevandieverbondisdatdiemensdomnooitweerdeur’nwêreldwyevloeduitgewissalwordnie(v8-11).Hoeweldaarplaaslikevloedesouweeswatdelevandiemensdomsouuitwis,soudaarnooitweer’nwêreldwyevloedweesnie.Daarsalwelindietoekoms’nverbygaanenuitwissingvandieaardesehuidigestelselwees,maarditsalniedeurmiddelvan’nallesverswelgendevloedgebeurnie.DitwysdatdieSondvloeduniverseelwas,nieplaasliknie.

Sewe:Diereënboogwasdiebewysvandieverbond(v12-17).Nieelkeverbondhet’ntekenofbewysgehadnie,maarhierdieeenhetwel.Ditwasdieeerstekeerindiemensdomsegeskiedenisdatdiereën-boogverskynhet.Voordiewêreldwyevloedwasdaarniereënnie;dieaardeisnatgeleideur’nmiswatdaagliksopdieplantegekomhet.Reënboëenreëngaanhandaanhand.Diereënbooghetdusvirdieeerstekeerindiemensseervaringsyverskyninggemaak;Godsebelotedatdiemensdomnooitweerdeur’nvloedvernieigsalwordnie,behoortelkekeerbyonsoptekomasons’nreënboogsien.

9



DieVerbondvanNoaghetdiegrondslaggewordvandieBedelingvanBurgerlikeRegering.Hoewelhier-diebedelingdeurandervervangis,gelddieonvoorwaardelikeVerbondvanNoagbeslisnog.DieVer-drukkingseoordeeloordieNie-JodesalgebeurweensoortredingsvandieVerbondvanNoag.VolgensJesaja24:5-6,saldieoordeelplaasvindomdatdiemensdie ewige verbondverbreekhet,’nnaamwatinGénesis9:16aandieVerbondvanNoaggegeeword.OmdaardieredehetdieprofeetdiebeeldspraakvandieSondvloedgebruik,die sluise uit die hoogteenfondamente van die aarde inJesaja24:18.DievolgendekeersalGodegterdiemensdomsemassasdeurvuurvernieig.

IV. DIE VERBOND VAN ABRAHAM

A. Skrif

Een:Génesis12:1-3

EN die HERE het aan Abram gesê: Gaan jy uit jou land en uit jou familie en uit jou vader se huis, na die

land wat Ek jou sal wys. En Ek sal jou ’n groot nasie maak en jou seën en jou naam so groot maak, dat jy

’n seën sal wees. En Ek sal seën diegene wat jou seën, en hom vervloek wat jou vervloek; en in jou sal al

die geslagte van die aarde geseën word.

Twee:Génesis12:7

Daarop verskyn die HERE aan Abram en sê: Aan jou nageslag sal Ek hierdie land gee. Toe bou hy daar ’n

altaar vir die HERE wat aan hom verskyn het.

Drie:Génesis13:14-17

En die HERE sê vir Abram nadat Lot van hom geskei het: Slaan tog jou oë op en kyk van die plek waar jy

staan, na die noorde en suide, na die ooste en weste; want die hele land wat jy sien, sal Ek aan jou gee

en aan jou nageslag tot in ewigheid. En Ek sal jou nageslag maak soos die stof van die aarde, sodat as

iemand die stof van die aarde kan tel, jou nageslag ook getel kan word. Maak jou klaar, trek die land deur

in sy lengte en sy breedte, want Ek sal dit aan jou gee.

DievierdeenvyfdeteksgedeelteswatoordieVerbondvanAbrahamhandel,isGénesis15:1-21enGéne-sis17:21.Hoewelditnievollediginhierdiestudieaangehaalwordnie,bevathierdielangerSkrifgedeel-tesbaiebepalingsvandieVerbondvanAbraham.Génesis15seklemisdrieledig:EerstenssouAbrahamdievadervaneenvolkindiebesonderwees;tweedenssouhydievadervanbaievolkeindiealgemeenwees;derdensondertekenenverseëlGoddieVerbondvanAbrahamensiphydiejuistegrensevandieVerbondvanAbrahamuitvandie rivier van Egipteindiesuideaftotbydie groot rivier,dieEufraatrivierindienoorde.Dieondertekeningisop’nmaniergedoenwatdieverbondonvoorwaardelikmaak.DieklemvanGénesis17isopdiebewysvandieverbond:isiesebesnydenisopdieagtstedagvan’nseunselewe.NetsoosdiereënboogdiebewyswasvandieVerbondvanNoag,isdiebesnydenisdiebewysvandieVerbondvanAbraham.

’nSesdeteksgedeelteisGénesis22:15-18:Toe roep die Engel van die HERE vir die tweede keer na Abraham

van die hemel af en sê: Ek sweer by Myself, spreek die HERE, omdat jy dit gedoen het en jou seun, jou enig-

ste, nie teruggehou het nie, dat Ek jou ryklik sal seën en jou nageslag grootliks sal vermeerder soos die sterre

van die hemel en soos die sand wat aan die seestrand is; en jou nageslag sal die poort van sy vyande in besit

neem. En in jou nageslag sal al die nasies van die aarde geseën word, omdat jy na my stem geluister het.


GodenAbraham isbetrokkebyhierdieverbondwaarinAbrahamoptreeasdieverteenwoordigendehoofvandieheleJoodsenasie,nievirdiehelemensdomnie.


’nLyswatuithierdieteksgedeeltessaamgestelis,toondatdaaraltesaamveerienbepalingsinhierdieverbondis.

10


Een:Daarsou’ngroot nasieuitAbrahamvoortkom,bynamedienasie Israel(Gén12:2;13:16;15:5;17:1-2,7;22:17b).

Twee:Daaris’nlandaanhombelowe,naamlikdielandKanaän(Gen12:1,1;13:14-15,17;15:17-21;17:8).

Drie:Abrahamsouselfryklikgeseënword(Gén12:2b).

Vier:Abrahamsenaamsougrootwees(Gén12:2c).

Vyf:Abrahamsou’nseënweesvirander(Gén12:2d).

Ses:DiéwatIsraelseën,souselfgeseënword(Gén12:3a).

Sewe:DiéwatIsraelvervloek,souselfvervloekword(Gén12:3b).

Agt:AlmalsaluiteindelikinAbrahamgeseënword(Gén12:3c;22:18).

Nege:Abrahamsou’nseunontvangdeursyvrouSara(Gén15:1-4;17:16-21)

Tien:SynageslagsouverdrukwordinEgipte(Gén15:13-14)

Elf:Israel,sowelasandernasies,souuitAbrahamvoortkom(Gén17:3-4,6);dieArabiesestatetelonderhierdienasies.

Twaalf:SynaamsouveranderwordvanAbram,wat‘verhewevader’beteken,naAbraham,wat‘vadervan’nmenigte’beteken(Gén17:5).

Derien:Saraisenaam,wat‘myprinses’beteken,souveranderwordnaSara,wat‘dieprinses’beteken(Gén17:15).

Veerien:Besnydenissou’nbewysvandieverbondwees(Gén17:9,14);volgensdieverbondvanAbra-ham,soubesnydenisdus’ntekenvan’nmensseJoodsheidwees.DiepraktykvanbesnydenishetniebyAbrahambeginnie,aangesienanderindieouNabyeOostediéritueelófmetgeboorteófinpuberteitbeoefenhet.DieuniekheidvandieJoodsebesnydenisisniediedaadselfnie,maardietydsberekeningdaarvan:opdieagtstedag.Besnydenissoutoondatdit’nbloedverbondisendaardeurdieplegigheiddaarvanbeklemtoon.DitsouookwysdathierdietekenvanJoodsheiddeurnatuurlikeverwekkingoor-gedraword.

HierdiebepalingsvandieVerbondvanAbrahamkanindrieterreineingedeelword:diévirAbraham;diévirdieSaad,Israel,endiévirdieNie-Jode.

1. Vir Abraham

Abrahamwasbestemomdievadervan’ngrootnasie,Israel,tewees.HysoudieheleBeloofdeLandbesit.Andernasies,insluitenddieArabiesestate,souuiteindelikvanAbrahamafstam.Baievansynageslagsoukonings–Joodssowelasnie-Joods–word.Abrahamsoupersoonlikeseëningeontvang.Abrahamsou’nseënweesvirander.Synaamsougrootwees,enditisinderdaadookdiegevalonderJode,MoslemsendieheleChristendom.

2. Virdiesaad:Israel

DienasieIsraelsougrootword.Hullesouuiteindelik’nontelbaremenigteword.HullesoudieheleBeloofdeLandinbesitneem.Hullesouoorwinningoorhulvyandebehaal.DiefeitdatdiebelotesaanAbrahaménsysaadgemaakis,wysdatdieseëningenognietenvollevervulisnie,maardatditwagopdieMessiaanseKoninkryk.

3. VirdieNie-Jode

DieNie-JodesougeseënwordashulleIsraelseën,envervloekwordashulleIsraelvervloek.Hullesouookgeestelikeseëningeontvang,maardítsouuiteindelikdeureenspesiiekeSaadvanAbra-hamkom.DieVerbondvanAbrahambevatisiesesowelasgeestelikebelotes.HoeweldieisieseseëningebeperkwastotdieJode,hetdiegeestelikeseëningedienie-Jodeingesluit,maarslegsdeurdieMessias.

11


D. Diegrondslagvirdieontwikkelingvananderverbonde

AsdieVerbondvanAbrahaminsyeenvoudigsteelementeafgebreekword,kan’nmenssiendatditdrieaspektebevat:dieGrond-aspek,dieSaad-aspekendieSeën-aspek.DieGrond-aspekwordindieGrond-verbonduitgebrei.DieSaad-aspekwordindieVerbondvanDawidgedek.DieSeën-aspekwordindieNuweVerbondaangebied.

E. Diebevesigingvandieverbond

1. BevesigingdeurIsak

Abrahamhetagtseunsbydrieverskillendevrouegehad,endievraaghetontstaan:deurwaterseunsoudieVerbondvanAbrahambevesigword?Godhetopenbaardatdit slegsdeurSaraseseun,Isak,souwees.GodseverskyningaanIsakisinGénesis26:2-5aangeteken:En die HERE het aan hom

verskyn en gesê: Moenie atrek na Egipte nie; woon in die land wat Ek jou sal aanwys. Vertoef as vreemdeling in hierdie land, en Ek sal met jou wees en jou seën; want aan jou en jou nageslag sal Ek

al hierdie lande gee: Ek sal die eed bevesig wat Ek vir jou vader Abraham gesweer het. En Ek sal jou nageslag vermeerder soos die sterre van die hemel en aan jou nageslag al hierdie lande gee, en in jou

nageslag sal al die nasies van die aarde geseën word; omdat Abraham na my stem geluister en my

ordening, my gebooie, my inseinge en my wete onderhou het.

Dieverbondis laterinGénesis26:24aanIsakbevesig:En die HERE het aan hom in dieselfde nag

verskyn en gesê: Ek is die God van Abraham, jou vader. Moenie bang wees nie, want Ek is met jou; en

Ek sal jou seën en jou nageslag vermeerder ter wille van Abraham, my kneg.

2. BevesigingdeurJakob

Isakhettweeseunsgehad,enGodhetbesluitomdieverbondmetJakobtebevesig,sooswatblykuitGénesis28:13-15:En kyk, die HERE het bo-aan gestaan en gesê: Ek is die HERE, die God van jou

vader Abraham en die God van Isak. Die land waar jy op lê en slaap, sal Ek aan jou en jou nageslag

gee; en jou nageslag sal wees soos die stof van die aarde, en jy sal uitbrei na die weste en ooste, en

na die noorde en suide; en in jou en jou nageslag sal al die geslagte van die aarde geseën word. En

kyk, Ek is met jou, en Ek sal jou bewaar oral waar jy heengaan, en Ek sal jou terugbring in hierdie land;

want Ek sal jou nie verlaat nie, totdat Ek gedoen het wat Ek jou gesê het.

