diturija (knowledge) 1909 no2 - galabri.com · faqe 20 d i turija .n!! 2 Сшnс korespo11dcnte na...
TRANSCRIPT
- .
МОТ' 1 PARB 1 CKURT 1909.
Е PBRKOHBGМ.E GQIP LITERARE БЕ DITПB.AKE
DEL :ИВ HEJI.B NB ltl UA.J
Dreqto'Y]_E!S: Ј--uмо Ј3квNDО
--~--
,. ',·11 . - /'i
MBAN: ~-~~
Тс:· vc:mc: re kur GkrojmE: L и m о Ѕ k е: n d о.- FjaiEtore е \ '0- · ~~ gEI!O.-Maj: М. G.-Pse bje tumeti- Jal1o begll (]е Pa
lok Cuca. - ~· tc: !JamE, t;' tc: pimc: ае qyG te fletnE. - AndejKetej. - Рјеѕа GtEpiake. - Bibliografi.
SELANIK
В А е 1, МУ е 1 R Ѕ О КА К.
DITURIJA ТВ VBMB RE KUR GKROJMB.
Dy qint е Gtats-aet е kaqs vjet ms pars Frsngu i Baras CloG ѕе, gul1a jons ро priGet ае ро do~stohets. Ksts zs munt ta nxjerim ае ne sot.
ReguЛat е Gkroчstores ае ts sintaksit Gqip, jans Gum' ms ts hоЛа ае ms ts аеЛа nga ~· i pandehim ne. Ksto reguЛa ms са vise ts Cqipsriss popuЛi i ka ruajturs ts fjeGtta; ро ри Gums vsnde ts tjers ksts ge ѕ' m unt ta C\emi, ае Jaaimet qs bshen nga rJS hers jans GUШS ts mbsaerJ.
Ри fat keq tani Gohim ѕе ае n' ata vsnde ku gu hsn' е kans te bukur ае ts pastrs, dalsn чеrѕѕ qs bsjns laClime, ае kjo dukets me tepsrs kur Gkroj ns . Laaimi ns ts folur ѕ ' t:Gts aq' i rezikGim ѕа ns ts Gkruare: ksta laClime duke u-vsndosur ns Gkrime, apin rJ E GsmbsЛ ts lige atyreve qs ѕ ' i kans; еае keGtu Goh im rJ E ge ts veGrire : Gkrimi ns vsnt qs te na pзstrojE ае te na fj eGteroje guhen, ро na nxjer ПЕ GeG ае na G!On iaBiP~Ct.
Ку rez ik eGtE ge psr te verejture ѕе bukuri е guhes sGts fuqi Је
begati е rJ E kombi. Harimi ne te cilet kemi lens guhen t' ene ger me sot, ѕ ' na ka qеп'
aq' i demGi m psr kste guhs, ѕа do te jete moskujdesj ' е taniGme psr fjcGtes i ае pastren' е ѕа ј. Ѕ' do haruars qe laaimet е sotm e do ts na mbcsiп
per giaeч s. Barr' е keti faji u vjen atyreve qe Gkruajne ра marre pake mundim
qE te gykojnE regui\at ае bukurin' е guhESE. Мѕ te GUШE t е GkГOrJESet
ku jtojne ѕе ѕ ' kan' аѕ rJE nevoje ts mejtojne hoЛes i t ' е guhes' ѕѕ tyrc ае pandehin ѕ е ч ѕ guhe munt te Gkruhete fare aGtu si flitet ne qytet а ne pGat te tyre. Laaim, laaim i maCI 1
Ata qe duane te Gkrojne duhet qe te pиkujde sen te vиејпѕ mire reg uЛ at е vи te ta te guhss s' ene: ри kete ge ѕа Gume te mundo hene, ѕа Gume te remojns ае te gykojne mssimet е Gkroчstorese, prap' pak' EGts.
Kstu duams te Gt:nojme са Iaaime qe hasen ms tspsr П Е Gkrimet t' atyre qe n uks loaen te vens re :
И ~тiut mi1·в. Na ketu rJE Iaaim qe Gohim dite per dite. 1 mirв EGte miemu i nyjGim , d-m-Cl ka copezen i perpara: Clemi 'J]_eri i mi1·в; pra ајо - Е pet·kobeeшc вqip DITl' ltiJA """ i ра1т );.,. t
Faqe 18 DIRURIJA
COpEZE ПЕ renjet е tjera behet ts, ае duhet te aemi rzer·i~tt {В mir8; si ае ПЕ GUШES fje1'8zet ts mirB.
N!:; reguЛe qe aam' m8 lart behete ае Iaaimi per emerat femere: вtt:pis8 ma/ie : ketu do aene вt8pis8 Ѕ8 rna/ie (а m8 mire me че Guaчsze : Gl8pir;;' Ѕ8 . ma/ie):
Keto dy reguЛa qe duhet t' i dije <;do чeri - ѕе eGte turp te jemi kaqe pertace - per fat te keq me че qint Gkroчes nente aet е nent nuk' i din~;.
2. V8:taj ton8. Ку laaim perdoret m8 tepere ПЕ Kor<;E; aGtU aone ае: v8:tajt ton8, v8:t~и tonв, duke mos nderuare fare ptremtri tonв. Топв &GtE peremtr getregoчes GUШES prej te ZOtG; ПЕ quaчetore do aene '!}1/В:
v8:taj yn8, ае ne renjet' е tjera do ае11е t'8n8: V8:tajt t'8t~8, V8:latl t' впв; ne keto renje muпt te а uhete ае t'o11e, ро kurre ѕ' do aene 11е quaчeto
ret: pra mu11t te aemi V8:tctjt t'on8 (sa-do-qe t' 8n8 EGte m8 mir~:;); ро eGte че gabim i maa te aemi vt::taj ton8.
KeGtu еае femtra do aene: M8ma .io nв, quaчetore; твтвѕ ѕ 'вn8 (pjeЛetore ае ae11etore); ne kaЛzoч2tore ае pritetore aemi m8m8n t' 8nв, me rnMn8t~ t'вnr.
2. Vв:taj tim. Kete laaim е ptrdorin m8 teptr 1110 Гirokastre; ketu tim 8Gt8 perdorure n2 v2nt te im, p2remer getregoчss чејеѕ maGkuЛ: vв :t,tj im. Ку p2remer 112 renjet е tjera b2het t' im: vв:t,:tjt t' im, vo:tllll8 t' im. Т' im auhet а е p2r g2rrat asjater: 11alpвt t' im ; ~tjвt t' tim.
N2 fem2r do а2112: motra ime, motr8s ѕ' imв, motrвn t' imв.
4. Dot vete: kjo copz do Gkruar2 me dy fjale: do t8, do tв vete, ѕе. k8Gtu b2het pritm' i foljevet n2 tosktriGt; n2 dialektet gegtriGt pritmi behet me ndihm2t t2 foljes~:: kam: kant me vajt.
Dot те 11 2 fjal~:: rr~::fe11 te q2112t i zoti, t2 mu11dur2; ѕ' е bвј dиt, а е 1Jsn diJt; 112 geg2riGt cop2za dot ѕ' psrdoret~::, ро auhet2 vet2m ѕ' ~ш е baj (ѕ' mu11t ta b2j). ·
5. U /iавв, n z,lGB . Сора и 8Gt8 dy Лој: 1. peremer vet2tor (GUm8s vet' е dyt2 а' е tret2) ; 2 соре qe Gsrben ptr t2 ber2 foljet~:: p2soq2tore.
