dobitnik effe obeleŽja -...

BROJ 322. 5. 2015.

DOBITNIK EFFE OBELEŽJASubotički Festival našao se u grupi najboljih

evropskih festivala kojima je dodeljenao EFFE (Evropa festivalima, festivali Evropi) obeležje za 2015-2016. Nakon procesa intenzivne procene domaćih stručnjaka i međunarodnog žirija, 761 festival iz 31 države sada pripada prvoj generaciji dobitnika. EFFE platforma pokrenuta od strane Udruženja evropskih festivala, predstavlja portal namenjen građanima i ljudima iz struke koji će im pomoći da otkriju sve što ih zanima u vezi sa evropskim festivalima. U pitanju je nova međunarodna festivalska platforma koja povezuje festivale duboko posvećene umetnosti, svojim zajednicama i evropskim vrednostima. Ova platforma omogućava publici iz celog sveta pristup najnovijim informacijama u vezi sa festivalima i učešću na festivalima širom Evrope. Iznad svega EFFE prepoznaje ogroman kvalitet u svakodnevnom radu ovih festivala širom Evrope. “Drago nam je što možemo da kažemo da dobitnici EFFE obeležja 2015-2016 čine prvu generaciju dobitnika koja predstavlja umetnički kvalitet i ima značajan uticaj na lokalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou“ - rekao je predsednik međunarodnog žirija Vinsent Baudriler. Lepa vest iz Brisela u Suboticu stigla je 20. maja, kao poklon Festivalu.

WINNER OF THE EFFE LABEL

Subotica Festival found itself among Europe’s best festivals honored with the EFFE (Europe for Festivals, Festivals for Europe) Label 2015-2016. Following a process of intense evaluation from national experts and the international jury, 761 festivals from 31 countries now belong to the first generation of EFFE Label recipients. EFFE was initiated by the European Festivals Association and represents a portal for citizens and professionals which will help them to discover and get involved in Europe’s festivals. It is a new international festival platform connecting festivals that are deeply committed to the arts, their communities and European values. “We are glad to be able to say that the EFFE Labels 2015-2016 make up the first generation of EFFE Label recipients that stand for artistic quality and have a significant impact on the local, national and international level – said the chairman of the EFFE international jury Vincent Baudriller. Good news arrived in Subotica on the 20th May as a present for the Festival.

SUBOTICA17-22 MAY 2015

Od nedelje, 17, do petka, 22. maja, nad Suboticom su se smenjivali sunce i oblaci, ali je u pozorištima uvek bilo vedro. Sale su grejali dečiji osmesi, aplauzi, uzvik “Bravo!“ iz publike... Sve navedeno prvenstveno je zasluga odličnih predstava glavnog, takmičarskog programa. Njih 18 iz 15 zemalja. I bez obzira ko večeras ponese kući Gran pri Festivala, rad vajara Mija Mijuškovića, zaključak je da su svi pobednici! Kako to? Pa lepo. Zato što najčešće pitanje koje deca postavljaju vaspitačima, učiteljima i roditeljima glasi: “A kada će opet Festival?“. Pa da odgovorimo mališanima jer oni ne smeju da čekaju! Po rečima direktora Festivala Slobodana Markovića, 23. Međunarodni festival pozorišta za decu u Subotici trajaće dan duže od ovogodišnjeg (i hvala mu na tome!), i to od 21. do 27. maja 2016. godine. I danas, kada se nakon folklorne tačke OKUD-a “Mladost“ iz Subotice i dodele nagrada najboljima (a uručiće ih predsednik žirija dr Vjeslav Hejno i predsednik Saveta Festivala Ljubivoje Ršumović), zavese spuste, to neće biti zatvaranje Festivala, već poziv za sledeći. Dobro došli na Festival!

From Sunday, May 17, to Friday, May 22, sun and clouds took turns in the sky above Subotica, but in theatres it was clear all the time. Theatre halls were warmed by children’s smiles, applauses and shouts of “bravo“ from the audience. And it was all due to the excellent performances in the main competition programme – 18 performances from 15 countries. Whoever wins the Grand Prix of the Festival, work of the sculptor Mijo Mijušković, the conclusion is that they are all winners! How is that possible? Simple! Because the most common question children ask their teachers and parents is: “When will the festival be again?“. So let us answer the children because they should not wait! According to the Festival Director Slobodan Marković, the 23rd International Festival of Children’s Theatres in Subotica will be one day longer than this year (and we thank him for that!), and it will be held from 21st to 27th of May, 2016. Welcome to the Festival!

A KADA ĆE OPET FESTIVAL?WHEN WILL THE FESTIVAL BE AGAIN?

22 MEĐUNARODNI FESTIVAL POZORIŠTA ZA DECU, 17-22. MAJ 2015

2ZVANIČNA SELEKCIJA 2015.

