รหสโครงการ SUT1-104-56-12-15

รายงานการวจย

ความหลากหลายชนดของไลเคนในปาชมชนและโบราณสถานแหงนคร

ชยบรนทร

Diversity of Lichen Species in Community Forest and

Ancient Momuments of Nakhon Chai Bu Rin

ไดรบทนอดหนนการวจยจาก

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ผลงานวจยเปนความรบผดชอบของหวหนาโครงการวจยแตเพยงผเดยว

รหสโครงการ SUT1-104-56-12-15

รายงานการวจย

ความหลากหลายชนดของไลเคนในปาชมชนและโบราณสถานแหงนครชยบรนทร

Diversity of Lichen Species in Community Forest and Ancient Momuments of

Nakhon Chai Bu Rin

คณะผวจย

หวหนาโครงการวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.หนเดอน เมองแสน

สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ทปรกษาโครงการวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.วนารกษ ไซพนธแกว

ผรวมวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.พงศเทพ สวรรณวาร

ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงกมล แมนศร ดร.พงษฤทธ ครบปรชญา

นางสาวอมรรตน พทกษพงษ

ไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปงบประมาณ พ.ศ. 2556

ผลงานวจยเปนความรบผดชอบของหวหนาโครงการวจยแตเพยงผเดยว

ธนวาคม 2556

ก

กตตกรรมประกาศ

การศกษาวจยครงนไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปงบประมาณ

2556 เพอรวมสนองพระราชด ารในโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจ

พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)

คณะผวจยขอขอบพระคณ ดร.ปยรษฏ ปรญญาพงษ เจรญทรพย รองหวหนาส านกงานโครงการ

อพ.สธ. ฝายวชาการ ขอขอบคณทกหนวยงาน ไมวาจะเปน อบต. ผใหญบาน เจาหนาทโบราณสถาน

ทกทานทอนเคราะหพนทเพอใชในการท าวจยและชวยประสานงานทกอยางใหส าเรจลลวงไปดวยด

คณะผวจยขอขอบพระคณมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ในการสนบสนนสถานท อปกรณ และ

เครองมอในการท าวจย เทคโนธาน ในฐานะเปนหนวยประสานงาน และทายน ขอขอบพระคณบคคลทม

สวนเกยวของใหความชวยเหลอในการเกบตวอยาง การจ าแนกชนด และการตดตอประสานงาน และหวง

วารายงานวจยฉบบนจะเปนประโยชนไมมากกนอย

คณะผวจย

ธนวาคม 2556

 

 

 

 

 

 

 

 

ข

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอส ารวจความหลากหลายของไลเคนบนโบราณสถานและในปาชมชนในนครชยบรนทร ท าการส ารวจและเกบตวอยางระหวางเดอนมกราคม ถง สงหาคม 2556 การศกษาความหลากหลายของไลเคนบนหน 12 แหง ไดแก จงหวดนครราชสมา (ปราสาทพนมวน ปราสาทเมองแขก และปราสาทครบร) จงหวดชยภม (ปรางคก กแดง และพระธาตบานแกง) จงหวดบรรมย (ปราสาทโคกงว ปราสาทหนองหงส และปราสาทเมองต า) และจงหวดสรนทร (ปราสาทตาเมอน ปราสาทศขรภม และปราสาทเมองท) พบไลเคนบนหนสามารถจ าแนกชนดไดทงหมด 8 วงศ 14 สกล 26 ชนด วงศไลเคนบนหนทพบมากสด Physciaceae (10 ชนด) รองลงมา คอ Teloschistaceae (5 ชนด) และ Parmaliaceae (4 ชนด) ตามล าดบ ชนดไลเคนทพบมากกวา 50% ของพนททศกษาทงหมด ไดแก Pyxine cocoes (Swartz) Nyl., Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr., Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade, Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon, Lepraria sp., Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., และ Verrucaria sp. และยงพบวาความเปนกรด-ดาง (pH) มคาความสมพนธเชงลบกบจ านวนชนดไลเคนบนหน ในขณะทเปอรเซนตความชนของของหนมความสมพนธเชงบวกกบจ านวนชนดไลเคน

จากการศกษาและส ารวจความหลากหลายของไลเคนใน 4 ปาชมชน ไดแก ปาชมชนบานซบไทรทอง จงหวดนครราชสมา ปาชมชนโนนส าราญ จงหวดชยภม ปาชมชนปาเขาองคาร จงหวดบรรมย และปาชมชนอาลอ จงหวดสรนทร พบไลเคนบนเปลอกไมทงหมด 47 ชนด 24 สกล 11 วงศ วงศไลเคนทพบมากสด คอ Physciaceae (13 ชนด) รองลงมาคอ Graphidaceae (12 ชนด) ชนดไลเคนบนเปลอกไมทพบไดมากกวา 50% ของพนททศกษาทงหมด ไดแก Chrysothrix candelaris (L.) Laundon, Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr., และ Trypethelium eluteriae Spreng., นอกจากน จากการวเคราะหความสมพนธพบวา ความเปนกรด-ดาง ความสงเหนอระดบน าทะเล และเปอรเซนตความชนในเปลอกไม มคาความสมพนธเชงบวกกบจ านวนชนดไลเคนบนเปลอกไม ในขณะทอณหภมในบรรยากาศและเสนรอบวงของตนไม มคาความสมพนธเชงลบกบจ านวนชนดไลเคน

ค าส าคญ: ความหลากหลาย, ไลเคนบนเปลอกไม, ไลเคนบนหน, ปาชมชน, โบราณสถาน, นครชยบรนทร

 

 

 

 

 

 

 

 

ค

Abstract

The aim of this study was to investigate the diversity of lichens in community forests and ancient monuments in the Nakhon Chai Bu Rin. The specimens were collected between January and August 2013. The studied areas of saxicolous lichens consist of Nakhon Ratchasima province (Prasat Phanom Wan, Prasat Muang Khaek and Prasat Khon Buri), Chaiyaphum province (Prangku, Prasat Kudaeng and Prasat Ban Khang), Buriram province (Prasat Wad Khok Ngiw, Prasat Nong Hong and Prasat Muangtam) and Surin province (Prasat Tamuen, Prasat Sikhoraphum and Prasat Muangthi). A total of 8 families, 14 genera and 26 species of saxicolous lichens were found. The families with the greatest number of species were Physciaceae (10 sp.) followed by Teloschistaceae (5 sp.) and Parmaliaceae (4 species), respectively. The dominant saxicolous lichen species, occurring more than 50% of the total studied areas, were Pyxine cocoes (Swartz) Nyl., Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr., Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade, Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon, Lepraria sp., Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., and Verrucaria sp. The correlation analysis of pH showed negative correlation with species richness, whereas the percentage of humidity on substrate had positive correlation.

The study of diversity of corticolous lichens from 4 community forests; Ban Subsaithong community forest in Nakhon Ratchasima province, Non Samran community forest in Chaiyaphum province, Pha Khao Angkhan community forest in Buriram province and Ar Lo community forest in Surin province found 47 species, 25 genera and 11 families of corticolous lichens. The families with the greatest number of species were Physciaceae (13 sp.), followed by Graphidaceae (12 sp.). The dominant corticolus lichen species, occurring more than 50% of the total studied areas, were Chrysothrix candelaris (L.) Laundon, Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr., Trypethelium eluteriae Spreng., Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale. and Lecanora helva Stizenb. The correlation analyses of pH, elevation, and the percentage of humidity on tree bark showed positive correlation with species richness, whereas air temperature and tree size (tree circumferences) had negative correlation.

Key words: diversity, corticolous lichens, saxicolous lichens, community forests, sanctuary

or ancient monuments, Nakhon Chai Bu Rin

 

 

 

 

 

 

 

 

ง

สารบญ กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................................... ก บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................................... ข บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................................... ค สารบญ ....................................................................................................................................................... ง สารบญตาราง ............................................................................................................................................ ฉ สารบญภาพ ............................................................................................................................................... ช บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและ ทมาของปญหาทท าการวจย ......................................................................... 1

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย ................................................................................................ 2

1.3 ขอบเขตของโครงการวจย ....................................................................................................... 2 1.4 ทฤษฎ สมมตฐาน และกรอบแนวความคดของโครงการวจย ................................................ 2

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 2.1 ความหมายของไลเคน ............................................................................................................. 3

2.2 การสบพนธของไลเคน ............................................................................................................ 4

2.3 ประโยชนของไลเคน .............................................................................................................. 6

2.4 การศกษาไลเคนในประเทศไทย และตางประเทศ ................................................................... 7

บทท 3 วธด าเนนการวจย 3.1 พนททท าการวจย ................................................................................................................ 10

3.1.1 จงหวดชยภม ............................................................................................................ 10

3.1.2 จงหวดนครราชสมา ................................................................................................. 12

3.1.3 จงหวดบรรมย ........................................................................................................... 14 3.1.4 จงหวดสรนทร ........................................................................................................... 16

3.2 การเกบรวบรวมไลเคน ......................................................................................................... 18

3.2.1 การเกบรวบรวมไลเคนบนโบราณสถาน .................................................................... 18

3.2.2 การเกบรวบรวมไลเคนบนตนไมในปาชมชน .............................................................. 18

3.3 การเกบขอมลปจจยสงแวดลอม ........................................................................................... 19

 

 

 

 

 

 

 

 

จ

สารบญ (ตอ)

3.4 การจ าแนกชนดของไลเคน ................................................................................................... 19

3.5 การวเคราะหหาคา pH ของเปลอกไม และหนแตละชนด .................................................... 20

3.6 การวเคราะหหาเปอรเซนตความชนของหน และตนไม ........................................................ 20

3.7 การวเคราะหขอมล .............................................................................................................. 20

บทท 4 ผลการวจย 4.1 ความหลากหลายของไลเคนบนหน ....................................................................................... 22

4.1.1 กลมไลเคนบนหนของพนทนครชยบรนทร ................................................................ 36

4.1.2 ความหลากชนดของไลเคนบนหนในพนทนครชยบรนทร .......................................... 36

4.1.3 ชนดของหน pH ของหน เปอรเซนตความชนของหนกบ ........................................... 38 จ านวนชนดของไลเคน

4.2 ความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไม ............................................................................. 40

4.2.1 กลมไลเคนทพบบนเปลอกไมของพนทศกษาในปาชมชนนครชยบรนทร ................... 67

4.2.2 ชนดของไลเคนทพบบนเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร ................... 68 4.2.3 ชนดตนไม, pH และเปอรเซนตความชนของเปลอกไมใน .......................................... 71 แตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร

4.2.4 ปจจยทางกายภาพ .................................................................................................... 78

4.2.5 ทศทางทพบไลเคนบนตนไมในแตละปาชมชนนครชยบรนทร .................................... 80 4.2.6 ความหลากหลายของไลเคนบนตนไมในปาชมชนนครชยบรนทร............................... 81

4.2.7 ความสมพนธระหวางไลเคน species richness และปจจยสงแวดลอม .................... 83 บทท 5 สรปผลการวจย

5.1 ความหลากหลายของไลเคนบนหน ...................................................................................... 86

5.2 ความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไม ............................................................................. 87

เอกสารอางอง .......................................................................................................................................... 91 ภาคผนวก ................................................................................................................................................ 95 ประวตนกวจย .......................................................................................................................................... 98

 

 

 

 

 

 

 

 

ฉ

สารบญตาราง

ตารางท 3.1 พนทท าการศกษาวจย .................................................................................................... 10 ตารางท 4.1 รายชอไลเคนบนหนทพบในพนทเขตนครชยบรนทร ........................................................... 22

ตารางท 4.2 ชนดไลเคนบนหนทพบบนโบราณสถานในพนทเขตนครชยบรนทร ..................................... 37

ตารางท 4.3 รายชอไลเคนบนเปลอกไมทพบในพนทปาชมชนนครชยบรนทร ......................................... 40

ตารางท 4.4 ชนดของไลเคนบนเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร ..................................... 69

ตารางท 4.5 ชอตนไม pH และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ............................................................ 73

ในพนทปาชมชนจงหวดนครราชสมา

ตารางท 4.6 ชอตนไม pH และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ................................................... 74

ในพนทปาชมชนจงหวดชยภม

ตารางท 4.7 ชอตนไม pH และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ..................................................... 75

ในพนทปาชมชนจงหวดบรรมย

ตารางท 4.8 ชอตนไม pH และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ..................................................... 76

ในพนทปาชมชนจงหวดสรนทร

ตารางท 4.9 ตนไมทพบทงหมดในพนทเขตปาชมชนนครชยบรนทร ................................................. 77

ตารางท 4.10 Shannon’s diversity index, evenness และ ....................................................... 81

species richness ของไลเคนทงหมดบนตนไมในแตละพนท

 

 

 

 

 

 

 

 

ช

สารบญภาพ ภาพท 2.1 โครงสรางภายในของทลลสไลเคน ........................................................................................ 3 ภาพท 2.2 รปแบบการเจรญเตบโตของไลเคน ....................................................................................... 4 ภาพท 2.3 โครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ .......................................................................................... 5 ภาพท 2.4 โครงสรางสบพนธแบบไมอาศยเพศ ...................................................................................... 6 ภาพท 3.1 อาณาเขตพนทศกษาวจยในเขตพนทนครชยบรนทร ............................................................ 10 ภาพท 3.2 ปรางคก ............................................................................................................................ 11 ภาพท 3.3 กแดง ................................................................................................................................ 11 ภาพท 3.4 พระธาตบานแกง ................................................................................................................... 12 ภาพท 3.5 ปาชมชนโนนส าราญ .......................................................................................................... 12 ภาพท 3.6 ปราสาทพนมวน .................................................................................................................... 13 ภาพท 3.7 ปราสาทเมองแขก .................................................................................................................. 13 ภาพท 3.8 ปราสาทครบร ....................................................................................................................... 14 ภาพท 3.9 ปาชมชนบานซบไทรทอง ....................................................................................................... 14 ภาพท 3.10 ปราสาทโคกงว .................................................................................................................... 15 ภาพท 3.11 ปราสาทหนองหงส .............................................................................................................. 15 ภาพท 3.12 ปราสาทเมองต า .................................................................................................................. 16 ภาพท 3.13 ปาชมชนปาเขาองคาร ......................................................................................................... 16 ภาพท 3.14 ปราสาทตาเมอน ................................................................................................................. 17 ภาพท 3.15 ปราสาทศขรภม ................................................................................................................... 17 ภาพท 3.16 ปราสาทเมองท .................................................................................................................... 18 ภาพท 3.17 ปาชมชนอาลอ ..................................................................................................................... 18 ภาพท 3.18 การเกบตวอยางไลเคนบนตนไมในแตละพนทปาชมชน ....................................................... 19 ภาพท 4.1 Arthonia sp. ....................................................................................................................... 23 ภาพท 4.2 Chrysothrix candelaris (L.) Laundon. ........................................................................... 23

 

 

 

 

 

 

 

 

ซ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 4.3 Chrysothrix sp. ............................................................................................................ 24 ภาพท 4.4 Parmelina sp. .............................................................................................................. 24 ภาพท 4.5 Parmotrema crinitum (Ach.) M. Choisy. ................................................................. 25 ภาพท 4.6 Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale. ............................................................. 25 ภาพท 4.7 Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale. ..................................................... 26 ภาพท 4.8 Buellia leptoclinoides (Nyl) J. Steiner. .................................................................... 26 ภาพท 4.9 Buellia sp. .................................................................................................................... 27 ภาพท 4.10 Dirinaria applanata (Fee) D. D. Awasthi. ............................................................. 27 ภาพท 4.11 Dirinaria confluens (Fr.) D. D. Awasthi. ................................................................ 28 ภาพท 4.12 Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem. .................................................................. 28 ภาพท 4.13 Physcia dimidiatea (Arnold) Nyl. .......................................................................... 29 ภาพท 4.14 Physcia sorediosa (Vain.) Lynge. ............................................................................ 29 ภาพท 4.15 Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. .................................................................................... 30 ภาพท 4.16 Pyxine katendei Swinscow & Krog. ........................................................................ 30 ภาพท 4.17 Rinodina sp. .............................................................................................................. 31 ภาพท 4.18 Bacidia sp. ................................................................................................................. 31 ภาพท 4.19 Lepraria sp. ............................................................................................................... 32 ภาพท 4.20 Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr. ................................................................. 32 ภาพท 4.21 Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr. ......................................................................... 33 ภาพท 4.22 Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon. .................................................... 33 ภาพท 4.23 Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade. .......................................................... 34 ภาพท 4.24 Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner. ................................................................. 34 ภาพท 4.25 Diploschistes actinostomus (Pers.) Zahlbr. ......................................................... 35 ภาพท 4.26 Verrucaria sp. ............................................................................................................. 35 ภาพท 4.27 กลมไลเคนบนหนทท าการศกษาในแตละพนท ............................................................... 36

 

 

 

 

 

 

 

 

ฌ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 4.28 ประเภทของหนทพบในแตละพนท ................................................................................ 38 ภาพท 4.29 แสดง pH ของหน เปอรเซนตความชนของหน และจ านวนชนดของไลเคน .................... 39 ภาพท 4.30 แสดง pH ของหนและจ านวนชนดของไลเคน ................................................................ 39 ภาพท 4.31 แสดงเปอรเซนตความชนของหนและจ านวนชนดของไลเคน .......................................... 39 ภาพท 4.32 Arthonia cinnabarina (DC.) Wallr. ......................................................................... 43 ภาพท 4.33 Arthonia sp. ............................................................................................................... 43 ภาพท 4.34 Arthopyrenia consobriana (Nyl.) Mull. Arg. ........................................................ 44 ภาพท 4.35 Chrysothrix candelaris (L.) Laundon. ................................................................... 44 ภาพท 4.36 Chapsa sublilacina (Ellis & Everhart) Sipman & Lücking. .................................. 45 ภาพท 4.37 Dyplolabia afzelii (Ach.) Massal. ........................................................................... 45 ภาพท 4.38 Fissurina cingalina (Nyl.) Staiger. ............................................................................ 46 ภาพท 4.39 Glyphis scyphulifera (Ach.) Staiger. ........................................................................ 46 ภาพท 4.40 Graphis caesiocarpa Redinger. ............................................................................. 47 ภาพท 4.41 Graphis furcata Fée. ................................................................................................. 47 ภาพท 4.42 Graphis immersella Müll. Arg. ................................................................................ 48 ภาพท 4.43 Graphis kakaduensis A. W. Archer. ....................................................................... 48 ภาพท 4.44 Graphis kelungana Zahlbr. .................................................................................... 49 ภาพท 4.45 Graphis leprographa Nyl. ....................................................................................... 49 ภาพท 4.46 Graphis longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh. ................................................. 50 ภาพท 4.47 Phaeographina reticulata (Fee) Mull. Arg. ......................................................... 50 ภาพท 4.48 Caploplaca holocarpa (Hoffm.) A. E. Wade. ..................................................... 51 ภาพท 4.49 Lecanora argentata (Ach.) Degel. ........................................................................ 51 ภาพท 4.50 Lecanora cenisia Ach. ............................................................................................. 52 ภาพท 4.51 Lecanora lacteola Müll. Arg. .................................................................................. 52 ภาพท 4.52 Lecanora helva Stizenb. ......................................................................................... 53

 

 

 

 

 

 

 

 

ญ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 4.53 Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner. ..................................................................... 53 ภาพท 4.54 Parmotrema dilatatum (Vain.) Hale...................................................................... 54 ภาพท 4.55 Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale. .......................................................... 54 ภาพท 4.56 Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale. ................................................... 55 ภาพท 4.57 Usnea perhispidella J. Steiner, Sber. ................................................................... 55 ภาพท 4.58 Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid. ........................................... 56 ภาพท 4.59 Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi. ............................................................... 56 ภาพท 4.60 Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi. .................................................................. 57 ภาพท 4.61 Dirinaria picta (Sw.) Schaer.ex Clem. .................................................................... 57 ภาพท 4.62 Heterodermia lepidota Swinscow & Krog. .......................................................... 58 ภาพท 4.63 Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H. Mayrhofer & Poelt. .............................. 59 ภาพท 4.64 Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr. ........................................................... 59 ภาพท 4.65 Physcia sorediosa (Vain.) Lynge. ........................................................................... 60 ภาพท 4.66 Pyxine coccifera (Fee) Nyl. ..................................................................................... 60 ภาพท 4.67 Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. ................................................................................... 61 ภาพท 4.68 Pyxine consocians Vain. ........................................................................................... 61 ภาพท 4.69 Pyxine katendei Swinscow & Krog. ....................................................................... 62 ภาพท 4.70 Pyxine maculata Swinscow & Krog. ..................................................................... 62 ภาพท 4.71 Pyrenula anomala (Ach.) A. Massal. .................................................................... 63 ภาพท 4.72 Pyrenula macrocarpa A. Massal. .......................................................................... 63 ภาพท 4.73 Pyrenula subaculatalis Upreti. ............................................................................. 64 ภาพท 4.74 Diploschistes sp. ....................................................................................................... 64 ภาพท 4.75 Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr. ........................................................... 65 ภาพท 4.76 Trypethelium eluteriae Spreng. ............................................................................ 65 ภาพท 4.77 Trypethelium indutum Stirt. .................................................................................. 66

 

 

 

 

 

 

 

 

ฎ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 4.78 Trypethelium nigroporum Makhija & Patw. ........................................................ 67

ภาพท 4.79 จ านวนไลเคนบนตนไมทท าการศกษาในแตละพนท ....................................................... 68

ภาพท 4.80 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในปาชมชนจงหวดนครราชสมา .................... 78

ภาพท 4.81 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในปาชมชนจงหวดชยภม .............................. 79

ภาพท 4.82 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในปาชมชนจงหวดบรรมย ............................. 79

ภาพท 4.83 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในปาชมชนจงหวดสรนทร ............................. 80

ภาพท 4.84 ทศทางทพบไลเคนบนตนไมในแตละปาชมชนนครชยบรนทร ......................................... 80

ภาพท 4.85 Diversity index, evenness และ species richness .................................................. 82

ของไลเคนทงหมดในแตละพนท

ภาพท 4.86 ความสมพนธระหวาง species richness และความสงจากระดบน าทะเล ..................... 83

ภาพท 4.87 ความสมพนธระหวาง species richness และอณหภมในอากาศ .................................. 83

ภาพท 4.88 ความสมพนธระหวาง species richness และเปอรเซนตความชนในบรรยากาศ ........... 84

ภาพท 4.89 ความสมพนธระหวาง species richness และเสนรอบวงของตนไม .............................. 84

ภาพท 4.90 ความสมพนธระหวาง species richness และ pH ของเปลอกไม ................................. 84

ภาพท 4.91 ความสมพนธระหวาง species richness และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ........... 85

 

 

 

 

 

 

 

 

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความส าคญและ ทมาของปญหาทท าการวจย

ประเทศไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางชวภาพกลาวคอ มความหลากหลายทางพนธกรรม ความหลากหลายในชนดพนธ และความหลากหลายในระบบนเวศ ซงพบพนธกรรมพชไมตากวา 12,000 ชนด โดยรวมถงเหดรา 3,000 กวาชนด เฟรน 633 ชนด และกลวยไมมากกวา 1,000 ชนด พบเฉพาะในประเทศไทยเทานน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมสายพระเนตรกวางและยาวไกลทรงเหนความสาคญของการอนรกษพนธกรรมพชโดยทรงเรมดาเนนงานพฒนาและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ ตงแตป พ.ศ. 2503 เปนตนมา โดยมพระราชดารใหดาเนนการสารวจรวบรวมปลกดแลรกษาพรรณพชตางๆ ทหายากและกาลงจะหมดไป ตอมาในป พ.ศ. 2535 สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดทรงสานพระราชปณธานตอจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ โดยมพระราชดารกบนายแกวขวญ วชโรทย เลขาธการพระราชวง ใหดาเนนการอนรกษพชพรรณของประเทศโดยพระราชทานใหโครงการสวนพระองคฯ สวนจตรลดาเปนผดาเนนการจดสรางธนาคารพชพรรณขนตงแตปพ.ศ. 2536 เปนตนมา โดยการดาเนนงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารฯ (อพ.สธ.) ในระยะทผานมาถงปจจบนมหนวยงานตางๆ รวมสนองพระราชดารเพมมากขน ทาใหพนทและกจกรรมดาเนนงานของโครงการกระจายออกไปในภมภาคตางๆ และมการดาเนนงานทหลากหลายซงมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร เปนหนวยงานหนงทรวมสนองพระราชดาร ไดรบมอบหมายจากโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดาร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ใหทาการเขาสารวจทรพยากรกายภาพและชวภาพในพนทปกปกพนธกรรมพชเขอนนาพง จ.สกลนครเพอสนบสนนการดาเนนงานของโครงการตามกรอบแมบทระยะ 5 ปท 5 (ตลาคม 2554 – กนยายน 2559)

ภาคอสานเปนภมภาคทมความหลากหลายทางศลปวฒนธรรมและประเพณ แตกตางกนไปในแตละทองถนแตละจงหวด ศลปวฒนธรรมเหลานเปนตวบงบอกถงความเชอ คานยม ศาสนาและรปแบบการดาเนนชวตตลอดจนอาชพของคนในทองถนนนๆ ไดเปนอยางด สาเหตทภาคอสานมความหลากหลายทางศลปวฒนธรรมประเพณสวนหนงอาจจะเปนผลมาจากการเปนศนยรวมของประชากรหลากหลายเชอชาตและมการตดตอสงสรรคกบประชาชนในประเทศใกลเคยง จนกอใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมขน(ชมรมอสานและภมภาคอนโดจนศกษา มหาวทยาลยนเรศวร, 2554) ซงในการศกษาครงนไดทาการศกษาโบราณสถานในกลมจงหวด “นครชยบรนทร” ประกอบดวย 4 จงหวด คอ นครราชสมา ชยภม บรรมย และสรนทร ซงคาดวามความหลากหลายทางสายพนธของสงมชวต โดยเฉพาะไลเคนเปนสงมชวต

 

 

 

 

 

 

 

 

2

ขนาดเลกทสาคญในระบบนเวศ มความสมพนธทหลากหลายกบสงมชวตชนดอนๆ ในระบบนเวศ นอกจากนไลเคนยงเปนสงมชวตทใชในการชวดความอดมสมบรณของสภาพปา ซงสมควรมการศกษาอยางเปนระบบและมการจดทาฐานขอมล เพอประโยชนสาหรบการอนรกษและการใชประโยชนตามโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอเกบรวบรวมขอมลไวใชประโยชนในการจดจาแนกไลเคน เปนขอมลทสามารถนาไปศกษาตอยอดได

