docenten ik & geld - vmbo v.1 - codename future · > > > ik en geld |...

> > > I k en Geld

Docentenhandleiding

VMBO

> > > I k en Geld | Docentenhandleiding VMBO 2

Voorw oord

Jongeren kr ijgen steeds meer geld te besteden en hun financiële verantwoordelij kheid

neem t toe. Het is daarom belangrij k dat ze de benodigde kennis en vaardigheden leren

om een goed financieel inzicht te ontwikkelen en te voorkom en dat ze in de schulden

kom en. Jongeren worden in de lessenserie 'I k en geld' bewust gem aakt van hun gedrag

rondom geld.

‘I k en Geld’ is een set van vij f lessen die in opdracht van de Nederlandse Vereniging van

Banken is ontwikkeld. De inhoud van de lessen is onderdeel van het lesprogram m a

econom ie. De lessen bieden de mogelij kheid om deze onderdelen van het lesprogramma

op een andere manier aan te bieden. De Nederlandse Vereniging van Banken hecht veel

waarde aan financiële educat ie. Vanuit deze bet rokkenheid is ‘I k en Geld’ ontwikkeld.


I NHOUDSOPGAVE

Voorw oord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1 . Het lespakket . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.1 Gebruik .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.2 Omvang en locat ie van de les .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3 Aanpak ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2 . Doelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2.1 Doelgroep ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2.2 Kerndoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 3 . I nhoud van de lessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 4. Aansluit ing lesm ethodes op ‘I k en Geld’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 4.1 Lesbronnen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 5. Prakt ische zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 5.1 Aanvragen wachtwoorden ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 5.2 I nlogprocedure ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 5.3 Workspace- t ips .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

I nform at ie per digibordles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 6 . Module 1 Mijn st ij l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 6.1 Leerdoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 6.2 Lesinhoud ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 7. Module 2 Mijn inkom sten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 7.1 Leerdoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 7.2 Lesinhoud ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 8. Module 3 Mijn uitgaven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 8.1 Leerdoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 8.2 Lesinhoud ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 9. Module 4 Mijn bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 9.1 Leerdoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 9.2 Lesinhoud ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 10. Module 5 Mijn toekom st . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 10.1 Leerdoelen ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 10.2 Lesinhoud ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23


1 . Het lespakket

1 .1 Gebruik

‘I k en Geld’ bestaat uit vij f lessen. Deze lessen kunnen los van elkaar gegeven worden.

Het zijn zelfstandige eenheden. I n de verschillende lesmethodes zijn de onderwerpen van

‘I k en Geld’ onderdeel van verschillende hoofdstukken. Doordat een les ‘I k en Geld’ een

afgeronde eenheid is, kan deze eenvoudig worden ingepast in de gebruikte

econom iem ethode.

1 .2 Om vang en locat ie van de les

Lessen gaan uit van 50 m inuten lest ijd. Het eerste deel vindt in de mediatheek of een

com puterlokaal plaats, het tweede deel en de afsluit ing in het leslokaal.

1 .3 Aanpak

De lessen zijn opgenomen in de Workspace van Codename Future. Deze digitale

leerom geving vorm t het hart van de lessen. Leerlingen werken alleen of in tweetallen een

deel van de les zelfstandig aan de lesstof. Een deel van de antwoorden van leerlingen

wordt cent raal opgeslagen. Tijdens dit eerste deel van de les vindt de kennisoverdracht

plaats.

Het tweede deel van de les is klassikaal en wordt aan de hand van het digibord of een

beam er gegeven. I n het klassikale deel worden onderdelen uit het eerste deel

nabesproken. Daarnaast kom t m eningsvorm ing hier aan de orde. I n dit deel m aken we

veel gebruik van de antwoorden die leer lingen in het eerste deel hebben ingevoerd.

De les wordt afgesloten met een werkblad. Dit werkblad moet u vooraf pr inten, zodat u

het direct na de digibordles als afronding gebruikt kan worden. Aan dit werkblad werkt

elke leer ling zelfstandig. Het werkblad gaat in op een onderdeel van de les en vorm t de

afsluit ing.

I nt roduct ie en

Kennisoverdracht

Een individueel deel in het com puterlokaal

30 m inuten

Digibordles met

m eningvorm end

onderdeel

Klassikaal deel onder begeleiding van de

docent , met behulp van een beamer of digibord

15 m inuten

Afronding

Werkblad met verwerkingsopdracht

5 m inuten


2 . Doelen

2 .1 Doelgroep

De doelgroep bestaat uit leerlingen die voor het eerst econom ie kr ijgen. Bij de meeste

scholen zullen dat leerlingen zijn uit het tweede leer jaar. Het ligt voor de hand de lessen

in te zet ten bij het vak econom ie. Ze kunnen ook gebruikt worden bij maatschappij leer of

t ij dens een mentoruur.

2 .2 Kerndoelen

De lessen sluiten aan bij kerndoel 42 uit het dom ein Mens en m aatschappij :

"De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van

keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en

budget teren, verkeer en m ilieu."

