I HC QUC GIA H NI TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

----- -----

TRN TH THU HIN

NH HNG NGH NGHIP CA

SINH VIN SAU KHI RA TRNG

HIN NAY

NGHIN CU TRNG HP TRNG I HC KHOA HC X HI V NHN VN

LUN VN THC S KHOA HC

M ngnh: 60 31 30

H NI 2009

1

PHN I: M U

1. L do chn ti:

Vit nam sau hn hai mi nm thc hin cng cuc i mi do

ng v nh nc lnh o t c nhng thnh tu to ln. Trong s

tng trng kinh t hi nhp vi th gii tip cn nn kinh t tri thc

lm thay i ton b i sng ca nhn dn. Bn cnh nhng thnh tu m

nn kinh t th trng em li vn tn ti tnh trng tht nghip ca sinh

vin sau khi tt nghip. iu ny lm suy gim s tng trng kinh t ca

mt t nc v ny sinh nhiu vn mi bi nn kinh t th trng

khng ch tc ng trc tip n sinh vin m cn tc ng n nhn thc

ca cc bc cha m. Vic nh hng cho con ci hc ci g, ra lm ngh

g, c tri vi s trng cng nh s am m yu thch ca con ci h hay

khng, iu ny t nhiu nh hng n vic la chn ngh nghip ca sinh

vin trc khi ra trng.

Hin nay vn vic lm ca sinh vin sau khi ra trng l rt quan

trng v c c x hi quan tm. Sinh vin l mt ngun lc ln ng gp

cho s pht trin tng lai ca t nc. Trong qu trnh o to i ng

ny, ng v nh nc khng ngng quan tm thch ng n s nghip

gio dc v o to. Quan im ca ng ta l t con ngi vo v tr

trung tm, khi dy mi tim nng ca mi c nhn v c cng ng dn

tc, kt hp hi ho gia pht trin kinh t vi pht trin vn ho x hi,

gia i sng vt cht v i sng tinh thn. Pht huy tr tu con ngi

thng qua pht trin gio dc, o to v pht trin ngun lc, ui kp

trnh tin tin ca cc nc trong khu vc, p ng yu cu ca s

nghip cng nghip ho, hin i ho. Trong vn kin i hi VIII nhn

mnh Gio dc o to l quc sch hng u, nh nc cng quan

tm xy dng c s h tng, trang thit b dy v hc, o to, bi dng

2

i ng gio vin c t cht v nng lc cng nh trnh ging dy

cho sinh vin.

i hc Quc gia H Ni l mt trong nhng trng i hc ln nht

Vit Nam ng thi l mt trung tm o to i hc, sau i hc, nghin

cu v ng dng khoa hc - cng ngh a ngnh, a lnh vc, cht lng

cao, gi vai tr nng ct cho h thng gio dc i hc Vit Nam. i hc

Quc gia H ni lun a ra nhng chin lc nhm o to ra mt ngun

nhn lc xut sc phc v cho yu cu chung ca t nc. Trong qu trnh

xy dng v pht trin, c bit trong thi k i mi Trng i hc

Khoa hc X hi v Nhn vn hon thnh xut sc nhim v chnh tr,

c uy tn ln trong nc v quc t. Trng i hc Khoa hc X hi v

Nhn vn l trng dn u v thnh tch o to khoa hc x hi c bn,

cung cp cn b ging dy v nghin cu cho cc trng i hc, cao ng

v cc vin nghin cu trong c nc. Vi phng thc o to t nin ch

sang hc ch tn ch th hin quyt tm thc hin khu t ph trong l

trnh nng cao cht lng o to v hi nhp quc t. Nh trng ch

trng m rng nhng ngnh o to p ng cho nhu cu x hi v tng

cng lin kt, hp tc vi th trng s dng lao ng bng vic k kt

hp tc vi Hi cc nh qun tr doanh nghip Vit Nam, cc tp on

khch sn Accor ca Php, Sunway ca Malaixia ng thi y mnh

hot ng hng nghip trong hc sinh trung hc ph thng v trong sinh

vin. Bn cnh Nh trng khng ngng b sung s lng ging vin

v bi dng cht lng ging vin nhm chun ho i ng cn b khoa

hc u n, u ngnh ca trng.

Mi c nhn t khi sinh ra v ln ln u mong mun c c mt

vic lm n nh v yu thch. Mi gia nh u mong mun k vng con

ci trng thnh v c mt vic lm n nh. Mi Quc gia u mong

mun gii quyt trit tnh trng tht nghip thiu vic lm, duy tr mt

3

x hi tng trng v kinh t, n nh v an ninh. t c nhng

mong mun trn mi c nhn cng nh gia nh u c nhng hng i

ring.

nh hng ngh nghip mt cch ng n trc tin c ch cho c

nhn v nu bit quyt nh cng vic ng vi kh nng, s thch v nng

lc ca mnh th n s quyt nh c s thnh t ca chnh c nhn .

chnh l tin c nhn pht huy c kh nng ca mnh v tr

thnh ngi c ch cho gia nh v x hi. nh hng ngh nghip ng

lm cho b my c cu ca x hi vn hnh mt cch sun s v gim i

tnh trng tha thy thiu th cho x hi. Bi, nu nh hng ngh nghip

khng ng s gy lng ph ngun nhn lc v lm ri lon c cu ngh

nghip x hi.

nh hng ngh nghip ng nhm iu ho mi quan h cung-

cu trn th trng lao ng t c th hoch nh nhng chnh sch m

bo cho ngi lao ng c xp t vo ng v tr thch hp vi chuyn

mn v nng lc ca h. t , m bo cho c cu ngh nghip ca x

hi c ti sn xut v vn hnh mt cch sun s.

Xut pht t nhng mong mun trn ti: nh hng ngh

nghip ca sinh vin sau khi ra trng hin nay nhm tm hiu ng c

hc tp, nh hng cho cng vic ca sinh vin sau khi ra trng nh

th no? v nhng tc ng n nh hng ngh nghip ca sinh vin

hin nay.

ti mong mun gp phn lm sng t thc trng, nhng yu t

tc ng v xu hng chn ngh ca tng lp sinh vin ni chung v nhm

sinh vin Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn ni ring.

2. ngha ca ti

2.1. ngha khoa hc:

4

ti nh hng ngh nghip ca sinh vin sau khi ra trng hin

nay tm ra c nhng yu t tc ng ti hnh vi la chn ngh nghip

tng lai ca sinh vin t khi qut nn nhng quy lut v tnh quy lut

chi phi n hnh vi la chn . ti tm ra s nhn thc v vic lm

tng lai ca sinh vin v nhng nguyn nhn dn ti s nhn thc ,

ng thi cng a ra mt s gii php tch cc gip cho h nhn thc v

hnh ng ng n.

Trong ti ny, chng ti cng s dng mt s khi nim cng c

v nhng l thuyt x hi hc lm phng tin cho vic nghin cu qua

pht hin tnh quy lut v nhng khm ph mi b sung hon thin cc

khi nim, l thuyt s dng.

2.2. ngha thc tin:

ti ny lm r thc trng ca vic nh hng ngh nghip, vic

lm ca sinh vin Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn trong bi

cnh hin nay. ng thi ch ra nhng nguyn nhn v nhng yu t nh

hng n xu th chn ngh ca sinh vin t a ra nhng khuyn ngh

mang tnh thc tin gip cc c quan chc nng c c s khoa hc cho vic

hoch nh cc chnh sch hp l c bit l chnh sch gio dc v o

to.

3. Mc ch nghin cu:

- Tm hiu nh hng ngh nghip ca sinh vin Trng H

KHXH& NV sau khi ra trng.

- Phn tch quan im ca sinh vin v vic lm v tc ng ca gia

nh v nh trng n sinh vin. Tm hiu vic la chn ni lm vic v

nhng nh hng c th v cng vic tng lai ca sinh vin. Tm hiu

nhu cu v thu nhp ca sinh vin sau khi ra trng.

- Gp phn a ra cc gii php gip cho sinh vin nh hng ngh

nghip tt hn, ph hp vi nng lc s trng.

4. i tng nghin cu, khch th, phm vi nghin cu:

5

4.1. i tng nghin cu

nh hng ngh nghip ca sinh vin sau khi ra trng hin nay

4.2Khch th nghin cu:

Sinh vin trng HKHXH&NV

4.3 Phm vi nghin cu:

- Thi gian nghin cu: thng 1 nm 2008 n thng 10 nm 2008.

- a bn ngin cu: Trng HKHXH&NV- HQG H Ni

5. Phng php thu thp thng tin

- Phng php quan st

Phng php quan st c p dng trong sut qu trnh nghin cu,

vi phng php ny chng ti c th nm bt c mt s thng tin s b

ti a bn nghin cu. Trong qu trnh thu thp thng tin phng php ny

gip chng ti ghi nhn c nhng biu hin bn ngoi ca sinh vin,

nhng biu hin trong ng c hc tp cng nh nh hng v vic lm

sau khi ra trng.

- Phng php phng vn su:

Ngoi phng php phng vn bng bng hi chng ti c s dng

phng php phng vn su 10 - 15 i tng i lm v 13 sinh vin

ngu nhin i din cho mi khoa b tr cho phng php phng vn

bng bng hi nhm thu nhn nhng thng tin nh tnh v suy ngh cng

nh ng c bn trong ca sinh vin nhm b sung nhng thng tin m

phng php nh lng khng thc hin c.

- Phng php phn tch ti liu

Cc thng tin m chng ti thu nhn c qua phiu trng cu kin

c x l qua chng trnh phn mm SPSS. Chng ti tin hnh phn

tch cc thng tin th cp nhm lm r ng c, thc trng v nguyn

6

nhn dn ti nhn thc v nh hng ngh nhip ca sinh vin ng thi

ch ra nhng mi quan h cng nh nhng yu t tc ng ti vic nh

hng ngh nghip ca sinh vin sau khi ra trng.

Ngoi phng php phn tch trn chng ti cn s dng phng php

phn tch ti liu khc nh sch bo, cc thng tin trn mng v cc bi vit

lin quan b sung thng tin cho ti nhm hon thin ti.

- Phng php phng vn bng phiu trng cu kin: i

tng l sinh vin K50 ca 09 khoa: Khoa Lu tr, Khoa Vn hc, Khoa

Bo ch, Khoa Thng tin Th vin, Khoa Trit hc, Khoa Ngn ng, Khoa

Khoa hc Qun l, Khoa Du lch, Khoa X hi hc.

Phng php phng vn ny bao gm 18 cu hi vi dung lng l 398

phiu, chng ti thu c nhng thng tin nh lng c chnh xc

cao cung cp thng tin ch yu cho vic kim chng gi thuyt nghin cu

ca ti.

- Phng php chn mu:

C cu gii tnh: Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn c

t l n l 80 - 85% l n, s sinh vin phng vn c c cu gii nh sau:

Nam: 27 sinh vin: 7,0 %

N: 371 sinh vin: 93,0 %

* T l hc lc ca sinh vin:

Gii (trn 8.0): 44 sinh vin chim 11.1%

Kh (7.0 - 8.0): 254 sinh vin chim 63.8%

Trung bnh (6.0 -7.0): 99 sinh vin chim 24.9%

TB km (5.0 - 6.0):1 sinh vin chim 0.3%

7

* Ngnh hc:

Ngnh hc Tn s Tn sut(%)

KHQL 44 11.1

X hi hc 57 14.3

Bo ch 52 13.1

Vn hc 48 12.1

Vn th Lu tr & QTVP 47 11.8

Du lch 58 14.6

Ngn ng 35 8.8

Thng tin Tth vin 34 8.5

Trit hc 23 5.8

Tng 398 100.0

6. Gi thuyt nghin cu:

- H ni l a bn c nhiu tim nng v chnh tr, kinh t vn ha

x hi. Sinh vin ra trng c nhu cu tm vic lm v sinh sng ti a

bn ny.

- nh hng ni lm vic ca sinh vin Trng HKHXH&NV

c s khc nhau gia cc ngnh. Mt s sinh vin tp trung theo hng vo

cc cng ty t nhn, nc ngoi.

- nh hng vic lm ca sinh vin nh hng bi: gia nh, nh

trng

8

7. Khung l thuyt:

iu kin KT VH - XH

Gia nh

Nh

trng

nh hng ngh nghip hin nay

Ni lm

vic

Thu

nhp

Khu vc

lm vic

9

PHN II: NI DUNG CHNH

CHNG I: C S L LUN V THC TIN CA TI:

1.1 Cc l thuyt s dng trong nghin cu:

1.1.1. Thuyt hnh ng x hi

M.Weber c xem l nh x hi hc u tin khi xng quan

im hnh ng x hi. Theo ng, i tng ch thc ca x hi hc l

hnh ng x hi. ng ni: "X hi hc... l mt khoa hc c gng hiu

theo kiu din gii hnh ng x hi bng cch t ti vic gii thch

nhn qu v chui hnh ng v tc ng ca n. Hnh ng l hnh vi con

ngi khi v ch trong chng mc c nhn ang hnh ng gn mt ngha

ch quan vo "1. Vi M.Weber, hnh ng x hi l hnh ng hng

n nhng ngi khc c ngha v hng n ci m ch th gn cho mt

ngha ch quan. ng cho rng gii thch x hi hc i vi hnh ng

phi bt u bng vic quan st v l gii trng thi tinh thn ch quan.

Trong khi nh thc chng lun nhn mnh n s kin v quan h nhn

qu, th nh hnh ng lun nhn mnh n s thu hiu. V khng th i

vo bn trong i sng tinh thn ca ch th, nn nh x hi hc phi pht

hin cc ngha, t c s thu hiu bng phng php l gii, m

khng th bng o lng khch quan. V cc ngha thng xuyn c

dn xp trong qu trnh tng tc, nn khng th thit lp c cc quan

h nhn qu n gin.