3. BevesigingdeurdieseunsvanJakob

HiernaisdieverbondbevesigdeuraltwaalfseunsvanJakob(Gén49),watdieTwaalfStammevanIsraelsestamvaderswas.

F. Diestatusvandieverbond

DieVerbondvanAbrahamhetdiegrondslaggewordvirdieBedelingvanBelote.OmdatdieVerbondvanAbrahamonvoorwaardelikis,isditbeslisnogvankrag,hoewelditgrootliksonvervuldbly.Diehoogstevervulling sal tydensdieKoninkrykstydperkkom.Enkelevoorbeeldehiervan sluit in: Exodus2:23-25;4:24-26;6:2-8;32:11-14;Levíikus26:46;Deuteronómium34:4;2Konings13:22-23;1Kronieke16:15-19;2Kronieke20:7-8;Nehemía9:7-8;Psalm105:7-12;Lukas1:54-55,68-73;Galásiërs3:15-18,enHe-breërs6:13-20.HierdieverselaatblykdatdieVerbondvanAbrahamdiegrondslagwasvirdieUitog,omvirhulledieLandtegee,virdieoorlewingvandieJodetenspytevanongehoorsaamheid,virdiekomsvandieMessias,virdieopwekkingvandiedodeenvirIsraelseinalereddingenherstel.

DieVerbondvanAbrahamis’ngoeievoorbeeldvanwatvroeërgenoemis:dat’nverbondop’nspesi-iekepuntindiegeskiedenisondertekenenverseëlkanwordsonderdatelkebepalingonmiddellikinwerkingtree.Inplaasdaarvangebeurdrieverskillendedinge.Partybepalings,soosdienaamsverande-ringeendiebesnydenis,hetdadelikinwerkinggetree.Partysoueersindieafsienbaretoekomsinwer-kingtree–daarwas’nwagtydvan25jaarvoordiegeboortevanIsaken’n400jaarlangewagtydvoordieinnamevandieLand.Partybepalings,soosdievesigingvandieheleBeloofdeLand,treeeersindieverreprofeiesetoekomsinwerking,enistotophedenognievervulnie.

12


V. DIE VERBOND VAN MOSES

A. Skrif

DieVerbondvanMosesbevatbaieuitgebreide,gedetailleerdeinliging,endieSkrifseweergawevandieverbondstrekvanExodus20:1totDeuteronómium28:68.


Diepartyewatbyhierdieooreenkomsbetrokkeis, isGodenIsrael.Dieverbondismet Israelgesluit,ennieslegsmetMoseswatasIsraelseverteenwoordigeropgetreehetnie.DitwordduidelikgestelinExodus19:3-8:Maar Moses het opgeklim na God toe, en die HERE het hom van die berg af toegeroep en

gesê: So moet jy aan die huis van Jakob sê en aan die kinders van Israel verkondig: Julle het self gesien

wat Ek aan die Egiptenaars gedoen het, en dat Ek julle op arendsvlerke gedra en julle na My toe gebring

het. As julle dan nou terdeë na my stem luister en my verbond hou, sal julle my eiendom uit al die volke

wees, want die hele aarde is myne. En júlle sal vir My ’n koninkryk van priesters en ’n heilige nasie wees.

Dit is die woorde wat jy aan die kinders van Israel moet meedeel. En Moses het gekom en die oudstes van

die volk laat roep en hulle al hierdie woorde voorgehou wat die HERE hom beveel het. Toe antwoord die

hele volk eenparig en sê: Alles wat die HERE gespreek het, sal ons doen. En Moses het die woorde van die

volk aan die HERE oorgebring.

DieverbondisniemetdieNie-JodeofdieKerkgesluitnie,netmetIsrael,’nfeitwatookinDeuteronó-mium4:7-8;Psalm147:19-20enMaleági4:4gestelword.


DiesleutelbepalingvandieVerbondvanMoseswasdieWetvanMoses,wataltesaam613gebooiebevathet.DieWetsebepalingshetseëningevirgehoorsaamheidenvloekevirongehoorsaamheidingesluit.DitisondertekenenverseëldeurdieShekinah-heerlikheidinExodus24:11,maaropsó’nmanierge-tekendatditdieverbondvoorwaardelikmaak.Dieverbondhetdusinwese613bepalings,teveelomindividueelhiertelys.InplaasdaarvansalonssewewaarnemingsoordiebepalingsvandieVerbondvanMosesmaak.

1. DievolkomenheidvandieWet

Soosvroeërgenoem,wasdaaraltesaam613spesiiekegebooie,nienetiennie–’nredelikalge-menewanopvaing.Hiervanwas365negaiewegebooie,dingewatverbodeis;248wasposiiewegebooie,dingewatwelgedoenmoetword.

2. DieseëningeenoordelevandieWet

Hierdieverbondwasvoorwaardelik,watbetekenhetdatdaarseëningesouweesvirgehoorsaam-heid,maaroordeelvirongehoorsaamheid(Ex15:26;19:3-8).

3. Diebloedoferbygevoeg

DiesleutelelementvandieheleWetvanMoseswasdiebloedofer,watinLevíikus17:11uitgeligword:Want die siel van die vlees is in die bloed, en Ek het dit aan julle op die altaar gegee om vir julle

siele versoening te doen; want die bloed bewerk versoening deur die siel.

InLevíikus1-7worddaarvyfverskillendeofersuiteengesit.DieHebreeusewoordvirversoeningbetekenniedieverwyderingvansondenie,maarblootdiebedekkingvansonde.HoeweldiebloedvandierediesondevandieOu-Testameniesegelowigesbedekhet,hetditnooitdaardiesondeweg-geneemnie;slegsdieMessiassebloedkansondeverwyder(Heb10:1-4).Diebloedoferhetegterwelvoorsieninggemaakvirdievergifnisvansondeendieherstelvangemeenskap.

4. Dievoedselbeperkingsingestel

DieVerbondvanMoseshetstrengerbepalingsasdieVerbondvanNoagvirdieJodegehad.Dieremoesgespletehoewehêénherkou;vissemoesvinneénskubbehê;watvoëlsbetref,isgeenroofvoëlstoegelaatnie;enwatinsektebetref,isslegseenipesprinkaantoegelaat.

13


5. Diedoodstrafuitgebrei

DieverbondhetdiedoodstrafvirdieJodeuitgebreinaandersondessoos,ondermeer:afgods-diens,owerspel,vervloekingvanGod,vervloekingvanouers,verbrekingvandieSabbatenbeoe-feningvanheksery.

6. Dietekenvandieverbond

Dithetdiepraktykvandiebesnydenisherbevesig(Lev12:3),maarnieomdieselfderedesnie.Krag-tensdieVerbondvanAbrahamwasdiebesnydenisdieverbondsteken,enditwasslegsvirdieJodeverpligtend.KragtensdieVerbondvanMoseswasdiebesnydenis’nmaniervanonderwerpingaandieWetvanMosesenditwasverpligtendviralleJode,maarookvirNie-Jodewatdeelvandiebur-gerskapvanIsraelwouword.DitishoekomPaulusdieNie-JoodsegelowigesinGalásiëwaarskudathulleverpligsalweesomdiehele wetteonderhouashullehullaatbesny,nienethierdieeengebodnie(Gal5:3).

7. Diebewysvandieverbond

DieSabbatwasdiebewysoftekenvandieVerbondvanMoses.DaarkanvyfspesiiekewaarnemingsgemaakwordwatdieSabbatbetref.

Een:DieSabbatwas,insyhoedanigheidasdiebewysvandieVerbondvanMoses,’ntekentussenGodenIsrael;ditwas’ntekendatIsraeldeurGoduitgesonderis(Ex31:12-17);ditwas’ntekenvandieUitog(Deut5:12-15;Eség20:10-12);enditwas’ntekendatdieHEREIsraelseGodwas(Eség20:20).ElkeredewatverstrekisomdieSabbattevier,hetslegsopIsraelbetrekking,nieopdieNie-JodeofdieKerknie.

Twee:DieSabbatwasnie ’n skeppingsordinansienie;ditheteersbyMosesbegin.Génesis2:1-3noemslegswatGodopdaardiedaggedoenhet,maardaarisgeenopdragomdiedagteviernie.DiewoordSabbatwordnieeensindieGénesis-verhaalgebruiknie;daardiedagvandieweekwordblootdie sewende daggenoem.DaarisgeenbewysdatenigiemandvanAdamtotMosesdieSabbaton-derhouhetnie.HoewelGodindievorigeverbonde’nsekeregetalverpligingsopdiemensdomgelêhet,wasdievieringvandieSabbatnieeendaarvannie.DieboekJobhandeloor’ngelowigevoordietydvanMoses;ditnoemookbaieverpligingswatdiemensteenoorGodgehadhet,maardievieringvandieSabbatwasnieeendaarvannie.MoseshetinExodus16:23-30metdievieringvandieSabbatbeginenditisinExodus20:8-11deelvandiewetvanMosesgemaak.

Drie:DieSabbatwas’nrusdag,nie’ndagvangesamentlikeaanbiddingnie–nog’nalgemenewan-opvaing.NamatedieSabbat-gebodverderuitgebreiisinanderdelevandieWetvanMoses,hetdiebetekenisvan‘rus’opdieSabbatgrootliks’nkwessievanverbodehandelingegeword:geeninsame-lingvanmannanie(Ex16:23-30);’nreisverbod(Ex16:29);geenvuurmakerynie(Ex35:3),engeenbymekaarmaakvanhoutnie(Núm15:32).OpanderplekkeasindieWet,hetanderverbodehande-lingeopdieSabbatdievolgendeingesluit:geendravanlastenie(Jer17:21);geenhandeldrywerynie(Amos8:5),engeenbemarkingnie(Neh10:31;13:15,19).Nikswordoorgesamentlikeaanbiddinggesênie.DieSabbat–indieWetvanMoses–was’ndagvanrusenweerhoudingvanarbeid,nie’ndagvangesamentlikeaanbiddingnie.DiesinagogediensteopdieSabbatwatindieNuweTesta-mentgevindword,hettydensdieBabilonieseGevangeneskapontstaan,nieindieWetvanMosesnie.Hoewelditnie’ndagvanalgeheleniksdoenwasnie,wasditveronderstelom’ndagvanrusenversterkingteweesnádiewerkroeinevandieandersesdae.Hoeweldierusselfdalk’ndaadvanaanbiddingwas,wasgesamentlikeaanbiddingopdieSabbatnie’nfaktorindieOuTestamentnie.

Diefraseheilige samekomsworddikwelsinverbandmetdieSabbataangetref.HierdiefrasewordsomsasbewysgebruikomteleerdatdieSabbat’ndagvangesamentlikeaanbiddingviralmalwas.Ditwordegterslegsinverbandmetdiepriesterskapenofersgebruik.Diegesamentlikeaspekisslegsvirdiepriestersbedoel,endieplekvanhierdiegesamentlikeaanbiddingisindieTabernakelofTem-pelmetdieoogopofers.Aangesienslegsdiepriestersdieoferskonbring,hetdieheiligesamekomsslegsophullebetrekkinggehad.Hierdiefrasekomaltesaamnegenienkeervoor,almalindrievanMosesseboeke:Exodus,LevíikusenNúmeri.Elfvandienegenienwordineenhoofstukaangetref:Levíikus23.Nogseswordintweehoofstukke,Númeri28-29,aangetref.Inaldiegevalleverwysdiefraseheilige samekomsna’nsamekomsvanpriestersmetdieoogopdiebringvanspesialeofers,

14


endieSabbatwaseenvandaardiegeleenthede.Ditwasnie’ntydvangesamentlikeaanbiddingvirdieheleIsraelnie.DieeenteksgedeeltewatdusgebruikwordomgesamentlikeaanbiddingopdieSabbatteprobeerstaaf,Levíikus23:3,verwysnadieSabbatas’nheiligesamekomsenhettedoenmetgesamentlikepriesterlikeofers.Hoewelditbetrekkinghetopfamiliebyeenkomste,wasditniegesamentlikeaanbiddingsdadenie.Soosdr. LouisGoldbergvandieMoodyBybelinsituutdit stel:‘DaarwasveronderstelomopdieSabbat volkome rus (isies)en ’nheilige samekoms (geestelikeversterking)voordieHeretewees.’