“Sivi čovek igra se šibicama“, Mačkino pozorište lutaka, Tensberg, Norveška

SPOJ POZORIŠTA I PERFORMANSA

U predstavi Mačkinog pozorišta lutaka iz Tensberga, Norveška (koja se prvi put pojavljuje na Festivalu) “Sivi čovek igra se šibicama“, na neobičan način ispričana je poznata Andersenova priča “Devojčica sa šibicama”, koja se prepliće sa pričom o susretu uličnog žonglera Frančeska i lutkarke Tese. Zanimljivo je da Frančesko i Tesa igraju sami sebe kao izvođače; u predstavi se koriste njihova stvarna imena i veštine. Rediteljka predstave Ana Helgesen ističe

da njen ansambl pravi predstave i za decu i za odrasle: “Cilj je da deca dobiju priliku da se upoznaju sa svim aspektima kulture. Sada akcenat stavljamo na umetničko pozorište, razvijajući male predstave. Naša specijalnost je lutkarsko pozorište, fokusiramo se na glumce i tekst“. Naša sagovornica dodaje da ju je oduševila Subotica, za koju je čula upravo zahvaljujući Festivalu.

“Vuk, mala lisica”, Inversedance - Trupa Zoltana Fodora, Budimpešta, Mađarska

KLASIČNA PRIČA KAO PLESNA PREDSTAVA

Plesna predstava u jednom činu “Vuk, mala lisica“, u izvođenju Inversedance – Trupa Zoltana Fodora, Budimpešta (Mađarska), oživljava klasičnu mađarsku priču (autor Ištvan Fekete) na novi način. Subotički mališani sa zadovoljstvom su pratili plesnu predstavu, kroz koju su ih vodili poznati dečiji likovi... Koreografiju potpisuje Zoltan Fodor.

“Umka”, Pozorište “Severna scena”, Novi Urengoj, Rusija

CELA RUSIJA U JEDNOM ANSAMBLU!

Predstavom “Umka” subotičkoj publici predstavilo se Pozorište “Severne scene” iz Novog Urengoja (Rusija). Autor i reditelj dirljive priče o prijateljstvu

polarnog medveda i čoveka je Viktor Klimčuk. “Želeli smo da dođemo i vidimo predstave, da uočimo razlike, jer evropsko i rusko pozorište imaju drugačije puteve

razvoja. Ovo je idealna prilika da razmenimo iskustva i naučimo nešto novo. U našem pozorištu situacija je specifična, ima nas iz raznih krajeva: Novog Urengoja, Krima, Sankt Peterburga, Moskve... Bez obzira na to što u raznim gradovima postoje i različite pozorišne škole, mi se dobro slažemo i zovu nas ansamblom.

Inače, naše pozorište ove godine puni 20 godina. Ranije smo igrali samo za decu, a sada i za odrasle. Deo trupe je ovde, u Subotici, a drugi deo u Moskvi, na festivalu“ – objašnjava umetnički rukovodilac Pozorišta “Severna scena“ Dmitri Ušakov. Gosti iz Novog Urengoja prvi put su na Festivalu i, kako kažu, jako im se dopada: “Ovde je toplo, a kod nas, u Novom Urengoju, pada sneg. Inače, kod nas je pola godine dan, a pola noć, ali uvek je sneg i često se čini da je noć duža nego što u stvari jeste“.

“Pinokio”, Teatar “Cahes”, Skandiči, Italija

LJUBAV OD MALIH NOGU

Subotički mališani imali su priliku da uživaju u predstavi “Pinokio“, delom zasnovanoj na “Pinokijevim avanturama“ Karla Kolodija, koju je predstavio Teatar “Cahes“, Skandiči (Italija). Glumica Enrika Zampeti koja igra vilu, ističe da je učešće na Festivalu dobra prilika “da razmenimo iskustva sa kolegama iz drugih zemalja“, i dodaje: “Zanimljivo je da se veliki festival održava u malom gradu, ali gradu trenutno prepunom ljudi raznih nacija, iz raznih

država. Impresionirala me je arhitektura koja nije tipična za Italiju i druge gradove

u Srbiji. Grad je predivan!“. Džulija Vijana, koja tumači lik Pinokia, objašnjava da se u predstavi prepliću realni svet i mašta.

Pozorište “Cahes” iz Italije nije prvi put na Festivalu. Godine 2011. žiri je predstavi “Faust, Faust”, u režiji Luane Gramenja, dodelio specijalnu nagradu za originalnost i fantaziju. Luana Gramenja u predstavi “Pinokio“

potpisuje režiju i adaptaciju, a u razgovoru za Bilten otkriva da je pozorište zavolela od malih nogu: “Imala sam šest godina kada sam pogledala prvu predstavu i to je bilo divno iskustvo. Već tada sam odlučila da svoj život posvetim lutkarskom pozorištu“.

“Životinjska farma“, Pozorište lutaka Ljubljana, Slovenija

MUČE NAS ISTA PITANJA

Pozorište lutaka Ljubljana iz Slovenije izvelo je predstavu “Životinjska farma” (režija Vito Taufer) po istoimenom romanu Džordža Orvela. “Reč je o savremenom delu, iako je predstava rađena po romanu objavljenom 1945. godine. Od tada se nije mnogo promenilo. Živimo isto kao i onda. Muče nas ista pitanja koja iznova i iznova postavljamo” – objašnjava glumac Brane Vižintin. I našem sagovorniku, kao i ostalim gostima iz Slovenije, dopada se Festival, grad i ljudi.

