B k hoch v u t

PAGE

Php lnh ngn hng,

hp tc x tn dng v

cng ty ti chnh, cc th

l tn dng

HTD t

nm 1990

tr v

trc

Cho vay

HTD n

nm 1991

-Cho vay

-Chit khu GTCG

HTD n

nm 1992

HTD n

nm 1994

HTD n

nm 2004

HTD n

nm 2006

Cc th l tn dng, cc

vn bn hng dn ca

NHNN

HTD n

nm 1997

HTD n

giai on

2010-2012

Php lnh ngn

hng, hp tc x tn

dng v cng ty ti

chnh, cc quy ch

KHUNG PHP L CHO PHP

Lut cc TCTD nm

1997 v cc quy ch

Lut cc TCTD nm

2010 v cc quy nh,

quy ch

-Cho vay

-Chit khu GTCG

-Bo lnh ngn hng

-Cho vay

-Chit khu GTCG

-Bo lnh ngn hng

-Pht hnh th tn dng

-Cho vay

-Chit khu CCCN, GTCG

-Bo lnh ngn hng

-Pht hnh th tn dng

-Cho vay

-Chit khu CCCN, GTCG

-Bo lnh ngn hng

-Pht hnh th tn dng

-Bao thanh ton

-Cho vay

-Chit khu CCCN, GTCG

-Bo lnh ngn hng

-Pht hnh th tn dng

-Bao thanh ton

VIN NGHIN CU QUN L KINH T TRUNG NG

H VN DNG

QUN L NH NC V A DNG HA HOT NG TN DNG CA CC NGN HNG THNG MI

C PHN TRN A BN THNH PH H CH MINH

N NM 2020

LUN N TIN S KINH T

H NI 2013

VIN NGHIN CU QUN L KINH T TRUNG NG

H VN DNG

QUN L NH NC V A DNG HA HOT NG TN DNG CA CC NGN HNG THNG MI

C PHN TRN A BN THNH PH H CH MINH

N NM 2020

LUN N TIN S KINH T

Chuyn ngnh : Qun l kinh t

M s : 62 34 04 10

NGI HNG DN KHOA HC

1. TS Nguyn Mnh Hi

2. TS L Xun Sang

H NI 2013

LI CM N

Tc gi Lun n Qun l nh nc v a dng ha hot ng tn dng ca cc ngn hng thng mi c phn trn a bn Thnh ph H Ch Minh n nm 2020 xin chn thnh cm n Lnh o Vin Nghin cu qun l kinh t Trung ng, cc thy, cc c trong T b mn qun l kinh t, cng cc cn b thuc Trung tm T vn, qun l v o to ca Vin to iu kin thun li, gip tn tnh trong qu trnh hc tp.

c bit, tc gi Lun n trn trng cm n Tin s Nguyn Mnh Hi v Tin s L Xun Sang tn tm, ht lng dnh nhiu thi gian, tm huyt hng dn thc hin Lun n.

Tc gi Lun n cng xin cm n cc cc nh qun l v cc chuyn gia trong lnh vc ngn hng ti Chi nhnh Ngn hng Nh nc Thnh ph H Ch Minh v cc ngn hng thng mi c phn ti Thnh ph H Ch Minh to iu kin thun li nht cho ti trong qu trnh nghin cu, thu thp thng tin, s liu hon thnh Lun n.

Qun l nh nc v a dng ha hot ng tn dng ca cc ngn hng thng mi c phn l mt ni dung kh rng v nhiu vn kh phc tp, cn nhiu tranh lun nn ni dung Lun n kh c th trnh khi nhng khim khuyt, sai st. Tc gi Lun n rt mong nhn c s ng gp kin chuyn mn ca cc chuyn gia trong lnh vc ngn hng, gip hon thin ni dung Lun n.

Xin chn thnh cm n.

Nghin cu sinh

H VN DNG

LI CAM OAN

Ti xin cam oan y l ni dung cng trnh nghin cu c lp ca ti vi s gip ca cc Thy hng dn. Cc thng tin, s liu a ra trong lun n c ngun gc r rng. Nhng kt qu nghin cu ca lun n ny cha c cng b trong bt c cng trnh khoa hc no.

Nghin cu sinh

H VN DNG

MC LC

LI CM N

LI CAM OAN

MC LC

DANH MC T VIT TT TING VIT

DANH MC T VIT TT TING ANH

DANH MC CC BNG

DANH MC CC BIU

DANH MC CC HNH V

1LI M U

20CHNG 1

20C S L LUN V QUN L NH NC I VI A DNG HA HOT NG TN DNG CA CC NHTMCP

201.1a dng ha HTD ca cc NHTMCP

201.1.1Khi nim a dng ho HTD ca cc NHTMCP

211.1.2Tnh cn thit a dng ha HTD ca cc NHTMCP

231.1.3Ni dung a dng ha HTD ca cc NHTMCP

271.1.4Tiu ch nh gi kt qu a dng ha HTD ca cc NHTMCP

291.2Qun l nh nc v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

291.2.1Mt s quan im v QLNN

321.2.2Khi nim QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

331.2.3Mc tiu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

351.2.4Ni dung QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

401.2.5Mi quan h gia QLNN v a dng ha HTD v nhu cu a dng ha HTD ca cc NHTMCP

411.2.6Tiu ch nh gi kt qu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP

471.2.7Cc nhn t tc ng n kt qu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP

501.3Kinh nghim quc t i vi QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM

511.3.1Kinh nghim ca Trung Quc

531.3.2Kinh nghim ca Thi Lan

541.3.3Kinh nghim ca Xinh-ga-po

551.3.4Kinh nghim ca Ma-lay-xi-a

571.3.5Bi hc kinh nghim v QLNN i vi a dng ha HTD

60TM TT CHNG 1

61CHNG 2

61THC TRNG QLNN V A DNG HO HTD CA CC NHTMCP TRN A BN TP.HCM GIAI ON 2006-2012

612.1Tng quan v cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

612.1.1Khi qut v tnh hnh kinh t-x hi trn a bn TP.HCM

632.1.2Hot ng ca cc TCTD trn a bn TP.HCM

702.2Thc trng a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM trong giai on 2006-2012

702.2.1Thc trng a dng ha cc hnh thc cp tn dng

782.2.2Thc trng a dng ha cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng

932.2.3nh gi kt qu a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

972.3Thc trng QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

972.3.1Cc c quan QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP

1012.3.2nh hng chin lc pht trin ca Nh nc v a dng ho HTD ca cc NHTMCP

1032.3.3Ban hnh php lut v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

1112.3.4iu tit qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP

1162.3.5Kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

1192.3.6Thnh tu t c v hn ch cn khc phc qua QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

1302.3.7Cc nhn t tc ng n kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

1352.3.8nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM

138TM TT CHNG 2

140CHNG 3

140GII PHP HON THIN QLNN V A DNG HA HTD CA CC NHTMCP TRN A BN TP.HCM N NM 2020

1403.1Mc tiu, quan im v nh hng hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020

1403.1.1Nhng nh hng ca ng v Nh nc v pht trin kinh t-x hi, pht trin ngnh ngn hng v bi cnh kinh t trong giai on hin nay

1433.1.2Mc tiu hon thin QLNN v a dng ha HTD trn a bn TP.HCM n nm 2020

1433.1.3Quan im hon thin QLNN v a dng ha HTD trn a bn TP.HCM n nm 2020

1443.1.4nh hng hon thin QLNN v a dng ha HTD trn a bn TP.HCM n nm 2020

1463.2Gii php hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP n nm 2020

1463.2.1Nhm gii php hon thin khung php l v a dng ha HTD

1513.2.2Nhm gii php v nh hng pht trin a dng ha HTD

1563.2.3Nhm gii php v iu tit qu trnh a dng ha HTD

1613.2.4Nhm gii php v kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP

1643.3Mt s kin ngh nhm thc hin cc gii php

1643.3.1Kin ngh i vi Chnh ph

1663.3.2Kin ngh i vi NHNN

1683.3.3Kin ngh i vi cc c quan QLNN trn a bn TP.HCM

1683.3.4Kin ngh i vi cc NHTMCP

1703.3.5Kin ngh i vi KH

171TM TT CHNG 3

172KT LUN

175DANH MC CNG TRNH CA TC GI

176DANH MC TI LIU THAM KHO

191CC PH LC

DANH MC T VIT TT TING VIT

T vit tt

Cm t ting Vit

BLTD

Bo lnh tn dng

CCCN

Cng c chuyn nhng

CVTD

Cho vay tiu dng

DNNVV

Doanh nghip nh v va

GTCG

Giy t c gi

NHNN

Ngn hng Nh nc Vit Nam

NHTM

Ngn hng thng mi

NHTMCP

Ngn hng thng mi c phn

QLNN

Qun l nh nc

TCTD

TP.HCM

Thnh ph H Ch Minh

UBND

y ban nhn dn

VND

ng Vit Nam

DANH MC T VIT TT TING ANH

T vit tt

Cm t ting Anh

Cm t ting Vit

ABB

An Binh Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn An Bnh

ACB

Asia Commercial Bank

Ngn hng thng mi c phn Chu

ASEAN

Association of Southeast Asia Nations

Hip hi cc Quc gia ng Nam

EAB

DongA Joint Stock Commercial Bank

Ngn hng thng mi c phn ng

EIB

Vietnam Export Import Commercial Joint-Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn xut nhp khu Vit Nam

FCB

First Joint Stock Commercial Bank

Ngn hng thng mi c phn Nht

GDB

Gia Dinh Joint Stock Commercial Bank (Viet Capital Commercial Joint Stock Bank)

Ngn hng thng mi c phn Gia nh (Ngn hng thng mi c phn Bn Vit)

GDP

Gross domestic product

Tng sn phm trong nc

HDB

Ho Chi Minh City Housing Development Bank

Ngn hng thng mi c phn Pht trin nh TP.HCM

NAB

Nam A Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Nam

NVB

Nam Viet Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Nam Vit

OCB

Orient Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Phng ng

PNB

Southern Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Phng Nam

SCB

Saigon Joint Stock Commercial Bank

Ngn hng thng mi c phn Si Gn

SGB

Saigon Bank for Industry and Trade

Ngn hng thng mi c phn Si Gn Cng thng

STB

Saigon Thuong Tin Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Si Gn Thng Tn

USD

United States Dollar

la M

VAB

Viet A Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Vit

VNTB

VietNam Tin Nghia Commercial Joint Stock Bank

Ngn hng thng mi c phn Vit Nam Tn Ngha

DANH MC CC BNG

S hiu

Tn bng

Trang

Bng 1.1

Ma trn Ansoff

22

Bng 1.2

Mt s ch tiu theo tiu ch CAMELS

26

Bng 1.3

Mt s tiu ch/ch tiu iu hnh, kim tra, gim st qu trnh a dng ha HTD da vo cc nguyn tc ca Basel I

38

Bng 2.1

Tng trng GDP theo ngnh ca Vit nam giai on 2006-2012

59

Bng 2.2

Tng trng GDP theo ngnh ca TP.HCM giai on 2006-2012

60

Bng 2.3

H thng cc TCTD ti Vit nam n thng 06 nm 2013

62

Bng 2.4

Tng trng tn dng ca Vit Nam v t l tn dng trn GDP giai on 2006-2012

64

Bng 2.5

H thng cc TCTD trn a bn TP.HCM n thng 06 nm 2013

65

Bng 2.6

T l tn dng trn GDP ca cc TCTD trn a bn TP.HCM trong giai on 2006-2012

67

Bng 2.7

D n tng hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012.

68

Bng 2.8

Tng trng d n tng hnh thc cp tn dng v huy ng vn ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

70

Bng 2.9

N xu ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

71

Bng 2.10

D n cho vay theo k hn ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

77

Bng 2.11

D n cho vay theo ngnh kinh t ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

79

Bng 2.12

D n cho vay theo loi tin t ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

80

Bng 2.13

D n cho vay theo tng phng thc cho vay ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012.

86

Bng 2.14

S d cc loi bo lnh ngn hng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

88

Bng 2.15

D n cc loi pht hnh th tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

89

Bng 2.16

S lng cc hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

91

Bng 2.17

S lng cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

93

Bng 2.18

nh gi kt qu a dng ha HTD theo tiu ch an ton vo cui giai on 2006-2012

94

Bng 2.19

nh hng a dng ha HTD ca NHNN giai on 2006-2012

99

Bng 2.20

nh hng a dng ha HTD ca Chi nhnh NHNN TP.HCM giai on 2006-2012

100

Bng 2.21

Quy nh php lut v a dng ha cc loi v phng thc cp tn dng trong giai on thi hnh hai Php lnh ngn hng

103

Bng 2.22

Quy nh php lut v a dng ha cc loi v phng thc cp tn dng trong giai on thi hnh Lut NHNN v Lut cc TCTD nm 1997

104

Bng 2.23

Quy nh php lut v a dng ha cc loi v phng thc cp tn dng trong giai on thi hnh Lut NHNN v Lut cc TCTD nm 2010

107

Bng 2.24

iu tit ca NHNN trong qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP trong giai on 2006-2012

109

Bng 2.25

iu tit ca NHNN Chi nhnh TP.HCM trong qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP trong giai on 2006-2012

110

Bng 2.26

a dng ha HTD ca cc NHTMCP cho cc chng trnh pht trin kinh t trn a bn TP.HCM trong giai on 2006-2012

111

Bng 2.27

Khung php l v hot ng kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD

114

Bng 2.28

Ch o kim tra, thanh tra, gim st ca NHNN trong qu trnh a dng ha HTD giai on 2006-2012

115

Bng 2.29

Hot ng kim tra, thanh tra, gim st ca NHNN Chi nhnh TP.HCM trong qu trnh a dng ha HTD giai on 2006-2012

116

Bng 2.30

Kt qu iu hnh, kim tra, gim st qu trnh a dng ha HTD giai on 2006-2012

125

DANH MC CC BIU

S hiu

Tn biu

Trang

Biu 2.1

T trng tn dng bnh qun theo ngnh kinh t ca cc TCTD Vit Nam giai on 2006-2012

63

Biu 2.2

Tc tng trng tn dng ca cc TCTD Vit Nam giai on 2006-2012

63

Biu 2.3

T trng d n cho vay theo k hn ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

78

Biu 2.4

T trng d n theo i tng KH ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

82

Biu 2.5

T trng d n theo lnh vc sn xut kinh doanh v lnh vc tiu dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

83

Biu 2.6

Li sut cho vay VND ph bin ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

84

Biu 2.7

T trng d n theo lnh vc pht trin nng nghip, nng thn v lnh vc u t, kinh doanh bt ng sn ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

85

Biu 2.8

T trng d n theo tng loi pht hnh th tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012

90

DANH MC CC HNH V

S hiu

Tn hnh v

Trang

Hnh v 1.1

ng ha HTD ca cc NHTMCP

23

Hnh v 1.2

a dng ha cc loi cho vay

24

Hnh v 2.1

S QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

96

Hnh v 2.2

Tng qut qu trnh hnh thnh v cho php cc NHTMCP pht trin cc hnh thc cp tn dng.