Pra kur aemi и f]дr;;в (atyreve) а и /iавв (juve) do r;;kruar8 ve<; е vc<;. Kur 8Gte folje pzsoч2tore, do Gkruar8 baGk8: u-laвe, n -bв;в, и U-'J е. Gвnim. N2 r;;kroч2tore t2 Sami FraG8rit, t2 G. Meyer-it ае te Р ek-
mez-it folja p2soч2toie 8Gt8 r;;kruar ~:: baGk8 me cop2t n: иlавв (ulava), . zt'l.!J r::,, ukв1m t, etj.
6. Jl. kete r;;krorp:; t2 gor2 disa r;;kroчes nuke diпe fare ta pz rdoriп, РЈ . е heain si u vete p<>11da; ~ e ta aone fi·yn l~era (era); pJ.staj аопе: vиј~ѕ 1Ј." иѕ (h=r&) Ргарс; ker;;tu Gkroj11e, l~u!iв (u3.8), \e_lm (helm), (tгova
D 1 Т U R 1 Ј А Faqe 19 ==================~====
(harova). Keta Iaaime dukene m~ teper ne foljete pesoч etore : aaen (ne vent te ааЈ~ен), gвzoem (ns vent te gвzol~em), bвet (ns vent te b вl~e t) .
7.- Vinte, vente. Keto dy fjalje ѕ' duhet t' i perzjejme; vinte sGts i paraim i foljes t' ar/iu1·в; vit]_a, Vtt]_e, vinirn, vinte, vinin.
Vente i paraim i foljese tв ar/iur: vеча, vече, vente, venim, venin, venin.
Ме disa vende aone veja, etj; duke perdorur ј ne vent te 'i}_ ne folj et t в vajtu1·.
8.- П.еtо rnale, ket(l rnale. QpeG Gumssin е fjalevet maGkuЛ е bejne fem er (Keto eGte per femer, kвta per maGkuЛ); pra fjala mal, me qene ѕе eGte maGkuЛ (В.emi ky mal), na duket laaim te aemi kвto male (ne ve nt qe te aemi kвta male).
Gвnim. Раѕ са GkrorJ etoreve disa emera munt ts behem; fe mer ne GUmss: ky vв1zt, kвlo vвnde . Ро kjo reguЛ na duket ѕ е е ka ae melin ns laBim te foljess ае јо ns zakon ts guhsss.
Ketu Genuams m~ ts psrhapurst ае m~ ts psrdorurst е !а Qimevet . Ѕа Bams jans si Gt:nime ts vegs] qs duans studuar.
Psr ata qs duane ts kujdesen psr fjeGtssi ае drejtss i te guhsss , kstu ро Genojm s Gkroчstoret qs munt te ksndohens me Gums fitim :
1. -Gk1-ot]_вlore е yul~вs вqip, prej Ѕ . Н. F. (Sпmi be FraGerit) BukureG t 1888.
Иѕ G kro11 store е m baruars q ѕ <;do Qq ipetar d uhet ta ks ndo ј а е ta studojs me Gums re.
Per ata qs dins guhs ts huaja ksGiЛojms : 1.- Г~ 't-t!J.a"t~J<I\ ..:i1<; а:Л.баv~'К1'i<; yЛwodn.<;, u:rto K<д'Vd'taYtL\'O'V Xg~d•o\bo~ioou
ЅtашbоЛ 1882. 2 . - Grammaire Albanaise, par Р. W. (Vasa paGa Qkodrani). Londo n
1887 (Trubner & Со.)
3. - Kur.zgefasste albat~esisclte Grammatik, prej Gustav Meyer, Leipzig 1888.
4.- Grammatik der albanesischen Sprache (Laut und Formenlehre) prej Dr. Pekmezi. Vjene 1908.
Psr studim ts dialektit Gqip ts KaЛabrss rekomandojm s Gkroчstoren е
Giuseppe De Rada, Grammatilca della lingua albanese, Fi 1·eнze 1871.
L umo Skвndo.
Faqe 20 D I TURIJA .N!! 2
Сшnс korespo11dcnte na qal1e11 , п gа mш1giш i qe fjaltto reje praktikc, i ае na Сlопе ѕе eume fjale Gqip qe perdorene taпi пе gazetat е не librat ѕ' i kupetojпe dot.
Per te mbueнre kete deG ire te k eп
dotleset е pame te dob iGme qe pasketaj <;do mttaj te botojme ч е ra<i ua 1 te voge! ри са fjal e qe ѕ' para udill en в dcftcsate .
Аивѕi tyr. Tara fdarЛe k, fr. pnrttal itc . l 1aam;si tyr. Bitarafane, ir. iшpCir
tiJilte .Jнt~f,o· tyr. Tarafdar, fr. part:sa11. 1
'! ~:: /)1)/llrln; tyr. :\feGr et!llek, Jr.
publicr , gr. uil ... lOЙl \:v>
Т~:: ~·1mJn1·s tyr. I!a11 ctmek. fr . proclam ~r.
Tv {'}Ji!,.,ut tyr. I~ad ctmck, fr. iП\'Cll! ._r
J)p(tl .~t· tyr. Mani1, ir. s i gпifica
tioп. gr. oнttMitt Те- d81IILC/oi'S tyr. Mahqttm etmek,
fr. condamner Doui tyr. Qar, faidc , fr. utilitc, rrofit , I (lu(JiGm8 tyr. QarЛi faidcli, fr.
utile. gr. <~~0-'lltor;
J)un'д'll tS tyr. Qefil. fr. garant, g r. eyyL'I\ "tiн.:
Левkл11ЈВ tyr . ?ografja fr. geographic.
Bt:.ll'l'/101)8 tyr. Ilm-yl-arz, fr . geo-1 logie, gr. yroЛ.oyl<t
J1j((/e-tun~ tyr. Lugat. fr. dictioп-
пaire, gr. i [·.~tv.6,, 1
· I'ykaЦ·~ tyr. Haqiш fr. juge . gr . в~ !:L1a·o'~'=
l );katore tyr . Mal1qeme fr. tribuпal gr. o~'К<lu't11f>'!.O''
K ombia1· tyr. Mil!i, fr. пatioпal; g r. tO,·t v.Q-,.
Kom;tit~6Ciun tyr. Капнп i -сѕаѕi, meGrutict. fr. constitutioп, gr. du\'<д"i!'''
K01~stitucional tyr. Mc<.>r uta . fr. coпst it utio n п е 1.
Kt·yetar tyr. Reis. fr. chei, prcsideпt
Lajrne tyr. Haber, malшnat; fr. пouvell e, iп form at ioп
Jlllefвtвsi tyr . MisqinЛek , fr. faiblcs.se, incurie.
J[rmr;im tyr. F ikdan , adem, fr. шa11quc, gr. i.'/,/,t;~\;~<;
Jlinistи· tyr. NazEr, sefir. fr . Millistcrc.
11tinisto1·i, tyr. nezarct. fr. ministere, gr. uг.ov(>"{ti:ov
Snu:.вk1·im tyr. Imza, fr. signaturc gr. v:r.oypa<~i'
7',; JIF1JB6kнrm· tyr. Imza etmck, fr. sigпcr gr. v:г.oy~~ct4.!&>
Xtнlo-Elfs tyr. Tcbea, fr . sujct. Ѕ)Т. \::r.li.l<OO<;
Ns2JU1l8S tyr. Memur, fr. emp!oyc, gr. \Јn(L/,Л.т1.АО<,;
Nevojв ty r. Ill tij a<;, fr. besoi11 gr. dv6.yк11.
]~' })8t·kul~внm<~ tyr. Risale-i-mcvkuta, mcc;mua. !г. ГC\'lte, gr. :r.e~loo~·и<U''
Го.:lт· tyr. My 11bit, mallstlldar, fr. ferti!, gr. rvфo!_>O<.:
Тв r;etв.шar tyr. Tesqin etшek,
fr . calmer Qy1·вlca tyr. MyfettiG, fr. inspec-
tcur Rezik tyr. Tehlyqe, fr. dangcr.
g r. '1< i v·O'V\'O<;
DITURIJA Faqe 21
Rвnclssi tyr Ehemijet; fr. impor- ! tance gr. а:поvоа~6-ш<.;.