22 INTERNATIONAL FESTIVAL OF CHILDREN’S THEATRES, 17 - 22 MAY 2015

3

“Snežna kraljica”, Dečje pozorište Subotica, Srbija

BORBA DOBRA I ZLA

Veliko interesovanje mališana vladalo je za predstavu “Snežna kraljica“, Dečjeg pozorišta iz Subotice (Srbija). U predstavi čiju režiju potpisuje Todor Valov, prisutna je borba dobra i zla u večnom dvoboju za ljudsku dušu... “Imali smo lepe trenutke od premijere do sada i drago nam je što učestvujemo na Festivalu. Bilo je prijatno i zabavno raditi na ovoj predstavi. Lutke su zaista posebne, ali zanimljivo je i to da neki glumci imaju maske i kostime“ – objašnjava glumica Imelda Vereš, dodajući da je publika u Subotici organizovana i obrazovana, te je zadovoljstvo igrati za nju.

“Maca Papučarka“, Zagrebačko kazalište lutaka, Zagreb, Hrvatska

IGRA JE BITNIJA OD GOVORA

“Ovo je priča o odrastanju, odgovornosti, pustolovini i igri” - objašnjava Jadran Grubišić, koji u predstavi “Maca papučarka” Zagrebačkog kazališta lutaka (Hrvatska) igra lik Bobeka. Iako je premijerno izvedena u septembru prošle godine, predstava se bliži svojoj 60. izvedbi. Grubišić kaže da su sa njom, osim u Zagrebu i okolini, nastupali i u Kragujevcu, naglašavajući da deca odlično reaguju na predstavu, pre svega zbog toga što je igra njena osnovna karakteristika. Kao i kod nas, i u Hrvatskoj postoje predstave koje su namenjene doslovce najmlađem uzrastu – bebama.

Tu, međutim, kaže Grubišić, postoji jedan problem: “Tih predstava je malo! Najčešće su to nežnije predstave, a ne ide se toliko u lutkarsku umetnost, u smislu rediteljske inovativnosti. U takvim predstavama najvažnija stvar je da se ostvari susret sa decom. Njima sama priča nije toliko bitna, koliko dinamika”.

S obzirom na to da je diplomirao na Lutkarskoj akademiji u Osijeku, Grubišić kaže da je kao student dolazio na Festival na radionice, ali i na ispitne predstave i da ga iz tog doba vežu samo lepe uspomene.

“Strašilo“, Klasično pozorište “Joan Slavič“, Arad, Rumunija

SVET BEZ NASILJAKlasično pozorište “Joan Slavič” iz

Arada (Rumunija) subotičkoj publici predstavilo se toplom pričom o prijateljstvu. Inspirisano pričom Libuše Lopejskaje i Hanke Krčulove, “Strašilo“

Adele Moldovan oduševilo je mlade gledaoce. “Ovo je priča o pravom prijateljstvu između strašila i ptice, priča o osećanjima, sudbini i svetu bez nasilja“ – objašnjava Adela Moldovan. Rediteljka “Strašila“ nije prvi put na Festivalu, a rado će, kako kaže, doći opet jer “Festival mi se dopada, posebno mogućnost da se upoznamo sa

stvaralaštvom iz drugih zemalja. Naročito mi se dopala indijska predstava, kao i predstava Dečjeg pozorišta iz Subotice. Smatram da je ovaj Festival jedan od najboljih u Evropi“.

“O Rami“, Zadužbina za lutkarsku umetnost “Katkata“, Nju Delhi, Indija

TRADICIJA NA MODERAN NAČIN

Lutkarsko pozorište “Katkata”, Zadužbina za lutkarsku umetnost iz Nju Delhija (Indija), predstavom “O Rami” oduševila je mališane. Eksperimentalni pozorišni komad, koji se koristi odlomcima iz Bavabutijeve “Ramajane”, pripoveda se kroz animaciju, projektovane slike, ples, maske i lutke. “Ono što mi radimo je

miks lutkarskog pozorišta, maski i plesa. Značajnu ulogu u predstavi imaju svetlo i muzika. Iako se bazira na tradiciji, naša predstava urađena je u modernom stilu. Tradicija se oslanja na religiju i rituale, ali to ne znači da je predstava religiozna, nego da zastupamo novu formu. Često

putujemo i nemamo svuda mogućnost da, kao ovde, u Subotici, izvodimo predstavu na ovakvoj sceni“ – otkriva rediteljka predstave Anurupa Roj koja kao veliku prednost Festivala navodi činjenicu da okuplja mnogo lutkarskih pozorišta na jednom mestu i time omogućava razmenu iskustava. Avinaš Kumar, koji glumi u predstavi, naglašava da voli lutkarsko pozorište jer nudi drugačiju formu.