101

LI M U

1. Tnh cp thit ca ti lun n

Hot ng tn dng (HTD) ngn hng gp phn quan trng i vi tng trng kinh t v xa i gim ngho qua cung cp vn cho nn kinh t, thc y u t, tng trng kinh t, gp phn to vic lm, thc hin cc chnh sch an sinh x hi ca nhiu quc gia trn th gii. Ti Vit Nam, h thng cc t chc tn dng (TCTD) ng vai tr quan trng trong vic cung cp vn cho u t pht trin kinh t-x hi, c bit l qu trnh cng nghip ha, hin i ha, pht trin c s h tng, xa i gim ngho v ci thin an sinh x hi. Trong giai on 2006-2012, tn dng cho nn kinh t tng bnh qun 28,09%/nm, cao hn mc tng bnh qun 26,1%/nm ca giai on 2001-2005 [62, tr.1] v t l tn dng trn tng sn phm trong nc (GDP) t hn 68% nm 2006 ln hn 104% vo nm 2012 (xem Bng 2.4). Tn dng ngn hng cp cho h ngho trong giai on 2003-2012 gia tng cao, tng d n tn dng ngn hng t 113.921 t ng, tc tng trng bnh qun hng nm t 32,8%. n cui nm 2012 c gn 7,1 triu h ngho v cc i tng chnh sch cn d n, vi d n bnh qun 16 triu ng/h. Tn dng ngn hng gp phn tch cc trong vic thc hin mc tiu quc gia v gim ngho bn vng, bo m an sinh x hi. T l h ngho trong thi k 2001-2005 gim t 17% xung 7%; trong thi k 2005-2010 gim t 22% xung 9,45% v trong thi k 2011-2012 gim t 14,2% xung cn 10% [92, tr.1-2].

Trn a bn Thnh ph H Ch Minh (TP.HCM), theo nhn nh ca y ban nhn dn (UBND) thnh ph, vi D n tn dng tng trng bnh qun 38,9%/nm, huy ng vn tng 38,8%/nm (giai on 2005-2010), ng gp tch cc vo qu trnh tng trng v pht trin kinh t, thc y kinh t thnh ph tng trng lin tc trong sut 38 nm qua[60, tr.1] v t l tn dng trn GDP t hn 115% nm 2006 ln hn 138% vo nm 2012 (xem Bng 2.6). ng thi, thc hin hiu qu chng trnh gim ngho, tng h kh, trn a bn TP.HCM m rng cho vay n cui nm 2012 hn 2.771 t ng v n thi im gia nm 2013 l 2.129 t ng, nhm h tr cc h ngho, h cn ngho t chc sn xut, to tch ly, tng thu nhp, gim ngho v n nh cuc sng. Qua , gp phn vo cng tc gim ngho, thc hin dt im, khng cn h ngho theo chun ngho quc gia tnh n cui nm 2012 [47, tr.1-3].

Vi vai tr quan trng ca tn dng ngn hng, nn s an ton, lnh mnh v hiu qu ca h thng cc TCTD l nhn t quan trng i vi s n nh h thng ti chnh quc gia v kinh t v m. Tuy nhin, do tc ng ca khng hong ti chnh trn th gii trong cc nm gn y, bt u t nm 2007-2008 khng hong ti chnh ti Hoa K v lan rng khp th gii. Mt trong nhng nguyn nhn ca khng hong l do sp ca th trng tn dng qua hot ng cho vay mua nh di chun khi gi nh ti Hoa K suy gim v chnh sch tin t ni lng ca Hoa K gy ra hiu ng lan ta nhanh trn th trng ti chnh sang mt lot nc chu u nh c, Php, B, H lan, , Thy s, Ai len...

Nhng tc ng lm lan ta nhanh khng hong ti chnh th gii xut pht t th trng ti chnh pht trin nhanh vi cc m hnh, hot ng kinh doanh mi, cc sn phm ti chnh a dng, phc tp ko theo ri ro ln hn; khun kh qun l v gim st ngn hng cng nh nhn thc v chun mc an ton HTD khng c nng cp tng ng duy tr an ton v n nh ti chnh; cc ngn hng m rng cho vay, khng quan tm cht lng ngi vay, chng khon ha ngay cc khon vay v chuyn giao ri ro tn dng cho nh u t; qun tr doanh nghip v qun tr ri ro yu km ti cc nh ch ti chnh v nhiu ni chp nhn ri ro qu mc, duy tr mc vn qu thp, ph thuc thi qu vo cc ngun vn ngn hn, chy theo li nhun bng mi gi; ng thi, s thiu cn trng trong chnh sch kinh t v m, v i lin vi l thiu s quan tm n gim st cn trng v m l nguyn nhn xut hin ti hu ht cc cuc cng hong. Nhng mt cn i ln c v kinh t v m v trn th trng ti chnh khng c cc c quan hoch nh chnh sch v qun l gim st quan tm y . Mt phn l do cha c c quan no hot ng tht hu hiu theo di, xc nh, v x l cc ri ro cho, ri ro h thng. Mt phn cng v cc c quan qun l, gim st khng c c sc mnh v s c lp cn thit bo v n nh ti chnh [84, tr.1-3].

Ti Vit Nam, HTD ngn hng tng bc trin khai trong khun kh php l ngy cng hon thin v c kt kinh nghim quc t t cc cuc khng hong ni trn vn dng ph hp vi tnh hnh c th Vit Nam. Cc chun mc quc t v qun l ri ro i vi tng hnh thc cp tn dng, v gii hn tn dng, v thanh tra, gim st,... c th ch ho v trin khai thc hin. Tuy vy, HTD ngn hng ti Vit Nam cn cha ng nhiu ri ro do pht trin quy m tn dng qu ln. Tng d n tn dng tng t 25% GDP nm 1995 [56, tr.2] ln 68% nm 2006 v 104% vo nm 2012 (xem Bng 2.4). n nm 2012, tuy d n tn dng c khng ch mt bc, nhng h qu ca s pht trin tn dng qu nng nhng nm trc vn e da s n nh h thng ti chnh tin t quc gia, nh hng n tng trng n nh ca nn kinh t. Tng trng tn dng thng rt cao trong nhng nm trc y, suy gim mnh trong cc nm 2010, 2011 v 2012, i km theo l t l n xu gia tng nhanh v n c nguy c mt vn chim t trng cao. Qua c cu tn dng cho thy nhng quan ngi, c cu tn dng theo ngnh ngh, lnh vc kinh doanh trong tng s khong 250 nghn t ng d n cho vay bt ng sn, s u t vo phn khc pht trin d n xy dng v u c bt ng sn c chim ti 90% [57, tr.3] v Trong bi cnh th trng bt ng sn tip tc ng bng, st gi v cha c du hiu hi phc th ring n xu t khu vc ny c th chim ti 60% tng n xu ngn hng [57, tr.3]. Theo Bo co kinh t v m nm 2012 do y ban Kinh t Quc hi thc hin, h thng ngn hng thng mi (NHTM) Vit Nam trong nm 2011 v sang u nm 2012 i din vi cc vn ln e da n tnh n nh ca ton h thng bao gm t l n xu cao, thanh khon km, sai lch kp c c cu thi hn v c cu ng tin. y l nhng ri ro trong hot ng ngn hng ni chung v trong HTD ni ring ca h thng ngn hng Vit Nam.

Trn a bn TP.HCM, tng trng tn dng ngn hng cng theo tnh hnh chung ca ton h thng, quy m tn dng kh ln, tng d n tn dng tng t 115% GDP nm 2006 ln gn 139% vo nm 2012 (xem Bng 2.6) n cha nhiu ri ro trong HTD. Tng trng tn dng chm li trong cc nm gn y, n xu ca cc TCTD trn a bn c xu hng tng, trong mt s TCTD c t l n xu cao hn 5%, t trong n c kh nng mt vn cng chim t trng cao trong tng n xu [24, tr.5] v cht lng tn dng gim st. N qu hn, n xu ngoi pht sinh ngy cng tng v mc , v tc v t l, cn pht sinh tng theo s lng ngy cng nhiu NHTM c n xu tng cao, cho thy n qu hn, n xu pht sinh tng cao vi nguy c mt vn ngy cng ln v lan ta rng khp h thng NHTM [9, tr.45-48]. Nguyn do, tng trng tn dng cao nhiu nm cha c cnh bo ng lc, nhiu NHTM d bo qu t tin v pht trin ca th trng chng khon, th trng bt ng sn trong tng lai, cp tn dng mc ln vo cc lnh vc ny v gp nhiu ri ro khi th trng chng khon gim st, th trng bt ng sn ng bng. Mt khc, trong nhng nm va qua, HTD ca cc NHTM b tc ng bi kinh t v m bt n, chnh sch tin t tht cht (li sut gia tng, hn ch tng trng tn dng, c bit hn ch cho vay trong cc lnh vc u t, kinh doanh bt ng sn, chng khon, hn ch cho vay tiu dng) ng thi do tc ng t nhng kh khn ca cc doanh nghip v t cc yu t bn trong ca cc NHTM lm cho n qu hn pht sinh vi mc gia tng v ri ro trong HTD ngy cng ln.

T thc t trn cho thy, HTD ca cc NHTM ti Vit Nam ni chung v cc NHTM trn a bn TP.HCM ni ring, ng vai tr quan trng i vi tng trng kinh t v xa i gim ngho. Vi s lng v quy m hot ng cc ngn hng thng mi c phn (NHTMCP) trn a bn TP.HCM ln nht trong c nc, HTD ca cc NHTMCP cng ng gp tch cc cho tng trng kinh t v xa i gim ngho trn a bn trong nhng nm qua. D vy, cho vay vn l hnh thc cp tn dng ch yu v nhiu NHTMCP tp trung qu mc hot ng cho vay vo cc lnh vc ri ro, lm gia tng n xu ngy cng cao. Mt khc, nhng bt n v ti chnh tin t th gii v cc cuc khng hong tin t-ngn hng trong nhng nm qua tc ng vi cc mc khc nhau n nn kinh t Vit nam ni chung v h thng ngn hng ni ring, lm cho kinh t v m t nc sa vo bt n, suy gim kinh t, tc ng cng lm tng thm nhng kh khn trong HTD ti nhiu NHTMCP. T , c nhng quy nh php l ca NHNN v ch o, iu hnh ca NHNN Chi nhnh TP.HCM i vi HTD trn a bn theo hng a dng ha, nhm p ng ngy cng tt hn nhu cu vn pht trin kinh t-x hi, khc phc dn kh khn, gim nh ri ro HTD trong bi cnh ci cch nh hng th trng v hi nhp kinh t (c bit l ti chnh) Vit Nam.

Cc quy nh php lut to khung php l cho cc NHTMCP cp tn dng bng nhiu hnh thc a dng, ngoi cho vay cn thc hin chit khu cng c chuyn nhng (CCCN) v giy t c gi (GTGC) khc, bo lnh ngn hng, pht hnh th tn dng, bao thanh ton. Chnh ph v NHNN c mt s gii php qun l nhm n nh HTD v thc y vic a dng ha HTD ti cc NHTMCP trn a bn TP.HCM. ng thi, trong cng tc qun l nh nc (QLNN) ca NHNN Chi nhnh TP.HCM t nm 2006 t ra yu cu a dng ha HTD, pht trin cc hnh thc cp tn dng da trn c s quan h kinh t thng mi nh bao thanh ton, chit khu thng phiu,..Bn cnh pht trin cc dch v nhm hn ch ri ro trong kinh doanh[19, tr.14], nhng n cui nm 2011, NHNN Chi nhnh TP.HCM vn nh gi HTD thiu bn vng, tng trng tn dng nng nht l tp trung cho vay vo lnh vc bt ng sn v Da vo tng trng t hot ng cho vay l chnh [24, tr.12], cha pht trin a dng cc hnh thc cp tn dng c yu cu trc nhiu nm v trong qu trnh trin khai thc hin c ch chnh sch ca Chnh ph, ca NHNN, vn cn mt s NHTMCP cha thc hin nghim tc cc quy nh v tn dng [24, tr.11-12]. Nguyn do, cc quy nh php lut vn cha thng nht, ng b; nh hng pht trin p ng yu cu a dng ha HTD cha kp thi; hot ng iu tit cha ph hp, cha thc s to thun li cho qu trnh a dng ha HTD; hot ng kim tra, thanh tra, gim st cn c hon thin hn. y l cc yu cu i vi QLNN, cn c nhng gii php hon thin QLNN i vi qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP, nh hng pht trin, iu tit qu trnh a dng ha HTD p ng yu cu pht trin kinh t- x hi, hnh thnh cc quy nh php lut ng b, tng cng hiu lc v hiu qu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP, to mi trng thun li cho cc NHTMCP pht trin cc hnh thc cp tn dng, to ra s bnh ng v cng khai trong tip cn a dng hnh thc cp tn dng, to thun li cho cc hnh thc tn dng mi pht huy hiu qu v an ton, p ng tt hn nhu cu vn pht trin kinh t-x hi trn a bn.

Trn c s thc tin nu trn, c nhiu nghin cu lin quan n QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM. Song, vi tnh trng nghin cu cha y , thiu h thng, nht l cha c nghin cu no cp n QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM. Xut pht t yu cu cn thit c nhng gii php hon thin QLNN i vi qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP v tnh trng nghin cu nh nu trn, tc gi chn ti Qun l nh nc v a dng ha hot ng tn dng ca cc ngn hng thng mi c phn trn a bn Thnh ph H Ch Minh n nm 2020 lm ti nghin cu ca lun n. Ni dung QLNN v a dng ha HTD l nn tng quan trng nh gi thc trng, cng vi cc gii php QLNN v a dng ha HTD, to mi trng thun li cho cc NHTMCP pht trin thm nhiu hnh thc cp tn dng l mt yu cu cp thit phc v cho cc mc tiu pht trin kinh t-x hi trn a bn TP.HCM.