1.2 วตถประสงคของโครงการวจย 1.2.1 เพอสนองพระราชดารโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) ในพนทมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร เพอศกษาความหลากหลายของไลเคนทแพรกระจายในพนท

1.2.2 เพอศกษาความหลากหลาย ความสมพนธกบปจจยสภาพแวดลอมของไลเคนในปาชมชนและโบราณสถานในกลมจงหวด“นครชยบรนทร”

1.2.3 เพอจดทาฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพของพนทเพอประโยชนตอการจดการความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน และเพอใชเปนขอมลสาหรบการศกษาเชงลกในรายละเอยดตอไป

1.3 ขอบเขตของโครงการวจย 1.3.1 สารวจและศกษาความหลากหลายของไลเคนในปาชมชน และโบราณสถานในกลมจงหวด

“นครชยบรนทร” ไดแก จงหวดนครราชสมา จงหวดชยภม จงหวดบรรมย และจงหวดสรนทร 1.3.2 จาแนกชนดตางๆ อยางนอยระดบสกลและทาการจดหมวดหมเพอการจดทาฐานขอมลความ

หลากหลายทางชวภาพ

1.4 ทฤษฎ สมมตฐาน และกรอบแนวความคดของโครงการวจย กลมจงหวด“นครชยบรนทร” ไดแก จงหวดนครราชสมา จงหวดชยภม จงหวดบรรมย และจงหวด

สรนทร อยทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย ซงมปาชมชน โบราณสถานเปนจานวนมากและมสภาพภมประเทศหลากหลาย ทงมความแตกตางกนในแตละปาชมชน และโบราณสถานทมความแตกตางทางดานสงกอสราง ไดแก อฐ หนทราย และศลาแลง จงคาดวานาจะเปนพนททมไลเคนมความหลากหลายของชนดจานวนมาก และชนดของไลเคนในแตละจงหวดจะมชนดทแตกตางกน ควรมการศกษาและจดทาคมอแสดงภาพไลเคนชนดตางๆ ทพบจะชวยใหทราบชนด และความหลากหลายของไลเคนในพนทดวย

 

 

 

 

 

 

 

 

3

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

การวจยในครงนเปนการศกษาความหลากหลายของไลเคนบนหนทเกาะอยบนวตถโบราณของปราสาทตางๆ และไลเคนบนเปลอกไมในปาชมชน ในเขตพนทของนครชยบรนทร ไดแก จงหวดนครราชสมา จงหวดชยภม จงหวดบรรมย และจงหวดสรนทร ไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ดงน

2.1 ความหมายของไลเคน ไลเคนเปนสงมชวตทเกดจากการอยรวมกนแบบพงพาอาศยระหวาง รา และสาหรายสเขยว หรอ

สาหรายสนาเงน โดยราทาหนาทชวยปกปองสาหรายจากความแหงแลง สวนสาหรายทาหนาทสรางอาหาร โดยการสงเคราะหดวยแสง (วนารกษ และคณะ, 2550; Nash III, 1996 และ Gilbert, 2004) ไลเคนเจรญเตบโตบนตนไม บนดน และกอนหน ในเขตรอนและเขตกงเขตรอน ไลเคนสวนมากจะเกดขนบนบก มเพยงเลกนอยทเกดในแหลงนาจด และเกดในบรเวณเขตนาขนนาลงตามชายฝงทะเล (Nash III, 1996) ไลเคนในโลกนมประมาณ 14,000 ชนด (Brodo et al., 2001) ประเทศไทยมรายงานการพบแลว 1,100 ชนด ซงความหลากชนดของไลเคนเกดจากราเปนสาคญ (กณฑรย และกวนนาถ, 2550) Goward et al. (1994) ศกษาโครงสรางเฉพาะของไลเคนทเรยกวา ทลลส ซงสวนมากแตละทลลสของไลเคนมการแยกแตละชนดของสวนรา และสวนของสาหรายโดยการแบงออกเปนชนๆ ในแตละชนอยางชดเจน เรยกกลมไลเคนแบบนวา Thallus stratified หรอ heteromerous (ภาพท 2.1a) โดยลกษณะเดนในไลเคนของกลมนจะพบ 4 ชน คอ ชนนอก (upper cortex) ชนสาหราย (photobiont layer) เปนชนทสาหรายอยกนแบบหลวมๆ (medulla) และชนลาง (lower cortex) แตไลเคนทมสาหรายเปนสาหรายสเขยวแกมนาเงนนน เซลลของสาหรายผสมเขาดวยกนกบเสนของรา โดยขอบของทลลสจะมสดาทงดานบนและดานลาง กลมไลเคนแบบนเรยกวา Thallus nonstratified หรอ homoiomerous (ภาพท 2.1b)

a) Thallus stratified หรอ heteromerous b) Thallus nonstratified หรอ homoiomerous

ภาพท 2.1 โครงสรางภายในของทลลสไลเคน (Aprile et al., 2011)

 

 

 

 

 

 

 

 

4

การแบงไลเคนตามรปแบบการเจรญเตบโตม 3 กลม (Ahmadjian and Hale, 1973) ไดแก

1. ครสโตส (crustose) ไลเคนกลมนไมพบชน lower cortex ซงไลเคนจะตดกบวสดฐานรองดวย hyphae ของชน medulla ทาใหแยกไลเคนออกจากวสดฐานรองไดยากมาก ดงภาพท 2.2a

2. โฟลโอส (foliose) ไลเคนกลมนสวนมากจะมทลลสทแบน โลบราบเรยบ ซงเปนขอเดนของไลเคนในกลมน โดยปกตทลลสจะยดตดดวยราก (rhizines) ดงภาพท 2.2b

3. ฟรตโคส (fruticose) ไลเคนในกลมนมโลบเปนเสนสายหรอคลายเสนดาย โดยแผออกจากศนย กลางของทลลส ดงภาพท 2.2c

a) ครสโตส b) โฟลโอส c) ฟรตโคส

ภาพท 2.2 รปแบบการเจรญเตบโตของไลเคน

2.2 การสบพนธของไลเคน Purvis (2000) แบงการสบพนธได 2 แบบ คอ แบบอาศยเพศ (sexual reproduction) และแบบไมอาศยเพศ (asexual reproduction) ดงน

แบบอาศยเพศ คอ ราจะทาหนาทในการสรางโครงสรางทเรยกวา fruiting body ดานในบรรจดวยสปอร (spore) ซงโครงสรางแบบนจะมลกษณะคลายถวย (apothecia) และคลายคนโท (perithecia) ตามภาพท 2.3a และ 2.3b ตามลาดบ เมอโครงสรางพวกนแกสปอรกจะถกปลอยออกไป ดวยกระแสลม นา แมลง หรอพาหะอนๆ เมอถงพนททเหมาะสม สปอรของราจะพบกบสาหรายจงจะเจรญเตบโตเปนไลเคนได

แบบไมอาศยเพศ คอ เกดจากการเจรญของ vegetative thallus ทมสวนของ mycobiont และ photobiont อยในโครงสรางเดยวกน ม 2 รปราง คอ รปรางคลายเขม (ไอซเดย) เปนชนสวนเลกๆ ทยกนนขนอยเหนอผว cortex ดานบนของทลลส (ภาพท 2.4a) โดยวธการหกหรอหลดออกจากทลลสเดม แลวสามารถเจรญเตบโตเปนทลลสใหมไดและรปรางคลายตมฝนผง (ซอรเดย) ทประกอบไปดวยเซลลของสาหรายทเกาะกนอยางหลวมๆ กบเสนใยของรา ซงซอรเดยเปนการสรางทอยในชนของสาหรายและไมมในชน cortex ซงมนจะดนตวแตกออกดานบนผวของทลลส (ภาพท 2.4b) โดยแตกออกจากทลลสไปตามลมหรอนา ทาใหชนสวนของทลลสเจรญเตบโตเปนทลลสใหมได

 

 

 

 

 

 

 

 

5

a) apothecia โดย (A) การตดตามขวางของ apothecia 0.2 mm. (B) ascospore 20 µm (C) mature ascus และ paraphyses 20 µm (Elix, 2008)

b) perithecia โดย (A) thallus 0.5 mm (B) การตดตามขวางของ perithecia 0.2 mm (C) ascospore ascospore 20 µm (McCarthy, 2008)

ภาพท 2.3 โครงสรางสบพนธแบบอาศยเพศ

 

 

 

 

 

 

 

 

6

a) isidia b) soredia

ภาพท 2.4 โครงสรางสบพนธแบบไมอาศยเพศ (Lichens, 2012)

2.3 ประโยชนของไลเคน การน าไลเคนเปนอาหาร ไลเคนไมมแปงทแทจรงหรอเซลลโลส (cellulose) แตมสารพวกไลเคนนน (lichenin) ทผนงเซลของไฮฟของรา ซงนามาใชเปนอาหารได เชน ในซกโลกทางเหนอมไลเคน Cetraria islandica หรอ iceland moss ซงเมอนามาผานกระบวนการทกาจดรสขมของสารไลเคนออกไปแลวนามาทาซปหรอตมกบนมรบประทานเปนอาหารและยาชวยยอย สวนไลเคนทเกบไดในประเทศญปน ไดแก Umbilicaria muehlenbergii นาไปเปนสวนผสมในการทาซปและสลด สวนชาว Scandinavians ไดใชไลเคน Cetraria islandica (Iceland lichen) ไดทาการบดและเตมลงไปในแปงสาล หรอมนสาปะหลง ในภาวะขาวยากหมากแพง เพอใหวตถดบทขาดแคลนไดเพมขยายขน มไลเคนหลายตว เชน Cetraria islandica. Alectoria ochroleuca และ Cladina sp. ถกใชในชวงสงครามโลกครงท 2 ททาใหมคณสมบตเปนกากนาตาล (molasses) (Brodo et al., 2001) การใชไลเคนบอกอายของโบราณวตถ เนองจากไลเคนเจรญเตบโตชามากๆ ไลเคนทเกาะกบวตถแลวมการเจรญเตบโตของขนาดเพมขนเรอยๆ และมความสมพนธกบวตถทเกาะนน ในอดตไดใชไลเคนในกลมครสโตส คอ Rhizocarpon geographicum การเพมในอตราเทากบ 1 ใน 1,000 ของรศมของการเจรญเตบโตในแตละปทเปนการประเมนอตราเฉลยของการเจรญเตบโตของไลเคน การประเมนอายของวตถโบราณโดยใชการเจรญเตบโตของไลเคนน เรยกวา Lichenometry (Brodo et al., 2001)

การใชไลเคนเปนดชนบงบอกคณภาพอากาศ เนองจากไลเคนเปนสงมชวตทพบไดทวไปบนโลก แต ไลเคนจะไมสามารถเจรญเตบไดในบรเวณทมมลพษเพราะไลเคนไมมชนผวปองกนตวจากมลพษสารพษจงเขาไปทาลายสาหรายโดยตรง ในป ค.ศ. 1800 ไดพบวาในเมองของพนทในประเทศองกฤษ ในกรงปารส ประเทศฝรงเศส ไมพบไลเคนจากพนทในพนทน สบเนองมาจากควนหรอแกสทปลอยออกมาตามบานเรอนและอตสาหกรรม จงทาใหไมพบไลเคนในพนททมมลภาวะเปนพษ (Nash III, 1996)

ไลเคนถกใชเปนสยอม ตงแตสมยอยปตโบราณ ไลเคนทรจกกนดคอ Rocella tinctoria และชนดอนๆ ในสกลนโดยใหสทเรยกวา orchil เปนโทนสมวง สารตงตนคอ erythrin, lecanoric acid (orseillic acid) erythrinic, gyrophoric, evernic และramalic acid ไลเคนทมสารเหลานสามารถใหส orchil ได

 

 

 

 

 

 

 

 

7

มไลเคนประมาณ 20 ชนดทใหส orchil ซงใชยอมเสนใยจากสตว เชน ขนสตวและไหม แตยอมเสนใยจากพช เชน ฝาย ไมได สวนกระดาษลตมสเตรยมจาก erythrolein, erythrolitmus และ azolitmin ซงเปนสารทไดจากไลเคนเชนกน โดยในสภาพทเปนกลางใหสมวงและใหสแดงเมอเปนกรด สนาเงนเมอเปนดางกระดาษลตมสซงใชอยางแพรหลายในการตรวจสอบความเปนกรด-ดาง สวนมากผลตในเนเธอรแลนด (Gilbert, 2000)

ไลเคนมสรรพคณทางดานการหมก เนองจากไลเคน Lobaria pulmonaria ถกนามาแทนทฮอพ (hop) ในการหมกทาเบยร ในไซบเรยมการเกบไลเคนทเตบโตบนตนสนมาหมกทาเบยรซงไดเบยรทมรสชาตคลายกบทหมกดวยฮอบมากแตแรงกวา ในครสตวรรษท 19 มการใชไลเคนในการทาเครองดมแอลกอฮอล เชน ในสวเดน ไลเคนทใชมหลายชนด เชน Cladonia rangiferina, Cetraria islandica, Alectoria jubata, Physia ciliaris, Ramalina fraxinea และ Usnea florida เปนตน โดยตองนา ไลเคนมาผานกรรมวธตางๆ เพอให lichenin เปลยนเปน glucose แลวจงหมกใหเปนแอลกอฮอล (Gilbert, 2000)

2.4 การศกษาไลเคนในประเทศไทยและตางประเทศ ในชวง พ.ศ. 2442-2443 มการสารวจพรรณพฤกษศาสตรในประเทศไทยโดยนกพฤกษศาสตรชาวเดนมารค หลงจากนน Vainio ชาวฟนแลนดไดจดพมพและเผยแพรผลการสารวจศกษาไลเคนทเกบรวบ รวมจากเกาะชาง จ.ตราดในประเทศไทยเปนครงแรกในป พ.ศ. 2444 Vainio รายงานวาพบไลเคน 95 ชนด 29 สกลโดยพบสายพนธใหมของโลกหลายสายพนธและในป พ.ศ. 2464 Vainio ไดรายงานการสารวจไลเคนทดอยสเทพอกครง ตอมาในป พ.ศ. 2473 Poaulson รายงานการสารวจไลเคนทเกาะเตาจงหวดสราษฎรธาน (มหาวทยาลยรามคาแหง, 2548) และสารวจไลเคนแหงเกาะแสมสาร จากยอดเขาถงชายทะเล ซงไดทาศกษาการเพอสนองพระราชดารโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราช ดาร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) ในป 2550 (กณฑรย และกวนนาท, 2550)

Iskandar and Syers (1971) ศกษาการผพงของโบราณสถานทเกดจากไลเคน รา สาหรายสเขยว สาหรายสเขยวแกนาเงน แบคทเรย โดยพบวาไลเคนมผลตอการผพงของโบราณสถานและเกดจากปจจยทางกายภาพและทางเคมดวย

Ascaso et al. (1998) ทาการศกษาการผพงของหนโดยไลเคน ซงหนนนมสารประกอบของสารประกอบอนทรย กรดอนทรย ทาการแยกองคประกอบของไลเคนระหวางรากบสาหรายในไลเคนออกมา ซงพบวาไลเคนมอทธพลในการพพงของหน

Fry (1997) ทาการศกษาหนทมไลเคนขนปกคลมอย พบวาไลเคนมผลตอการผพงของหนทปกคลมอยแตมผลการผพงนอยกวาปจจยทางกายภาพเปนอยางมาก

Seaward (1997) ทาการศกษาความสมพนธของไลเคนกบวตถทไดทาการขนปกคลม โดยพบวาไลเคนมความสมพนธกบวตถทขนปกคลม และยงมผลตอทาใหวตถนนเกดการพงทลายได

 

 

 

 

 

 

 

 

8

Tretiach (2004) ทาการศกษาโบราณสถานตางๆ ทตงอยในสภาพแวดลอมทตางกน พบวาสงมชวตทขนอยตามโบราณสถานทตางกน กจะพบสงมชวตทตางกนดวย ทงภายในและภายนอกของโบราณสถาน

Favero-Longo et al. (2005) ทาการศกษาของไลเคนชนด Lecidea atrobrunnea, Rhizocarpon geographicum และ Sporastatia testudinea ขนอยบนหนภเขาไฟ พบวาเสนใยของไลเคนสามารถขนตามรอยแตกของหนภเขาไฟได และยงพบวาหนทบรเวณทไมมการผพงไมพบเสนใยของไลเคน

อกษร (2529) ทาการศกษาบทบาทสาหราย ไลเคน และพชขนาดอนตอการเสอมสภาพของโบราณ สถานศรเทพ จงหวดเพชรบรณ พบวาไลเคนเปนสงมชวตทเกดจากการอยรวมกนของสาหรายและราแบบพงพาอาศยกน โดยทราจะมการผลตกรดออกมากดกรอนอฐ และศลาแรงใหผกรอนไดทละนอย ซงกรดซาลกทเกดขนสงผลใหเกดการผพงของหน

Nash III and Olafsen (1995) ความหลากหลายของไลเคนในปาเขตรอนเปนจานวนมาก โดยไดอทธพลกบชนดของตนไม ความหลากหลายของตนไมทเปนแหลงทอยใหกบไลเคนมจานวนมาก โดยมความสาคญมากสาหรบความหลากหลายของไลเคน ดงนนแหลงทอยอาศยของไลเคนจงมความสมพนธระดบพนฐานในการกาหนดระดบความสาคญในการอนรกษ

Eversman et al. (1987) ศกษาการกระจายไลเคนในตนไมสามชนดในอทยานแหงชาต Yellow- stone โดยความแตกตางของแหลงอาศย ครอบคลมไปถงการเกบกกของนาของเปลอกไม pHของเปลอกไม และพนผวของเปลอกไม ซงทงหมดนเปนคณสมบตการแปรผนของแหลงทอยของไลเคน

Gombert et al. (2005) การสารวจลกษณะนเวศวทยาของไลเคน โดยการใชลกษณะของ ดชนของแสง, ดชนความชน pH และธาตทสะสมในทอลาเลยงของตนไม, ดชนนเวศวทยาของมลพษอากาศ และความถ พบวาความถของชนดไลเคนพบแหลงชนบทเปนลกษณะทดสาหรบการสารวจและพบไลเคนทไมคอยพบในสงแวดลอมทเปนธรรมชาตทไกลจากเมอง pH ของเปลอกไมและแรธาตมความสมพนธกนกบลกษณะของตนไม ทงลกษณะของเปลอกไม พบวาไลเคนมกขนอยกบตนไมทมความเปนกรด

Nascimbene et al. (2009) ไดทาการทดสอบความสมพนธระหวางความแตกตางของตนไม (อาย และขนาดของตนไม) และความหลากชนดของไลเคน กบสวนประกอบของกลมไลเคน โดยพบวาอายและขนาดของตนไมมผลตอจานวนความหลากชนดของไลเคน คอเมออายและขนาดของตนไมเพมมากขนจานวนชนดของไลเคนกเพมมากขนดวย ดงนนความสมพนธของตนไมกบความหลากชนดของไลเคน โดยทมชนดและการสายพนธของไลเคนทคอนขางนอย แสดงใหเหนถงความเปนไปไดทมการจดการปาไมทไมด

Marmor et al. (2011) ศกษาความหลากชนดของไลเคนในตนสนบรเวณปาของประเทศเอสโตเนยฟนแลนด สวเดน และนอรเวย ทาการศกษาไลเคนบนตนไม อายของตนไม และเรอนยอด ซงพบวาจานวนชนดของไลเคนตอแปลงมคาความสมพนธทางสถตสงในคาบสมทรสแกนดเนเวย มอายของตนไมทสงทสดมคาความหลากชนดของไลเคนสงบนตนสนในแปลงของเอสโทเนย

Hauck et al. (2012) การศกษาความหลากหลายของไลเคนในปาอโคโทนของเทอกเขาอลไต (Mongolian Altai) พบวาในปาบรเวณนมปรมาณความเขมขนของไนโตรเจนและแคลเซยมสงและปรมาณ

 

 

 

 

 

 

 

 

9

ความเปนกรดดางในเปลอกตนสนสงกวาบรเวณชายปามากกวาบรเวณดานในปา ซงความหลากหลายของไลเคนทเพมขนเหมาะสมกบการขยายของความหลากหลายทางเคมทแตกตางกนทอย ของพชและสตว ซงพบความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไมสงกวาบรเวณทเปนตนไมเกาแกและเนาเปอย

Devi et al. (2013) ศกษาความหลากหลายและการแพรกระจายของไลเคนในเขต Rayalaseema ของรฐ Andhra Pradesh ในประเทศอนเดย ซงพบวาไลเคนมรปแบบการเจรญเตบทแตกตางกนโดยพบความหลากหลายของไลเคนในกลมครสโตสมากทสด ตามดวยไลเคนกลมฟอลโอส กลมสแควมโลส และกลมเลโพส และพบไลเคนเดนในวงศ Physciaceae และ Parmeliaceae

 

 

 

 

 

 

 

 

10

บทท 3 วธด าเนนการวจย

3.1 พนททท าการวจย

โบราณสถานและปาชมชนทท าการวจยอยในพนทของ 4 จงหวด ไดแก จงหวดนครราชสมา จงหวดชยภม จงหวดบรรมย และจงหวดสรนทร (ตารางท 3.1 และภาพท 3.1) ตามล าดบ

ตารางท 3.1 พนทท าการศกษาวจย จงหวดนครราชสมา

สถานท ต าบล อ าเภอ

ปราสาทพนมวน บานโพธ เมองนครราชสมา

ปราสาทเมองแขก โคราช สงเนน

ปราสาทครบร หนดาด ครบร

ปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา

จงหวดชยภม สถานท ต าบล อ าเภอ

ปรางคก ในเมอง เมองชยภม

กแดง ตลาดแรง บานเขวา

พระธาตบานแกง บานแกง ภเขยว

ปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต จ.ชยภม

จงหวดบรรมย สถานท ต าบล อ าเภอ

ปราสาทโคกงว ปะค า ปะค า

ปราสาทหนองหงส โนนดนแดง โนนดนแดง

ปราสาทเมองต า จระเขมาก ประโคนชย

ปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย

จงหวดสรนทร

สถานท ต าบล อ าเภอ

ปราสาทตาเมอน ตาเมยง พนมดงรก

ปราสาทศขรภม ระแงง ศขรภม

ปราสาทเมองท เมองท เมองสรนทร

ปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.สรนทร

 

 

 

 

 

 

 

 

10

ภาพท 3.1 อาณาเขตพนทศกษาวจยในเขตพนทนครชยบรนทร

(ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ, 2556)

พนทจงหวดชยภม ( ปรางคก, กแดง, พระธาตบานแกงและ ปาชมชนโนนส าราญ)

พนทจงหวดนครราชสมา ( ปราสาทเมองแขก, ปราสาทพนมวน, ปราสาทครบรและ

ปาชมชนบานซบไทรทอง)

พนทจงหวดบรรมย ( ปราสาทโคกงว, ปาชมชนปาเขาองคาร, ปราสาทหนองหงสและ ปราสาทเมองต า)

พนทจงหวดสรนทร ( ปราสาทศขรภม, ปราสาทเมองท, ปาชมชนอาลอ และ ปราสาทตาเมอน)

3.1.1 จงหวดชยภม

ปรางคก ตงอยท ถนนบรรณาการ บานหนองบว ต าบลในเมอง อ าเภอเมองชยภม จงหวดชยภม มฐานสเหลยม สรางดวยศลาแลง วางซอนกนจากฐานถงยอด ภายในบรรจพระพทธรปดนเผา (วกพเดย สารานกรมเสร, 2556) ดงภาพท 3.2

กแดง ตงอยท ในวดกดยาง ต าบลตลาดแรง อ าเภอบานเขวา จากตวเมองชยภม เปนโบราณสถานสมยขอม ปจจบนคงเหลอเพยงฐานรปสเหลยมจตรสยอมม กอสงดวยศลาแลง มรองรอยบนไดทางขนทง 4 ดาน ผนงกออฐแตหกพงหมด คงเหลอเสากรอบประตทง 4 ดาน พบทบหลงสลกเปนภาพพระกฤษณะ

 

 

 

 

 

 

 

 

11

ประลองก าลงกบชาง สวนทางดานเหนอถกดดแปลงโดยทางวดไดสรางพระพทธรปประทบนงพรอมบนไดทางขนครอบอาคารเดม โบราณสถานแหงนประมาณอายจากลวดลายทบหลงอยในราวพทธศตวรรษท 16 ตรงกบศลปะเขมรแบบบาปวน (ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม, 2556) ดงภาพท 3.3

พระธาตบานแกง หรอวดพระธาตหนองสามหมน ตงอยท ต าบลบานแกง อ าเภอภเขยว จงหวดชยภม เปนเมองโบราณขนาดใหญสมยทวารวด อายราวพทธศตวรรษท 12-16 ปรากฏรองรอยของคน าโบราณ สถานและพบโบราณวตถมากมาย เชน ใบเสมาหนทราย ประตมากรรม รปเคารพศลปะขอม (ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม, 2556) ดงภาพท 3.4

ปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต าบลบานไร อ าเภอเทพสถต จงหวดชยภม ละตจด (รง) N 15° 12' 443" และลองจจด (แวง) E 101° 46' 074" เนอท 5 ไร สภาพทวไปเปนปาปลกใหมผสมกบปาสกและปาเตงรง ดงภาพท 3.5

ภาพท 3.2 ปรางคก

ภาพท 3.3 กแดง

 

 

 

 

 

 

 

 

12

ภาพท 3.4 พระธาตบานแกง

ภาพท 3.5 ปาชมชนโนนส าราญ

3.1.2 จงหวดนครราชสมา

ปราสาทพนมวน ตงอยท บานมะคา ต าบลโพธ ถนนสายโคราช-ขอนแกน จงหวดนครราชสมา เปนโบราณสถานสถาปตยกรรมในคตความเชอของเขมรโบราณ สรางราวพทธศตวรรษท 16-17 เพอเปนเทว-สถาน ตอมาภายหลงดดแปลงเปนพทธสถาน เปนปราสาทหนทมขนาดใหญเปนอนดบ 5 ของประเทศไทย รากฐานของปราสาทจะอดทรายแลวปพนดวยศลาแลงชนหนง แลวน าหนทรายสขาวเทาทมความแขงแรงมาเปนฐานชนบน (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.6