M.Weber tha nhn s tn ti ca cc phm tr nh giai cp, ng

phi, nhm v th, quan liu. Nhng tt c nhng ci u c to nn

bi nhng c nhn ang thc hin hnh ng x hi. Do , theo M.Weber,

hnh ng x hi phi l tm im ca x hi hc.

1 Bailey, 2003, tr. 185

10

nh ngha hnh ng x hi

Theo quan nim ca Weber, mt hnh ng x hi l mt hnh ng

ca mt c nhn m c gn mt ngha vo hnh ng y, v c nhn

tnh n hnh vi ca ngi khc, bng cch nh vy m nh hng vo

chui hnh ng . Mt hnh ng m mt c nhn khng ngh v n th

khng th l mt hnh ng x hi. Mi hnh ng khng tnh n s tn

ti v nhng phn ng c th c t nhng ngi khc th khng phi l

hnh ng x hi. Hnh ng khng phi l kt qu ca qu trnh suy ngh

c thc th khng phi l hnh ng x hi.

Hnh ng x hi gm bn kiu: kiu hnh ng truyn thng c

thc hin bi v n vn c lm nh th t xa n nay, kiu hnh ng

cm tnh b dn dt bi cm xc, kiu hnh ng duy l - gi tr hng ti

cc gi tr ti hu, kiu hnh ng duy l - mc ch hay cn gi l kiu

hnh ng mang tnh cng c. ng gii thch hnh ng nh sau:

Trc khi c th tm ra nguyn nhn ca mt hnh ng, cn phi

hiu c ngha m ch th hnh ng gn vo hnh ng . Weber

phn bit hai kiu thu hiu. Th nht, hiu trc tip c th hiu c mt

ngi ang gin d bng cch quan st biu hin trn nt mt chng ta.

Kiu th hai l s thu hiu mang tnh gii thch. Nh x hi hc, y

hiu ngha ca mt hnh ng theo ngha l nhng ng c gn vo .

Cch hiu th hai l phi hiu c v sao ngi ang gin d. t

c kiu hiu ny, ta phi t mnh vo tnh hung ca chng ta hiu

c nhng ng c ng sau hnh ng.

Tuy nhin, theo Weber, hai kiu hiu trn vn cha gii thch

c mt chui hnh ng. c mt gii thch nguyn nhn y , cn

phi xc nh ci g to nn ng c dn n chui hnh ng. n ch

ny, Weber li tin n tip cn thc chng lun: ng cho rng phi pht

hin c mi lin h gia cc s kin thit lp cc quan h nhn qu.

11

Weber cho rng cc hnh ng x hi, nht l nhng hnh ng x hi li

ko s ln ngi cng hnh ng theo mt cch tng t cng c th dn

n nhng bin i x hi quy m ln. Ngay c khi lin quan n cc

nhm, thit ch, t chc, th Weber vn cho rng chng lin quan n mt

kiu nht nh ca cc hnh ng x hi ca cc c nhn.

1.1.2. Thuyt tng tc biu trng:

Ngi i din cho thuyt ny l George H Mead, cc tc gi ca

thuyt ny cho rng x hi nh l mt mng li an kt cc nhm nh v

nhng vai tr c nhn. Do x hi c coi l nhng tng tc ang mc

ni, da trn nhng nhn thc ca ch th v nhng tc ng nh hng

ln nhau. Trong ni dung ca thuyt hnh ng tng tc c vic hc tp

cc hnh vi ph hp, vic ng dng cc sng kin, hoc vic phn nh li

nhng ci do ngi khc p t cho hnh ng ca h.

Trong hc thuyt tng tc biu trng Mead trnh by ni dung

ca hnh ng x hi gm 4 giai on:

+ Giai on kch thch: nhng kch thch t mi trng tc ng ti

cc gic quan v cc c quan gic quan tip nhn cc kch thch nhim

v ca giai on ny l thu thp thng tin v chuyn v c quan phn tch.

+ Giai on nhn thc: phn tch cc thng tin sau khi c tip

nhn, ch th hnh ng nh gi nhng yu t quan trng, khng quan

trng , nhng yu t ph hp hay khng ph hp vi nhu cu ca ch th

t a ra phng n tr li kch thch.

+ Giai on thao tc tnh hung: cc thao tc c hnh thnh ch

th hnh ng cn nhc, tnh ton, d bo nhng kh nng tr li kch thch

chun b sn m hnh hnh ng bn trong.

12

+ Giai on thc hin hnh ng: cc chng trnh hnh ng

c thao tc t pha bn trong n c th hin ra hnh vi bn ngoi di

dng cc phn ng tr li cho cc kch thch n nhn c2.

1.1.3. Thuyt x hi ha:

X hi ha l mt qu trnh, nh mi c nhn lnh hi c cc

gi tr, chun mc t x hi hay ni cch khc x hi ha l qu trnh mi

con ngi hc tp v ng cc vai tr.

Qu trnh x hi ha din ra trong sut i ca mi con ngi, thm

ch c tc gi cn cho rng x hi ha c din ra trong giai on bo

thai. Mi trng x hi ha gm ba mi trng c bn l: Gia nh, Nh

trng v x hi.

Thc t cho thy, mi c nhn khng th tch ri ngi khc, h

khng th thc hin cc vai tr nu nh khng tn ti trong mi quan h

i vi nhng ngi xung quanh. Cc c im kinh t vn ho l nhng

yu t chi phi mnh nht trong qu trnh x hi ho ca h. C th ni

mi hot ng ca c nhn l phc hp tc ng ca c nhng yu t ch

quan v khch quan. Cc nh x hi hc khi nghin cu v cc giai on

ca qu trnh x hi ho ch ra rng, x hi ho la tui thanh nin l

giai on v cng quan trng v la tui ny l lc tt nht kim nghim

nhng tri thc thu nhn th ng qua hot ng thc tin. Nhng kinh

nghim x hi cng c b sung qua qu trnh lao ng. C nhn lc ny

c th phn xt, nh gi v cc gi tr chun mc m h phi tun th,

cn nhc xem la chn nh th no l c li nht lm theo. S nh

hng ngh nghip v la chn vic lm ca ngi sinh vin cng tun

theo quy lut .

1.1.4. L thuyt v gii v lao ng

2 V Ho Quang: tp bi ging l thuyt x hi hc.

13

L thuyt v gii v lao ng gii thch s khc bit trong hot

ng lao ng gia hai gii nam v n. C th l nhng khc bit trong

hot ng lao ng sn xut v tin lng, v vic nm bt v khai thc cc

c hi thng tin trong ngh nghip hay vai tr kp ca ngi ph n hai

kha cnh l ngi ph n trong gia nh v ngi ph n trong hot ng

lao ng ngh nghip Mt s quan im cho rng s khc bit ny bt

ngun t nhng khc bit v mt sinh hc gia nam v n. Nhng c

im bm sinh ny quy nh cho h nhng thin chc ring, nhng vic

m h phi lm d mun hay khng mun v gii kia khng th lm thay

th cho h c.

Mt s nh x hi hc khc li cho rng s khc bit ny xut pht

t vai tr gii. l m hnh hnh vi c xc lp mt cch khch quan

p ng c nhng yu cu, i hi ca x hi i vi tng gii. Vai tr

ny c quy nh bi cc chun mc gi tr x hi c th v chi phi

hnh vi ca cc c nhn trong cuc sng ca h.

Quan im ca cc nh x hi hc kinh t khng ph nhn nhng

khc bit sinh hc gia nam v n nhng tp trung su hn vo mt s vn

nh c cu ca x hi, cc thit ch x hi tm nhng tc nhn hnh

thnh v cng c s bt bnh ng gii trong kinh t lao ng v qun l.

Vn dng l thuyt gii c th l gii s khc bit khi tham gia vo lnh

vc ngh nghip gia hai gii.

1.1.5. Mng li x hi

L thuyt v mng li x hi l mt vn ca phng php lun

lin quan n cc nghin cu v x hi hc, nhn hc v nhiu chuyn

ngnh khoa hc x hi. Mng li x hi l mt cch tip cn mi vi

cng c nghin cu c xy dng trn 4 nh c bn:

- Cc c nhn c th ho trong cc mi quan h

14

- Cc kinh nghim c s dng v mang ngha trong cc h thng

cc mi quan h.

- Cc mi quan h quyt nh mt phn cc kinh nghim thc t v

cc biu hin ca n.

- Nghin cu cc mi quan h gip ta hiu c cc hin tng

x hi.

Cc phn tch bng thuyt mng li x hi xut hin ln u tin

nm 1954 trong bi vit ca John A. Barnes, nh x hi hc thuc trng

phi Manchester, cng b trn tp ch Quan h con ngi. Nhng t

tng tin phong xut hin trong trit hc x hi ca Georg Simmel (u

th k XX), t tng tm l x hi ca Moreno (u nhng nm 30), nhn

hc cu chc chc nng ca Radcliffe Brown, nhn hc cu trc ca

Claude Levis-Strauss, ngn ng hc ca Roman Jakobson v cc l thuyt

ton hc (i s tuyn tnh, ma trn v cc l thuyt v th). Nghin cu

mng li hon chnh v da vo l thuyt v biu v ma trn th

hin v phn tch cc d liu v quan h nhm lm r cc c tnh cu trc

mng li. c im v mt cu trc ca mt mng li x hi da trn

cc yu t: c im ca mi quan h (loi tng tc) nh hng khng

nh hng, i xng phi i xng, trc tip gin tip, tnh ng nht: s

tng ng v c im gia cc nhn t trong mi quan h, sc mnh ca

cc quan h.

p dng thuyt mng li x hi trong nghin cu ny chng ti

mun tm hiu nhng tc ng xung quanh ca mi quan h gia nh trong

vic nh hng vic lm cho con ci h v nhn thc ca sinh vin v vic

lm t nhn bit xu hng chn vic lm ca sinh vin hin nay.

1.1.6. Thuyt gn nhn

15

Ngi a ra nhng quan im v phn tch c tnh cht nn mng

cho l thuyt gn nhn hiu l nh x hi hc ni ting ngi M George

Herbert Mead (1863 - 1931). Mead phn tch rng ci ti l nn tng ca

s tn ti ca con ngi, n chnh l nhn thc ca c nhn v tnh trng

l mt thc th khc bit trong x hi. Ci ti c ngun gc t kinh nghim

x hi v c th tch bit trong s lin kt vi x hi, nu b cch ly khi

x hi th ci ti khng xut hin. Kinh nghim x hi l s trao i cc

biu tng c ngha m cc c nhn tham gia tng tc x hi cng chia

s. Con ngi cng c kh nng tng tng, phn on phn ng ca

ngi khc i vi mnh v qua nhn nhn bn thn mnh nh ngi

khc ang lm iu . Quan im ny c Charles Horton Cooley. pht

trin thnh ci ti gng soi vi hm quan nim ca mt ngi ang c

v ci ti ca mnh xut pht t s phn ng ca ngi khc i vi ngi

. Trong tng tc x hi, ngi khc nh l tm gng gip mt c nhn

c th nhn thy bn thn mnh nh ang t mnh vo vai tr ca ngi

khc theo cch tng tng, phn on. Mead v Cooley cho rng kh

nng m nhn vai tr ca ngi khc da vo vic s dng biu tng

trong tng tc x hi l nn tng ca ci ti v mi kinh nghim x hi.

Nh vy, nh gi, phn ng ca ngi khc c th gy tc ng ln n

vic mt ngi t nhn xt v bn thn mnh.

Ngi c cng nh hnh v ph bin l thuyt gn nhn hiu l

nh x hi hc ngi M Howard Becker (1928). ng khng nh rng s

lch lc ch c th nh ngha nh "hnh vi m con ngi c gi nh

th"http://vi.wikipedia.org/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_g%C3%

A1n_nh%C3%A3n_hi%E1%BB%87u - cite_note-2#cite_note-2 v s lch

lc c tnh tng i v ph thuc vo tnh hung tng tc x hi c th.

ng tp trung vo phn tch c ch v nguyn nhn dn n mt hnh vi

no c xc nh l lch lc hay phm ti trong khi nhng hnh vi

tng t li khng. L thuyt ca Becker nhn mnh n phm ng ca

16

ngi khc cng nh nhng h qu ca phn ng l to ra s lch lc.

Khi mt ngi b gn nhn hiu lch lc, ngi s tr nn b tch ri

khi x hi, tm n vi nhng ngi cng cnh ng v n mt mc

no , s phn ng theo ng nhng g m x hi gn cho.

1.2. Cc khi nim

1.2.1 Khi nim sinh vin:

Thut ng sinh vin c ngun gc t Study c ngha l ngi lm

vic, hc tp, ngi tm hiu, khai thc tri thc

Theo TS. Phm Minh Hc: Sinh vin l ngi i biu cho nhm x

hi c bit l thanh nin ang chun b cho hot ng sn xut vt cht

hay tinh thn ca x hi3

V.I Lnin khi phn tch tnh hnh v hot ng ca gii sinh vin

cng ni v sinh vin nh sau: Sinh vin l b phn nhy cm nht

trong gii tri thc, m s d gii tri thc c gi l tri thc chnh v n

phn nh v th hin s pht trin ca cc li ch giai cp v ca cc nhm

chnh tr trong ton b x hi mt cch c thc hn c, kin quyt hn c

v chnh xc hn c C th nu ra mt s c im phn bit sinh vin

vi cc nhm x hi khc nh sau:

- Sinh vin l nhm x hi c kh nng di ng cao, do c tnh cht

hot ng ngh nghip, h c nhiu c hi hn trong vic chim lnh

nhng a v cao trong x hi.

- C li sng v nh hng gi tr c th, nng ng, kh nng

thch ng cao v tip thu nhanh nhng gi tr mi ca x hi.

- C nhng c th v la tui v giai on x hi ho khc nhau

vi cc nhm thiu nin, nhi ng, nhm trung nin v ngi cao tui.

