DİSİPLİN SORUNU OLAN ÖĞRENCİLERE YÖNELİK YAKLAŞIMLAR

Disiplin ve Önemi

Disiplin Sorunlarının Kaynakları

Okul İçindeki Disiplin Sorunları

Disiplin Modelleri

Sınıf Yönetimi

DİSİPLİN NE DEMEKTİR?

Kabul görmüş tanıma göre disiplin;

• Bir topluluğun, yasalarına ve düzenle ilgili yazılı veya yazısız kurallarına titizlik ve özenle uyması durumu, sıkı düzen

• Kişilerin içinde yaşadıkları topluluğun genel düşünce ve davranışlarına uymalarını sağlamak amacıyla alınan önlemlerin bütünüdür

Aslında disiplin Latince disciplina "öğrencilik hali veya adabı" sözcüğünden köken almaktadır. Bu sözcük Latince discipulus "öğrenci" sözcüğünden türetilmiştir.

discere "öğrenmek" decere (genel kabule uymak) docere (öğretmek)

!!!

Bir çocuğun mizacını değiştiremezsiniz çünkü bu onun doğasıdır, fakat kişiliğini şekillendirebilirsiniz.

Kişilik, bir çocuğun doğal mizacı ile birlikte ortaya koyduğu davranışların tamamıdır. Bir çocuğun mizacı dağıtılmış iskambil kağıtları gibidir. Çocuğun kişiliği ise onun oyunu oynayış biçimidir. Ebeveynler çocuklarına ellerindeki kağıtlarla en iyi nasıl oynanabileceğini öğretebilirler.

Dr.William Sears, Martha Sears

DİSİPLİN, “KURALLAR DAHİLİNDE DAVRANIŞ EĞİTİMİ” YA DA “DOĞRU DAVRANIŞ VE HAREKETİ GELİŞTİRMEK İÇİN TASARLANMIŞ TALİMAT VE EGZERSİZLER” ANLAMINA GELİR.

• Disiplin, çocuklara kazandırdığınız alışkanlıklar yoluyla ona, yaşama hazırlanmak için gerek duydukları araçları vermek, sorumlu davranmayı öğretmek demektir

• Disiplinin büyük çoğunluğu iyi davranışları özendirmektir, kalanı ise kötü davranışlara karşı takındığımız tavırdır.

• Disiplin, cezalandırma değildir. Ceza, istenmeyen bir davranışı geçici bir süre engelleyebilir, ama çocuğun nasıl davranması gerektiğini öğretmez.

DİSİPLİNİN İLKELERİ:

Kararlılık•

Kesinlik•

Süreklilik•

Sakinlik•

Ödüllendirmedir•

Amaç cezalandırmak değil seçenek sunarak dürtülerini kontrol altına almaktır

OKUL İÇİNDEKİ DİSİPLİN SORUNLARI

• Neden, öğretmenlerin en çok dile getirdikleri sorunların başında, sınıf içinde disiplin sağlama gelmektedir?

• okullarda eğitim ve öğretimin istendik şekilde devam edebilmesi için, öğretmenlerin sınıfta disiplin sağlamaları gerekir.

• Sınıf disiplini; sınıf içerisinde kurallar oluşturarak öğrenmeyi kolaylaştırmak ve istenmeyen davranışları en aza indirmek olarak tanımlanır.

• Sınıf disiplini; öğrencileri kontrol etmeye yönelik bir eylem, öğrencilerin olumsuz davranışlarına odaklanma ve olumsuz davranışların fiziksel olarak cezalandırılması değildir.

SINIF İÇİNDE GÖZLENEN BAZI İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR

Çevresini rahatsız etmek

Komik olmaya çalışmak

Sorulara ilgisiz cevap vermek

Sınıfta izinsiz dolaşmak

Başkalarının dikkatini dağıtmak

Söz almadan konuşmak

Derslere geç kalmak

Sorulara ilgisiz cevap vermek

Sıkça hayal kurmak

Yüksek sesle konuşmak

Fiziksel saldırılar

Öğretmeni/arkadaşlarını tehdit

Sınıftaki disiplin sorunlarının olası sonuçlarından bazıları;