SelfsLevíikus23:3sêoordieSabbatditis ’n sabbat van die HERE in al julle woonplekke.Dieklemwordweereensdaaropgelêomtuistebly(Ex16:29)enomas’ngesinterus,eerderasombyeentekomvirgesamentlikeaanbidding.Soosdr.Goldbergookaandui,wasdierus‘veronderstelomookgeestelikevernuwingintesluit’.Dieuitdrukkingheilige samekomshetbeklemtoondatdiepriestersbysulkegeleenthedespesialeofersmoesbring.DieWetvanMoseshetinwerklikheidslegsgesa-mentlikeaanbiddingbydriegeleenthedevoorgeskryf:opPaasfees,dieFeesvandieWekeendieHutefees.TydenshierdiegeleenthedemoeshulletreknawaardieTabernakel,oflaterdieTempel,ookalgestaanhet,hetsybySiloofbyJerusalem.Gesamentlikeaanbiddingvirnie-Levieteisslegsdriekeer’njaarvoorgeskryf,maarnieopdieweeklikseSabbatnie.Ditsouisiesonmoontlikgeweeshetas’nmensdietydinagneemwatditinBybelsetyegeneemhetomtereis.DiestrafvirdieskendingvandieSabbatwasdiedood;omdieSabbatsoosenigeanderdagtebehandelwasomditteskend.DaarommoeshulleopdieSabbatgeenwerkdoennie,tuisblyenrus.

Vier:DieSabbatasdiebewysoftekenvandieVerbondvanMoseswasnetvirIsraelbedoel,ennievirdieKerknie.

Vyf:DieSabbatblyvankragas’ntekenvandieVerbondvanMosessolankaswatdieVerbondvanMosesvankragbly.IndiendieVerbondvanMosestot’neindekom,saldieverpligtevieringvandieSabbatookophou.

D. DiedoeleindesvandieWet

DitmoetuitdruklikgestelworddatdieWetvanMosesnie’nmiddeltotsaligheidwasnie.Hierdiekonsepwordverwerp,wantditsousaligheiddeurmiddelvanwerkebeteken.Reddinghetnogaltyduitgenade,deurgeloofgebeur,ensalookaltyd.Hoeweldieinhoudvangeloofvantydvaktottydvakverskil,ahan-gendevandievoortgaandeopenbaring,veranderdiemiddeltotsaligheidnooitnie.DieWetisniegegeeomas’nmiddeltotsaligheidtediennie(Rom3:20,28;Gal2:16;3:11,21).Ditisaan’nvolkgegeewatreedsuitEgiptegered was,nieomhullete rednie.DaarwasegterverskeieredeswaaromdieWetgegeeis.Sooswatblykuitalbeitestamente,wasdaartenminstenegedoeleindesvirdieWetvanMoses.

DieeerstedoelwasomdieheiligheidvanGodteopenbaarenomdiestandaardvangeregigheidteopenbaarwatGodvir’nbehoorlikeverhoudingmetHomvereishet(Lev11:44;19:1-2,37;1Pet1:15-16).DieWetselfwasheilig en regverdig en goedheilig(Rom7:12).

DieWetsetweededoelwasomgedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigesdaartestel.Romeine3:28maakditbyvoorbeeldduidelikdatgeenmensdeurdiewerkevandieWetgeregverdigwordnie.DieWethetvandiebeginafanderdoeleindesgehadasom’nmiddeltotsaligheidtewees.InhierdiegevalhetditdiegedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigedaargestel(Lev11:44-45;19:2;20:7-8,26).DieWetwasvirdieOu-Testameniesegelowigediemiddelpuntvansygeestelikeleweensyvreugde,soosgenoemwordinPsalm119,veralinverse77,97,103,104en159.

DiederdedoelvandieWetwasomvirIsraelgeleenthedevirindividueleengesamentlikeaanbiddingdaartestel.Israelseseweheiligeseisoene(Lev23)iseenvoorbeeldhiervan.

DievierdedoelwasomdieJode’napartevolktehou(Lev11:44-45;Deut7:6;14:1-2).Ditwasjuisdieredeagterbaievandiewete,soosdievoedsel-enkledingwete.DieJodemoeshulleselfop’nverskei-denheidmanierevanandervolkeonderskei,tewetedeurhulaanbiddingsgewoontes(Lev1,7,16,23),huleetgewoontes(Lev11:1-47),hulseksuelegewoontes(Lev12),hulaantrekgewoontes(Lev19:19)enselfsdiemanierwaarophullehulbaardegekniphet(Lev19:27).AnderteksgedeeltesvirhierdiepuntsluitExodus19:5-8en31:13in.

DievyfdedoelisdatdieWetvanMosesasdie middelmuur van skeidinggedienhet,soosEfésiërs2:11-16verklaar.Dievieronvoorwaardelikeverbonde is Joodseverbonde;Godseseëninge,isiessowel

15


asgeestelik,worddeurdievierverbonde,dieverbonde van die belotewatinvers12genoemword,bemiddel.WeensdieJoodseaardvanhierdieonvoorwaardelikeverbonde,isdaarook’nvoorwaardelikeverbondbygevoeg–dieVerbondvanMoseswatdieWetvanMosesbevat,die wet van gebooie wat

in inseinge bestaanvolgensvers15.Diedoelvandiewetwasdusomdie middelmuur van skeiding

tewordomtekeerdatNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegeestelikeseëningevandieonvoorwaardelikeverbonde.WeenshierdiedoelwasdieNie-Jodevervreemd van die

burgerskap van Israelenvreemdelinge ten aansien van die verbonde van die belote.DieenigstemanierwaaropNie-JodetydensdietydperkvandieWetdeelkonkryaandiegeestelikeseëningevandieJoodseverbonde,wasdeurdievoorskritevandieWetophulleselftelaai,diebesnydenisritueeldeurtegaanendantelewesooselkeJoodmoeslewe.Nie-JodekonnieinhulhoedanigheidasNie-JodedeelhêaandieJodesegeestelikeseëningenie;slegsNie-JodewatproselietevanMosaïeseJudaïsmewas,kondítdoen.

DiesesdedoelvandieWetvanMoseswasomsondebloottelê.DrieteksgedeeltesindieboekRomeineduihierdiefeitaan.DieeersteteksgedeelteisRomeine3:19-20,waarPaulusbeklemtoondatdaargeenregverdigmakingdeurdieWetisnie;geenJoodsepersoonsaldeurdieWetgeregverdigwordnie.WatisdieWetdanasditnie’nwysevanregverdigmaking,’nwegtotsaligheidisnie?DieWetisgegeeomdiekennisvansondetevoorsien,omteonthulwatsondeeintlikis.DietweedeteksgedeelteisRomeine5:20,waardieWetgegeeissodatoortredingsbaieduidelikgemaakkanword.Hoeweet’nmensdathygesondighet?Hyweet,wantdieWetsipinfynbesonderhedeuitwatgeoorloofisenwatnie.DieWetmetsy613gebooiehetsondeblootgelê.Diederdeteksgedeelte isRomeine7:7.PaulusbeklemtoonweereensdiefeitdatdieWetgegeeissodatsondegekenkanword.PaulushetoortuiggeraakvansyeiesondetoestanddeurdieWetteondersoekentebesefdathyopgrondvandieWettekortskiet.

Diesewendedoelwasom’nmensmeertelaatsondig.Romeine4:15sê:Want die wet werk toorn; maar

waar geen wet is nie, daar is ook geen oortreding nie.PaulusvoeginRomeine5:20by:Maar die wet het

daar bygekom, sodat die misdaad meer sou word; en waar die sonde meer geword het, het die genade

nog meer oorvloedig geword.DiebeeldwatPaulusskets,isdatdieWetgekomhetommeersondeteveroorsaak,om’nmensinwerklikheidmeertelaatsondig.

Paulusverduidelik inRomeine7:7-13en1Korinthiërs15:56hoeditwerk.1Korinthiërs15:56sê:Die

angel van die dood is die sonde, en die krag van die sonde is die wet.

WatPaulusbasieshieroordra,isdatdiesondigenatuur’nteelaardebenodig.VerdergebruikdiesondigenatuurdieWetas’nteelaarde.ToePaulusgesêhet:Waar geen wet is nie, daar is ook geen oortreding

nie,hethynatuurlikniebedoeldatdaargeensondewasvoordieWetgegeeisnie.Dietermoortreding

is’nspesiiekesoortsonde:ditisdieverbrekingvan’nspesiiekegebod.MensewassondaarsvóórdieWetgegeeis,maarhullewasnieoortredersvandieWetvoordieWetgegeeisnie.NadatdieWetgegeewas,hetdiesondigenatuur’nteelaardegehad,enhetditveroorsaakdatdieindividuhierdiegebooieoortreeendestemeersondig.

DieagtstedoelwasomaandiesondaartewysdatdaarnikswaswathyopsyeiekondoenomGodtebehaagnie;hywashoegenaamdnieinstaatomdieWetvolkometeonderhouofomdiegeregigheidvandieWettebehaalnie(Rom7:14-25).

Dithetaanleidinggegeetotdienegendedoel,naamlikom’nmensvolgensRomeine8:1-4enGalásiërs3:24-25totgelooftedwing.DieinaledoelvandieWetwasomdiemenstot’nreddendegeloofindieMessiastelei.

DieWetvanMosessedoeleindeskaninvierkategorieëingedeelword.Een:InverbandmetGod,omsyheiligheidteopenbaarenomsystandaardevangeregigheidteopenbaar.Twee:InverbandmetIsrael,omIsraelas’napartevolktebewaar,omgedragsreëlsvirdieOu-Testameniesegelowigedaartestelenomvoorsieningtemaakvirindividueleengesamentlikeaanbidding.Drie:InverbandmetNie-Jode,omas’nmiddelmuurvanskeidingtedienenhullesówegtehouvandieonvoorwaardelikeJoodsever-bonde,sodathullenieasNie-JodedeelsouhêaandieJodesegeestelikeseëningenie,maarslegsasproselietevanMosaïeseJudaïsme.Vier:Inverbandmetsonde,omsondebloottelêentewyswatditis,om’nmensmeertelaatsondig,omtewysdat’nmensniediegeregigheidvandieWetopsyeiekanbehaalnie,enom’nmenstotgelooftedwing.

16


E. Diestatusvandieverbond

DieverbondvanMoseswasdiegrondslagvirdieBedelingvandieWet.DitwasdieéénJoodseverbondwatvoorwaardelikwas,enhetuiteindelikgeëindigmetdiedoodvandieMessias(Rom10:4;2Kor3:3-11;Gal3:19-29;Ef2:11-18;Heb7:11-12,18).DieWetvanMosesisdusniemeervankragnie.Profeiesgesproke,isditasverbreekbeskouselfsnogvóórdieMessiasgesterfhetomdieJodevandiestrafvandiewettebevry(Jer31:32).DiestatusvandieVerbondvanMosessalondersewehoiesbespreekword.