2. Tnh hnh nghin cu lin quan n ti

2.1 Tnh hnh nghin cu trn th gii

Trn th gii c nhng nghin cu lin quan n a dng ha HTD ca cc NHTM v ch yu nghin cu trn hai phng din sau:

Th nht, cc nghin cu v HTD v a dng ha HTD ca cc NHTM: Lun n tin s ca tc gi Andras Bethlendi Studies on the Hungarian credit market, market trend, macroeconomic and financial stability consequences (Nghin cu v th trng tn dng Hung-ga-ry, xu hng th trng, cc h qu n nh kinh t v m v ti chnh) (2009), Budapest University of Technology and Economics [101, tr.1-13]. Lun n nh gi h thng ngn hng Hungary v th trng tn dng thay i v c bn sau khi chuyn i sang h thng ngn hng hai cp t gia nhng nm 1990. HTD m rng hn cho cc h gia nh v cc doanh nghip Hungary. Tc gi tp trung nghin cu th trng cho vay h gia nh v cc DNNVV, bao gm cho vay, tn dng thu mua, nghin cu th trng cho vay th chp v hot ng cho vay th chp bng ngoi t.

Bi vit nghin cu khoa hc Do banks diversify loan portfolios? A tentative answer base on individual bank loan portfolios (Cc ngn hng c a dng ha cc danh mc cho vay? Mt cu tr li d kin da trn danh mc cho vay c nhn ca cc ngn hng ) (2005) ca tc tc gi Andreas Kamp (University Munster), Andreas Pfingsten (University Munster) v Daniel Porath (University Bundesbank) [102, tr.1-52]. Nghin cu ny lm r mc a dng ha danh mc cho vay v phn tch nhng tc ng hot ng cho vay ti cc NHTM ca c.

Bi vit nghin cu khoa hc Diversification of Nigerian Agricultural Credit and Rural Development Banks Credit for Agricultural Production: A Sub-Sectoral Analysis (a dng ha tn dng nng nghip Ni-gi-ri-a v tn dng Ngn hng Pht trin nng thn cho sn xut nng nghip: Phn tch tiu ngnh ) (2011) ca tc tc gi J.O. Lawal v R.A. Sanusi [114, tr.1-5]. Nghin cu ny xc nh tn dng nng nghip ng mt vai tr quan trng trong pht trin kinh t v qu trnh chuyn i kinh t-x hi. nh gi s a dng ca cp tn dng cho nng dn t tn dng nng nghip. ng thi phn nh a dng ha tn dng nng nghip theo tng tiu ngnh trong ngnh nng nghip Ni-gi-ri-a.

Bi vit trch t U.S. Bancorp vi ch Credit Diversification (a dng ha tn dng) (2008) [128, tr.1]. Bi vit nu r a dng ha tn dng qua cung cp mt lot cc sn phm cho vay truyn thng v cc sn phm chuyn ngnh nh cho vay da trn ti sn, cho thu ti chnh, tn dng nng nghip, cho vay bn l bao gm th tn dng, cho vay i vi sinh vin v cho vay tiu dng khc.

Lun n tin s ca tc gi Valeria Arina Balaceanu Promoting banking services and products (Thc y sn phm v dch v ngn hng) (2011), Romanian cademy national institute of economic research Costin C. Kiritescu [129, tr.1-9]. Tm tt lun n nu phn tch cc yu t ca cc sn phm v dch v ngn hng, s pht trin ca dch v ngn hng v th trng sn phm ngn hng, tnh hnh cung cp cc sn phm v dch v ngn hng Ru-ma-ni, cc tc ng ca ton cu ha n cc sn phm v dch v ngn hng, mc tiu v vai tr ca vic thc y cc sn phm v dch v ngn hng,Tc gi phn tch cho ton b sn phm v dch v ngn hng, xut hnh thnh chin lc marketing v nu ra quan im v a dng ha cc sn phm v dch v ngn hng.

Th hai, cc nghin cu lin quan n QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM: Sch The Banking Regulation Review (Tng quan quy nh ngn hng) (2010) ca Jan Putnis ti Anh bin son [43, tr.1-26]. Nghin cu nhiu cch tip cn khc nhau m cc chnh ph v cc c quan qun l ngn hng cc nc iu phi hot ng ngn hng, nu ln cc sng kin c thit k n nh, ci cch lnh vc ngn hng v cp n QLNN v hot ng ngn hng ni chung.

Bi vit nghin cu chnh sch Clarifying Central Bank Responsibilities for Monetary Policy, Credit Policy, and Financial Stability (Lm r trch nhim ca Ngn hng Trung ng v chnh sch tin t, chnh sch tn dng, v n nh ti chnh) (2010) ca Marvin Goodfriend, Carnegie Mellon University and National Bureau of Economic Research Shadow [44, tr.1-10]. Ni dung bi vit xem xt cc l do cho chnh sch tin t c lp, phc tho cc kha cnh chnh sch tn dng v ngh lm r ranh gii trch nhim cho mi chnh sch. Chnh sch tn dng c cp trong bi vit l chnh sch tn dng ca ngn hng trung ng trong chc nng iu tit nhm duy tr s n nh kinh t v m.

Bi vit nghin cu Diversification and determinants of international credit portfolios: Evidence from German banks (a dng ha v yu t quyt nh danh mc u t tn dng quc t: bng chng t cc ngn hng c) (2012) ca Benjamin Bninghausen (Munich Graduate School of Economics) v Matthias Khler (Deutsche Bundesbank) [109, tr.1-49]. Kt qu nghin cu xc nh cc quy nh php lut v ngn hng l yu t quyt nh quan trng ca vic phn b tn dng a dng danh mc ca cc ngn hng c, cho thy cc tiu ch hiu lc v hiu qu QLNN c vn dng nh gi a dng ha danh mc u t tn dng quc t ti cc ngn hng c.

Tm li, cc nghin cu trn hng n pht trin cc loi hnh tn dng ngn hng v mt s hnh thc cp tn dng. ng thi, thc y hot ng ngn hng pht trin a dng, cp n QLNN v hot ng ngn hng ni chung v chnh sch tn dng ca ngn hng trung ng trong chc nng iu tit nhm duy tr s n nh kinh t v m, xc nh cc quy nh php lut v ngn hng l yu t quyt nh quan trng ca vic phn b tn dng a dng danh mc. Tuy nhin, cha nghin cu c th, ton din, su sc hn v QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM.

2.2 Tnh hnh nghin cu ti Vit Nam

Ti Vit Nam, c cc nghin cu v HTD, a dng ha HTD ca cc NHTM v cc nghin cu lin quan n QLNN v a dng ha HTD cc NHTM. C th cc nghin cu nh sau:

Th nht, cc nghin cu v HTD v a dng ha HTD ca cc NHTM: Nghin cu ca tc gi V Th Du, ng trn Tp ch Khoa hc i hc quc gia H Ni, Kinh t v kinh doanh-25 (2009) Hon thin v pht trin th trng tn dng Vit Nam trong thi k hi nhp kinh t quc t [6, tr.17-24], tc gi nh gi th trng tn dng Vit Nam vn cha c s thng nht v cn chu s can thip kh ln ca Chnh ph c pha cung ln pha cu tn dng. Vic hon thin v pht trin th trng tn dng theo hng to ra tnh thng nht v cnh tranh cao tr thnh i hi khch quan ca nn kinh t. Tc gi nu a dng ha dch v ngn hng ni chung gia tng ngun thu ca cc NHTM v hn ch ri ro li sut.

Lun n tin s ca tc gi ng H Giang Hon thin hot ng tn dng ca cc ngn hng thng mi nhm thc y chuyn dch c cu kinh t trn a bn min ng Nam B theo hng cng nghip ha, hin i ha(2009) [13, tr.1-191]. Lun n nu tng quan, thc trng v HTD ca NHTM i vi chuyn dch c cu kinh t trn a bn v xut nhng gii php hon thin HTD ca NHTM nhm thc y chuyn dch c cu kinh t trn a bn min ng Nam B theo hng cng nghip ha, hin i ha. nh gi cng tc QLNN i vi hot ng tn dng NHTM cn nhiu bt cp, xut gii php hon thin c ch qun l tn dng phi gn vi i mi, hon thin php lut ca Nh nc v xut tng cng cng tc kim tra gim st i vi hot ng cho vay.

Lun n tin sa dng ha dch v ti ngn hng thng mi Vit Nam (2010) [16, tr.1-167], tc gi Ng Th Lin Hng nu nhng vn c bn v dch v v a dng ha dch v ca NHTM; phn tch a dng ha dch v ngn hng; xut cc gii php i mi nhn thc v nh hng a dng ha dch v cc NHTM, c m hnh t chc v qun tr iu hnh ph hp, xy dng v vn hnh h thng qun l quan h KH v gii php pht trin tng dch v cho NHTM.

Lun n tin s Nng cao cht lng tn dng ti Ngn hng Thng mi C phn Ngoi thng Vit Nam trong qu trnh hi nhp (2012) [10, tr.144]. Quan im ca tc gi Nguyn Th Thu ng v hot ng ngn hng rt a dng, a dng ha HTD, ngn hng cn thc hin cc hnh thc cp tn dng a dng, bao gm cho vay, bo lnh ngn hng, bao thanh ton.

Th hai, cc nghin cu lin quan n QLNN v a dng ha HTD cc NHTM: Sch Hon thin c ch chnh sch nhm i mi hot ng ngn hng trong iu kin hi nhp quc t (2003) [41, tr.1-142] ca Vin nghin cu khoa hc ngn hng. Cc tc gi tham gia nu kin v thanh tra, kim sot; hon thin khun kh php lut ngn hng v hnh lang php l cho cc TCTD trong iu kin hi nhp quc t; cc gii php hon thin c ch chnh sch, i mi hot dng ngn hng; hon thin c ch bo lnh ngn hng trong xu th hi nhp.

Lun n tin s ca tc gi Nguyn Th Minh Hu Hot ng gim st ca ngn hng nh nc Vit nam i vi ngn hng thng mi(2010) [15, tr.1-153]. Lun n h thng ha nhng vn l lun c bn v gim st ca NHNN; phn tch, nh gi thc trng gim st v rt ra kt lun hot ng gim st ca NHNN cha cht ch v ton din, cha ch trng vo hot ng cnh bo ri ro, phn no tc ng lm nh hng hot ng ca cc NHTM. Lun n xut nhng gii php m bo ni dung gim st ton din v thng nht, xy dng mt quy trnh gim st cht ch, r rng, chun ha h thng thng tn gim st, xc nh phng php gim st ph hp v tng cng cng tc o to cn b.

Sch Th trng ti chnh Vit Nam: Ci cch, pht trin v tm nhn 2020 (2010) [35, tr.6-152] ca Tin s Nguyn Xun Trnh, Tin s V Tr Thnh v Tin s L Xun Sang (Vin Nghin cu Qun l Kinh t Trung ng). Ni dung sch nh gi tng th nhng vn pht trin th trng ti chnh ni chung, trong c th trng tn dng ngn hng, ng thi xut h thng gii php tip tc ci cch, pht trin th trng ti chnh Vit Nam trong bi cnh khng hong kinh t ton cu v t do ha ti chnh ngy cng su rng hn Vit Nam.

Sch Cc ch tiu gim st ti chnh (2012) [31, tr.12-178] ca cc tc gi Tin s V Tr Thnh, Tin s L Xun Sang, inh Hin Minh, Nguyn Anh Dng xut h thng ch tiu gim st ti chnh, trong cc ch nh gim st ti chnh, gim st h thng ngn hng l mt trng tm; qua , a ra h thng gii php nhm nng cao hiu qu gim st ti chnh, c bit l h thng ngn hng.

Sch Qun l nh nc i vi tin t, tn dng-Mt s vn l lun v thc tin (2008) [37, tr.1-204] ca Ph gio s, Tin s Trn nh Ty v Tin s Nguyn Vn Cng. Cc tc gi nu mt s ni dung chung v QLNN i vi tin t, tn dng v cc gii php hon thin QLNN i vi tin t, tn dng nh hon thin vai tr iu tit th trng tin t ca NHNN, hon thin c ch iu hnh li sut ca NHNN, i mi chnh sch t gi hi oi theo hng xy dng t gi hi oi linh hot v tip tc ci cch hnh chnh i vi NHNN.

Lun n tin s ca tc gi Bi Vn Thch Vai tr ca nh nc trong vic pht trin th trng ti chnh Vit Nam(2010) [33, tr.1-198]. ti nghin cu v vai tr ca nh nc trong pht trin th trng ti chnh, th trng tin t v th trng chng khan. Nghin cu v vai tr ca Nh nc i vi th trng tin t cp n QLNN v cho vay ca cc NHTM. Tc gi phn tch thc trng v nh gi vai tr ca Nh nc trong vic hnh thnh v pht trin th trng tin t v xut nhng gii php hnh thnh ng b khun kh php l, tip tc nng cao vai tr iu tit, hng dn th trng ca NHNN, a dng ha cc loi hnh dch v ngn hng, p dng y hn cc chun mc quc t v an ton dch v ngn hng, nhm nng cao vai tr ca Nh nc trong pht trin th trng tin t.

Lun n tin s Qun l nh nc i vi hot ng tn dng ca cc ngn hng thng mi Vit Nam (2011) [18, tr.1-230], tc gi L Ngc Ln nu nhng vn c bn v tn dng ngn hng, nh gi thc trng qun l HTD ti Vit Nam, kinh nghim qun l HTD ca mt s nc, nghin cu hot ng qun l ca NHNN i vi cp tn dng di hnh thc cho vay ca cc NHTM giai on t 2005-2010 v xut mt s bin php nhm thc hin tt hn chc nng QLNN ca NHNN i vi HTD.

Nh vy, cc nghin cu ti Vit nam tp trung vo nghin cu HTD v thanh tra, gim st ca NHNN, xut hon thin khun kh php lut ngn hng v hnh lang php l cho cc TCTD, hon thin QLNN i vi tin t, tn dng ni chung, cha cp n QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM.