 

 

 

 

 

 

 

 

13

ปราสาทเมองแขก ตงอยท บานกกกอก หมท 7 ต าบลโคราช อ าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา เปนศาสนสถานแบบศลปะเขมร กอดวยอฐปนหนทราย โบราณสถานประกอบดวยปราสาท 3 หลง ตงอยบนฐานเดยวกน หนหนาไปทางทศเหนอ ปจจบนเหลอเพยงมณฑป มซมประตทศเหนอเปนทางเขา -ออก (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.7

ปราสาทครบร ตงอยท บานเฉลยงโคก ต าบลเฉลยง อ าเภอครบร จงหวดนครราชสมา เปนอาคารกอดวยศลาแลง ตามแบบวฒนธรรมขอม (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.8

ปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต าบลวงน าเขยว อ าเภอวงน าเขยว จงหวดนครราชสมา ละตจด (รง) N 14° 25' 5.5852" และลองจจด (แวง) E 101° 51' 1.2658" เนอท 150 ไร สภาพทวไปเปนปาปลกใหม และปาไผ ดงภาพท 3.9

ภาพท 3.6 ปราสาทพนมวน

ภาพท 3.7 ปราสาทเมองแขก

 

 

 

 

 

 

 

 

14

ภาพท 3.8 ปราสาทครบร

ภาพท 3.9 ปาชมชนบานซบไทรทอง

3.1.3 จงหวดบรรมย

ปราสาทโคกงว ตงอยท ดานหลงวดโคกงว อ าเภอปะค า จงหวดบรรมยอย เปนโบราณสถานสมยขอม เปนอโรคยาศาลหรอโรงพยาบาลทสรางขนตามพระราชด ารของพระเจาชยวรมนท 7 ในชวงพทธศตวรรษท 18 (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.10

ปราสาทหนองหงส ตงอยท ในเขตบานโนนดนแดง ต าบลโนนดนแดง อ าเภอโนนดนแดง จงหวดบรรมย ชอศาสนสถานแหงนไดมาจากชอสระน าขนาดใหญ ปราสาทแหงนเปนเทวาลยของฮนด สรางขนเมอประมาณพทธศตวรรษท 15-16 มลกษณะเปนปรางค 3 องค กอดวยอฐ ตงอยบนฐานศลาแลง (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.11

 

 

 

 

 

 

 

 

15

ปราสาทเมองต า ตงอยท ต าบลจระเขมาก อ าเภอประโคนชย หางจากปราสาทหนพนมรง 8 กโลเมตร เสนทางลาดยางตลอด เปนปราสาทขอมทมสถาปตยกรรมสวยงามโดดเดน (ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, 2556) ดงภาพท 3.12

ปาชมชนปาเขาองคาร บานโคกมะคาโหรน ต าบลสะเดา อ าเภอนางรอง จงหวดบรรมย ละตจด (รง) N 14° 30' 477" และลองจจด (แวง) E 104° 44' 564" เนอท1088 ไร 0 งาน 28 ตารางวา สภาพทวไปเปนเตงรง ดงภาพท 3.13

ภาพท 3.10 ปราสาทโคกงว

ภาพท 3.11 ปราสาทหนองหงส

 

 

 

 

 

 

 

 

16

ภาพท 3.12 ปราสาทเมองต า

ภาพท 3.13 ปาชมชนปาเขาองคาร

3.1.4 จงหวดสรนทร

ปราสาทตาเมอน ตงอยท ในชองเขาตาเมอน (หรอชองเขาตาเมยง) เทอกเขาพนมดงเรก ในเขตบานหนองคนนาสามคค หม 8 ต าบลบานตาเมยง อ าเภอพนมดงรก จงหวดสรนทร เปนปราสาทขนาดเลกทสดในอทยานประวตศาสตรกลมปราสาทตาเมอน เปนปราสาททเลกทสด กอดวยศลาแลง มลกษณะเปนหองยาว เชอวาเปนธรรมศาลา หรอทพกส าหรบคนเดนทาง (วกพเดย สารานกรมเสร, 2556) ดงภาพท 3.14

ปราสาทศขรภม หรอ ปราสาทระแงง ตงอยท ขางวดบานปราสาท บานปราสาท ต าบลระแงง อ าเภอศขรภม จงหวดสรนทร ปราสาทหลงนเปนปราสาททงดงามทสดในจงหวดสรนทร มลกษณะเปนปรางคหม 5 องค เปนปราสาทกออฐไมสอปน ตงอยบนฐานศลาแลงเดยวกน โดยตวฐานกอดวยศอลาแลง โดยมคน ากวางลอมรอบสามดาน โดยเวนดานตะวนออกอนเปนทางเขาไว (วกพเดย สารานกรมเสร, 2556) ดงภาพท 3.15

 

 

 

 

 

 

 

 

17

ปราสาทเมองท ตงอยท บานเมองท ต าบลเมองท อ าเภอเมองสรนทร จงหวดสรนทร ประกอบดวยปรางค ๕ องค กอสรางดวยอฐฉาบปน ตงอยบนฐานเดยวกน ปจจบนหกพงเหลอเพยง 3 องค คอ องคกลาง องคมมดานตะวนออกเฉยงเหนอ และองคดานตะวนตกเฉยงใต องคกลางมขนาดใหญทสด เปนโบราณสถานศลปะลาว (วกพเดย สารานกรมเสร, 2556) ดงภาพท 3.16

ปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ ต าบลนาด อ าเภอเมอง จ.สรนทร จงหวดสรนทร ละตจด (รง) N 15° 01' 100" และลองจจด (แวง) E 103° 29' 016" เนอท 670 ไร สภาพทวไปเปนเตงรงและปายคาลปตส ดงภาพท 3.17

ภาพท 3.14 ปราสาทตาเมอน

ภาพท 3.15 ปราสาทศขรภม

 

 

 

 

 

 

 

 

18

ภาพท 3.16 ปราสาทเมองท

ภาพท 3.17 ปาชมชนอาลอ

3.2 การเกบรวบรวมไลเคน

3.2.1 การเกบรวบรวมไลเคนบนโบราณสถาน

โดยการส ารวจและเกบรวบรวมไลเคนโดยใชมด ลม และคอนตดสวนทไลเคนยดเกาะหรอลอกเฉพาะไลเคน หอดวยทชช ใสซองเกบตวอยาง ถายภาพไลเคนบนทกชนดของ substrate ทไลเคนขน ไดแก อฐ หนทราย ศลาแลง เปนตน จดบนทกลกษณะตางๆ ท าการเกบรกษาตวอยางไลเคนท าหมายเลขรหสแตละตวอยางๆ ทเกบได

3.2.2 การเกบรวบรวมไลเคนบนตนไมในปาชมชน โดยท าสรางพนทส ารวจขนาด 50 × 50 เมตร ท าการส ารวจเลอกตนไมทมขนาดเสนรอบวงมากกวา 50 เซนตเมตร ทระดบ 130 เซนตเมตร และเกบรวบรวมขอมลไลเคนโดย การใช grid frame

 

 

 

 

 

 

 

 

19

ขนาด 20 × 50 เซนตเมตร โดยวาง grid frame บนเปลอกไมใหมความสงเหนอพนดน 1 เมตร (Verein Deutscher Ingenieure, 1995) แสดงภาพท 3.18 เกบตวอยางไลเคนโดยใชมดตดสวนทไลเคนยดเกาะหรอลอกเฉพาะไลเคน หอดวยทชช ใสซองเกบตวอยาง ถายภาพไลเคนบนทกชนดของ substrate ทไลเคนขน เปลอกของตนไม ชนดตนไม จดบนทกลกษณะตางๆท าการเกบรกษาตวอยางไลเคนท าหมายเลขรหสแตละตวอยางๆ ทเกบได

ภาพท 3.18 การเกบตวอยางไลเคนบนตนไมในแตละพนทปาชมชน

3.3 การเกบขอมลปจจยสงแวดลอม

โดยเกบขอมลพกดทางภมศาสตร ความสงจากระดบน าทะเล โดยใชเครอง GPS ยหอ GARMIN รน GPS 12

การวดคาแสง โดยใชเครอง Lux meter (เครองวดแสง Extech LT40 LED Light Meter)

การวดอณหภมและความชนใชเครองเทอรโมมเตอรแบบพกพา (เครองวดอณหภมและความชน Extech 445703)

ทศทางทพบไลเคนโดยใชเขมทศ 3.4 การจ าแนกชนดของไลเคน

การจ าแนกชนดไลเคน โดยใชโครงสรางภายนอก เชน ประเภทของทลลส ส โครงสรางสบพนธ เปนตน และโครงสรางภายใน เชน สปอร (Sipman, 2003) โดยท าการตดตามขวางสวนของฟรตตงบอดของไลเคน

 

 

 

 

 

 

 

 

20

ดวยมดโกนและเขมเขยภายใตกลองจลทรรศนสามมต น าชนสวนทตดไดวางบนสไลดทหยดน ากลนเรยบรอยแลวปดดวยกระจกปดสไลดแลวสองดลกษณะของสปอร ถงหมสปอร ภายใตกลองจลทรรศนเลนสประกอบ เพอจ าแนกชนดของไลเคน น ามาทดสอบกบสารเคม (spot test) ไดแก สารทดสอบโพแทสเซยมคลอไรด คลอรอกซ และไอโอดน เพอดการเปลยนแปลงส โดยใชคมอการจ าแนกชนดของไลเคนมา (Hale, 1979; Awasthi, 1991; Malcolm and Galloway, 1997 และ Sipman, 2003) ประกอบการศกษา

3.5 การวเคราะหหาคา pH ของเปลอกไม และหนแตละชนด ชงตวอยางเปลอกไมและหน 25 กรม ใสลงในบกเกอรขนาด 50 มลลลตร เตมน ากลน 25 มลลลตร

(อตราสวน 1:1) คนใหเขากนทกๆ 30 วนาท เปนเวลา 1 ชวโมง ตงทงไว 1 ชวโมง เพอใหสารละลายใส วดคาความเปนกรด ดาง ดวย pH meter (William, 2000)

3.6 การวเคราะหหาเปอรเซนตความชนของหน และตนไม อบถวยกระเบองน าไปอบนาน 2 ชวโมง ทอณหภม 110 °C จากนนรอใหเยนในโถดดความชน

ชงน าหนกถวยกระเบอง จากนนชงตวอยางหนประมาณ 100 กรม ใสลงในถวยกระเบองดงกลาว น าไปอบในตอบทอณหภม 110 °C นาน 2 ชวโมง รอใหเยนในโถดดความชนอกครง ชงน าหนกหนหลงการอบและค านวณน าหนกทหายไปดวยเปอรเซนตความชนในหน (Hesse, 1971)

3.7 การวเคราะหขอมล

ดชนความหลากหลายทางชวภาพของ Shannon-Wiener (Shannon-Wiener’s Index, H) เปนดชนทใชบงชระดบความหลากหลาย หรอความแตกตางกนของวงศไลเคนทพบในพนทส ารวจ โดยใชวธการค านวณตามสตรของ Shannon–Weiner diversity index (Ludwig and Reynolds, 1986 และ Chao and Shen, 2003) มสตรการค านวณดงน

∑( )

เมอ H’= ดชนความหลากหลายทางชนด S = จ านวนชนดของสงมชวตทงหมด Pi = สดสวนระหวางจ านวนตวอยางของสงมชวต (i= 1, 2, 3,…..)

 

 

 

 

 

 

 

 

21

ดชนการกระจายตวของ Shannon-Wiener (Shannon-Wiener’s Evenness Index, EH)

เมอ S = Species Richness (จ านวนชนดของสงมชวต) E

H มคาอยระหวาง 0 ถง 1 (คามากทสดคอ 1 หมายความวามการกระจายตวอยางสม าเสมอ)

ความสมพนธของไลเคนกบปจจยสงแวดลอม

การหาความสมพนธของ ความสงจากระดบน าทะเล อณหภมในอากาศ ความชนในบรรยากาศ เสนรอบวงของตนไม pH ของเปลอกไม และความชนของเปลอกไม กบจ านวนชนดไลเคน โดยการทดสอบทางสถตดวยวธการวเคราะหแบบการวเคราะหการถดถอย (Regression analysis)

 

 

 

 

 

 

 

 

22

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาความหลากหลายของไลเคนในเขตพนทนครชยบรนทร (จงหวดนครราชสมา จงหวดชยภม

จงหวดบรรมย และจงหวดสรนทร) ไดท าการส ารวจและท าการรวบรวมเกบตวอยาง ในชวงเดอนมกราคม

ถง สงหาคม 2556 รวบรวมไลเคนไดทงหมด 320 ตวอยาง แบงเปนไลเคนบนหน เกบตวอยางได 120

ตวอยาง และไลเคนบนเปลอกไม เกบตวอยางได 200 ตวอยาง หลงจากนนไดท าการจดจ าแนกชนดของ

ไลเคนเพอศกษาหาความหลากหลายของไลเคนในแตละพนทนน

4.1 ความหลากหลายของไลเคนบนหน

ไลเคนบนหนไดท าการรวบรวมเกบตวอยางในพนทเขตนครชยบรนทร ซงมพนทในการเกบตวอยาง

ทงหมด 12 พนท สามารถจ าแนกชนดของไลเคนบนหนไดทงหมด 8 วงศ 14 สกล 26 ชนด ดงตารางท 4.1

และภาพท 4.1 ถง ภาพท 4.26 ตามล าดบ ซงในการจ าแนกชนดชองไลเคนนนไดท าการใชหนงสอจด

จ าแนกชนดของไลเคน เชน The annotated checklist of lichens, lichenicolous and allied fungi

of channel islands national park (Knudsen and Kocourkova, 2012), Australasian lichenology

(Australian Government, 2013) และ Bibliotheca Lichenologica: A key to the microlichens of

India, Nabal and Sri Lanka (Awasthi, 1991) เปนตน

 

 

 

 

 

 

 

 

22

ตารางท 4.1 รายชอไลเคนบนหนทพบในพนทเขตนครชยบรนทร

วงค สกล ชนด

Arthopyreniaceae Arthonia Arthonia sp. (ภาพท 4.1)

Chrysothricaceae Chrysothrix Chrysothrix candelaris (L.) Laundon (ภาพท 4.2)

Chrysothricaceae Chrysothrix Chrysothrix sp. (ภาพท 4.3)

Parmeliaceae Parmelina Parmelina sp. (ภาพท 4.4)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema crinitum (Ach.) M.Choisy (ภาพท 4.5)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale (ภาพท 4.6)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale (ภาพท 4.7)

Physciaceae Buellia Buellia leptoclinoides (Nyl) J.Steiner. (ภาพท 4.8)

Physciaceae Buellia Buellia sp. (ภาพท 4.9)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi (ภาพท 4.10)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi (ภาพท 4.11)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem. (ภาพท 4.12)

Physciaceae Physcia Physcia dimidiate (Arnold) Nyl. (ภาพท 4.13)

Physciaceae Physcia Physcia sorediosa (Vain.) Lynge. (ภาพท 4.14)

Physciaceae Pyxine Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. (ภาพท 4.15)

Physciaceae Pyxine Pyxine katendei Swinscow & Krog (ภาพท 4.16)

Physciaceae Rinodina Rinodina sp. (ภาพท 4.17)

Ramalinaceae Bacidia Bacidia sp. (ภาพท 4.18)

Stereocaulaceae Lepraria Lepraria sp. (ภาพท 4.19)

Teloschistaceae Caloplaca Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr. (ภาพท 4.20)

Teloschistaceae Caloplaca Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr. (ภาพท 4.21)

Teloschistaceae Caloplaca Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon(ภาพท 4.22)

Teloschistaceae Caloplaca Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade (ภาพท 4.23)

Teloschistaceae Caloplaca Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner. (ภาพท 4.24)

Thelotremataceae Diplotomma Diplotomma sp. (ภาพท 4.25)

Verrucariaceae Verrucaria Verrucaria sp. (ภาพท 4.26)

 

 

 

 

 

 

 

 

23

Family Arthopyreniaceae

Arthonia sp.

ทลลสแบบครสโตส สขาว สวนใหญผว มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปนสวนประกอบ

แอสโคมาตาแบบแอโพทเชย สด า ทรงกลม ยกตวหนอผวทลลสเลกนอย สวนใหญเจรญแบบเดยวๆ

บางครงอยเปนกลม พบเสนใยราสานตวแบบแตกแขนงและอาจเชอมกนระหวางเสนใย แอสคส รปทรงกลม

ผนงสองชน แอสโคสปอรสน าตาล การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.1 Arthonia sp., scale bar 1 cm

Family Chrysothricaceae

Chrysothrix candelaris (L.) Laundon

ทลลสแบบครสโตส สเหลองอมเขยว คลายฝนผง ไมสะทอนแสง ชนคอรเทกซ ไมชดเจน ชน

สาหราย ไมรวมตวเปนชนชดเจน โดยสาหรายปะปนกบเสนใยรา ชนเมดลลาไมชดเจน การทดสอบสผว

บนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.2 Chrysothrix candelaris (L.) Laundon., scale bar 1 cm

Chrysothrix sp.

 

 

 

 

 

 

 

 

24

ทลลสแบบครสโตส เปนฝนผง สเหลองทอง ทลลสเปนเสนใยราสานตวอยางงาย เกาะกบพนท

อาศยอยางหลวมๆ สรางซอรเดย กระจายทวทงทลลส การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ

(UV-)

ภาพท 4.3 Chrysothrix sp., scale bar 1 cm

Family Parmeliaceae

Parmelina sp.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาจนถงฟาอมเทา เรยบจนถงยบยนไมเปนเงามน เจรญแผเปนแนวรศม

เกาะกบแหลงอาศยแบบหลวมๆ โลบขอบซอนกน แผกวางตอนปลาย ไอซเดย สด า ทรงกระบอกสง ผว

ลางทลลส สน าตาลออนถงสด า การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.4 Parmelina sp., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

25

Parmotrema crinitum (Ach.) M.Choisy

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทาถงสเทาอมเหลอง ผวหนาเรยบ ไมแตกราว มรอยยนเลกนอย

โลบแบนกวาง ขนาดใหญ ปลายโลบมกบดตวโคงขนเลกนอย ซเลยสด า พบไดนอย บรเวณขอบโลบ และ

สวนทเปนโลบฉกขาด ไรซนสด า แบบเสนเดยว พบมากบรเวณกลางทลลสของชนผวลาง ซอรเดยสขาว

บรเวณขอบโลบ การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, ชนเมดลลา (C-) แดง, (KC+) สมออน และ(UV+)

เหลอง พบสาร atranorin และ salazinic

ภาพท 4.5 Parmotrema crinitum (Ach.) M. Choisy., scale bar 1 cm

Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา เรยบถงยบยนไมมขนเซลล โลบกวาง เตบโตแผกวางตอนปลาย

ซอรเดย กระจายบนขอบโลบทลลส ชนคอรเทกซ มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปนสวนประกอบ ผว

ลางทลลส สน าตาลออนถงสด า การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, ชนเมดลลา (C+) แดง และ (KC+)

สมออน พบสาร atranorin และ praesorediosic acid

ภาพท 4.6 Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

26

Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวจนถงสเขยวอมเทา เรยบจนถงยบยนไมเปนเงามน เจรญแผเปนแนว

รศมเกาะกบแหลงอาศยแบบหลวมๆ โลบ ขอบซอนกน แผกวางตอนปลาย ไอซเดย ทรงกระบอกสง

พบหนาแนนตอนกลางทลลส มสาหราย สเขยว สกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การทดสอบสผว

บนทลลส (K+) เหลอง, ชนเมดลลา (C+) แดง, (KC+) สมออน และ(UV+) เหลอง พบสาร atranorin และ

praesorediosic acid

ภาพท 4.7 Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale., scale bar 1 cm

Family Physciaceae

Buellia leptoclinoides (Nyl) J. Steiner.

ทลลสแบบครสโตส สขาวเทาถงเทาอมขาว บาง แบนเรยบ แตกระแหง มองเหนไมชดเจน โคโลน

สรางแนวเขตแดนชนสด าไมชดเจน แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมรปถวย สด า เกดเดยวๆ หรออยรวม เปน

กลมตงแต 2-3 อน อาจอยซอนกน บนพนผวทลลส โดยมฐานฝงตวอยในทลลส ชนเอพทเซยมสน าตาลถง

ด า พาราไฟซส เสนเดยว ปลายพองบวม มสด าถงน าตาล ชนไฮโพทเซยม สด า แอสคส ใส รปกระบอง

แอสโคสปอร สน าตาล การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, (C-), (KC-) และ(UV-) พบสาร atranorin

ภาพท 4.8 Buellia leptoclinoides (Nyl) J. Steiner., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

27

Buellia sp.

ทลลสแบบครสโตส สขาวถงเทาอมเขยว ลกษณะเปนเมดนน ขรขระแตกระแหง แอสโคมาตาแบบ

แอโพทเซย เกดเดยวๆ หรออยรวมเปนกลมตงแต 2-3 อน หนาจานสด า แบบเลซเดอน แอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอร จ านวน 8 แอสโคสปอรตอหนงแอสคส สน าตาล ทรงร แบบมรฟอรม พกนเดยสด า พกนดโอ

สปอร สใส รปทอน การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, (C-), (KC-) และ(UV-) พบสาร atranorin

ภาพท 4.9 Buellia sp., scale bar 1 cm

Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาถงเทาอมเหลองและเทาอมเขยว โลบ ซอนกนแนน ยกตวโคงนน แยก

ออกเปนอสระเหมอนพด ปลายโลบลกษณะเปนรปสเหลยมปกคลมดวยแคลเซยมออกซาเลท สขาวสะทอน

แสง ซอรเดย บนแผนโลบลกษณะเปนเมดกลมสขาวเทา เกาะกลมเปนรปวงกลม ชนคอรเทกซบน พบ

สาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, (C-), (KC-) และ

(UV+) ขาว พบสาร atranorin

ภาพท 4.10 Dirinaria applanata (Fee) D. D. Awasthi., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

28

Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาออกเขยว โลบ เปนลอนแคบ เจรญชดกน ผวดานบนปกคลมดวย

แคลเซยมออกซาเลท ชนคอรเทกซ ใสไมมส ผวลางทลลสสน าตาล แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปถวย

หนาจานสด า ขอบสเดยวกบทลลส ลกษณะยกตวขนเหนอแทล มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปน

สวนประกอบ การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง, (C-), (KC-) และ(UV+) ขาว พบสาร atranorin

ภาพท 4.11 Dirinaria confluens (Fr.) D. D. Awasthi., scale bar 1 cm

Dirinaria picta (Sw.) Schaer.ex Clem.

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทาถงสเขยวออน โลบ เรยวเลก ซอนกนแนน ปลายกลมมน พบผลก

แคลเซยมออกซาเลททผวหนาทลลสซอรเดยสขาวอมเทา ลกษณะเปนกอนกลม หนาแนนบรเวณ

กลางทลลส ผวลางทลลสสน าตาลถงสด า มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การทดสอบ

สผวบนทลลส (K+) เหลองและ เมดลลา (K+) เหลอง พบสาร atranorin, divaricatic acid, fatty acid

และ zeorin

ภาพท 4.12 Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

29

Physcia dimidiate (Arnold) Nyl.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาถงเทาอมเขยว เจรญอยางอสระไมสมมาตร โลบ บรเวณขอบ ไมสรางซ

เลย แบนราบผวเรยบ แผเปนแนวยาว แตกกงแบบซม โพเดยล บรเวณกอนถงปลายโลบ ปกคลมดวย

แคลเซยมออกซาเลท ซอรเดยพบกระจาย ทวทลลส ผวบนทลลส สเทาอมเขยว ไมเปนมนเงา ไรซนสขาวถง

น าตาลแบบแตกแขนง มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การทดสอบสผวบนทลลส (K-),

(C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.13 Physcia dimidiatea (Arnold) Nyl., scale bar 1 cm

Physcia sorediosa (Vain.) Lynge.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาขาวถงขาวอมเหลอง ยดตดกบทเกาะอาศยดวยไรซนสน าตาลหรอด า โลบ

เรยวยาว แตกกง แบน แขงกระดาง รปใบพาย ยกตวสงเหนอเปลอกไมเลกนอย เจรญเปนอสระ ซอรเดย ส

ขาวรมขอบและตรงกลางโลบ พบสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การทดสอบสผว

บนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV+) ขาว

ภาพท 4.14 Physcia sorediosa (Vain.) Lynge., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

30

Pyxine cocoes (Swartz) Nyl.

ทลลสแบบโพลโอส สเหลองถงเทาอมเขยว เจรญอยางอสระไมสมมาตรขนาด ไรซนสด า แบบเสน

เดยว โลบ ลกษณะแบนราบหรอโคงนน เลกนอยผวเรยบ แผเปนแนวยาวและแตกแขนงอยาง อสระ ผวโลบ

ปกคลมดวยแคลเซยมออกซาเลท ซโดไซฟเลเกดกระจายทวทงบนแผนและทขอบโลบ พบซอลาเรย และ

สรางกลมซอรเดย สขาวจ านวนมาก โลบเรองแสงสเหลอง ภายใตแสงเหนอ มวง (UV+ เหลอง) ไรซนสขาว

ถงน าตาลแบบแตกแขนง การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) พบสาร atranorin, fatty acid,

lichexanthone และ zeorin

ภาพท 4.15 Pyxine cocoes (Swartz) Nyl., scale bar 1 cm

Pyxine katendei Swinscow & Krog

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา เจรญอยางอสระไมสมมาตร แผไมเปนระเบยบขนาด อยาง

หลวมๆ โลบ ลกษณะแบนราบและโคงนนแผตามแนวยาว แตกแขนงแบบซมโพเดยล มสด าหรอสน าตาลท

ตรงปลาย เรองแสงภายใตแสงเหนอมวง (UV+ เหลอง) ซอลาเรยพบทผว และ กลมซอรเดย เปนเมดกลมส

ขาว เทา และเทาอมเหลองทกลางของทลลส มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ การ

ทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) พบสาร atranorin, fatty acid, lichexanthone และ zeorin

ภาพท 4.16 Pyxine katendei Swinscow & Krog., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

31

Rinodina sp.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวออน สเทา แอสโคมาตาแบบแอโพทเซย กลมถงเกอบกลม หนาจานส

น าตาลเขมถงด า ขอบสเดยวกบทลลส มสาหรายทขอบ แอสโคสปอรสน าตาลเขม ทรงร การทดสอบสผว

บนทลลส (K-), (C-), (KC-)

ภาพท 4.17 Rinodina sp., scale bar 1 cm

Family Ramalinaceae

Bacidia sp.