1. DieeenheidvandieWetvanMoses

DaarhettweefaktoreindiegedagtesenleringevanbaiegelowigesontstaanwatbygedrahettotdieverwarringoordieWetvanMoses.Eendaarvan isdieverdelingvandieWet in ‘seremoniële’,‘wetlike’ en ‘morele’ gebooie.Opgrond vanhierdie verdelinghetbaiemensebegindinkdatdiegelowigevrygestelisvandieseremoniëleenwetlikegebooie,maarsteedsaandiemorelegebooiemoetvoldoen.DietweedefaktorisdieoortuigingdatdieTienGebooievandagnoggeld,maarniedieander603gebooienie.Dieindividuwathierdiebenaderingvolg,krydiewindvanvooras’nSe-wendedagadvenishomoordievierdegebod–dievieringvandieSabbat–konfronteer.Danbegin’nmenskleitrap,enditleitotinkonsekwensie.’nMensmoetverstaandatdieSkrifdieWetvanMosesas’neenheidbeskou.DiewoordTorah,wat‘wet’beteken,isaltydindieenkelvoudwanneerditopdieWetvanMosesbetrekkinghet,selfsalbevatdit613gebooie.DieselfdegeldvirdieGrieksewoordnomosindieNuweTestament.DieverdelingvandieWetvanMosesinseremoniële,wetlikeenmo-reledeleisgerielikvirdiebestuderingvandieverskillendeipesgebooiewatditbevat,maardieSkrifselftrefnooithierdieonderskeidnie.DaarisookgeenskrituurlikegrondslagvirdieskeidingvandieTienGebooievandie613,enomslegsdieTienGebooieimmergeldendtemaaknie.Al613gebooieis’nenkeleeenheidwatdieWetvanMosesuitmaak.

DitishierdiebeginselvandieeenheidvandieWetvanMoseswatdiestellinginJakobus2:10ver-klaar:Want wie die hele wet onderhou, maar in een opsig struikel, het aan almal skuldig geword.

Diepuntisduidelik.’nMenshoefslegseenvandie613gebooietebreekomskuldigteweesaandieverbrekingvandieheleWetvanMoses.DitkanslegswaarweesasdieWetvanMoses’neenheidvorm.Asditnieisnie,isdieskuldslegstenopsigtevandiespesiiekegebodwatoortreeis,nietenopsigtevandieheleWetnie.Metanderwoorde,as’nmens’nwetlikegebodverbreek,ishyskuldigaandieverbrekingvandieseremoniëleenmoreleweteook.Dieselfdegeldvirdieverbrekingvan’nmoreleofseremoniëlegebod.Omdiepuntnogduidelikertestel:indien’npersoonhameet,ishy–volgensdieWetvanMoses–skuldigaandieverbrekingvandieTienGebooie,hoewelnieeenvanhulleietsoorhamsênie.DieWetis’neenheid,enomeenvandie613gebooieteverbreek,isdieselfdeasomalmalteverbreek.

TeneindedieWetvanMoses–endieverhoudingwaarindiegelowige,JoodsofNie-Joods,daarmeestaan–tebegryp,isditnodigomdittebeskousooswatdieSkrifditbeskou:as’neenheidwatnieverdeelkanwordindelewatafgeskafisendelewatbehouisnie.Netsominkansekeregebooieuitgesonderwordendaardeur’nanderstatusasandergebooieontvang.

2. DieWetvanMosesiskragteloosgemaak

DieNuweTestamentleeronomwondedatdiedoodvandieMessiasdieWetvanMoseskragteloosgemaakhet;metanderwoorde,dieWetinsygeheelhetniemeergesagoorenigeindivdunie.Ditblykuitverskeieteksgedeeltes.

DieeersteteksgedeelteisRomeine7:5-6:Want toe ons in die vlees was, het die sondige hartstogte

wat deur die wet kom, in ons lede gewerk om vir die dood vrugte te dra. Maar nou is ons ontslae van

die wet waardeur ons gebonde was, aangesien ons dit afgesterf het, sodat ons dien in die nuwigheid

van die Gees en nie in die oudheid van die leter nie.

Paulusverklaardatdiegelowigevrygestelisvandiewet.DieGrieksewoordwatgebruikword,iska-

targeo,watbeteken‘omkragteloostemaak’.DieWetiskragteloosgemaakinsoverreditdiegrond-reëlvandiegelowigeselewewas.

DietweedeteksgedeelteisRomeine10:4:Want Christus is die einde van die wet tot geregigheid vir elkeen wat glo.

17


DieGrieksewoordvir‘einde’istelosenkanóf‘beëindiging’of‘doel’beteken.Diebewyseduidiebe-tekenisvan‘einde’egterduidelikaanas‘beëindiging’.Thayergeebyvoorbeelddiehoobetekenisvantelosaanas:‘einde,m.a.w.(a)beëindiging,dieperkwaarietsophouomtebestaan…indieSkrifookgebruikvir’neindeintermevantyd…Christushetdiewettot’neindegebring…’Thayernoemnienet‘beëindiging’astelossehoobetekenisnie,maarsluitookRomeine10:4bydaardiegebruikskate-goriein.‘Doel’wordookniegelysasdietweedeofselfsderdebetekeniswatgebruiksprioriteitbetrefnie;ditkomvierdeopdielys.ArndtenGringrichverstrekdiehoobetekenisvandiewerkwoordvormas‘omtot’neindetebring,klaartemaak,tevoltooi’.Dienaamwoordeliketeloskrydiehoobeteke-nis:‘einde…indiesinvanbeëindiging,ophou.’HullenoemookRomeine10:4asdeelvanhierdiekategorieenplaasdiebetekenis‘doel’derdeopdielys.Diebetekenis‘ophou’pasdaarbybeterbydiewyerkonteksvanRomeineenstrookmetwathyinRomeine7:5-6gesêhet.Opdieouendmaakditniesaaknie,aangesienanderSkrifgedeeltesalbeiwaarhedeverkondig:dieMessiasisdiedoelvandieWet,maarHyisookdiebeëindigingvandieWet.AangesiendieMessiasdieeindevandieWetis,betekenditdatdaargeenregverdigingdaardeurisnie(Gal2:16).Dítwasnatuurlikaltydwaar,maardaarisboonopgeenheiligmakingofvolmakingdeurdieWetnie(Heb7:19).DitbehoortdusbaieduidelikteweesdatdieWettot’neindegekomhetindieMessias,endatditnievirregverdigmakingofheiligmakinggebruikkanwordnie.Ditisveralvirdiegelowigekragteloosgemaak.

Drie:DieWetwasnooitbedoelom’npermanentereëlingteweesnie,maar’ntydelikeeen.DitwordinGalásiërs3:19genoem:Wat beteken die wet dan? Dit is bygevoeg weens die oortredinge, totdat

die saad aan wie die belote gedoen is, sou kom.

PaulusverklaarinhierdiekonteksdatdieWetvanMoses’nbyvoegingtotdieVerbondvanAbrahamwas(v15-18).Ditisbygevoegmetdiedoelomsondebaieduideliktemaak,sodatalmalsouweetdathulleontbreekaanGodsestandaardvanregverdigheid.Ditwas’ntydelikebyvoegingtotdieSaad,dieMessias,soukom;noudatHygekomhet,isdieWetverby.Diebyvoeginghetbydiekruisophouwerk.

Vier:DanksydieMessiasisdaar’nnuwepriesterdomvolgensdieOrdevanMelgisédek,nievolgensdieOrdevanAäronnie.DieWetvanMoseshetdiegrondslaggevormvandieLeviiesePriesterdom;daarwas ’n onverbreekbare verband tussen dieWet vanMoses en die Leviiese Priesterdom. ’nNuwepriesterdomhetdus’nnuweWetgenoodsaakwaaronderditkonfunksioneer,aldusHebreërs7:11-18.DiepuntwatinHebreërs7:11-12gemaakword,isdatslegseenipepriesterdomkragtensdieWettoegelaatis,naamlikdieLeviiesePriesterdom.DieLeviiesePriesterdomkonnievolmaakt-heidbewerknie.DitwordinHebreërs9:11-10:18verduidelik,wattaamlikduidelikverklaardatdiere-bloednievolmaaktheidkonbewerknie;slegsdieMessiassebloedkonditdoen.DieWetvanMoseswasdiegrondslagvandieLeviiesePriesterdom.DieafskaingvandieLeviiesePriesterdomendievervangingdaarvandeur’nnuwepriesterdom,diePriesterdomvanMelgisédek,het’nvervangingvandieWetgenoodsaak.SolankdieWetvanMosesvankragwas,wasgeenanderpriesterdombui-tendiévanAäronofdieLevietegeldignie(Heb7:13-17).IsdieWetvervang?Hebreërs7:18verklaardatdieWetvanMoses‘opgehef’is.Omdatditniemeervankragisnie,isdaarnou’nnuwepriester-domvolgensdieOrdevanMelgisédek.IndiendieWetvanMosesnogsteedsvankragwas,souJesusnieas’npriesterkonoptreenie.MaaromdatdieWetvanMosesniemeervankragisnie,kanJesus’npriesterweesvolgensdieOrdevanMelgisédek.DieWetvanMosesisgevolglik‘opgehef’tengunstevan’nnuweWet,watdiegrondslagvormvirdiepriestervolgensdieOrdevanMelgisédek.

Vyf:DieskrywervanHebreërssêverderdatbogenoemdewaarheidreedsin8:8-13deurdieprofetevoorsienis.Inverse8-12haalhydieNuweVerbondvanJeremia31:31-34aan,enkomdaninvers13totdieslotsom:As Hy sê ’n nuwe verbond, het Hy die eerste oud gemaak; en wat oud word en

verouder, is naby die verdwyning.

DieWetvanMoseshetdussaammetJeremiaouergeword,enverdwynmetdieMessiassedood.

Ses:DieWetwasdie middelmuur van skeidingwatnouvolgensEfésiërs2:14-15afgebreekwas:Want

Hy is ons vrede, Hy wat albei een gemaak en die middelmuur van skeiding afgebreek het deurdat Hy

in sy vlees die vyandskap tot niet gemaak het,naamlik die wet van gebooie wat in inseinge bestaan; sodat Hy, deur vrede te maak, die twee in Homself tot een nuwe mens kon skep.

Soosvroeërgenoem,hetGodvieronvoorwaardelike,ewigeverbondemetIsraelgesluit.AlGodseseëninge,materieelsowelasgeestelik,worddeurmiddelvanhierdievierJoodseverbondebemid-del.Godhetook’nvyfdeverbondgehadwattydelikenvoorwaardelikwas,naamlikdieVerbondvan

18


MoseswatdieWetvanMosesbevathet.DieWetvanMoseshetasdie middelmuur van skeiding

gedienomteverhoeddatNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegees-telikeseëninge.IndiendieWetvanMosessteedsvankragwas,souditsteeds’nmuurvanskeidinggeweeshetomdieNie-Jodewegtehou;hierdiemuurvanskeidingisegterafgebreekmetdiedoodvandieMessias.AangesiendiemuurvanskeidingdieWetvanMoseswas,betekenditdatdieWetvanMosesafgeskafis.Nie-Jodekan,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deelkryaandieJodesegees-telikeseëningedeurmededeelgenotetewordaandiebeloteindieMessiasopgrondvangeloof,enhulledoenditdanook.

DiesewendebewysvandieafskaingvandieWetvanMosesisgegrondopGalásiërs3:23-4:7.Inhierdieteksgedeelte,worddieWetbeskouas’nminderjarigeseonderwyseroftugmeesterwatsygeloofindieMessiastotwasdommoetbring(v24).Nadathy’ngelowigegewordhet,ishyegterniemeeronderhierdietugmeester,watdieWetvanMosesis,nie(v25).HierdieteksgedeeltewyssoduideliksoosdagligdatdieWetweensdieMessiassekomsniemeervankragisnie.