3 Gio trnh tm l hc s phm.

17

1.2.2. Khi nim nhn thc:

Nhn thc l qu trnh phc tp tip nhn, x l v phn tch

thng tin gip con ngi hiu bit ngy cng y , chnh xc v th

gii xung quanh.

1.2.3. Khi nim vic lm

Ngi c vic lm l ngi lm vic trong nhng lnh vc ngnh

ngh, dng hot ng c ch khng b php lut ngn cm, em li thu nhp

nui sng bn thn v gia nh, ng thi ng gp mt phn cho x

hi.

Khi ni ti vic lm hu ht cc khi nim u hay nhc ti hai yu t rt

quan trng v b tr cho nhau m chng ti cn phi lm r hn l :

hot ng lao ng v ngun thu nhp.

Thu nhp v nhn c tin bc, ca ci vt cht t mt hot ng

no . ngun thu nhp l cc khon thu nhp nhn c trong mt khong

thi gian nht nh, thng tnh theo thng, nm(4)

Lao ng l hot ng c mc ch ca con ngi nhm to ra cc

loi sn phm vt cht v tinh thn cho x hi.

Nh vy, khi ni ti mt vic lm l phi hi t c ba c im sau:

- L hot ng to ra nhng sn phm vt cht hoc tinh thn.

- C mc ch to ra hoc nhn c thu nhp bng tin bc hin vt.

- Khng b php lut ngn cm.

Chng ta c th phn bit gia lao ng v vic lm ch lao

ng ch yu nhn mnh ti hot ng c bp hoc tr tu ca con ngi

cn vic lm ni ti qu trnh s dng sc lao ng.

(4)

941 Hong ph: T in ting vit , trung tm t in ngn ng vin ngn ng H ni

18

Vic lm v lao ng l nhng khi nim c lin quan cht ch

nhng khng hon ton ging nhau. Vic lm c gii hn v s lng,

ngun lao ng cng c gii hn v s lng v nhn khu hc nhng sc

lao ng th khng. Vic lm th hin mi quan h gia con ngi vi

nhng ch lm vic c th, l nhng gii hn x hi cn thit trong lao

ng din ra. Vic lm l iu kin cn thit tho mn nhu cu x hi v

lao ng, l ni dung chnh ca hot ng con ngi. ng gc kinh

t vic lm th hin mi tng quan gia sc lao ng v t liu sn xut,

gia yu t con ngi v yu t vt cht trong qu trnh sn xut. Nh vy

vic lm l mt phm tr tng hp lin kt cc qu trnh kinh t, x hi v

nhn khu, n thuc loi nhng vn ch yu nht ca ton b i sng

x hi.5

1.2.4. Khi nim nh hng

Theo ngha en nh hng l vic dng la bn xc nh phng

hng, t tm ra hng i ng. Khi nim ny thng c dng

trong ngnh hng hi, ngnh hng khng hay trong qun s hoc cc nh

thm him thng dng xc nh phng hng khi hot ng.

Trong Tm l hc nh hng c hiu l mt hnh ng c ch xut

hin do nhng kch thch gin tip, kch thch bng ngn ng, c c nhn

nhn thc ph hp vi cc chun mc x hi.

Hnh ng ch ca con ngi bao gi cng c mc ch. Mc ch

chnh l nh cn thit c thc hin, l nguyn vng mun t ti mt

kt qu nht nh. V vy trc khi hnh ng con ngi thng t ra cu

hi: Hnh ng lm gi? Nhm ti ci g?... V vy trc khi v trong khi

5 [Trn nh Hoan L Mnh Khoa; s dng ngun lao ng v gii quyt vic lm Vit Nam: NXB

S tht H ni 1991]

19

xy ra hnh ng, ch con ngi lun thc c mc ch ca hnh

ng v biu tng r rt v kt qu hnh ng 6.

1.2.5 Khi nim nh hng gi tr:

nh hng gi tr l qu trnh hnh thnh c ch bin i gi tr x

hi thnh ng c hnh vi, thnh cu phn hu c hot ng sng ca con

ngi. l qu trnh a dng v tng hp7.

1.2.6. Khi nim ni lm vic:

Ni lm vic l khng gian vt cht x hi, ni m vic lm c

thc hin. Ni lm vic bao gm : V tr x hi nht nh trong c cu x

hi ca mt c quan hay t chc, bi mt mi trng t nhin, mi trng

x hi hot ng ngh nghip v vic lm c thc hin. Ni lm

vic cng l gi tr m con ngi trong x hi nh hng ti. Xu hng

chung ngi ta u mong mun c lm vic nhng ni c iu kin

tt. iu kin t nhin nh : mi trng t nhin, cnh quan, kh hu,

ngun nc, t ai.. iu kin x hi nh nh ca, giao thng, thng tin

lin lc, vn ho x hi, tn gio, chnh tr php lut..

Cn c theo cc tiu ch v cc iu kin t nhin v iu kin x hi

trong phm vi ti ny chng ti nghin cu nh hng a bn lm vic

ca sinh vin l : thnh ph, th x v nng thn.

1.2.7. Khi nim th trng

Th trng l phm tr kinh t tng hp gn lin vi qu trnh sn

xut v lu thng hng ha. Tha nhn sn xut hng ha khng th ph

6 Trn Th Minh c: Tm l hc i cng. NXB Gio dc H ni, 1996.

7 V Ho Quang: nh hng gi tr ca sinh vin - con em cn b khoa hoc. NXB i hc Quc gia H

Ni 2001.

20

nh s tn ti khch quan ca th trng. Qua nghin cu v phn tch l

thuyt v th trng ca cc nh kinh in ta thy mt s vn sau:

- Th trng gn vi sn xut hng ha. Sn xut hng ha l c s

kinh t quan trng ca th trng. Th trng phn nh trnh v mc

ca nn sn xut x hi.

- Mi quan h gia th trng trong nc v th trng nc ngoi

ngy cng c nhn thc y v ng n. T ch ch cao th

trng ngoi nc hoc trong nc n ch thy c quan h thng nht

hu c ca hai loi th trng ny. Phi c cc gii php bin th trng

trong nc thnh b phn ca th trng th gii.

- Vai tr iu tit ca nh nc i vi th trng l cn thit tt yu.

iu tit th trng theo yu cu ca cc quy lut kinh t v s vn ng

khch quan ca th trng.

- Ngy nay khng tn ti th trng di dng thun ty n nht.

Trong nn kinh t mi nc u tn ti nhiu dng thc, nhiu th loi v

nhiu cp th trng khc nhau.

Th trng v kinh t th trng l nhng vn phc tp. T nhng

nghin cu s lc, c xa cho n nhng nghin cu quy m khoa hc

ngy nay phm tr th trng lun c a thm nhng ni dung mi.

Ty tng iu kin v gc nghin cu m ngi ta a ra cc khi nim

th trng khc nhau.

Khi nim c in cho rng: th trng l ni din ra cc hot ng

trao i, mua bn hng ha. Theo khi nim ny ngi ta ng nht th

trng vi ch v nhng a im mua bn hng ha c th. Trong kinh t

hin i t dng khi nim ny.

Khi nim hin i v th trng rt nhiu. Theo s tng tc ca

cc ch th trn th trng ngi ta cho rng: th trng l qu trnh ngi

21

mua v ngi bn tc ng qua li ln nhau gii quyt gi c v s

lng hng ha mua bn. Theo quan nim ny tc ng v hnh thnh th

trng l mt qu trnh khng th ch l thi im hay thi gian c th.

Theo ni dung, chng ta c th quan nim: th trng l tng th cc

quan h v lu thng hng ha v lu thng tin t, tng th cc giao dch

mua bn v cc dch v. Nh vy, th trng va c yu t o, va c yu

t thc. Bn cht ca th trng l gii quyt cc quan h.

Nh vy, c th tng hp li rng, ngi bn v ngi mua l hai lc

lng c bn trn th trng. cng l hnh nh c th nht ca hai yu

t cung- cu ca th trng. Trong h thng th trng, mi th u c gi

c, l gi tr ca hng ha v dch v c tnh bng tin.

1.3. Tng quan vn nghin cu v a bn nghin cu

1.3.1. Tng quan vn nghin cu

Lnh vc lao ng - ngh nghip - vic lm l mt trong nhng vn

c cc nh khoa hc quan tm. Cc tc gi nghin cu tp trung ch

yu ti vic nh hng gi tr, nh hng ngh nghip, d nh ngh

nghip v vic lm, thc trng lao ng vic lm, tuy nhin vic nh

hng ngh nghip cho sinh vin trc khi ra trng c rt t cng trnh

cp ti. Trong khi nghin cu v nh hng ngh nghip phn ln cc tc

gi ch hng n i tng l thanh nin ni chung m t bn n nh

hng ngh nghip cho sinh vin ni ring. Trong vic nghin cu lnh vc

ny ch c mt s t tc gi cp nh sau:

- Trong ti nh hng gi tr ca thanh nin trong lnh vc ngh

nghip v vic lm, tc gi Trn Xun Vinh cho rng: ngh nghip v vic

lm chnh l mi quan tm hng u v l gi tr quan trng nht ca thanh

nin hin nay. y tc gi nhn mnh n gi tr vic lm bn cnh hng

lot cc gi tr khc m ngi thanh nin cn t c nh hc vn, phm

cht o c, tc phong, li sng... qua ta cng thy c tm quan

22

trng ca ngh nghip vic lm i vi tng lp thanh nin ni chung, sinh

vin ni ring.

- Trong mt nghin cu do Vin thanh nin tin hnh thng 10 nm

1992 cho thy: trong tng s 1542 ngi c hi c ti 72,0% trong s

khng nh vic lm l mi quan tm s mt hin nay. Trong khi mi

quan tm ti hc tp v pht trin ti nng l 49,0%, quan tm ti tnh yu

hn nhn gia nh l 37,0%, quan tm n thu nhp lm giu l 24,0%,

quan tm ti xy dng t chc ng, on l 26.7%...

- Tc gi V Ho Quang trong nghin cu v nh hng gi tr

con em cn b khoa hc8 cng cp ti vn ngh nghip vic lm.

theo tc gi ngh nghip vic lm y l mt trong nhng gi tr quan

trng m mi sinh vin hng ti. Trong nghin cu ny tc gi a ra

mt s kha cnh trong nh hng gi tr ngh nghip nh: Ngi hng

nghip, nhng yu t quan trng nht ca vic la chn ngh nghip. Theo

kt qu nghin cu cho thy a s sinh vin c ngi hng nghip l b

m, phn ln sinh vin lm ng ngnh c hc (80.8%), ch c 45,0%

sinh vin chn tiu ch c thu nhp cao, 42,0% chn gi tr c x hi

coi trng....y l mt nghin cu quan trng gip chng ta hiu c xu

hng la chn ngh nghip ca tng lp thanh nin hin nay9.

Trong nhng nm gn y, nc ta c rt nhiu ti nghin cu

v vic lm ca sinh vin nh ti Tm hiu nh hng gi tr ca

thanh nin Vit Nam trong iu kin kinh t th trng ca tc gi Thi

Duy Tuyn. Trong ti ca mnh tc gi cho rng s la chn ngh

nghip l mt trong nhng vn quan trng ca mi ngi, nhng quan

nim v ngnh ngh cng nh v tr ca chng trong x hi lun c s bin

i cng vi s bin i ca kinh t x hi.

8 nh hng gi tr con em cn b khoa hc

9 [nh hng gi tr con em cn b khoa hc 10,166-175]

23

Tc gi Phm Tt Thng vi ti nh hng chn ngh v ni

lm vic ca sinh vin khi tt nghip i su vo hai kha cnh: Thc

trng nh hng chn ngh ca sinh vin sau khi ra trng v nh hng

ni lm vic ca sinh vin sau khi tt nghip.

Tc gi Nguyn Vn Bum trong Ngh nghip v vic lm ca sinh

vin hin nay cng cp n ba vn :

Th nht l vic chn ngh ca sinh vin

Th hai l vic kim sng ca sinh vin

Th ba l vic lm ca sinh vin sau khi tt nghip

Nhn chung, cc nghin cu x hi hc v ti vic lm ngh

nghip ca sinh vin l kh phong ph v cho thy mt bc tranh ton

cnh v thc trng lao ng v vic lm ca sinh vin sau khi tt nghip

cng nh tm quan trng ca o to vic lm. Vic nghin cu ti

nh hng vic lm ca sinh vin sau khi ra trng hin nay s b sung

cho iu ng thi gi m mt s bin php i vi Trng i hc

Khoa hc X hi v Nhn vn nhm pht huy nhng kt qu t c

v gp phn thc y cng tc o to c hiu qu nht.

- Nghin cu ca Trn Trung Dng v ng c hc tp ca sinh

vin hin nay cho thy:

Th nht, ng c hc tp ca sinh vin rt a dng, chu s chi

phi ca cc yu t kinh t - x hi v iu kin hot ng khc nhau

nhng nhn chung rt lnh mnh v lun hng ti cc nhu cu mu sinh,

lp nghip. Nhu cu ny lun thch ng vi x hi, tho mn c cc

chun mc v xu th pht trin ca x hi.