2.3 Tnh hnh nghin cu trn a bn TP.HCM

Trn a bn TP.HCM, cc nghin cu ch yu tp trung vo HTD v kin ngh cc c quan QLNN to c s php l thc y s pht trin ca cc dch v ti chnh-ngn hng qua cc nghin cu sau:

ti nghin cu cp thnh ph ca Vin kinh t TP.HCM Cung cu tn dng trung-di hn i vi hot ng u t pht trin trn a bn TP. H Ch Minh-vn t ra v gii php(2004) [40, tr.1-131]. ti tp trung nghin cu hot ng cho vay, phn tch, nh gi thc trng cung cu tn dng trung-di hn; phn tch, d bo nhu cu v kh nng cung ng vn tn dng; ra cc gii php v kin ngh cc c quan QLNN ban hnh cc ch th ch o hot ng ca cc TCTD trong tng thi im, to c s php l thc y s pht trin ca cc dch v ti chnh-ngn hng; phi hp, kim tra, m bo cho qu trnh cnh tranh gia cc TCTD c din ra cng bng v ph hp vi lut nh; kim tra, pht hin v x l sm cc bt n trong cc TCTD trn a bn to tin cy cho KH.

Lun n tin s ca tc gi Trn Trung TngQun tr tn dng ca cc ngn hng thng mi c phn trn a bn thnh ph H Ch Minh(2011) [36, tr.1-194]. Tc gi thc hin ti nghin cu hng vo qun tr NHTM v HTD, nu nhng vn c bn v tn dng ca NHTM, cp n cc loi cho vay nh gi thc trng qun tr tn dng ca cc NHTMCP TP.HCM; xut nhng gii php hon thin qun tr tn dng ca cc NHTMCP TP.HCM.

Nh vy, c nhiu ti nghin cu khc nhau v HTD, a dng ha HTD v QLNN i vi HTD, nhng cha c ti no cp ton din, y n QLNN trong qu trnh pht trin cc hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP. Cc nghin cu cha nu c th c ni dung QLNN v cc tiu ch nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP; trong , cc ni dung nh nh hng pht trin ca Nh nc v a dng ho HTD ca cc NHTMCP, ban hnh php lut v a dng ha HTD, iu tit ca Nh nc v kim tra, thanh tra, gim st ca Nh nc i vi qu trnh a dng ha HTD ca cac NHTMCP.

Trong iu kin pht trin kinh t-x hi, HTD ca cc NHTMCP trn a bn TPHCM c nhng c hi, ng thi phi i mt vi nhiu thch thc to ln trong qu trnh a dng ha HTD v chp hnh theo Lut NHNN, Lut cc TCTD. Do vy, cn c mt nghin cu c th, ton din, su sc hn v QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM, c th vn dng mt cch khoa hc v hiu qu vo trong thc tin. Thng qua cc nghin cu v HTD, a dng ha HTD v QLNN i vi HTD trn a bn TP.HCM, ti lun n c th c coi l pht trin theo hng nghin cu mi, kt qu nghin cu c lp, khng trng lp vi cc ti cng b.

3. Mc tiu, nhim v v cu hi nghin cu ca lun n

3.1 Mc tiu v nhim v nghin cu

Mc tiu nghin cu ca lun n l xut cc gii php hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM. Thng qua vic h thng ha, su sc ha c s l lun lin quan n QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM, tham kho kinh nghim quc t trong QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM, phn tch thc trng v nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM, lm ni bt cc kt qu t c, cc hn ch cn khc phc trong qu trnh QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM, lun n xut cc gii php nhm hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

T vic nghin cu cc vn l lun v thc tin, nh gi mt cch c h thng v khoa hc v a dng ha HTD, v cng tc QLNN i vi a dng ho HTD, nghin cu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM, mc tiu v nhim v nghin cu c th ca lun n c tp trung vo:

Mt l, h thng ha, lm su sc ha cc vn l lun lin quan n QLNN c hiu qu cao v a dng ha HTD.

Hai l, nh gi thc trng a dng ho HTD, nh gi kt qu a dng ha HTD. Xc nh cc nguyn nhn, cc vn yu km trong HTD ca cc NHTMCP trn a bn. c bit, phn tch thc trng QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP v xc nh cc yu t tc ng n kt qu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

Ba l, kin ngh cc gii php hon thin QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020.

3.2 Cu hi nghin cu

thc hin mc tiu, hon thnh nhng nhim v v em li nhng ngha thit thc, ti lun n s tr li cc cu hi trng tm nh sau:

Th nht, a dng ha HTD ca cc NHTMCP l g? Ti sao phi a dng ha HTD?

Th hai, cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc trong mi hnh thc cp tn dng c php lut cho php cc NHTMCP thc hin?

Th ba, QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP gm c nhng ni dung g?

Th t, nhng tiu ch no nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP? v cc nhn t no tc ng lm nh hng n kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP?

Th nm, cng tc QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM t c nhng thnh tu g, c nhng hn ch g v nguyn nhn ca nhng hn ch ?

Th su, cc gii php hon thin QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM? c nhng iu kin g thc hin thnh cng cc gii php ?

4. i tng v phm vi nghin cu

4.1 i tng nghin cu

i tng nghin cu chnh ca ti l cc ni dung qun l nh nc v a dng ha hot ng tn dng ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

Cc i tng c th bao gm: (i) L lun v kinh nghim quc t i vi QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP, (ii) thc tin QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

4.2 Phm vi nghin cu

Phm vi v ni dung nghin cu: QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP c ni dung kh rng, phm vi v a dng ha HTD ca cc NHTMCP theo lun n xc nh bao gm a dng ha cc hnh thc cp tn dng v a dng ha cc loi, phng thc trong tng hnh thc cp tn dng. Do vy, phm vi nghin cu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP theo lun n xc nh hng vo nhng vn chung, c bn ca QLNN v a dng ho cc hnh thc cp tn dng v a dng ha cc loi, phng thc trong tng hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP, lm r ni dung QLNN v a dng ho cc hnh thc cp tn dng v a dng ha cc loi, phng thc trong tng hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP. Cc nghin cu ch yu hot ng qun l, ch o, iu hnh ca Chnh ph, NHNN, UBND TP.HCM, NHNN-Chi nhnh TP.HCM.

Theo , trong ni dung phn tip theo ca lun n, a dng ho HTD ca cc NHTMCP c gi tt l a dng ha HTD, cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng c gi tt l loi v phng thc cp tn dng.

Phm vi v khng gian: Thc hin nghin cu trn a bn TP.HCM. Nghin cu tnh hnh a dng ha HTD v QLNN v a dng ho HTD.

Phm vi v thi gian: Nghin cu thc trng bt u t nm 2006 n nm 2012 v nh hng n nm 2020. Trong nghin cu, tc gi cp nht thng tin n nm 2013, cp nht cc thng tin v quy nh php lut mi ban hnh, nhm phn tch v xut, kin ngh cc gii php cho ph hp trong thi gian ti. Vic chn mc thi gian n nm 2020 nhm ph hp vi thi hn ca cc chin lc quc gia, pht trin HTD, p ng nhu cu vn tn dng a dng cho mc tiu pht trin kinh t-x hi theo Phng hng, nhim v pht trin TP.HCM n nm 2020, c B chnh tr ban hnh Ngh quyt s 16-NQ/TW ngy 10/08/2012, ph hp vi n pht trin ngnh Ngn hng Vit Nam n nm 2010 v nh hng n nm 2020 c Chnh ph ph duyt theo Quyt nh s 112/2006/Q-TTg ngy 24/05/2006.

5. Cch tip cn v phng php nghin cu

Cch tip cn nghin cu: Lun n tip cn n HTD, a dng ha HTD v QLNN v a dng ha HTD, tip thu kinh nghim cc nc c iu kin tng ng, quan st v nghin cu thc tin QLNN v a dng ha HTD ti Vit Nam v trn a bn TP.HCM a ra cc xut nhm hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

Phng php nghin cu: Lun n s dng cc phng php, cng c nghin cu nh tnh, c tng hp, m t theo khung phn tch nghin cu (xem Ph lc 1). Nghin cu cc ti liu, phn tch, tng hp, h thng ho, khi qut ho thng tin thu thp c lm sng t c s l lun. ng thi, kt hp vi nghin cu thc tin qua iu tra, kho st, phng vn, tip xc v quan st trc tip thu thp thng tin, s liu phc v cho ti ca lun n. Trong , bao gm:

- Phng php thng k: Thng qua thu thp thng tin, s liu cc ti liu s cp, th cp t NHNN, NHNN Chi nhnh TP.HCM, cc NHTMCP, nghin cu sch, vn bn php lut, bo ch, internet, thng tin thng k nhm trnh by qu trnh a dng ha HTD trn a bn TP.HCM theo trnh t thi gian lin tc ca cc s kin, thit lp cc bng thng k v s lng, xc nh tc tng trng v vch ra tnh cht a dng ha HTD. Da vo ngun ti liu s cp v th cp xy dng c s l lun, phn tch, nh gi thc trng theo cc tiu ch c th, xc nh nguyn nhn v cc yu t tc ng n QLNN v a dng ho HTD.

- Phng php iu tra, kho st v phng vn thc t: Sau khi xc nh ti nghin cu, tc gi thu thp thng tin, d liu, tc gi tin hnh trc tip v s dng cng tc vin kho st, phng vn thc t bng 300 phiu kho st bng bng cu hi, tip xc trc tip v ngu nhin vi cc nh qun l doanh nghip, nhn vin cc cng ty, sinh vin i hc ngnh ti chnh ngn hng. Vi 300 phiu kho st trc tip trong cc nm 2010 v nm 2011 c thu v trc tip v y 300 phiu v tng hp kt qu kho st (xem Ph lc 2). Kho st 450 phiu bng bng cu hi gi mt cch ngu nhin n cc nh qun l lm vic trong lnh vc ti chnh ngn hng, nhn vin tn dng ti cc NHTMCP. Vi 450 phiu kho st c gi i trong nm 2012 v nm 2013 v nhn v y 450 phiu. Kt qu kho st c tng hp y (xem Ph lc 3). Phng vn trc tip c thc hin trong nm 2013 bng 8 cu hi n tng ngi sau khi chn cc nh qun l ngn hng, nhn vin tn dng ti cc NHTMCP ghi nhn cc kin tr li cc cu hi lin quan n ni dung ca ti (xem Ph lc 5). Qua cc kt qu, tc gi a vo phn tch cc ni dung lin quan n ti ca lun n.

- Phng php chuyn gia: Thu thp cc thng tin, d liu qua quan st trc tip trong qu trnh cng tc. Tham gia vo cc chng trnh ta m, hi ngh cng vi cc c quan QLNN, NHNN ti cc bui ta m, tip xc doanh nghip (xem Ph lc 6). Tham gia vit bi, bo co chuyn ti cc chng trnh hi tho khoa hc v tip xc trc tip cc chuyn gia, nh khoa hc, nh qun l ngn hng (xem Ph lc 7). Qua , thu thp thng tin, ti liu v nhn c cc kin ng gp quan trng v a dng ha HTD v cng tc QLNN v a dng ha HTD.

- Phng php so snh, phn tch, tng hp: T thng tin, s liu v kho st thc t, tin hnh so snh, phn tch, tng hp i vi QLNN v a dng ha HTD cc NHTMCP trn a bn TP.HCM trong nhng iu kin c th. Qua nh gi thc trng v tm nguyn nhn ca cc hn ch cn khc phc i vi QLNN v a dng ha HTD cc NHTMCP trn a bn TP.HCM.

6. Nhng ng gp mi ca lun n

Mt l, nhng ng gp v l lun: Lun n b sung, hon thin thm c s l lun, lun c khoa hc v dng ha HTD v QLNN v a dng ha HTD. c bit, vn dng ma trn Ansoff vo vic chn phng hng v chn loi a dng ha HTD. La chn cc tiu ch nh gi kt qu QLNN v xc nh cc nhn t tc ng n kt qu QLNN v a dng ha HTD.

Hai l, vn dng kinh nghim quc t: Vn dng kinh nghim ca cc nc Chu c iu kin tng ng vi Vit Nam v kt hp c kinh nghim quc t vi tnh hnh c th Vit Nam.

Ba l, nh gi kt qu a dng ha HTD v kt qu QLNN v a dng ha HTD: nh gi kt qu a dng ha HTD trong giai on 2006-2012 qua cc tiu ch v s lng v quy m v tc tng trng v v an ton. ng thi, nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD trn a bn TP.HCM trong giai on 2006-2012 da trn cc tiu ch v tnh hiu lc, tnh hiu qu, tnh ph hp, tnh cng bng v tnh bn vng.

Bn l, nh gi nhng thnh tu t c, cc hn ch, bt cp cn khc phc v xut cc gii php: Qua phn tch thc trng, nh gi nhng thnh tu t c, cc hn ch, bt cp cn khc phc v xut cc gii php hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020, bao gm cc nhm gii php v hon thin khung php l, v nh hng pht trin ca Nh nc, v iu tit ca Nh nc, v kim tra, thanh tra gim st ca Nh nc.

Nm l, ng dng kt qu nghin cu vo thc tin: Qua xut cc nhm gii php v kin ngh c th p dng thnh cng trong thc tin, nht l vic hon thin khung php l lin quan n tng hnh thc cp tn dng ph hp vi Lut cc TCTD nm 2010. Do vy, thc hin ng thi cc gii php s c nhng tc ng tch cc n qu trnh QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTM trong phm vi c nc ni chung v ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM ni ring.

7. B cc ca lun n

Ngoi Phn m u, Kt lun, Danh mc ti liu tham kho, Lun n nghin cu c kt cu 3 chng chnh nh sau:

Chng 1: C s l lun qun l nh nc v a dng ho HTD ca cc NHTMCP. Chng ny nu mt s vn c bn v a dng ha HTD, QLNN v a dng ha HTD, trnh by kinh nghim quc t v bi hc kinh nghim QLNN v a dng ha HTD.

Chng 2: Thc trng qun l nh nc v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012. Ni dung th hin thc trng HTD, thc trng QLNN v a dng ha HTD, nh gi kt qu QLNN v xc nh cc nhn t nh hng n kt qu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM giai on 2006-2012.

Chng 3: Gii php hon thin qun l nh nc v a dng ho HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020. Chng cui ca lun n nu bi cnh kinh t giai on hin ti, nh hng pht trin kinh t, nh hng pht trin v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020. xc nh mc tiu, quan im, nh hng v gii php hon thin QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP trn a bn TP.HCM n nm 2020, cng vi xut cc kin ngh nhm thc hin cc gii php ra.

CHNG 1

C S L LUN V QUN L NH NC I VI A DNG HA HOT NG TN DNG CA CC NHTMCP

1.1 a dng ha HTD ca cc NHTMCP

1.1.1 Khi nim a dng ho HTD ca cc NHTMCP

n nay, trn th gii vn cha c khi nim chung nht v tn dng ngn hng v a dng ha HTD ca cc NHTM. Theo t in ca i hc Cambridge, Tn dng ngn hng l khon tin cc ngn hng cho vay hoc c sn cho vay hay l tin m ngn hng cho vay mt khch hng c th[110, tr.1]. Theo t in kinh doanh, Tn dng ngn hng l khon ng trc ca ngn hng cho c nhn, cng ty hoc t chc di hnh thc cho vay [130, tr.1].