3 . I nhoud van de lessen De lessenserie 'I k en Geld' bestaat uit 5 m odulen van elk 50 m inuten.

Les Titel Beschrij ving van het thema

1 Mijn st ij l Leerdoelen

Leerlingen weten dat m ensen verschillen in hun m anier van leven

en daarm ee ook in hun m anier van m et geld om gaan.

Leerlingen zijn zich bewust van de manier waarop zij met geld

omgaan.

Beschrijving

We m aken voortdurend keuzes. Som m ige keuzes doen we onbewust :

ik gooi m ijn tas alt ij d op m ijn bed. Sommige keuzes hebben we een

t ijd geleden al gemaakt : het dr inken van suiker in je thee. Andere

keuzes m aken we als we echt iets gaan doen: ik koop die broek, want

die vind ik mooi. Over alles maken we keuzes, ook over geld. Deze

module gaat daarover. We koppelen de keuzes ook aan leefst ij l.

2 Mijn

inkomsten

Leerdoelen

Leerlingen weten wat inkomsten zijn.

Leerlingen kennen de verschillende soorten van inkom sten.

Beschrijving

Jongeren moeten zorgen dat ze inkom en hebben. Anders is het last ig

om een eigen leven in te vullen. Zakgeld, kleedgeld, baant je, belgeld,

het zijn allem aal bronnen van inkom sten. I n deze les gaan we in op

die bronnen van inkom sten en hoe leerlingen ervan rond kunnen

kom en.

3 Mijn

uitgaven

Leerdoelen

Leerlingen kennen verschillende soorten uitgaven.

Leerlingen kunnen kosten van verschillende aankopen vergelij ken.

Beschrijving

Jongeren hebben een overzichtelij k uitgavenpat roon. Toch zit ten er


r isicovolle zaken tussen. Het afstem m en van uitgaven op inkom sten,

waar je op moet let ten als je uitgaven doet en budget teren maken

deel uit van deze les.

4 Mijn bank Leerdoelen

Leerlingen weten waarvoor ze bij een bank terecht kunnen.

Leerlingen kennen de begrippen sparen, lenen en rente.

Leerlingen kunnen consum enteninform at ie interpreteren.

Beschrijving

Sparen en lenen zijn, naast het betalingsverkeer, de diensten van de

bank waar de m eeste m ensen gebruik van maken. Voor- en nadelen

en r isico’s van sparen en lenen kom en in deze lessen aan de orde. We

gaan ook in op het op afbetaling kopen.

5 Mijn

toekomst

Leerdoelen

Leerlingen kennen de begrippen hypotheek en beleggen.

Leerlingen weten welke kosten en opbrengsten een bedrij f heeft .

Beschrijving

Sommige m ensen worden r ij k omdat ze bij zondere talenten hebben en

die goed inzet ten. De meeste m ensen m oeten hard werken voor hun

geld zonder direct heel r ij k te worden. I n deze les gaat het over de

manieren waarop leer lingen later geld kunnen verdienen, bij voorbeeld

door een eigen bedrij f te starten, en wat je met je geld kunt doen.


4 . Aansluit ing lesm ethodes op ‘I k en Geld’ De lessen sluiten aan bij lesm ethodes Econom ie. I n het schema is van de meest

gebruikte lesmethodes aangegeven bij welke paragrafen/ hoofdstukken de lessen 'I k en

Geld' aansluiten.

Naam

Methode

Uitgever Niveau

Mij

n s

tijl

Mij

n

ink

om

ste

n

Mij

n U

itg

av

en

Mij

n B

an

k

Mij

n t

oe

ko

mst

Pin

co

de

Wo

lte

rs -

No

ord

ho

ff

Onderbouw vmbo

t / havo, Leerboek A

P2.4 P1.2

( technisch)

H4

P1.3

H2

P1.4

Onderbouw vmbo

t / havo, Leerboek B

H5 H8

Dit deel gaat over m acro-econom ie. Dat is

incidenteel wel te bet rekken bij het them a

van het project , m aar dat is voor docenten

last ig.

Onderbouw

havo/ vwo

P1.1

H7

(beprekt )

P1.2

H4

P1.3

H2

P2.4 H3

100%

Econom ie

voor VMBO

Th

iem

e/M

e

ule

n-h

off

Leerwerkboek 2 gt P1.1,

P1.2

H6 P1.2 P1.3,

P1.4

P1.4

Leeropdrachtenboek

3 gt

P1.1 H6 P1.1,

P1.4

P1.3

Prakt ische

Econom ie

Ma

lmb

erg

Vm bo- t / havo

onderbouw

P1.4 1.1, H6 1.2 H2 H3.