Th hai, ng c hc tp ca sinh vin hin nay ch yu hng vo

cc ng c mang tnh c nhn nh hc kim vic, hc nng cao tri

thc, pht trin nhn cch... cn ng c hc phc v yu cu pht trin

24

t nc c sinh vin la chn vi t l thp. iu ny l do tc ng

ca mt tri c ch th trng gy nn. N lm cho sinh vin hin nay lo

cho cuc sng c nhn nhiu hn, thc dng hn. Kt qu ny c th lm

cho mt s ngi khng hi lng bi v bao gi h cng mun th h tr

phi hng vo mc tiu x hi mt cch r nt. Tuy nhin, nu sinh vin

trang b cho mnh tri thc, bi dng nhng phm cht nhn cch c

ngh nghip chuyn mn cao gip h c iu kin m bo cuc sng c

nhn th h cng c kh nng cng hin cho x hi nhiu hn. V nh vy

li ch quc gia vn c m bo trong khi li ch c nhn cng c

tng cng. iu ny cng cho thy gio dc o c, l tng cho sinh

vin trong giai on hin nay ht sc quan trng thanh nin ni chung,

sinh vin ni ring lun t li ch c nhn hi ho vi li ch x hi v gp

phn c lc trong cng cuc xy dng Vit Nam thnh mt nc cng

nghip ha, hin i ha vo nm 2020.

Th ba, t l sinh vin chn tiu ch hc v khng mun thua km

bn b l rt thp. iu ny cho thy, sinh vin ngy nay hc khng phi

ganh ua, m hc c nng lc, o c, c ngh nghip chuyn mn

cao, m bo vng chc cho tng lai ca mnh sau khi ra trng.

Nh vy, mc d s la chn ng c hc tp ca sinh vin rt a

dng phong ph v c s khc bit nhau gia cc c nhn, nhm sinh vin

iu kin khc nhau nhng nhn chung nhng ng c ny lun kch

thch hng th, to ng lc cho sinh vin hc tp, rn luyn t kt qu

cao10

.

1.3.2. c im a bn nghin cu

c im tnh hnh ca trng HKHXH&NV.

10

Trch theo tp ch Thanh nin

25

Lch s pht trin

Hn su mi nm sau khi nh L nh Thng Long, Quc T

Gim trng i hc u tin ca nc i Vit c thnh lp (nm

1076) khi u mt k nguyn pht trin rc r ca nn gio dc v vn

ha dn tc.

Sau cch mng thng tm, ngy 10/10/1945, Ch tch H Ch Minh

k Sc lnh s 45/SL thnh lp i hc Vn khoa ti H ni vi mc ch

a nn khoa hc nc nh theo kp bc cc nc tin tin trn ton

cu. Ngy 15/11/1945, Trng i hc Quc gia Vit Nam t chc l

khai ging nm hc u tin ti 19 L Thnh Tng, H Ni.

Trong chn nm khng chin trng k, cc trung tm i hc

c thnh lp Vit Bc, Lin khu Bn, c c s t Nam Ninh (Trung

Quc). Khng chin chng Php thng li, nn i hc Vit Nam tip tc

pht trin v m rng. Ngy 04/6/1956, Th tng Chnh ph ra quyt nh

s 2138/CP thnh lp Trng i hc Tng hp. Nm 1957, Ch tch H

Ch Minh n thm cn b v sinh vin nh trng.

T nm 1956 n nm 1995 l thi k pht trin mnh m ca nh

trng vi t cch l trung tm nghin cu v o to khoa hc c bn

hng u ca nh nc, phc v c lc s nghip xy dng v bo v t

quc. i ng cc gio s, cc nh khoa hc hng u ca t nc lm

vic, cng hin sc lc v tr tu ni y. Nhng nn tng c bn nht

ca nn khoa hc Vit Nam c xy p v khng nh gi tr. Cng t

mi trng ny, nhiu cn b v sinh vin ln ng nhp ng v anh

dng hi sinh v s nghip cch mng v vang ca dn tc.

Thng 9/1995, trn nn tng cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn

ca Trng i hc Tng hp, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn

vn chnh thc c thnh lp v tr thnh mt thnh vin ca i hc

Quc gia H Ni.

26

Qu trnh xy dng v pht trin ca Nh trng gn lin vi tn

tui ca nhng gio s ni ting nh: ng Thai Mai, Trn Vn Giu,

o Duy Anh, Trn c Tho, Cao Xun Huy, Hong Xun Nh, inh

Xun Lm, Phan Huy L, H Vn Tn, Trn Quc Vng, Nguyn Ti

Cn, inh Gia Khnh, Phan C , H Minh c, Hong Nh Mai, L

nh K, Trn nh Hu...n nay, Nh trng c 8 gio s c tng

gii thng H ch Minh; 11 gio s c tng gii thng Nh nc; 10

nh gio c phong tng danh hiu Nh gio nhn dn; 43 nh gio c

phong tng danh hiu Nh gio u t.

Pht huy truyn thng ca Trng i hc Vn khoa v Trng i

hc Tng hp H Ni, Nh trng tip tc pht trin v trng thnh trn

tt c cc lnh vc gi vng v t hng u ca nh nc v o to i

hc v sau i hc cc ngnh khoa hc x hi v nhn vn, tin ti ngang

tm cc trng i hc tin tin trong khu vc v trn th gii.

ng vo dp k nim 60 nm ngy thnh lp Trng i hc Vn

khoa tin thn ca Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn hin

nay - Nh trng vinh d c Nh nc phong tng danh hiu cao qu:

N V ANH HNG LAO NG THI K I MI.

Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn hin c 14 khoa, 3 b

mn trc thuc v 8 trung tm, bao gm: Khoa Bo ch v Truyn thng,

Khoa Du lch hc, Khoa ng phng hc, Khoa Khoa hc qun l, Khoa

Lch s, Khoa Lu tr v qun tr vn phng, Khoa Ngn ng hc, Khoa

Quc t hc, Khoa Tm l hc, Khoa Vit Nam hc v Ting vit, Khoa

Thng tin Th vin, Khoa Trit hc, Khoa Vn hc, Khoa X hi hc, B

mn Khoa hc chnh tr, B mn ting nc ngoi, B mn Gio dc Th

cht.

27

Hin nay, Trng HKHXH&NV ang o to 11609 sinh vin

cc ngnh hc v bc hc thuc cc khoa hc x hi v nhn vn (nm

2008).

S mnh

L mt trng i hc trng im, u ngnh, c uy tn v truyn

thng lu i, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn (i hc

Quc gia H Ni) c s mnh i u trong sng to, truyn b tri thc v

o to ngun lc cht lng cao v khoa hc x hi v nhn vn, phc v

s nghip xy dng v pht trin t nc.

Tng s cn b, vin chc nm 2008 nh sau:

Tng s cn b: 515 trong

S cn b ging dy: 376 ging vin

S cn b hnh chnh: 139 cn b

Tng s sinh vin:

Tng s sinh vin chnh quy: 5374 sinh vin

Tng s sinh vin ti chc: 4831 sinh vin

Tng s sinh vin cao hc: 1286 hc vin

Tng s nghin cu sinh: 118 NCS

C s vt cht

Hin ti, Trng ng trn a bn c tng din tch l 23.000m2,

trong din tch phng lm vic l 12.000m2 v phng hc l 9.000m2

vi cc trang thit b thit yu phc v vic dy v hc nh h thng m

thanh, my vi tnh v cc thit b trnh chiu hin i...

Kho sch v cc ngun d liu khc v khoa hc x hi v nhn vn

ca Trung tm Thng tin Th vin i hc Quc gia H Ni t trong

28

khun vin ca trng, c s lng, chng loi v lun lun c cp

nht, b sung phc v cho vic hc tp, nghin cu ca cn b v sinh

vin trong Trng.

Hin ti, Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn cng ang

vn hnh mt trung tm o to tin hc vi gn 100 my vi tnh v mt

phng Internet gm 40 my vi tnh phc v min ph cho sinh vin trong

ton trng.

nh hng pht trin

T nay n nm 2010, Nh trng thc hin 6 chng trnh hng

ti mc tiu chun ha v hin i ha cc mt hot ng ca Trng.

Tip tc i mi cng tc gio dc chnh tr t tng, o c trong

nh trng.

Chun ha i ng cn b v cng tc t chc, qun l trong nh

trng.

Tip tc i mi cc hot ng o to, nng cao cht lng o to

i hc v sau ai hc.

M rng v nng cao cht lng v hiu qu cng tc nghin cu

khoa hc v hp tc quc t.

y mnh ng dng cng ngh thng tin, hin i ha c s vt cht

phc v cc hot ng ca nh trng.

Chun ha cc hot ng lao ng, hc tp v tip tc xy dng mi

trng vn ha nhn vn11.

11

Trch gii thiu chung v trng HKHXH&NV- ussh.edu.vn

29

CHNG II: NI DUNG KT QU NGHIN CU

2.1. nh hng vic lm ca sinh vin

Qu trnh bin i x hi cng vi nhng i hi ngy cng cao ca

th trng lao ng, th trng vic lm c nh hng ln n tnh hnh

hc tp v rn luyn ca sinh vin trong cc trng i hc m biu hin c

th ca n l s bin i trong mc ch hc tp, ng c thi hc tp

(c chi phi bi nhu cu hc tp) ca h.

L thuyt hnh ng x hi ca M. Weber ch ra rng: Hnh ng

ch c coi l hnh ng x hi khi n c ch th gn cho mt ngha

ch quan. C nhn ch hnh ng khi c mt ng c thc y, ng c

li b chi phi bi chnh nhu cu ca c nhn, qua to ra mc ch hnh

ng ca ch th. y s thay i c cu x hi m i din cho n l th

ch kinh t x hi nh mt bin php kch cu i vi nhu cu hc tp

nng cao kin thc v vic lm ca sinh vin lm thay i ng c, thi

hnh vi trong hc tp ca h.

Thc t cho thy nhu cu vic lm ca sinh vin cng ln th i

hi ca th trng lao ng i vi h cng cao, yu t cnh tranh tm

kim vic lm s cng gay gt. Khi sinh vin c nhu cu vic lm th nhu

cu s to ra mt ng c tc ng ti ch th (l sinh vin) thc y h

phi hnh ng nh th no tho mn nhu cu .

i vi sinh vin cch tt nht l hc tp : tch lu kin thc kinh

nghim... qua p ng c yu cu ca th trng lao ng, tho

mn nhu cu vic lm. Tt c cc yu t quy nh mc ch hc tp

ca sinh vin. Sinh vin hc tp vi mc ch cao nht l c vic lm,

iu kin tham gia vo th trng lao ng. Tuy nhin qu trnh ch

th thc hin hnh ng nh th no, c t c hiu qu khng li ph

30

thuc rt nhiu vo hon cnh ca ch th m y l iu kin sng, hon

cnh gia nh, ni ...ca sinh vin theo m hnh sau:

ng trn kha cnh ca x hi hc kinh t v trong iu kin i

hi thc t ca th trng lao ng th qu trnh hc tp ca sinh vin thc

cht l mt giai on chun b iu kin tham gia th trng lao ng,

ni chnh xc hn y l giai on sinh vin tch lu vn con ngi ca

mnh. X hi hc kinh t coi khi nim vn con ngi dng ch hc

vn, tay ngh v k nng lao ng. Trong nhng nm hc c hc tp v

rn luyn di mi trng i hc sinh vin s c trang b nhng kin

thc c bn v ngnh ngh m mnh la chn, cng vi qu trnh tch lu

ca bn thn, mi sinh vin s hi cho mnh nhng iu kin c th

tham gia c th trng lao ng vic lm sau khi ra trng

Trng i hc l mi trng x hi ho ton din nht i vi mi

c nhn, qua cc qu trnh x hi ho ca nh trng. Mi sinh vin khng

nhng ch c trang b kin thc k nng m cn c ging dy c v

nhn cch o c, cng nh nhng hiu bit ng x mang tinh thn bn

sc dn tc. chnh l vn vn ho m mi sinh vin tch lu c trong

qu trnh hc tp

Tip cn nghin cu qu trnh hc tp ca sinh vin di kha cnh

x hi hc kinh t th ngoi hai loi vn trn sinh vin cn tch lu c

loi vn th ba na l vn x hi, chnh l cc quan h x hi m sinh

vin c c trong qu trnh hc tp. Nhng mi quan h ny s gip cho

sinh vin rt nhiu trong hc tp v tm kim vic lm sau ny.

Nhu cu ng c Ch th Mc ch

Hon cnh

31

C th coi hnh ng hc tp ca sinh vin trong iu kin kinh t

th trng hin nay l mt loi hnh ng duy l mc ch - theo cch

phn loi ca Weber m mc ch cao nht ca hot ng ny l vic lm

sau khi ra trng. Hiu qu ca hot ng ph thuc vo c im, tnh

cht ca vic u t, tch lu v s dng tng loi vn trn ca sinh

vin.

Nh vy, bin i x hi tc ng rt nhiu n ng c v mc

ch hc tp ca sinh vin trong iu kin kinh t th trng hin nay. T

ch sinh vin ch hc tp mang tnh cht i ph, hc ly tm bng th

ng c thc y hot ng hc tp ca sinh vin hin nay l mt vic

lm sau khi ra trng. S thay i trong ng c hc tp nh hng

trc tin n thi hc tp ca sinh vin hin nay.

tm hiu vn ny, bc u chng ti tm hiu l do chn

ngnh ca sinh vin trc khi vo trng.

Bng 1: L do chn ngnh hc ca sinh vin trc khi vo trng

L do Tn s Tn sut %

Yu thch 156 39.2

B m chn 33 8.3

Theo bn b 19 4.8

Khc 190 47.7

Tng 398 100.0

32

Trong tng s 398 ngi c hi th c 190 ngi chn L do khc

chim 47.7% iu ny c th cho ta thy l do chn chuyn ngnh ca cc

em rt th ng, B m chn chim 8.3% y l mt b phn nh chu nh

hng ca gia nh khi la chn khi ngnh i hc v nh hng y

ch yu da trn kh nng xin vic sau ny thng qua mng li x hi t

da trn nh gi cn nhc v hng chuyn mn. Chn theo bn b chim

4.8%, 156 ngi ni rng v yu thch nn chn chuyn ngnh ang hc

(39.2%) con s ny cho ta thy s sinh vin ny so snh cn nhc gia

thc v nng lc ca mnh vi nhu cu ca x hi la chn v nh

hng cho ngnh ngh tng lai ca mnh. Nh vy c th thy rng mt

b phn kh ln sinh vin thi vo khoa, ngnh dng nh t v s cn

nhc ti hng chuyn mn cng nh nh hng ngh nghip sau ny bi

khi la chn mt ngnh ngh g th ch t trc khi la chn sinh vin

phi hiu c ngnh ngh c ph hp vi s thch v kh nng ca

mnh hay khng m mc ch ch yu y v kh nng c mt ch trong

i hc v tng lai c bng i hc d xin vic. S la chn khi ngnh

i hc ch yu th hin nguyn vng c bng cp xin vic hn l v s

hng th hoc gn kt vi mt hng ngh nht nh. V th nu xt v mt

chuyn mn th s la chn khi ngnh ca sinh vin khi thi u vo phn

ln l c tnh ngu nhin, b tc ng bi cc yu t khch quan.