DieagtstebewysvandieafskaingvandieWetvanMosesis2Korinthiërs3:2-11,watdiedeelvandieWetwatmensediegraagstewilbehou,dieTienGebooie,onderdieloepneem.’nMensmoetindieeerstepleksienwatPaulusaangaandedieWetvanMosessê.Invers3en7komdieTienGe-booietersprake,aangesiendithulleiswatop klippe gegraveerwas.Invers7wordditdiebediening

van die doodgenoem.Invers9wordditdiebediening wat veroordeelgenoem.Hierdiebeskrywingsisnegaief,maargeldig.Diehoofpunt isdusdatdieWetvanMoses,watbyuitstekdeurdieTienGebooieverteenwoordigword,’nbediening van die dooden’nbediening wat veroordeelis.IndiendieTienGebooievandagsteedsgegeldhet, soudit steedswaargeweeshet.Hullegeldegterniemeernie,wantdaarstaaninvers7en11datdieWet‘vergaan’het.DieGrieksewoordwatgebruikword,iskatargeo,watbeteken‘omkragteloostemaak’.AangesiendiekleminhierdiegedeelteopdieTienGebooieval,betekenditdatdieTienGebooieverbygegaanhet.Diekernboodskapisbaieduidelik.DieWetvanMoses,endieTienGebooieindiebesonder,isniemeervankragnie.Trouens,dievoorrangvandieWetvandieMessiasblykuitdiefeitdatditnooitkragteloosgemaakkanwordnie.Bedelingsleerdringnie–soosVerbondsteologie–daaropaandatdieTienGebooiesteedsvankragis,endoendaneksegeiesegimnasiekomdieSabbatsviering,wateintlikdeurdieTienGebooievereisword,tevermynie.

Omhierdieafdelingoptesom,dieWetis’neenheidvan613gebooie,enhullealmaliskragteloosgemaak.DaarisgeengebodwatverbydiekruisvandieMessiasstreknie.DieWetbestaanenkanas’nonderrigmiddelgebruikwordomGodsestandaardvangeregigheid,diemenssesondigheidensybehoeteaan’nplaasvervangendesoendoodteillustreer.DitkangebruikwordombaiegeestelikewaarhedeoorGodsemenswordingoortedra.DitkangebruikwordomiemandnadieMessiastoetelei(Gal3:23-25).Dithetegterheeltemalopgehouomtefunksioneeras’ngesagsiguuroordieindividu.Ditisniemeerdiegrondreëlvangelowigesselewenie.

3. Diemorelewet

DiederdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMoseshandeloordievraag:‘Watvandiemo-relewet?’BaiemenseprobeergewoonlikomhierdiedeelvandieWetvanMosestebehou,enkomdaaromtotdieslotsomdatdieWetvanMosesnoggeld.DiemorelewethetegterdieWetvanMosesvoorafgegaan.DiemorelewetisniedieselfdeasdieWetvanMosesnie.AdamenEvahetdiemorelewetlankvoorMosessetydalverbreek.SatanhetdiemorelewetalselfsvoorAdamverbreek.DieWetvanMoseshetgestaltegegeeaandiemorelewet,maardithetniediemorelewetgeskepnie.DiemorelewetisnoubeliggaamindieWetvandieMessias.

4. Mathéüs5:17-18

DievierdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesdraaiom’ngunstelingbeswaarteendieleringdatdieWetvanMosesbeëindigis.HierdiebeswaarspruituitdieMessiassewoordeinMathéüs5:17-18:MOENIE dink dat Ek gekom het om die wet of die profete te ontbind nie. Ek het nie gekom om

te ontbind nie, maar om te vervul. Want voorwaar Ek sê vir julle, voordat die hemel en die aarde verby-

gaan, sal nie een jota of een iteltjie van die wet ooit verbygaan totdat alles gebeur het nie.

Mensewathierdieteksgedeelteaanhaal,lewedikwelsinstryddaarmee.DitisduidelikdatJesusoordieWetvanMosesgepraathet.Togaanvaardiemensewathierdieteksgedeeltegebruikniehuleie

19


leringdaaroornie,wanthullemoetnoodwendigbaievandiegebooievandieWetvanMoses,ofdiemeeste,opdieeenofandermanierafskaf.Diegebooieoordiepriesterdomenoferandesisblooteenvoorbeeld;andervoorbeeldewatgenoemkanword,sluitdievoedselweteenkledingwetein.Ongeagwaterbetekenismoontlikhede–soos,ondermeer, ‘vervang’, ‘totgrotervervullingbring’,‘diewarebetekenisvoortbring’–ingespanwordomhierdieveranderingtebeskryf,isditduidelikdat’ngrootklompvandie613gebooieniemeergeldsooswatditgeskryfstaannie.IndienhullemetdieWetvanMosesslegsnadiemorelegebooieverwys,staafhulaanhalingvanMathéüs5:17-18niehulargumentnie.

Vers19voegdieminstebelangrikegebooieby,watmeerasblootdiemorelegebooieinsluit;dieklemisopdiehelewet,al613gebooie.Vers19sê:Elkeen dus wat een van die minste van hierdie gebooie

breek en die mense só leer, sal die minste genoem word in die koninkryk van die hemele; maar elkeen

wat dit doen en leer, hy sal groot genoem word in die koninkryk van die hemele.

Vers19kanniegeïgnoreerwordnie.Ditiswaar:JesushetgekomomdieWettevervul,maardieWetvanMoseshetniegeëindigmetdiekomsvandieMessiasofdeursylewenie,maardeursydood.HywassylewelankonderworpeaandieWetvanMoses,enmoeselkegebodwatopHomvantoepassingwas,nakom–niesooswatdierabbi’sditvertolkhetnie.HyhetdiestellinginMathéüs5:17-19gemaakterwylHynoggeleefhet.SelfstoeHynoggeleefhet,hetHyreedsgeïmpliseerdatHybesigwasomdieWetafteskaf.OnsvindeenvoorbeeldinMarkus7:19(1983-vertaling):Daarmee het Hy alle kos rein

verklaar.KandithoegenaamdduidelikergestelwordasdítdatJesustenminstedievoedselgebooieafgeskafhet?Bywysevanherhaling:AlmalmoeterkendatgrootdelevandieWetniemeervantoe-passingissooswatMosesditvoorgeskryfhetnie.Isditafgeskafofnie?OmheeltydaantevoerdatdieWetvanMosessteedsvankragis,ofdatditdieselfdeasdieWetvandieMessiasis,terwyl’nmensdiebesonderhedevandieeinsteWetignoreer,isteenstrydigen’nteologiesedenkfout.

Watdiebetekenisvandiewoordvervulbetref,gebruikMathéüsdieGrieksetermdeurgaansmetverwysingnadievervullingvanprofesieendiegevolglikeahandelingdaarvan.Mathéüs1:22-23sêdatdieprofesievanJesaja7:14vervulis,datditdieprofesieafgehandelhetendatniksindietoekomsditduskanvervulnie.Om’nprofesiete‘vervul’betekenomtebereikwatditvereishet;daarteenoorbeteken‘ontbind’omditnietebereiknie.

5. DieWetvanChristus

DievyfdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMoses isdatdieWetvanMosesafgeskaf isendatgelowigesnouonder’nnuweWetstaan.Galásiërs6:2noemhierdienuweWetdiewetvanChristus,enRomeine8:2noemditdiewetvandieGeesvandielewe.Dit is ’nsplinternuweWet,heeltemalapartvandieWetvanMoses.DieWetvandieMessiasbevataldieMessiasendieapostelsseindividuelegebooiewatvantoepassingisop’nNuwe-Testameniesegelowige.DiebesonderhedevanhierdietydperksalonderdieNuweVerbondbespreekword.

6. Diebeginselvanvryheid

DiesesdepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesisdatiemandwatindieMessiasglo,vry-gestelisvandieWetvanMoses.Ditbetekendathyvrygestelisvandievereisteomenigegebodvandaardiestelselnatekom.AandieanderkantishyookvryomdelevandieWetvanMosesnatekomindienhywil.DiebybelsegrondslagvirhierdievryheidomdieWetteonderhou,kanindieoptredevanPaulus,diebestevoorbeeldvanvryheidvandieWet,gesienword.SygeloteinHandelinge18:18spruituitNúmeri6:2,5,9en18.SybegeerteomPinksterinJerusalemdeurtebring,komuitDeu-teronómium16:16.DieduideliksteteksgedeelteisHandelinge21:17-26,waaronssienhoePaulus,dieapostelvanvryheidvandieWet,dieWetonderhou.DiegelowigeisvrygestelvandieWet,maarhyisookvryomdeledaarvanteonderhou.Indien’nJoodsegelowigedusgedringvoelomhomdaar-vanteweerhouomvarkvleisteeet,ishyvryomdittedoen.Dieselfdegeldviraldieandergebooie.

EnigegelowigewatvrywilliginstemomsekeregebooievandieWetvanMosesnatekom,moetegtertweegevarevermy.Eengevaarisdieideedathydaardeurbydratotsyeieregverdigmakingenhei-ligmaking.Ditisonwaar.Dietweedegevaarisdat’nmensverwagdatanderdieselfdegebooiemoetnakomwatjybesluithetomnatekom.Ditisnetsoverkeerdengrensaanweisisme.DiepersoonwatsyvryheiduitoefenomdieWettegehoorsaam,moetdieanderpersoonsevryheidrespekteeromditnietegehoorsaamnie.

20


7. DieSabbat

DiesewendepuntonderdiestatusvandieVerbondvanMosesisdatdieSabbatdieteken,seëlenbewysvandieVerbondvanMosesis.Solankaswatdieverbondvankragwas,wasdieSabbatswetverpligtend.AangesiendieWetvanMoseskragteloosgemaakis,isdieSabbatsgebodniemeervantoepassingnie.DiegenewatinstrydhiermeeaandringdatdieWetvanMosesnoggeld,dringookdaaropaandatdieSabbatswetgeld.HulleignoreeregterdítwatMosesoorSabbatsvieringgeskryfhetheeltemal,enveranderselfsdiedagvandieweek–ietswatdieWetvanMosesnietoelaatnie.BaieJoodsegelowigesdringookaanopverpligteSabbatsviering.Hoewelhulaandrangopdienako-mingvandieWetvanMoses’nteenstrydigheidskep,houhulledittenminsteopdiesewendedagvandieweek.DieargumentewatvirverpligteSabbatsvieringaangevoerword,wordnatuurlikbynauitsluitlikopdieOuTestamentgegrond;daarisgeenNuwe-Testameniesegebodvirgelowigesindiealgemeen,ofvirJoodsegelowigesindiebesonder,omdieSabbatteviernie.DieaanspraakdatSab-batsvieringdeelvandieNuweVerbondis,wordnêrensdeurSkrifgedeeltesoordieNuweVerbondselfgesteunnie.Indiendaarhoegenaamdietsstaan,saldittrouensdieteenoorgesteldesê.