Gв1·bsto1· tyr. Hidmetqar; fr. domestique, gr. u:rtng~•n\:
Gвtitм tyr. Sejjah. fr. voyageur. g r. oor.t:no~:o\:
Gpr·esв tyr . Ymid. fr . espoir gr. LЛ.m\<.; Gtat t:yr. Devlet. Hyqymet. fr. E
tat, gr. v.ga-.o<.;
Gtyp tyr . Matbuat, fr. presse. gr TLJ:nO<.;
Gtypввk1·01JB tyr . Matbaa, fr. Imprimerie, gr. -.v:noygaфc~o''
T1·atat tyr . Muahede, fr. traite gr. оvуу&аф1'1.
Nв!a:muвs tyr . veqil, fr. gerant, Q Г. 6. V'tt:rt&>OOumO<.;
Тв vвndosur tyr. Karar vermek, fr. decider. gr. O.:nC>фMl~u)
Veнom tyr. Imtiaz, fr. Privilege,
(Ка ае me)
МАЈ
Ѕа i EmbEI iG muaj i Majit Kur delnim rEzt:sE malit, Prant: burimit neve qEndronim ; А е mba m10nt ѕа bukur ronim?
N10n' ata lisa t10 lulвzuar
CpesEtE losnin duke k10nduar Т10 perqafosur rrinim d10gonim 1
А е mba m10nt ѕа bukuг rronim?
Т10 vdisч ' ahere ѕа mirE qe NE krah10t t10nde kur bErJe be Е duke puaur, tint Шt aeGqe: Q' jet~:;n ра mua nuku е deGrJe 1
Тв virJE рrарв muaj ' i Majit Т10 dalвm rrвzEsE malit PranE burimit ne t10 qвndrojmв Е zemrat tona ne t' i baGkojmв.
Ког\\€ 16 Jana1· 1909 М. G.
Ѕ А R А N D А.
Faqe 22 DITURIJA .N'22
Рѕе bje t~rmeti .
М8 15 tв Genend1·eut ts1·met' i tme1·uar8 q8 nвau ns mes ts natese n8 jugs t' Italise, m8 са mende вkakstoj vdekjen е аfно 200,000 qe1·es аѕ humbjen е 155 miliuns Њ·аvе. KU\'1'6 RCI' Ш8 sot ѕ ' is ра1·8 q8 mухугѕ kaq' е ma1Je ј ms ts vdekei~et е luftavet mbeteп si lоdгв рнра1·а kes~j пва1·јеје! Nga qytet i bukш·e ае i maa Mesina me 150,000 qe1·ss, vetem 25,000 вpetuan8 ; m8 qe gгim8 qyteti u-b8 чѕ pi1·k gs1·maaaв ; deti u-hoq 400 kut, pastaj u -lssua i tmel'U8l"E, i t81·bua1·s, u-hoa mi qytet si qs vals fijet met1·o е laJ·ts, ае pвiu ѕа kiв lsns t8l"meti. Sikш· kj o ѕ' iв mjaft, ро ае zja1·i mba1·oj ѕ8
вk1·etua1·i fаге Mesinen. Qyteti Re~io, П8 КаЛаb1·е, pertej gl·ykes' ЅЕ detit, ае 6UШЅ qytetв е pвatra t8 tје1·в vuanв ter ato myxyra. Mjeresi ѕ aty1·e viseve ѕ' пsfehet dot ше goj8.
у' E6tE t8пneti dE nga ѕе vjen?
И8 nga R8rгat q8 ditшija ѕ' ka mundш·s tв na ~palosiч ве1· шв sot, еѕtв ае вkaku i t8rmetit.
Q8moti beso\186 ѕе dCU bгвnda 86tE p\ot me Јшk te zja1·ts ј abel'E a uhes ѕе cip' е 8.edt. eets si gпjat' е vezes ае b1·!шda евt' i ujsim; zjal·' i bl'Endesm bп~itte nga qe her8 ае dilte jaet8 nga volkanst.; duke bu~itш·s t1·!mditte cipsn' е aeut ае 'keetu beheв tнmet.
Ро tani ms ѕ' besohets qв aeu hl'Enda te jet' i ~kl'il'Б de i zja1·t8; te ditш·it sot aon8 ЅБ deU kпг ka Z8ll' n8 kl·ye t8 ftohetв ае t8 ngш·ete,
nukв nisi nga рнсiрја, ро шbаѕе nga mezi, ѕе ato сорѕ qв ngш·esin bel1eвin ms ts l'Enda ае binin 'nв fпnt. Pastaj sikur t' is aeu bl·Enda plot me l!mk t8 zja1·te, do tв , nвanin са внта qe nuk' i eohim ts nвajn8.
Раѕ kssaj aeo1·ije Volkanet е sotmв ѕ' јаnв o~ak81' tв zja1·it ts b1·endssm, ро jan8 vrima tв zja1·it t8 vsndesme, nxehtesi qв tfaqete nga ts pjekшit в t1·upavet t8 nd1·yвm8, рп веmb8Л: ujst ше са lendв si kвlqe1·e, sode, etj.
Р1·а ѕ ' do par8 noqв eokпi midis zja1·it t8 bi'!Шdesme 8.е tE tEl'Шe ti t, ѕе tani VC~ q8 ky zj al' шohohets, ро ае tв ditш·it е aetl·egoqes kanв чоhш·в ѕе nвaljet е volkanit ае tsl·met8t
јаnв dy !:Ј!!па fa1·e te ve~anta: teгmet behets 6\ЈШЕ hel'E ра bu~im vo\kani, de tjatгe he1·e вohim qs qs volkan bп ~e t ра u-tuпdш·s fa1·e aeu .
Бet1·egoqssit пeftJjnв disa skake ре1· tв tпn
dш·it е faqes' ЅЕ dCUt : 1. Тв ра1·iп вkak е !:JPjn!! ne !8 вkat·вt te
palвvet q8 fOt"mojн8 сiр~;п е fieut. Ata qs kап ѕ
vвn8 1·е kанв рагв ѕе cip ' е dtJut t~;n8 ѕ ' евtв
b81'8 реј Ч8 Лој ае, ро реј Ч8 вumic8 palE6 deU, sicilido nga qe fa1·' е Пd l'У6 Ше tE l'aaitшa qш·а mi tjat1·8t: kвto pal8 i вol1im н' ata vвnde q' i ha ujвt, si ап8 Jumit buz8, detit а nepe1· gt·opa.
еашв ае ШЕ lal·t ЅЕ keto раlв ѕ ' јапе реј
l}E fагѕ lвпdе, са јапв ШЕ t.E foгta 8.е disa mв tв ~kl'if8ta; eum8 he1·8 р1·а pal<t е sipнme duke rendua1·8 mi qв pal8 tв dob8t е b8јне qв t8 dнmohete, ае ksetu Ч8 сор' е maa· е cipes 86 aeut вket а uчet8: kjo lвvizje ndjehet si t8l'met.
L8vizj' е ketyl'e palвvet ts aeut muнt ts ketв р81' ekak do I'endвsin' е pal~;vet tв sipe1·me, do vepe1·imn' е ujit mi ato pals ts ~k1·ifcta а
t8 t1·etвi ms.