Bng 2 : kin ca sinh vin v mc yu thch ngnh hc sau 3 nm

hc trng

S thch Tn s Tn sut %

Yu thch 110 27.6

Bnh thng 222 55.8

33

Khng thch 66 16.6

Tng 398 100.0

Trong tng s 398 ngi c hi th s ngi yu thch chuyn

ngnh sau 03 nm hc l 110 ngi chim 27.6% gim xung 11.6% so vi

v yu thch nn chn ngnh hc (39.2%). S ngi la chn bnh thng

chim 55.8%, khng thch l 16.6%. iu ny cho thy bn thn ngnh hc

l tc nhn chnh to ra s thay i. Khi c tm hiu su v chuyn

ngnh, hiu hn v chuyn ngnh, sinh vin mt mt pht hin ra nhng ci

hay ca chuyn ngnh mt khc sau mt thi gian hc h cm thy mc

yu thch v mun gn b chuyn ngnh ang hc, s sinh vin khc c l

nhn r hn c s thch ca mnh v mong mun hc mt chuyn ngnh

khc nh hng mt cng vic khc khng ging nh vic la chn

chuyn ngnh ban u. Bi mc ch la chn ngnh hc s c tc ng rt

nhiu n thi hc tp ca sinh vin. Du hiu u tin ca s tc ng

l thc dnh thi gian cho hot ng hc tp ngoi thi gian hc trn

lp ca sinh vin tng ln. L gii vn ny chng ti phng vn

su mt s sinh vin v vic dnh qu thi gian cho hc tp qua cu hi v

sao bn li dnh nhiu thi gian hc nh vy?

Kim c mt vic lm ng chuyn ngnh mnh hc kh lm,

chc g sau ny mnh lm c ngh lin quan n ngnh mnh hc sau

ny. Nn phi dnh nhiu thi gian hc, khng nhng ch bi v trn

lp m cn c nhng ti liu ca ngnh khc c kin thc chung cho

d xin vic... ( N, 22 tui, khoa Vn th Lu tr v Qun tr Vn phng

-Trng HKHXH&NV)

Nh vy s chn lc t nhin kht khe ca th trng lao ng

vic lm bt u thm nhp vo trong nhn thc ca sinh vin, tc

34

ng ln thi hc tp ca sinh vin khin h phi c mt thi ch

ng v tch cc hn trong hc tp nu nh h mun c c vic lm

sau khi ra trng.

Khi phng vn su mt s sinh vin chng ti pht hin mt im

kh mi trong thi hc tp ca sinh vin hin nay l: trc y hot

ng hc tp ca sinh vin thng khng gn nhiu vi mc ch vic lm

sau khi ra trng nhng gi y sinh vin c thi r rng trong vic

tch lu kin thc ra trng mong mun c c hi i lm ngay.

Mnh tp trung vo hc khng ngoi mc ch c c vic lm sau

khi tt nghip. Xin vic by gi kh lm, c bng gii cng cha chc xin

c vic ngay ch ng ni n bng kh, trung bnh ( N, 23 tui,

khoa TTTV, Trng HKHXH&NV)

Qua vic xem xt thi gian u t cho hc tp ca sinh vin hin nay

c th thy: Di tc ng ca ng c v mc ch th thi trong hc

tp ca sinh vin cng c nhiu bin i. Sinh vin ngy cng c thi

tch cc v ch ng hn trong hc tp, m mang kin thc nh mt biu

hin c th ca hot ng chun b vic lm sau khi tt nghip. Lng thi

gian sinh vin u t cho hc tp, tch lu ngun vn con ngi l

mt minh chng biu hin thi hc tp ngy cng tch cc ca sinh vin.

y cng l mt nguyn nhn l gii ti sao mt s sinh vin khng i lm

thm trong qu trnh hc tp.

Nh trn cp, nhng bin i trong c cu x hi v i hi

ngy cng cao ca th trng lao ng vic lm tc ng n ng c

thi hc tp ca sinh vin, t lm thay i hnh vi hc tp ca h.

Mt trong nhng du hiu ca s thay i l vic sinh vin tp trung vo

hc tp tch lu vn kin thc trn lp v quan trong hn c l vic h

hc thm ngoi ng, vi tnh v nhng ngnh hc khac m bo xc xut

tm kim vic lm sau khi tt nghip c cao hn, nhm p ng yu cu

35

ca th trng lao ng. Trong nn kinh t tri thc ngi lao ng khng

nhng phi c trnh hc vn chuyn mn gii m cn phi thng tho c

ngoi ng v tin hc .

* Sinh vin ngy nay ch ng hn trong vic tm kim vic lm

thm v nh hng ngh nghip sau khi ra trng:

Di kha cnh x hi hc kinh t lao ng v trong khun kh

phm vi ca ti th hnh vi tm kim vic lm thm v i lm thm cng

l mt trong nhng hot ng tip cn th trng lao ng vic lm trong

qu trnh hc tp ca sinh vin. Nh vy, nhng sinh vin ang i lm

thm l nhng sinh vin tip cn th trng lao ng vic lm, ngc li

nhng sinh vin khng i lm thm l nhng sinh vin cha tip cn th

trng lao ng. Vic tip cn th trng lao ng thng qua hot ng i

lm thm trong qu trnh hc tp l mt biu hin ca thc chun b

vic lm sau khi tt nghip ca sinh vin hin nay. Bi l qu trnh hc

tp ca sinh vin trong trng i hc ch dng li vic trang b cho

sinh vin nhng kin thc c bn v chuyn ngnh m sinh vin ang

theo hc mc d sinh vin ch ng hc thm ngoi ng, tin hc...

tng cng ngun vn tch lu ca mnh th mi ch l iu kin cn

sinh vin tham gia th trng lao ng. chim lnh c c hi vic

lm ngay sau khi ra trng i hi sinh vin khng ch c trnh hc

vn cao, kin thc rng m cn i hi sinh vin cn c cc mi quan h

x hi tt, phi bit cch ng x kho lo, ng mc... ni cch khc l n

i hi sinh vin khng ch tch lu v vn con ngi m cn phi

c trang b c vn x hi v vn vn ho. y mi l iu kin

sinh vin tm c vic lm sau khi ra trng.

Chng ta cng bit, qu trnh x hi ho ca sinh vin trong cc

trng i hc th hin ch, ti y sinh vin c tip thu nhng kin

36

thc, nhng k nng lao ng ngh nghip ca cc mi quan h x hi v

tng tc x hi nh thi ng x.....

Qu trnh ny bao gm nhng nhim v:

- Thit lp mi quan h vi cc thnh vin khc ti ni cng tc,

nm vng cc yu cu, nhim v cng tc.

- Xc nh v nm vng cc v tr v th hin cc vai tr tng ng

trong t chc nhm lao ng.

- nh gi vic thc hin cc vai tr nhim v.

- Tip nhn, th hin duy tr v pht huy cc gi tr vn ho ni

lm vic.

Vn t ra i vi giai on x hi ho ny l bn cnh vic phi

gii quyt c mu thun gia li ch c nhn, li ch ca tp th v li

ch ca cng ng x hi, c nhn ng thi phi dn xp tt mi quan h

gia cc vai tr vic cng v vic t. M i vi ngi sinh vin y

l vai tr do v tr cng vic i hi nh: vai tr ca ngi gia s, ngi

tip th ... cng vi vai tr ca h trong hc tp vi t cch l ngi sinh

vin. H cng phi cn nhc v khc phc nhng mu thun vng mc c

th xy ra khi tham gia vo nhm ngh nghip khc nhau trong qu trnh

lao ng. Kt qu x hi ho giai on ny l vic tho thun nhu cu vt

cht tinh thn trc tip lin quan ti v tr vai tr m c nhn m nhim

trong c cu lao ng - x hi.

Xut pht t nhng yu cu trn, mt b phn nh sinh vin tham

gia vo vic i lm thm trong qu trnh hc tp vi mc ch khng ngoi

vic d kim vic lm m cn tch lu nhng loi vn m mnh thiu

ht trong qu trnh hc tp. Thc t cho thy nhng kin thc sinh vin

hc trong trng mi ch mang tnh l thuyt, khi ng dng vo thc t a

phn sinh vin u b ng. Thng qua vic i lm thm, sinh vin s c dp

37

kim chng nhng kin thc m mnh hc. Bn cnh l do i lm thm

chun b vic lm trong tng lai th y, chnh nhng bin i trong

x hi, trong th ch kinh t thc y sinh vin i lm thm. Sinh vin

hin nay khng cn c bao cp v ch hc ph v hc bng nh trc

na m theo hc h phi t tc mi vn nh ch n, n cc chi

ph cho hot ng. Tt c cc chi ph s do gia nh ca sinh vin gnh

chu. Nu nh hon cnh kinh t gia nh kh khn khng cung cp ni

hoc khng vi nhu cu ca sinh vin v vi mc sng th th v mc

ch mu sinh v nhu cu hc tp sinh vin s phi i lm thm. Vn i

lm thm ca sinh vin l mt vn rt phc tp, n b chi phi bi nhiu

yu t an xen ln nhau. Hot ng lm thm ca sinh vin l h qu ca

nhng bin i x hi, l s p ng i hi ngy cng cao ca th trng

lao ng vic lm.

Trong nghin cu v Li sng ca sinh vin hin nay do khoa X

hi hc tin hnh trn 9 trng i hc ti H ni vo thng 8 nm 1999

cho thy lm thm ca sinh vin l mt kiu nh hng gi tr n va c

ngha kinh t va c ngha x hi. Lm thm l mt dng hot ng ph

ca sinh vin n xut hin vo thi k i mi chnh sch kinh t x hi

nc ta. Loi hot ng ny ngy cng c xu hng pht trin v vi quy

m ln hn.

Tip cn trn c s x hi hc kinh t v lao ng c th thy thc

cht hot ng lm thm ca sinh vin l mt biu hin c th ca s tip

cn tham gia th trng lao ng vic lm ngay trong qu trnh hc tp vi

nhiu mc ch v l do khc nhau, c th v thu nhp, v tch lu kinh

nghim... nhng tu chung li y chnh l hot ng th hin tnh tch cc,

s thch nghi nhanh chng ca sinh vin trc nhng bin i x hi v i

hi ca vic lm.

38

Vi vic i lm thm trong qu trnh hc tp sinh vin hin nay

khng ch n thun thc hin mt vai tr hc tp nh trc na m sinh

vin phi ng hai vai mt l vai ca ngi sinh vin trn ging ng

i hc v vai na l ngi lao ng trn th trng lao ng vic lm. S

a dng ho vai tr ny l mt im khc bit ca sinh vin trong giai on

kinh t th trng so vi sinh vin trong thi k bao cp. T ch sinh vin

ch hc go ly tm bng th hin nay nhu cu hc thc lc kim

c vic lm mi l ng lc hc tp chnh ca sinh vin. Qu trnh i

lm thm l qu trnh x hi ho th hai ca sinh vin song song vi qu

trnh x hi ho ca trng i hc.

Nu nh nh trng l mi trng x hi ho trc lao ng ca

sinh vin, sinh vin s c trang b nhng kin thc loi vn con

ngi th qu trnh chun b cho sinh vin nhng iu kin cn thit h

khi b ng khi chnh thc bc vo th trng lao ng chu s tc ng

ca qu trnh x hi ho c nhn trong lao ng chnh l qu trnh i lm

thm; nhng kin thc m sinh vin c hc s c h tri nghim,

ng dng qua thc t qua h tch lu kinh nghim, to dng cc mi

quan h x hi v thm nhun phng cch ng x theo mt chun mc

nht nh. cng chnh l nhng u im ca vic lm thm trong giai

on i hc. Bn cnh nhng nhc im nh: b b hc tp, thi

hnh vi tiu cc trong thi c... s ny sinh nu nh sinh vin khng c mc

ch i lm thm mt cch chnh ng. y chnh l nhng biu hin gin

tip ca hin tng xung t vai tr ca sinh vin khi phi thc hin nhiu

vai tr cng mt lc. tm hiu thc trng sinh vin trong vic tm kim

vic lm thm chng ta nhn thy:

Bng 3: S lng sinh vin i lm thm (%)

i lm thm Tn s Tn sut %

39

i lm 222 55.8

Cha i lm 107 26.9

ang d nh 69 17.3

Total 398 100.0

Trong s 398 ngi c hi c 222 ngi tr li tng i lm

thm chim 55.8%, cha i lm chim 26.9%, ang c d nh 17.3%. Kt

qu trn y cho thy sinh vin tch cc hn tham gia vo th trng lao

ng vic lm thng qua vic lm thm. Nhng sinh vin i lm thm

h thc c s kh khn khi i kim vic lm, h nhn thy c tnh

cht cnh tranh quyt lit trong nn kinh t th trng. H chng kin rt

nhiu trng hp cc anh ch sinh vin kho trc tht nghip nh th

no v qu b ng do khng c s chun b tm vic trc. Bn thn h

tng tri qua cc qu trnh chn lc t nhin ca cng vic lm thm, h

hiu c s cnh tranh gay gt . Phi chng vn tht nghip vi t

l ngy mt gia tng tc ng n cc sinh vin i lm thm nh mt

yu t ng lc thc y cc hot ng chun b tm kim th trng lao

ng - vic lm ca h. iu ny cho thy tht nghip y li l c li

i vi nhn thc ca sinh vin v kinh t x hi v n gin l nu n

khng c chc nng g th n khng th tn ti nh hnh vi bng vi

nn kinh t th trng. Tnh trng tht nghip to ra mt s cnh tranh

trong lao ng. N buc ngi ang c vic phi nng cao tay ngh, phi

tch cc lm vic hn nu nh khng mun b mt ch lm, buc nhng

ngi cha c vic lm phi tch cc tm kim vic lm v phi ch ng

tch lu cc loi vn khng ph thuc vo mun ch quan ca mnh m

40

phi bt kp i hi ca th trng, to thnh ngun cung trn th trng lao

ng.