ทลลสแบบครสโตส สขาวออกเหลอง ขรขระ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยกลมมนหรอ หยก แบน

หรอโคงนน อยสงเดนเหนอทลลส หนาจานสด า อาจพบมผลกสเขยวขนคลม แบบเลซเดอน แอสคส รป

กระบอง แอสโคสปอร สใส รปกระสวย การทดสอบสผวบนทลลส (K+) ด า, (C-), (KC-)

ภาพท 4.18 Bacidia sp., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

32

Family Stereocaulaceae

Lepraria sp.

ทลลสแบบครสโตส สขาว ขาวครม หรอขาวเขยว จนถงขาวฟา บาง เบา แบนเรยบตดกบพนผว

แบบหลวม ๆ การทดสอบสบนผวทลลส (K+) สเหลอง และ (C+) แดง

ภาพท 4.19 Lepraria sp., scale bar 1 cm

Family Teloschistaceae

Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr.

ทลลสแบบพลาคอยด สสม แตกเปนรองรางแห แอสโคมาตา แบบแอโพทเซยรปกลม หนาจานส

น าตาลแดง ขอบสสม ยกตวเหนอทลลส แบบเลซเดอน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร จ านวน 8 แอสโค

สปอรตอหนงแอสคส สใส ทรงร แบบโพลารโลคลาร การทดสอบสบนผวทลลส (K+) มวงแดง, (C-), (KC-)

และ (UV-) พบสาร gyrophoric acid

ภาพท 4.20 Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

33

Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr.

ทลลสแบบพลาคอยด ลกษณะเปนดางดวงถงฝนผง สน าตาลถงสสม เกาะกบพนทแบบหลวมๆ

แอสโคมาตาแบบแอโพทเซย รปถวยหรอแผนจาน สน าตาลถงสสม แอสคสรปทรงกระบอง แอสโคสปอรส

ใส รปทรงร ผนงกนตามขวางแบบ แบบโพลารโลคลาร การทดสอบสบนผวทลลส (K-), (C-), (KC-) และ

(UV-)

ภาพท 4.21 Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr., scale bar 1 cm

Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon

ทลลสแบบพลาคอยด สสม หรอสเหลองสม แตกเปนรองรางแห เกาะกบพนผวของวตถแนน

แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปกลม หนาจานสน าตาลแดง ขอบสสม ยกตวเหนอทลลส แบบเลซเดอน

แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร สใส ทรงร แบบโพลารโลคลาร การทดสอบสบนผวทลลส (K-), (C-),

(KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.22 Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

34

Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade

ทลลสแบบครสโตส แอสโคมาตา แบบแอโพทเซยกลมมน สเหลองสมโดดเดน ยกตวขนเดนเหนอ

ทลลส แอสโคสปอรสใส ทรงร แบบโพลารโลคลาร การทดสอบสบนผวทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.23 Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A. E. Wade., scale bar 1 cm

Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner.

ทลลสแบบพลาคอยด สสม แตกเปนรองรางแห แอสโคมาตา แบบแอโพทเซยรปกลม หนาจานส

น าตาลแดง ยกตวเหนอทลลส แบบเลซเดอน แอสคสรปกระบอง สใส ทรงร แบบโพลารโลคลาร การ

ทดสอบสบนผวทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.24 Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

35

Family Thelotremataceae

Diplotomma sp.

ทลลสแบบครสโตส สเทาถงเทาอมเขยว ผวเปนเงา แตกเปนรองรางแห แอสโคมาตา แบบเพอร

ทเซยรปตม ฝงจมในทลลส มชองเปดกวาง (คลายแอโพทเซย) สเดยวกบสของทลลส แอสคส รปกระบอง

แอสโคสปอร สใส ทรงร จ านวน 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส ทดสอบบนผวทลลส (K+) เหลอง; เมดลลา

(K+) แดงออน และ (C+) แดงออน พบสาร Protocetraric acid

ภาพท 4.25 Diploschistes actinostomus (Pers.) Zahlbr., scale bar 1 cm

Family Verrucariaceae

Verrucaria sp.

ทลลสสขาวนวล คอนขางเรยบ เงามนเปนบางแหง แตกราวเปนรวบางๆ ขอบโคโลนสด า แอสโค

มาตาแบบแอโพทเซยม พบเดยวๆ กลมมน สด า ฝงหรอโผลเปน รปครงวงกลม ตรง กลางมจดสน าตาลเปน

ร ฝงหรอกงฝงในทลลส แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรไมมส รปไขรผนงเซลลสองชน การทดสอบสบน

ผวทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.26 Verrucaria sp., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

36

4.1.1 กลมไลเคนบนหนของพนทนครชยบรนทร

เมอท าการแบงไลเคนออกเปน 2 กลม ตามการเจรญเตบโตของไลเคน พบวา ไลเคนในกลมครส

โตส พบมากทสด และรองลงมากลมฟอลโอส ตามล าดบ จะพบวาในจงหวดนครราชสมาพบไลเคนไดหลาย

ชนดมากทสด (16 ชนด) รองลงมาคอ จงหวดบรรมย (13 ชนด) จงหวดสรนทร (9 ชนด) และจงหวดชยภม

(5 ชนด) ดงแสดงในภาพท 4.27

ภาพท 4.27 กลมไลเคนบนหนทท าการศกษาในแตละพนท

4.1.2 ความหลากชนดของไลเคนบนหนในพนทนครชยบรนทร

ความหลากชนดของไลเคนบนหนพบมากทสด ทปราสาทพนมวน (9 ชนด) รองลงมา ปราสาท

ศขรภม (7 ชนด) ปราสาทครบร (6 ชนด) ปราสาทเมองแขก (5 ชนด) ปรางคก (5 ชนด) ปราสาทเมองต า

(5 ชนด) ปราสาทหนองหงษ (5 ชนด) ปราสาทโคกงว (4 ชนด) ปราสาทเมองท (3 ชนด) ปราสาทตาเมอน

(3 ชนด) ปราสาทพระธาตแกง (2 ชนด) และสวนในปราสาทกแดง ต.ตลาดแรง อ.บานเขวา จ.ชยภม ไม

พบไลเคนทปราสาท พบไลเคนไดมากทสดอยในวงศ Physciaceae รองลงมาคอ Thelotremataceae

พบไลเคนอยในวงศเพยง 1 สกลเทานน Chrysothricaceae, Ramalinaceae, Stereocaulaceae และ

Verrucariaceae สวนสกลทพบไดทวไปบนโบราณสถาน ไดแก Caloplaca, Dirinaria, และ Pyxine เปน

ตน ไลเคนทมความถสงมากซงพบไดทวไป Pyxine cocoes (Swartz) Nyl.พบไดถง 7 พนท รองลงมา

Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr., Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade และ

Lepraria sp. เปนตน (ตารางท 4.2)

0

5

10

15

20

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

จ านว

นชนด

ไลเค

น

พนทศกษา

Foliose

Crustose

 

 

 

 

 

 

 

 

37

ตารางท 4.2 ชนดไลเคนบนหนทพบในพนทนครชยบรนทร

ชนด

ปราสาทพน

มวน

ปราสาทครบร

ปราสาทเมองแขก

ปราง

คก

พระธ

าตบา

นแกง

กแดง

ปราส

าทโค

กงว

ปราส

าทหน

องหง

ส

ปราส

าทเม

องต า

ปราส

าทตา

เมอน

ปราส

าทศข

รภม

ปราส

าทเม

องท

Arthonia sp.

√ √

Chrysothrix candelaris (L.) Laundon

√

√

Chrysothrix sp.

√

Parmelina sp.

√

Parmotrema crinitum (Ach.) M.Choisy √

Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale

√

Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale √

√

Buellia leptoclinoides (Nyl) J.Steiner.

√

Buellia sp.

√

Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi √

√

Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi √

Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem.

√ √

√

Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr.

√ √

Physcia sorediosa (Vain.) Lynge.

Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. √ √

√

√

√ √ √

Pyxine katendei Swinscow & Krog

√

Rinodina sp.

√

Bacidia sp. √

Lepraria sp.

√ √

√

√

Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr.

√ √

√

√

Caloplaca citrina (Hoffm.) Th. Fr.

√

Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon

√

√

√ √

Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade √ √ √

√ √

Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner. √

Diploschistes actinostomus (Pers.) Zahlbr. √

√

Verrucaria sp. √ √ √

รวม 9 6 5 5 2 0 4 5 5 3 7 3

 

 

 

 

 

 

 

 

38

4.1.3 ชนดของหน pH ของหน เปอรเซนตความชนของหนกบจ านวนชนดของไลเคน

พบวาในแตละโบราณสถานมการใชวสดในการสรางทแตกตางกน เชน ปราสาทพนมวน

มมณฑปและปรางคผนงกอดวยหนทรายและฐานอาคารเปนฐานศลาแลง ดงนนเมอท าการแยกประเภทของ

หนทใชสรางโบราณสถาน สามารถจ าแนกได 3 ชนด คอ หนทราย ศลาแลง และอฐ แตละโบราณสถาน

สรางขนดวยหนแตละประเภททแตกตางกน (ภาพท 4.28)

ไลเคนบนหนทแยกตามชนดหน แตละชนดหนมไลเคนประมาณ 3-20 ชนด ในพนททท าการศกษา

ไลเคนพบมากทสดท หนทราย รองลงมาคอศลาแลง และอฐ ตามล าดบ (ภาพท 4.29)

pH ของหนมคาเฉลยอยในชวง 6.5-7.8 ซงคา pH ของหนทมคานอยทสด (6.5) พบ pH ในหน

ทราย ซงพบทปราสาทพนมวน ต.บานโพธ อ.เมอง จ.นครราชสมา สวน pH ทมคาสงทสด (7.8) พบ pH ใน

อฐ พบทปราสาทกแดง ต.ตลาดแรง อ.บานเขวา จ.ชยภม (ภาพท 4.29) โดย pH ของหนแปรผกผนกบ

จ านวนชนดของไลเคน ซงพบวา pH ของหนเพมขน ในขณะทจ านวนชนดของไลเคนจะลดลง (ภาพท 4.30)

เปอรเซนตความชนของหนมคาเฉลยอยระหวาง 0.2-0.6 ซงคาเปอรเซนตความชนของหนทมคา

มากทสด (0.7) พบในหนทราย ซงพบทปราสาทพนมวน ต.บานโพธ อ.เมอง จ.นครราชสมา และคา

เปอรเซนตความชนของหนทมคาต าทสด (0.0) พบในอฐ พบทปราสาทกแดง ต.ตลาดแรง อ.บานเขวา จ.

ชยภม (ภาพท 4.29) เปอรเซนตความชนของหนแปรผนกบจ านวนชนดของไลเคน พบวาเปอรเซนต

ความชนของหนเพมขน จ านวนชนดของไลเคนกจะเพมขนดวย (ภาพท 4.31)

ภาพท 4.28 ประเภทของหนทพบในแตละพนท

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

% ห

นทพบ

ในพน

ท

พนท

อฐ

ศลาแลง

หนปน

 

 

 

 

 

 

 

 

39

ภาพท 4.29 แสดง pH ของหน เปอรเซนตความชนของหน และจ านวนชนดของไลเคน

ภาพท 4.30 แสดง pH ของหนและจ านวนชนดของไลเคน

ภาพท 4.31 แสดงเปอรเซนตความชนของหนและจ านวนชนดของไลเคน

pH ของหน เปอรเซนตความชนของหน จ านวนชนดไลเคน

หนทราย 6.9 0.6 20

ศลาแลง 7.1 0.5 13

อฐ 7.5 0.2 3

0

5

10

15

20

25

y = -27.857x + 211.64 R² = 0.9922

0

5

10

15

20

25

6.8 6.9 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6

จ านว

นชนด

ไลเค

น

pH ของหน

y = 40.385x - 5.5 R² = 0.9681

0

5

10

15

20

25

0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7

จ านว

นชนด

ของไ

ลเคน

เปอรเซนทความชนของหน

 

 

 

 

 

 

 

 

40

4.2 ความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไม

ไลเคนบนเปลอกไมไดท าการรวบรวมเกบตวอยางในพนทเขตนครชยบรนทร ซงมพนทในการเกบ

ตวอยางทงหมด 4 พนท สามารถจ าแนกชนดของไลเคนไดทงหมด 11 วงศ 24 สกล 47 ชนด ดงตารางท

4.3 และภาพท 4.32 ถง ภาพท 4.78 ตามล าดบ ซงในการจ าแนกชนดชองไลเคนนนไดท าการใชหนงสอจด

จ าแนกชนดของไลเคน เชน Key to the lichen genera of Borgor, Cibodas and Singapore

(Sipman, 2003), Lichens of tropical forest in Thailand (Worlseley and Aguirre-Hudson,

1997), Hong Kong lichen (Thrower, 1998), Australasian lichenology (Australian Government,

2013) และ Bibliotheca Lichenologica: A key to the microlichens of India, Nabal and Sri

Lanka (Awasthi, 1991) เปนตน

ตารางท 4.3 รายชอไลเคนบนเปลอกไมทพบในพนทปาชมชนนครชยบรนทร

วงศ สกล ชนด

Arthopyreniaceae Arthonia Arthonia cinnabarina (DC.) Wallr. (ภาพท 4.32)

Arthopyreniaceae Arthonia Arthonia sp. (ภาพท 4.33)

Arthopyreniaceae Arthopyrenia Arthopyrenia consobriana (Nyl.) Mull. Arg. (ภาพท 4.34)

Chrysothricaceae Chrysothrix Chrysothrix candelaris (L.) Laundon (ภาพท 4.35)

Graphidaceae Chapsa Chapsa sublilacina (Ellis & Everhart) Sipman & Lücking

(ภาพท 4.36)

Graphidaceae Dyplolabia Dyplolabia afzelii (Ach.) Massal. (ภาพท 4.37)

Graphidaceae Fissurina Fissurina cingalina (Nyl.) Staiger (ภาพท 4.38)

Graphidaceae Glyphis Glyphis scyphulifera (Ach.) Staiger (ภาพท 4.39)

Graphidaceae Graphis Graphis caesiocarpa Redinger (ภาพท 4.40)

Graphidaceae Graphis Graphis furcata Fée (ภาพท 4.41)

Graphidaceae Graphis Graphis immersella Müll. Arg. (ภาพท 4.42)

Graphidaceae Graphis Graphis kakaduensis A.W.Archer (ภาพท 4.43)

Graphidaceae Graphis Graphis kelungana Zahlbr (ภาพท 4.44)

Graphidaceae Graphis Graphis leprographa Nyl. (ภาพท 4.45)

 

 

 

 

 

 

 

 

41

ตารางท 4.3 รายชอไลเคนบนเปลอกไมทพบในพนทปาชมชนนครชยบรนทร

วงศ สกล ชนด

Graphidaceae Graphis Graphis longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh (ภาพท 4.46)

Graphidaceae Phaeographina Phaeographina reticulata (Fee) Mull.Arg. (ภาพท 4.47)

Telochistaceae Caploplaca Caploplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade (ภาพท 4.48)

Lecanoraceae Lecanora Lecanora argentata (Ach.) Degel. (ภาพท 4.49)

Lecanoraceae Lecanora Lecanora cenisia Ach. (ภาพท 4.50)

Lecanoraceae Lecanora Lecanora helva Stizenb. (ภาพท 4.51)

Lecanoraceae Lecanora Lecanora lacteola Müll. Arg. (ภาพท 4.52)

Letrouitiaceae Letrouitia Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner (ภาพท 4.53)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema dilatatum (Vain.) Hale (ภาพท 4.54)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale (ภาพท 4.55)

Parmeliaceae Parmotrema Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale (ภาพท 4.56)

Parmeliaceae Usnea Usnea perhispidella J.Steiner, Sber. (ภาพท 4.57)

Physciaceae Amandinea Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid.

(ภาพท 4.58)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi (ภาพท 4.59)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi (ภาพท 4.60)

Physciaceae Dirinaria Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem. (ภาพท 4.61)

Physciaceae Heterodermia Heterodermia lepidota Swinscow & Krog (ภาพท 4.62)

Physciaceae Hyperphyscia Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H. Mayrhofer & Poelt

(ภาพท 4.63)

Physciaceae Physcia Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr. (ภาพท 4.64)

Physciaceae Physcia Physcia sorediosa (Vain.) Lynge. (ภาพท 4.65)

Physciaceae Pyxine Pyxine coccifera (Fee) Nyl. (ภาพท 4.66)

Physciaceae Pyxine Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. (ภาพท 4.67)

 

 

 

 

 

 

 

 

42

ตารางท 4.3 รายชอไลเคนบนเปลอกไมทพบในพนทปาชมชนนครชยบรนทร

วงศ สกล ชนด

Physciaceae Pyxine Pyxine consocians Vain. (ภาพท 4.68)

Physciaceae Pyxine Pyxine katendei Swinscow & Krog (ภาพท 4.69)

Physciaceae Pyxine Pyxine maculata Swinscow & Krog (ภาพท 4.70)

Pyrenulaceae Pyrenula Pyrenula anomala (Ach.) A. Massal. (ภาพท 4.71)

Pyrenulaceae Pyrenula Pyrenula macrocarpa A. Massal. (ภาพท 4.72)

Pyrenulaceae Pyrenula Pyrenula subaculatalis Upreti (ภาพท 4.73)

Thelotremataceae Diplotomma Diplotomma sp. (ภาพท 4.74)

Trypetheliaceae Laurera Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr. (ภาพท 4.75)

Trypetheliaceae Trypethelium Trypethelium eluteriae Spreng. (ภาพท 4.76)

Trypetheliaceae Trypethelium Trypethelium indutum Stirt. (ภาพท 4.77)

Trypetheliaceae Trypethelium Trypethelium nigroporum Makhija & Patw. (ภาพท 4.78)

 

 

 

 

 

 

 

 

43

Family Arthopyreniaceae

Arthonia cinnabarina (DC.) Wallr.

ทลลสครสโตส สขาว สวนใหญผวเรยบ มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปนสวนประกอบ

แอสโคมาตาแบบแอโพทเชยสแดง ทรงกลม หรอบดเบยวไมสมมาตร สวนใหญเจรญแบบ เดยวๆ บางครง

อยเปนกลม ชนไฮมเนยมพบเสนใยราสานตวแบบแตกแขนง แอสคส รปทรงกลม ผนงแหนา แอสโคสปอรส

น าตาล จ านวน 8 แอสโคสปอร/แอสคส การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.32 Arthonia cinnabarina (DC.) Wallr., scale bar 1 cm

Arthonia sp.

ทลลสครสโตส สขาว สวนใหญผวเรยบ มสาหรายสเขยว สกล Trentepholiaเปนสวนประกอบ

แอสโคมาตาแบบแอโพทเชยสด า ทรงกลม หรอบดเบยวไมสมมาตร ชนไฮมเนยมพบเสนใยราสานตวแบบ

แตกแขนงและใหสน าเงนเมอทดสอบดวยสารละลายไอโอดน (I) และใหสน าเงน (K/I) แอสคส รปทรงกลม

ผนงแหนา แอสโคสปอรสน าตาล จ านวน 8 แอสโคสปอร/แอสคส การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-),

(KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.33 Arthonia sp., scale bar 1 cm

Arthopyrenia consobriana (Nyl.) Mull. Arg.

 

 

 

 

 

 

 

 

44

ทลลสแบบครสโตส สขาวอมเทา ผวขรขระเลกนอยแตกราวทวไป ไมเงามน เสนใยราสานตว

หลวมๆ ไมตอเนอง ชนสาหรายไมชดเจน แอสโคมาตาแบบเพอรทเซยสด าคลายทรงกลมนน มชองเปด ผนง

เพอรทเซยม สด าบรเวณฐานโคงมนสมบรณ ชนไฮเมเนยมสใส เสนพาราไฟซสเชอมกนแบบรางแห แอสคส

แบบทรงกระบอง แอสโคสปอร สใส ทรงกลมร แบบมผนงกนตามขวาง 2 ผนงกน จ านวน 8 แอสโคสปอร/

แอสคส การทดสอบสผวบนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.34 Arthopyrenia consobriana (Nyl.) Mull. Arg., scale bar 1 cm

Family Chrysothricaceae

Chrysothrix candelaris (L.) Laundon

ทลลสแบบครสโตส สเหลองอมเขยว คลายฝนผง ไมสะทอนแสง ชนคอรเทกซ ไมชดเจน ชน

สาหราย ไมรวมตวเปนชนชดเจน โดยสาหรายปะปนกบเสนใยรา ชนเมดลลาไมชดเจน การทดสอบสผว

บนทลลส (K-), (C-), (KC-) และ (UV-)

ภาพท 4.35 Chrysothrix candelaris (L.) Laundon, scale bar 1 cm

Family Graphidaceae

 

 

 

 

 

 

 

 

45

Chapsa sublilacina (Ellis & Everhart) Sipman & Lücking

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเทาถงสขาว สวนใหญผวเรยบ ไมแตกราว ไมสะทอนแสง มสาหรายส

เขยวสกล Trentepholia แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมบรเวณขอบสขาว ลกษณะแตกคลายโดนระเบด

จมหรอกงฝงตวจมลงในทลลส เอกซเปลสน าตาลออน เสนใยพาราไฟเปนเสนเดยว แอสคสรปทรงกระบอง

แอสโคสปอรผนงบาง สใส แบบมผนงกนตามขวาง จ านวน 4 แอสโคสปอร/แอสคส การทดสอบสบนทลลส

(K+) พบสาร stictic acid

ภาพท 4.36 Chapsa sublilacina (Ellis & Everhart) Sipman & Lücking., scale bar 1 cm

Dyplolabia afzelii (Ach.) Massal.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเทา ผวเรยบเปนมนเงา มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนคคลายรมฝปาก ยกตวเหนอทลลส เสนตรงสน ปากปร ส

ขาว ยกตวเหนอทลลส ชนเอพทเซยมใสถงสน าตาล เสนใยพาราไฟซสใส แตกแขนงทปลาย แอสคสรป

กระบอง แอสโคสปอรใส รปไข แบบผนงกนแบงตามขวาง 2-3 ผนงกนพบสาร lecanoric acid

ภาพท 4.37 Dyplolabia afzelii (Ach.) Massal., scale bar 1 cm

Fissurina cingalina (Nyl.) Staiger

 

 

 

 

 

 

 

 

46

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเทา สวนใหญผวเรยบ สะทอนแสงเปนมนเงา ไมแตกราว ขอบโคโลน

ไมชดเจน มสาหรายสเขยวสกล Trentepholia เปนสวนประกอบ เรยงตวกระจายทวทลลส เสนใย

ประสานตวกนอยางหลวมๆ บางสวนแทรกอยในเซลลเปลอกไม แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมรปเสนค

คลายรมฝปาก คลายรอยแตกของเปลอกไม สขาว เปนเสนเดยวสนๆ จมหรอกงฝงตวจมลงใน เสนใยพารา

ไฟซสเปนเสนเดยว แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร ใส ทรงกระบอก แบบมรฟอรม

ภาพท 4.38 Fissurina cingalina (Nyl.) Staiger., scale bar 1 cm

Glyphis scyphulifera (Ach.) Staiger

ทลลสแบบครสโตส สเขยวมะกอกถงเขยวอมเหลอง ผวเรยบ ทบแสง ไมแตกราว มสาหรายสเขยว

สกล Trentepholia เปนสวนประกอบแอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมรปถวย ยกตวเหนอทลลสอยางชดเจน

รปกลม ไขถงยาวร สน าตาลด า ขอบปากมสน าตาลออน ปากเปดกวางมองเหนหนาจานสน าตาล เอกซเปล

สด าสมบรณ ชนเอพทเซยมสน าตาลด า ชนไฮมเนยมสใส เสนพาราไฟซสเชอมตดกนเลกนอย และใหสมวง

ออนเมอทดสอบดวยสารละลายไอโอดน (I+) แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร ใส แบบมรฟอรม ผนงกน

แบงตามขวาง 4-11 ผนงกน และแบงตามยาว 3-4 ผนงกน

ภาพท 4.39 Glyphis scyphulifera (Ach.) Staiger., scale bar 1 cm

Graphis caesiocarpa Redinger

 

 

 

 

 

 

 

 

47

ทลลสแบบครสโตสสขาวอมเทา ผวเรยบหรอแตกเปนรองบางๆ ขนาดเลก ไมมนวาว แอสโคมาตา

แบบแอโพทเซยรปเสน สด าเขม ปากปด โดยทวไปเปนเสนเดยวไมแตกสาขา กงยกตวเหนอผวทลลส

สาหรายขนปกคลมดานขาง แอสคสรปทรงกระบอง แอสโคสปอรสใส ทรงเรยวยาว แบบมผนงกนตามขวาง

7-9 ผนงกน การทดสอบส ชนเมลดลลา (K+) สม-แดง, (KC+) สม-แดง และ P+ แดง พบสาร salazinic

acid

ภาพท 4.40 Graphis caesiocarpa Redinger., scale bar 1 cm

Graphis furcata Fée

ทลลสแบบครสโตส สขาวหรอขาวอมเทา ผวเรยบ ไมเงามน ไมสะทอนแสง มสาหรายสเขยว สกล

Trenthepholia เปนสวนประกอบ บางสวนรวมกบผลกแคลเซยมออกซาเลท เสนใยเจรญรวมกบผลก

แคลเซยมออกซาเลทแทรกในเปลอกเนอไม แอสโคมาตาแบบแอโพทเซย รปเสนคคลายรมฝปาก สด า

ชดเจน จมในทลลส ปกคลมดวยฝนผงสขาว เสนสนถงยาวเรยว ไมแตกแขนง หนาจานปากปด ชนเอพ

ทเซยมใสถงสเทา แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส แบบผนงกนตามขวาง 6-10 ผนงกน

ภาพท 4.41 Graphis furcata Fée., scale bar 1 cm

Graphis immersella Müll. Arg.