2. Ujet sikundl'E qe ~krifetoп palвt е аепt
aetu ешnѕ !Jel'E hap fie guva tв шbsfia b1·eпda
nв fiet. Tani dihetв fo1·t bukш·e qв нје1·аt е eiut kш· в.ејнв vвпt ZU1'8Sil1 mjaft ае,\1', .!JBI' ѕа tв
!:J6jn8 р1·арѕ 1}8 V!Шt а~. tБ da\iп ja6tE 13i k1·ua. Keta lџrn8q ts nl.'пfSeq'te kш вејпв ае
g1ine (baЛ~ik) е t1·etiп, ае kur takojн' ноч8 ае t8 kвlqe1· tв е han8 са nga · са :: kевtп tfaqeн8
guva te mbeaa. Квtо gпva, si пukв mbajнs dot I'endf·sin е
sipвrme, lтвzоhвпв : ahe1·e bel1et tEI'mllt, ѕе aou t1·вnditetв. Nв t8 tiЛв teпnet d8yol1etв : q8 zв i аеЛе si bubпЛim е qieЛit .
3 Т8 l~;vizш·it е faqes' ѕе aeut muнt tв
ket8 рн skak ае tв ftohш·it е fieut. Sa-do-qs mez' i lTotuЛohes it tвпѕ ѕ' eet' i l<nkt8 ае i zja1·te, ро ѕ' шпnt ts mol1ol1ete q8 . U8 ешnѕ
veпde- nga q8 ekak а нgа че tjatl·F, qs ud ѕ' jane mi1·8 t8 ditш·e-ka qв ••xtollltвsi;tr Iшtft.e
sikuпdl'8 na е пеf~јпе ае volkaпot. ' Nxt,lltвsil'a b1·snda nв aet mпnt ts dш·оје · ше qiнt е
me шiј8 vjet, ѕе aeu vet' <ets si q8 нар е leetв qs ѕ' le ts dalв ји.еtѕ ts ng1·ollstit. Ро paks nga pake kjo nxel1tcsi duke u-ftol1ш·e, ау vвnt i aout mpвtiЛets, ѕе ро ~do t;:up ku1· ftohet
Ml DITURIJA Faqe 23
VOgElohet de mbJiuetE ј duke u-mb!EdUI'E kEetu iie;.duke xbi·itUI'E ау vent i aeut tfaq tEI·met.i:iГ
,. Ро е eol1i;~ qв ekaket е tншetit јапе п16 tв ј еuшѕ ngн. е;' е pande!шiш.
'Ј';. Ро qв ш' е c;udic;rne akorna retв epPessi е tE~iџekvet: me чв maqiш; q' i аонв sismog?'<l/ iie .. qв шt t1·egoн iie mв IE vogвlat IEvizje tв Cl~ut, EIIIE pГOVU!IJ'E ѕе ѕ' ka ditE qE ts 11108 Ujlaj. tнш~t i vockEI.
Nв са vшde tнmetet јанѕ tE рн. vkгehш·s·
Ne ~>1ронi nyajnE 500 tsi·mete не mot. МЕ ts e"Urnet е te1·metevet behe11' ne ?,;аропi
fie DE пisi te Austi·aliss; kjo qEнdi'E vete уе1· пЕ Poi·tugali duke ekuai'E реј НirnaЛajavet, AnadoЛit, Gt·(·qisE iie ItalisE. М' анѕ tjatt·в tEI'tnetet јане tE epeetE ае buzв Oqeaнit te Маа, IIE Amel'iks, qE пgа g1·yk е Ma~Ellanit е IJCl' п'
АЛаѕkЕ.
Levizjet qs 6Eнo!ten nв tet·met jane tt·e ,\оје: ts ve1·tikalta, 'tE tB1'i101·ta, te valвta.
Ne tEI'шet tв ve1·tikaltE qe1·iu ndjtJп qE aeu uчet tie H~JitetE: ky tнmet ѕ' bEn aqE eume dem ѕа ts tjel EtE. TEl'rnet' i tнaot'tE bol че
IEvizje si te sitf.SE, ае kEetu et<pitв пrzo!tenE me ЧЕ '>pejtt·si tE mafie.
Ив tншеt qв нdje!tete ше qe veнt нuku
VEI't.:lte!E ае шi tE tнЕ aet: IJШ'fSi е ЧЕ tп
шeti eurnE ltet·c vete IJCI' ше 400 шiјЕ qiloшelt'>l, ѕа do qe sismogt·afi е нdjen Не eum' rnE laгk.
Кјо levizje vete rne qe c;pejtesi qE ndЕгов р>~Ѕ ШliJI'ES' ЅЕ tieut : 6UШЕ he1·' ElltE 500 а 600 шetl'IHI, lie нgа qe hei'E vete !Jel· ШЕ 4 а 5,000.
Ne tEt·шetet fot·t dшdUI' eohim qE pelcet
ftEU, ltapete de yalletE ј kEtO yat·je нgа !јЕ lle1"8 ѕа ро l1арен mbуЛене pt<tp<, ро lie IIUШE llel'E пiн te с;еlш·а еuшЕ kohE.
Пеt'Е tj>lll'E ПЕ I€J'Шet eollitn qE aeu gi·iн
!н~tE disa rnett·a sikuнdг€ qe iie E6lE pat·E Ѕе lieu ШјСIЕ: ПЕ Hiнd mв ЧЕ tet·met qs t·a me 1819 IjE vilajet i tet·e buzв detit huшbi рсѕЕ rnetl'a IIE!IE ujE!
Ив U€ рп <;tнli Еб!Е ѕе kafeвt ае бреѕ~t е
вЈјејн€ . tншеtiв рш·а ѕе ta пdјејЕ чегiu: kанв pat·e ѕе zoqtE ѕа ра zвпв tпшeti пisiu qe tE пrfсјнѕ ЧЕ paqetcsi t€ maae. Кјо ~base vјеп' пg' ајо, qs pat·a ѕе te пdjel1et lвvizj' е foi'tF, aeu ka са tl·шditje tв vogela q' ato vetem kafeet me kat1·s kEmue ае zoqt' i ndjejns.
. . ·: .Na ke.tu СЅ lEI'Шete ts pEI'Шendш· iie \шmbje чet·ezie qe kans ekaketuat·e: . · .. 1509 че tџmet i tше1·uагѕ не StamboЛ (пЕ
kо11в tE SuЛtan Bн.jazidit t~:: dytв , пеzој 1070 etepi, 109 с;ашi, me qiнt че1·еѕ yene vdekj e ; ky tнmet ek1·etoj НЕ. qytetEt ГeliboЛi, Diшo
toka, .Q(нЛu, .. :etj. 1631пе чѕ 't'sm1et,qe пваu ne ~apoli vdiqпe
3000 qere.s. 1693 ЧЕ tнmet i maa eki·etoj 6UШЕ qytet ts
SicilisE ае ШЕ tepEr ве 60,000 q et·es vdiqвe. 1755 н-bе qe tнmet i maa м Ltsboп (Poi·
togali ) : deti U-l€eua rni qytetш;; 45 ,00Ј t} ei·cs gеве vdukjeп ' не k1·yeqytEt t.E ekt·etuш·e fш· е
1783 Ш8 l}C tsпnet tE шаа 60,000 qe t'E8 II_umpп ' НЕ KaЛabi· i ае 116 Siceli.
