Eğitimde Planlama ve Uygulama SüreciDoç. Dr. Memet KARAKUŞ

Sunumdaki Konu Başlıkları:A. Temel KavramlarB. Eğitimin PlanlanmasıC. Eğitimde Program TürleriD. İhtiyaçların AnaliziE. Hedeflerin BelirlenmesiF. Öğretimin Uygulanması

- Öğretim İlkeleri- Öğretim Stratejileri- Öğrenme ve Öğretme Yaklaşımları

1

Giriş

İnsan yaşam boyunca ‘Nasıl yaşamalıyım ’ sorusunu yanıtlamaya çalışır:• Kendime karşı nasıl davranmalıyım?• Beynimi nasıl kullanmalıyım? • Duygularımı nasıl yönetmeliyim?• Nasıl bir insan ya da vatandaş olmalıyım?• Nasıl daha mutlu ya da başarılı olabilirim?• …………………………….Bu soruların yanıtı olan, gerekli öğrenmeler tüm yaşantımızı doldurmaktadır

2

Bireyin istediği yaşam biçimnine sahip olması için, gerekli öğrenmeleri sağlamada , eğitim önemli bir araçtır

3

EĞİTİM

davranış

istendik

kasıtsüreç

yaşantı

4

Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla

kasıtlı olarak istendik değişiklikler meydana getirme

sürecidir

5

Eğitim, bireyin planlı(formal) veya plansız(informal)

yaşantıları sonucu meydana getirdiği davranış değişikliği

sürecidir.

Öğretim: Okul ve dersane gibi kurumlarda yapılan formal

eğitim

EĞİTİM

İNFORMAL FORMAL

Örgün Yaygın

Halk Eğitimi

Hizmet içi eğitim

Okul öncesi

İlkokul

Ortaokul

Lise

Üniversite

6***Eğitim, kasıtlı (Planlı) ya da gelişigüzel (Plansız) bir şekilde kültürü kazanma sürecidir

EĞİTİM VE KÜLTÜR İLİŞKİSİEğitim, kasıtlı (Planlı) ya da gelişigüzel (Plansız) bir şekilde kültürü kazanma sürecidir

KÜLTÜR: İnsanlığın ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi

ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir.

KÜLTÜR

KültürlemeKasıtlı

GelişigüzelKültürlenme

KültürleşmeZoraki

8

Öğrenmenin ne olduğunu ve nasıl gerçekleştiğini açıklamaya

çalışan bir çok öğrenme yaklaşımı olsa da, bunları genel

olarak Davranışçı ve Bilişsel olarak iki başlık altında

inceleyebiliriz:

ÖĞRENME NEDİR?

9

Davranışçı ve Bilişsel Yaklaşımların Karşılaştırması

DAVRANIŞÇI BİLİŞSEL

Öğrenme davranışta meydana gelen değişikliktir. Davranış öğrenilir.

Öğrenme zihinde gerçekleşir. Bu değişiklik perfromans olarak ortaya çıkar

Yalnızca gözlenebilir davranışlar incelenebilir. Uyarıcı, tepki, davranış vedavranışın sonucu gibi gözlenebilir olgular önemlidir.

Zihin, düşünme, algılama, zihinsel problem çözme, hatırlama ve unutma gibi bilişsel süreçler önemlidir.

Öğrenmede dışsal (Çevresel) faktörler önemlidir.

Öğrenmede hem içsel , hem de dışsal faktörlerin yanında, bireysel farklılıklar ve hazırbulunuşluk önemlidir.

Öğrenmede dışsal ödüller önemli bir etkiye sahiptir.

İçsel motivasyon önemlidir. Zihinde biribiriyle ilşkilendirilerek organize edilen bilgiler anlamlı bir şekilde öğrenilir.

Bilgi nesnel ve öğrenenden bağımsızıdır. Bilgi nesnel ve öğrenenin hazırbulunuşluğuyla ilişkilidir.

Sadece sonuç ya da ürün üzerindeodaklanılır.

Süreç ve sonuç birlikte değerlendirilir

Öğretimin Planlanması

Öğretim Planının 4 Temel ögesi

1. Hedef (Niçin?)

2. İçerik (Ne?)

3. Öğretim Süreci (Nasıl)

4. Değerlendirme (Ne kadar)

10

ÖRNEK: Coğrafya dersi için

1. Hedef: İnsanların doğal çevreyi kullanma biçimlerini örneklendirir.

2. İçerik: Çevre ve toplum

3. Öğretim Süreci: Sunuş yoluyla öğretim, anlatım yöntemi kullanılacak.