Trn thc t c rt nhiu sinh vin d kt qu hc tp kh cao, c

trnh nhng v khng c nh hng ngh nghip trc, khng c s

chun b xin vic t trc nn h vn khng xin c vic. Nhng c

nhng sinh vin d kt qu hc tp khng cao nhng h li nng ng sng

to, ch ng tm kim c hi vic lm ngay t khi ngi trn gh nh

trng nn h kim c vic lm. Ngc li, nhng sinh vin khng i

lm thm h c th nhn thc c s kh khn khi kim vic, trong khi h

cn m h v n, m h v s cnh tranh gay gt ca th trng lao ng.

Nhng iu h bit cha c kim chng, hn na h cng khng c iu

kin tip xc vi vic lm, cng nh cp nht thng tin v vic lm nh

nhng sinh vin ang i lm thm, mt khc tm l rt r, e ngi do t tip

xc, va chm vi x hi phn no cn tr h trong khi h tm kim vic

lm. Ngoi vic i lm thm chun b cho hnh trang tm kim vic lm

trong tng lai th sinh vin i lm thm cn vi mc ch nh sau:

Bng 4 : Nhng nguyn nhn khin sinh vin i lm thm

Cc yu t Tn s Tn sut %

Lm thm l c thm thu nhp 199 50.0

Lm thm l to thm mi quan h x hi 120 30.2

Lm thm l hc hi kinh nghim 216 54.3

Lm thm l cho vui 58 14.6

L do khc 26 6.5

41

Hu ht sinh vin c hi l do i lm thm l c thm thu nhp

chim 50,0% v hc hi kinh nghim chim 54.3%, y s lng sinh

vin nng thn tham gia i lm thm nhiu hn sinh vin ti thnh ph.

Qua s liu kho st ca chng ti th s lng sinh vin ch yu l sinh

vin nng thn v min ni chim 63.8% v s sinh vin thnh th chim

35.9%. iu ny cho thy s sinh vin nng thn c th v hon cnh kinh

t kh khn hay h khng mun ph thuc vo gia nh mc d gia nh

vn tr cp nhng chi ph cho h hc hnh, h cng khng mun gia nh

bit rng mc chi ph cho vic n, , i li thnh ph cao hn nng thn

rt nhiu ln. y cng l l do s sinh vin ny sau khi ra trng mun

lm vic ti a bn ny. Mt s sinh vin hin nay c th t mnh trang tri

c nhng ph tn cho vic hc tp ca mnh khng cn s bao cp ca

gia nh. Xu hng i lm thm c mt ngha tch cc v mt kinh t x

hi. N to cho sinh vin mt tinh thn thi t ch, t lp, c quan nim

ng mc v gi tr ca nhng ng tin do h lm ra, mt khc m bo

cho s lng sinh vin khng nh c th tip tc hc tp m khng cn s

h tr kinh t t pha gia nh.

Cha bng lng vi cng vic l tn ti mt nh hng trn ng

Lng H vi mc lng 800.000 ng/thng va xin c, V.T.T, sinh

vin lp K51 Du lch, Trng i hc KHXH&NV H Ni li nhn lm

gia s ting Anh cho mt hc sinh lp 6, ng thi ng k lm cng tc

vin hng dn cho mt cng ty du lch.

Bn cng phng tr vi VT l T.T, sinh vin nm th 3 khoa Qun

l t khi ngh h cng mi mit vi cng vic lm nghin cu th trng,

iu tra hot ng ca cc ca hng bn l H Ni cho mt d n ca

khoa kt hp vi Hip hi Bn l v Tp ch Chu Thi Bnh Dng

vi mc h tr 30.000 ng/ngy.

42

Khng ch vy, T cn tip tc cng tc bi v vi mt s bo, tp

ch. C cho hay, mt s t nh Snh iu, Sinh vin... ang c nhng

trang, mc th hin cm xc, ku gi c gi vit, trung bnh vi trm

nghn mt bi. Theo , nu chm ch v c cm hng, mt thng c c

th vit c vi bi

i lm thm l nhu cu thng xuyn ca sinh vin nhng h nm

nay nhu cu ny dng nh cng gia tng mnh m tng ng vi mc

tng ca mt bng gi c.

T.T cho bit d mi kt thc nm th hai nhng t l cc bn li

H Ni h ny kim vic lm chim hn 50% trn tng s 109 sinh vin

ca lp. Con s ny lp T cng chim ti 2/3. cn cha k cc ngnh

i hi s nng ng v thc t cao nh kin trc, xy dng, bo ch... th

t l sinh vin i lm sm thng cao hn na.

Cc cng vic thi v cng ht sc a dng. T ph bin nh bn

hng, bn v xem phim, b bi, ch bn vi tnh, pht t ri, iu tra th

trng, tip th, nghe in thoi, thm ch c dn phong b thu, vn

chuyn gas, nc ung... n nhng cng vic i hi nng khiu, kin

thc nh t chc s kin, lm MC, phin dch, dn tour, t vn lut s hu

tr tu cho cc doanh nghip hay tham gia cc tr chi truyn hnh...

Mt sinh vin Hc vin Hnh chnh Quc gia chia s kinh nghim,

mt s chng trnh ca VTV2 thiu ngi chi nn tun ny ng k, c

khi tun sau c gi n tham gia. Vi kin thc sn c, ch cn u

t my hm n theo gii hn ca ban t chc, khi thi ch cn ng khong

hai ting, kiu g cng c mt khon tin kha kh t 1,3-1,7 triu ng

mang v.

i vi nhng sinh vin c ngoi ng v ngoi hnh th vic tm

mt cng vic c phn nhn nh li lch s ti cc shop thi trang, m

43

phm, nh hng hay trung tm thng mi dp ny l khng qu kh khn,

m mc lng trung bnh y cng tt hn hn.

iu ny c th thy r qua nhu cu lm thm ca sinh vin, nhu

cu tuyn dng ca doanh nghip ti hi ch vic lm do trng i hc

KHXH&NV kt hp vi Trung tm Dch v Vic lm 20-10, thuc Hi

Lin hip Ph n H Ni t chc hi cui thng 6 va qua.

Mc d con s 30 doanh nghip tham gia tuyn dng t ny cha

phi nhiu nhng b Trng phng Dch v vic lm 20-10 nh gi, nhu

cu tuyn dng lao ng (trong gm c lao ng thi v) nm nay ca

cc doanh nghip c th tng gp 2, 3 ln so vi cc nm trc, c bit l

nhng nhn s c kh nng ngoi ng do yu cu m rng sn xut v th

trng ca doanh nghip.

C th k n nh Cng ty Minh Phc, n v chuyn cung cp

nhn lc cho dch v chm sc, gii p khch hng qua in thoi t ny

ngoi thng bo tuyn 300 lao ng lm 8 ting/ngy, cn tuyn 200 lao

ng l sinh vin lm theo gi. Cc n v khc nh Cng ty Vit Thi

Quc t - s hu h thng qun c ph Highland, Trung tm Thng mi

Parkson, siu th Fivimart, Bnh ko Kinh , dy dp Bitis t ny cng

tuyn rt nhiu nhn s ma v vo cc v tr nh thu ngn, bn hng, phc

v, tip th... vi mc lng dao ng t 1 1,5 triu ng/thng hoc t

60 80 nghn ng/ngy.

Vi nhiu sinh vin ngoi tnh, khi m tin tr cp hng thng ca

gia nh vo khong 800.000 1 triu ng th i lm thm trong hin ti

l gii quyt cc nhu cu chi tiu, mua sm nh l, cn vi mt b phn

sinh vin nng thn, khi m khon chu cp ca gia nh ch gii hn

44

500.000 600.000 ng/thng th lm thm khng ch l vn cp thit

n dp h mi t ra12.

Lm thm l cch ti u nht tm hiu lnh vc ca mnh s lm trong

tng lai. C nhng th bn mnh ch c hc qua cng vic thc t, cn

sch v li chng cung cp c my. Mi trng v p lc cng vic d

ch lm thm gip mnh quen dn hn vi sc cnh tranh trong ngnh

nh hin nay. Ch ng hn vi hng i trong tng lai, sn sng lm

vic ngay sau khi ra trng l nhng ci c m sinh vin cn c sau

nhng cng vic bn thi gian ngoi sch v. cng l li khuyn ca

khng t chuyn gia trong ngnh. Theo h, cng ngh lun c s thay i

nhanh chng, va hc va lm thm, sinh vin mi theo c cng ngh v

nm bt c nhng c hi vic lm mt cch kp thi - Lm thm kiu

sinh vin13.

Nhn chung, ngy cng c nhiu sinh vin c nhu cu i lm thm v

loi hnh cng vic cng rt phong ph. Vic ny chng minh cho vic

sinh vin ngy cng ch ng hn trong vic tip cn tham gia vi th

trng lao ng.

Tm li, sinh vin i lm thm b chi phi bi hai loi ng c

chnh l ng c kinh t v quan h x hi. y ng c kinh t mang

tnh cht cng khai cn ng c cc quan h x hi mang tnh cht tim n

bi v chnh sinh vin cng cha thc c h s gp nhng c may no

trong cc quan h x hi m h s bt gp trong khi i lm thm. C th ni

rng chnh iu kin kinh t x hi hin nay to ra cho sinh vin nhng

12

Nguyn Nga. Vic lm thm ca sinh vin 13

http://support.computerjobs.v -

45

quan nim mi v i i vi n l nhng h gi tr mi. Nhng gi tr ny

trc tip chi phi ng x ca sinh vin v sinh vin c xu hng gia nhp

vo cc quan h x hi theo xu hng chung ca h.

Bng 5: nh hng cng vic ca sinh vin sau khi ra trng (%)

nh hng Tn s Tn sut (%)

D nh hc cao hc 63 15.8

D nh i lm ngay 252 63.3

D nh hc mt chuyn ngnh khc 57 14.3

D nh sang nc ngoi lm vic 12 3.0

L do khc 39 9.8

S sinh vin y c d nh i lm ngay sau khi ra trng chim

63.6%, trong khi s sinh vin d nh s hc cao hc v gn b vi chuyn

ngnh ca mnh chim 15.8%, s sinh vin mun chuyn i sang mt

chuyn ngnh khc chim 14.3%, y c l l s sinh vin thch ngnh kinh

t v thch cng vic bun bn, kinh doanh sau khi ra trng m chng ti

kho st. iu ny cho chng ta thy biu hin ca s thay i ny r rng

l s bin i x hi, s cnh tranh trn th trng lao ng vic lm

lm cho h c nhng nh hng mun chuyn i sang mt chuyn ngnh

khc v h yu thch, cng v h c kin thc h tham gia vo th

trng lao ng vi nhng ngnh ngh h yu thch.

Thc t cho thy s lng sinh vin mun ra trng i lm ngay cao

nht chim n 63.3% c th l bi h t tin vo kin thc v kh nng ca

mnh, h i lm chng t h mun tham gia vo th trng lao ng

46

thy c nhng mt tt xu ca c ch th trng hin nay cng nh h

tch lu thm kinh nghim cho bn thn h. Bn cnh s sinh vin ny

i lm ngay cng v iu kin hon cnh gia nh v trn ht h mun

c t lp khng ph thuc vo kinh t ca gia nh.

Bng 6: Mi quan h gia hc lc v nh hng ca sinh vin sau khi ra

trng

nh hng

Hc

lc

Hc lc ca bn hin nay

Tng Gii

(trn8.0)

Kh

(7.0-8.0)

Trung bnh

(6.0-7.0)

TB km

(5.0-

6.0)

C nh hng 15.4% 66.7% 17.9% 100.0%

Khng nh

hng 10.6% 63.5% 25.6% 0.3% 100.0%

Tng 11.1% 63.8% 24.9% 0.3% 100.0%

Theo nh quy nh chung ca Trng i hc Khoa hc X hi v

Nhn vn, sinh vin c hc lc kh c th ng k tham gia tuyn sinh sau

i hc. S sinh vin ny cng c th c kh nng tm kim ngay c vic

lm bn ngoi th trng cng nh gia nh h chun b xin cho h mt

cng vic sau khi tt nghip. y cng l l do h lng tng khng bit

chn cho mnh mt hng i sau khi ra trng. H khng xc nh c

mt hng i r rng v khng pht hin c u l th mnh ca bn

thn c th pht huy ti a cc u im ca chnh mnh. Vn hc tip

cao hc, vic lm, ch mun t lp lun thi thc v tc ng t nhiu

pha gia nh, nh trng, cng l nguyn nhn mt s sinh vin ra

47

trng d dng chp nhn cc cng vic khng ph hp v thm ch khng

lin quan n chuyn mn, s trng ca mnh.

Bng 7: Mc nh gi cc yu t c mt ngh nghip n nh v thu

nhp cao (%)

Cc yu t

Cc mc nh gi

Rt quan

trng

Quan

trng

Bnh

thng

Khng

quan

trng

Tn

s

Tn

su

t %

Tn

s

Tn

su

t %

Tn

s

Tn

su

t %

Tn

s

Tn

su

t %

1 Hc gii 99 24.

9

211 53.