1797 ne Quito (Equatot·e) vdiqne 41,000 Ч·
1797 • Klll'akas (Veвezuela) 12,000 " 1822 " H>tlep (Tyt·qi) 22,000 , 1857 " KaЛab1·i 10,000 " 1883 " uisi lsqi·a (пѕ шенgЕ te
Napolit) 2,000 , 1883 volkaџi Krakatau, пst·шiet tE ni<.ivet
?,;>tva ае Sumatra, buc;iti duke akak€IU>il'E че
t.ншеt tв tшet·uarE; val1:t е deti t vа не ун n' А шci·ikl', lie zпi u-deнua ше dit. u <i~:: ѕе l!ll'gut нgа volkani doЛi l1i а е р!uЈшг qF v .шЕ НН 11 '
Еvгоре аЕ n' Aшet·ikв; k <J Cjf bur;iш '!' вшU tE volkanit ѕ' веtв pat·s kштѕ ш i <i~t; aпtt е tE dy nisivet u-ndi·yeu aнв f:не : са V !: н de l1uшрн'
uene det., са нi ѕiпа te vog~la u-tfa<JllE; 40,000 l}Cl'ES vdiqн ' DE kEtE I'ebee,
1896 ne ~<ipoвi vdiqвe реј tншct it 26,000 qегеѕ.
1902. ue нisit Ma1·ti n ik (шенg е :\i eksi krs, Aшe1·iks) \'Oikani Мовt P elee bн c; it i me че
fo1·ce ts tшet·uat·e : че avu1' i pet·vFluat·E doЛi nga goj' е volkaнit; qytetiп Gвчt Рiепе е
mbuloj avuЛi, l1i1·i ае tymi; ШЕ tepE!' ЅЕ 20,000 чеl'ЕЅ неве ЧЕ vdekje te tшeпtal'E.
1905 llE Siceli ае KaЛ<ibl·i tншe t i VI'SU
1906 1906 1908
2,500 ljCI'€8 • 300 IjeГfS
Ѕ<iн Ft·aш:isko 1,000 • Siceli ае KaЛabi·i afEI'O 200,000
L. Ѕ.
Faqe 24 DITURIJA м 2
OKUPI БЕ VARDARI
.Jaho begu е Palok Cuca (Satir)
KiG е t' kem si t' dal nри Okoder Ме qi sur\e1 е me qi \oder2
Т' Gkoj t' u ra per mаЛе. Lum е \um 1 рѕе Oqyptarija Ка marre trokun kahe lirija
Porsi pele nper zаЛе.
Ро, medje, na qofte piroЛa 3 1 Na ра puGke еае ра GkoЛa
Duke ро ng rehna m' veti, Е · ро t' vem kostitucionin Krejt qa<>tu si е kan zakonin
F iset tjera qeti~.
Рај, ne krajli, deGti Zoti, Vec; n'a bijti, Гin Kastrioti ~ ,
Иiktu nget6 - n' Madrit. Medje aone ѕе е keшi kuGri, Е me gase, nper qi bac;i
Martue n' Spaqe kah dit.
Кјо bac;ia ѕа qe vajse 8one, qe hаЛа е nenes ѕ ' daj se Е Гergit Kastriota.
Ѕ' ka ma nget, ро е Gifni vete: Т' giClve 'i nane ѕ ' na ban n' ket jele,
Si i qet kpuraat8 botag.
5Гin Kastt·ioti Alad1·o, sets qe zot пgа Spa:qa qE a6tE ѕе EE!tS stst·nip i qs gJ·uaj e qs ka qsn nga fsmij' е Skшde1·beut ; Zo ti Aiad1·o е а
kohe kie t·sn ' ne me1·ak qs te bel1 EE! m/n·et rie
1 FуеЛ 2dauЛe. "fjale t.yt-qiet рiгоЈ, b1·avo Gqipe1·i. 6af1·s 7fja le tyt-qiet : g1·шЈ, 'kнpuae ''i'ie, te lumte 4fqitp~ (komei). 1 balte.
DITURIJA Faqe 25 ======================= Е pranej me GUm arsye 10
Гinit sod i ka ra n' krye Ме u ba krajl mi ne.
Sefa yeldвn! Por ро drue Qi 'i pakice ka me u vonue:
Kemi 'i pune te re.
Иi fare Гiket 11 paska nnft 2
Ѕе ро lypet krajl n' Oqypni Deres bujare !е ; 1 ѕ
Е t' u ngrehka, jurra djale 1 Diku kame е diku m' kale Ме arae krajl n' ket ае.
Рѕе, me -gase, 14 ~ае ај ро cote Ѕе me fis aGt Kastriot,
Гakut t' Skenderbeut. - QoGa binne 15 preje Гer-g Kastriotit <;' pa_ska ba asi motit _ Tu е ha ре rodin 16 aeut 1
Рѕе .еае jane ча dy n' Itale Qi u aGt ba mendja havale, 17
Ѕе jane fisit t' tij. Por ta lam ket fjale, ѕ' а -ga -Un nuk di si kan me ba
Dy krajla n' Oqypni?
NnoGte 18 е bajne еае me ren 19
Por kjo pune nuk mahet n' men Ѕе ka nnoЛ.e 20 n' Europe.
Pranej krajl чani mun t' dale, Perse tjetri, ро, ра fjale, Ка me mete nu lope.
Por, kuG aue, do ta ket baft~' N' Oqyptarf me hipun m' taft, 22
Aladros а Гika ? Nuk е di; por m' i' а -gasite23
8em ѕе Aladron а tu е prite N' Oqyptari karrika 24 ;
10hak, te dreqte. 11Albert Гika E6te че vЛah nga Rumanija, vete quhet p1·inc fie pandel1 ѕе E6te nga far' е Skende1·beut: efie ky disa kohe b1·o<ii po6t' е la1·t qe te behete mb1·et ne Gqiperi: i6 bere pake merak пgа mendja. '2ndje1·e, deнua1·e. 'Чindure реј de1·e buja1·e, fisnik. "me nнan me duket. 16«;uditшe, ј habitш·e. 16faren. 17/Jale tp-qi6t: jane р1·i6ш·е pak ment.6. 18ndofta, mbase. 191·alie 20te пна1·е 2'fjale ty1·-qi6t: ba1tt, fat. 22fjale tyrqi6t: tallt, lli·on i mbi·etit. 23me nнan 24fi·oni.
Perse Aladrja i ka do pare Ме t' cilat n' tok Gqyptare Е ka zan noj mik,
Т' ciЛet manej, ро duen me <lane Ѕе ati besen i'a kan aane
N' Trieste, а n' Dubrovnik
Qi n' ѕеЛi 25 kan per ta vu N' qofte ѕе 'i here ka me u-pagu Иаdо bor~e t' vjetra.
Гinja е mo~me ри at ае Kjene munnue me bes е fe Е me arme е letra.
Ро, por t' sodGmit, kqyr rJi here 1 Е kan -gete si me teftere
Puna hec ma mare. Pranej sod еае 'i stervine26,
Mjaft qi t' l1ase m' noj sterlins21
Т' mahet ataetare 2s 1
Е tu kene ѕе Aladrja i jone : Ѕ' е ka pasun der taG vone
Т' nerGmen zi kulete : Rrec е rrea kulutes t' tij Т' jane kacrue 29 ataetaret е ri
Porsi uGujza 30 knete.
Ро, ри Гika, ehu 1 ри Ger eone kuleten е ka djerr
(Moter, drue, me t' emen), Рѕе еае gruja 31 i а ba uk Е е Ја Гiken t' ngraP2 kacuk 38
Ра pare е ра femen.
А ра pare per ket bese Vec; ѕе i qet ај zavalн kres,
Га ѕ' mun !' qese n' treg . Perse parja sod n' Oqypni AGt liri е autonomi.
'"fl·oн 26ke1·rne, kufom' е pt·i6ш·' е kaf6ese а е чel·iut; qel·i i ndyJ·e 27 lira-inglizi. 28mtmeaetaJ·, pat1·iot 29jane d61'dШf, kan' nxituat·e. зo6u6uqa. 3 1Гika ki6 maiТe qe grua inglize. 6UШЕ te раѕш·е, ѕе vete E6t8 ра qe реѕеѕ. 3'te но1·е. nзkucu. зчyi'qi6t., i {/OI'E.