VI. DIE GRONDVERBOND

Hierdieverbond is,bygebrekaan ’nbeternaam,algemeenbekendasdiePalestynseverbond,wantdithandelgrootliksoordielandwateeuelankasPalesiniëbekendgestaanhet.Hierdietermistansonvanpasweenstweeredes.Een:DienaamisnádieTweedeJoodseOpstandonderBarKochba(132-135n.C.)deurdieRomeinsekeiserHadrianaandielandgegee.SydoelwasomenigeJoodsesenimentaandieLanduittewisasdeelvansybeleidomdieLandte‘dejudaïseer’.Twee:WeensdiehistoriesegebeureindieMidde-OosteinIsraelsemodernegeskiedenis,worddienaammeermetArabiereverbindasmetJode.Die‘Grond-verbond’salwaarskynlik ’nbeteritelvirhierdieverbondwees,aangesien ‘Palesinië’ inelkgevalnie ’nBybelsebenoemingisnie.InhierdiestudiesalonsdusdaarnaverwysasdieGrondverbond,maarletdaaropdatditdieselfdeisaswatbaieboekedie‘PalestynseVerbond’noem.

A. Deuteronómium29:1-30:20

HoewelhierdieverbondindievyfdeboekvanMosesval,wysDeuteronómium29:1duidelikdatdaar’nonderskeidtussendieGrondverbondvandieVerbondvanMosesis:DIT is die woorde van die verbond

wat die HERE Moses beveel het om met die kinders van Israel te sluit in die land Moab, behalwe die ver-

bond wat Hy met hulle by Horeb gesluit het.

Deuteronómium30:1-10beskryf’npaarvandieGrondverbondsebepalings:EN as al hierdie dinge oor

jou kom, die seën en die vloek wat ek jou voorgehou het, en jy dit ter harte neem onder al die nasies

waarheen die HERE jou God jou verdryf het, en jy jou tot die HERE jou God bekeer en na sy stem luister

net soos ek jou vandag beveel, jy en jou kinders, met jou hele hart en met jou hele siel, dan sal die HERE

jou God jou lot verander en Hom oor jou onferm; en Hy sal jou weer versamel uit al die volke waarheen die HERE jou God jou verstrooi het. Al was jou verstrooides aan die einde van die hemel, daarvandaan

sal die HERE jou God jou versamel, en daarvandaan sal Hy jou gaan haal. En die HERE jou God sal jou

bring in die land wat jou vaders in besit geneem het, en jy sal dit in besit neem; en Hy sal aan jou goed

doen en jou vermenigvuldig meer as jou vaders. En die HERE jou God sal jou hart besny en die hart van

jou nageslag, om die HERE jou God lief te hê met jou hele hart en met jou hele siel, dat jy kan lewe. En

die HERE jou God sal al hierdie vloeke op jou vyande en op jou haters lê wat jou vervolg het. Maar jý

sal weer na die stem van die HERE luister en al sy gebooie doen wat ek jou vandag beveel. En die HERE

jou God sal die goeie aan jou oorvloedig gee in al die werk van jou hand, in die vrug van jou liggaam

en in die vrug van jou vee en in die vrugte van jou land; want die HERE sal weer oor jou ten goede bly

wees soos Hy bly was oor jou vaders, as jy na die stem van die HERE jou God luister om sy gebooie en sy

inseinge te hou wat in hierdie wetboek geskrywe is; as jy jou tot die HERE jou God bekeer met jou hele hart en met jou hele siel.


DieverbondistussenGodenIsraelgesluit,dieselfdetweepartyeasindieVerbondvanMoses.

21



Daarkanagtbepalingsuithierdieteksgedeelteafgeleiword.Een:MoseshetprofeiesoorIsraelsetoe-komsigeongehoorsaamheidaandieWetvanMosesenhaargevolglikeverstrooiingoordiehelewêreldgepraat(29:2-30:1).AldieoorblywendebepalingshandeloorverskillendefasetevanIsraelseuiteinde-likeherstel.Twee:Israelsalhullebekeer(30:2).Drie:DieMessiassalterugkeer(v3a).Vier:Israelsalweerversamelword(v3b-4).Vyf:IsraelsaldieBeloofdeLandinbesitneem(v5).Ses:Israelsalvernuweword(v6).Sewe:Israelsevyandesalgeoordeelword(v7).Agt:Israelsaloorvloediggeseënword,spesiiekdieseëningevandieMessiaanseTydperk(v8-20).

D. Diebelangrikheidvandieverbond

DiespesialekenmerkvandieGrondverbondisdatditbevesigdatdieLandsekaartentransportaanIsraelbehoort.Hoewelsyontrouenongehoorsaamsouwees,soudieregopdieGrondnooitvanhaarafweggevatwordnie.VerderbewysditdatdievoorwaardelikeVerbondvanMosesniedieonvoorwaar-delikeVerbondvanAbrahamopgehefhetnie.PartymensemagdinkdatdieVerbondvanMosesdieVerbondvanAbrahamvervanghet,maardieGrondverbondwysdatditniediegevalisnie.DieGrond-verbondis’nverbredingvandieoorspronklikeVerbondvanAbraham.DitbreidieGrondkwessieuitenbeklemtoondieGrondbeloteaanGodseaardseJoodsevolktenspytevanhulongeloof.DieVerbondvanAbrahamwysdateienaarskapvandieGrondonvoorwaardelikis,terwyldieGrondverbondwysdatdiegenieingvandieGrondahangvangehoorsaamheid.


DieGrondverbondiseeuelaterinEségiël16:1-63bevesig.InhierdiebaiebelangriketeksgedeelteoorGodseverhoudingmetIsrael,vertelGodvansyliefdevirIsraelinhaarbeginjare(v1-7).LaterhetGodIsraelgekies;IsraelhetmetGodgetrouensodoendedieHereseVrougeword(v8-14).Israelhetegtergehoereerenhaarselfdeurafgodediensskuldiggemaakaangeestelikeowerspel(v15-34);daaromwasditnodigomhaardeurmiddelvandieverstrooiingtestraf(v35-52).Hierdieverstrooiingisegternieinaalnie;danksydieGrondverbondsal Israel indie toekomsweerherstelword(v53-63).HullewasskuldigaandieverbrekingvandieVerbondvanMoses(v53-59),maarGodsaldinkaandieverbondwatHymetIsraelgesluithetindiedaevanhaarjeug(v60a)en’newigeverbondoprig,dieNuweVerbond(v60b),watsalleitotIsraelseredding(v61-63).


DieGrondverbond,synde’nonvoorwaardelikeverbond,isbeslisnogsteedsvankrag.

VII. DIEVERBONDVANDAWID

A. Skrif

Indieeersteteksgedeelte,2Samuel7:11b-16,valdieklemopSalomo:Die HERE gee jou te kenne dat die

HERE vir jou ’n huis sal sig. As jou dae vol is en jy met jou vaders ontslaap het, sal Ek jou nakomeling wat uit jou liggaam sal voortkom, laat optree en sy koningskap bevesig. Hý sal vir my Naam ’n huis bou, en Ek sal sy koninklike troon bevesig tot in ewigheid. Ek sal vir hom ’n vader wees, en hy sal vir My ’n seun wees; sodat as hy verkeerd handel, Ek hom sal straf met ’n menslike roede en met slae van mensekinders.

Maar my goederierenheid sal van hom nie wyk nie, soos Ek dit ontrek het aan Saul wat Ek voor jou aan-

gesig verwyder het. En jou huis en jou koningskap sal bestendig wees tot in ewigheid voor jou; jou troon

sal vasstaan tot in ewigheid.

Die tweedebeskrywing,waardie klemopdieMessias val,word in 1 Kronieke17:10b-14 aangetref:Daarom gee ek jou te kenne dat die HERE vir jou ’n huis sal sig. En as jou dae vol is om heen te gaan saam met jou vaders, sal Ek jou nakomeling wat uit jou seuns sal wees, laat optree en sy koningskap bevesig. Hý sal vir My ’n huis bou, en Ek sal sy troon bevesig tot in ewigheid. Ék sal vir hom ’n vader wees, en hý sal vir My ’n seun wees, en my goederierenheid sal Ek van hom nie laat wyk soos Ek dit ontrek het aan hom wat voor jou gewees het nie. Maar Ek sal hom laat bestaan in my huis en in my koninkryk tot in ewigheid,

en sy troon sal vas staan tot in ewigheid.

22



DieverbondisgesluittussenGodenDawidinsyhoedanigheidashoofvandieHuisendieRykvanDawid,dieenigsteregmaigeaanspraakmakeropdieTroonvanDawidinJerusalem.


’nNoukeurigestudievanalbeiBybelsebeskrywingsbringsewebepalingsvandieVerbondvanDawidnavore.Een:Dawidkrydiebelotevan’newigeryk(2Sam7:11b,16;1Kron17:10b).NikssouooitdieHuisvanDawidtotnietmaaknie;ditsouvirewigvoortbestaan.Hoewelhulideniteitniebekendisnie,isdaartotvandagtoenogledevandieHuisvanDawidwatêrensindieJoodsegemeenskapleef.

Twee:EenvanDawidseseuns,teweteSalomo,soudietroonnáDawidbestyg(2Sam7:12).AbsalomenAdónia,tweevanDawidseanderseuns,hetdietroonwederregtelikprobeertoeëien,maarSalomo–enslegsSalomo–souDawidsetroonbestyg.

Drie:SalomosoudieTempelbou(2Sam7:13a).HoewelDawidhardbegeerhetomGodseTempeltebou,hethybaiebloedaansyhandegehadenwashyopeentydsipaanmoordskuldig.HyisdusverbiedomdieTempeltebou.Dietaaksouopsyseun,Salomo,seskouersrus.

Vier:DietroonvanDawidsekoninkryksouvasstaantotinewigheid(2Sam7:13b,16).DitwasnieSa-lomoselfwatvirewigsouvasstaannie;eerderdietroonwaarophysousit.

Vyf:Salomosougestrafwordvirongehoorsaamheid,maarGodsouniesygoederierenheid(2Sam7:14-15)vanhomlaatwyknie.GodhetvroeërsygoederierenheidvankoningSaullaatwykweensSaulseon-gehoorsaamheid.Diebelotewordegtergemaakdat,hoewelSalomoongehoorsaamkanweesenGodsestrafopdiehalskanhaal,Godsegoederierenheidnievanhomsalwyknie.Diewoordgoederieren-

heidbeklemtoonverbondslojaliteit.Salomohetwelinafgodediensverval,dieergstemoontlikesondeindieSkrif.SaulsesondewasniesoergsoosSalomos’nnie,entogisdiekoninkrykvanSaulseHuisafweggeneem,maarnievanDawidseHuisnie.Ditillustreerdieaardvan’nonvoorwaardelikeverbond.Salomowasdeelvanso’nverbond,maarSaulnie.

Ses:DieMessiassaluitdieSaadvanDawidkom(1Kron17:11).Indieteksgedeelteuit2SamuelvaldieklemopSalomo,maarindieteksgedeelteuit1Kronieke,duiditopdieMessias.Indiegedeelteuit1KroniekebedoelGodniedateenvanDawidseeieseunssetroontot in ewigheidbevesigsalwordnie,maardieSaadvaneenvansyseunswatbaiejarelatersoukom.

Sewe:DieMessiasensytroon,huisenkoninkryksaltot in ewigheidvasstaan(1Kron17:12-15).Inhier-diegedeelteisditdiePersoonSelfwatvirewigopDawidsetroongevesigword,nienetdietroonnie.Dieklemindiégedeeltevan1KroniekevalduideliknieopSalomonie,maaropdieMessias.Ditishoe-komhierdiegedeeltenie–soosdiegedeeltein2Samuelweldoen–diemoontlikheidvansondenoemnie;indieMessiassegevalissondeniemoontliknie.DieMessiasensytroon,syhuisensykoninkryksalvasstaantot in ewigheid.

OmdieVerbondvanDawidoptesom:GodhetaanDawidvierewigdurendedingebelowe:’newigeHuisofryk,’newigeTroon,’newigeKoninkryken’newigeAfstammeling.DieewigdurendheidvandieHuis,TroonenKoninkrykisgewaarborg,omdatdieSaadvanDawid’nhoogtepuntbereikinEenwatSelfewigis:dieMessiaanseGod-Mens.