Cc khi nim v HTD ngn hng ch cp n vic s dng vn cho vay, cha nu cc hnh thc cp tn dng khc gm: Cho vay, chit khu, ti chit khu CCCN v GTCG, bo lnh ngn hng, pht hnh th tn dng, bao thanh ton.

Khi nim lin quan n a dng ha, theo i t in kinh t th trng xc nh: a dng ha kinh doanh l sch lc kinh doanh ca mt x nghip cng mt lc kinh doanh t hai ngnh ngh tr ln; x nghip p dng kinh doanh a dng, tham gia vo hot ng sn xut v tiu th nhiu loi hng ha v dch v[39, tr.366]. i t in kinh t th trng gii thch c th: Mc ch ca n l phn tn nguy c, trnh cho th trng mt lot hng no c bin ng nh hng n thu li v li dng y tim lc sn xut v tim lc tiu th ca th trng, dng sn phm ph v tit kim chi ph tiu th[39, tr.366].

Khi nim trn cho thy a dng ha hot ng kinh doanh theo ngha m rng ngnh ngh, chng loi sn phm, nhm khai thc nhng tim lc, li th ca tng ngnh ngh, tng sn phm, nhm thu li nhun v phn tn ri ro.

Ti Vit Nam, thut ng a dng ha HTD cng c nu c th ti quy nh php l cho cc TCTD m rng thm hnh thc cp tn dng mi. Theo Khon 1, iu 1 ca Quyt nh s 1096/2004/Q-NHNN ngy 06/09/2004 ca NHNN (c iu chnh, b sung theo Quyt nh s 30/2008/Q-NHNN, ngy 16/10/2008 v Quyt nh s 24/2011/TT-NHNN, ngy 31/08/2011), ban hnh Quy ch hot ng bao thanh ton ca cc TCTD, Quy nh v vic thc hin nghip v bao thanh ton ca cc TCTD i vi KH nhm a dng ho HTD, b sung vn lu ng cho KH, thc y hot ng thng mi trong nc v quc t.

Vn dng, kt hp cc khi nim v mc ch a dng ha HTD trn, tc gi lun n cho rng a dng ha HTD ca cc NHTMCP l hot ng m rng cc hnh thc cp tn dng nh cho vay, chit khu CCCN v GTCG khc, bo lnh ngn hng, pht hnh th tn dng, bao thanh ton v cc hnh thc cp tn dng khc; ng thi, m rng cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng, nhm khai thc li th ca tng hnh thc cp tn dng, khai thc li th ca cc loi, phng thc trong tng hnh thc cp tn dng, p ng tt hn nhu cu ca KH, gia tng thu nhp v gim thiu ri ro tn dng ca cc NHTMCP.

1.1.2 Tnh cn thit a dng ha HTD ca cc NHTMCP

a dng ha HTD khng nhng cn thit cho cc NHTMCP, nn kinh t m cn cn thit cho QLNN v a dng ha HTD trn cc phng din nh sau:

Th nht, a dng ha HTD gp phn gim nh cc ri ro tn dng. Hot ng trong lnh vc tin t, tn dng ngn hng l mt lnh vc tip xc vi a dng cc loi ri ro. c bit, ri ro trong HTD, c xem l loi ri ro chnh yu v c quan tm hng u, do tm quan trng ca HTD l mt trong nhng knh dn vn cho nn kinh t v nhng ng gp ca HTD vo li nhun ca ngn hng. Ri ro trong HTD bao gm ri ro trong qu trnh ra quyt nh cp tn dng v ri ro trong qu trnh m rng quy m HTD.

Ri ro trong qu trnh ra quyt nh cp tn dng: y l ri ro xut pht t thng tin bt cn xng, bt ngun t s thiu ht thng tin KH trong qu trnh ra quyt nh cho vay. Theo kinh nghim ca nhiu nc v t nhiu nghin cu, tr nhng c sc bt ng nh khng hong kinh t, thin tainguyn nhn gy ra tnh trng n xu nhiu nht l do cc ngn hng khng c y thng tin t pha KH ca mnh mc d c rt nhiu n lc trong cng tc thm nh[7, tr.1]. Chn on khng tt vn thng tin bt cn xng c th l nguyn nhn gy ra nhng bt n trong HTD ca h thng ngn hng. Hai hnh vi ph bin nht do thng tin bt cn xng gy ra l la chn bt li hay la chn ngc (adverse selection) v tm l li (moral hazard). La chn bt li l hnh ng xy ra trc khi k kt hp ng tn dng ca KH c nhiu thng tin hn c th gy tn hi cho cc NHTMCP c t thng tin hn. Tm l li gy ra ri ro o c, l hnh ng ca KH c nhiu thng tin hn thc hin sau khi s dng ngun vn tn dng c th gy tn hi cho cc NHTMCP c t thng tin hn. Trong HTD, cc ngn hng lun l ngi c t thng tin v phng n kinh doanh, d n u t v mc ch s dng vn tn dng ca KH. Do , m bo an ton trong hot ng, bn thn cc ngn hng phi x l thng tin bt cn xng hn ch s la chn bt li v tm l li nhm cho vay ng i tng, ng mc ch v gim st cht ch KH vay vn c hnh vi ng n nhm m bo vic thu hi n. Tuy nhin, Trong mt nn kinh t, hu nh khng mt ngn hng no c kh nng t mnh x l c vn thng tin bt cn xng m cn phi c mt c s h tng v nhng iu kin cn thit cho nn kinh t nhm trnh xy ra nhng vn v h thng nh hng tiu cc n ton b nn kinh t [7, tr.1-2].

Ri ro trong qu trnh m rng quy m HTD: Khi cc NHTMCP c gng gia tng d n cp tn dng nhm tm kim li nhun ti a, nhng tp trung HTD qu mc vo mt s ngnh, lnh vc, i tng KH, thiu a dng ha HTD phn tn v gim thiu ri ro. Nguyn do, mi ngnh, lnh vc, i tng KH,.. u c tnh c th v chu s tc ng bi nhiu nhn t khc nhau. S sa st ca mt s ngnh, lnh vc hay mt s i tng KH c cc NHTMCP tp trung cp tn dng qu mc, khi mt s ngnh, lnh vc hay mt s i tng KH ny gp kh khn s dn n ri ro cho HTD.

Do vy, a dng ha HTD rt cn thit hng n cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng mi, s dng cng ngh hin i, m bo c ngun thng tin trong qu trnh cp tn dng, hn ch c ri ro do thng tin bt cn xng. a dng ha HTD, trnh tp trung tn dng qu mc, vi s lng ln nhng khon cp tn dng c gi tr ph hp, khi gp bin c ri ro s hn ch c nhng tn tht ln. M rng nhng khon cp tn dng a dng cho nhiu ngnh, lnh vc hay i tng KH t ph thuc nhau s lm cho vic tn tht ca bt k mt khon cp tn dng no s t nh hng n ri ro cho khon cp tn dng khc ca cc NHTMCP. ng thi vi hn ch ri ro tn dng ca cc NHTMCP cn l yu cu cn thit trong QLNN t mc tiu m bo an ton h thng cc TCTD v gp phn n nh kinh t v m.

Th hai, a dng ha HTD gp phn tng trng li nhun bn vng. Vi xu hng chung l xy dng h thng cc NHTMCP thc hin tt c cc hnh thc cp tn dng a dng phc v cho mi i tng KH, to ra li th, gim u t c s vt cht, i ng nhn vin gn nh, gim n mc ti a chi ph hot ng v tit kim c chi ph giao dch cho KH. Qua gp phn tng trng li nhun cho cc NHTMCP, cho cc KH v ng gp vo thu nhp chung ca nn kinh t. Mt khc, cnh tranh trong hot ng kinh doanh din ra si ng, NHTMCP no c li th bng a dng ha HTD c cht lng cao s tn ti v pht trin, th phn m rng, li nhun cao v to ra v th trong cnh tranh. Ngoi khai thc cc li th ca tng hnh thc cp tn dng, cc NHTMCP cn kt hp pht trin a dng cc hnh thc cp tn dng qua vn dng mi lin h gia cc hnh thc cp tn dng (xem Ph lc 9) hnh thnh cc gi cp tn dng vi nhiu hnh thc cp tn dng a dng, nhm nng cao nng lc cnh tranh v gia tng li nhun mt cch bn vng trn nn tng a dng ha HTD c cht lng cao.

Nh vy, a dng ha HTD gp phn m bo an ton h thng ngn hng v n nh kinh t v m; gp phn nng cao nng lc cnh tranh tng trng li nhun bn vng cho cc NHTMCP, cho cc KH v ng gp vo thu nhp chung ca nn kinh t, cng l mt trong nhng yu cu cn thit nhm t c mc tiu QLNN v a dng ha HTD.

1.1.3 Ni dung a dng ha HTD ca cc NHTMCP

Trong chin lc tng trng a dng ho c cc phng n chin lc tng trng a dng ho l a dng hot ng ng tm, a dng ho hot ng kt hp v a dng hot ng theo chiu ngang. Trong , hot ng thm vo cc sn phm hoc dch v mi nhng c lin h vi nhau l a dng hot ng ng tm, hot ng thm vo nhng sn phm hoc dch v mi khng c s lin h l a dng ho hot ng kt hp v thm vo nhng sn phm hoc dch v lin h theo khch hng hin c l a dng hot ng theo chiu ngang [12, tr.51-52].

Bn cnh, theo din gii ca i t in kinh t th trng Trc tin cn chn phng hng a dng ha v chn loi no a dng ha th tng i hu hiu hn[39, tr.366], cho thy phng hng a dng ha v chn loi no a dng ha l mt yu cu khng th thiu trong qu trnh a dng ha HTD. nh hng chin lc sn phm khi da vo ma trn Ansoff [67, tr.1], xc nh bn kh nng tng qut xc nh mc tiu th trng nh sau:

Mt l, bn sn phm hin c vo th trng hin hu: Thc hin thm nhp th trng hu hiu hn, nh m thm nhiu im bn hng.

Hai l, m rng sn phm hin c ra th trng mi: Khai ph thm th trng mi vi sn phm hin c.

Ba l, pht trin sn phm mi vo th trng hin hu: B sung thm sn phm mi vo danh mc sn phm hin c phc v cho th trng hin ang c.

Bn l, pht trin sn phm mi m th trng mi: a dng ho hot ng kinh doanh, to ra nhiu c hi doanh nghip pht trin kinh doanh.

Vn dng ma trn Ansoff vo chn phng hng a dng ha v chn loi a dng ha HTD l pht trin sn phm mi vo th trng hin hu (chn pht trin sn phm), pht trin sn phm mi m th trng mi (chn a dng ha) (xem Bng 1.1).

Bng 1.1. Ma trn Ansoff

SN PHM

Hin hu

Mi

TH TRNG

Hin hu

Thm nhp

th trng

Pht trin

sn phm

Mi

M rng

th trng

a dng ha

Ngun: [67, tr.1]

Do vy, phng hng a dng ha v chn loi a dng ha HTD l kt hp ng thi pht trin sn phm mi vo th trng hin hu v th trng mi (khu vc cha c chi nhnh mi v i tng KH mi trn a bn). Phng hng v loi a dng ha HTD c c th v chi tit cho nh sau (xem Hnh 1.1):

Cho vay theo d n u t

Th tn dng ni a

Cho vay theo hn mc

CC LOI CHO VAY

THEO TNG TIU CH PHN LOI CHO VAY

CHO

VAY

CHIT

KHU

CCCN V

GTCG

KHC

BAO

THANH

TON

BO

LNH

NGN

HNG

TH

TN

DNG

Cho vay theo hn mc thu chi

CC

PHNG

THC

CHO

VAY

Cho vay tng ln

Cho vay hp vn

Cho vay tr gp

Cho vay theo hn mc tn dng d phng

Mua c bo lu quyn truy i

Bo lnh thanh ton

CC

PHNG

THC

CHIT

KHU

Mua c k hn

Bo lnh vay vn

CC

LOI

BO

LNH

NGN

HNG

Bo lnh d thu

Bo lnh thc hin hp ng

Bo lnh bo m cht lng sn phm

Bo lnh hon tr tin ng trc

Cc loi bo lnh khc

CC LOI

TH TN

DNG

Th tn dng quc t

Bao thanh ton c quyn truy i

Bao thanh ton khng c quyn truy i

ng bao thanh ton

CC LOI

BAO

THANH

TON

CC

PHNG

THC

BAO

THANH

TON

Bao thanh ton theo hn mc

Bao thanh ton tng ln

CC

HNH

THC

CP

TN

DNG

KHCH

HNG

CC HNH THC CP TN DNG KHC

Hnh 1.1. a dng ha HTD

Ngun: Tc gi tng hp qua nghin cu ti liu v vn bn php lut

Th nht, pht trin cc hnh thc cp tn dng mi: Ngoi cho vay, b sung thm cc hnh thc cp tn dng chit khu CCCN v GTCG khc, bo lnh ngn hng, pht hnh th tn dng, bao thanh ton v cc hnh thc cp tn dng khc p ng nhu cu ca KH.

Th hai, pht trin cc loi v phng thc cho vay mi: Cc NHTMCP pht trin cc loi v phng thc mi bng cch b sung thm nhiu loi, phng thc cho vay; trong , c cc loi cho vay theo k hn (cho vay ngn hn, cho vay trung hn v cho vay di hn), cho vay theo ngnh, theo lnh vc, theo loi tin t, theo i tng KH,..(xem Hnh 1.2). Cc phng thc cho vay: Cho vay tng ln, cho vay theo hn mc, cho vay theo d n u t, cho vay hp vn, cho vay tr gp, cho vay theo hn mc tn dng d phng, cho vay theo hn mc thu chi.