P7.3

Vm bo-kgt

onderbouw

P1.4 1.1, H6 1.2 H2 H3,

P7.3

2 havo/ vwo

Econom isch

Denken

Ma

lmb

erg

Basisvorm ing vmb-

kgt

P3.6,

P4.4

H1, P5.1 H4 P5.3,

P5.5

vm bo-bk P3.6,

P4.4

H1 H4 P5.3,

P5.5

havo/ vwo P3.6,

P4.3

H1 H4 P5.2,

P5.4


4 .1 Lesbronnen

De Nederlandse Vereniging van Banken behart igt de belangen van ongeveer 75 banken

die in Nederland act ief zijn. Veel van de leden ontwikkelen act iviteiten voor het

voortgezet onderwijs. Deze variëren van gast lessen tot projectweken en van lesmateriaal

tot voorstellingen. I nformat ie hierover is te vinden op de websites van de verschillende

banken.

5 . Prakt ische zaken

5 .1 Aanvragen w achtw oorden

Om toegang te kr ijgen tot de les hebben de leerlingen een individuele toegangscode

nodig. Deelnam e is grat is. U verkr ijgt de wachtwoorden door een e-m ail te sturen naar

Codenam e Future of telefonisch contact op te nem en. De contactgegevens vindt u

hieronder. Eventueel kan Codenam e Future u ondersteunen bij de uitvoering van het

project . Prij zen op aanvraag.

Codenam e Future

Zeest raat 71

2518 AA Den Haag

070 – 302 47 70

info@codenam efuture.nl

Algem ene inform at ie voor scholen:

Mart ijn Spekm an

070 – 302 47 70

06 – 10 905 840

mart [email protected]

5 .2 I nlogprocedure

Het inloggen in de les gaat als volgt :

1. Ga naar ht tp: / / codenam efuture.nl;

2. Vul gebruikersnaam en wachtwoord in, rechts van de website bij ‘inloggen’;

3. Ga naar het tabblad ‘School’;

4. Ga naar het lesarrangement ‘I k en Geld';

5. Klik op de lest itel om de les te openen.

5 .3 W orkspace- t ips

De les opent alt ij d op de plaats waar je de vorige keer gebleven was.

Leerlingen (en u ook) kunnen hun wachtwoord (niet hun gebruikersnaam )

wijzigen via

> Persoonlij k > I nstellingen > Wachtwoord wijzigen.

Bureaublad van de leeromgeving wijzigen?

> Persoonlij k > I nstellingen > Workspace.

I s een leerling het wachtwoord vergeten? U kunt het als docent alt ij d terugvinden:

> Organisat ie > Gebruikers > naam invullen > Zoeken

De leerlingen kunnen hun antwoorden zelf cont roleren door op ‘Antwoorden tonen’

te klikken, onderaan de pagina. Ze moeten dan wel eerst iets hebben ingevuld.


I nform at ie per digibordles

Ons lesmateriaal wordt ondersteund door een digibordmodule, speciaal ontwikkeld voor

de docent . De module ondersteunt de docent bij het int roduceren van het onderwerp, het

bespreken van belangrij ke begrippen en kernpunten en geeft een aanzet tot bespreken

van leerling-gegenereerde input op het onderwerp en gemaakte opdrachten.


6 . Module 1 Mijn st ij l

6 .1 Leerdoelen

Leerlingen weten dat m ensen verschillen in hun m anier van leven en daarm ee ook in

hun m anier van m et geld om gaan.

Leerlingen zijn zich bewust van de manier waarop zij met geld omgaan.

6 .2 Lesinhoud

1b. We verschillen

Leerlingen kiezen tot welke jongerencultuur zij behoren. Door later in de les de uitslag

van de hele klas te bekij ken, worden ze zich bewust van de veelkleurigheid van de

samenleving. Urban is niet een erkende subcultuur. Deze is toegevoegd om jongere

leer lingen die vaak m inder uitgesproken zijn een keuze te bieden.

1c. Bewust en onbewust

Bewust en onbewust gedrag bepaalt in belangrij ke mate de manier waarop we met geld

omgaan en vooral welke r isico’s we daarbij lopen. Dat kom t aan de orde bij het volgende

deel van de les. Dit is een feitelij ke overdracht van kennis. Onbewust en bewust gedrag

zijn voor leerlingen ( jongeren) abst racte begrippen. Het is verstandig om bij vragen van

leerlingen de begrippen te verduidelij ken met concrete voorbeelden.

1d. Wat voor een geldtype ben j ij ?

Deze test is ontwikkeld door St icht ing Weet Wat Je Besteedt (WWJB), een onafhankelij ke

st icht ing met als partners KPMG, Nibud, PGGM, SNS REAAL, Ballsm edia, Em akina,

Microsoft en SNS REAAL Fonds. WWJB richt zich op het vergroten van de financiële

zelfredzaamheid bij jongeren van 12 tot 25 jaar. Om jongeren te bereiken heeft WWJB

het eigen jongerenplat form- Edgie, waar jongeren het verschil maken. Meer informat ie

over St icht ing Weet Wat Je Besteedt : www.wwjb.org.