“Kroz lutku može da se kaže sve!“ – dodaje Kumar, dok njegov kolega Pavan Vagmare hvali Festival, jer “imamo priliku da pogledamo predstave iz zemalja koje imaju drugačija pozorišta i kulturu“. Mohamad Šamem, koji takođe glumi u predstavi, već osam godina deci kroz lutke dočarava svet mašte i tradicije...

“Tabula Rosa”, Pozorište lutaka “Hop Sinjor”, Atina, Grčka

ROMAN UTKAN U SCENOGRAFIJU

“Tabula Rosa”, marionetska predstava bez reči, Pozorišta lutaka “Hop Sinjor” iz Atine (Grčka), koja se bavi opsednutošću umetnika stvaranjem, inspirisana je, kako kaže autorka i rediteljka Evgenija Cilija, delom “Mansarda“ Danila Kiša: “Kiš je jedan od mojih omiljenih pisaca. Njegov roman me je inspirisao i utkala sam ga u scenografiju, tako da svi koji su pogledali


4predstavu imali su priliku da na sceni vide sobu gde se dešava radnja , a na zidovima na papiru ispisani su citati iz romana. Deca dobro reaguju na predstavu i razumeju je“. Rediteljka iz Grčke dodaje da joj se dopada Festival, raznolikost teatara, kao i sam grad.

“Pesma šamana“, Pozorište lutaka “La kukarača“, Halisko, Meksiko

SVET PRE KOMPJUTERA

Za “Pesmu šamana” Pozorišta lutaka “La kukarača“ iz Haliska (Meksiko) u

Dečjem pozorištu u Subotici tražilo se mesto više, a deca su bila oduševljena i predstavu nagradila gromoglasnim aplauzom. Reditelj Ignacio Larios koji i glumi u predstavi, ističe da njegove kolege i on rade na očuvanju i obnavljanju autohtonih

meksičkih kultura i da im je drago što su u Subotici imali priliku da prezentuju svoj rad: “Želimo da zabavimo decu i dočaramo im svet koji je postojao i pre tehnologije i kompjuterskih igrica!“. Gost iz Meksika primećuje da je publika u Subotici obrazovana, da postoji pozorišna kultura i da deca rado dolaze u pozorište: “U Meksiku deca nisu toliko naviknuta na teatar, posebno u manjim gradovima poput Subotice, gde pozorište ni ne postoji“.

“Priča o pticama“, Pozorište “Žanr: Siva“, Tokio, Japan

PREPOZNAJTE SRODNU DUŠU!

Pozorište “Žanr: Siva” iz Tokija predstavilo se interesantnom predstavom “Priča o pticama”.

Uz muziku, bez reči, Akemi Kitai igrala ženu koja se priseća da je nekada bila ptica, a ptica se seća da je nekada bila ljudsko biće. Lutaju, tražeći jedno drugo... “Ovo je priča o ptici i ženi koje se sreću na trenutak i mimoilaze. Mi, u Japanu, smatramo da ukoliko se dve duše mimoiđu, više se ponovo ne sreću“ – objašnjava Akemi Kitai, dodajući da joj se dopada Festival, posebno njegova raznovrsnost.

“Mala mišica“, Pozorište lutaka Samara, Samara, Rusija

PREDSTAVA ZA SVE!

Pozorište lutaka Samara iz Rusije Festivalu je poklonilo predstavu “Mala mišica“, bajku o poljskoj mišici koja je htela da bude dama, koju je režirala Svetlana Dorozko, dobitnica nagrade

za mlade režisere. Direktorka Pozorišta Olga Dikušina ističe da joj je čast što njeno pozorište učestvuje na Festivalu koji je, po njenim rečima, najbolji u Evropi. Predstava je napravljena na osnovu engleske bajke: “U predstavi su

zastupljeni svi tipovi lutaka koji postoje u lutkarskom pozorištu. Naša predstava je za sve uzraste: deca vide malu mišicu, a odrasli ženu koja preko oglasa traži muža!“.

“Čarobnjak iz Oza”, Gradsko pozorište, Podgorica, Crna Gora

ZA DECU UVEK NOVO!

Kako je došlo do nastanka predstave “Čarobnjak iz Oza” Gradskog pozorišta iz Podgorice (Crna Gora), objašnjava popularna glumica

Ivana Mrvaljević, direktorka: “Prošla godina bila je u znaku jubileja - 75 godina od nastanka filma ‘Čarobnjak iz Oza’, pa smo odlučili da postavimo ovu predstavu. Iako pratimo originalnu priču, deci nudimo nešto novo i inovativno. Verujem da pozorište za odrasle u nekim slučajevima može da menja svet, ali pozorište za decu to može sto posto!”. Naša sagovornica se već na studijama počela baviti produkcijom, a potom sa kolegama osnovala Teatar mladih. Nakon završene akademije započinje karijeru u Gradskom pozorištu u Podgorici, gde igra u predstavama za decu, a potom i u

popularnim TV serijama. “Uvek sam imala veliku želju da studiram u inostranstvu, pa sam masterirala produkciju u Torinu i vratila se u Crnu Goru. U nekim uređenim zemljama to nije problem, ali kod nas morate ubeđivati ljude da nam je kultura potrebna, a ovi prostori prosto vape za kulturom”.