Cho vay di hn

Cho vay trung hn

CHO VAY

THEO K HN

CHO VAY

THEO NGNH

CHO VAY

THEO I TNG KH

CHO VAY

THEO LNH VC

Ngnh khc

Cho vay ngn hn

Thng mi, dch v

Cng nghip, xy dng

Nng nghip

Ngoi t

Doanh nghip, t chc khc

CHO VAY

THEO LOI TIN T

ng Vit Nam

Doanh nghip nh nc

C nhn

Cho vay sn xut kinh doanh

Cho vay tiu dng

Cho vay nng nghip, nng thn

Cho vay u t kinh doanh bt ng sn

CC

LOI

CHO

VAY

THEO

TNG

TIU

CH

PHN

LOI

CHO

VAY

KHCH

HNG

CC LOI CHO VAY KHC

Hnh 1.2. a dng ha cc loi cho vay

Ngun: Tc gi tng hp qua nghin cu ti liu v vn bn php lut

Th ba, pht trin cc phng thc mi ca chit khu CCCN v GTCG khc: Pht trin phng thc chit khu mua c k hn CCCN, GTCG khc v mua c bo lu quyn truy i CCCN, GTCG khc.

Th t, pht trin cc loi bo lnh ngn hng mi: Pht trin cc loi bo lnh vay vn, bo lnh thanh ton, bo lnh d thu, bo lnh thc hin hp ng, bo lnh bo m cht lng sn phm, bo lnh hon tr tin ng trc,..

Th nm, pht trin cc loi th tn dng mi: Cc NHTMCP pht trin cc loi th bao gm th tn dng ni a v th tn dng quc t.

Th su, pht trin cc loi v phng thc bao thanh ton mi: cc NHTMCP pht trin a dng cc loi bao thanh ton c quyn truy i, bao thanh ton khng c quyn truy i v cc phng thc bao thanh ton tng ln, bao thanh ton theo hn mc v ng bao thanh ton.

Pht trin cc hnh thc cp tn dng s thc y pht trin a dng cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng v ngc li. ng thi, thc y cc NHTMCP u t nhiu hn cng ngh tin tin, nng cao trnh chuyn mn, to dng c hnh nh v v th ring, bng vic pht trin cc hnh thc cp tn dng mi, cc loi v phng thc mi trong tng hnh thc cp tn dng.

1.1.4 Tiu ch nh gi kt qu a dng ha HTD ca cc NHTMCP

Da vo phng hng v loi a dng ha cho thy yu cu pht trin v s lng, quy m, tc tng trng cc hnh thc, cc loi v phng thc cp tn dng v vn dng mt s ch tiu theo tiu ch CAMELS [32, tr.136], [117, tr.1-6], tc gi a ra cc tiu ch nh gi kt qu a dng ha HTD bao gm:

Mt l, tiu ch v s lng: S lng cc hnh thc cp tn dng, s lng loi v phng thc cp tn dng ca cc NHTMCP. S lng cng ln, cho thy s a dng v mt s lng cc hnh thc cp tn dng, a dng v mt s lng cc loi v phng thc cp tn dng.

Hai l, tiu ch v quy m: T trng d n ca tng hnh thc cp tn dng, d n ca mi loi v phng thc cp tn dng cho thy mc tp trung ca cc NHTMCP. T trng d n cng cao, chng t mc tp trung cng cao ca cc NHTMCP i vi pht trin tng hnh thc cp tn dng, i vi cc loi v phng thc cp tn dng.

Ba l, tiu ch v tc tng trng: Tc tng trng d n tng hnh thc cp tn dng, tng trng d n mi loi v phng thc cp tn dng. Tc tng trng cng cao, chng t s thc y cng nhanh ca cc NHTMCP trong qu trnh a dng ha HTD.

Bn l, tiu ch v an ton: a dng ha cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng m bo khng vt ngng an ton i vi cc ch tiu theo tiu ch CAMELS (xem Bng 1.2), chng t qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP m bo hiu qu v an ton.

Tiu ch CAMELS (CAMELS c vit tt t C: Capital: vn, A: Asset: Ti sn, M: Management: Qun l, E: Earnings: Li nhun, L: Liquidity: Kh nng thanh khon, S: Sensitivity: nhy cm vi ri ro th trng) bao gm nhiu ch tiu nh lng v nh tnh. Trong , c cc ch tiu tc ng gin tip (H s to vn ni b, h s ti sn c thanh khon/Tng ti sn n,) v cc ch tiu tc ng trc tip n qu trnh a dng ha HTD. Tc gi vn dng mt s ch tiu tc ng trc tip nh gi kt qu a dng ha HTD theo tiu ch an ton nh sau:

Bng 1.2. Mt s ch tiu theo tiu ch CAMELS

Cc yu t

Ch s

Capital Adequacy (C)-An ton vn: y l phn vn ch s hu ca TCTD v kh nng ca TCTD p ng cc khon cp tn dng ngy cng m rng cng nh cc nh hng pht trin ti sn tim nng m TCTD cn t c. H thng phn tch CAMEL xem xt kh nng trong vic huy ng thm vn ch s hu v kh nng ng ph i vi nhng c sc n bn cn i ca TCTD.

T l an ton vn: Vn ngn hng/ Ti sn c iu chnh ri ro (ri ro tn dng + ri ro th trng + ri ro hot ng)

Asset Quality (A)-Cht lng ti sn: Theo di cht lng ti sn ni chung v cc khon cp tn dng ni ring ca cc TCTD trong tip xc vi nhiu ri ro. V vy, phi theo di cc ch s v cht lng ti sn xem xt cc khon n xu, s ph hp vi h thng phn loi cc khon cp tn dng.

T l n xu/Tng d n cho vay

T l n xu tr d phng/Tng d n cho vay

Management (M)- Qun l: Mt yu t quyt nh hiu qu kinh doanh v s an ton ca ngn hng l nng lc v cht lng qun l. Nhng rt kh o lng, ch yu l yu t thuc v cht lng v qun l con ngi, cc chnh sch qun l chung ca t chc, cc h thng thng tin, cc ch kim sot v kim ton ni b. Tuy vy, mt s ch tiu c th hin v hiu qu qun l, tnh hp l v qun l.

Thu nhp t cc khon cp tn dng/mi nhn vin

Earnings (E)-Li nhun: y l nhn t quan trng ca vic phn tch mc hiu qu cc khon cp tn dng. Phn tch kh nng to thu nhp t cc khon cp tn dng, gp phn gia tng vn bn vng v ch ra trin vng pht trin trong tng lai ca TCTD

T l thu nhp t cho vay/Tng thu nhp

T l thu nhp khc t HTD /Tng thu nhp

Liquidity (L)-Thanh khon: y l nhn t c s dng khi phn tch kh nng ca TCTD trong vic xc nh nhu cu vn cho vay ni ring. nh gi kh nng thanh ton ca cc ti sn ngn hn cng l mt nhn t rt quan trng trong vic nh gi tng quan kh nng qun l thanh khon.

T l cho vay/vn huy ng

T l vn huy ng ngn hn dng cho vay trung di hn.

Sensitivity to market risk (S)- nhy cm vi cc ri ro th trng: Hu ht, cc ti sn ca cc TCTD u c lin quan n ri ro th trng cc mc khc nhau. Trong HTD c s nhy cm trc bin ng v li sut, t gi hoc nhng thay i gi c trn th trng ti chnh.

Ngun: [32, tr.136] v [117, tr.1-6]

1.2 Qun l nh nc v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

1.2.1 Mt s quan im v QLNN

1.2.1.1 Quan im v s can thip ca nh nc vo nn kinh t ni chung

Qun l nh nc theo quan im ca cc trng phi khc nhau qua mt s hc thuyt kinh t t u th k XX n nay, ch ra tnh quy lut ca s bin i cc quan nim v vai tr ca nh nc i vi kinh t th trng v nguyn l cn bng, hi ho trong vic gii quyt mi quan h gia th trng v nh nc trong vn hnh nn kinh t th trng. Trong , trng phi Tn c in khng xem xt vai tr ca nh nc mt cch bit lp m t n trong mt h thng l thuyt chung. H a ra mt quan nim tng qut v nn kinh t th trng t nh gi vai tr ca nh nc, phn bit r ch no th trng hot ng, ch no cn nh nc can thip. Theo phi Tn c in, nn kinh t th trng l mt h thng mang tnh n nh, m s n nh bn trong l thuc tnh vn c ch khng phi l kt qu s sp t ca nh nc [59,tr.1-2].

i vi trng phi Keynes khng nh, mun thot khi khng hong, tht nghip v suy thoi, nh nc phi trc tip iu tit kinh t. Cch thc iu tit l thng qua nhng chng trnh cng cng v dng nhng chng trnh ny can thip tch cc vi hng kch thch v duy tr tc gia tng n nh ca tng cu. Khi tng cu tng s kch thch sc sn xut, doanh nghip hot ng m rng s thu nhn thm nhn cng, tht nghip c gii quyt v sn lng quc gia tng. Chnh ph c th can thip vo nn kinh t qua cng c chnh sch ti kha, bao gm thu v chi tiu ngn sch v nh nc c th kch thch cu u t bng cch tng s cung v tin t, hay l chp nhn lm pht c kim sot. lm tng cung tin t, chnh ph c th tng ngun vn cho vay, gim li sut v do kch thch s gia tng ca u t. Do vy, n nh nn kinh t v thch ng vi bin ng suy thoi th gii php tt yu v cn thit l s can thip ca chnh ph [59,tr.2-3].

Theo quan im ca ch ngha t do mi xut hin t nhng nm 1930 v pht trin cho ti nay. Theo quan im ny, nn kinh t th trng hin i c kh nng t iu tit cao, do vy s can thip ca chnh ph vo tin trnh hot ng ca th trng l cn thit nhng cng ch nn gii hn. Tro lu T do mi xut hin nhiu nc, in hnh l cc khuynh hng M v c. Phi Trng tin M c qun im l s can thip ca nh nc thng ph v nhng cn bng t nhin ca th trng cho nn kinh t th trng t do iu tit. Mt s qun im khc khng nh khng th bc b nh nc, nhng h i hi nh nc phi iu tit, iu chnh nn kinh t theo nhng qui tc c tnh chun mc. V theo kinh nghim, khi ban hnh cc quyt nh qun l, chnh ph thng thin v li ch ca bn thn mnh hn l li ch ca dn chng. Chnh v vy cn xc lp mt h thng nguyn tc ca chnh sch v nhng nguyn tc ny phi mang tnh khch quan, c lp vi mun ch quan tu tin ca chnh ph. Trong h thng chnh sch kinh t v m, chnh sch c bn v quan trng nht chnh l chnh sch tin t. i vi phi Trng cung cho rng vic nh nc s dng sai chnh sch tin t-tn dng lm ton b nn sn xut bt n nh, lm pht pht trin nhanh chng v cao mt chnh sch kinh t gim bt s can thip trc tip ca nh nc [59,tr.4]

Khuynh hng ca ch ngha t do mi c cho rng nn kinh t th trng vn hnh trn nguyn tc cnh tranh c hiu qu, pht huy cao tnh ch ng v sng kin ca cc c nhn. Do , chnh ph ch can thip vo ni no cnh tranh khng c hiu qu, ni cn phi bo v v thc y cnh tranh c hiu qu. Nn kinh t th trng i hi nh nc phi mnh; song ch can thip vi mc v tc cn thit v phi da trn hai nguyn tc h tr v tng hp. Nguyn tc h tr xc nh chc nng ca nh nc phi khi dy v bo v cc nhn t ca th trng, n nh h thng ti chnh-tin t, duy tr ch s hu t nhn v gi gn trt t an ninh v cng bng x hi. Nguyn tc tng hp lm c s nh nc hoch nh cc chnh sch kinh t ph hp vi s vn ng ca cc quy lut trong nn kinh t th trng ng thi phi m bo c cc mc tiu kinh t-x hi. Nh nc phi ra nhng chnh sch kinh t tch cc, phi l ngi bo v s hu t nhn, khng cho cc nguyn tc cnh tranh b ph v. Nh nc c th can thip t do thng qua cc chnh sch tn dng, tin t,.. nhng khng c can thip vo hot ng kinh t ca bn thn cc t chc kinh t. Tiu ch c bn nht nh gi chnh sch cng nh vai tr kinh t ca Nh nc v khu vc t nhn trc sau vn l hiu qu kinh t. Cho nn kh nng gii quyt cc vn x hi ca nh nc v cn bn ph thuc vo tnh hiu qu ca nn kinh t [59,tr.5].

Qua nhng quan im ca cc trng phi khc nhau, cc trng phi kinh t u a ra vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng v quan im l thuyt ca mi trng phi l khc nhau, v qua Quan nim ca cc trng phi v vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng c th thy, khng mt cch tip cn no mang tnh vn nng, c th gii p c tt c cc tnh hung khc nhau ca nn kinh t. Do vy, tc ng thc y hay km hm s pht trin kinh t th trng ca mi cch tip cn u c nhng gii hn nht nh [59,tr.7-8].

1.2.1.2 Quan im QLNN i vi hot ng tin t, tn dng ngn hng

Qua mt s quan im v s can thip ca nh nc vo nn kinh t ni chung, cho thy Nh nc can thip vo nn kinh t thng qua quy nh php lut, hoch nh chinh sch v cc cng c QLNN khc. ng thi, Nh nc phi to mi trng thun li, thc y, m bo cho cc nhn t ca th trng n nh, nhm mc tiu n nh v pht trin kinh t-x hi. Da vo cc quan im trn, tc gi a ra quan im QLNN i vi hot ng tin t, tn dng ngn hng nh sau:

Mt l, Nh nc pht huy vai tr thc y hot ng tin t, tn dng ngn hng c hiu qu, gp phn thc y pht trin kinh t-x hi. Vic thc y ca Nh nc qua cc chnh sch ng vin, thu ht cc ngun lc v ti chnh, k thut, cng ngh, nhn lc,..trong v ngoi nc. Pht huy mi tim nng ca nn kinh t, khai thc nhng li th v kinh t trong tng vng, tng khu vc, a bn, nhm pht trin hot ng tin t, tn dng ngn hng, gp phn p ng yu cu pht trin kinh t-x hi.

Hai l, Nh nc to iu kin v mi trng thun li v mi mt cho hot ng tin t, tn dng ngn hng pht trin. Nh nc c chnh sch tin t ph hp trong tng giai on pht trin kinh t, chnh sch tn dng v vn, iu kin cp tn dng v to mi trng kinh t, mi trng php l thun li cho ng tin t, tn dng ngn hng pht trin.