 

 

 

 

 

 

 

 

48

ทลลสแบบครสโตส สขาวอมเทา ผวเรยว ไมเงามน มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนคคลายรมฝปาก สด าชดเจน ยกตวเหนอทลลส ปกคลม

ดวยฝนผงสขาว เสนสนถงยาวเรยว แตกแขนงเลกนอย ปากปด ชนเอพทเซยมใสถงสเทา ชนไฮโพทเซยมใส

ถงสเหลองออน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส แบบผนงกนตามขวาง 9-13 ผนงกน จ านวน 4-8

แอสโคสปอร/แอสคส ใหสน าเงนเมอทดสอบดวยสารละลายไอโอดน (I+) พบสาร stictic acid

ภาพท 4.42 Graphis immersella Müll. Arg., scale bar 1 cm

Graphis kakaduensis A.W.Archer

ทลลสทลลสแบบครสโตส สขาวอมเทา ผวเรยว ไมเงามน มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia

เปนสวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนคคลายรมฝปาก สด าชดเจน ยกตวเหนอทลลส ปก

คลมดวยฝนผงสขาว เสนสนถงยาวเรยว แตกแขนงเลกนอย ปากปด ชนเอพทเซยมใสถงสเทา ชนไฮโพ

ทเซยมใสถงสเหลองออน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส แบบผนงกนตามขวาง

ภาพท 4.43 Graphis kakaduensis A.W.Archer., scale bar 1 cm

Graphis kelungana Zahlbr

 

 

 

 

 

 

 

 

49

ทลลสแบบครสโตส สขาวนวล กงมนเงา มสาหรายสเขยว สกล Trentepholia ชนเมดลลาบาง

มาก แอสโคมาตาแบบแอโพทเซย รปลายเสน สด า แบบแตกแขนง หนาจานปด ลกษณะกงยกตว ไมพบ

สาหรายทขอบ เอกซเปลสด า แอสคสรปทรงกระบอง พาราไฟซสแบบเสนเดยว แอสโคสปอรสใส รปทรง

กระสวย มผนงกนตามขวาง 9-15 ผนงกน จ านวน 8 แอสโคสปอร/แอสคส การทดสอบสผวบนทลลส (K+)

สมเหลอง และเมดลลา (K+) สมเหลอง พบสาร stictic acid

ภาพท 4.44 Graphis kelungana Zahlbr., scale bar 1 cm

Graphis leprographa Nyl.

ทลลสแบบครสโตส สเทาออกขาว ผวเรยบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนค คลายรมฝปาก

ฝงจมในทลลสถงยกตวเลกนอย เสนยาวเรยว บดงอถงแตกแขนง ปากปดสด า เอกซเปลสด าสมบรณ พารา

ไฟซสเสนเดยว แอสคสรปทรงกระบอก แอสโคสปอรสใส ทรงร แบบมรฟอรม จ านวน 1 แอสโคสปอรใน

หนงแอสคส พบสาร norstictic acid การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง-แดง, เมดลลา (K+) เหลอง-

แดงและ (P+) เหลอง

ภาพท 4.45 Graphis leprographa Nyl., scale bar 1 cm

Graphis longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh

 

 

 

 

 

 

 

 

50

ทลลสแบบครสโตส สขาวหรอขาวอมเทา ผวเรยบ ไมเงามน ไมสะทอนแสง มสาหรายสเขยว สกล

Trenthepholia เปนสวนประกอบ บางสวนรวมกบผลกแคลเซยมออกซาเลท ชนเมดลลาสขาว เสนใย

เจรญรวมกบผลกแคลเซยมออกซาเลทแทรกในเปลอกเนอไม แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนคคลายรม

ฝปาก สด า ยกตวเหนอทลลส ปกคลมดวยฝนผงสขาว เสนยาวเรยว หนาจานปากปด เอกซเปลสด าดานขาง

ชนสาหรายขนปกคลมถงดานขางของเอกซเปล ชนเอพทเซยม ใสถง สเทา ชนไฮโพทเซยม ใสถงสเหลอง

ออน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส แบบมผนงกนตามขวาง 10-16 ผนงกน พบสาร norstictic acid

การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง-แดงและ UV+

ภาพท 4.46 Graphis longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh., scale bar 1 cm

Phaeographina reticulata (Fee) Mull.Arg.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเทา ผวเรยบเปนมนเงา มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรปเสนคคลายรมฝปาก ยกตวเหนอทลลส เสนตรงสน ไมแตก

แขนง ปากปร สขาว ยกตวเหนอทลลส ชนเอพทเซยมใสถงสน าตาล เสนใยพาราไฟซส ใส แตกแขนงท

ปลายแตไมเกาะรวมกนเปนกลม แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร ใสรปไข แบบผนงกนแบงตามขวาง 2-3

ผนงกน พบสาร lecanoric acid

ภาพท 4.47 Phaeographina reticulata (Fee) Mull.Arg., scale bar 1 cm

Family Telochistaceae

 

 

 

 

 

 

 

 

51

Caploplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเทา ผวเรยบเปนมนเงา มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยสเหลองถงสม ยกตวเหนอทลลส แอสคสไมมส แบบผนงกนแบง

ตามขวาง 1 ผนงกน การทดสอบสเปน negative

ภาพท 4.48 Caploplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade., scale bar 1 cm

Family Lecanoraceae

Lecanora argentata (Ach.) Degel.

ทลลสแบบครสโตส สขาวนวล ไมเงามน แตกราวเปนรวบางๆ ทวไป ขอบโคโลนขาว มสาหรายส

เขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมรปถวยกลมมน สน าตาลถงน าตาล

แก หนาจานเวาเลกนอย ขอบหยกสงสขาว โผลขนเหนอทลลส พบเดยวๆ หรอรวมเปนกลม เอกซเปล

แบบเลคานอรน ชนไฮโพทเซยมสเหลองออน เสนพาราไฟซสแตกแขนง ปลายบวมพองสน าตาลเขม แอ

สคสรปกระบอง แอสโคสปอรสใส ทรงกระบอก แบบเซลลเดยว พบสาร atranorin การทดสอบสผว

บนทลลส (K+) เหลอง และ (UV+) เหลองเขม

ภาพท 4.49 Lecanora argentata (Ach.) Degel., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

52

Lecanora cenisia Ach.

ทลลสแบบครสโตส สขาวอมเทา ผวหนาขรขระ สาหรายสเขยว สกล Trebouxia แอสโคมาตา

แบบแอโพทเซยรปถวย หนาจานสน าตาลอมแดงถงสน าตาลเขม ขอบสเดยวกบทลลส ลกษณะยกตวเหนอ

ทลลส พบสาหรายทขอบ มผลกอยภายใน แอสคสรปทรงกระบอก พาราไฟซสแบบแตกแขนงทปลาย

แอสโคสปอรสใส รปทรงกลม ไมมผนงกนตามขวาง พบสาร atranorin การทดสอบสผวบนทลลส (K+)

เหลอง

ภาพท 4.50 Lecanora cenisia Ach., scale bar 1 cm

Lecanora lacteola Müll. Arg.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวออกเทา ผวขรขระ แตกเปนรองรางแห แอโพทเซยอยเดยวๆ รปถวย

กลมหรอบดเบยวเลกนอย หนาจานสน าตาล ขอบหนา แบบเลคาโนรน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร

จ านวน 8 แอสโคสปอรในหนงแอสคส สใส ทรงร แบบเซลลเดยว พบสาร atranorin, norstictic acid และ

protocetraric acid การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง

ภาพท 4.51 Lecanora lacteola Müll. Arg., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

53

Lecanora helva Stizenb.

ทลลสแบบครสโตส สขาวนวลหรอขาวคอนขางเหลอง เรยบหรอแตกเปนรองขรขระ มสาหรายส

เขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยมรปถวย กลมมนสเหลองถงน าตาล

ขอบหยกสขาว โผลขนเหนอทลลส อยางโดดเดน พบเดยวๆ หรอรวมเปนกลม เอกซเปลแบบเลคาโนรน ชน

เอพทเซยมสน าตาล ชนไฮโพทเซยมสเหลองออน ชนไฮมเนยมไมมส แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรสใส

ทรงกระบอก แบบเซลลเดยว พบสาร atranorin และnorstictic acid การทดสอบสผวบนทลลส (K+)

เหลอง

ภาพท 4.52 Lecanora helva Stizenb., scale bar 1 cm

Family Letrouitiaceae

Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner

ทลลสแบบครสโตส สเขยวอมเหลอง สวนใหญผวเรยบถงขรขระ ผวหยาบ แตกราวและ แตกตาม

รอยผวเปลอกไม มสาหรายสเขยว สกล Chorococcoid เปนสวนประกอบ แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยรป

ถวย หนาจานสสมแกถงน าตาลเขม ขอบสสม สวนใหญเกดเดยวๆ โดยยกตวเหนอผวทลลส เอกซเปล

แบบเลคาโนรน ชนเอพทเซยมสน าตาล ชนไฮโพทเซยมสน าตาลเขม แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส

ทรงกระบอก แบบมผนงกนตามขวาง 3-5 ผนงกน

ภาพท 4.53 Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

54

Family Parmeliaceae

Parmotrema dilatatum (Vain.) Hale

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา เรยบจนถงยบยนไมเปนเงามน เจรญแผเปนอสระ เกาะกบแหลง

อาศยอยางหลวมๆ มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ ผวลางทลลสสน าตาลออนทขอบส

ด าไรซนสด าเปนเสนเดยวชวยใหทลลสยดกบแหลงอาศยสรางซอรเดยทขอบโลบ โลบเรยงตวอสระขอบกลม

มนยกขน ขนเซลลสด า เสนเดยวเปนเงามน พบซอรเดยทบรเวณของโลบ เรยงตวเปนกลม การทดสอบสผว

บนทลลส (K+) เหลอง พบสาร atranorin

ภาพท 4.54 Parmotrema dilatatum (Vain.) Hale., scale bar 1 cm

Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา เรยบถงยบยนไมมขนเซลล มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia

เปนสวนประกอบ โลบ กวาง เตบโตแผกวางตอนปลาย ซอรเดยกระจายบนขอบโลบทลลส ผวลางทลลสส

น าตาลออนถงสด า ไรซนสด าเปนเสนเดยว ชวยใหทลลสยดกบแหลงอาศย การทดสอบสผวบนทลลส (K+)

เหลอง, ชนเมดลลา (C+) แดงและ (KC+) สมออน พบสาร atranorin และ praesorediosic acid

-ภาพท 4.55 Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

55

Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale

ทลลสแบบโฟลโอส มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ สเขยวจนถงสเขยวอมเทา

เรยบจนถงยบยนไมเปนเงามน เจรญแผเปนแนวรศมเกาะกบแหลงอาศยแบบหลวมๆ โคโลน โลบขอบซอน

กนแผกวางตอนปลาย ไอซเดยทรงกระบอกพบหนาแนนตอนกลางทลลส ผวลางทลลสสน าตาลออนถงสด า

ไรซนสด าเปนเสนเดยว ชวยใหทลลสยดกบแหลงอาศย การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง ชนเมดลลา

(C+) แดง และ (KC+) สมออน, (UV+) เหลอง พบสาร atranorin และ praesorediosic acid

-ภาพท 4.56 Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale., scale bar 1 cm

Usnea perhispidella J. Steiner, Sber.

ทลลสแบบฟรทโคส มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบสเขยวออนถงสเขยวเขม

เปนพมตงตรง แตกกงไมเปนระเบยบ กงเจรญไดดเพยงดานใดดานหนง กงเรยวยาวแตกเปนวงรอบฐานท

ยดเกาะ ไฟบรล พบบนกงหลกและกงแขนง สไปนลพบบนกงหลกและกงแขนง ไอซเดยหนาแนนบนผวคอร

เทกซเปนแทงเรยวยาวและบนกงทมการหกหรอหลด การทดสอบสผวบนทลลส (KC+) เหลอง และเมดลลา

(K+) แดง, (KC+) เหลอง พบสาร stictic acid, constictic acid, menegazziaic acid usnic acid 2,

galbinic acid, salazinic acid, zeorin และ norstictic

ภาพท 4.57 Usnea perhispidella J. Steiner, Sber., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

56

Family Physciaceae

Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวขาวอมเทาเจรญบนเปลอกไมลกษณะบางแบนเรยบ แตกระแหง ม

สาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบโคโลนสรางแนวเขตชนสด าชดเจน แอสโคมาตาแบบแอ

โพทเซยรปถวย เกดเดยวๆ หรออยรวมเปนกลมบนพนผวทลลส แบบเลซดอน โดยมฐานฝงตวอยในทลลส

ชนเอพทเซยมสน าตาลถงด า พาราไฟซสเสนเดยวปลายพองบวมมสด าถงน าตาล ชนไฮโพทเซยมสด า

แอสคสใส รปกระบอง แอสโคสปอรสน าตาลแบบมผนงกน 1 ผนงกน แอสคสทรงร ผนงหนา พบสาร

atranorin, fatty acid และ zeorin การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลองและ เมดลลา (K+) เหลอง

ภาพท 4.58 Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid., scale bar 1 cm

Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาถงเทาอมเหลองและเทาอมเขยว พบสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปน

สวนประกอบ ยดแนนกบทเกาะอาศย โลบ ซอนกนแนน ยกตวโคงนน แยกออกเปนอสระเหมอนพด ปลาย

โลบลกษณะเปนรปสเหลยมปกคลมดวยผลกโซเดยมหรอแคลเซยมออกซาเลท สขาวสะทอนแสง ซอรเดย

บนแผนโลบลกษณะเปนเมดกลมสขาวเทา เกาะกลมเปนรปวงกลม พบสาร atranorin การทดสอบสผว

บนทลลส (K+) เหลอง และ (UV+) ขาว

ภาพท 4.59 Dirinaria applanata (Fee) D. D. Awasthi., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

57

Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาออกเขยวมสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปนสวนประกอบโลบเปน

ลอนแคบเจรญชดกน ผวดานบนปกคลมดวยแคลเซยมออกซาเลท ผวลางทลลสสน าตาล แอสโคมาตาแบบ

แอโพทเซยรปถวย หนาจานสด า ขอบสเดยวกบทลลส ลกษณะยกตวขนเหนอทลลส พบสาหรายทขอบ

พาราไฟซสแบบเสนเดยว แอสคสรปทรงกระบอง แอสโคสปอรสน าตาล รปทรงร พบสาร atranorin การ

ทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง และ (UV+) ขาว

ภาพท 4.60 Dirinaria confluens (Fr.) D. D. Awasthi., scale bar 1 cm

Dirinaria picta (Sw.) Schaer.ex Clem.

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทาถงสเขยวออน มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปน

สวนประกอบ โลบเรยวเลกซอนกนแนน ปลายกลมมน พบผลกแคลเซยมออกซาเลททผวหนาทลลส ซอ

รเดยสขาวอมเทาลกษณะเปนกอนกลมหนาแนนบรเวณกลางทลลส ผวลางทลลสสน าตาลถงสด า พบสาร

atranorin, divaricatic acid, fatty acid และ zeorin การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลองและ เมดล

ลา (K+) เหลอง

ภาพท 4.61 Dirinaria picta (Sw.) Schaer.ex Clem., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

58

Heterodermia lepidota Swinscow & Krog

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาอมเขยว ผวเรยบ เปนเงามน เจรญแผเปนแนวรศม มสาหรายสกล

Trebouxia เปนสวนประกอบ โลบแยกออกจากกนอยางชดเจน แผสาขาซอนกนอยางหนาแนน สรางฟล

ลเดยบนขอบโลบจ านวนมาก ผวลางทลลสสน าตาลถงสน าตาลด า พบไรซนจ านวนมากแผทวพนผว และ

ชวยยดเกาะกบแหลงอาศยแนน ไรซนสขาวหรอสด าเสนเดยว ชนเอพทเซยมสน าตาล พาราไฟซสแบบเสน

เดยวปลายบวมสน าตาลถงสด า แอสโคมาตาแบบแอโพทเซยกลมจนถงบดเบยว ขอบหยกเปนฟลลเดยสน า

ตาล ขอบสเดยวกบทลลส ไมมกาน กระจายบนทลลส หรออยรวมกนเปนกลม แบบเลคาโนรน แอสคส รป

กระบอง

ภาพท 4.62 Heterodermia lepidota Swinscow & Krog., scale bar 1 cm

Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H. Mayrhofer & Poelt

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวเทา มสาหรายสเขยว สกล Trebouxia เปนสวนประกอบ ไรซนสขาวถง

น าตาลแบบแตกแขนงพบบรเวณดานลางทลลสชวยใหทลลสยดตดแนนกบแหลงอาศย โลบแบนราบหรอ

โคงนนเลกนอยผวเรยบ แผเปนแนวยาวและแตกแขนงอยางอสระ โลบขนาดเลกปกคลมดวยผลกแคลเซยม

ออกซาเลทบนแผนและทขอบโลบ ซอรเดยสขาวจ านวนมากบรเวณกลางโลบ แอสโคมาตาแบบแอโพ

ทเซยมรปถวยขนาดเลก พกนเดยมฝงตวโผลเหนอทลลส พกนดโอสปอรรปเขม พบสาร skyrin การทดสอบ

สผวทลลส (K+) เหลอง

 

 

 

 

 

 

 

 

59

ภาพท 4.63 Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H. Mayrhofer & Poelt., scale bar 1 cm

Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาขาวถงขาวอมเหลอง พบสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปน

สวนประกอบ ยดตดกบทเกาะอาศยดวยไรซนสน าตาลหรอด าโลบเรยวยาวแตกกงแบนแขงกระดาง รปใบ

พาย ยกตวสงเหนอเปลอกไมเลกนอย เจรญเปนอสระ ซอรเดยสขาวรมขอบและตรงกลางโลบ ไรซนส

น าตาลหรอด า พบสาร atranorin, fatty acid, และ zeorin การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลองและ

เมดลลา (K+) เหลอง

ภาพท 4.64 Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

60

Physcia sorediosa (Vain.)Lynge.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาขาวถงขาวอมเหลอง พบสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปน

สวนประกอบ โลบเรยวยาวแตกกงชดกนรปใบพาย ซอรเดยสขาวตรงกลางโลบ ผวดานโลบลางสด าหรอด า

เทาไรซนสน าตาลหรอด า พบสาร atranorinและ zeorin การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลองและ เมดล

ลา (K+) เหลอง

ภาพท 4.65 Physcia sorediosa (Vain.) Lynge., scale bar 1 cm

Pyxine coccifera (Fee) Nyl.

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ โลบเจรญ

อยางอสระไมสมมาตร เกดทผวแตกออกเปนแนวยาวไมแนนอน ซอรเดยสแดงกลมขนาดเลกเปนปยฟพบท

ผวและทขอบโลบ ผวลางทลลสสขาวถงน าตาลไมเปนมนเงา ไรซนสขาวถงด าแบบแตกแขนงพบบรเวณ

ดานลางทลลส พบสาร atranorin, zeorin และ pigment purple

ภาพท 4.66 Pyxine coccifera (Fee) Nyl., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

61

Pyxine cocoes (Swartz) Nyl.

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทา มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ เจรญอยาง

อสระไมสมมาตรขนาด ยดเกาะแหลงอาศยแนบแนนดวยไรซนสด าแบบเสนเดยว โลบแบนราบหรอโคงนน

เลกนอยผวเรยบ แผเปนแนวยาวและแตกแขนงอยางอสระ ผวโลบปกคลมดวยแคลเซยมออกซาเลท ซโด

ไซฟเลเกดกระจายทวทงบนแผนและทขอบโลบ ซอลาเรยเปนกลมสขาวจ านวนมาก ไรซนสขาวถงน าตาล

แบบแตกแขนงพบบรเวณ ดานลางทลลส พบสาร atranorin, fatty acid, lichexanthone, zeorin การ

ทดสอบสทลลส (UV+) เหลอง

ภาพท 4.67 Pyxine cocoes (Swartz) Nyl., scale bar 1 cm

Pyxine consocians Vain.

ทลลสแบบโฟลโอส สเทาถงเทาอมเขยว มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบไม

เปนเงามน เจรญอยางอสระไมสมมาตร ผวลางทลลสสขาวถงด าไมเปนมนเงา ไรซนสขาวถงน าตาลแบบ

แตกแขนงพบบรเวณดานลางทลลส โลบแบนราบผวเรยบแผเปนแนวยาวปกคลมดวยแคลเซยมออกซาเลท

ซโดไซฟลเลแตกระแหงเกดบนผวและทขอบโลบ พบสาร fatty acid, norstictic acid และ zeorin การ

ทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง–แดงและ เมดลลา (K+) เหลอง

ภาพท 4.68 Pyxine consocians Vain., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

62

Pyxine katendei Swinscow & Krog

ทลลสแบบโฟลโอส สเขยวอมเทามสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ เจรญอยาง

อสระไมสมมาตร แผไมเปนระเบยบ โลบแบนราบและโคงนนแผตามแนวยาวมสด าหรอสน าตาลทตรงปลาย

ซอรเดยเปนเมดกลมสขาว เทา และเทาอมเหลอง ทกลางของทลลส พบสาร atranorin, fatty acid,

lichexanthon, zeorin และ pigment purple การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลองและ (UV+) เหลอง

ภาพท 4.69 Pyxine katendei Swinscow & Krog., scale bar 1 cm

Pyxine maculata Swinscow & Krog

ทลลสแบบโฟลโอส สขาวอมเทาถงสเทา มสาหรายสเขยวสกล Trebouxia เปนสวนประกอบ

ผวทลลสพบผลกแคลเซยมออกซาเลท โลบแคบเรยวยาว เจรญแยกอสระ ไรซนสขาวถงสน าตาลบรเวณชน

ผวลาง ซอรเดยสขาวอมเหลอง ชนผวลางสขาวถงสน าตาลเขม พบสาร atranorin acid และ pigment

การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง

ภาพท 4.70 Pyxine maculata Swinscow & Krog., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

63

Family Pyrenulaceae

Pyrenula anomala (Ach.) A. Massal.

ทลลสแบบครสโตส มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปนสวนประกอบสเหลองถงน าตาล

อมเหลอง สวนใหญผวเรยบสะทอนแสง แอสโคมาตาแบบเพอรทเซยสด าฝงตวใตผวทลลส สวนใหญเจรญ

รวมกนเปนกลมในเนอเยอสโตรมาแผกระจาย ยกตวเหนอทลลสเลกนอย เอกซเปลสด าแอสคสรปกระบอง

แอสโคสปอรสน าตาล ทรงกระบอก แบบผนงกนตามขวาง 2-3 ผนงกน การทดสอบสผวบนทลลส (K+)

เหลองและ (UV+) เหลอง

ภาพท 4.71 Pyrenula anomala (Ach.) A. Massal., scale bar 1 cm

Pyrenula macrocarpa A. Massal.

ทลลสแบบครสโตส มสาหรายสเขยวสกล Trenthepholia เปนสวนประกอบสเขยวถงน าตาลอม

เหลอง สวนใหญผวเรยบ สะทอนแสง แอสโคมาตาแบบเพอรทเซย สด า ทรงครงวงกลม ทลลสขนมาคลมเพ

อรธเซยเกอบถงชองปลอยสปอร อาจยกตวเหนอทลลสเลกนอย สวนใหญเจรญรวมกนเปนกลม เอกซเปลส

ด า แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรสน าตาลทรงกระบอก แบบผนงกนตามขวาง 2-3 ผนงกน ปลายแอสโค

สปอรนนเลกนอย เซลลรปทรงกลม หรอหกเหลยม การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง และ (UV+)

เหลอง

ภาพท 4.72 Pyrenula macrocarpa A. Massal., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

64

Pyrenula subaculatalis Upreti

ทลลสแบบครสโตส สเขยวเหลอง มสาหรายสเขยวสกล Trenthepholia เปนสวนประกอบ สวน

ใหญผวเรยบสะทอนแสง แอสโคมาตาแบบเพอรทเซยสด าทรงครงวงกลม ยกตวเหนอทลลส สวนใหญเจรญ

รวมกนเปนกลม เอกซเปลสด า ชนไฮมเนยมใสสรางหยดน ามนจ านวนมาก แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอร

สน าตาล ทรงกระบอก แบบผนงกนตามขวาง 2–3 ผนงกน การทดสอบสผวบนทลลส (K+) เหลอง และ

(UV+) เหลอง

ภาพท 4.73 Pyrenula subaculatalis Upreti., scale bar 1 cm

Family Thelotremataceae

Diplotomma sp.

ทลลสแบบครสโตส สเทาถงเทาอมเขยว ผวเปนเงา แตกเปนรองรางแห แอสโคมาตาแบบเพอร

ทเซยรปตม ฝงจมในทลลส สเดยวกบสของทลลส แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรสใส ทรงร จ านวน 8

แอสโคสปอร/แอสคส พบสาร Protocetraric acid การทดสอบสผวบนทลลส (K-) (C-) (UV-)

ภาพท 4.74 Diploschistes sp., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

65

Family Trypetheliaceae

Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวเหลอง ผวเรยบถงขรขระ มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบเพอรทเซยทรงครงวงกลม สด า ฝงตวอยในเนอเยอสโตรมาสเหลองสม โดย

ยกตวโดดเดนเหนอผวทลลส เจรญเปนระเบยบเรยงเปนแถวยาว หรอกระจายเดยวๆ บางครงอยเปนกลม

อาจพบฝนผงสเหลองสมกระจายบนผวทลลสจ านวนมาก ชองเปดแคบอยดานบน เอกซเปล สด า สมบรณ

ชนไฮมเนยม ประกอบดวยเสนใยพาราไฟซสเทยม สรางหยดน ามน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส

ทรงกระบอก แบบมรฟอรม พบสาร parietin และ lichexanthone การทดสอบสผวบนทลลส (K+) มวง,

(KC+) มวง และ (UV+) สม

ภาพท 4.75 Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr., scale bar 1 cm

Trypethelium eluteriae Spreng.