• Sınıf düzeninin engellenmesi

• Failin kendi öğreniminin (ya da öğretiminin) engellenmesi

• Diğer öğrencilerin öğreniminin engellenmesi

• Diğer öğrencilerde fiziksel, duygusal, toplumsal ve entelektüel huzursuzluk

• Öğretmende ilerlemiş gerginlik düzeyi

• Öğretmenin ya da öğrencinin kontrolsüz tepkisine kulak misafiri olan öteki sınıfların karışması

• Öğretmenin ya da öğrencinin malının zarar görmesi

Okul içindeki disiplin sorunlarının olası sebepleri;

Disiplin sorunları ve sonuçlarının, temelinde yatan gerçek kaynaklar•

Toplum•

Öğretmen•

Öğrenme öğretme ortamı •

Aile•

Öğrenci• -Akran Grubu

Çevre •

öğrencilerin• yaş, cinsiyet ve psikolojik özellikleri

etkenlerinden herhangi biri ya da birkaçı olabilir

Davranışlar• ; zamana, mekana ve koşullara göre istendik ya da istenmedik özelliğikazanırlar.

İstenmeyen• davranışların sıklığı; yaştan yaşa, sosyo-ekonomik düzeye,öğretmenden öğretmene, dersten derse, hatta okuldan okula farklılık gösterebilir.

ÖĞRETMEN KAYNAKLI DİSİPLİN SORUNLARI

*Öğrencilere emretmek, hükmetmek * Bağırmakve kontrol etmek

* Alay etmek, eleştirmek, azarlamak * Fiziksel tehdit

* Yanlışları için özür dilememek * Öğrencileri birbiriyle kıyaslamak

* Derse hazırlıklı olmamak * Öğrencilere adil davranmamak

* Dersleri monoton işleme * Kararsız ve tutarsız tepkiler

* Öğrenciyi etkin kılmama * Değişime kapalı olma katılık

* Mükemmeliyetçilik * Mesleğini sevmeme, tükenmişlik

* Fiziksel, ruhsal ve ailevi sorunlar * Okul içi ilişkiler

* Zayıf özgüven, başarısızlık korkusu, akademik başarıya veya onay almaya bağımlılık

AİLE KAYNAKLI DİSİPLİN SORUNLARI

• Çocuklarının davranışlarıyla fazla ilgilenmeme

• Zorlayıcı davranış yönetimi işlemlerine müracaat etme

• Kural koymada tutarlı olmama

• Etkili olarak iletişim kurmama

• Beceriksiz sorun-çözme yöntemleri kullanma

• Aşağı düzeyde sevgi gösterme ve çocukla ilgilenmeme

• Sert, kaba ve cezalandırıcı bir idare yürütme; çelişkili kararlar verme

• Etkili anne-baba davranışı gösteremeyen anne-babalarla çocukların kişisel problemler yaşamaları.

ÖĞRENME ÖĞRETME ORTAMI KAYNAKLI DİSİPLİN SORUNLARI

• Kontrol için cezalandırıcı metodlara çok güvenmek ve negatif örnekler vermek

• Öğrencilerin uyacakları kuralların çok net olmaması

• Disiplini sağlayacak öğretmenlere idarenin ve arkadaşlarının zayıf ve tutarsız destek vermesi; disiplin politikasında uyuşma olmaması.

• İyi eğitim verilmemesi veya programın iyi olmamasından dolayı ortaya çıkan akademi başarısızlık

• Öğrencilerin tembelliği, birbirine saygısızlığı, dikkatsizlik göstermesi, farklılıklara saygı gösterilmemesi gibi nedenlerle öğrenciler arasındaki uyumun iyi olmaması.

• Okulun genel işleyişinin iyi olmaması, okulun başarısız olması

• Davranış yönlendirme işlemlerinde tutarsızlık ve kötüye kullanma; saldırganlığa gidecek davranışları baştan önlememe

SINIF YÖNETİMİ

Bazı öğretmenler uyguladıkları disiplin yönteminin neolduğunun ve bunun öğrenciyi hangi şekildeetkilediğinin bilincindeyken; bazıları alışılagelmişyöntemleri öğrenciler üzerindeki etkisinisorgulamadan uygulamaktadır.

Oysaki öğrenci, öğretmenin hangi disiplinuygulamalarında bulunduğunun farkındadır.

Öğretmenin uygulamalarına göre öğrenci devereceği tepkiyi şekillendirir.

Öğrencilerin öğretmene göre tavır aldığı bu anlamdasöylenebilir.