DieuniekebelangrikheidvandieVerbondvanDawidisdatditdieSaad-aspekvandieVerbondvanAbra-hamuitbrei.VolgensdieVerbondvanAbraham,soudieMessiasuitAbrahamseSaadkom.DithetblootverklaardatHy’nJoodsouweesendatHyaanenigevandieTwaalfStammekonbehoort.Later,inJakobsetyd,isdieSaad-aspekbeperktotslegs’nlidvandieStamvanJuda(Gen49:10).NouisdiekringomdieMessiaanseSaad-aspeknógnouergetreknaeenfamilieindieStamvanJuda,diefamilievanDawid.

DiekringomdieSaadisdusgeleideliknouergetrek.VolgensdieVerbondvanEden,moetdieMessiasuitdieSaadvandievroukom,maardithetbetekendatHyuitenigedeelvandiemensdomkonkom.VolgensdieVerbondvanAbrahammoesHyuitdieJoodseraskom,watbetekenhetdatHyuitenigestamvanIsraelkonkom.MetdiebevesigingvanhierdieverbonddeurdietwaalfseunsvanJakobisdit

23


bepaaldatHyuitdieStamvanJudamoetkom,maarditgeeHomdievryheidomuitenigefamilieinJudatekom.DieVerbondvanDawidhetbepaaldatdieMessiasuitDawidsesaadmoeskom.DiekringsouinJeremia22:24-30nogverderverkleinword,waardaarstaandatdieMessiasuitdieHuisvanDawidsoukom,maarniedeurGonja(Jojagin,1983-vertaling)nie.


DieVerbondvanDawidisin’nhelepaaranderteksgedeeltesverderbevesig:2Samuel23:1-5;Psalm89:1-53;Jesaja9:6-7;11:1;Jeremia23:5-6;30:8-9;33:14-17,19-26;Esëgiël37:24-25;Hoséa3:4-5;Amos9:11;Lukas1:30-35,68-70,enHandelinge15:14-18.


DieVerbondvanDawidisook’nonvoorwaardelikeverbondenisas’newigeverbondbeslisnogvankrag.

VIII. DIENUWEVERBOND

A. Skrif

’nAantalteksgedeelteshandeloorofhouverbandmetdieNuweVerbond,endaarsalhierondernabaievanhulleverwysword.DiegrondliggendeteksisegterJeremia31:31-34:Kyk, daar kom dae, spreek die

HERE, dat Ek met die huis van Israel en die huis van Juda ’n nuwe verbond sal sluit; nie soos die verbond

wat Ek met hulle vaders gesluit het op dié dag toe Ek hulle hand gegryp het om hulle uit Egipteland uit te

lei nie -- my verbond wat húlle verbreek het, alhoewel Ék gebieder oor hulle was, spreek die HERE. Maar dit is die verbond wat Ek ná dié dae met die huis van Israel sal sluit, spreek die HERE: Ek gee my wet in

hulle binneste en skrywe dit op hulle hart; en Ek sal vir hulle ’n God wees, en hulle sal vir My ’n volk wees.

En hulle sal nie meer elkeen sy naaste en elkeen sy broer leer nie en sê: Ken die HERE; want hulle sal My

almal ken, klein en groot onder hulle, spreek die HERE; want Ek sal hulle ongeregigheid vergewe en aan hulle sonde nie meer dink nie.


HierdieverbondwordtussenGodenIsraelgesluit,enditwordinanderteksgedeeltesverderbevesig,insluitende:Jesaja55:3;59:21;61:8-9; Jeremia32:40;Eségiël16:60;34:25-31;37:26-28,enRomeine11:26-27.


Uitdieoorspronklikeverbond,dieonderskeiebevesigingsendieinwydingdaarvanindieNuweTesta-ment,kanaltesaamnegebepalingsgelysword.

Een:Ditis’nonvoorwaardelikeverbondwatGodenalbeiHuisevanIsraelbetrek(Jer31:31).DitwordniebloottussenJudaenGod,oftussenIsraelenGod,gesluitnie,maardithetalbeiHuisevanIsraelin-gesluit.DitomvatdusdieheleJoodsenasie:dieafstammelingevanAbraham,IsakenJakob.LetweldatdieverbondniemetdieKerkgesluitisnie.

Twee:DitisduidelikonderskeibaarvandieVerbondvanMoses(Jer31:32).Ditisniebloot’nverdereuitbreidingvandieVerbondvanMosesnie,maarstaanapartdaarvan.DitmoetuiteindelikdieVerbondvanMoses,watnouverbreekis,vervang.

Drie:DitbeloofdievernuwingvanIsrael(Jer31:33;Jes59:21).Diesleutelaspekvanhierdieheleverbondisdieseëningvanverlossing,watIsraelsenasionalevernuwinginsluit.

Vier:DievernuwingvanIsraelisbestemomuniverseelonderalleJodetewees(Jer31:34a;Jes61:9).DienasionaleverlossingisbestemomelkeindividueleJoodsepersoontedek,enditisbestemomwaarteweesviropeenvolgendegeslagte,vanafdietydwanneerdieaanvanklikevernuwingvanIsraelplaasvind.TydensdieKoninkryk,salaldienie-wedergeboremensedusNie-Jodewees.Daarsaldaargeenonge-reddeJodeweesindieheletydperkwatdieKoninkrykduurnie.DitisdieredewaaromditnienodigsalweesvireenJoodomvir’nandertesêKen die HEREnie,wanthullesalHomalmalken.

24


Vyf:Daarisvoorsieningvirdievergifnisvansonde(Jer31:34b).DieNuweVerbondsaldiejuistedingdoenwatdieVerbondvanMosesniekondoennie.DieVerbondvanMoseswasslegsinstaatomdiesondevanIsraeltebedek,maardieNuweVerbondsalditwegneem.Ditis’naanvullendeseëningbydieseëningvanverlossing.

Ses:Die inwoningvandieHeiligeGeesword’nwerklikheid(Jer31:33;Eség36:27).DieredewaaromIsraelonderdieVerbondvanMosesversuimhetomdieWetteonderhou,isomdatdiemensediekraggekorthetomaanGodsestandaardevanregverdigheidtevoldoen.DieWetvanMoseshetniediein-woningvandieHeiligeGeesbewerkstellignie;ditwasniedieWetsedoelnie.MaardieNuweVerbondgaanjuisdítdoen,enelkeJoodsalbemagigwordomGodsewerkvanregverdigheidtedoen.Ditis’nseëningwatuitdieseëningvanverlossingspruit.

Sewe: Israelsaloorvloediggeseënwordmetmateriëleseëninge(Jes61:8; Jer32:41;Eség34:25-27).DieWetvanMoseshetwelgehoorsaamheidmetmateriëleseëningebeloon,maarIsraelwasmeestalongehoorsaamweenshaarversuimomdieWetnatekom.DaardieversuimsalegternieonderdieNuweVerbondplaasvindnie.DieHeresal,insamehangmetIsraelsevernuwingenbemagigingomdieWetnatekom,materiëleseënuitstort.

Agt:DieHeiligdomsalherbouword(Eség37:26-28).DieVerbondvanMoseshetvoorsieninggemaakvirdieoprigingvandieTabernakel.DieVerbondvanDawidhetvoorsieninggemaakvirdieoprigingvandieEersteTempeldeurSalomo.DieNuweVerbondsalvoorsieningmaakvirdieoprigingvandieMessiaanseofMillennialeTempel.HierdieTempelsalIsraelkonstantherinneraanalleswatGodgedoenhet.

Nege:NetsoosdieVerbondvanMosesdieWetvanMosesbevathet,bevatdieNuweVerbonddieWetvandieMessias(Rom8:2;Gal6:2).DieWetvandieMessiasbevat,netsoosdieWetvanMoses,baieindivi-duelegebooiewatvantoepassingisopNuwe-Testameniesegelowiges.HierdiebeveleisófdeurJesusSelfófdeurdieapostelsgegee.’nEenvoudigevergelykingvandiebesonderhedewysgoudatditniedieselfdeasdieWetvanMosesisofkanweesnie.Vierwaarnemingskanaangetekenword.Eerstens,baiegebooieisdieselfdeasdieWetvanMosess’n.NegevandieTienGebooieverskynbyvoorbeeldookindieWetvandieMessias.TweedensisdaaregterbaiewatvandieWetvanMosesverskil.DaarisbyvoorbeeldgeenSab-batswet(Rom14:5;Kol2:16)ofvoedselbeperkings(Mark7:19;Rom14:20)meernie.DerdenswordpartygebooieindieWetvanMosesversterkdeurdieWetvandieMessias.DieWetvanMoseshetbyvoorbeeldgesê:Jy moet jou naaste liehê soos jouself(Lev19:18);dithetdiemensasdiestandaardgestel.DieWetvandieMessiassê:Julle [moet] mekaar liehê net soos Ek julle liefgehad het(Joh15:12);ditmaakdieMessi-asdiestandaard,enHyhetdiemensliefgenoeggehadomvirhomtesterwe.VierdensverskafdieWetvandieMessias’nnuwemoivering.DieWetvanMoseswasnaamlikgebouopdievoorwaardelikeVerbondvanMoses.Diemoiveringwasdus:Doen,sodatjygeseënkanword.DieWetvandieMessiasisgebouopdieonvoorwaardelikeNuweVerbond.Diemoiveringisdus:Jywasreedsenissteedsgeseën,doendus.DieredewaaromdaarsobaieverwarringoordieverhoudingtussendieWetvanMosesendieWetvandieMessiasbestaan,isomdatbaiegebooiesoortgelykisaandiéwat’nmensindieWetvanMosesaantref.BaiemensehetdustotdiegevolgtrekkinggekomdatdieWetbehouis.Daarisalreedsgewysdatditniediegevalkanweesnie,endieverduidelikingoordieooreenkomstetussendiegebooiekaneldersgevindword.

Hierdieverduidelikingmaakdiemeestesinas ’nmensbesefdatdaar ’naantalkodes indieBybel is,soosdieKodevanEden,dieKodevanAdam,dieKodevanNoag,dieKodevanMoses,dieNuweKodeendieKoninkrykkode.’nNuwekodebevatdalkpartyvandieselfdegebooieasdievorigekode,maarditbetekenniedatdievorigekodenogvankragisnie.HoewelsekeregebooieindieKodevanAdamookindieKodevanEdenvoorkom,betekenditniedatdieKodevanEdennoggedeeltelikvankragisnie.DithetopgehoutoedieSondevalgebeurhet.DieselfdegeldwanneeronsdieWetvandieMessiasmetdieWetvanMosesvergelyk.Daarisbaiesoortgelykegebooie.Byvoorbeeld,negevandieTienGebooiekangevindwordindieWetvandieMessias,maarditbetekenniedatdieWetvanMosesnogvankragisnie.DieWetvanMosesiskragteloosgemaak,enonsstaannouonderdieWetvandieMessias.Daarisbaieverskillendegebooie.OnderdieWetvanMosesmogonsbyvoorbeeldnievarkvleiseetnie,maarvolgensdieWetvandieMessiasmagons.Daarisbaiesoortgelykegebooie,maarhullebehoortnieteminaantweeverskillendestelsels.Asonsonsdeesdaedaarvanweerhouomtemooroftesteel,doenonsditnieweensdieWetvanMosesnie,maarweensdieWetvandieMessias.Aandieanderkant,asiemandsteel,ishynieskuldigaandieverbrekingvandieWetvanMosesnie,maarskuldigaandieverbrekingvandieWetvandieMessias.DieverpligingwatonstanshetomdieWetvandieMessiastegehoorsaam,spruituitdiehuidigewerkingvandieNuweVerbond.