Ba l, Nh nc can thip hot ng tin t, tn dng ngn hng trong mt mc cn thit theo nhng nguyn tc ph hp vi s vn ng ca cc quy lut trong nn kinh t th trng. Nh nc can thip kp thi, ng thi im bng nhng cng c v phng php QLNN ph hp, nhm n nh hot ng tin t, tn dng ngn hng v hn ch cc ri ro bo m an ton hot ng tin t, tn dng ngn hng. Hot ng tin t, tn dng ngn hng thuc lnh vc rt nhy cm v d b tc ng bi nhiu nhn t gm mi trng kinh t, chnh sch ca Nh nc, hot ng cc TCTD,..dn n cc ri ro v li sut, ri ro v ngoi hi, ri ro v tn dng, ri ro v thanh khon,..Cn c s can thip kp thi, ng lc ca Nh nc, trnh dn n tn tht trong hot ng tin t, tn dng ngn hng, gy mt an ton h thng ngn hng, gy nh hng n nn kinh t.

1.2.2 Khi nim QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP c lin quan n QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng v QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng l mt ni dung trong QLNN v kinh t trong lnh vc ngn hng. Do vy, cn tm hiu khi nim QLNN v kinh t. Theo ,QLNN v kinh t l s tc ng c t chc v bng php quyn ca Nh nc ln nn kinh t quc dn nhm s dng c hiu qu nht cc ngun lc kinh t trong v ngoi nc, cc c hi c th c, t c cc mc tiu pht trin kinh t t nc t ra, trong iu kin hi nhp v m rng giao lu quc t [34, tr.21];

Cc trng phi kinh t khc nhau u a ra vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng, Nh nc can thip vo nn kinh t bng php lut, chnh sch v cc cng c QLNN khc nhm mc tiu n nh v pht trin kinh t-x hi. Vi khi nim QLNN v kinh t cho thy cn c Nh nc vi t cch l ch th ca nn kinh t v Nh nc thc hin chc nng qun l kinh t l nhu cu khch quan tc ng, nh hng, iu tit v kinh t nhm t c cc mc tiu ca Nh nc la chn [34, tr.21]. Bn cnh, thc cht ca qun l kinh t v m l qu trnh thit k mc tiu qun l v cn c vo m s dng cng c qun l hin hu v phng php qun l thch hp iu tit s vn hnh ca nn kinh t theo qu o v mc tiu nh [34, tr.105].

Vn dng khi nim QLNN v kinh t vo hot ng tin t, tn dng ngn hng, QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng l s tc ng c t chc, c nh hng v mang tnh quyn lc Nh nc ca cc c quan QLNN n hot ng tin t, tn dng ngn hng bng nhng phng php v cng c QLNN nhm thc y hot ng tin t, tn dng ngn hng c hiu qu, to mi iu kin, mi trng thun li hot ng tin t, tn dng ngn hng pht trin v m bo an ton hot ng tin t, tn dng ngn hng, gp phn pht trin kinh t-x hi.

QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP l ni dung lin quan mt thit n QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng. Vn dng cc khi nim trn v da vo phng hng a dng ha HTD ca cc NHTMCP, QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP c th hiu l s tc ng c t chc, c nh hng v mang tnh quyn lc Nh nc ca cc c quan QLNN bng nhng phng php v cng c QLNN n qu trnh pht trin cc hnh thc cp tn dng, pht trin cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng ca cc NHTMCP, nhm thc y qu trnh a dng ha HTD c hiu qu, to mi iu kin, mi trng thun li v m bo cho qu trnh a dng ha HTD ca cc NHTMCP pht trin bn vng, cung ng vn tn dng a dng vi nhiu tin ch, gp phn phc v tt cc mc tiu pht trin kinh t-x hi.

1.2.3 Mc tiu QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

Trong QLNN v a dng ha HTD, vic xc nh mc tiu QLNN l mt trong nhng yu t trng tm. Mc tiu cui cng khi cp n vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng nhm n nh v pht trin kinh t-x hi ni chung. QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng nhm mc tiu cui cng l to mi trng php l thun li cho hot ng tin t, tn dng ngn hng, m bo an ton hot ng tin t, tn dng ngn hng v h thng cc TCTD, gp phn pht trin kinh t-x hi. Qua khi nim QLNN v a dng ha HTD, xc nh c mc tiu tng qut ca QLNN v a dng ha HTD l thc y qu trnh a dng ha HTD c hiu qu, to mi iu kin, mi trng thun li v m bo cho qu trnh a dng ha HTD pht trin bn vng, cung ng vn tn dng a dng vi nhiu tin ch, gp phn phc v tt cc mc tiu pht trin kinh t-x hi. Trn c s mc tiu tng qut, tc gi xc nh cc mc tiu c th sau:

Th nht, thc y qu trnh a dng ha HTD tng trng nhanh, hiu qu, an ton v bn vng. y l mc tiu hng u ca QLNN v a dng ha HTD. Nh nc to khung php l, hng dn cc NHTMCP trin khai cc hnh thc cp tn dng; nh hng pht trin a dng hnh thc cp tn dng, iu tit v hiu chnh qu trnh a dng ha HTD tng trng nhanh, hiu qu, an ton v bn vng p ng nhu cu vn tn dng a dng phc v nn kinh t.

Th hai, pht trin ng nh hng, ng quy nh ca php lut i vi cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng. y l mc tiu c bn ca QLNN v a dng ha HTD. Cc c quan QLNN to mi iu kin thun li cho cc NHTMCP qua nh hng pht trin, ban hnh khung php l cho cc NHTMCP a dng ha HTD. Nh nc c chnh sch khuyn khch, to iu kin pht huy tnh nng ng, sng to cc NHTMCP pht trin HTD a dng. ng thi, iu tit qu trnh a dng ha HTD theo ng nh hng v thc thi ng cc quy nh php lut v a dng ha HTD.

Th ba, m bo cng bng, minh bch v hi ha li ch trong qu trnh a dng ha HTD. Mc tiu ny m bo cng bng, minh bch v hi ha li ch ca cc NHTMCP, ca KH v li ch chung ca nn kinh t. m bo cng bng v cc iu kin v minh bch v thng tin trong khun kh php lut, gp phn thc hin ng nh hng v ng quy nh ca php lut, to s lnh mnh, n nh lu di, thc y tng trng nhanh, hiu qu v bn vng qu trnh a dng ha HTD. Trn c s s m bo hi ha c li ch chung v li ch ca cc bn tham gia qu trnh a dng ha HTD.

1.2.4 Ni dung QLNN v a dng ha HTD ca cc NHTMCP

t c mc tiu QLNN v a dng ha HTD, Nh nc phi thc hin cc chc nng quan trng. QLNN v kinh t theo giai on tc ng c cc chc nng hoch nh pht trin kinh t, t chc iu hnh nn kinh t v kim sot s pht trin kinh t [34, tr.199-236]. Vn dng cc chc nng ny vo QLNN v a dng ha HTD bao gm:

Chc nng hoch nh pht trin ca Nh nc v a dng HTD: a dng ha HTD ca mi NHTMCP c nhng nh hng ring v i khi mang tnh t pht theo k hoch kinh doanh nhm t c li ch ring. Do vy, Nh nc thc hin chc nng hoch nh pht trin a dng HTD nhm m bo li ch chung ca nn kinh t qua xy dng cc k hoch, chng trnh pht trin kinh t-x hi, chin lc pht trin ngnh ngn hng, k hoch tng trng tn dng, nh hng a dng ha HTD,to iu kin cho cc NHTMCP c nhng nh hng, tn dng cc c hi tt cho a dng ha HTD.

Chc nng iu hnh ca Nh nc trong qu trnh a dng ha HTD: Nh nc th hin hot ng mang tnh quyn lc v chi phi s pht trin cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng ca thng qua cc quy nh v gii hn cp tn dng i vi tng hnh thc cp tn dng, khuyn khch pht trin hoc hn ch cp tn dng i vi mt s loi hnh, phng thc, lnh vc cp tn dng trong tng giai on, k hoch tng trng tn dng v ch o thc hin cc gii php tn dng hng nm, nhm ngn chn nhng tc ng tiu cc, gy mt an ton trong qu trnh a dng ha HTD, mt an ton ton h thng ngn hng, p ng nhu cu vn ph hp vi tng giai on pht trin kinh t-x hi.

Chc nng kim sot ca Nh nc i vi qu trnh a dng ha HTD: Nh nc kim sot vic chp hnh quy nh theo cc Lut chuyn ngnh ngn hng, v cc quy nh php lut c lin quan trong qu trnh dng ho HTD, nhm hn ch nhng tc ng tiu cc, kp thi pht hin v x l nhng sai st, p dng bin php phng nga, ngn chn bo m an ton hot ng ngn hng, iu chnh quy nh php lut ph hp, nh gi nhng thnh cng, pht hin ra cc c hi mi v thc y qu trnh a ng ha HTD ng nh hng v t mc tiu.

Nh nc tc ng vo nn kinh t thng qua nhng phng php v cng c QLNN, thc hin cc chc nng QLNN t c mc tiu QLNN. Trong hot ng QLNN v tin t, tn dng ngn hng cc quc gia trn th gii do ngn hng trung ng thc hin cc chc nng n nh tin t, n nh ti chnh,..v tp trung vo nh hng mc tiu chnh sch tin t, chnh sch tn dng, thc hin chinh sch php lut c lin quan n hot ng tin t, tn dng ngn hng, iu tit hot ng v tin t, tn dng ngn hng qua t chc, iu hnh v pht trin th trng tin t, xy dng cc ch tiu lm pht, k hoch tng trng tn dng hng nm, kim tra, thanh tra, gim st ngn hng, x l vi phm php lut v tin t v ngn hng theo quy nh ca php lut [105, tr.1-55].

Ni dung QLNN v a dng ha HTD l mt trong nhng ni dung QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng. Da vo ni dung QLNN v hot ng tin t, tn dng ngn hng v mc tiu, chc nng QLNN v a dng ha HTD, tc gi xy dng ni dung QLNN v a dng ha HTD bao gm:

Th nht, nh hng chin lc pht trin ca Nh nc v a dng ha HTD. nh hng chin lc pht trin ca Nh nc c mt ngha c bit quan trng i vi a dng ha HTD, phn nh xu hng, trin vng m cc c quan QLNN v a dng ha HTD d tnh trong tng giai on pht trin kinh t-x hi. nh hng chin lc pht trin v a dng ha HTD phc v cho vic thc hin cc mc tiu pht trin kinh t-x hi. Do vy, chin lc pht trin v a dng ha HTD c da vo h thng chin lc, quy hoch, k hoch, chng trnh, d n, n xy dng cc nh hng.

Th hai, ban hnh php lut v a dng ha HTD. Cc quy nh ca php lut, tao khung php l, iu tit, hng dn, cc NHTMCP pht trin cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng theo ng nh hng. Nn tng lut php cho QLNN v a dng ha HTD l cc quy nh php lut chuyn ngnh ngn hng v quy nh php lut c lin quan. Quy nh php lut ban hnh cc iu kin cc NHTMCP pht trin thm cc hnh thc cp tn dng, iu tit qu trnh a dng ha HTD ph hp vi nh hng k hoch hng nm.

Cc quy nh php lut tc ng trc tip n qu trnh pht trin cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng bao gm cc ni dung chnh: i tng cp tn dng, nguyn tc tn dng, iu kin tn dng, loi hnh, phng thc cp tn dng, gii hn cp tn dng, hn ch cp tn dng, li sut tn dng, quyn v ngha v c KH, quyn v ngha v ca NHTMCP, m bo n tn dng, kim tra, gim st qu trnh cp tn dng, phn loi v trch lp d phng ri ro tn dng, x l ri ro tn dng. Bn cnh, cc quy nh php lut trong cc ngnh, lnh vc khc: Quy nh v li sut, t gi, u t, thu,.. tc ng gin tip n qu trnh a dng ha HTD.

Cc quy nh php lut v a dng ha HTD y , thng nht, ng b v ph hp thc tin gp phn to ra kt qu quan trng trong QLNN, cng nh vic chp hnh php lut ca cc NHTMCP v KH. Tuy nhin , nhiu quy nh php lut v a dng ha HTD thiu ng b gia lut v cc vn bn hng dn thc hin, hay cc quy nh php lut v a dng ha HTD cha i vo cuc sng, phi iu chnh, b sung nhiu ln, lm gim st tnh n nh ca cc quy nh php lut,..T , gy cn tr cho qu trnh QLNN v a dng ha HTD.

Th ba, iu tit qu trnh a dng ha HTD. Nh nc iu tit qu trnh a dng ha HTD nhm m bo cng bng, minh bch v hi ha li ch gia cc NHTMCP, KH v li ch chung cho pht trin kinh t-x hi theo nh hng chin lc pht trin v a dng ha HTD t ra. iu tit qu trnh a dng ha HTD, Nh nc thc hin xy dng, ban hnh v kim tra vic chp hnh cc quy nh php lut, p dng bin php phng nga, ngn chn bo m an ton hot ng ngn hng, thc hin iu tit v pha cung v v pha cu khuyn khch pht trin hay thu hp cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng trong nhng trng hp cn thit.

iu tit v pha cung: Cc quy nh v iu kin, trnh t, th tc cp, thu hi giy php c ci cch s to iu kin cho cc NHTMCP a dng ha HTD, hoc quy nh v cp php kht khe hn, s l ro cn i vi nhiu NHTMCP trong qu trnh a dng ha HTD (xem Bng 1.3). Nhm m bo n nh cho pht trin kinh t-x hi, Nh nc khuyn khch cp tn dng cho mt s lnh vc, s khuyn khch cc NHTMCP pht trin cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng; ngc li, hn ch cp tn dng i vi mt s lnh vc, s tc ng lm chm qu trnh a dng ha HTD. Cc hot ng v cung cp thng tin tn dung a dng, nghin cu khoa hc, o to ngun nhn lc ca Nh nc p ng cho xu hng pht trin cc hnh thc cp tn dng mi v s h tr ca Nh nc trong u t c s h tng, c s vt cht k thut, to iu kin cho pht trin cc hnh thc, cc loi v phng thc cp tn dng hin i, trin khai nghip v trc tuyn nhanh chng, nhiu tin ch, s gip cho qa trnh a dng ha HTD c nhanh hn.

iu tit v pha cu: Nh nc ban hnh quy nh lin quan n quy trnh cp tn dng ca cc NHTMCP cho KH v quy nh v i tng KH, phm vi p dng i vi tng hnh thc cp tn dng. Vi trnh t ngn gn, th tc n gin trong quy trnh cp tn dng, gip cho KH tip cn nhanh chng cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng, gip thc y qu trnh a dng ha HTD c pht trin nhanh v ngc li, s lm hn ch qu trnh trnh a dng ha HTD. Mt khc, quy nh m rng hoc hn ch i tng KH, phm vi p dng i vi tng hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng, s tc ng pht trin hay thu hp qu trnh a dng ha HTD.