Öğretmenin sınıfta disiplinin sağlaması iki başlıkaltında ele alınabilir. Bunlardan biri sorun ortayaçıkmadan önce alınacak önlemler diğeri ise sorunortaya çıktıktan sonra nasıl tepki gösterileceği ileilgilidir.

SINIFTA DİSİPLİNİ SAĞLAMA YÖNTEMLERİ

Önleyici yöntemler, öğretmenlerin istenmeyen veya sınıf düzenini bozucu •davranışlar meydana gelmeden önce aldıkları önlemlerdir. Bu yöntemlerden bazıları şunlardır:

Öğrencilerle birlikte sınıfta uyulması gereken kuralların belirlenmesi•

Sınıfta yapılacak etkinlikleri planlama ve derste akıcılığı sağlama•

İstenilen davranışların gösterilmesi konusunda öğretmenin kendisinin tutarlı olması•

Sınıf içinde dolaşarak ve görsel taramayla kontrolü sağlamak.•

Disiplin sorununa tepki (müdahale) yöntemleri•

Öğrenci• davranışlarını denetleme yöntemleri; hiçbir tepki göstermemekten, fazlasüre ve çaba gerektiren büyük müdahalelere kadar değişir.

Öğretmenler• tarafından sorun olan davranışa karşı gösterilen tepkilerin çoğuoldukça kısa ve sıradan bir gözlemci tarafından fark edilemeyecek türden kısa sürelitepkilerdir ve genellikle sözsüzdür. Bu tür tepkiler daha çok öğretmenin kesilmesiniistemediği ve öğrencilerin dikkatlerini derse odakladıkları durumlarda kullanılır.

DİSİPLİN SORUNLARINA VERİLEN TEPKİLER

• Görmezden Gelme

• İstenmeyen davranışı gösteren öğrenciye yakınlık, göz teması, sözsüz uyarı ve yeniden yönlendirme

• Öğrenciyi yalnız bırakmak ve yerini değiştirmek

• Sözel azarlama ve eleştirme

• Sessizlik zamanı verme, kısa ara verme

• Öğrenciyle yüz yüze konuşma, problemi tanımlama ve çözme.

Sınıf yönetimiyle ilgili yapılan araştırmaların bir kısmı, sınıf yönetimindeki etkisiz uygulamaları ortaya koymuştur. Sınıf yönetiminde etkisiz olarak bilinen uygulamalar şunlardır:• Sınıf içerisinde hangi amaçla konulduğu anlaşılamayan kurallar, • Öğrencilerin istenmeyen davranışlarını görmezden gelme,

• Öğrencilerin yanlış davranışlarına tutarsız davranma,

• Öğrenciye nasihatler içeren konuşmalar yapma,

• Cezalandırmada aşırıya kaçmaktır.

DİSİPLİN MODELLERİ

• 1-Canter Modeli: Etkin Disiplin

• 2- Glasser Modeli (Gerçekçi Terapi)

• 3- Kounin Modeli: Grup Yönetimi (Dinamiği)

• 4- Davranış Değişikliği Modeli (Skinner Modeli)

• 5- Etkili Öğretmenlik Eğitimi Modeli (Gordon Modeli)

• 6- Mantıksal Sonuçlar Modeli: Öz Disiplini Geliştirme

MANTIKSAL SONUÇLAR MODELİ RUDOLF DREİKURS

• Öğrencilerin kendi disiplinlerini geliştirmeleri esasına dayanır.

• Bu modelin amacı; öğrencide öz disiplini geliştirmektir. Öğrenciye kendi davranışlarından kendisinin sorumlu olduğunun öğretilmesi, modelin özünü oluşturur.

• Sınıfta kuralların ihlalinde öğrencinin karşılaşacağı sonuçlar demokratik olmalıdır. Öğrenci akılcı sonuçlarla davranışlar hakkında bilgilendirilir ve istendik davranışlarda bulunmaları için öğrencilere yardım edilir.

• Bu model öğrenciye durumları değerlendirmeyi, yaşayarak öğrenmeyi ve uygun tercihler yapmayı öğretir.

• Öğretmen öğrencilere iyi ve kötü davranışın ne olduğunu göstermekle mükelleftir.

DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI

• Disiplin yaklaşımlarını davranışçı ve insancıl olarak ele aldığımızda, bu yaklaşımların hangisi benimsenirse, ona göre disiplin uygulamalarının şekillendiğini görürüz.