Het idee achter de test wordt inm iddels door veel organisat ies op het terrein van

persoonlij ke financiën gebruikt . Zoals bij veel tests die mensen indelen in groepen, wordt

er bij de test gescoord op twee kenm erken. I n dit geval zijn dat impulsiviteit en

statusgerichtheid. Vervolgens wordt de groep in vieren gedeeld, zoals het schem a op de

volgende pagina aangeeft . De vlekken geven aan in welk gebied de Nederlandse

jongeren van 12 – 25 jaar scoren.

Bij de klassikale les (2d. I k ben…..) omschrij ven we de termen, omdat impulsiviteit en

statusgerichtheid ingewikkeld en abst ract zijn.

De indeling die het WWJB hanteert , is van belang om dat de financiële r isico’s van de

verschillende leefst ij lgroepen verschilt . Levensgenieters en t rendset ters lopen de

grootste kans op financiële problem en, terwij l de regelaar een zeer lage kans hierop

heeft .

Er zijn landelij ke gegevens bekend over de uitkomst van de test . Hierdoor kan de uitslag

van de klas vergeleken worden m et de landelij ke uitkom st .

1e. I k ben…

De leerlingen zien hier de om schrij ving van de groepen die het Nibud hanteert . Deze is

getoetst op de onderzoeksgroep.


2a. I nt roduct ie

Selecteer de juiste klas.

2b. We verschillen

Op het bord verschijnt de uitslag van keuzes van de

leer lingen bij 1b. Hieruit is op te maken dat leerlingen

verschillen in hun voorkeuren. Door de vraag te stellen ‘

wat heb je gekocht?’, kan in de bespreking duidelij k

gem aakt worden dat subculturen invloed hebben op je

(koop)gedrag.

Bij de bespreking kan de koppeling gelegd worden naar

onbewust en bewust gedrag. De laarzen van schoenm erk

UGG werden in eerste instant ie gekocht omdat ze lekker

zaten en warm waren. I nm iddels koop je ze vanwege het

imago.

2c. Geldtypes in de klas

De score van de klas wij kt in de m eeste gevallen af van de landelij ke score. Probeer

samen m et de klas een verklar ing te vinden voor de afwij kingen.

2d. I k ben…

Zie inst ruct ie bij 1d. Ga vooral in op de financiële r isico’s. Laat leerlingen reageren op de

uitslag. Zorg dat er geen normat ieve sfeer ontstaat . Het een is niet beter dan het ander.

3. Verwerking

Dit is een herhaling en sam envat t ing van de inhoud van deze les. De goede uitslag staat

op het antwoordenblad op de volgende pagina.


Module 1 : W erkblad I k ben ik – antw oorden

tre

nd

se

tte

r

reg

ela

ar

lev

en

sg

en

iete

r

toe

ko

mstp

lan

ne

r

1. I k ben zuinig. X

2. I k denk goed na over m ijn aankopen en vind goed

advies belangrij k. X

3. I k vind het belangrij k hoe anderen tegen m e

aankij ken. X

4. I k doe graag gezellige dingen met vr ienden. X

5. I k geef geld makkelij k uit . X

6. I k heb een gat in m ijn hand. X

7. I k heb veel kans op schulden. X

8. I k hou van orde en regelmaat . X

9. I k koop graag dure dingen. X

10. I k koop veel dingen in de uitverkoop. X

11. I k moet regelmat ig geld lenen van anderen. X

12. I k spaar om zaken te kopen. X

13. I k vind geld niet belangrij k. X

14. I k denk goed na over wat ik doe. X

15. I k vind plezier in het leven belangrij k. X

16. I k weet precies hoe ik er financieel voor sta X


7 . Module 2 Mijn inkom sten

7 .1 Leerdoelen

Leerlingen weten wat inkomsten zijn.

Leerlingen kennen de verschillende soorten van inkom sten.

7 .2 Lesinhoud

1a. I nt roduct ie

Geen docent informat ie.

1b. I nkom stenbronnen

Leerlingen m aken kennis m et de verschillende bronnen van inkom sten. De

inkom stenbronnen zijn afgestem d op de leeft ij dsgroep van de leerlingen.

1c. I nkom sten sorteren

Dit is een prakt ische oefening als vervolg op 1b.

1d. Zakgeld

Leerlingen vergelij ken hun eigen situat ie m et de situat ie van andere leeft ij dsgenoten.

Ook wordt duidelij k dat de hoogte van zakgeld niet zom aar te vergelij ken is. De een

m oet er m eer van betalen dan de ander.

1e. Vergoedingen

Als leer lingen ouder worden krijgen ze vaak geld met een vaste bestemming. De meeste

jongeren gooien dat in een pot . Ze moeten dan wel een planning voor hun uitgaven

m aken.

1f. Loon

Kranten bezorgen: 15 jaar

13 jaar werken op Koninginnedag: Ja, m aar niet als Koninginnedag op zondag valt

12 jaar babysit ten: Ja, als daar maar niet voor betaald wordt (anders is het werk)

1g. Rente

Hier ervaart de leerling het pr incipe van rente op rente. Dat kan aardig oplopen.