F-aqe .26 DITURIJA м 2
Е Гerg Skenderbeg
Ѕ' а pra tjetu, faqja е barpв, Ver; ѕе Aladrja ka me аrав Ме sunue 3u mi ne
О t' Jumвt na bre Turq е t' KGtenв Qumв Gyqri ka me kenв
N' araet Гini n' kвt ае!
35tt sunojE.
Ver; ѕе Gka-drue me е pвrmenunв, -Drue ѕе Qkodra ѕ' е len mrenв:
AGt е paпafake 136
Por апi ; рѕе krajli i ri Der ѕа t' арЕ t' baraEn liri Мuппеt me ппеј п' Vrake 8 '.
(Nga iiu1·a Anzn.t е Pa1·nasit). 36fjalE tyгqi6t: е (IOI"E, е mje1·E. 8'p11at i \'О ·
gEl at·,.~ Gkod1·Es ku ka 6UШЕ dепа.
Те('је е BektaGiqet ПЕ KaЛka11delen .
DlUTRIJA Faqe 27
Zoti W. Т. Stead, dreqtorp::s i ѕѕ perkoh8emes inp,liвte Revie~v of Reviews bui IJ8 letr8 18 psrgia8Gme ne dij8tar8t, artist8t ае чеr8ѕ !8 Gtatit qe ka11' arrire r]8 ШОG [8 ptrparuar8, ku i pyet mi ШЕ11УГ81 (8 flejturit, te 11QГ811јеЅ8 ае (8 pir-јеѕ8.
Mjek8t 11а ka118 rr8fyer8 ае ро 11а rr8fejl18 gia8ГJ8 са reguЛa, са k8GiЛa;
ро Steadi аа ѕе 8Gt8 m8 mir8 t8 pyesim ata Q8 ka118 vuajtur8 ае provuar8, ѕе ata q8 din8. Pyet8si mori GUШ8 ptrgigje ае i botoj 118 t8 ptrkoh8Gmet t8 tij; disa 11ga ato ро i marrim ае 11е k8tu, duke nisur8 реј atyreve q8 па tregoj118 m8nyr811 е uвqimit:
. Sir Theodor Marti11 (istoriвkroq8s, 92 vje<;) aote: te ngr8118t е kam t8 pake, ро ѕ' kam 110 че reguЛ t8 ve<;a11te. Vеге pi fort pake ае giaeчe me вum' uje. Duha11 ѕ' kam pirre kurre 118 jetet t' ime .
.?e11eral William Booth (89 vje<;) ka disa vje t qe ѕ ' ha miв; vere Cie pirje tjatr8 ѕ' perdor; duha11 ѕ' ka pire kurre.
Alfred Russel Wallace (dij8tar, 85 vje<;) aote ѕе <;do чeri duhet te geje vete <;' uвqim i vje11 m8 mire. Wallace-i aote ѕе gеЛвt ше brum8 i pelqej11e вume, ро ше qe11e q8 ѕ' i tret dot, tani ka koh8 qs m8 ѕ' l1a; l1a vetL-m IJ8 here diten gеЛе me pak8 miв, ае keвta 8Gte вeruars реј ГЈ8 guЛ<;i (t8 Z811et е frym8s) . Vere ае bire ka pire pake, ро ta11i ka 25 vjet q' е ka l811e. Duha11 ѕ' ka pir8 ve<;e fort' pake ne te ri. Wallace-i k8eiЛon gеЛ8 te pak8 ае t8 leht8.
William Huggi11s (dij8tar i qieЛtregoqes, 84 vje<;): Pak8 miв ае vetem IJ8 l1ere dit811; gysm' oke qшn8Gt dit811 а е zar zavate (lakrerieta). Раѕ dreke kafe ае <;ај. Kurre duha11.
William Michael Rossetti (vjerG8tor, 79 vje<;) ne t8 nure11e ѕ' ka uae, ha <;' l8 doje; ta11i 118 p!eqe:3i pi vetem Uj8; duhan ka pire giac:qe ае рЈ pi akoma.
Wiliaш Crooks ( dij8tar, 7 4 vje<;) ha а е pi ра 110 че fare reguЛe; G811del18 е ka n8 V811t.
Lord Roberts (mare<>aЛ, 74 vje<;) aote ѕе 11е пgгепје ае 118 pirje duhet 18 mos lakmoje чeriu ае duhan te pije foгt pak8 а t8 11dru1Jet fare.
Lord Averbury (dij8tar ае GEiitar, 74 vje<;) paks ПQГ8Пје, vere ае pirje fort pak8 а ms mir8 fare. Duhaп аѕ fare.
Sir Joh11 Gorst (чeri politike, 73 vje<;) aots: пgп: nја, ае duke plalшre tlo pak8suare шi<>i; ѕ' ka pir8 kurre ge tjatre ve<; ujit; dul1at1 ѕ' ka рiге аѕ че cingar.
Sir Francis Burnand (<>kroqes, 72 vje<;): gеЛе te le!Jts, pake pe<>k, ро јо tni<> berri а mi<> galш; vere Cie pirje t8 tjera, ро t8 шira; duha11 nga i}e ci11gar раѕ buke.
Faqe 28 DITURIJA
John Clifforord (чегi politike, 72 vjer;): miвi do ngr~::n~:: pak~::; hani zarzavate ае pemt:; ptr pirje ае duhan ѕ' kam no ЧЕ mendim t~:: ve <;ant~::.
Frederic Harrison (вkrоч~::ѕ, 77 vje<;) aot~:: ѕе чeriut Gt:ndent: ја priGin me teptr g~::rrat q~:: ha ѕе ѕа gurat q~:: pi: m~:: gaGt~::ajet' ае Gtat~::aet vje<; чeriu dul1et t~:: haj~:: gysm~::n е аѕај q~:: hante kur iG i ri: me t ~:: Gumat е smundjevet na vijn' nga t~:: ngr~::n~::t вum~::.- Ver~:: fort pak~::.- Duhan ѕ' kam pir~:: kurr~:: .
Fa irbairn, (prift 70 vje<;) kujton ѕе чeriu ѕ' duhet t~:: mejtohet' aq~:: вum~::
per ngr~::nje, vet~::m do kujdesur~:: qe mos haj~:: me вum~:: ѕе nevoja; pi rje а~::
duhan zoti Fairbairn ѕ' ka v~::n~:: kurr~:: n~:: goj~:: . · Thomas Hardy (vjerGt:tor ае fiЛosof, 68 vje<;) Bot~::: pakt: miG; pakt: vert:;
-аѕ fare duhan. Lord Rayleigh (fisikar i d~::guar, 66 vj e<;) aot~::: pakt: miG;- fo rt pakt
ver~::;- kurr~:: duhan. George Bernard Shaw (kritikar ае BjatroGkroч~::s, 62 vje<;) Bot~:: ѕе qt: 27
vjet е t~::hu ѕ' ka v~::n~:: miG n~:: goj~:: ае ka ч~:: Gt:ndet fort t~ mir~:: . - Ver~:: ѕ' ka pir~:: puve<; ѕе kur ka d~::tyr~:: m~:: no ч ~:: gosti.- Duhan, zoti Shaw, <;uditet~::
qyG чeriu munt t~:: b~::j~:: ч~:: g~:: kaq~:: t~:: ndyr~::.
Sir Edwin Ray Lankester (dijetar, 61 vje<;J Bot~::: чeriu qt: vete gaGteajet vje<;, ро Cie Qt ШВ part:, duhete qe te ndruhet nga ШiG i kuq (miG berri); munt te haje miG peGku ае zogu ; - vere а е pirje te tjera pake;- duhan 5 а 6 cingare diten.