25



DiebelangrikheidvandieNuweVerbondisdatditdieSeën-aspekvandieVerbondvanAbrahamuitbrei,veraltenopsigtevanverlossing.DitwysuiteindelikhoediegeestelikeseëningevandieJoodseverbondeoorvloeinadieNie-Jode.

E. DieKerkseverhoudingtotdieNuweVerbond

OphierdiepunthetdaarverwarringontstaanoordieverhoudingvandieKerktotdieNuweVerbond.Volgens JeremiaworddieverbondniemetdieKerkgesluitnie,maarmet Israel.Daar iswel ’npaarSkrifgedeelteswatdieNuweVerbondmetdieKerkverbind(Mat26:28;Mark14:24;Luk22:14-20;1Kor11:25;2Kor3:6;Heb7:22;8:6-13;9:15;10:16,29;12:24;13:20).

Diegewildsteoplossingindiekerkgeskiedeniswasdieteologievanvervangingofoordrag,watleerdatdieKerkIsraeltenopsigtevanverbondstatusvervanghet.DieverbondsbeloteswordmetanderwoordetansinendeurdieKerkvervul.Ditisegterduidelikdathullenieleterlikvervulwordnie,dusvoerhulleaandatdiebedoelingwasdathullegeestelikvervulmoesword.Hierdieoplossingnoodsaakegter’nal-legoriesevertolkingvandieverbondeenvergdat’nmensaldiebesonderhedesoosdieGrondbelotesbuiterekeningmoetlaat.

Hierdiesieningwordmetregverwerpdeurdiéwat’nleterlikebenaderingtotdieverbondevolg;hullehettweeanderoplossingsaandiehandgedoen.Een:Partyskrywerssêdatdaartweenuweverbondeis,eenwatmetdieKerkgesluitiseneenwatmetIsraelgesluitis.HierdiesieningwordniedeurdieSkrifseleringgesteunnie.Twee:Anderhetgesêdatdaarslegseenverbondis,maardatdittweeaspektehet–eenwatmetIsraelverbandhoueneenwatmetdieKerkverbandhou.Togsêniksindieverbonddatdaartweeheeltemalverskillendeaspekteisnie.VerderisselfsdiéwathierdiesieninghandhaafnieinstaatomtesêwateraspekmetdieKerkverbandhou,enwateraspekmetIsraelverbandhounie.

Eintlikisdieoplossingniesomoeiliknie,wantditwordduidelikintweeteksgedeeltesuiteengesit.DieeersteisEfésiërs2:11-16:DAAROM, onthou dat julle wat vroeër heidene in die vlees was en onbesnede-

nes genoem word deur die sogenaamde besnydenis wat in die vlees met hande verrig word, dat julle in

dié tyd sonder Christus was, vervreemd van die burgerskap van Israel en vreemdelinge ten aansien van

die verbonde van die belote, sonder hoop en sonder God in die wêreld. Maar nou in Christus Jesus het julle wat vroeër ver was, naby gekom deur die bloed van Christus. Want Hy is ons vrede, Hy wat albei

een gemaak en die middelmuur van skeiding afgebreek het deurdat Hy in sy vlees die vyandskap tot niet

gemaak het,naamlik die wet van gebooie wat in inseinge bestaan; sodat Hy, deur vrede te maak, die twee in Homself tot een nuwe mens kon skep en albei in een liggaam met God kon versoen deur die kruis,

nadat Hy daaraan die vyandskap doodgemaak het.

DietweedeteksgedeelteisEfésiërs3:5-6:… wat in ander tye aan die mensekinders nie bekend gemaak

is nie soos dit nou aan sy heilige apostels en profete geopenbaar is deur die Gees, naamlik dat die hei-

dene mede-erfgename is en medelede van die liggaam en mededeelgenote aan sy belote in Christus deur die evangelie.

Ditkandie‘deelgenoot-siening’genoemword.DiepuntvanhierdieteksgedeeltesisdatGodvieron-voorwaardelikeverbondemetIsraelgesluithet:dieVerbondvanAbraham,dieGrondverbond,dieVer-bondvanDawidendieNuweVerbond.AlGodseseëninge,isiessowelasgeestelik,worddeurmiddelvanhierdievierverbondebemiddel.Daarisegterook’nvyfdeverbond,dievoorwaardelikeVerbondvanMoses.Ditwasdiemiddelmuurvanskeiding.DithetdieNie-Jodebasiesdaarvanweerhouomdeeltekryaandievieronvoorwaardelikeverbondesegeestelikeseëninge.’nNie-Joodwatdieseëningevandieonvoorwaardelikeverbondewougeniet,moeshomselfheeltemalaandieWetvanMosesonderwerp,besnyword,dievoorskritevandieWetaanvaar,en–viralleprakiesedoeleindes–soos’nkindvanAbrahamleef.Nie-JodekonnieinhulhoedanigheidasNie-JodedeelkryaandiegeestelikeseëningevandieJoodseverbondenie;hullewasdusvervreemdvandieburgerskapvanIsrael.Hullehetnieenigevandiegeestelikevoordelewatdeelvandieverbondeis,ontvangnie.NoukanNie-Jode,inhulhoedanigheidasNie-Jode,deurgeloofdeelhêaandiegeestelikeseëningevandievieronvoorwaardelikeverbonde.DitiswaaromNie-Jodevandag‘deelnemers’isaandieJodesegeestelikeseëninge,ennie‘oornemers’nie.

DiekonsepvandeelgenootskapwordookinRomeine11:17gevind:En as sommige van die takke afge-

breek is, en jy wat ’n wilde olyboom was, onder hulle ingeënt is en deel gekry het aan die wortel en die

26


veigheid van die olyboom.DieOlyboomverteenwoordigdieplekvandieJoodseVerbondesegeeste-likeseëninge.Dieipetakkewatdeelhetaandieseëningesluitnatuurliketakke,dieJoodsegelowiges,enwildeolytakke,dieNie-Joodsegelowiges,in.

Volgensvers24behoortdieOlyboomselfegternogsteedsaanIsrael:Want as jy afgekap is van die

olyboom wat van nature wild was, en teen die natuur op die mak olyboom ingeënt kan word, hoeveel te meer kan hulle dan wat dit van nature is, op hul eie olyboom ingeënt word?

DieverhoudingvandieKerktotdieNuweVerbondisdieselfdeasdieverhoudingvandieKerktotdieVer-bondvanAbraham,dieGrondverbondendieVerbondvanDawid.DieisiesebelotesvandieVerbondvanAbraham,sooswatditdeurdieGrondverbondendieVerbondvanDawiduitgebreiis,isuitsluitlikaanIsraelbelowe.DieSeën-aspek,sooswatditdeurdieNuweVerbonduitgebreiis,isegterbestemomdieNie-Jodeintesluit.DieKerkgenietdiegeestelikeseëningevanhierdieverbonde,maarniediemate-riëleenisiesevoordelenie.DieisiesebelotesbehoortnogaanIsrael,ensaluitsluitlikaanIsraelvervulword, veraldiéwaarbydieGrondbetrokke is.Allegeestelike seëningewordegternoumetdieKerkgedeel.DitisdieKerkseverhoudingtothierdievieronvoorwaardelikeverbondetussenGodenIsrael.

DiebloedvandieMessias isdiegrondslagvanverlossing indieNuweVerbond,endít isbydiekruisgestort.DiebloedvandieMessiashetdieNuweVerbondbekragig,ondertekenenverseël(Heb8:1-10,18).DiebepalingsvandieNuweVerbondkanniein,deurofviadieKerkvervulwordnie,maarmoetin,deurenviaIsraelvervulword.DitiswaardatdieVerbondnietansmetIsraelvervulwordnie,maarditbetekenniedatditdaarommetdieKerkvervulmoetwordnie.Hiersien’nmensweerdatnieallebepalingsdadelikvankragwordnie.DieKerkhetslegsdeelaandieNuweVerbondinsoverreditdieVerbondsegeestelikevoordele–soosdievoordeelvanverlossing–ontvang;dieKerkvervulegterniedieVerbondnie.DieKerkhet’ndeelnemergewordaandieJodesegeestelikeseëninge,maardieKerkisnie’noornemervandieJoodseVerbondenie.DieKerkhetdeelaandiegeestelikeseëningeenbelotes,maarnieaandiemateriëleofisieseseëningenie.

F. DieNie-Jodeseplig

DiefeitdatNie-JoodsegelowigesdeelgenotegewordhetvandieJodesegeestelikeseëninge,plaasvol-gensRomeine15:25-27’nverpligingophulle:Maar nou reis ek na Jerusalem in diens van die heiliges.

Want Macedónië en Acháje het dit goedgevind om iets by te dra vir die armes onder die heiliges in Jeru-

salem. Hulle het dit goedgevind, sê ek, en hulle is ook hul skuldenaars; want as die heidene deel gekry het

aan hulle geestelike voorregte, is hulle ook verskuldig om hulle met stolike goedere te dien.

NamatePaulusdieeindevansybriefaandieRomeinenader,siphysyonmiddellikeplanneuit.Invers25verduidelikhywaaromhyniedadeliknahulletoekankomnie.HoewelhyinHoofstuk1’nlangtermynbegeerteuitgespreekhetomnaRometoetegaan,wassybegeerteonderhewigaansyplig.Sypligwasom’nkollekteopteneemenditnadieJoodsegelowigesinJerusalemteneem.Hierdiespesialekol-lektewordelders,in1Korinthiërs16:1-4en2Korinthiërs8-9,ookgenoem.Invers26maakPaulusdiebydraersendieontvangersvandiekollektebekend.DieNie-JoodsegelowigesvanMacedóniëenAchájehetdiegeldgegee,watspesiiekvirarmJoodsegelowigesindiestadJerusalemendielandIsraelbestemwas.Invers27verduidelikPaulusdieNie-JodeseskuldteenoordieJode.HyverklaaronomwondedatNie-JodeskuldenaarsvandieJodeis,ennoemdandierededaarvoor:DieNie-JodehetmededeelgenoteaandieJodesegeestelikeseëningegeword.Vroeër,inRomeine11,hetPaulushullegeleerdatdieNie-Jodemededeelgenoteaangeestelikeseëningegewordhet,maarditisdieJodesegeestelikeseëningewatdeurdieJoodseverbondebemiddelword.DieblotefeitdatdieNie-JodedeelgenotegemaakisvandieJodesegeestelikeseëninge,hetgemaakdathulledieJodeseskuldenaarsis.VolgenshierdieversisdiemanierwaarophullehulskuldteenoorJoodsegelowigesverefenomhullemetmateriëlemiddeletebedien.

G. Diestatusvandieverbond

WatdieKerkbetref,vormdieNuweVerbonddusdiegrondslagvandieBedelingvanGenade.WatIsraelbetref,vormdieNuweVerbonddiegrondslagvandieBedelingvandieKoninkryk.

DieNuweVerbondselfis’nonvoorwaardelikeverbondendaaromewigvankrag.

27


SLOTSOM

AllegeestelikeseëningeisvirgelowigesindieMessias,ongeagofhulleJodeofNie-Jodeis.DeurdieMessiassedoodaandiekruisvirhulsonde,ontvanggelowigesgeestelikevoordelewathullenooitandersinssoukrynie.DieagtverbondevandieBybelisbaieduidelikinhulbepalings,enisnuigvir’ngrondigebegripvandieSkrif.

INDIENUHIERDIEBYBELSTUDIEGENIETHET,BEVEELDR.FRUCHTENBAUMDIEVOLGENDEAAN:

MBS30, 034, 037 en 041.

die agt verbonde van die bybel - faithequip · 2017-04-11 · 3 mbs021 die agt verbonde van die...

Documents