Karadeniz Sahil Yolu, Maltepe Sahil Parkı, Avrasya Tüneli, Osman Gazi

Köprüsü, Ordu-Giresun Hava Limanı, Marmaray ve BAE-Dubai Palmiye gibi

örneklere değinilir Dersin sonunda tartışma yapılacak.

4. Değerlendirme: Doğal çevrenini doğru ve yanlış kullanımına örnekler

vererek, nedenlerini tartışınız?

11

A. Eğitimde Program Türleri

12

EĞİTİMDE PROGRAM

TÜRLERİ

RESMİ PROGRAM

EĞİTİM PROGRAMI

ÖĞRETİM PROGRAMI

DERS PROGRAMI

MÜFREDAT PROGRAM

EKSTRA PROGRAM

UYGULAMADAKİ PROGRAM

İHMAL EDİLEN

PROGRAM

ÖRTÜK PROGRAM

• Eğitim programı nedir?

İhtiyaçların Analizi

• Eğitimde ihtiyaçlar mı, yoksa hedefler mi önce belirlenmeli, neden?

• İhtiyaçlara cevap veremeyen bir eğitimin kabul görme olasılığı nedir?

• Eğitim ihtiyaçları nasıl belirlenebilir?

13

Olması beklenen durum ve ulaşılmak

istenen düzey

Mevcut/VarolanDurum

3. Farklar Yaklaşımı

1. Analitik Yaklaşım

2. Betimsel Yaklaşım

İHTİYAÇ BELİRLEME YAKLAŞIMLARI

Hedeflerin Belirlenmesi

15

Amaçlar paralelinde öğrenciye kazandırılacak niteliklerdir. Öğrencinin göstermesi beklenen

BBTD’dir.

Ör: Fizik dersinde kuvvetle ilgili problemleri çözer

HEDEF

Seminerdeki Ünite Başlıkları:A. Eğitimde Program TürleriB. Öğretimin PlanlanmasıC. İhtiyaçların AnaliziD. Hedeflerin BelirlenmesiE. İçeriğin SeçimiF. Öğretimin UygulanmasıG. Ölçme ve Değerlendirme

Türkiye’de 2005 yılından bu yana, Hedef yerine Kazanım sözcüğü yaygın

olarak kullanılmaktadır.

EtkinliK:

1. Türkiye’nin bütün kurumlarıyla gerçekleştirmek istediği bir hedef söyleyiniz.

2. Herhangi bir okulların genel olarak ulaşmak istediği bir hedef söyleyiniz..

3. Matematik ya da ilgi duyduğunuz başka bir ders için, bir hedef söyleyiniz..

4. Sırasıyla daha çok; (1) Zihinsel muhakeme gerektiren, (2) bireysel duygu ya da tercihleri yansıtan ve (3) harekete vurgu yapan birer hedef söyleyiniz..

16

Uzak Hedef

• Ülkenin hedefi

Genel Hedef

• Okulların ve Milli Eğitimin hedefleri

Özel Hedef

• Derslerin hedefleri

Bilişsel Duyuşsal Psikomotor(Devinişsel)

HEDEFLERİN DİKEY ve YATAY SINIFLAMASI

Aşağıdaki hedefleri/davranışları karşılaştırnız.

1. Trafik kurallarını bildiği için keyifle araba kullanır.

2. Araba kullanmayı bilir.

3. Araba kullanmayı sever.

4. Araba kullanır.

18

Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel (Psikomotor) Alan

6. Değerlendirme

5. Sentez

4. Analiz

3. Uygulama

2. Kavrama

1. Bilgi

5. Kişilik haline getirme

4. Örgütleme

3. Değer Verme

2. Tepkide Bulunma

1. Alma

7. Yaratma

6. Duruma uydurma

5. Beceri haline getirme

4. Mekanikleşme

3. Kılavuz denetiminde yapma

2. Kuruluş

1. Algılama

Dersin Hedeflerinin Alt Boyutlarına Göre Sınıflaması

Bilgi ve bilgiden doğan zihinsel yetenek ve becerilerle ilgilidir.

İlgi, tutum ve değer vermeye ilgili alandır.

Duyu organları ve kasların koordinasyonu sonucu kazanılan becerilerdir.

Etkinlik

• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor hedefler aşamalı

olarak birer örnek söyleyiniz..