ทลลสแบบครสโตส สเหลองเขยว ผวเรยบถงขรขระ มสาหรายสเขยวสกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบเพอรทเซย ทรงครงวงกลม สด า ฝงตวอยในเนอเยอสโตรมาสเหลอง โดยยก

ตวโดดเดนเหนอผวทลลส เจรญเปนระเบยบเรยงเปนแถวยาว สวนใหญเปนกลม อาจกระจายเดยวๆ

บางครง อาจพบฝนผงสเหลองสม กระจายบนผวทลลสจ านวนมาก ผนงเพอรทเซยสมบรณ ชองเปดแคบ

ชนไฮมเนยมประกอบดวยเสนใยพาราไฟซสเทยม สรางหยดน ามน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใส

ทรงกระบอกแบบมผนงกนตามขวาง 11-15 ผนงกน พบสาร parietin, lichexanthone การทดสอบสผว

บนทลลส (K+) มวง, (KC+) มวง และ (UV+) สม

 

 

 

 

 

 

 

 

66

ภาพท 4.76 Trypethelium eluteriae Spreng., scale bar 1 cm

Trypethelium indutum Stirt.

ทลลสแบบครสโตส สเหลองเขยว ผวเรยบถงขรขระ มสาหรายสเขยว สกล Trenthepholia เปน

สวนประกอบ แอสโคมาตาแบบเพอรทเซย ทรงครงวงกลม สด า โดยยกตวโดดเดนเหนอผวทลลส เจรญเปน

ระเบยบ เรยงเปน แถวยาว หรอกระจายเดยวๆแอสคส รปกระบอง แอสโคสปอร ใส ทรงกระบอก แบบม

ผนงกนตามขวาง 13-20 ผนงกน

ภาพท 4.77 Trypethelium indutum Stirt., scale bar 1 cm

 

 

 

 

 

 

 

 

67

Trypethelium nigroporum Makhija & Patw.

ทลลสแบบครสโตส สเขยวมะกอกถงเขยวเหลอง สวนใหญผวเรยบ มสาหรายสเขยว สกล

Trenthepholia เปนสวนประกอบ แอสโคมาตาแบบเพอรทเซย ทรงครงวงกลม สด า ฝงตวอยในเนอเยอส

โตรมาสด า โดยยกตวโดดเดนเหนอผวทลลส เจรญตวแบบเดยวหรอแบบกลมกระจายทวทลลส ชองเปด

แคบอยดานบน แอสคสรปกระบอง แอสโคสปอรใสทรงกระบอก แบบมผนงกนตามขวาง 5-7 ผนงกน พบ

สาร parietinและ lichexanthone

ภาพท 4.78 Trypethelium nigroporum Makhija & Patw., scale bar 1 cm

4.2.1 กลมไลเคนทพบบนเปลอกไมของพนทศกษาในปาชมชนนครชยบรนทร

เมอท าการแบงไลเคนออกเปน 3 กลม ตามการเจรญเตบโตของไลเคน พบวา ไลเคนในกลมครส

โตส พบมากทสด รองลงมากลมฟอลโอส และกลมฟรตโคส ตามล าดบ (ภาพท 4.79) จะพบวาในจงหวด

นครราชสมาพบไลเคนไดหลายชนดมากทสด (30 ชนด) รองลงมาคอจงหวดชยภม (18 ชนด) จงหวด

บรรมย (11 ชนด) และจงหวดสรนทร (9 ชนด) ซงเปนจงหวดทพบทงกลมฟอลโอส และกลมครสโตส ใน

ปรมาณทเทากน สวนจงหวดทพบไลเคนในกลมฟรตโคส คอ จงหวดนครราชสมา

 

 

 

 

 

 

 

 

68

ภาพท 4.79 จ านวนไลเคนบนตนไมทท าการศกษาในแตละพนท

4.2.2 ชนดของไลเคนทพบบนเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร

ความหลากหลายของไลเคนทพบมากทสด คอ ทในปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทร

ทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา สวนในปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.

สรนทร พบความหลากหลายของไลเคนไดนอยทสด สกลทพบไลเคนไดมากทสดอยในวงศ Physciaceae

พบมากทสด รองลงมาคอ Graphidaceae พบไลเคนอยในวงศ เพยง 1 สกลเทานน Chrysothricaceae,

Coenogoniaceae, Letrouitiaceae, Thelotremataceae สวนสกลทพบไดทวไปในปาชมชน ไดแก

Graphis, Lecanora, และ Pyxine เปนตน ไลเคนชนด Chrysothrix candelaris (L.) Laundon พบได

4 ปาชมชน มไลเคนบางชนดทพบไดเพยง 1 แหง เชน ไลเคน Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H.

Mayrhofer & Poelt พบทปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว

จ.นครราชสมา เปนไลเคนทมความถสงมากซงพบไดทวไปในบรเวณนน และ ไลเคนชนด Usnea

perhispidella J. Steiner, Sber. เปนไลเคนทพบไดโดยทวไปในบรเวณเขตทมอากาศเยน บรสทธหรอ

บรเวณทไมคอยมมลพษทางอากาศ พบไดท ปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว

อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา (ตารางท 4.4)

0

5

10

15

20

25

30

35

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

จ านว

นชนด

ไลเค

น

พนทท าศกษา

Fruticose

Foliose

Crustose

 

 

 

 

 

 

 

 

69

ตารางท 4.4 ชนดของไลเคนบนเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร

ชนด

พนทในการเกบตวอยาง

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

Arthonia cinnabarina (DC.) Wallr. √

Arthonia sp.

√

Arthopyrenia consobriana (Nyl.) Mull. Arg. √

Chrysothrix candelaris (L.) Laundon √ √ √ √

Chapsa sublilacina (Ellis & Everhart) Sipman & Lücking

√

Dyplolabia afzelii (Ach.) Massal.

√

Fissurina cingalina (Nyl.) Staiger √ √

Glyphis scyphulifera (Ach.) Staiger

√

Graphis caesiocarpa Redinger √ √

Graphis furcata Fée √

Graphis immersella Müll. Arg.

√

Graphis kakaduensis A.W.Archer,

√ √

Graphis kelungana Zahlbr

√

Graphis leprographa Nyl.

√

Graphis longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh √ √

Phaeographina reticulata (Fee) Mull.Arg. √

Dimerella lutea √

Lecanora argentata (Ach.) Degel. √

Lecanora cenisia Ach. √

Lecanora helva Stizenb. √ √

Lecanora lacteola Müll. Arg. √

Letrouitia leprolyta (Nyl.) Hafellner √

Parmotrema dilatatum (Vain.) Hale √

Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale √ √

 

 

 

 

 

 

 

 

70

ตารางท 4.4 ชนดของไลเคนบนเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนครชยบรนทร

ชนด

พนทในการเกบตวอยาง

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale √

√

Usnea perhispidella J.Steiner, Sber. √

Amandinea punctata (Hoffm.) Coppins & Scheid.

√

Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi

√

Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi √

Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem. √ √ √

Heterodermia lepidota Swinscow & Krog

√

Hyperphyscia adglutinata (Flörke) H. Mayrhofer & Poelt √

Physcia caesia (Hoffm.) Hampe ex Fürnr. √

√

Physcia sorediosa (Vain.) Lynge. √

Pyxine coccifera (Fee) Nyl. √

√

Pyxine cocoes (Swartz) Nyl.

√

Pyxine consocians Vain. √ √

Pyxine katendei Swinscow & Krog √ √

Pyxine maculata Swinscow & Krog

√

Pyrenula anomala (Ach.) A. Massal. √

Pyrenula macrocarpa A. Massal. √

Pyrenula subaculatalis Upreti

√

Diploschistes sp. √

Laurera benguelensis (Mull. Arg.) Zahlbr.

√ √ √

Trypethelium eluteriae Spreng. √

√ √

Trypethelium indutum Stirt.

√

Trypethelium nigroporum Makhija & Patw.

√ √

 

 

 

 

 

 

 

 

71

4.2.3 ชนดตนไม ความเปนกรดดางและเปอรเซนตความชนของเปลอกไมในแตละพนทปาชมชนนคร

ชยบรนทร

รายชอตนไมในพนททท าการศกษาในแตละปาชมชนของเขตนครชยบรนทร ทไดท าการเกบ

ตวอยางไลเคน หาความถของไลเคน เกบตวอยางเปลอกไมเพอน ามาศกษาหาคาความเปนกรด-ดาง และ

เปอรเซนตความชนของเปลอกไม แสดงในตาราง ซงตารางท 4.5 รายชอตนไมในปาชมชนบานซบไทรทอง

หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา ตารางท 4.6 รายชอตนไมในปาชมชนโนน

ส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต จ.ชยภม ตารางท 4.7 รายชอตนไมในปาชมชนปาเขา

องคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย และตารางท 4.8 รายชอตนไมในปาชมชน

อาลอ หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.สรนทร

ความถของตนไมทพบมากทสดในทกพนททท าการศกษาในปาชมชน คอ ตนเตง (Shorea

obtusa Wall. ex Blume) และในปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว

จ.นครราชสมา พบตนเตงมากทสด (8 ตน)

เสนรอบวงของตนไมในแตละพนททท าการศกษามคาแตกตางกน มคาเสนรอบวงของตนไมอย

ระหวาง 50 - 145 เซนตเมตร ซงเสนรอบวงของตนไมทมขนาดใหญทสด 145 เซนตเมตร คอ ตนสกทอง

(Tectona grandis L.) พบในปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต จ.ชยภม สวน

เสนรอบวงของตนไมทนอยทสด 50 เซนตเมตร ไดแก ตนเตง และตนสาธร (Millettia leucantha Kurz)

พบในปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา สวนตนยอ

ปา (Morinda coreia Buch.Ham.) พบในปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต

จ.ชยภม

ความเปนกรดดางของเปลอกไม มคาเฉลยอยในชวง 3.6–6.1 ซงคาความเปนกรดดางของ

เปลอกไมทนอยทสด (3.6) พบท ตนตนเปด (Alstonia scholaris R. Br.) ในปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ

ต.นาด อ.เมองจ.สรนทร และคา pH ของเปลอกไมทสงทสด (6.1) พบท ตนเหมอดโลด (Aporosa villosa

(Wall. ex Lindl.) Baill.) ในปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย

เปอรเซนตความชนของเปลอกไม มคาเฉลยอยในชวง 0.3–3.4 ซงคาเปอรเซนตความชนของ

เปลอกไมมคามากทสด (0.3) พบท ตนงวปา (Bombax insigne Wall.) ในปาชมชนปาเขาองคาร หมบาน

โคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย และคาเปอรเซนตความชนของเปลอกไม มคามากทสด (3.4)

 

 

 

 

 

 

 

 

72

พบท ตนรง (Shorea siamensis Miq.) ในปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.

วงน าเขยว จ.นครราชสมา

ความถของไลเคน อยในชวง 5-36 ในพนททท าการศกษา ซงพบวาความถของไลเคนทพบมาก

ทสด พบทตนเตง ในปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย ความถ

ของไลเคนทพบนอยทสด พบทตนยคาลป (Eucalyptus citriodora Hook) ในปาชมชนปาเขาองคาร

หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย และตนมะขามปอม (Phyllanthus emblica L.) ปา

ชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา

รวมจ านวนชนดตนไมทงหมดแตละชนดทท าการศกษาหาความถของไลเคนในพนทปาชมชนนคร

ชยบรนทร เพอหาคาเฉลยของ pH และคาเฉลยของเปอรเซนตความชนของเปลอกไมในแตละชนดตนไม

ซงพบวาคาเฉลยของ pH ของตวอยางตนไมแตละชนดมคาอยระหวาง 3.6-5.7 พบวาชนดตนไมทมคา pH

นอยทสดคอ ตนตนเปด (Alstonia scholaris R. Br.) สวนตนไมทคา pH สงทสดคอ ยคาลปตส และ

คาเฉลยของเปอรเซนตความชนของเปลอกไมอยระหวาง 0.5-2.35 ซงพบวาตนไมทมคาความชนของเปลอก

ไมต าทสด คอ ตนประด (Pterocarpus macrocarpus Kurz.) และตนไมทมคาเปอรเซนตความชนของ

เปลอกไมสงทสด คอ ตนเปลาใหญ (Croton roxburghii N.P. Balakr.) ดงตารางท 4.9

 

 

 

 

 

 

 

 

73

ตารางท 4.5 ชอตนไม ความเปนกรดดางและเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ในพนทปาชมชนจงหวด

นครราชสมา

ล ำดบ

ท

ชอตนไม เสนรอบวง pH %ความชน

ความถ

ชอวทยาศาสตร ชอพนบาน (ซม.) ไลเคน

1 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 55 4.85 1.5 8

2 Shorea siamensis Miq. รง 65 4.8 1.8 10

3 Dipterocarpus Obtusifolius Teijsm.ex Miq. เหยง 87 4.6 2 13

4 Phyllanthus emblica L. มะขามปอม 66 5.3 0.6 5

5 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 58 5.2 1.1 10

6 Shorea siamensis Miq. รง 56 5.6 1.2 8

7 Dipterocarpus intricatus Dyer ซาด 90 4.7 2.2 5

8 Shorea siamensis Miq. รง 77 5.08 1.7 9

9 Shorea siamensis Miq. รง 63 4.57 3.4 12

10 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 60 5.8 2.7 10

11 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 68 4.5 2.5 23

12 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 80 4.8 1.6 18

13 Sindora siamensis Teijsm. ex Miq. มะคาแต 65 6.02 1.8 20

14 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 79 5.5 2.3 11

15 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 50 5.32 1.7 8

16 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 55 4.37 0.6 15

17 Cassia fistula L. คณ 52 4.9 1.5 16

18 Shorea siamensis Miq. รง 58 4.6 1.8 8

19 Maerua siamensis (Kurz.) Pax แจง 65 5.3 2.2 21

20 Millettia leucantha Kurz สาธร 50 5.2 1.6 13

 

 

 

 

 

 

 

 

74

ตารางท 4.6 ชอตนไม ความเปนกรดดางและเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ในพนทปาชมชนจงหวด

ชยภม

ล าดบท ชอตนไม

เสนรอบวง pH %ความชน

ความถ

ชอวทยาศาสตร ชอพนบาน (ซม.) ไลเคน

1 Lagerstroemia floribunda Jack ตะแบกนา 102 4.37 1.5 28

2 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 56 3.98 1.2 29

3 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 84 4.13 0.6 17

4 Tectona grandis Linn สกทอง 145 5.24 2.3 15

5 Eucalyptus citriodora Hook ยคาลปตส 55 4.28 1.5 15

6 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 64 5.1 2.3 14

7 Shorea siamensis Miq. รง 67 4.21 2 18

8 Bombax insigne Wall. งวปา 82 5.1 1.4 11

9 Syzygium cumini (L.) Skeels หวา 73 5.46 1.8 10

10 Canarium subulatum Guillaumin. ตนมะกอก

เกลอน 108 5.31 1.5 11

11 Croton roxburghii N.P.Balakr. เปลาใหญ 96 4.29 2.2 16

12 Dipterocarpus Obtusifolius Teijsm.ex Miq.

เหยง 65 4.2 1.9 15

13 Morinda coreia Buch.Ham. ยอปา 50 4.32 1.6 16

14 Dipterocarpus intricatus Dyer ซาด 114 4.25 2.6 13

15 Gluta usitata (Wall.) Ding Hou รกใหญ 86 5.4 2.3 17

16 Cratoxylum formosum (Jack.) Dyer. ตว 61 3.9 0.8 20

17 Reronia limonia (Linn.) Swingle. มะขวด 58 4.5 1.3 21

18 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 69 4 1.5 18

19 Schleichera oleosa (Lour.) Oken ตะครอ 60 4.8 2.1 12

20 Cassia fistula L. คณ 64 4.25 2.7 10

 

 

 

 

 

 

 

 

75

ตารางท 4.7 ชอตนไม ความเปนกรดดางและเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ในพนทปาชมชนจงหวด

บรรมย

ล าดบ

ท

ชอตนไม เสนรอบวง pH

%

ความชน

ความถ

ชอวทยาศาสตร ชอพนบาน (ซม.) ไลเคน

1 Eucalyptus citriodora Hook ยคาลปตส 90 5.5 1.1 5

2 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 78 4.2 2.4 26

3 Shorea siamensis Miq. รง 75 4.6 0.4 20

4 Hydnocarpus anthelminthicus Pierre ex

Laness. กะเบา 89 5.2 1.6 15

5 Bombax valetonii Hochr. แดง 84 4.7 1.5 25

6 Spondias pinnata Kurz. มะกอก 90 4.5 1.8 21

7 Bombax insigne Wall. งวปา 67 4.6 0.3 30

8 Syzygium cumini (L.) Skeels หวา 76 4.9 0.9 16

9 Buchanania reticulata Hance มะมวงหวแมลงวน 78 5.3 1.5 9

10 Croton roxburghii N.P.Balakr. เปลาใหญ 56 6 2.5 10

11 Dipterocarpus Obtusifolius Teijsm.ex Miq. เหยง 89 5.6 0.4 14

12 Phyllanthus emblica L. มะขามปอม 101 4.7 1.4 25

13 Quercus kerrii var.kerrii กอแพะ 63 4.2 1.8 23

14 Aporosa villosa (Wall. ex Lindl.) Baill. เหมอดโลด 93 6.1 1.4 8

15 Dipterocarpus intricatus Dyer ซาด 88 4 1.6 30

16 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 55 5.5 2.3 27

17 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 62 4.8 2.2 36

18 Cassia fistula L. คณ 52 5.6 2.8 18

19 Vitex glabrata R. Br. ไขเนา 60 4.2 1.5 15

20 Bombax insigne Wall. งวปา 55 5.25 1.2 10

 

 

 

 

 

 

 

 

76

ตารางท 4.8 ชอตนไม ความเปนกรดดางและเปอรเซนตความชนของเปลอกไม ในพนทปาชมชนจงหวด

สรนทร

ล าดบ

ท

ชอตนไม เสนรอบวง pH

%

ความชน

ความถ

ชอวทยาศาสตร ชอพนบาน (ซม.) ไลเคน

1 Quercus kerrii var.kerrii กอแพะ 115 4.37 1.4 28

2 Pterocarpus macrocarpus Kurz. ประด 95 4.5 0.5 10

3 Tectona grandis Linn สกทอง 100 3.9 1.6 17

4 Eucalyptus citriodora Hook ยคาลปตส 56 5.7 1.3 6

5 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 83 4.2 1.1 19

6 Shorea siamensis Miq. รง 58 4.13 1.8 15

7 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 73 4.3 2.3 15

8 Spondias pinnata Kurz. มะกอก 83 4.7 2.4 10

9 Bombax insigne Wall. งวปา 68 4.2 2.1 17

10 Alstonia scholaris R. Br. ตนเปด 64 3.6 1.5 13

11 Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 78 4.1 1.3 16

12 Shorea siamensis Miq. รง 73 4.2 2.8 22

13 Syzygium cumini (L.) Skeels หวา 57 4.5 0.6 18

14 Dipterocarpus Obtusifolius Teijsm.ex Miq. เหยง 68 5.2 1.3 12

15 Phyllanthus emblica L. มะขามปอม 85 4.9 1.4 10

16 Quercus kerrii var.kerrii กอแพะ 101 5.1 1.9 17

17 Cratoxylum formosum (Jack.) Dyer. ตว 88 4.85 0.7 28

18 Reronia limonia (Linn.) Swingle. มะขวด 70 5.23 1.3 11

19 Sindora siamensis Teijsm. ex Miq. มะคาแต 69 4.54 1.3 23

20 Schleichera oleosa (Lour.) Oken ตะครอ 62 4.82 0.8 20

 

 

 

 

 

 

 

 

77

ตารางท 4.9 ตนไมทพบทงหมดในพนทเขตปาชมชนนครชยบรนทร ชอตนไม

กรดดาง %ความชน ชอวทยาศาสตร ชอพนบาน

Alstonia scholaris R. Br. ตนเปด 3.60* 1.50*

Aporosa villosa (Wall. ex Lindl.) Baill. เหมอดโลด 6.10* 1.40*

Bombax insigne Wall. งวปา 4.79 ± 0.48 1.25 ± 0.74

Bombax valetonii Hochr. แดง 4.70* 1.50*

Buchanania reticulata Hance มะมวงหวแมลงวน 5.30* 1.50*

Canarium subulatum Guillaumin. ตนมะกอกเกลอน 5.31* 1.50*

Cassia fistula L. คณ 4.92 ± 0.68 2.33 ± 0.72

Cratoxylum formosum (Jack.) Dyer. ตว 4.38 ± 0.67 0.75 ± 0.07

Croton roxburghii N.P.Balakr. เปลาใหญ 5.15 ± 1.21 2.35 ± 0.21

Dipterocarpus intricatus Dyer ซาด 4.32 ± 0.35 2.13 ± 0.50

Dipterocarpus Obtusifolius Teijsm.ex Miq. เหยง 4.9 ± 0.62 1.40 ± 0.73

Eucalyptus citriodora Hook ยคาลปตส 5.7 ± 0.77 1.3 ± 0.20

Gluta usitata (Wall.) Ding Hou รกใหญ 5.40* 2.30*

Hydnocarpus anthelminthicus Pierre ex Laness. กะเบา 5.20* 1.60*

Lagerstroemia floribunda Jack ตะแบกนา 4.37* 1.50*

Maerua siamensis (Kurz.) Pax แจง 5.30* 2.20*

Millettia leucantha Kurz สาธร 5.20* 1.60*

Morinda coreia Buch.Ham. ยอปา 4.32* 1.60*

Phyllanthus emblica L. มะขามปอม 4.97 ± 0.31 1.13 ± 0.46

Pterocarpus macrocarpus Kurz. ประด 4.50* 0.50*

Quercus kerrii var.kerrii กอแพะ 4.56 ± 0.48 1.70 ± 0.26

Reronia limonia (Linn.) Swingle. มะขวด 4.87 ± 0.52 1.30 ± 0.00

Schleichera oleosa (Lour.) Oken ตะครอ 4.81 ± 0.01 1.45 ± 0.92

Shorea obtusa Wall. ex Blume เตง 4.70 ± 0.59 1.73 ± 0.66

Shorea siamensis Miq. รง 4.64 ± 0.47 1.88 ± 0.86

Sindora siamensis Teijsm. ex Miq. มะคาแต 5.28 ± 1.05 1.55 ± 0.35

Spondias pinnata Kurz. มะกอก 4.60 ± 0.14 2.10 ± 0.42

Syzygium cumini (L.) Skeels หวา 4.95 ± 0.48 1.10 ± 0.62

Tectona grandis Linn สกทอง 4.57 ± 0.95 1.95 ± 0.49

Vitex glabrata R. Br. ไขเนา 4.20* 1.50*

*มเพยงตนไมเพยงตนเดยวทพบในพนทส ารวจ

 

 

 

 

 

 

 

 

78

4.2.4 ปจจยทางกายภาพ

การเกบขอมลของอณหภมและปรมาณน าฝน ในชวงเดอนมกราคม ถง สงหาคม 2556

มอณหภมเฉลย อยระหวาง 23.7-42.7 องศาเซลเซยส ซงอณหภมมคาต าสดอยในเดอนมกราคม (23.7 ◦C)

และอณหภมทมคาสงสดอยในเดอนเมษายน (42.7 ◦C) ในขณะทปรมาณความชนในอากาศ อยระหวาง

68-84% มลลเมตร ซงปรมาณความชนในอากาศมคาต าทสดอยในเดอนเมษายน (68%) และปรมาณ

ความชนในอากาศคาสงทสดอยในเดอนสงหาคม (84%) ซงแสดงขอมลปจจยทางกายภาพของอณหภมและ

ปรมาณความชนในอากาศในแตละพนท ไดแก จงหวดนครราชสมา (ภาพท 4.80) จงหวดชยภม (ภาพท

4.81) จงหวดบรรมย (ภาพท 4.82) และจงหวดสรนทร (ภาพท 4.83) ตามล าดบ

จงหวดนครราชสมา ตงแตเดอนมกราคมถงสงหาคม อณหภม มคาระหวาง 23.7-30.3 องศา

เซลเซยส และปรมาณความชนในอากาศ มคาระหวาง 68-81% ดงภาพท 4.80

ภาพท 4.80 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในปาชมชนจงหวดนครราชสมา

6264666870727476788082

0

5

10

15

20

25

30

35

มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฏาคม สงหาคม

ความ

ชน (%

)

อณหภ

ม (C

)

เดอน อณหภมเฉลย (°C) ความชน (%)

 

 

 

 

 

 

 

 

79

จงหวดชยภม ตงแตเดอนมกราคมถงสงหาคม อณหภม มคาระหวาง 23.9-30.2องศาเซลเซยส

และปรมาณความชนในอากาศ มคาระหวาง 74-84% ดงภาพท 4.81

ภาพท 4.81 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในจงหวดชยภม

จงหวดบรรมย ตงแตเดอนมกราคมถงสงหาคม อณหภม มคาระหวาง 31.2-42.7 องศาเซลเซยส และ

ปรมาณความชนในอากาศ มคาระหวาง 69-79% ดงภาพท 4.82

ภาพท 4.82 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในจงหวดบรรมย

64

66

68

70

72

74

76

78

80

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฏาคม สงหาคม

ความ

ชน (%

)

อณหภ

ม (C

)

เดอน

อณหภมเฉลย (°C) ความชน (%)

70

72

74

76

78

80

82

84

86

0

5

10

15

20

25

30

35

มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฏาคม สงหาคม

ความ

ชน (%

)

อณหภ

ม (C

)

เดอน

อณหภมเฉลย (°C) ความชน (%)

 

 

 

 

 

 

 

 

80

จงหวดสรนทร ตงแตเดอนมกราคมถงสงหาคม อณหภม มคาระหวาง 32.5-42.0 องศา

เซลเซยส และปรมาณความชนในอากาศ มคาระหวาง 69-78% ดงภาพท 4.83

ภาพท 4.83 คาอณหภมและปรมาณความชนในอากาศในจงหวดสรนทร

4.2.5 ทศทางทพบไลเคนบนตนไมในแตละปาชมชนนครชยบรนทร

ปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา

พบไลเคนมากในทศตะวนออก สวนปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต

จ.ชยภม ทศตะวนออกเฉยงเหนอพบไลเคนมาก ในขณะทปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน

ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย พบไลเคนมากทงในทศตะวนออกและทศตะวนตกเฉยงเหนอ และปาชมชน

อาลอ หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.สรนทร พบไลเคนในทศเหนอมากทสด (ภาพท 4.84)

ภาพท 4.84 ทศทางทพบไลเคนบนตนไมในแตละปาชมชนนครชยบรนทร

64

66

68

70

72

74

76

78

80

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฏาคม สงหาคม

ความ

ชน (%

)

อณหภ

ม (C

)

เดอน อณหภมเฉลย (°C) ความชน (%)

0

5

10N

NE

E

SE

S

SW

W

NW

1) ปาชมชนบานซบไทรทอง

0

5

10N

NE

E

SE

S

SW

W

NW

2) ปาชมชนโนนส าราญ

0

2

4N

NE

E

SE

S

SW

W

NW

3) ปาชมชนปาเขาองคาร

0

5N

NE

E

SE

S

SW

W

NW

4) ปาชมชนอาลอ

 

 

 

 

 

 

 

 

81

4.2.6 ความหลากหลายของไลเคนบนตนไมในปาชมชนนครชยบรนทร

คาความหลากหลายของไลเคนโดยการใชวธของ Shannon–Weiner diversity index พบวา

ความหลากหลายของไลเคนทพบมากทสด อยในปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว

อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา รองลงมาปาชมชนโนนส าราญ หมบานโนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต

จ.ชยภม ปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.นางรอง จ.บรรมย และปาชมชนอาลอ

หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.สรนทร ตามล าดบ สวนคา evenness พบวาปาชมชนทง 4 พนท มคา

ใกลเคยงกน และคา species richness พบวาไลเคนบนเปลอกไมทพบมากทสด ในปาชมชนบานซบไทร

ทอง หมบานซบไทรทอง ต.วงน าเขยว อ.วงน าเขยว จ.นครราชสมา รองลงมาปาชมชนโนนส าราญ หมบาน

โนนส าราญ ต.บานไร อ.เทพสถต จ.ชยภม ปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ต.สะเดา อ.