“Mali dimničar“, Pozorište lutke i glumca u Lomži, Poljska

DUGME (NE) DONOSI SREĆU...

Pozorište lutke i glumca u Lomži (Poljska) subotičkoj publici predstavlja se lutkarskom predstavom “Mali dimničar”. Naglašavajući da nisu prvi put na Festivalu, glumac Tomas Rinkovski objašnjava: “Naša predstava govori o beskućniku, razvija priču o malom dečaku bez roditelja, koji traži dugme kako bi imao sreće...“. Njegov kolega Krištof Zemko dodaje da je predstava protkana balkanskom muzikom. “Dopada nam se u Subotici jer imamo priliku da upoznajemo nove ljude“.

“Kako je otkriveno letenje“, Pozorište mladih, Novi Sad, Srbija

I MATEMATIKA NA SCENI!

Predstava “Kako je otkriveno letenje” Pozorišta mladih iz Novog Sada (Srbija),

rađena po motivima priče Margarita Minkova, ima za cilj da pokrene dečju maštu i usmeri je u pravcu istraživačkog duha. “Trudili smo da se napravimo predstavu koja ima edukativni karakter jer uključuje gradivo matematike i malo fizike. Mislim da odrasli, udaljavaju

decu od pozorišta, a bitno je da ih naučimo da cene i vole teatar – naglašava rediteljka predstave Emilija Mrdaković, dodajući da Festival prati godinama i veoma je bitno što se održava: “Ovo je prilika da vidimo kako rade pozorišta u svetu“.

“Čardak ni na nebu ni na zemlji“, Pozorište lutaka “Pinokio“, Beograd, Srbija

Aplauz za predstavu“Don Kihot“, Teatar smeha, Franfurt na Odri, Nemačka


5

Prva konstatacija predsednika Centra S. V. Obrascova, doktora istorije i teorije umetnosti, istoričara i teoretičara pozorišta, prof. dr Borisa Goldovskog (Rusija) o Festivalu jeste da Subotičani imaju sreće što žive u pozorišnom svetu! Govoreći o predstavama u takmičarskom programu, Goldovski kaže da je kvalitet različit, ali da je organizacija Festivala odlična:

“Bez obzira na to koliko su predstave dobre ili manje dobre, Festival je skup ljudi koji međusobno komuniciraju: komunicira publika pre i nakon predstava, komuniciraju glumci, reditelji, žiri... To ne samo

da donosi korist Festivalu i Subotici, nego i pozorišnom svetu uopšte”.

Kada je reč o (eventualnim) novinama na Festivalu, Goldovski kaže kako se to pre svega odnosi na glumce: “Pre svega tu mislim na mlade glumačke talente. Ali, tu novinu otkrićemo tek na kraju Festivala, jer je on, kao i pozorište, intriga sam po sebi. A poznato je da bez intrige nema ni pozorišta”.

Kao i organizacijom, Goldovski je oduševljen i prisustvom velikog broja ljudi iz različitih krajeva sveta: “I sve to na jednom mestu: ovde, u Subotici! To doprinosi kulturnom jedinstvu, jer ljudi iz ove sfere, kada se nađu zajedno, i sami o viđenom promišljaju originalnije i kreativnije. Jednostavno, oni uče jedni od drugih, ali se ujedno i ‘hrane’ idejama koje će kasnije primeniti u svom radu. Čudesno je upravo to šta sve različite teatarske kulture mogu iznedriti. Dakle, sve pohvale organizatorima na takvom pristupu, jer on svima nama donosi mnogo dobroga” - zaključuje Goldovski.

Boris Goldovsky, a jury memberWHAT WILL BE REVEALED AT THE END OF THE FESTIVAL?

Boris Goldovsky (Russia) is the President of Sergey V. Obraztsov Centre, has a PhD in Art History and Theory, and works as a theatre historian and theoretician. His first comment about the Festival was that people from Subotica are lucky to live in a world of theatre! Speaking of performances in the competition, Goldovsky said that the quality varies but the organization of the Festival is excellent:

"Regardless of the quality of performances, the Festival is a group of people who interact with each other: the audience communicates before and after performances, as well as actors, directors, jury... It benefits not only the Festival and Subotica, but theatre in general."

When it comes to some (potential) innovations at the Festival, Goldovsky says: "It primarily refers to young acting talents, but this novelty will be revealed at the end of the Festival, because, just like theatre, it is an intrigue in itself. And it is known

that there is no theatre without intrigues."

Goldovsky was also delighted by the presence of a large number of people from different

parts of the world: "And all this in one place: here in Subotica! It contributes to cultural unity, because when people get together they reflect on what they have seen in a more original and creative way. Simply, they learn from each other, but they also 'feed' on the ideas they will later apply in their work. It is amazing what different theatre cultures can bring forth. Therefore, I congratulate the organizers on such an approach, because it brings a lot of good to all of us" – concludes Goldovsky.