20

Bilişsel Alan Duyuşsal Alan Devinişsel (Psikomotor) Alan

6. Değerlendirme

5. Sentez

4. Analiz

3. Uygulama

2. Kavrama

1. Bilgi

5. Kişilik haline getirme

4. Örgütleme

3. Değer Verme

2. Tepkide Bulunma

1. Alma

7. Yaratma

6. Duruma uydurma

5. Beceri haline getirme

4. Mekanikleşme

3. Kılavuz denetiminde yapma

2. Kuruluş

1. Algılama

1. Diğer bireylerin farklı özelliklerini saygı ile karşılar. 2. Millî kültürü yansıtan ögelere örnek verir. 3. Sosyal rollerin zaman içerisindeki değişimini inceler. 4. Balede duvardan destek alarak ayak parmaklarının üzerinde durur .5. Kendine özgü ürünler tasarlamaya yönelik fikirler geliştirir. 6. Çocuk olarak haklarının farkına varır. 7. Basit cebirsel ifadeleri farklı biçimlerde yazar. 8. Farklı kültürlere saygı duyar. 9. Kültürel ögelerin, insanların bir arada yaşamasındaki rolünü inceler.10.Yakın çevresinde sigara kullanımını azaltmaya yönelik sorumluluk üstlenir.11.Haritalar üzerinde yaşadığı bölgenin yeryüzü şekillerini genel olarak açıklar.12. Voleybolda yeni bir servis atma stili geliştirir.13.Çemberin ve çember parçasının uzunluğunu hesaplar.14. Okulun, etkin bir vatandaşı olarak kendi gelişimine katkısını takdir eder. 15.Alan ölçme birimlerini tanır,16.Yaşadığı çevredeki afetlerin ve çevre sorunlarının oluşum nedenlerini eleştirir.17.Bir soruna getirilen çözümlerin hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde olması

gerektiğini savunur. 18.Buluş yapanların ve bilim insanlarının ortak özelliklerini belirler. 19.Evinin yerini tarif eder. 20.Litreyi, mililitreye dönüştürür.

(Değer verme)

(Kavrama)

(Mekanikleşme)

(Analiz)

(Sentez)

(Alma)(Kavrama)

(Değer verme)(Analiz)

(Örgütleme

(Kavrama)

(Yaratma)

(Uygulama) (Değerverme)

(Bilgi)(Değerlendirme)

(Örgütleme)(Analiz)

(Uygulama)

(Kavrama)

Öğretimin Uygulanması

22

Ders nasıl işlenmeli?

23

Öğretim ilkesi nedir?

24

ÖĞRETİM İLKELERİ

Hedefe Görelik

Öğrenciye Görelik

Etkin Katılım

HayatilikSomuttan

SoyutaAçıklık

Bilinenden Bilinmeyene

Kolaydan Zora

Yakından Uzağa

Ekonomiklik GüncellikBütünlük

Öğretim Stratejileri

Sunuş yoluyla öğretim Buluş yoluyla öğretim Araştırma-İnceleme

25

ÖĞRENME ve ÖĞRETME YAKLAŞIMLARI

26

Yaklaşım (Model) : Öğretimin temelini oluşturan genel bakış ve temel felsefedir

TAM ÖĞRENME MODELİ

27

Benjamin BLOOM

1.Öğrenci Nitelikleri

(Hazırbulunuşluk)

2. Öğretim Hizmetinin

Niteliği 3.Öğrenme Ürünleri

Bilişsel Giriş Davranışları

Bilgi - Beceri - Yeterlik

Duyuşsal Giriş Özellikleri

İlgi – Tutum -Akademik Benlik

Pekiştirmeİpucu Dönüt DüzeltmeEtkin Katılım

Öğrenme düzeyi ve çeşidi

Öğrenme hızı

Duyuşsal ürünler

TAM ÖĞRENME MODELİNİN DEĞİŞKENLERİ

Bağımsız değişkenler Bağımlı değişken

Tam Öğrenme Modelinin Uygulama Basamakları

Hedeflerin belirlenmesi

Hedeflere yönelik bilişsel giriş (önkoşul) davranışlarının belirlenmesi

Bilişsel giriş (önkoşul) davranışları testinin öğretimden önce uygulanması

Eksik davranışların giderilmesi

YENİ DAVRANIŞLARA YÖNELİK ÖĞRETİMİN YAPILMASI

İzleme testinin uygulanması

Zenginleştirilmiş etkinlikler

Tamamlayıcı Etkinlikler

Yeni üniteye geçiş

İzleme testinin yeniden uygulanması

30

Pekiştirme

İpucu

Dönüt Düzeltme

Etkin Katılım

Tam Öğrenmede Öğretim Hizmetinin Niteliğini Belirleyen

Temel Değişkenler

BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME

(Caine & Caine, 1993)

31

Öğretim Modelleri

1. Okulda Öğrenme

2. Tam Öğrenme

3. Etkili Öğretim

4. Temel Öğretme

5. Çoklu Zeka

6. İş birlikli

7. Basamaklı

Öğretim

8. Probleme Dayalı

9. Proje Tabanlı

10. Yapılandırmacılık

11. Aktif Öğrenme

12. Öğretim Durumları

13. Yaşam Boyu

14. Uzaktan Eğitim

15. İnternet Tabanlı

16. Beyin Temelli

17. Kuantum

18. Modüler

19. Harmanlanmış

Öğretim

20. Dizgeli Öğretim

Öğrenmede insan beyninin yapısını ve işlevini incelemeye dayanan bir modeldir.