1. Na 10 jaar is 1.000 euro gegroeid tot 1 .3 3 4 euro.

2. Na 10 jaar heb je 1 1 .8 0 8 euro. Dat is 1 .8 0 8 euro m eer.

1h. Natura

Geen docenteninformat ie.

1i. Rondkom en

Geen docenteninformat ie.

2a. I nt roduct ie


2b. Bronnen van I nkom sten


2c. Kranten bezorgen



2d. Baant jes

13 jaar werken op Koninginnedag: Ja, m aar niet als Koninginnedag op zondag valt

12 jaar babysit ten: Ja, als daar maar niet voor betaald wordt (anders is het werk)

Het is handig om aan de klas enkele vragen over het overzicht te stellen, zodat leerlingen

een gevoel kr ijgen wat wel en wat niet m ag.

2e. Spaarrente

Ga een onderwijsleergesprek aan over de voor- en nadelen van sparen.

2f. Zakgeld

Het gesprek m et de klas kunt u laten gaan over wat volgens de klas een juiste hoogte

van het zakgeld is.

2g. Vergoedingen

Landelij k kr ijgt een hoger percentage m eisjes belgeld dan jongens. Dat scheelt 15 % .

Meisjes ontvangen ook vaker kleedgeld, m aar dat verschil is landelij k slechts 3% . Het

Nibud heeft geen onderzoek gedaan naar de reden achter deze verschillen.

2h. Rondkom en

I n de klas ontstaat een beeld van hoe de leerlingen weten rond te kom en. Probeer t ips

uit de klas te kr ijgen om rond te kom en en vraag na of leerlingen die niet rond weten te

kom en iets m et deze t ips kunnen.

2i. Afsluit ing


3. Verwerking

Voor veel leerlingen is een baant je bij een supermarkt de eerste sollicitat ie. Door het

invullen van dit formulier weten ze wat er dan van hen gevraagd wordt .


8 . Module 3 Mijn uitgaven

8 .1 Leerdoelen

Leerlingen kennen verschillende soorten uitgaven.

Leerlingen kunnen kosten van verschillende aankopen vergelij ken.

8 .2 Lesinhoud

1a. I nt roduct ie


1b. I nterview

De video laat leerlingen kennis maken m et verschillende soorten uitgaven. Vaste kosten

en persoonlij ke uitgaven.

1c. Soorten uitgaven

De verschillende soorten uitgaven worden op een r ij t j e gezet . Dit onderdeel is gericht op

kennisoverdracht . I n blad 1d. gaan de leerlingen m et deze kennis aan de slag.

1d. Ordenen

Leerlingen verwerken de stof van 1c.

1e. Wat kost een scooter

Met de excelsheet worden de kosten van de scooter per m aand berekend. Er kan

discussie ontstaan over de vraag of het r ijbewij s moet worden m eegerekend. Als je geen

scooter zou r ijden, maak je de kosten niet . Dus het zijn wel kosten die vastzit ten aan het

r ijden op een scooter. Als je de kosten van het r ijbewijs niet wilt meerekenen, dan kan

op deze plaats 0 worden ingevuld. De kosten bedragen dan € 108,96 per m aand.

1f. Een m obielt je kopen

Deze oefening draait om het goed interpreteren van de informat ie.

Het Ben-abonnement met een los toestel is het voordeligst . De kosten bedragen:

€ 638,52.

2a. I nt roduct ie


2b. Soorten uitgaven

Het spellet je kan m et de klas nog een keer gespeeld worden. Tijdens het spelen kunnen

de termen nog een keer uitgelegd worden. Met de vraag om nog enkele uitgaven van elk

type te bedenken, kan getoetst worden of de leerlingen de stof hebben begrepen.

2c. Wat kost een scooter?

Hier kan afhankelij k van de resultaten van de klas gezam enlij k de berekening nogm aals

worden uitgevoerd (zie het antwoordenblad verderop) . Als de klas het invullen

zelfstandig goed heeft gedaan, kan direct m et de discussie over het betalen van de

kosten worden gestart .

Scooter r ijden kost € 124,79 per maand. Daarvoor moet je ( reken als loon € 5,00/ uur)

ongeveer € 125/ € 5,00 = 25 uur werken.

2d. Een m obielt je kopen

Na de invuloefening van 2c. gaan we hier de oefening niet opnieuw doen. De

goedkoopste oplossing is een Ben-abonnement met los toestel. Toch kunnen leer lingen

andere redenen hebben om toch te kiezen voor T-Mobile (betere ontvangst T-Mobile vs.


Vodafone of niet eerst hoeven sparen voor een telefoon) . De Vraag ‘I s de Sam sung

Galaxy Plus van T-Mobile grat is?’ is ook verschillend te beantwoorden. De telefoon is

grat is, m aar de kosten zijn hoger. Grat is is hier dus een bet rekkelij k begrip.

2e. Afsluit ing


3. Verwerking

Bij de verwerking van deze les vullen de leerlingen de Baas Over Eigen Geld test in op de

com puter. Hun eigen inkom sten en uitgaven worden vergeleken met die van andere

jongeren van dezelfde leeft ijd. Zijn er geen com puters beschikbaar, dan kunt u deze test

later thuis of in het computerlokaal laten m aken.