• Davranışçı disiplin yaklaşımının eğitimdeki uygulaması geleneksel disiplin yöntemidiye adlandırılan yöntemlerle olur. Geleneksel disiplin yöntemleri itaat, ödül vecezadır.

• Geleneksel disiplin anlayışında öğrencilerin alınan kararlara katılımı söz konusudeğildir.

• Öğretmen-öğrenci ilişkileri aşırı derecede yapılandırılmıştır.

• Sınıf içi kurallar oldukça katı ve tek yönlüdür. Eğitim amaçlarının ve sınıf içi kurallarınbelirlenmesinde öğrenci katılımına yer verilmez.

• Sadece öğretmen tarafından belirlenen değişmez doğrular olarak belirlenen bukurallar, tartışılmazlar.

DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI

• Çağdaş disiplin yöntemleri insancıl, demokratik, olumlu disiplin yöntemleriolarak da adlandırılır.

• Çağdaş, disiplin yöntemlerinde öğrencinin bir birey olarak değerli olduğudüşüncesinden hareket edilir.

• Kuralları belirlemek, örnek olmak, öğrencilerin iyi alışkanlıklar kazanmalarınayardımcı olmak, takdir etmek, teşvik etmek, vücut dili, ben dili, etkindinleme, davranışın sonucunu açıklamak ve zararlarını fark etmesinisağlamak, derste ve ortamda değişiklik yapmak, sorun çözme becerisiniöğretmek, öğrencinin yaptığı kötü davranışın sonuçlarını düzeltmesinisağlamak, aile-öğretmen-öğrenci toplantıları çağdaş disiplinuygulamalarına örnek olarak verilebilir.

DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI

• Geleneksel disiplin uygulamaları sorunu anlık çözmeyi sağlar.

• Uzun vadede bir çözüm getirmez.

• Öğretmen ceza verdiği için öğrenci o an yaptığından vazgeçer fakat yaptığındayanlış olanın ne olduğunu fark etmez.

• Çağdaş disiplin uygulamalarında davranışın neden yanlış olduğunu öğrencinin farketmesi amaçlanır.

• Davranışa değil, davranışın altında yatan sebeplere odaklanılır.

• Sorunlar kaynağından çözülmeye çalışıldığı için benzer sorunların sık sık tekrar etmesigibi bir problemle karşılaşılmaz.

ETKİLİ SINIF YÖNETİMİ ETKİLİ ÖĞRETMENLE MÜMKÜNDÜR

Öğretmenin kontrol edemediği bir sınıfta •hiçbir şey öğrenilmez. Ne öğretmen ne de öğrenci böyle bir sınıfı arzu etmez.

Öğretmenler, sınıftaki verimliliğin disiplinin •sağlanmasıyla olanaklı olduğunun bilincindedirler.

Disiplin, sistemin işleyişine belirlilik, •kararlılık kazandırır, belirsizliğin yarattığı rastlantısallığı, bilinmeyişin verdiği rahatsızlığı önler. Disiplin kavramının anlamında birlik sağlanmasında güçlük çekilse de, herkes disiplin gereğine inanmakta, başarıya giden yol olarak tanımlamaktadır.

ETKİLİ SINIF YÖNETİMİ ETKİLİ ÖĞRETMENLE MÜMKÜNDÜR

• Sınıf düzeninin kurulması ve sürdürülmesinin öğrencilerin davranışları üzerindeki etkisi oldukça fazladır. Sınıf başarısı karşılıklı etkileşimler bütününün bir sonucu olduğundan, öğretmenler geleneksel anlamdaki disiplin yerine, demokrasiyi yerleştirmeyi hedefleri içerisine almalı ve sınıf içerisinde kullanmalıdır.

• sınıf yönetimi çok yönlü ve güç bir iştir.

• Öğretmenin, davranışların yönetimindeki değişik ilke ve yaklaşımları bilmesi, sınıf yönetimindeki uygulamaların zenginleşmesine yardımcı olacaktır.

• Hangi ilke ya da kuram ele alınırsa alınsın bunu işe dönüştürecek öğretmendir. Bu nedenle sınıf yönetiminde tüm öğeleri birleştirebilecek, gerektiği zaman yeni düzenlemeler yapabilecek öğretmenin rolü, belirleyici özellik taşımaktadır.