นางรอง จ.บรรมย และปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ ต.นาด อ.เมอง จ.สรนทร ตามล าดบ (ตารางท 4.10

และภาพท 4.85)

ตารางท 4.10 Shannon’s diversity index, evenness และ species richness ของไลเคนทงหมดบน

ตนไมในแตละพนท

พนทศกษา Diversity index (H') Evenness Species richness

นครราชสมา 3.31 0.97 30

ชยภม 2.81 0.97 18

บรรมย 2.35 0.98 12

สรนทร 2.26 0.98 9

 

 

 

 

 

 

 

 

82

1) Diversity index ของแตละพนทศกษา

2) Evenness ของแตละพนทศกษา

3) Species richness ของแตละพนท

ภาพท 4.85 Diversity index, evenness และ species richness ของไลเคนทงหมดในแตละพนท

0

1

2

3

4

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

Dive

rsity

inde

x (H

')

พนทศกษา

0

0.2

0.4

0.6

0.8

1

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

Even

ness

พนทศกษา

0

5

10

15

20

25

30

35

นครราชสมา ชยภม บรรมย สรนทร

Spec

ies r

ichne

ss

พนทศกษา

 

 

 

 

 

 

 

 

83

4.2.7 ความสมพนธระหวางไลเคน species richness และปจจยสงแวดลอม

การวเคราะหการถดถอย เปนการศกษาความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตวทมความสมพนธใน

ลกษณะเชงเสนซงตวแปรทไดท าการหาความสมพนธ ไดแก ความสงจากระดบน าทะเล อณหภมในอากาศ

ความชนในบรรยากาศ เสนรอบวงของตนไม ความเปนกรดดางของเปลอกไม และเปอรเซนตความชนของ

เปลอกไม กบความมากชนดของไลเคน ดงภาพท 4.86-4.91

ภาพท 4.86 ความสมพนธระหวาง species richness และความสงจากระดบน าทะเล

ภาพท 4.87 ความสมพนธระหวาง species richness และอณหภมในอากาศ

y = 0.0632x - 11.504 R² = 0.9708

0

10

20

30

40

0 100 200 300 400 500 600 700Spec

ies r

ichne

ss

ความสงจากระดบน าทะเล (เมตร)

y = -1.3031x + 60.52 R² = 0.7036

0

10

20

30

40

0 10 20 30 40 50

Spec

ies r

ichne

ss

อณหภม (C)

 

 

 

 

 

 

 

 

84

ภาพท 4.88 ความสมพนธระหวาง species richness และเปอรเซนตความชนในบรรยากาศ

ภาพท 4.89 ความสมพนธระหวาง species richness และเสนรอบวงของตนไม

ภาพท 4.90 ความสมพนธระหวาง species richness และ pH ของเปลอกไม

y = 1.1981x - 71.726 R² = 0.1839

0

10

20

30

40

71 72 73 74 75 76 77 78 79 80Sp

ecie

s rich

ness

ความชนในบรรยากาศ (%)

y = -1.3274x + 115.23 R² = 0.7447

0

5

10

15

20

25

30

35

0 20 40 60 80 100

Spec

ies r

ichne

ss

เสนรอบวงตนไม (ซม.)

y = 19.481x - 75.914 R² = 0.3125

0

5

10

15

20

25

30

35

4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 5 5.1

Spec

ies r

ichne

ss

pH

 

 

 

 

 

 

 

 

85

ภาพท 4.91 ความสมพนธระหวาง species richness และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม

y = 51.895x - 67.664 R² = 0.798

0

5

10

15

20

25

30

35

0 0.5 1 1.5 2Sp

ecie

s rich

ness

ความชนของเปลอกไม

 

 

 

 

 

 

 

 

86

บทท 5

สรปผลการวจย

5.1 ความหลากหลายของไลเคนบนหน

จากการศกษาความหลากชนดของไลเคนบนหนบรเวณโบราณสถานนครชยบรนทร ไดแก จงหวด

นครราชสมา (ปราสาทพนมวน ปราสาทเมองแขก และปราสาทครบร) จงหวดชยภม (ปรางคก กแดง และ

พระธาตบานแกง) จงหวดบรรมย (ปราสาทโคกงว ปราสาทหนองหงส และปราสาทเมองตา) และจงหวด

สรนทร (ปราสาทตาเมอน ปราสาทศขรภม และปราสาทเมองท) โดยเกบตวอยางไลเคนบนโบราณสถานท

มไลเคนขนปกคลมแตกตางกน คอ บนหนทราย บนศลาแลง และบนอฐ พบความหลากชนดของไลเคนท

พบในโบราณสถานแตละแหง ไลเคนบนหนในนครชยบรนทรสามารถจาแนกชนดไดทงหมด 8 วงศ 14 สกล

26 ชนด ซ ง ไล เคนบนหนในวงศ Physciaceae พบจ านวนชนดไลเคนมากท สด รองลงมา คอ

Thelotremataceae, Parmeliaceae, Chrysothricaceae, Ramalinaceae, Stereocaulaceae,

Arthopyreniaceae และ Verrucariaceae ตามลาดบ ซงสอดคลองกบการศกษาของ Saiphunkaew et

al. (2005) ทพบไลเคนในวงค Physciaceae และ Thelotremataceae ไดอยางทวไปในปาทดอนหรอ

บรเวณทสงทางภาคเหนอของประเทศไทย

เมอทาการจดจาแนกถงระดบชนดได 26 ชนด แบงไลเคนออกเปน 2 กลม คอ กลมครสโตส และ

กลมโฟลโอส พบวาไลเคนบนหนอยในกลมครสโตสถง 15 ชนด ไดแก Arthonia sp., Chrysothrix

candelaris (L.) Laundon, Chrysothrix sp., Buellia leptoclinoides (Nyl) J. Steiner., Buellia sp.,

Rinodina sp., Bacidia sp., Lepraria sp., Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr., Caloplaca

citrina (Hoffm.) Th. Fr., Caloplaca flavorubescens (Huds.) Laundon., Caloplaca holocarpa

(Hoffm.) A. E. Wade., Caloplaca teicholyta (Ach.) J. Steiner., Diplotomma sp. และ

Verrucaria sp. และพบไลเคนบนหนในกลมโฟลโอส เพยง 11 ชนด ไดแก Parmelina sp.,

Parmotrema crinitum (Ach.) M. Choisy., Parmotrema praesorediosum (Nyl.) Hale.,

Parmotrema tinctorum (Despr. ex Nyl.) Hale., Dirinaria applanata (Fee) D.D. Awasthi.,

Dirinaria confluens (Fr.) D.D. Awasthi., Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem., Physcia caesia

(Hoffm.) Hampe ex Fürnr., Physcia sorediosa (Vain.) Lynge., Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. และ

Pyxine katendei Swinscow & Krog. จากการสารวจใน 12 พนท ไลเคนบนหนทพบมากทสด คอ

Pyxine cocoes (Swartz) Nyl. พบไดถง 7 พนท รองลงมา Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr.,

 

 

 

 

 

 

 

 

87

Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E.Wade, Caloplaca cinnabarina (Ach.) Zahlbr, Caloplaca

flavorubescens (Huds.) Laundon, Lepraria sp., Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem.,

Verrucaria sp. ตามลาดบ

การทดสอบคาความเปนกรดดาง และเปอรเซนตความชนของหน เพอศกษาวาความเปนกรดดาง และ

เปอรเซนตความชนของหน มผลตอความมากชนดของไลเคนบนหนหรอไม โดยพบคา ความเปนกรดดาง

ของหนทง 3 ชนด คอ หนทราย ศลาแลง และอฐ มคาความเปนกรดดาง เฉลยอยในชวง 6.5-7.8 ซงหน

ทราย มคาความเปนกรดดาง อยในชวง 6.5-7.2 ความเปนกรดดางของศลาแลง มคาอยในชวง 6.9-7.5

และความเปนกรดดางของอฐ มคาอยในชวง 7.2-7.8 โดยพบวาไลเคนสวนใหญจะเกาะตดกบหนทราย

มากกวาหนชนดอน นนแสดงวาไลเคนบนหนมกเกาะตดกบหนทมความเปนกรดดางตา เมอเทยบกบหน

ชนดอนทมคาความเปนกรดดางสงกวาหนทราย เมอหาคาความสมพนธกนระหวางคาความเปนกรดดางของ

หน และความมากชนดของไลเคนบนหน (ภาพท 4.30) พบวาเมอคา pH เพมสงขน จานวนชนดของไลเคน

กจะลดลง เปนความสมพนธแบบผกผนกน (R2= -0.992) สวนเปอรเซนตความชนของหนนน พบวา

เปอรเซนตความชนของหนทง 3 ชนด ไดแก หนทราย ศลาแลง และอฐ มคาเปอรเซนตความชนเฉลยอย

ในชวง 0.2-0.6% โดยพบวา หนทราย มคาเปอรเซนตความชนอยในชวง 0.4-0.8% ศลาแลง มคา

เปอรเซนตความชนอยในชวง 0.2-0.5% และอฐ มคาเปอรเซนตความชนอยในชวง 0.0-0.3% จากการ

สารวจพบไลเคนทอยบนหนทรายมจานวนมากกวาหนชนดอน เนองจากคาเปอรเซนตความชนเฉลยของหน

ทรายมคาสงกวาหนชนดอนๆ (ภาพท 4.31) พบวาความมากชนดของไลเคนบนหนและเปอรเซนตความชน

ของหนมความสมพนธกนในเชงบวก (R2=0.968) นนคอเมอเปอรเซนตความชนของหนเพมสงขนจานวน ไล

เคนกเพมขนเชนกน

5.2 ความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไม

ในการศกษาความหลากหลายของไลเคนบนเปลอกไมทาการศกษาในปาชมชนทงหมด 4 พนท

ในนครชยบรนทร ไดแก ปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ตาบลวงนาเขยว อาเภอวงนาเขยว

จงหวดนครราชสมา ปาชมชนโนนสาราญ หมบานโนนสาราญ ตาบลบานไร อาเภอเทพสถต จงหวดชยภม,

ปาชมชนปาเขาองคาร หมบานโคกมะคาโหรน ตาบลสะเดา อาเภอนางรอง จงหวดบรรมย และปาชมชน

อาลอ หมบานอาลอ ตาบลนาด อาเภอเมอง จงหวดสรนทร จาแนกชนดของไลเคนบนเปลอกไมไดทงหมด

11 วงศ 24 สกล 47 ชนด พบไลเคนในกลมครสโตสมากทสด 31 ชนด รองลงมากลมฟอลโอส (foliose)

พบ 15 ชนดและกลมโฟลโอส พบเพยง 1 ชนด ซงพบวาในปาชมชนบานซบไทรทอง จงหวดนครราชสมา

พบไลเคนไดหลายชนดมากทสด (30 ชนด) รองลงมาคอ ปาชมชนโนนสาราญ จงหวดชยภม (18 ชนด) ปา

 

 

 

 

 

 

 

 

88

ชมชนปาเขาองคาร จงหวดบรรมย (11 ชนด) และปาชมชนอาลอ จงหวดสรนทร (9 ชนด) จาแนกตามวงศ

พบไลเคนบนเลอกไมทงหมด 11 วงค ไลเคนบนเปลอกไมในวงศทพบมากทสด คอ Physciaceae (13

ชนด) รองลงมาคอ Graphidaceae (12 ชนด) Lecanoraceae (4 ชนด) Parmeliaceae (4 ชนด)

Trypetheliaceae (4 ชนด) Arthopyreniaceae (3 ชนด) Pyrenulaceae (3 ชนด) Thelotremataceae

(1 ชนด) Letrouitiaceae (1 ชนด) Telochistaceae (1 ชนด) และ Chrysothricaceae (1 ชนด)

ตามลาดบ ซงสอดคลองกบการศกษาของ Sipman and Harris (1989) ทกลาววาไลเคนในวงศ

Graphidaceae พบไดทวไปในปาเขตรอน เมอทาการจาแนกไลเคนบนเปลอกตามสกล พบสกล Graphis

(7 ชนด) มากทสด รองลงมาคอ Pyxine (5 ชนด) Lecanora (3 ชนด) Dirinaria (3 ชนด) และ

Parmotrema (3 ชนด) เมอจาแนกไลเคนตามชนดของไลเคนบนเปลอกไม พบวาไลเคนทพบไดทวไปคอ

ชนด Chrysothrix candelaris (L.) Laundon เปนไลเคนบนเปลอกไม ทพบไดทง 4 ปาชมชน รองลงมา

คอ Dirinaria picta (Sw.) Schaer. ex Clem. (3 ปาชมชน), Laurera benguelensis (Mull. Arg.)

Zahlbr. (3 ปาชมชน), Trypethelium eluteriae Spreng. (3 ปาชมชน), Parmotrema

praesorediosum (Nyl.) Hale. (2 ปาชมชน) Lecanora helva Stizenb. (2 ปาชมชน), Graphis

longispora D. D. Awasthi & S. R. Singh (2 ปาชมชน) และ Usnea perhispidella J. Steiner. Sber.

(1 ปาชมชน) เปนตน (ตารางท 4.4) ซงไลเคนชนด Usnea perhispidella J. Steiner. Sber. จากการ

สารวจพบทเดยวคอ ทปาชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ตาบลวงนาเขยว อาเภอวงนาเขยว

จงหวดนครราชสมา ซงปาชมชนบานซบไทรทองเปนปาชมชนทมความสงเหนอระดบนาทะเลมากกวา 800

เมตร และมความสงเหนอระดบนาทะลมากกวาในปาชมชนอนททาการสารวจ สอดคลองกบการศกษาของ

Wolseley and Aguirre-Hudson (1997) พบวา สกล Usnea สามารถเจรญเตบโตไดดในพนททมความ

สงเหนอจากระดบนาทะเลมากๆ โดยพบทระดบ 1000 เมตรขนไปและการกระจายตวของไลเคน สกล

Usnea น สามารถเปนตวชวดระดบความสงเหนอจากระดบนาทะเลไดดวย

ชนดของตนไมทพบในแตละปาชมชนเปนชนดตนไมทแตกตางกน จงพบไลเคนบนเปลอกไมในแตละ

ปาชมชนทมความแตกตางกนดวย จากการสารวจตนไมพบมากทสดคอ ตนเตง รองลงมาคอ ตนรง ตนงวปา

และตนเหยง ดงตารางท 4.5 การศกษาของ Wolseley and Aguirre-Hudson (1997) ศกษาลกษณะของ

เปลอกไมมผลตออตราการเจรญโตของไลเคน โดยเปลอกไมทผวเรยบมกพบไลเคนในกลมครสโตสมากกวา

เปลอกไมทผวขรขระ สวนไลเคนในกลมโฟลโอสพบบนเปลอกไมผวขรขระมากกวาผวเรยบ จากการสารวจ

ในปาชมชนทง 4 ปาชมชนในนครชยบรนทร พบไลเคนในกลมโฟลโอส เชน สกล Dirinaria และสกล

Parmotrema พบบนตนเตง ตนรง ตนแดง และตนประด ทมลกษณะเปลอกไมขรขระมากกวาตนมะขาม

 

 

 

 

 

 

 

 

89

ปอม ตนคณ ตนยคาลปตส และตนตะแบก ทมลกษณะของเปลอกคอนขางเรยบเกลยง และพบไลเคนใน

กลมครสโตส เชน สกล Lecanora และสกล Trypethelium พบบนตนเปลาใหญ ทมเปลอกเรยบ, ตนกอ

แพะ ทมเปลอกเรยบนม และตนสกทอง ทมเปลอกเรยบแตจะเปนรองทกวาง พบไลเคนในสกล Graphis,

Lecanora และสกล Trypethelium มากกวา ตนตนเปด ทเปลอกขรขระเปนรอง และตนมะกอกเกลอน

ทมลกษณะเปลอกแตกเปนสะเกด เปนตน จากการสารวจยงไปสอดคลองกบ Hawksworth and Hill

(1984) ทมการศกษาพบวาบรเวณเขตรอน (tropical zone) ตนไมผลดใบ (deciduous tree) จะมเปลอก

เรยบ ซงจะมไลเคนประจาถนเปนไลเคนทเจรญเตบโตอยบนเปลอกไม ไดแก วงศ Arthoneaceae,

Pyrenulaceae, Graphidaceae และ Thelotremataceae

จากการทดสอบคาเฉลยของเปอรเซนตความชนของเปลอกไมอยระหวาง 0.5-2.35 พบวาตนไมทมคา

เปอรเซนตความชนของเปลอกไมตาทสด คอ ตนประด และตนไมทมคาเปอรเซนตความชนของเปลอกไมสง

ทสด คอ ตนเปลาใหญ แสดงในตารางท 4.9

ความเปนกรดดางของเปลอกไมแตละชนดตนไมทง 4 ปาชมชน จากการทดสอบคาเฉลยของความเปน

กรดดาง ของเปลอกไมแตละชนดมคาอยในชวง 3.6-5.7 (ตารางท 4.8) ชนดตนไมทมคาความเปนกรดดาง

ของเปลอกไมนอยทสด คอ ตนตนเปด สวนตนไมทคาความเปนกรดดางของเปลอกไมสงทสด คอ ตนยคา

ลปตส จากการศกษาของ Subsai (2001) พบวาคาความเปนกรดดางของเปลอกไมกมผลตอการ

เจรญเตบโตของไลเคน และพบวาไลเคนสามารถเจรญเตบไดดทมคาความเปนกรดดางอยในชวง 4-7

การใชวธของ Shannon–Weiner diversity index หาคาความหลากหลาย ความสมาเสมอของชนด

และความมากชนด จากแตละพนทททาการสารวจ พบวาความหลากหลายของไลเคนทสงมากทสด พบใน

ปาชมชนบานซบไทรทอง (3.31) หมบานซบไทรทอง ตาบลวงนาเขยว อาเภอวงนาเขยว จงหวด

นครราชสมา ตามดวยปาชมชนโนนสาราญ (2.81) หมบานโนนสาราญ ตาบลบานไร อาเภอเทพสถต

จงหวดชยภม, ปาชมชนปาเขาองคาร (2.35) หมบานโคกมะคาโหรน ตาบลสะเดา อาเภอนางรอง จงหวด

บรรมย และปาทมคาความหลากหลายนอยทสดคอ ปาชมชนอาลอ (2.26) หมบานอาลอ ตาบลนาด อาเภอ

เมอง จงหวดสรนทร ตามลาดบ สวนคาความสมาเสมอของชนดนน พบวาปาชมชนทง 4 พนทมคาใกลเคยง

กน โดยมคาอยระหวาง 0.97-0.98 ซงคาความสมาเสมอของชนดไลเคนบนเปลอกไมในแตปาชมชนมคา

ใกลเคยง 1 แสดงคา การกระจายของชนดไลเคนทพบในปาชมชนมการกระจายทสมาเสมอและมคาไม

แตกตางกนของแตละปาชมชน สวนความมากชนดพบไลเคนบนเปลอกไมทพบมากทสด (30 ชนด) ในปา

ชมชนบานซบไทรทอง หมบานซบไทรทอง ตาบลวงนาเขยว อาเภอวงนาเขยว จงหวดนครราชสมา

 

 

 

 

 

 

 

 

90

รองลงมาพบในปาชมชนโนนสาราญ (18 ชนด) หมบานโนนสาราญ ตาบลบานไร อาเภอเทพสถต จงหวด

ชยภม และปาชมชนปาเขาองคาร (12 ชนด) หมบานโคกมะคาโหรน ตาบลสะเดา อาเภอนางรอง จงหวด

บรรมย สวนปาชมชนอาลอ หมบานอาลอ ตาบลนาด อาเภอเมอง จงหวดสรนทร พบจานวนไลเคนบน

เปลอกไมนอยทสด (9 ชนด)

จากการหาความสมพนธระหวางความสงเหนอระดบนาทะเล อณหภมในบรรยากาศ เปอรเซนต

ความชนในบรรยากาศ เสนรอบวงของตนไม และเปอรเซนตความชนของเปลอกไม มคาความสมพนธเชง

บวกกบจานวนชนดไลเคนบนเปลอกไม นนคอ ความสงเหนอระดบนาทะเลมคาเพมขน กพบจานวนไลเคน

บนเปลอกไมเพมมากขนดวย (ภาพท 4.86) อณหภมในบรรยากาศ เปอรเซนตความชนในบรรยากาศ และ

เปอรเซนตความชนของเปลอกไม ในสภาวะดงกลาวเหมาะแกการพบไลเคน (ภาพท 4.87, 4.88 และ 4.91)

จานวนไลเคนบนเปลอกไมเพมมากขนตามเสนรอบวงของตนไมทขยายใหญขน (ภาพท 4.89) ความเปน

กรดดางของเปลอกไมอยในชวงระหวาง 3.6-5.7 เหมาะแกการเจรญเตบโตของไลเคนบนเปลอกไม

 

 

 

 

 

 

 

 

91

เอกสารอางอง กณฑรย บญประกอบ และกวนนาถ บวเรอง. (2550). ไลเคนแหงเกาะแสมสารจากยอดเขาถงชายทะเล. ส านกพมพ มหาวทยาลยรามค าแหง. กรงเทพฯ.

ฐานขอมลโบราณสถานส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ . (2556). โบราณสถานภาคตะวนออกเฉยง เหนอ. [online]. Available: www.archae.su.ac.th/art_in_thailand/?q=node/101 2556 [1 ตลาคม 2556]

ชมรมอสานและภมภาคอนโดจนศกษา มหาวทยาลยนเรศวร. (2554). ขอมลทวไปของภาคอสาน.

[online]. Available: http://student.nu.ac.th/isannu/777/index1.htm [1 ตลาคม 2554]

วนารกษ ไซพนธแกว กฤตกา ปอมเผอก แพททรเซย วลเซลล และสทธาธร สวรรณรตน. (2550). คมอนกส ารวจไลเคน. บรตช เคานซล. เชยงใหม.

วกพเดย สารานกรมเสร. (2556). โบราณสถานประเทศไทย. [online]. Available: http://th.wikipedia. org/wiki/2556 [1 ตลาคม 2556]

ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม. (2556). โบราณสถาน. [online]. Available: http://www.thai-tour. com/thai-tour/northeast/chaiyaphum/main.htm [1 ตลาคม 2556]

ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ . (2555). สถานทเทยวโบราณสถานแหงอสาน. [online]. Available: http://thainews. prd.go.th [10 ตลาคม 2556]

หนวยวจยไลเคนและพพธภณฑไลเคน. (2556). งานวจยไลเคน. [online]. Available: http://www.ru. ac.th/lichen/ [1 ตลาคม 2556]

อกษร ศรเปลง. (2529). บทบาทของสาหราย ไลเคน และพชขนาดใหญอน ๆ ตอการเสอมสภาพของ โบราณสถานศรเทพ. รายงานการวจยโครงการอทยานประวตศาสตรศรเทพ กองโบราณคด กรม ศลปากร. 25-33.

Ahmadjian, V. and Hale, M. E. (1973). The lichens. New York, Academic Press.

Aprile, G.G., Catalano, I., Migliozzi, A. and Mingo, A. (2011). Monitoring epiphytic lichen biodiversity to detect environmental quality and air pollution: the case study of Roccamonfina park (Campania region-Italy). Air Pollution-New Developments, Prof.Anca Moldoveanu (Ed.). [online]. Available from: http://www.intechopen. com/ books/air-pollution-new-developments/monitoring-epiphytic-lichen-biodiversity-to- detect-environmental-quality-and-air-pollution-the- case- [10 October 2013]

 

 

 

 

 

 

 

 

92

Ascaso, C., Wierzchos, J. and Castello, R. (1998). Study of the biogenic weathering of calcareous litharenite stones caused by lichen and endolithic microorganisms. International Biodeterioration and Biodegradation. 42: 29-38.

Awasthi, D.D. (1991). A key to the Microlichen of India, Napal and Sri Lanka. Biliotheca Lichenologica. 40: 1-360.

Brodo, I.M., Sharnoff, S.D. and Sharnoff, S. (2001). Lichens of North America. Yale University Press, New Haven, Connecticut.

Chao, A. and Shen, T.J. (2003). Nonparametric estimation of Shannon’s index of diversity when there are unseen species in sample. Environmental and Ecological Statistics. 10 (4): 429-443.

Clarke, K.R. and Warwick, R.M. (1994). Change in Marine Communities; an approach to statistical analysis and interpretation. Plymouth, Plymouth Marine Laboratory.

Devi, A., Mohabe, Reddy, M., Nayakaม S. and Shankar P.C. (2013). Diversity and distribution of lichens in YSR district, Andhra pradesh with several new additions. Indian Journal of Plant Sciences. 2 (4), 1-9 pp.

Elix, J.A. (2008). A further new species of Hafellia (Physciaceae, lichenized Ascomycota) from Australia. Australasian Lichenology. 62: 20-22.