Nörobilim ve bilişsel psikoloji (HEBB- NörofizyolojikKuram) ile ilgili bir kuramdır.

Beyinle ilgili araştırma bulgularının öğrenme ve öğretme sürecine uygulanmasıyla model

oluşturulmuştur.

Nörofizyolojik kurama göre, nöronlar arası bağlantılar (sinaps) arttıkça öğrenme daha üst düzeyde

gerçekleşir.

Yeni bilgi Eski bilgi

32

Her beyin benzersiz ve tektir. Öğretim bireysel farklılıklara dayalı olarak düzenlenmelidir.

Birden fazla işlemi aynı anda gerçekleştirebilen beyin bütün ve parçaları eş zamanlı olarak algılar.

Parçalar ve bütün karşılıklı etkileşim içindedir. Beynin her iki yarım küresi

arasında sıkı bir etkileşim vardır

1

2

3 Anlam, örüntüler yoluyla oluşur.

Öğrenme teşvikle artar, baskıyla (stresle) azalır. Öğrenmede duygular

önemlidir.4

5

6

Beyinde örüntüler yoluyla oluşturulan bağlantılar öğrenmeyi kolaylaştırır.

Öğretim sırasında öğrenci motive edilmeli, öğrencinin öğrenmeye karşı

korkusu azaltılmalıdır.

Öğrenme fizyolojik etmenlerden etkilenir.

Açlık, susuzluk, uyku durumu, ruh hali, hava sıcaklığı, mutluluk, hastalık vb.

durumlar öğrenmeyi etkiler.

Bu kurama göre iki tür bellek vardır.Uzamsal bellek ve Mekanik bellek olmak

üzere iki tür bellek vardır.33

Beyin Temelli Öğrenmenin İlkeleri

ÇOKLU ZEKA KURAMI

(GARDNER, 1983)

34

35

• Kurama göre 8 farklı zeka türü vardır.

PROJE TABANLI ÖĞRETİM

(Dewey, Kilpatrick, Bruner)

36

Öğretim Modelleri

1. Okulda Öğrenme

2. Tam Öğrenme

3. Etkili Öğretim

4. Temel Öğretme

5. Çoklu Zeka

6. İş birlikli

7. Basamaklı

Öğretim

8. Probleme Dayalı

9. Proje Tabanlı

10. Yapılandırmacılık

11. Aktif Öğrenme

12. Öğretim Durumları

13. Yaşam Boyu

14. Uzaktan Eğitim

15. İnternet Tabanlı

16. Beyin Temelli

17. Kuantum

18. Modüler

19. Harmanlanmış

Öğretim

20. Dizgeli Öğretim

Öğrencilerin problemleri disiplinler arası bir şekilde bireysel veya grup olarak bilimsel yolla çözdükleri ve ortaya bir ürünçıkartıp sundukları, özellikle yaratıcı düşünme (Sentezleme) becerilerini geliştirmeye yönelik bir yaklaşımdır.

• Proje sonunda mutlaka bir ürün ortaya çıkarılmalıdır.

• Değerlendirme hem ürüne hem de sürece yöneliktir.

• Bireysel ya da grup olarak çalışılabilir

• Proje okulda başlar, okul dışında günlük yaşamda devam eder.

• Farklı zeka alanlarının kullanılmasını sağlar.• Disiplinler arası bir yöntemdir. • Üst düzey düşünme becerilerinin gelişiminde etkilidir.

37

Proje Örnekleri

• Başarı her yerde projesi

• Yeni öğretmen yetiştirme modeli geliştirme projesi

• Ekonomik hayatı hareketlendirme projesi

• Kırmızı ışıkta geçmeyi engelleme projesi

• Mültecilerin eğitim sorunlarını çözme projesi

• Tükettiğimiz meyvelerin çekirdeklerinden çimlendirme yöntemiyle organik fide yetiştirme projesi

38

(Piaget, Bruner, Dewey, Vygotsky, Glassersfeld,.....)