Prof. dr Boris Goldovski, član žirija

ŠTA ĆE SE OTKRITI NA KRAJU FESTIVALA?

Profesor pozorišne umetnosti, glumac, reditelj, pedagog i publicista dr Vjeslav Hejno (Poljska) u prilici je da iz mnoštva aspekata analizira predstave na Festivalu. S obzirom na to da je režirao i objavljivao knjige i na ovim prostorima (Hrvatska i Srbija), Hejnu nije nepoznat ambijent sredine u koju je došao u svojstvu žirija. Kako kaže, pre Festivala nije video nijednu od predstava, a nakon dva dana, više kao opšti zaključak, iznosi mišljenje da više nema spektakularnih komada kakvih je bilo ranijih godina.

“Predstave koje sam do sada video imaju drugačiji karakter. Uglavnom se još traga, a ako se traži, onda će se i naći. U svakom slučaju, za to je potrebno mnogo rada. Dakle, moj lični sud je da je ovo manifestacija na kojoj pozorišta istražuju vlastitu pozorišnu koncepciju. Ne znam otkuda to, ali imam takav osećaj” - kaže Hejno.

Upitan da prokomentariše da li je na Festivalu video nešto novo, Hejno kaže kako je “novina” u tome što mu se čini da se pozorišta nisu odmakla daleko od tradicije:

“Pozorište, pa tako i dečje, je borba. Mi, međutim, uglavnom imamo priču koja se bavi opisivanjem. Isto mogu reći i za lutkarstvo, gde je, umesto ‘bitke’, mnogo više prisutna pantomima i opis. To nije dinamično i to nas na neki način muči. Dakle, smatram da je za dobru dramaturgiju pozorištu potreban konflikt, a toga sve manje vidim”.

Ono što ističe kao veoma dobru tradiciju Festivala je njegova velika šarolikost. Kako kaže, Japan, Indija, Meksiko ili Norveška pravi su dar, ne samo publici nego i struci i žiriju da se odmakne od evropske forme i upozna se sa takođe aktuelnim pozorišnim kretanjima u svetu.

Wiesław Hejno, a jury member

THEATRE IS STRUGGLE!

Wiesław Hejno (Poland), professor of theatre arts, actor, director, pedagogue and publicist can analyze performances at the Festival from many different aspects.

He directed and published books in the region (Croatia and Serbia), so he is already familiar with this environment. He did not see any of the shows before the Festival, and two days later, his general conclusion is that there are no more spectacular pieces as there used to be.

"The shows I have seen so far have different character. They are still exploring, and if something is searched for, then it will be found. In any case, it takes a lot of work. So, in my opinion this is an event where theatres explore their own conception of theatre. I do not know where it came from, but I have that feeling" – says Hejno.

When asked about whether he saw anything new at the Festival, Hejno says it seems to him that theatres have not moved far from tradition:

"Theatre is struggle, including children's theatre as well. However, we usually have a story that deals with description. The same applies to puppetry, where mime and description are more present. It is not dynamic and that bothers us in a way. Therefore, I think a conflict is necessary for a good

dramaturgy and I can see less and less of it."

Hejno points out great diversity as a very good tradition of the Festival. He says that Japan, India, Mexico and Norway are a true gift, not only for the audience but also the jury and theatre professionals, opportunity to move away from European forms and become familiar with current trends in the world of theatre.

Prof. dr Vjeslav Hejno, predsednik žirija

POZORIŠTE JE BORBA!


6

Akademik prof. dr Henrik Jurkovski višegodišnji je saradnik i, po rečima direktora Slobodana Markovića, istinski prijatelj Festivala. Da je naklonost obostrana, dokaz je, ne samo to što je od strane Festivala proglašen za počasnog predsednika Saveta Festivala, već i Međunarodni naučni forum “Jurkovskom u čast“, održan u okviru ovogodišnje manifestacije. Forum je zahvalnica Festivala jednom od najznačajnijih imena u svetskoj nauci o lutkarstvu, ali i prilika da i drugi stručnjaci, učesnici Festivala, javno izraze svoje mišljenje o čuvenom poljskom teatrologu.

Svi učesnici Foruma složili su se da ih je Jurkovski na neki način dotakao i podstakao u daljim istraživanjima. Prof. dr Boris Goldovski iz Rusije, član ovogodišnjeg međunarodnog žirija, istakao je da je reč o najistaknutijoj figuri u lutkarskom pozorištu: “Njegova dela su prevođena na različite jezike, a same ideje Jurkovskog su revolucionarne! Fenomen Henrika Jurkovskog krije se u tome što on ostaje filolog i istražuje jezik pozorišta lutaka. Drevni jezik lutaka čita na poseban način“.