0

77 19.

3

11 2.8

2. C quan h x hi tt 208 52.

3

155 38.

9

26 6.5 9 2.3

3. B m c chc quyn 117 29.

4

152 38.

2

90 22.

6

39 9.8

4. Gia nh c iu kin

kinh t

107 26.

9

168 42.

2

95 23.

9

28 7.0

5. S nng ng ca

bn thn

257 64.

4

92 23.

1

39 9.8 10 2.5

6. Anh,em, h hng c

chc quyn

79 19.

8

129 32.

4

138 34.

7

52 13.

1

7. S may mn 111 27.

9

185 46.

5

84 21.

1

18 4.5

8. Cc yu t khc 54 13.

6

116 29.

1

154 38.

7

74 18.

6

48

ng trc bi cnh x hi hin nay, cc em sinh vin c nhng

quan nim rt khc nhau v tm quan trng ca cc yu t m chng ti

a ra, a s cc em u nht tr rng cc yu t trn u l nhng yu t

quan trng quyt nh n ngh nghip tng lai ca mnh. Trong cc yu

t ni bt ln ba yu t nh Hc gii, C quan h x hi tt v S nng

ng ca bn thn. Hc gii y c hiu l hc gii c chuyn ngnh

v hc gii c nhng mn khc, thng tho vi tnh, ngoi ng. Trong tng

s 398 em c hi th 211 em tr li Hc gii l quan trng (chim

53.0%) v 257 sinh vin tr li S nng ng ca bn thn l rt quan trng

(64.4%), C quan h x hi tt chim 52.3% l rt quan trng. iu ny

chng t nhn thc ca sinh vin nh hin nay l rt vng vng, t lc

vn ln v c quan h ngoi giao tt chnh l iu kin cn c trong thi

bui kinh t th trng hin nay. Trong khi cc yu t khc c cc em

nhn nh l rt quan trng chim t l khng cao nh: B m c chc

quyn (29.4), gia nh c iu kin kinh t (26.4), anh em h hng c chc

quyn(19.8), s may mn (27.9). Ngc li vi phng n tr li rng

khng quan trng t l cc sinh vin nhn nh nh sau: Cc yu t khc

18.6%, anh em h hng c chc quyn 13.1%, b m c chc quyn

9.8%,gia nh c iu kin kinh t 7.0% s may mn 4.5%, hc gii 2.8%,

s nng ng 2.5%, c quan h x hi tt 2.3%.

Tuy nhin cc em c mt nhn thc chung l c mt ngh nghip

n nh, c thu nhp n nh tt c cc yu t trn u quan trng v rt

quan trng, nu phi kt hp tt c cc yu t th c hi vic lm s d

dng hn. Trong thc t x hi ta thy rt nhiu trng hp sinh vin tt

nghip i hc, c ngi hc gii nhng vn chu tht nghip do nhiu

nguyn nhn, ngc li cng c nhiu ngi hc lc ch trung bnh nhng

d dng xin c vic lm sm c th do gia nh c iu kin kinh t, b

m c chc quyn.... cng vi s may mn. Trong x hi hin nay vn tn

ti hin tng chy vic y cng l nguyn nhn dn n hin tng

49

nhiu sinh vin tuy gii nhng khng c vic lm do gia nh khng c

iu kin kinh t hoc khng c quan h x hi tt. Nhn chung c hi vic

lm lun to ra i vi nhng ngi c nng lc v nng ng iu ny

mt s sinh vin nhn thc rt r trong hc tp v cuc sng.

So snh hc lc sinh vin v c mt ngh nghip n nh v thu nhp

cao chng ti nhn thy: Trc ht mt sinh vin c hc lc tt c th

hin qua trnh ngoi ng, tin hc v kh nng p ng tt yu cu cc

mn chuyn ngnh. t c hc lc tt khng phi t nhin c nhn

mun m c c m cn phi c c mt qu trnh tch lu lu di t cp

tiu hc, trung hc, ri vo i hc. Mi trng i hc l ni i hi sinh

vin phi c trnh t duy cao th mi c kh nng p ng c cc bi

tp. T , khi c nhn tch lu c kin thc hc c trong nh

trng v kin thc x hi th c hi kim c mt cng vic trong tng

lai l vic khng xa. Vi vic nghin cu ti nh ny tc gi nu ln

rt nhiu yu t t c mt cng vic yu thch v n nh song bn

cnh phi nhn mnh yu t bn thn sinh vin, cng vic ca sinh vin

l do chnh sinh vin quyt nh.

Bng 8: Tng quan gia hc lc v cc yu t tc ng n vic lm sau

tt nghip (%)

Cc yu t tc ng

Hc lc

Tn

g

Gii

(trn8.

0)

Kh

(7.0-

8.0)

Trung

bnh

(6.0-

7.0)

TB

km

(5.0-

6.0)

1 Hc gii 16.2 61.6

22.2 100

%

2. C quan h x hi tt 9.1 69.7 21.2 100

50

%

3. B m c chc quyn 9.4 71.8 17.9 0.9 100

%

4. Gia nh c iu kin

kinh t

11.2 64.5 23.4 0.9 100

%

5. S nng ng ca bn

thn

13.6 63.8 22.6 100

%

6. Anh, em, h hng c

chc quyn

11.4 62.0 25.3 1.3 100

%

7. S may mn 11.7 65.8 21.6 0.9 100

%

8. Cc yu t khc 13.0 59.3 27.8 100

%

c mt ngh nghip n nh v thu nhp cao cc bn c hc lc

gii y cho rng hc gii l mt yu t ht sc quan trng: 16,2%, bi

ch c th hc gii th mi c th la chn cng nh thay i c nhng

cng vic m mnh yu thch qua ni nn s t tin, vng vng vo kin

thc ca h v s nh hng r rng vo vic lm trong tng lai. Bn

cnh cc bn hc lc kh cng tp trung ch yu nhn mnh nhng yu

t khc nh c quan h x hi tt: 69,7%, b m c chc quyn: 71,8%, gia

nh c iu kin kinh t: 64,5%, s nng ng ca bn thn: 63,8%, anh

em c chc quyn: 62,0%, s may mn: 65,8%, cc yu t khc: 59,3%,

l nhng yu t tu thuc ca ring tng c nhn c c h c th t

c mt cng vic tt trong tng lai. Nhng con s ny chng t cho

nhng quan im khng r rng v nh hng cng vic cng nh c

mt ngh nghip n nh vi mc thu nhp cao ca nhng bn c hc lc

51

kh, h khng cho rng yu t c nhn nh hc lc tt quyt nh tt c

cng vic trong tng lai m cn chu nhiu yu t khc, y l s lng b

nh hng kh nhiu bi nhng tc ng ca nn kinh t th trng hin

ny. Nhng bn c hc lc trung bnh cho rng anh em h hng c chc

quyn l yu t cn thit c vic lm vi mc thu nhp cao, h cng

nh gi rng ngoi nhng yu t trn cn c cc yu t khc quyt nh

thu nhp cao ca cng vic trong tng lai: 27,8%.

Bng 9: Mi quan h gia ni sinh v cc yu t tc ng c mt ngh

nghip n nh, thu nhp cao (%)

Cc yu t tc ng Ni sinh

Thnh ph

nng thn

min ni

tng

1 Hc gii 32.3 54.5 13.1 100.0%

2. C quan h x hi tt 38.0 49.5 12.5 100.0%

3. B m c chc quyn 30.8 53.0 16.2 100.0%

4. Gia nh c iu kin kinh t 31.8 47.7 20.6 100.0%

5. S nng ng ca bn thn 37.7 49.8 12.5 100.0%

6. Anh,em, h hng c chc

quyn 27.8 50.6 21.5 100.0%

7. S may mn 32.4 50.5 17.1 100.0%

8. Cc yu t khc 33.3 50.0 16.7 100.0%

Ai cng m c trong tng lai hc xong ra trng s c mt cng

vic tt vi mc thu nhp cao nhng iu ny th hin r hn qua nghin

cu cc bn sinh vin sinh ra vng nng thn. Trong iu kin th ho

hin nay th mc sng thnh th cao hn nhiu so vi nng thn, sinh

vin thnh ph d dng c tip cn vi phng tin, khoa hc k thut

hn l nng thn. iu ny th hin cch suy ngh, nh hng ca h v

tng lai.

52

c mt ngh nghip n nh v thu nhp cao cc bn sinh ra

nng thn cho l cc yu t nh hc gii: 54,5% , anh em h hng c chc

quyn v s may mn l nhng yu t rt quan trng trn 50% bi thng

qua mng li anh em h hng h c th thit lp c nhng mi quan h

mi cho chnh bn thn mnh ti nhng a bn khng thuc ni sinh ca

h v vic tm kim vic lm ca h trong tng lai s d dng hn khi m

hc lc ca h ch mc trung bnh kh. Sinh vin nng thn thy c

nhng chi ph cho cuc sng cao hn so vi sinh vin nng thn nn h

mong mun mt cng vic c thu nhp cao. Sinh vin c sinh ra thnh

ph ch ra rng c quan h x hi tt th s c c hi thng tin v mc thu

nhp cao: 38,0%.

Bng 10: Mi quan h gia ngnh hc v cc yu t tc ng c mt

ngh nghip n nh v thu nhp cao (%)

Cc yu t

Ngnh hc

KH

QL

XH

H

B

o

ch

V

n

hc

L

u

tr

Du

lch

Ng

n

ng

T.Ti

n

TV

Tri

t

1 Hc gii 12.

1%

10.

1%

10.

1%

17.

2%

10.

1%

11.

1%

9.1

%

12.1

%

8.1

%

2. C quan h x hi

tt

6.7

%

18.

3%

14.

4%

14.

4%

10.

6%

18.

3%

6.7

%

6.7

%

3.8

%

3. B m c chc

quyn

6.0

%

12.

0%

18.

8%

20.

5%

13.

7%

7.7

%

9.4

%

8.5

%

3.4

%

4. Gia nh c iu

kin kinh t

8.4

%

9.3

%

15.

9%

21.

5%

14.

0%

11.

2%

7.5

%

9.3

%

2.8

%

5. S nng ng ca

bn thn

9.3

%

13.

6%

14.

4%

14.

4%

10.

1%

18.

7%

8.6

%

6.2

%

4.7

%

6. Anh,em, h hng c 11. 8.9 12. 17. 20. 11. 6.3 6.3 5.1

53

chc quyn 4% % 7% 7% 3% 4% % % %

7. S may mn 14.

4%

10.

8%

14.

4%

14.

4%

18.

0%

14.

4%

5.4

%

3.6

%

4.5

%

8. Cc yu t khc 5.6

%

7.4

%

11.

1%

20.

4%

29.

6%

9.3

%

5.6

%

7.4

%

3.7

%

Ngnh hc c th hin thng qua tnh c th ring ca tng

ngnh v kh nng p ng ngun nhn lc cng nh thch nghi v cng

vic ngoi th trng trong tng thi k lch s ca mi ngnh cng khc

nhau. Hin nay nhng ngnh c sinh vin a chung v chn nhiu bi

sau ny ra trng c thu nhp cao l ngnh Y, k ton, ......nhng i vi

trng Nhn vn th ra trng c thu nhp cao so vi nhng ngnh khc

l kh hn m cn ph thuc vo mt s yu t qua nghin cu nh sau:

c mt ngh nghip n nh v thu nhp cao cc bn sinh vin

ngnh vn hc cho rng yu t hc gii v b m c chc quyn, c iu

kin kinh t rt quan trng. Cc bn ngnh x hi hc v ngnh du lch u

cho rng yu t quan trng y l phi c quan h x hi tt (18,7%).

Cc bn khoa lu tr th cho rng anh em h hng c chc quyn (20,3%),

cc yu t khc (29,6%) v yu t may mn l rt quan trng (18,0%).

Qua nhng yu t trn y phi ni rng mi c nhn ngoi yu t

ni ti ca chnh mnh l hc gii th phi tnh n cc yu t khc nh gia

nh c kinh t, c quan h, s nng ng cng thm yu t may mn u

l nhng yu t quan trng c c hi la chn cng vic tt. Nhng

nhn t tc ng n nh hng ngh nghip ca sinh vin:

2.2 Nhng yu t tc ng n nh hng ngh nghip ca

sinh vin

2.2.1. Tc ng ca gia nh n nh hng ngh nghip ca

sinh vin:

54

tm hiu s tc ng ca gia nh ti vic nh hng ngh

nghip ca sinh vin chng ti tm hiu qua cu hi: Gia nh bn c

tham gia vo qu trnh nh hng ngh nghip ca bn khng? v gia

nh bn tham gia mc no? v chng ti a ra bn thang o c bn

- B m hon ton chn ngh cho bn

- B m ch tham gia gp v bn t chn

- B m bn hon ton khng tham gia v bn t chn

- Bn v cc thnh vin trong gia nh cng bn bc v a ra

quyt nh

Kt qu cho thy:

Bng 11: nh hng ngh nghip ca cha m i vi sinh vin

nh hng Tn s Tn sut (%)

B m chn 20 5.0

T chn 110 27.6

B m gp 174 43.7

Bn&G cng bn 94 23.6

Tng 398 100.0

Sau khi thu thp kin ca sinh vin chng ti c kt qu nh

sau: Sinh vin t chn chim 27,6%, b m gp chim 43,7%, sinh vin

v gia nh cng bn 23,6%, t l b m chn chim 5,0%. iu ny cho

thy s sinh vin c b m gp kh cao vo vic nh hng bi xut

pht t quan nim c phn ln trong cc gia nh vit nam vn mun con

ci theo ngh ca mnh hoc thng qua cc mi quan h ca h xin vic

cho con ci. iu ny cho thy, cc bc ph huynh can thip su vo

55

qu trnh xin vic ca con ci h. Vic la chn ngh nghip ph hp vi

kh nng v s thch ca sinh vin phi xut pht t chnh c nhn l

nhn t quyt nh s thnh cng trong cng vic v thnh cng ch c th

n t nim am m ca con ci h.