Module 3 : Mijn uitgaven – antw oordblad

1e. Wat kost een scooter?


1f. Een m obielt je kopen

Kosten m obiel abonnem ent

Opt ie 1 : Ben Sim only Som s + I nternet gew oon 5 0 0 Mb + los

toestel

Act ietar ief Ben SI M only Soms € 4,99

Loopt ijd act ietar ief bellen 12

Kosten van loopt ijd act ietar ief € 59,88

Norm aal tar ief Ben SI M only Som s € 5,99

Loopt ijd norm aal tar ief 12

Kosten van loopt ijd normaal tar ief € 71,88

Act ietar ief Ben I nternet gewoon € 7,99



Norm aal tar ief Ben I nternet gewoon € 9,99



Kosten telefoon € 279,00

Totale kosten in twee jaar € 638,52

Opt ie 2 : T- Mobile Sm art Plus 2 3 0

Act ietarief T-Mobile Smart Plus 230 € 17,47



Norm aal tar ief T-Mobile Smart Plus 230 € 34,95



Totale kosten in twee jaar € 681,48


9 . Module 4 Mijn bank

9 .1 Leerdoelen

Leerlingen weten waarvoor ze bij een bank terecht kunnen.

Leerlingen kennen de begrippen sparen, lenen en rente.

Leerlingen kunnen consum enteninform at ie interpreteren.

9 .2 Lesinhoud

1a. I nt roduct ie


1b. Codes

Bijzonder is dat de codes van bank tot bank verschillen. Op het afschrift of op internet is

wel alt ij d een legenda te vinden. Bij het afschrift in het lesmateriaal zijn de codes:

AC = Acceptgiro

TB = Terugboeking

BA = Betaalautomaat

1c. Act iviteiten van een bank

Deze opdracht vraagt wat uitzoekwerk van leerlingen.

Er zijn ongeveer 75 banken lid van de Nederlandse Vereniging van Banken. Het is

ondoenlij k hier alle mogelij ke antwoorden op te nem en.

1d. Betalen

Tijdens het klassikale deel van de les bekij ken we de voorkeuren van de klas.

1e.Lenen

Kosten Lening

Lening € 1.300

Effect ieve rente 16 %

Loopt ijd 22 maand

Maandbedrag ( term ijn) € 67

Totale kosten € 1 .4 7 4

1f. Sparen


1g. Mijn geldzaken

Hiervan zijn landelij ke gegevens bekend (Bron: Nibud (Nibud Scholierenonderzoek 2010-

2011) . Tijdens de klassikale deel van de les wordt de score van de klas vergeleken m et

de landelij ke situat ie.

2a. I nt roduct ie


2b. Film pje



2c. Betalen

De gegevens zijn aanleiding om m et de klas de voor- en nadelen van de verschillende

betaalvorm en op een r ij t j e te zet ten.

Betaalvorm Voordelen Nadelen

Munten/ bilj et ten Alt ijd duidelij k hoeveel geld

je nog hebt .

Kan overal gebruikt

worden.

Kun je eenvoudig kwij t raken.

Niet verzekerd.

Zwaar.

Betaalpas Veilig.

Bij ver lies kun je de pas

snel laten blokkeren, zodat

je geen geld kwij t raakt .

Moeilij k om overzicht te

houden over hoeveel geld je

nog hebt .

Pincode vergeten.

Blokker ing als je 3 keer een

foute pincode hebt ingevuld.

iDeal Snel.

Veilig.

Je moet internet beschikbaar

hebben.

I nloggegevens kunnen

kwij t raken.

Blokker ing als je 3 keer een

foute pincode hebt ingevuld.

Overboeking Veilig Overboeking duurt vaak 24

uur.

Je moet internet beschikbaar

hebben.

I nloggegevens kunnen

kwij t raken.

2d.Mijn Geldzaken – betalen 1

Voordelen:

Veilig

Rente bij sparen

Je kunt (beperkt ) lenen ( rood staan)

Vergelij k de landelij k situat ie m et de situat ie van de klas en laat de leerlingen een

verklar ing voor het eventuele verschil bedenken.

2e.Mijn Geldzaken – betalen 2



2f.Mijn Geldzaken – sparen



2g.Mijn Geldzaken – lenen 1



Het percentage ligt boven de 100% doordat dezelfde persoon in verschillende situat ies

verschillende oplossingen kan kiezen.

Rood staan kan op de meeste jongerenrekeningen niet . Daarom kom t dat weinig voor.


2h. Mijn Geldzaken – lenen 2

Het is zinvol hier een verschil te m aken tussen incidentele uitgaven en persoonlij ke of

huishoudelij ke (consumpt ieve) uitgaven. Het is niet verstandig om voor het tweede type

uitgaven regelmat ig geld te lenen. Je kunt dan constateren dat de leerling op te grote

voet leeft . Het is dan verstandiger de uitgaven en inkom sten m et elkaar in evenwicht te

brengen.