Th t, kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD. Mc ch kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD, nhm gp phn bo m qu trnh a dng ha HTD an ton, lnh mnh; bo v quyn v li ch hp php ca KH v cc NHTMCP; bo m vic chp hnh php lut ca cc NHTMCP v KH i vi cc hnh thc, cc loi v phng thc cp tn dng; gp phn nng cao hiu qu v hiu lc QLNN v a dng ha HTD.

Ni dung kim tra thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD bao gm: Kim tra, thanh tra vic chp hnh cc iu kin c cp php hot ng, tun th cc quy nh ca NHNN ban hnh hng dn cc NHTMCP thc hin cc hnh thc tn dng; thu thp, tng hp v x l ti liu, thng tin, d liu theo yu cu thanh tra, gim st; xem xt, nh gi mc ri ro, nng lc qun tr ri ro HTD, mc m bo an ton trong qu trnh a dng ha HTD; kin ngh c quan nh nc c thm quyn sa i, b sung, hu b hoc ban hnh vn bn quy phm php lut p ng yu cu QLNN v a dng ha HTD; kin ngh, yu cu cc NHTMCP c bin php hn ch, gim thiu v x l ri ro bo m an ton trong qu trnh a dng ha HTD; pht hin, ngn chn v x l theo thm quyn; kin ngh c quan nh nc c thm quyn x l vi phm php lut trong trong qu trnh a dng ha HTD.

Kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD l hot ng c tin hnh thng xuyn, kp thi, nhm m bo tun th lut php ca cc NHTMCP v KH. hot ng ny c hiu qu cn c nhng iu kin nht nh v nhn lc c trnh p ng dc yu cu chuyn mn, cch thc t chc, k hoch t chc thc hin c th, phn cng trch nhim, cng nh cc mc tiu r rng,.. Cc sai phm, thiu st qua kim tra, thanh tra, gim st qu trnh a dng ha HTD sm c pht hin, phn tch v c thng tin phn hi nhanh chng, gip x l nghim minh cc vi phm, m bo nng cao hiu lc QLNN v iu chnh, b sung kp thi nhng quy nh, c ch, chnh sch php lut to iu kin thun li hn cho qu trnh a dng ha HTD.

Cc ni dung QLNN v a dng ha HTD c mi lin h mt thit v tc ng qua li, b sung cho nhau. nh hng to nn tng cho trin khai, p dng cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc trong tng hnh thc cp tn dng ph hp v quy nh php lut ban hnh, to iu kin cho cc NHTMCP trin khai cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng theo mc tiu nh nh hng. Quy nh php lut c ban hnh gip cho hot ng iu tit ca Nh nc trong qu trnh a dng ha HTD theo ng nh hng. Bn cnh, qua hot ng iu tit ca Nh nc s b sung, iu chnh thm cc quy nh php lut cho ph hp vi thc tin qu trnh dng ha HTD. t c cc mc tiu nh hng, m bo chp hnh nghim cc quy nh php lut ca cc NHTMCP v KH, nng cao hiu lc QLNN v kim sot c hot ng iu tit qu trnh a dng ha HTD, th hot ng kim tra, thanh tra, gim st c tin hnh thng xuyn. Qua hot ng kim tra, thanh tra, gim st mt s mc tiu nh hng, mt s quy nh php lut v hot ng iu tit c iu chnh, b sung kp thi, to iu kin thc hin tt cc nh hng chin lc pht trin ca Nh nc v a dng ha HTD.

1.2.5 Mi quan h gia QLNN v a dng ha HTD v nhu cu a dng ha HTD ca cc NHTMCP

Nh nc l ch th qun l, qun l cc NHTMCP vi t cch l c quan quyn lc nhm bo m cho cc NHTMCP quyn t do kinh doanh theo php lut. Cc NHTMCP l i tng qun l, c php kinh doanh nhng hot ng khng b cm v c Nh nc cho php a dng ha HTD. Qu trnh a dng ha HTD u phi tun th nhng quy nh ca php lut, ngha l chu s tc ng trc tip hoc gin tip ca cc c quan QLNN. Do , hiu qu QLNN quyt nh rt ln n s hiu qu ca qu trnh a dng ha HTD. Tuy vy, Mi NHTMCP u c gng tm cho mnh mt cu trc a dng ha HTD ti u nhm t c li nhun ti a, nn mc a dng ha HTD khc nhau gia cc NHTMCP v Nh nc kh c th p t hoc yu cu cc NHTMCP phi a dng ha HTD theo mong mun.

Mi quan h gia QLNN v a dng ha HTD v nhu cu a dng ha HTD ca cc NHTMCP l pht huy tt nht vai tr quyt nh ca QLNN i vi vic p ng nhu cu c c mt cu trc a dng ha HTD ti u ca cc NHTMCP. Do vy, gii quyt tt mi quan h ny, Nh nc phi va thc hin quyn lc nh nc va phi phc v cho qu trnh a dng ha HTD. Hot ng iu hnh ca Nh nc trn c s t chc thc hin cc ni dung QLNN, tn trng quy lut hot ng ca th trng, to mi trng php l, hng dn, nh hng pht trin a dng HTD, tn trng v to iu kin cho kh nng t iu chnh ca th trng. Nh nc to thun li v mi mt cho cc NHTMCP, ngoi hot ng cho vay, cn cp tn dng di cc hnh thc khc c nhng u th ring bit v thu n, bo m n c tnh thanh khon cao, gip gim nh ri ro HTD (xem Ph lc 8), bao gm chit khu CCCN v GTCG, bo lnh ngn hng, pht hnh th tn dng v bao thanh ton. Pht huy c ch t kim tra, kim sot ni b c hiu qu ca cc NHTMCP. H tr cc NHTMCP v tm bin php tho g kh khn, thc y a dng ha HTD l nhim v chnh, ban hnh kp thi cc c ch chnh sch ph hp vi s vn ng ca c ch th trng, to iu kin tt nht cho qu trnh a dng ha HTD. Qua , thc hin tt cc mc tiu QLNN v a dng ha HTD, gp phn m bo an ton h thng ngn hng v n nh kinh t v m.

1.2.6 Tiu ch nh gi kt qu QLNN v a dng ho HTD ca cc NHTMCP

nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD l mt trong nhng ni dung quan trng i vi QLNN v a dng ha HTD. Mc ch nh gi ny xc nh kt qu thc hin ni dung QLNN v a dng ha HTD. Do vy, cng tc nh gi ny cn xem xt trong mi lin h v kt qu t c gia cc mc tiu QLNN, chc nng QLNN v ni dung QLNN v a dng ha HTD v qua nh gi, xem xt nhng tc ng, rt ra nhng bi hc trong qu trnh QLNN v a dng ha HTD. Trong , cc mc tiu thc y a dng ha HTD tng trng nhanh, hiu qu, an ton, bn vng, ng nh hng, ng php lut, m bo cng bng, minh bch, hi ha cc li ch phi gn lin vi thc hin cc chc nng v thc hin y cc ni dung QLNN trong qu trnh a dng ha HTD.

T cc mi lin h trn v vn dng cc tiu ch nh gi QLNN ca Ngn hng pht trin Chu l cc tiu ch v hiu lc, hiu qu, s cng bng, s duy tr mt cch bn vng [25, tr.35] v ph hp [25, tr.44-45]. Tc gi tng hp cc tiu ch nh gi kt qu QLNN v a dng ha HTD bao gm: Tiu ch hiu lc, tiu ch hiu qu, tiu ch ph hp, tiu ch cng bng v tiu ch bn vng

Th nht, tiu ch hiu lc: Hiu lc QLNN l mt phm tr x hi ch mc php lut c tun th v mc hin thc quyn lc ch huy v phc tng trong mi quan h gia ch th qun l vi i tng qun l trong nhng iu kin lch s nht nh[49, tr.7]. Do vy, Hiu lc QLNN v a dng ha HTD ch mc tun th php lut, chp hnh mi ch o t cc c quan QLNN ca cc NHTMCP v KH; ng thi, biu hin mc hin thc quyn lc Nh nc ca cc c quan QLNN v uy tn ca cc c quan QLNN i vi cc NHTMCP v KH trong QLNN v a dng ha HTD.

nh gi hiu lc QLNN qua mc tun th cc quy nh php lut: Xem xt mc tun th v i tng cp tn dng, nguyn tc, iu kin v quy trnh cp tn dng, loi v phng thc cp tn dng, gii hn cp tn dng, hn ch cp tn dng, li sut tn dng, quyn v ngha v c KH, quyn v ngha v ca NHTMCP, phn loi v trch lp d phng ri ro tn dng, x l ri ro tn dng v cc quy nh php lut c lin quan n qu trnh a dng ha HTD. ng thi nh gi vic tun th cc mc quy nh theo cc tiu ch, ch tiu chnh yu i vi qu trnh iu tit, kim tra, gim st qu trnh a dng ha HTD (xem bng 1.3).

nh gi hiu lc QLNN qua mc hin thc quyn lc Nh nc: nh gi mc thc hin vic t chc xy dng v trin khai nh hng pht trin a dng ha HTD; mc ban hnh php lut y , ng b, kp thi to iu kin php l cho pht trin a dng cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng; mc iu tit, can thip ca Nh nc, can thip qu mc hay thiu s iu tit ph hp trong qu trnh a dng ha HTD; mc thc hin kim tra, thanh tra, gim st c thng xuyn hay bung lng trong qu trnh a dng ha HTD.

Th hai, tiu ch hiu qu: Hiu qu l ch tiu phn nh trnh khai thc cc yu t u vo to ra kt qu hot ng ti a vi chi ph hot ng ti thiu, hoc l ch tiu phn nh nng sut hot ng, hiu sut s dng cc chi ph u vo. Do vy, c th hiu hiu qu QLNN v a dng ha HTD phn nh kt qu hot ng QLNN vi mc ti a v chi ph QLNN mc ti thiu. Hiu qu QLNN c nh gi bng mc t c ca ni dung QLNN so vi cc mc tiu QLNN v a dng ha HTD t ra.

Kt qu ca hot ng nh hng, ban hnh php lut, iu tit v kim tra, thanh tra, gim st ca Nh nc so vi cc mc tiu QLNN v a dng ha HTD. Hot ng nh hng c hiu qu khi ra cc gii php a dng ha HTD m bo an ton, hiu qu kinh doanh ca cc NHTMCP v to c hi cho mi t chc, c nhn tip cn a dng cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng. Trong cng tc xy dng, ban hnh cc quy nh php lut, to khung php l n nh lu di, t iu chnh, b sung, m bo cng khai, minh bch thng tin php lut cho cc NHTMCP v KH thc hin tt cc quy nh trong qu trnh trin khai cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng, gp phn gia tng hiu qu QLNN v a dng ha HTD. Hot ng iu hnh ca Nh nc tao thun li cho cc NHTMCP pht trin lu di cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc cp tn dng; bo v li ch cho cc NHTMCP, KH qua iu tit, can thip ph hp vi tnh hnh thc t, gip cho vic m rng cc hnh thc cp tn dng, cc loi v phng thc t b nh hng v m bo cho qu trnh a dng ha HTD c an ton. i vi hot ng kim tra, thanh tra, gim st, ngoi vic x l nghim, gp phn nng cao hiu lc, hiu qu thc thi php lut cn tin hnh phn tch, nh gi, tm ra nhng hn ch trong cng tc nh hng, ban hnh php lut v iu hnh ca Nh nc hiu chnh kp thi, to iu kin cho qu trnh a dng ha HTD c n nh lu di, bo v li ch v gim thiu tc ng cho cc NHTMCP, KH v nn kinh t.

Vn dng cc nguyn tc ct li cho gim st ngn hng c hiu qu ca y ban Basel v gim st ngn hng cng b phin bn cui cng ca Basel I trong thng 9 nm 2012 [106, tr.1-78], tc gi xy dng cc tiu ch, ch tiu chnh i vi qu trnh iu tit, kim tra, gim st qu trnh a dng ha HTD (xem Bng 1.3).

Bng 1.3. Mt s tiu ch/ch tiu iu hnh, kim tra, gim st qu trnh a dng ha HTD da vo cc nguyn tc ca Basel I

Tiu ch/ Ch tiu

Mc ch

1-T l an ton vn: Vn ngn hng/ Ti sn c iu chnh ri ro (Nguyn tc 16-An ton vn)

a ra cc quy nh v an ton vn ti thiu ph hp, quy nh r thnh phn ca vn phn nh c nhng ri ro m ngn hng gp phi trong qu trnh a dng ha HTD.

2-Hn mc tn dng.

3-T l cp tn dng ti a i vi tng hnh thc cp tn dng

(Nguyn tc 17-Ri ro tn dng)

Kim sot quy m a dng ha HTD qua cc ch tiu hn mc tn dng v t l cp tn dng ti a i vi tng hnh thc cp tn dng, m bo cht lng tn dng v hn ch ri ro tn dng trong qu trnh a dng ha HTD.

4-T l cp tn dng i vi mt KH (Nguyn tc 19-Gii hn cc giao dch ln).

Gim st cc khon cp tn dng ln trong qu trnh a dng ha HTD, hn ch vic tp trung cp tn dng mt KH

5-T l cp tn dng i vi mt KH c lin quan (Nguyn tc 20-Giao dch vi cc bn lin quan)

Gim st, hn ch cc NHTMCP tp trung cp tn dng mt KH hoc nhm cc KH c lin quan

6-T l cho vay/vn huy ng.

7- T l vn huy ng ngn hn s dng cho vay trung di hn (Nguyn tc 24-Ri ro thanh khon)

C quan QLNN gim st kh nng chi, m bo cho cc NHTMCP sn sng ng ph vi cc vn v thanh khon c th pht sinh bt ng.

8-Cng khai v minh bch trong qu trnh a dng ha HTD (Nguyn tc 28-Cng khai v minh bch)

C quan QLNN quy nh cc NHTMCP phi cng khai minh bch thng tin trong qu trnh a dng ha HTD.

Ngun: [106, tr.1-78]

Th ba, tiu ch ph hp: Tiu ch ph hp trong QLNN v a dng ha HTD bao gm: S ph hp ca cc mc tiu nh hng; cc quy nh ca php lut c ni dung bn trong ph hp nhau, ph hp trong quy nh php lut gia cc hnh thc cp tn dng, s ph hp gia lut vi cc vn bn hng dn thc hin cc hnh thc cp tn dng, s ph hp gia cc quy nh i vi tng hnh th