YAPILANDIRMACILIK (Oluşturmacılık, Yapıcı Kuram, Kurmacılık, İnşacılık)

39

40

• Bu kurama göre; önceki bilgi, yeni bilgiye temel oluşturur. Birey bu temel üzerinde oluşan yapıya göre bilgiyi anlamlandırır.

• Birey deneyim ve düşüncelerine bağlı olarak kendi bilgisini oluşturur.

• Bireyin ön yaşantılarıyla ilişkilendirerek yapılandırdığı, bu yeni bilgi özneldir.

Yapılandırmacılık nedir?

41

• Bilgi bireyden bağımsız olmadığı için, nesnel değil özneldir. Bireysel deneyim ve algıya göre anlam oluşur. Öğrenci merkezli ve pragmatisttir.

• Öğretim sürecinde otantik (gerçek yaşam deneyimleri) görevler verilir.

• Bilgi kesinlikle hazır bir şekilde sunulmaz/Aktarılmaz. Öğrenci öğrenmeyi öğrenir, sürece aktif olarak katılır.

• Öğrenme temel kavramlar etrafında gerçekleşir(Sarmal içerik düzenleme)

• Öğrenci birincil veri kaynaklarından ( daha önce yapılandırılmamış- yorumlanmamış) yararlanarak bilgiyi oluşturur.

Yapılandırmacılığın Özellikleri

Yapılandırmacılık Türleri

Bilişsel Yapılandırmacılık

(Piaget)

Sosyal-Kültürel Yapılandırmacılık

(Vygotsky)

Radikal Yapılandırmacılık

(Ernst Von Glasersfeld)

• Bilgiyi yapılandırmak zihinsel bir süreçtir.

• Bilgi şemalara dayalı olarak oluşturulur.

• Bilgiyi yapılandırmak bireysel bir etkinliktir ve bilgi özneldir.

• Öğrenenin toplumsal yönüne önem vermez.

• Bilişsel gelişimin kaynağı,kişisel psikolojik süreçlerdeğil sosyal kültürelçevredir.

42

İŞ BİRLİKLİ ÖĞRENME YAKLAŞIMI

Slavın-Aranson-kagan-Dewey-vygotsky-Bandura....

43

44

Öğrenme Ortamları

YarışmacıÖğrenme Ortamı

BireyselÖğrenme Ortamı

İşbirliğineDayalı Öğrenme Ortamı

İşbirlikli Öğrenme İlkeleri

Olumlu bağımlılık

Yüz yüze (Destekleyici) etkileşim:

Bireysel sorumluluk vedeğerlendirilebilirlik

Ortak ürün ve grup ödülü

Eşit başarı fırsatı

Sosyal beceriler

45

İşbirlikli Öğrenme Teknikleri

1.Öğrenci Takımları Başarı Bölümleri

2.Takım Oyun Turnuva

3.Ayrılıp Birleşme (Jigsaw)

4.Takım Destekli Bireyselleştirme

5.Karşılıklı Sorgulama

6.Düşün- Eşleş- Paylaş

46

47

Öğretmen dersi sunar. Öğretmen grupları oluşturur. Her gruba aynı konularverilir ve takımlardaki üyelerden konulardan birini seçmeleri istenir.

Ay Grubu Yıldız Grubu Dünya GrubuEge

Karadeniz

Akdeniz

Daha sonra farklı takımlarda aynı konuyu alan üyeler -gruplarından ayrılarak

-“uzmanlık gruplarında” bir araya gelirler, konu üzerinde çalışırlar.

Uzmanlık

Grupları Ege Karadeniz Akdeniz

Uzmanlık gruplarında konuyu öğrenen üyeler kendi gruplarına geri dönereköğrendikleri konuyu ilk gruplarına öğretirler.

Ay Grubu Yıldız Grubu Dünya Grubu

Her öğrenci tek başına sınav olur. Bireysel olarak alınan puanlar grup puanını oluşturur.

Ayrılıp Birleşme (Jigsaw) Tekniği

ETKİNLİK

• Eğitim – öğretimle ilgili öncelikli olarak çözmemiz gereken bir sorun belirleyiniz.

• Eğitim- öğretimle ilgili belirlemiş olduğunuz sorunla ilgili düşünce veduygularınızı kendinize özgü bir şekilde aşağıda belirtildiği gibi size verilenkağıdı üçe bölerek üzerinde ifade ediniz.

1. Slogan oluşturarak

2. Şiir yazarak (1-2 dörtlük)

3. Resim yaparak (Resimle vermek istediğiniz mesajı resmin altına kısaca

yazabilirsiniz )

SLOGAN

ŞİİR

RESİM

Doç.Dr. Memet KARAKUŞ

Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

memkks@gmail.com

Teşekkürler

50