Na ovu priču o Jurkovskom nadovezao se i drugi član žirija, njegov sunarodnik prof. dr Vjeslav Hejno, koji je pričao o životu velikog akademika i njihovom ličnom poznanstvu, ocenjujući da je Jurkovski postavio temelje školstva u oblasti lutkarstva i da je tada počela nova epoha lutkarskog pozorišta u Poljskoj. O radu Jurkovskog govorio je i mr Miroslav Radonjić, koji se bavio istraživanjem njegovih zaključaka po

pitanju preoblikovanja i razvoja lutkarstva. Prof. dr Siniša Jelušić objasnio je da u svakoj knjizi Jurkovski dodiruje aktuelna stanja, gde posebno mesto zauzima postmodernizam: “Istinsko pozorište je ono gde je glumac nevidljiv, a lutka u fokusu. Izgradnja identiteta dečje publike, to je ono što Jurkovskog privlači“ – primećuje Jelušić. O radu i delu Henrika Jurkovskog govorio je i mr Geza Balog.

Akademik Henrik Jurkovski nije mogao

da sakrije emocije! Dirnut izlaganjima o svom radu, istakao je koliko mu je značajna podrška svih prijatelja, jer “rad bez pomoći prijatelja ne bi bio moguć“. On je sa prisutnima podelio sećanja iz detinjstva, prikazavši fotografije svojih roditelja, braće, prijatelja i rođaka. “Drago mi je što imam takve prijatelje i jednu pravu mrežu ljudi oko sebe koji istinski dele strast prema lutkarskom pozorištu. Moj uspeh je i uspeh mojih prijatelja!“ – poručuje.

Prof. dr Henrik Jurkovski, najznačajnije ime u svetskoj nauci o lutkarstvu

“MOJ USPEH JE I USPEH MOJIH PRIJATELJA!“

U VODAMA POZORIŠTA

Rođen sam 1927. godine u Varšavi. Prvi susret sa pozorištem desio se veoma rano, ali njime ozbiljnije počinjem da se bavim 1952-1953. godine. Studirao sam na Filološkom univerzitetu u Poljskoj, a kasnije stekao i titulu. Onda su me poslali u Ministarstvo kulture da radim, gde mi je posao bio vezan za pozorište. Nakon izvesnog vremena, ministar kulture rekao mi je da planiraju da formiraju odsek za lutkarstvo i da ću ja biti zadužen za vođenje tog dela. Prihvatio sam i od tada sam u tim vodama...

Prof. dr Siniša Jelušić o Festivalu

“TREBALO BI DA VAM ZAVIDE!“Književnik, profesor teatrologije i dramaturgije, rukovodilac Međunarodnog

foruma za istraživanje pozorišne umetnosti prof. dr Siniša Jelušić naglašava da specifičnost subotičkog Festivala leži u tome što se u sedam dana u grad na severu Srbije “sabira” čitav svet! “Mnogi bi trebalo da pozavide Subotici i njenoj deci koja imaju priliku da učestvuju u ovom stvaralačkom čudu koje donosi teatar. Ovo je jedan od najkvalitetnijih i najznačajnijih evropskih festivala koji zastupa ideju razvoja lutkarstva. Predivno je videti decu koja dolaze na predstave i učestvuju kao publika. Rukovodstvo Festivala, na čelu sa Slobodanom Markovićem, na najbolji način izdržava sve finansijske probleme, prevazilazi ih i opstaje, sa dobrom perspektivom i kvalitetom – rekao je, između ostalog, Jelušić, dodajući da dečje pozorište (s akcentom na lutkarstvo) igra veliku ulogu u obrazovanju i vaspitanju dece.

Henryk Jurkowski, PhD, the most important name of puppetry science

MY SUCCESS IS THE SUCCESS OF MY FRIENDS AS WELL!

Henryk Jurkowski, PhD, is a longstanding associate and a true friend of the Festival. He has been declared an honorary president of the Festival Council and the International Research College In Honour of Jurkowski was held at this year’s Festival. It was not only an opportunity to express gratitude to one of the most important names of puppetry science, but also the chance for other theatre professionals to the express publicly their views on the famous Polish theatre theoretician.

All participants agreed that Jurkowski influenced their work and encouraged their further research. According to Boris Goldovsky, PhD, from Russia, a member of this year’s international jury, he is the most prominent figure in puppet theatre: “His works have been translated into many different languages, and his ideas are revolutionary! The phenomenon of Henryk Jurkowski

lies in the fact that he has remained a philologist exploring language of puppet theatre. He reads the ancient language of puppets in a special way.“

Wiesław Hejno, PhD, from Poland, another member of this year’s international jury, talked about the life of the great academician and their friendship, noting that Jurkowski laid the foundations of education in the field of puppetry initiating a new era of puppet theatre in Poland.

Miroslav Radonjić, MA, from Serbia, Siniša Jelušić, PhD, from Montenegro, and Géza Balogh, MA, from Hungary, also spoke about the work of Jurkowski.

Henryk Jurkowski could not hide his emotions! Touched by the presentations of his work, he said how important the support of his friends has always been to him. He shared with the participants his memories of childhood by showing photographs of his parents, brothers, relatives and friends. “I’m glad to have such friends and a real network of people who truly share the passion for puppet theatre. My success is the success of my friends as well!“ – he said.