Sir W. М. Ramsay (dijetar 57 vje<;): ger me 30 vje<; hani ѕа te muntni раѕ tt: peseCJ.jetavet hani ѕа Ш В pak qe te muntni;- pini <;ај te Jehtt:, Cie GUШ' me te rаЛе ver~::; - une ѕ' pi dot duhan.
Nga giae keto q~:: pame ger ketu del fryti ѕе ata qe kane rojture Gume ае kane ruajturt: G6ndene, jane tt: baGkuare 116 te Bene qe r]triu- Cie me teper si perparon ne moGe- duhet qe te haje pak~:: miG: Gum~:: nga keta q' u pame pergigjen me lart ѕ' han~:: poaua fare miG. Vertet tani mjek~::t (heqimet) na aone ѕе miGi na Gton са smundje si peraesi (romatizma), gul<; (te z~::net fryma, astme), damЛa, etj.
Ѕа ptr duhan ае pirje me Gpirto (vere е te tjera) еае ato i pamt: qt: me t~:: Guinet е Gkroчeset i perdorin fort pake а asfare.
Per pirjet еае е perkoheGmja fr~::ngiGt La Revue. kiG bert: pyetje vj et, ае iG kupetuar~:: реј pergigjevet ѕе me te Gumet е mentar~::vet ~· pinin pirje me Gpirto, ро ujt: Cie <;ај. Cume G·krOr]ES BatJE ѕе pirjet me Gpirto е ndalojne чerin '
nga puna me reguЛ . Vertet ka patur~:: disa Gkroч~::s si Edgar Рое, Hoffmann, Alfred de Musset, etj qe kant: qent: pijanice, ро keta jant: jaGtt: reguЛ~::s, ае
kan ~:: rojtur~:: Gume pake. Е ptгkoheGmeja Revietv of" RevieUJS botoп ае ѕа GUШE flene disa чеrеѕ
te permenur te sotm~::. Cum~:: nga k~::ta kane Ben~:: ѕе чeriu duhet t~:: flere me
D I Т U R I Ј А Faqe 29 ================~=====
tepEr ѕе nga <;' fle taпi. Тапi аопЕ bota ѕе c.otat ОГЕ gumE natEп EGIE mjaft, ро si<; duketE kaq' gшnE ѕ' mastoп. I dEguari dijEta r lsaak Newtoп mE flE letrE IE GkruarE ШЕ 1716 aotE ѕе kiG zakoп te flert: 8 а 9 ОГЕ ditt:П.
Na ketu raaoj qE botoп Е pt:rkohEc.omeja iпglize, duke пisurE prej atyreve q Е fleп q ШЅ tept:r:
Emu W. М. Rossetti Sir G. Lewis Sir R. Ball Israel Zaпgwil TetE mbeajet dijEtare
Иezet kant: аѕпе Ctats " Sir Т. Martiп Lord Мс Doппell Alfred Littelton Elleп Terry G. R. Sim s Sir W. М. Ramsay
Рuвѕ
GkГOflES jurist astroпom
GkroчEs GkГOflES, etj, kant: аепt:
ѕе fleпe
Gkroчes Иeri Otati
aktrise gazetar dijEiar
"
Раѕ kesaj drase G•)him ѕе пdjen rJer iut trнpi.
gumi ѕ' ka per
/.
TIRANA ае pazari
vje\
78 74 57 43
91 62 50 59 60 56
reguЛ ve<;
ѕа ot·s fleвs
9 ger 9 1/ 2
8 9 8 9 8 9
8 7 6 7 6 5 " 7 5 !/"!. 4 6 4 5 3 4 ѕе пеvојѕп q' i
)
=--"F=a="q=e =З=О=======D 1 Т U R 1 Ј А Њ2
И2 rug2 112 Sarand2.
Анdеј k8tej
Иeruit е mb 10Cie rt п2 Anam (Нindo <;iп) tregojn2 q2 jan2 fisпik2 Cie 18 bega~im duke l2n2 aoqt2: Ѕа m2 t2 gat' t' i ket8 аочt'е dor8S aq8 m' i maa 8<018 qeriu; ѕе aq8 ше pak8 punoпl Pandaj ѕ' 2<0!2 rаЛ2 ts <Oohs qeriu atje аоч q2 psЛ2mb2 Cie mt tepsr ts gats.
N2 Dahomej2, q2 kamj ' е Frances ns zаЛ t2 Persndimit n' Afriks, iG zakoп
Q8 b8nin aeror чer8Zi<O. Kur vdiste I]B mbret me qint чеr8ѕ, gra е bura, aeГ8<0in mi vart t2 kryetarit t2 tyre.
Ка <ОUШ8 g2rra t2 ~udi<Ome n2 ngrsnje ts qeriut. Ns <;iп l1ап2 miqt' 2 aravet: miu i ar2s пе па duket2 si 112 <Oisz' е пdyrs, ро me ts vutet sGt8 <ОUШ m' i pastre ѕе rosa а е ѕе derri.-N ѕ <;i п hanв ае krimbat е m2пdafGit: krimpaiп' е fjetur q' 2<0!2 ns pGik8t е zјејп2, е ~veG· k<OiП а' е Gtypi 11 me 18 ve rafi veje :
DITURIJA Faqe 31
(ione qe behet ЧЕ gеЛе GUm' е GijGime. -Prape ne <;in hane foleп, е qe Лој deЛeпdyGej e : kjo fole ѕ' sGte bue реј kle<;ka е реј Gkarpa, ро пgа disa Лој myG ku ае bimua te tjera : EGlE qs ngrenje GUШ' е Gtreqte ае (iuhete Ѕе ае fort е GijGime.
. Vt;ndesit е nisise Ѕеј!ап ае t' Arizones (Ctet te BaGkuare, Amerike) guajne ае hапе qe Лој miliпgoqe t8 maae: kjo пgr8пје ve<; q' 8Gt' е GijGime, ро dukete Ѕе i Gton ае fort GUШ8 fuqin' е qeriut.
Tatar8t hапе ШiG kali ае pin8 quШEGtin е pel~,;s: Kete qum8Gt е !еп е vјеп' ае b8hete qe pirje si bire fort е GijGime. К8ѕај pirje i aone Kumis Tatar8t.
MiG kali han8 ае п' Evrope. Ne France, п' lп15ilter8 ае getke l1апе 1
me GUШE Gije kermiqte, bretkosat Ci.e breGkat.
Vendesit е Australis8 han8 g8rperiq ае 11arajeGka.
Arabet е Afrik8se pjekin karkalecet ае i han8 si 98Gteqa (8 pjekura.
Ne Brazile ka Gum ' miq пе Gt8pit. Per ts Gp8tuare п g а keto Gtsza te d8mGime, V8ndssit atje kan8 stervitUГ8 ЧЕ garper, i cili ron ne Gtepirat а8 z8 miqt8 Gum' mt mire ѕ 8 macja; ky 8Gte qe garper ѕа q8 neperk8, ро ра helm ае ра 110t]8 rezik per чerezit.
N8 vende ts ftoht' afre polit te veriut, [ si 118 G renlaпd , Laponi ае n8 veri te ' Sibiris8, atje tek ѕ' ron kali а по 118 ј ka fG8 tjatrs, vl:nd;osit perdorin !'jt: Лој , dre te maa q' i аопѕ ren Ci.e qt:п tt: stervitur8 , per t8 hequrc ѕаје (kezak) mi a kuЛ. Re ni u ер ае qumsGt pe r ts pire; reni si ае qeni du rojne mire 118 t8 ftoht8 ае rendi n me qs <;pejt8si t8 maae duke hequr8 sajat. Ne Sibiri qeп t' i perdor ае qe veri е Rusise per te Gp8-118 posten.