Eversman, S., Johnson, C. and Gustafson, D. (1987). Vertical distribution of epiphytic lichens in three tree species in Yellowstone National Park. Bryologist. 90: 212-216.

Favero-Longo, S., Turci, F., Tomatis, M., Castelli, D., Bonfante, P., Hochella, M.F., Piervittori, R. and Fubini, B. (2005). Chrysotile asbestos is progressively converted into a non- fibrous amorphous material by the chelating action of lichen metabolites. Journal of Environmental Monitoring. 7: 764-766.

Fry, E.J. (1922). Some types of endolithic limestone lichens. Annals of Botany.

36: 541-562.

Fryday, A. and Coppins, B. (1997). Keys to sterile, crustose saxicolous and terricolous lichens occurring in the British isles. Lichenologist. 29(4): 301–332.

Gilbert, O. (2004). Lichens naturally Scottish. Scottish Natural Heritage, Perth.

Gombert, S., Astab, J. and Seaward, M.R.D. (2005). The use of autecological and environmental parameters for establishing the status of lichen vegetation in a

 

 

 

 

 

 

 

 

93

baseline study for a long-term monitoring survey. Environmental Pollution. 135: 501–514.

Goward, T., McCune, B. and Meidinger, D. (1994). The Lichens of British Columbia: Illustrated keys. part 1: foliose and squamulose species; MoF, research program, special report No. 8.

Hale, M.E. (1979). How to know the lichens. William Brown Co., Dubuque, Iowa.

Hawksworth, D.L. and Hill, D.J. 1984. The Lichen-Forming Fungi. Chapman and Hall, New York.

Hesse, P. (1971). A textbook of soil chemical analysis. London, Murray.

Hauck, M., Javkhlan, S., Lkhagvadorj, D., Bayartogtokh, B., Dulamsuren, C. and Leuschner, C. (2012). Edge and land-use effects on epiphytic lichen diversity in the forest-steppe ecotone of the Mongolian Altai. Plant Ecology & Diversity.

Iskandar, I. K. and Syers J. K. (1971). Solubility of lichen compounds in water: pedogenetic implications. Lichenologist. 5: 45-50.

Lichens. (2012). Asexual reproduction of lichens. Available from: http://lichens. science.oregon state.edu/LichenTour/ReproAsexual.htm [10 October 2013]

Ludwig, A.J. and Reynolds, J.F. (1986). Statistical Ecology. John Wiley and Sons Inc. New York.

Malcolm, W.M. and Galloway, D.J. (1997). New Zealand Lichens: Checklist, Key, and Glossary. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. Wellington.

Marmor, L., Tõrra, T., Leppik, E., Saag, L. and Randlane, T. (2011). Epiphytic lichen diversity in Estonian and Fennoscandian old coniferous forests. Folia Cryptog. Estonica, Fasc. 48: 31–43.

McCarthy, P.M. (2008). Verrucaria pluviosilvestris sp. nov., a common lichen of rainforest in north-eastern Queensland. Australasian Lichenology. 62: 23-25.

Nascimbene, J., Marini, L., Motta, R. and· Nimis, P.L. (2009). Influence of tree age, tree size and crown structure on lichen communities in mature Alpine spruce forests. Biodivers Conserv. 18: 1509-1522

NASH III, T.H. and Olafsen, A.G. (1995). Climate change and the ecophysiological response of arctic lichens. Lichenologist. 27(6): 559-565.

Nash III, T.H. 1996. Introduction. In: Nash III, T.H (ed). Lichen Biology. Cambridge University

 

 

 

 

 

 

 

 

94

Press.

Orange, A. (1994). Lichens on Trees: A Guide to Some of the Commonest Species. Cardiff. British Plant Life, 3, National Museum of Wales.

Purvis, O.W., Coppins, B.J., Hawksworth, D.L, James, P.W. and Moore, D.M. (1992). The lichen flora of Great Britain and Ireland. Natural History Museum, London.

Purvis, W. (2000). Lichens. Smithsonian's Natural World Series. London. 1st Edition.

Saipunkaew, W., Wolseley, P.A. and Chimonides, P.J. (2005). Epiphytic lichens as indicators of environmental health in the vicinity of Chiang Mai city, Thailand. Lichenologist. 37: 345-356.

Santisuk, T. (2006). Forest of Thailand. Forest Herbarium Department of National Parks. Wildlife and Plant Conservation. Bangkok.

Seaward, M. R. D. (1997). Major impacts made by lichens in biodeterioration processes. International Biodeterioration and Biodegradation. 40: 269-273.

Sipman, H. 2003. Key to the Lichen Genera of Bogor, Cibodas and Singapore. [online]. Available: http://www.bgbm.org/Sipman/keys/Javagenera.htm [10 October 2013].

Sipman, H. J. M. and Harris, R. C. (1989). Lichens. - Chapter 15 in H. Lieth & M. J. A. Werger, eds., Tropical rain forest ecosystems. 303-309.

Tretiach, M. (2004). Further additions to the Italian lichen flora. Cryptogamie Mycologie. 25: 173-183.

Verein Deutscher Ingenieure (VDI). (1995). VDI 3799 part 1, measurement of immission effects. Measurement and evaluation of phytotoxic effect of ambient air pollution (immission) with lichen : Mapping of Lichen for Assessment of the Air Quality. Verein Deutscher Ingenieure, Dusseldorf.

Wolseley, P. A. and Aguirre-Hudson, B. (1997b). The ecology and distribution of lichens in tropical deciduous and evergreen forests of northern Thailand. Journal of Biogeography. 24: 327-343.

Wolseley, P. A. and Aquire-Hudson, B. (1997a). Lichen of tropical forest in Thailand: A field key to characteristic epiphytic species in northern Thailand. Botany Department. The natural history museum. London.

 

 

 

 

 

 

 

 

95

ภาคผนวก

การจดท ารปวธาน (Key)

Chrysotricaceae

1 Thallus superficial, leprose, apotheciea usually absent………………………………………………………2

1 Thallus C-, calycin, pinastric or leprapinic acid present………………………………………………………2

2 Calycin present, acetone extract forming on orange-red spot on silica gel plate…………….3

2 Calycin absent, acetone extract forming a yellow spot on silica gel plate……………………….4

3 Granules coase, 75-200 µm wide, calycin only present………………… Chrysothrix candeleris

4 Thallus not stratified, adnate, granules finer, 20-80 µm wide, pinastric acid and valpinic

acid present……………………………………………………………………………………………… Chrysothrix xanthine

Graphidaceae

1 Lirellae immersed in well-defined stromata…………………………………………………………………………2

1 Lirellae not immersed in well-defined stromata…………………………………………………..……………..3

2 Carbonisation of the exciple complete; disc brown; ascospores hyaline………………..Glyphis

3 Exciple at least partly cabonised at the apex, sides and/or base………………………………………4

3 Exciple not carbonized, pale brown, yellow-brown or indistinct….……………………………………6

4 Exciple with a white powdery coating, thick C+ red, P-, containing lecanoric

acid………………………………………………………………………………………………..……………………………Dyplolabia

4 Exciple lacking a white powdery coating, variable in thickness……….………………………………….5

 

 

 

 

 

 

 

 

96

5 Ascospores hyaline, I+ blue or I-……………………………………………………………………………………………6

5 Ascospores brown, usually I-, not I+ blue, ascospore transversely septate or

muriform…………………………………………………………………………………………………………………………..Graphis

6 Ascospores transversely septate or muriform; exciple carbonization very thin

……………………………………………………………………………………………….…………………………..Phaeographina

6 Ascospores transversely septate or muriform; hymenium not imspersed; Lirellae

fissurine, somethimes with swollen lips……………………………………..…………………………..…Fissurina

Thelotremataceae

1 Photobiont trebouxioid……………………..……………………………………………………………………………………2

1 Photobiont trentepohlioid………………………….………………………………………………………………………….2

2 Proper exciple present; usually with lateral paraphyses………………………………….Diploschistes

2 Proper exciple pale to dark brown, ascospores amyloid or non-amyloid……………….Chapsa

Physciaceae

1 Thallus foliose…………………………………………………………………………………………………………………………2

1 Thallus crustose ………………………………………………………………………………………….…………………………5

2 Lower surface and margins without rhizines or without rhizines or with short sparse

inconspicuous rhizines ………………………………………………………………………………………………………………2

2 Llower surface and/or margins distinctly

rhizinate……………….…………………………………………..…………………………………………………………………………3

2 Upper surface K+ yellow; atranorin present; thallus erhizinate………………………………Dirinaria

 

 

 

 

 

 

 

 

97

2 Upper surface K-, atranorin absent; thallus erhinate or with short sparse inconspicuous

rhizine………………………………………………………………………………………………….………………….Hyperphyscia

3 Upper cortex prosplectenchymatous…………….………………………………………………Heterodermia

3 Upper cortex paraplectenchymatous…………………………………………………………………………………..4

4 Upper surface glossy, often with patchy pruina; pseudocyphellae common…………..Pyxine

4 Upper surface dull, evenly pruinose or eprinose, pseudocyphellae absent……..….Physcia

5 Ascospore maturing in an apothecium; conidia fusiform…………..………………………Amandinea

Letroutitiaceae

Thallus crustose, spreading, thin and smooth to verrucose, pale yellow, olivegrey, greenish

yellow to orange-yellow, corticated; K+ purple or blur-violet ; isidia and/or soredia present

or absent. Photobiont a unicellular green alga.…………………………………………………………Letrouitia

Pyrenulaceae

Thallus crustose; ascomata perithecioid, ascospores with endospore thickening;

ascospores with at least 3 transverse septa.………………………………………………………………Pyrenula

Trypetheliaceae

1 Ascospores muriform………………………………………………………….…….……………………………………………2

1 Ascospore transely septate………………………………………………….…………………………………………………2

2 Ascomata solitary; ascospore hyaline; ostiole vertical, thallus green coticate……Laurera

2 Ascomata solitary or in groups, with separate ostioles …………………………………Trypethelium

 

 

 

 

 

 

 

 

98

ประวตผวจย หวหนาโครงการวจย

1. ชอ (ภาษาไทย) ผศ. ดร.หนเดอน เมองแสน (ภาษาองกฤษ) Asst. Prof. Dr. Nooduan Muangsan

2. ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารย 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมโทรศพทโทรสารและ E-mail

สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 111 ถนนมหาวทยาลย ต าบลสรนาร อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000 โทรศพท 044-224249, โทรสาร 044 – 224633, E-mail : nooduan@sut.ac.th

4. ประวตการศกษา 2546 Ph.D. (Plant Molecular Biology), North Carolina State University, USA 2539 วท.บ. (ชววทยา เกยรตนยม อนดบ 1) มหาวทยาลยขอนแกน

5. ผลงานวชาการ 1. Peele, C., Jordan, C. V., Muangsan, N., Turnage, M., Egelkrout, E., Eagle, P.,

HanleyBowdoin, L., and Robertson, D. 2001. Silencing of a meristematic gene using geminivirus-derived vectors. Plant J. 27: 357-66.

2. Turnage, M. A., Muangsan, N., Peele, C. G., and Robertson, D. 2002.Geminivirus-based vectors for gene silencing in Arabidopsis. Plant J. 30: 107-14.

3. Muangsan N, Beclin C, Vaucheret H, and Robertson D. 2004. Geminivirus VIGS of endogenous genes requires SGS2/SDE1 and SGS3 and defines a new branch in the genetic pathway for silencing in plants. Plant J. 38(6): 1004-14.

4. Muangsan, N., and Robertson, D. 2004. Geminivirus vectors for transient gene silencing in plants. RNA Interference, Editing, and Modification. Jonatha M. Gott Series: Methods and Protocols, Humana Press, 265: 101-115.

5. Bernacki, S., Richard, J., Muangsan, N. and Robertson, D. 2008. Extending functional genomics: VIGS for model and crop plants. p227 - 250. The Handbook of Plant Functional Genomics: Concepts and Protocols. Edited by Guenter Kahl and Khalid Meksem. WILEY-VCH, Weinheim.

6. Khampila, J., Theerakulpisut, P., Lertrat, K., Saksirirat, W., Sanitchon, J. and Muangsan, N. 2008. Identification of RAPD Markers for Northern Corn Leaf Blight Resistance in Waxy Corn (Zea mays var. ceratina). Asian Journal of Plant Sciences 7 (1): 18-21.

 

 

 

 

 

 

 

 

99

7. Khampila, J., Lertrat, K., Saksirirat, W., Sanitchon, J., Muangsan, N. and Theerakulpisut, P. 2008. Identification of RAPD and SCAR markers linked to northern leaf blight resistance in waxy corn (Zea mays var. ceratina). Euphytica. 164: 615-625.

8. Kijwijan, B., Nokmai, J., and Muangsan, N. 2008. Effects of tyrosine and plant growth regulators on growth and development of Gloriosa superba Linn.in vitro. Khon Kaen AGR. J., 36: 144-152. [In Thai]

9. Prajuabmon, A., Theerakulpisut, P., Kijwijan, B. and Muangsan, N. 2009. In Vitro investigation on salt Tolerant characteristics of rice seedlings (Oryza sativa L.). Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 28: 423-427

10. Pimchun, O. and Muangsan, N. 2011. In Vitro regeneration of purple glutinous rice (Oryza sativa L.). KKU Sci J. 39(4): 621-630 [In Thai]

11. Krudnak, A., Muangsan, N. and Machikowa, T. 2013. High frequency callus induction through anther culture in high oil sunflower (Helianthus annuus L.). KKU Res J. 18(1): 64-72 [In Thai]

12. Saensee K., Machikowa T. and Muangsan N. 2012. Comparative performance of sunflower synthetic varieties under drought stress. International Journal of Agriculture and Biology. 14: 929-934.

13. Jantasee A., Thumanu K., Muangsan N., Leeanansaksiri W. et al. 2014. Fourier transform infrared spectroscopy for antioxidant capacity determination in colored glutinous rice. Food Analytical Methods. 7: 389-399.

ผรวมวจย

1. ชอ (ภาษาไทย) นายพงศเทพ สวรรณวาร (ภาษาองกฤษ) Mr. Pongthep Suwanwaree 2.ต าแหนงปจจบน อาจารย 3.หนวยงาน

สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา 30000 โทรศพท 044 - 224633, โทรสาร 044 – 224633 E-mail :pongthep@sut.ac.th, ptsuwan@hotmail.com

 

 

 

 

 

 

 

 

100

4.ประวตการศกษา 2546 Ph.D. (Crop and Soil Science), Michigan State University, U.S.A. 2537 วทยาศาสตรมหาบณฑต (วทยาศาสตรสงแวดลอม) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2534 วทยาศาสตรบณฑต (พฤกษศาสตร) จฬาลงกรณมหาวทยาลย 5. ผลงานทางวชาการ

1. Dorji, K. and P. Suwanwaree. 2011. CO2 emission from natural forest, forest plantation and agricultural areas in the Northeast of Thailand. RNR Journal.7(1).Ministry of Agriculture and Forests. Bhutan.

2. Phiapalath, P., C. Borries and P. Suwanwaree. 2011. Seasonality of group size, feeding, and breeding in wild red-shanked douc langurs (Lao PDR). American Journal of Primatology. 73:1-11.

3. Phiapalath, P. and P. Suwanwaree. 2010. Time budget and activity of Red-shanked douc langur (Pygathrixnemaeus) in HinNamno National Protected Area, Lao PDR. p.171-178In T. Nader, B.M. Rawson and V.N. Thinh (eds.). Conservation of Primates in Indochina.Frankfurt Zoological Society and Conservation International, Hanoi, Vietnam.

4. Somniyam, P. and P. Suwanwaree. 2009. The diversity and distribution of terrestrial earthworms in Sakaerat Environmental Research Station and adjacent areas, NakhonRatchasima, Thailand. World Applied Science Journal. 6 (2): 221-226.

5. Smith, R. G., C.P. McSwiney, A.S. Grandy, P.Suwanwaree, R.M. Snider, and G. P. Robertson. 2008. Diversity and abundance of earthworms across an agricultural land-use intensity gradient. Soil & Tillage Research. 100: 83-88.

6. Suwanwaree, P. and P. Phiapalath. 2008. The local livelihood and natural resource management survey and its implication on the integrated conservation and development projects: a case study in Attapeu, Lao PDR. KKU Science Journal. 36 (Supplement): 199-211.

7. Suwanwaree, P. and P. Phiapalath. 2006. Environmental policy of Lao PDR: a review. Environment and NaturalResources Journal. 4: 1-16.

8. Suwanwaree, P. and G.P. Robertson. 2005. Methane oxidation in forest, successional, and no-till agricultural ecosystems: effects of nitrogen and soil disturbance. Soil Science Society of America Journal.69:1722-1729.

 

 

 

 

 

 

 

 

101

9. นรนดร จนทวงศ และ พงศเทพ สวรรณวาร.2537. ผลของซลเฟอรไดออกไซดตอกายวภาคของใบ ปรมาณคลอโรฟลล และการสะสมซลเฟอร.วารสารส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. ปท 26, ล.2 ก.ค.-ธ.ค.

ผรวมวจย

1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางดวงกมล แมนศร

ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Mrs. Duangkamol Maensiri 2. ต าแหนงปจจบนผชวยศาสตราจารย 3. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก พรอมหมายเลขโทรศพท โทรสาร และไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail)

สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 111 ถ. มหาวทยาลย ต. ในเมอง อ. เมอง จ. นครราชสมา 30000 โทรศพท 044 224615 โทรสาร044 224633 email: duangkamol@sut.ac.th

4. ประวตการศกษา 2001 วท.บ. (ชววทยา), มหาวทยาลยขอนแกน

2001 Ph.D. (Molecular Biology), University of Manchester 5. ผลงานทางวชาการ

1. Pokpongsatien, P. and Thong-a-ram, D. 2005.The elimination of contaminating bacteria in Spirulinaplatensis by antibiotic treatment. In: The Second National Conference on Algae and Plankton, 23-25 March2005, Chiangmai. pD-03. (In Thai)

2. Seeprasert, T., Theerakulpisut, P., Chantaranothai, P. and Thong-a-ram, D. 2004. Pollen morphology and RAPD analysis of some closely related taxa ofPolygonum. In: The 30th Congress on Science and Technology of Thailand. Bangkok, Thailand. B0129.

3. Theerakulpisut, P., Chantaranothai, P., Thong-a-ram, D., Khampila, J., Triboun, P. and Mahakham, W. 2004. Interspecific relationship in Zingiber(Zingiberacae) from northeast Thailand based on nuclear ribosomal DNA ITS sequences. In: The 30th Congress on Science and Technology of Thailand. Bangkok, Thailand. B0150.

4. Theerakulpisut, P., Chantaranothai, P., Thong-a-ram, D., Khampila, J., Triboun, P. and Mahakham, W. 2005.Genetic variation of the genus Zingiber (Zingiberaceae) in

 

 

 

 

 

 

 

 

102

Thailand detected by RAPD markers. In: The 31st Congress on Science and Technology of Thailand. Nakhonratchasima, Thailand. B0042.

5. Theerakulpisut, P., Chantaranothai, P., Triboun, P., Thong-a-ram, D., Khampila, J. and Mahakham, W. 2006. Classification of the genus Zingiber (Zingiberaceae) based on ribosomal DNA sequences and RAPD markers. 4th International Symposium on the Family Zingiberaceae, 3rd – 6th July 2006, Singapore Botanic Garden, Singapore.

6. Kanawapee, N., Theerakulpisut, P., Bunnag, S., Maensiri, D. and P. Chantaranothai. 2006. DNA fingerprint and molecular diversity of four species of Phyllanthus assessed through RAPD analysis. In: The The 31st Congress on Science and Technology of Thailand. Bangkok, Thailand. B4_B0087.

7. Theerakulpisut, P., Kanawapee, N., Maensiri, D, Bunnag, S. and Chantaranothai, P. 2006. Development of sequence characterized amplified region (SCAR) markers for identification of Phyllanthusamarus, P. debilis and P. urinaria(Phyllanthaceae). In: The 1st Sino-Thai conference on traditional medicine and natural health products proceeding. 13-19 November 2006. Nanning, Guangxi, People Republic of China. pp. 118-122.

8. Thong-a-ram, D., Namdee, K. and Mahakam, W. 2005. Classification of the genus Caulokaempferia K. Larsen (Zingiberaceae) based on the molecular phylogenetic analysis. KKU Research Journal 10(1):5-12. (In Thai)

9. Kultonlaksami, T. Maensiri, D. and Saensook, S. 2007. Variation of the internal transcribed spacer of ribosomal DNA among some AlpiniaRoxb.(Zingiberaceae) species and its application for species identification. In: The 9th symposium on graduate research, 19th January 2007, KhonKaen University, Thailand. BMP-6. (In Thai)

10. Topon, O., Maensiri, D., Monthatong, M. and Amornkitbumrung, V. 2007.Diamond-like carbon film chip for biological molecule detection. In: German-Thai symposium on nanoscience and nanotechnology 27-28 September 2007, The Tide Resort, Chonburi. pp 183-187. German-Thai Symposium on Nanoscience and Nanotechnology.

11. Theerakulpisut, P., Kanawapee, N., Maensiri D., Bunnag, S. and Chantaranothai, P. 2008. Development of species-specific SCAR markers for identification of three

 

 

 

 

 

 

 

 

103

medicinal species of Phyllanthus. Journal of Systematics and Evolution 46(4): 614-621.

12. Chongka, M., Maensiri, D. and Saensook, S. 2009. matK and trnH-psbAintergenic spacer to be used as DNA barcodes: preliminary evaluation by the assessment of intraspecific sequence variation in Alpiniagalanga (L.) Wild. KKU Science Journal 37(2): 173-182. (In Thai)

13. Phannorit, S., Maensiri, D. and Montatong, M. 2009. Screening of EST-SSRs to develop genetic markers related to salt tolerance of rice. KKU Research Journal (Graduate Studies) 9(2): 22-29. (In Thai)

ผรวมวจย 1. ชอ (ภาษาไทย) นาย พงษฤทธ ครบปรชญา (ภาษาองกฤษ) Mr. Pongrit Krubphachaya 2. ต าแหนงปจจบน อาจารย 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมโทรศพทและโทรสาร สาขาวชาชววทยา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร โทรศพท: 044-224295 โทรสาร: 044-224633 e-mail : pongrit@sut.ac.th 4. ประวตการศกษา

2551 วทยาศาสตรดษฎบณฑต (อณพนธศาสตร- พนธวศวกรรมศาสตร) มหาวทยาลยมหดล 2544 วทยาศาสตรมหาบณฑต (อณพนธศาสตร- พนธวศวกรรมศาสตร) มหาวทยาลยมหดล 2532 วทยาศาสตรบณฑต (ชววทยา) มหาวทยาลยขอนแกน

5. ผลงานทางวชาการ

1. การหมกแอลกอฮอลโดยตรงจากแปงมนส าปะหลงดวยยสตทผานการดดแปลงพนธกรรม/ ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต/ 50 %

 

 

 

 

 

 

 

 

104

ทปรกษาโครงการ 1. ชอ (ภาษาไทย) ผชวยศาสตราจารย ดร. วนารกษ ไซพนธแกว (ภาษาองกฤษ) Asst. Prof. Dr. Wanaruk Saipunkaew 2. ต าแหนงปจจบน ผชวยศาสตราจารย 3. หนวยงานทอยทตดตอไดพรอมโทรศพทและโทรสาร

อาจารยประจ าสาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร สาขาวชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 239 ถ.หวยแกว ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200

หมายเลขโทรศพท 053-222180 โทรสาร 053-222268 E-mail: wanaruk@chiangmai.ac.th 4. ประวตการศกษา 2001 Postdoctoral at Crytogramic Section, Botany Department, The Natural

HistoryMuseum, London, UK 1997- 2000 University: Ph.D. student at Biogeography section, Institute of Environmental

Science (Institut für Natur-, Landschafts-und Umweltschutz), University of Basel, Switzerland

1992-1994 University: M.Sc. (Environmental Risk Assessment for Tropical ecosystems), Chiang Mai University, Thailand

1987-1991 University: B.Sc. (Biology), Khon Kaen University, Thailand 1981-1987 Secondary school: Satrirachinutid Udornthai, Thailand 1973-1981 Primary school: Anubal Udornthani, Thailand 5. ผลงานทางวชาการ

1. Saipunkaew, W., Wolseley, P.A., Chimonides, P.J. & Boonpragob, K. (2007) Epiphytic macrolichens as indicators of environmental alteration in northern Thailand.Environmental Pollution.146 (2): 366-374.

2. Saipunkaew, W., Pomphueak, K., Wolseley, P. & Suwannaratana, S. (2007) Lichen Investigator Handbook. British Council, Chiang Mai. (in Thai).

3. Saipunkaew, W. (2006) Green house effect and global warming. In: D. Apawatcharutt (ed.) Handout for Atmospheric Study in Chiang Mai-Lampoon Area. Social Research Institute. Chiang Mai University. (in Thai).

 

 

 

 

 

 

 

 

105

4. Saipunkaew, W. (2006) Lichen as Bioindicator. In: D. Apawatcharutt (ed.) Handout for Atmospheric Study in Chiang Mai-Lampoon Area. Social Research Institute. Chiang Mai University. (in Thai).

5. Sparrius, L.B., Saipunkaew, W., Wolseley, P.A. & Aptroot (2006) New species of Bactrospora, Enterographa, Graphidastra and Lecanographa from northern Thailand and Vietnam. The Lichenologist 38 (1):27-36.

6. Sparrius, L.B. &Saipunkaew, W. (2005) Cryptothecia punctasorediata, a new species from Northern Thailand.The Lichenologist 37 (6): 507-509.

7. Saipunkaew, W. Wolseley, P & Chimonides, P.J. (2005) Epiphytic lichens as indicators of environmental health in the vicinity of Chiang Mai city, Thailand.The Lichenologist. 37 (4): 345-356.

8. Subsri, P. &Saipunkaew, W.(2002) Mango Tree Bark as Bioindicator for Air Pollution Monitoring in Chiang Mai City.Chiang Mai Journal of Science.29 (3).

9. Graft, T. &Saipunkaew, W. (1999) Luftgütebestimmung in der Agglomeration Basel mittels Flechtenbiomonitoring. Regio Basiliensis 40 (2): 89-98.

10. Nagel, P., Saipunkaew, W.& Smrekar, G. (1998) Umweltüberwachung und ökologische Raumbewertung.Uni Nova 82: 39-42.

_________________________________