dijital Çağda doğrulama atölyesi - dokuz8haber
TRANSCRIPT
ATÖLYESİDOĞRULAMA
27 Ağustos 2015 Yurttaş Haberciliği Eğitimi
@matakanfoca
James Reason
İyi insanlar kötü hatalar yapar.
En iyilerimiz ise bu hataları önlemek ve düzeltmek için uğraşır.
User Generated Content Kullanıcı Üretimi İçerik
2003 2004 2005 2010 2013 2014
UGCHUB
Yanlış bilgi internette nasıl yayılıyor?
Virallik
yanlış bilgi de en az doğru bilgi kadar hızlı viral oluyor.
Gatekeeper Etkisi
neyi paylaşacağınıza siz değil, gatekeeper karar veriyor.
Felaket anlarında
en çok duyguların zirve yaptığı dönemlerde yayılıyor.
“İnsanlara nedense, gerçek
olmasını istedikleri veya en kötüsünü duyma arzularını
doyuran söylentilere inanmak daha kolay gelir.”
Katherine K. LeeTuscaloosa -Alabama- News
Doğrular nedenyeterli olmaz?
Amaçlı Bilgi Seçimi
genel eğilim: mevcut görüşlerimize uyan kaynak ve bilgilere yönelme,
bunları özellikle arayıp bulma.
Geri Tepme Etkisi
David McRaney
“en derin kanaatlerinize olan inancınız,
aksi yönde kanıtların tehdidi altına girdiğinde
daha da güçlenecektir.”
Güdülenmiş Muhakemeokuduklarımıza akılcı tepkiler
verdiğimizi düşünür; gerçekteyse, önemsediğimiz konulara
yüklediğimiz duyguların güdümünde davranırız.
Doğruluk Yanılgısı
tekrar, güçlü bir etkendir. hafızayla birleştiğinde, doğruluk yanılgısına
dönüşür.
İnternette doğrulama yapmak
doğrulama = yanlışlama
Şüphe duyun
şüphe iyidir, herşeyi sorgulayın.
Tereddüt etmeyin
siz geciktikçe yalan kemikleşiyor.
Pozitif yaklaşın
“Münir Özkul ölmedi” demeyin “yaşıyor” deyin.
Kınamaktan kaçının
siz kınadıkça geri tepme etkisi artıyor.
Oltaya gelmeyin
tık tuzakları (clickbait) oluşturmaktan ya da tuzaklara
tıklamaktan kaçının.
Checklist oluşturun• hafızanıza güvenmenize gerek
kalmaz
• dikkat dağınıklığını engeller• disiplin sağlar
• tekrar edilebilir ve ölçümlenebilir süreç
Fotoğrafı doğrulamak
Görüntünün kaynağı
görüntünün sahibiyle/kaynağıyla iletişime geçin.
Görüntünün yeri, tarihi
görüntünün yeri, tarihi ve yaklaşık zamanını onaylayın.
çekim yapanlar kim?neredeler?
ne zaman oraya gittiler?ne görebiliyorlar?
fotoğrafları ne gösteriyor?neden oradalar?
İpuçları bulun
araç plakalarıhava durumukent simgeleri
giyim tarzıyön işaretleri/harfler
tanınabilen dükkan ya da bina var mı?ne tip bir bölgede/çevrede çekim yapılmış?
Doğrulayın
görüntünün iddia ettiği şeyi doğrulayın.
Belge isteyin
archive.org’u tarayın
Photobomb’a dikkat
Photoshoot’a dikkat
Caps’e (Meme’e) dikkat
ingilizce t-shirt?
halısız camii secdede ayaklar yanda
—————————————————————————————————— Uygulama
Tweeti doğrulamak
Profil gerçek mi?
profil detaylarına ve diğer tweetlerine bakın.
Tarih ve saat doğru mu?
kendi tarih ayarlarınız dahil bütün tarihleri kontrol edin.
Kurumsal hesap var mı?
resmi bir görevi yürüten kişilerin yazdıkları yerine kurumsal
hesapların yazdıklarına inanın.
Tweet silinmiş mi?
siyasetçilerin silinmiş tweetlerine göz atın.
Okullar tatil mi?
—————————————————————————————————— Uygulama
gerçek hesap mı?
tarih doğru mu?
profilinde tweeti bulabiliyor muyuz?
tweetleyip silmiş olmasın?
akpaçıklamayapmış
mı?
yumurta mı?
Kişileri doğrulamak
Pipl
Spokeo
Daha derine: Riffle
chrome eklentisi
Websitesini doğrulamak
who.is
Sıra sizde!
Sunum ve Okuma Listesihttp://matakanfoca.com/dokuz8