Ne <;iп mjeku 8Gt' i pajtuare pcr mot mot ае pagohets vet~,;m kur sGte ne Gendet ч·eriu ; пе- qofte ѕе semuret~ ahe,re i pritete pajtimi.
~ 1 •
Рјеѕа · e>t~piake
Рвr tв ruajturв vetв taze.-Veja priGet ѕе gujat' е ѕај merr ere nga vrimг <;kat е vogela: ky sGts Gkaku qe vet' е vjetuuara kane че vent te zbr.azets;
Per te ruajture vete duhet qe te ndalojm' eren te hyje brenda; per kete, kjo EG(E menyra m' е mire ае lllE praktike : Viпi psr qe ok' uje tre а karre derhem kslqere te GUare. Vini vets me ч ' ene te nder8 ае derani mi t6 е mbulo-i-ni me ke te qumeGt kelqereje. Pastaj kete ene vir-e-ni me qs vent te ftohte, si bimce. Ра Gkuare Gume kohs uji ze qe cipz si akul\. . Uj st е kelqeres hyn ne gujatet te vezes, ben че cip8 а е i ze vrim<;kat te vog sla. KeGtU me kete msnyre vete ае раѕ ·10 mtiajG jane fare taze sikur jane pjel\.e sot.
Рвr tв yeturв ѕа ler;, mвnda(r; fie pambuk lca 1]_8 pвl!~urв (kuma<O). - Msnyra mt praktike sGts te presim чѕ сорѕ te vogsle ng' ајо pelhure, ta b8jme fije-fije ае te djegim ve<;an <;do fil\. ne flaks te qi ririt: le<O i ае m8ndafGi duke dj egur8 mpGtiЛen8 ае japin ч' er8 t8 lige, sikur diget8 bri а p8nd8 ае bsj\18 t]8 Gkrumbe; pamb uku diget8 ра aen' ere ае ѕ' \е Glпџmbe. Duke nemeruars fijet gejme ѕа per qint pslhura ka lee ае pambuk.
Рвr tБ 6t8n8 nyej ast е kвmbsss Oume here kepuca na vret ае na ben nyejae 118 ksmbs Q8 na 88mbin ае ѕ' па len8 t' ecim. Kundr8 nyej5et m' е mir' е barit јапѕ kspuc8 t е gera, ро
Faqe 32 DITUR.IJA N!! 2
si te na behen е pastaj duan' nxjere kee;tu: mirni пgа spiceri (barbeq еѕ, е<;· sa<;i) pake nga qe pluhur q' i aone fren~ie;t aci(le salicyliqne; mbrernanet vini kemben n' uje te nxel1te, ler-e -ni ѕа te t])Ш~t mire pasdaj pзij-e - ni ае kripni nyejain me pake ng' ау pluhur; mi pluhur vini qe copeze karte а m§ mire qe соре mue;ahmba te ve rae (diae;ilon), pasdaj lia-e-ni me че pelhure te bute. \=do mbreme perseritni kete pune, ае рег t]E jave, te GUШel1, do te e;ihпi ѕе nyejai <;keputete ае bije vetevetiu: mos е hiqпi kurre me pahir.Kur beni bare muпt t' ecni ѕе nyejai ѕа te ket' ate pluhur mi t§ ms ѕ' u aemp.
Motмfi' е mirв fle mrmefla ka.2p . - Oume here moпeaat kаЛр i bejne aqe mire ѕа mezi <;quhete. Ие menyr' е lehte per te kupetuare n 'ee;te kаЛр а јо qe mопеае, do ferkuare me qe moneae te vertete; е mira · giaeqe vijos \ te geqee;tren, ѕе metal' i perdorur per ket6 mопеаа ee;te т' i bute ѕе ау qe perdoret рег te hoЛa t е verteta.
Psr tв larв vq,_jet.- Vaj'i trumbuЛ ае i prie;ure ndreqet duke lare me uje; рег kete pune vini vajet ne qe qelqe te maae, gysem рег gysem me uje ае lulukuntпi mire ае ше fort qelqeпe ; pasdaj kuЛoni vajet q' eGte mi ts: uji mba11 giae gerrat е huaja qe ka vaji а' е pastrOII.- Nc: qofte ѕе vaji EGt' i priGUГe §.е ka hiatгim ahere do zjerE ше uje, ае do trazuare ше 11 t luge te maae.
Bibliog1·afi.
Reliq~tie е vestig i dPll' auti со сер ро ,qlottico albanese Michele Marchiano Napoli 1908, 18 faqe.
N е kete fletoreze G kroq esi keqyr а е analizon 21 fjale aгaqie;te, maqeaoniGte ае iliriGte te vjeter qe ka geture n' istorit te e;kroqeset te vjetere; пgа keto e;enojme:
Вс-к6<; (vekos а bekos) fjale qe, раѕ Heroaotit, aane dy djem агаqег te rriture ра deguare ze qeriu, per te kerkuare buke ; vekos, e;qip: b u k е.
8<iy:vg~o<; (8amirios) kendoqes, araqiGt; ngan me fjalet e;qip 8а mirB (ау qe aot kenge mire).
Un.oool (visi а besi) РорuЛ i malevet te BaЛkanit; fjala Gqip bеѕв, i bеѕвѕ.
ШЛ.Л.n. (Pele) kryeqytet i Filipit te Maqeaonis; e;qip : реlв.
'Ey.a8la, (Emaaia) emr' i Maqeaonise ; e;qip : е mafleja.
маЛ.~сl<; (Maliis) рорuЛ i Maqeaonise; Gqip: mal, malвsi, malвsor.
·млио<; (aspetos) emer' i Aqilit; e;pip i 6pejte.
B[,>eV't~OV (vrentioll а brention) i aoGin n' Iliri kokes' ѕе drerit : brirв, br·itze.
км-.оv (Kaston) do-me-aene drt1, me qe рорuЛ t' Epirit; Gqip: ka6tв.
Un aнtografo inedito di Girolamo ])е Rarla, Michele Marchiano, Traпi, 1909, 33 faqe.
Ve<; са e;enime te vegele mi jeten ае veperat е De Rades, e;kroqesi (q' EGte qe kuGeri i vjerGetorit Oqipetar) boton (faqe 19-33) qe letre te Gkruare prej De Rades vete me 1885, ае ne te cilet plaku ptrGkron јеtеп' е tij qe nga liпdja 1814 е ger ne mot 1848.
Zoti Michele na kiG aene ms раге (1902) qe vepre te maae mi De R.aden, ро Cie dokumenti qe nxjer sot ne drite ka qe vleft' te maae per jeten е te paloaurit vjere;etor kaЛabrez.
GtypUI'B nв EStypsESkt·oqet .М:bt·oaвsija" Selaaik,
Mot-шot, n!O Tyrqi
6 muaj " Mot-шot, Јас !!::
6 ш uaj "
- . 40 groGJ 20
1 О fraпun
5
"Ditш·ija" ѕ' вitetв rne mm1s1· јавtв Selanikut. Nв Selanik 1]_8
питв1· 2 g1·oG.
Letra, Gkrime, k!Ong10, vjerGa, fylyra etj. luteшi t10 na d10rgohen
n' adres10 te ѕе PERKOHEGMES.
Do te bејше fjalr пе ts pвrkoltsi!Jmet t10пr вgа <;do libr10 mi Gqi
pцit пgn е ciln !10 пn dt:гgo!Jcle fJ IO сор10.
е' - . ... _QTYPECI<ROИA OQIPE .М В R О е Е Ѕ I ЈА" KRISTO LUARASI
. .-~
. \ , ... , ..