Chng ta u bit, gia nh l mi trng gio dc u tin i vi

mi c nhn tng bc tr thnh con ngi ca x hi. X hi ho c

nhn c kt qu tch cc hay tiu cc l do s ng gp mt phn ca mi

trng gia nh. Tiu vn ho gia nh s nh hng n hnh vi nhn thc

ca mi c nhn v i theo h sut cuc i.

cp ti gia nh vi t cch l mt yu t tc ng ti thc trng

vic lm ca sinh vin sau khi tt nghip, ti xin phn tch kha cnh nh

sau:

Th nht, iu kin kinh t gia nh c tc ng trc tip n tnh

hnh vic lm ca sinh vin. Nhng gia nh kh gi s to iu kin cho

con em h tm kim vic lm d hn so vi gia nh gp nhiu kh khn v

kinh t. Ngay t khi ngi trn gh nh trng, nhng sinh vin c u th v

mt kinh t s thun li hn trong vic tip cn vi nhng t liu hc tp.

iu kin kinh t gia nh khng nhng tc ng vo vic la chn trng

hoc, qu trnh hc tp ca sinh vin m cn tc ng vo cuc sng ca h

ngay sau khi ra trng. Ngi sinh vin sau khi tt nghip nu c ch da

v mt kinh t s c nhiu c hi thng tin hn. V d nu c ngun ti

chnh, sinh vin s c iu kin i hc tip nng cao nng lc chuyn

mn, bi dng thm v mt tri thc Nh vy kinh t gia nh l yu t

quan trng khng th ph nhn trong qu trnh tm vic lm ca sinh vin.

Th hai, l cc mi quan h x hi ca cc thnh vin trong gia

nh. Hin nay khi c ch th trng ngy cng tc ng nh hng n

mi c nhn th c c mt vic lm thch hp cng tr nn ngy cng

56

kh khn. Thng qua mng li x hi, nu gia nh ca h c mi quan h

rng ri th vn vic lm s tr nn d dng hn. Khi phng vn nhng

sinh vin c vic lm cng nh cha c vic lm th tt c u tha nhn

v cho rng s quen bit ca gia nh lun l mt li th c c mt

vic lm.

Ci quan trng nht mnh phi c mi quan h rng ri, mnh dn

v linh hot. Nu nh b m em c nhiu mi quan h th em s rt c li

y, ch nu khng th kh kim vic lm lm N, K47, Khoa X hi

hc Trng HKHXH&NV.

Mt kin khc: Ch c cng vic ny l do quen bit v cng ty

ny l ca ch ch- N, K46, Khoa X hi hc Trng HKHXH&NV.

Mc d vy, kinh t gia nh v cc mi quan h xung quanh c nhn

ch c tha nhn nh mt li th rt nh bi thc t cho thy nhng sinh

vin nu gii thc s th xin vic v n nh vic lm l iu ht sc hin

nhin

nu c cc mi quan h x hi th ng nhin s c c hi tt

hn, nhng theo ti nhn xt nhng ngi hc khoa mnh ra a s nh

khng phi H ni v gia nh cng khng c kh gi nn phi t tm

vic l chnh. Nn i vi nhng ngi th bng cp phi quan trng

hn cc mi quan h x hi- N, k46, Khoa X hi hc, Trng

HKHXH&NV.

Nh vy cc mi quan h x hi, s quen bit ca cc thnh vin

trong gia nh c mt nh hng nht nh, to li th ln cho sinh vin

trong qu trnh tm vic lm sau khi tt nghip. C th khng nh rng y

l mt yu t khng th b qua khi phn tch nhng tc ng trng vic

nh hng vic lm ca sinh vin sau khi ra trng.

57

Nh vy, vic tham gia nh hng cho con ci v ngnh hc cng

nh v cng vic trong tng lai ca cc bc cha m th hin s quan tm

cng nh kinh nghim v s hiu bit ca cha m i vi con ci trong

nhng nm cui ca trng i hc nhng vic nh hng, tm hiu v

ng vin con ci hc tp cn mt qu trnh lu di lin tc ngay khi cn

hc ti mi trng ph thng trung hc. Thng qua cc mng li quan h

x hi ca cha m cng nh iu kin kinh t cha m khng nn can thip

su vo s thch v s trng ca con v nu nh ngi con ca h ch bit

nghe li b m m khng nhn ra u l s thch v kh nng ca mnh th

hu qu l h b gn nhn, ra trng h cng nhn c mt cng vic

ca cha m yu thch ch khng phi ca chnh h.

Cch cha m can thip su vo vic la chn ngnh hc cng nh

nh hng cng vic cho con ci nh hng nghim trng n hiu qu

cng vic ca con ci h trong tng lai bi l ngnh hc, cng vic c

xin cho h khng c s am m yu thch, khng xut pht t chnh c

nhn h v khng tm hiu con h thch g, kh nng h nh th no. Cha

m gin tip t h vo nhng v tr khng thch hp vi chuyn mn v

nng lc ca h. Nh vy t nhng s quan tm rt nh lm nh hng

v gy lng ph ngun nhn lc ca x hi sau ny.

58

Bng 12: Mi lin h gia ni sinh ca sinh vin vi gia nh la chn

ngh nghip cho con ci (%)

La chn

Ni sinh

Ni sinh

Thnh

ph Nng thn Min ni Tng

B m chn 55.0 35.0 10.0 100.0%

T chn 30.9 51.8 17.3 100.0%

B m gp 32.2 52.3 15.5 100.0%

Bn & G cng

bn 44.7 47.9 7.4 100.0%

T l 35.9 50.3 13.8 100.0%

Qua bng s liu trn chng ta nhn thy s khc bit gia khu vc

sinh sng v vic nh hng ngh nghip cho sinh vin. T l sinh vin

sng nng thn c b m nh hng ngh nghip khc vi t l nh

hng ca b m cho sinh vin sng thnh ph (nng thn l 35,0%,

thnh ph 55,0%), t l sinh vin t chn (nng thn l 51.8%, thnh ph

30.9%); b m gp (nng thn 52.3%, thnh ph l 32.2%); Bn v gia

nh cng bn bc (nng thn l 47.9%, thnh ph l 44.7%).

Sinh vin ni sinh ti nng thn ch ng hn sinh vin ni sinh ti

thnh ph trong vic nh hng ngh nghip. Sinh vin thnh ph ph

thuc vo b m cng nh vic t chn cho mnh mt nh hng vic lm

sau ny. B m gp kin nng thn cao hn thnh th, iu ny cng

d hiu b m sinh vin sng nng thn ch yu lm nng nghip. B m

sinh vin cc thnh th bun bn (c kinh t) hoc lm vic trong cc c

quan on th c c nhng mng li thng tin, nhng mi quan h v

vic lm cho ci ca h sau ny. V th h ch ng hn trong vic tm

59

kim vic lm cho con ci m khng cn gp cho con. Ngc li t l b

m v con ci cng bn bc nng thn cao hn thnh ph trong vic

nh hng ngh nghip cho con ci sau ny.

Bng 13: Mi lin h gia hc lc vi vic gia nh tham gia la

chn cho con ci (%)

La chn

Hc lc

Hc lc

Tng Gii

(trn8.0)

Kh

(7.0-

8.0)

Trung

bnh

(6.0-7.0)

TB

km

(5.0-

6.0)

B m chn 15.0% 65.0% 20.0% 100,0%

T chn 8.2% 58.2% 32.7% 0.9% 100,0%

B m gp 15.4% 66.7% 17.9% 100,0%

Bn&G cng

bn 14.9% 66.0% 19.1%

100,0%

T l 11.1% 63.8% 24.9% 0.3% 100,0%

Qua bng s liu trn chng ta thy c t l sinh vin hc lc gii c

b m tham gia la chn l rt thp (15%) so vi s sinh vin c hc lc

kh (65%) v trung bnh (20%). iu ny cho thy sinh vin hc gii t tin

vo hc lc ca mnh v ch ng nh hng cho mnh mt con ng

r rng trong cng vic sau ny, trong khi sinh vin c hc lc kh v trung

bnh khng tin vo kh nng ca mnh, h ph thuc bi gia nh hay

60

nhng yu t khc nh c hi v may mn. Nh chng ta bit, hin nay vn

tn ti mt s tnh trng hc sinh gii ra trng b tht nghip hay tm c

vic lm khng ng nh mong mun v s thch ca h. Bn cnh s

sinh vin c hc lc km hn vn c nhng vic lm vi mc thu nhp ht

sc tha ng l do v h c li th v gia nh nh kinh t, c nhng mi

quan h ca gia nh v vic lm n vi h ht sc d dng. y cng l

l do s sinh vin ch t hc lc kh v trung bnh v h khng c ng

lc phn u trong qu trnh hc tp, hng ti mc tiu cui cng l c

c yu thch. H c gia nh t ra trc mt cng vic v mc

lng tm n v cho d khng thch nhng h vn bng lng vi s xp t

. Qua bng s liu trn ta nhn thy nhm sinh vin c hc lc kh v

hc lc trung bnh khng t ch ng trong vic nh hng vic lm sau

khi ra trng nh nhm sinh vin c hc lc gii, h ph thuc vo gia

nh v cc yu t khc nh c hi, may mn.

2.2.2 Tc ng ca Nh trng n nh hng ngh nghip ca

sinh vin:

tm hiu vai tr ca nh trng i vi nh hng ngh nghip

cho sinh vin sau khi ra trng trc tin chng ti c a ra cu hi cho

sinh vin nh gi chung v cht lng o to ca trng bn kt qu

nh sau:

Bng 14: nh gi chung ca sinh vin v cht lng o to ca trng

Cc yu t

Cc mc quyt nh

T l

% Rt tt Tt

Bnh

thng

Cha

tt

Cht lng bi

ging 4.5 42.2 44.7

8.5 100%

61

Phng tin k

thut 3.0 23.6 46.7

26.6 100%

C s vt cht 3.0 27.6 46.2 23.1 100%

Thy c gio 9.3 49.2 33.9 7.5 100%

Nhn chung sinh vin tp trung nh gi mc bnh thng. Bn

cnh cng nhn mnh cc yu t:

- nh gi v cht lng bi ging tt 42.2%

- nh gi v Phng tin k thut tt 23.6%

- nh gi v C s vt cht tt 27.6%

- nh gi v Thy c gio tt 49.2%

y l nhng nhn nh v nh gi ca sinh vin v vic ging

dy cng nh v phng tin c s vt cht ca nh trng l tt.

Nhng con s ny minh chng cho vic m bo cht lng cng nh

vic truyn t tri thc, nh hng ngh nghip cho sinh vin sau khi

ra trng.

Thng qua bng s liu l do chn ngnh ca sinh vin trc kkhi

vo trng v sau ba nm c yu thch ngnh hc hay khng th s liu

nh gi chung ca sinh vin v cht lng o to ca trng chng t

nguyn nhn ca vic thay i la chn ngnh yu thch v sau ba nm hc

c cn yu thch hay khng l do s thch v s trng ca sinh vin bc l

r rng hn dn n s thay i chim n 11.6%, nhng sinh vin c s

thay i ny nu nh c mt nh hng vi mt quyt tm r rng th

c mt vic lm sau khi ra trng l khng kh nhng nu h lng l

hoc ch bit rng mnh khng thch ngnh hc ny m khng quyt tm v

c nh hng r rng v s thay i ny th h chnh l nhng sinh vin c

62

du hiu b tht nghip sau khi ra trng bi h chnh l nhng sinh vin

khng c mc ch v hng n mc tiu vic lm trong tng lai.

S gio dc t pha nh trng ng vai tr rt ln. Mi c nhn sinh

ra nhn c s gio dc u tin l t gia nh nhng qu trnh pht trin

nhn cch v hc hi cc k nng ca cuc sng th ch yu li din ra

trong mi trng ca Nh trng. Nh trng chnh l ni bi dng nhn

cch, tch lu thm tri thc c nhn c th t tin bc vo cuc sng. V

vy vic o to trong trng i hc l v cng quan trng, n quyt nh

phong cch lm vic ca sinh vin sau ny.

Chng ta u bit, ngnh hc quyt nh mt phn ti ngh nghip

sau ny. Tuy nhin thc t gi y thay i do ngnh ngh phong ph

hn, khoa hc k thut c nhiu bc t ph hn, nhng yu cu cho sinh

vin ra trng a dng hn. Nu nh mt ngi hc ngnh ti chnh sau

ny c th lm chuyn vin nhn s, mt k s c kh c th lm chuyn

vin thit k Web, mt c nhn vn chng c th lm du lch...v rt

nhiu ngi c th lm tt cng vic nh bit khai thc nhng kh nng

tim n ca mnh. nh hng ngh nghip cho sinh vin l mt qu trnh

lin tc v ko di trong sut qu trnh hc tp. Tc l sinh vin hin nay

sau khi la chn ngnh ngh trng i hc sinh vin nm th nht

cn c tip tc hng dn nhng k nng cn thit nh lm th no c

th ho nhp vo mi trng i hc, lm th no c mt phng php

hc hiu qu v n nm cui sinh vin cn c o to k nng tm

c mt cng vic tt, kin thc xy dng mt k hoch ngh nghip

trong thi gian ti. Nh vy c th thy sinh vin cn c hng nghip

mt cch lin tc trong giai on hc tp.

Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn thng xuyn t chc

cc hot ng t vn v hc tp, nghin cu khoa hc, t vn hng nghip

cho sinh vin ton trng thng qua ngy hi tuyn dng lao ng mt