3. Verwerking

Skimmen is een groot probleem. Het kost de banken ca. 40-50 m iljoen. Je kunt een

geldautom aat die geskimd is, herkennen aan een ext ra front je voor de gleuf waar het

pasje in moet . Bij de bovenste r ij is de linker niet geskimd.

Ook is er vaak een camera verborgen. I n de m iddelste r ij is de rechter geskimd. Er is een

ext ra front je en boven het beeldscherm zit een balk waar de camera in zit .

Bij de onderste foto is de linker geskim d. Hier is een nieuwe mantel om de automaat

gezet , waarin de skim apparatuur zit . Deze vorm van skim m en is m oeilij k te herkennen.

Ook de EMV-chip (het nieuwe pinnen) blij kt redelij k eenvoudig te skimmen te zijn. Last ig

van deze vorm van skim m en is dat deze m oeilij ker aan de automaat te zien is.


Module 4 : Mijn bank – antw oordblad

3 Verwerking


1 0 . Module 5 Mijn toekom st

1 0 .1 Leerdoelen

Leerlingen kennen de begrippen hypotheek en beleggen.

Leerlingen weten welke kosten en opbrengsten een bedrij f heeft

1 0 .2 Lesinhoud

1a. I nt roduct ie


1b. Rij k

I n het filmpje zijn alleen m iljonairs opgenomen die hun geld zelf verdiend hebben. De

meeste echt r ij ken der aarde hebben hun vermogen geërfd. (bij v. in Nederland: Charlene

de Carvalho-Heineken (€ 5 m iljard) en Erik Brenninkmeijer en fam ilie (C&A, € 22

m iljard) ) .

1c. Werken voor geld

Als je voor een baas werkt kun je nooit worden ontslagen.

O waar Nee dat is niet waar. Als je niet goed werkt of er geen werk meer

is, kun je ontslagen worden.

O niet waar Dat klopt . Als je niet goed werkt of er geen werk meer is, kun je

ontslagen worden.

Als je een eigen bedrij f begint , kun lekker werken wanneer je er zin in hebt .

O waar Het is een beet je waar. Je kunt zelf bepalen wat je werkt ijden zijn,

maar je klanten moeten weten wanneer ze je kunnen bereiken.

O niet waar Het is inderdaad niet helemaal waar. Je klanten m oeten weten

wanneer ze je kunnen bereiken.

Als je eigen baas bent , verdien je veel meer geld.

O waar Dit is onzin. Het hangt er vanaf wat voor een werk je doen.

O niet waar Dit is niet waar. Het hangt ervan af wat voor een werk je doet .

Als je voor een baas werkt moet je alt ij d doen wat hij zegt .

O waar Je moet doen wat er van je gevraagd wordt . Vaak kun je wel zelf

bepalen hoe je het doet .

O niet waar Je mag zelf vaak bepalen hoe je iets doet , maar je moet wel doen

wat van je gevraagd wordt .

1d. Een eigen bedrij f

Zie gegevens bij 'Antwoordblad'.

1e. Een huis financieren

I n de video wordt het afsluiten van een hypotheek besproken. Het is een verkorte versie

van een video van Delta Lloyd.


1f. Beleggen

I n de grafiek is duidelij k te zien dat de groei van aandelen in die periode veel sterker is

geweest dan die van woningen. Voor een berekening van de groei zie het antwoordblad.

2a. I nt roduct ie


2b. Een eigen bedrij f -1

W elk type bedrij f w ordt het m eeste gestart?

De meeste starters zijn financiële en facilitaire dienstverleners. Opvallend is het lage

aantal starters van product iebedrij ven ( landbouw, visserij , indust r ie en bouw) . Nederland

is een echte diensteneconom ie.

W elke redenen zouden m ensen hebben om een eigen bedrij f te starten?

Er zijn veel redenen te bedenken. Deze zijn in twee groepen in te delen:

1. Persoonlij ke redenen (zoals: vr ijheid en niet voor een baas willen werken)

2. Redenen die m et een product of dienst te m aken hebben (zoals: het gat in de m arkt

opvullen en een goed idee hebben) .

2c. Een eigen bedrij f -2

W at is het voordeel voor een ondernem er om een zakelijke bankrekening te

openen?

De bank geeft in de eerste periode kort ing op de kosten.

Er zijn aller lei rechtsvorm en voor een bedrij f. Bij een eenmanszaak en een V.O.F

(Vennootschap Onder Firma) zijn de eigenaren de verantwoordelij ke rechtspersoon

(meer informat ie: ht tp: / / www.je-eigen-bedrij f.nl/ rechtsvorm .htm l) . Dan hoeft het bedrij f

geen eigen bankrekening te hebben. Bij de andere bedrij fsvormen (besloten

vennootschap en naam loze vennootschap) is dat wel noodzakelij k.

W aarom geven banken kort ing aan een startende ondernem ing?