“Lutka u kulturi“, reći će direktor Festivala Slobodan Marković, a složiće se mnogi, životno je delo akademika prof. dr Henrika Jurkovskog, sublimat istorijskog hoda o lutki, čiji je prvi tom premijerno predstavljen upravo na subotičkom Festivalu.

Posle, po mnogo čemu jedinstvenih studija, Jurkovski se ovim delom, primećuje teatrolog mr Miroslav Radonjić, u potpunosti posvetio teorijskim razmatranjima suštine lutkarskog pozorišta i njegovim kulturnim kontekstima. Knjiga je tako postala dragocen iskaz, ali i uspeo pokušaj da se definišu veze između kulture i mesta lutke u kulturi.

“Niko pre Jurkovskog nije sa takvom otkrivačkom strašću izučavao, sistematizovao i proučio fenomen lutke. On piše o lutki kao dvodimenzionalnoj i trodimenzionalnoj slici stvarnih i izmišljenih bića, o višedecenijskim proučavanjima, pa time i o nastanku i uobličavanju pregleda istorijskih i teorijskih istraživanja u oblasti lutkarstva, o lutki u prvobitnim kulturama, o putu lutke od skulpture do izvođačke umetnosti, o lutki u umetnosti glume i pozorišnoj umetnosti, ali itekako baš o njoj, o lutki u svetu deteta, ne zaboravljajući nijednog jedinog trenutka one njemu toliko važne odlike, a to su simbolizam i metafora“ – govori mr Radonjić, i dodaje da je “Lutka

u kulturi“ jedna od najznačajnijih naučno-istorijskih dela u svetskim relacijama.

“Lutka u kulturi“, ponosno ističe njen autor, rezultat je temeljnog istraživačkog rada koji je sprovodio ceo život. Ipak: “Imam osećaj da moj rezime nije opšti rezime, ali me veoma raduje saznanje što je mnogo mladih koji rade i istražuju različite oblike lutkarskog pozorišta, čak i ovde na Festivalu. Dolaze novi ljudi i novi istraživači, i znanja o našoj umetnosti postajaće sve veća. Uveren sam da je lutkarstvo predivna umetnost i da je veoma važno nastaviti dokazivati njegovu bitnost u svetu umetnosti“ – rekao je Jurkovski.

“Lutka u kulturi“ najnoviji je izdavački projekat Festivala i Pozorišnog muzeja Vojvodine. Knjigu je sa poljskog preveo prof. dr Zoran Đerić. Drugi tom svetlost dana ugledaće na narednom, 23. Međunarodnom festivalu pozorišta za decu.

IMPRESUMOsnivač Festivala / Founder of the Festival

SKUPŠTINA OPŠTINE SUBOTICA Pokrovitelji / Patrons

MINISTARSTVO KULTURE I INFORMISANJA REPUBLIKE SRBIJE, POKRAJINSKI SEKRETARIJAT ZA KULTURU I JAVNO INFORMISANJE, GRAD SUBOTICA, DELEGACIJA EVROPSKE UNIJE U REPUBLICI SRBIJI

Izvršni producent / Executive Producer OTVORENI UNIVERZITET SUBOTICA

Predsednik Saveta Festivala / President of the Festival Council

LJUBIVOJE RŠUMOVIĆ Direktor Otvorenog univerziteta / General Manager of

the Open University ILIJA TATIĆ

Direktor Festivala / Festival Director SLOBODAN MARKOVIĆ

Izvršni direktor / Executive Director OLIVERA MUDRINIĆ

Bilten / Bulletin Tatjana Mandić Takač (urednik / editor), Marta Reščik, Zlatko Romić, Sandra Iršević, Tatjana Kukić (prevod na engleski / English translation), Boris Cupać, (dizajn /

design), Dejan Vuković (foto / photo).

7

Promovisana knjiga “Lutka u kulturi“ akademika Henrika Jurkovskog

ŽIVOTNO DELO POZORIŠNOG VELIKANA

Puppet in Culture, a book by Henryk Jurkowski LIFETIME ACHIEVEMENT OF A THEATRE GIANT

According to Slobodan Marković, the book Puppet in Culture represents a lifetime achievement of Henryk Jurkowski. It presents development of puppets throughout history and its first volume had its premiere at this very Festival.

Ater his studies, which had been unique in many ways, as Miroslav Radonjić notes, Jurkowski devoted his work entirely to theoretical considerations of the essence of puppet theatre and its cultural contexts. The book has thus become a valuable testimony and successful attempt to define the link between culture and the place of puppets in it. Puppet in Culture, as its author proudly points out, is the result of a thorough research he has conducted all his life. However, "I have a feeling that my resume is not a general resume, but I am very happy to know there are a lot of young people who work and explore different forms of puppet theatre, even here at the Festival. New people and new researchers are coming, and knowledge of our art will grow...".

DECA „OKUPIRALA“ GRAD!

Festival napunio trgove i

pozorišne sale...

dobitnik effe obeleŽja -...

Documents