Banken verdienen geld aan een klant . Een bedrij f stapt niet makkelij k over naar een

andere bank. Zit een bedrij f eenmaal bij een bank, dan is de kans groot dat het bedrij f

bij deze bank blij ft bankieren. Bij overstap naar een andere bank kr ijgt het bedrij f een

nieuw rekeningnum m er. Dat m aakt overstappen last iger. I n Nederland wordt overigens

regelgeving voorbereid die het mogelij k maakt om je rekeningnum m er te houden als je

overstapt naar een andere bank.

2d. Een huis financieren

Achtergrond:

Nederlandse hypotheekschuld: € 600 m iljard

Schuld is gem iddeld: 2,5 x het jaarinkom en.

Aantal huishoudens met een hypotheek: 3.255.000

Aantal eigen woningen: 3.970.000 (56% )

Aantal huurwoningen: 3.148.500 (44% )

Voordelen van een koopwoning:

Je kunt zelf bepalen wat je m et de woning doet .

Aan een belangrij k deel van de woonkosten betaalt de belast ing mee

(hypotheekrenteaft rek) .

Als de huizenprij zen st ijgen, hou je bij verkoop geld over. Maar let op: als de prij zen

dalen, raak je geld kwij t .


Nadelen van een koopwoning

De maandlasten zijn in de eerste jaren vaak hoger dan in een huurhuis.

Onderhoud moet je zelf regelen en betalen.

2e. Beleggen

De juiste keuze is: aandelen.

3. Verwerking – aandelenspel

Voorbereiding: verm enigvuldigen werkblad aandelenspel.

Lokaal: klaslokaal m at digibord

I n dit deel van de les gaat de klas in 5 groepen tegen elkaar spelen om een zo hoog

m ogelij k rendem ent uit hun kapitaal te halen. Wat hier anders is dan op de echte beurs,

is dat de leerlingen het koersverloop van de beurs kennen. Toch levert het spel wel het

juiste inzicht in kopen en verkopen op.

Van groot belang is het spel heel duidelij k te st ructureren. Het spel is namelij k erg

afhankelij k van het juiste tem po. Op de echte beurs wordt onder hoogspanning gewerkt ,

die druk moeten de leerlingen ook voelen.

Vooraf geeft u de groepen enkele m inuten om het spel te begrijpen. Het is de bedoeling

dat de groep op het formulier invult , wat ze aan u willen doorgeven.

Als het spel start , kr ijgt groep 1 30 seconden om de eerste aankopen aan u door te

geven. U typt de aankopen in het schem a in, die score blij f t 30 seconden in beeld, zodat

ze die kunnen overschrij ven.

Dan kr ijgt groep 2 30 seconden om de aankopen aan u door te geven en 30 seconden

om over te schrij ven. Zo gaat u alle groepen in 4 ronden door. Het spel duurt 10

m inuten. Op het tabblad 'resultaat ' is het resultaat en de tussenstand te zien.


Module 5 : Mijn toekom st – antw oordblad

1d. Een eigen bedrij f

Voorbeeld van bedrij fskosten:

1. Verwarm ing

2. Onderhoud van de winkel

3. Elekt r iciteit

4. Reclamekosten

5. Diefstal

6. Personeel

7. I nr icht ing van de winkel

8. Adm inist rat iekosten (boekhouder of accountant )

Gegevens:

Je om zet is € 35.000,= per m aand.

De mensen die in de winkel werken kosten € 4.000,= per maand.

De winkelhuur is € 10.000,= per jaar.

De verlicht ing en verwarm ing kosten € 900,=

Je besteedt per m aand € 1.200,= aan advertent ies.

Er wordt per week gemiddeld € 100,= gestolen.

De kosten voor de bank zijn elke m aand € 300,= .

Kosten voor de boekhouding zijn € 1.200,= per m aand.

De inkoopwaarde is € 11.000,= in de m aand.

Om zet € 35.000,00

I nkoopwaarde € 11.000,00 - / -

Brutowinst € 24.000,00

Bedrij fskosten Personeel €

4.000,00

Huur € 10.000,= : 4 €

2.500,00

Verlicht ing en

verwarm ing

€ 900,00

Advertent ies €

1.200,00

Diefstal 4 x € 100,00= € 400,00

Bankkosten € 300,00

Adm inist rat ie €

1.200,00

€ 10.500,00 - / -

Net towinst € 13.500,00

Brutowinst is: € 24.000,00

Bedrij fskosten zijn: € 10.500,00

Net towinst (wat je hebt verdiend) is: € 13.500,00


1f. Beleggen

I n 1989 waren de woningen (geïndexeerd) 119 waard en in 1999: 259.

De aandelen waren in 1989 waard: 112 en in 1999: 550.

De st ijging van de aandelen was dus veel groter.

Stel dat je voor € 100.000 een woning had gekocht , dan had je die in 1999 verkocht

voor:

259/ 119 x € 100.000,= = € 217.647,00. Dat is een winst van: € 117.647,00.

Had je in 1989 aandelen gekocht , dan was de waarde in 1999 geweest :

550/ 112 x € 100.000,= = € 491.071,00. Dat is een winst van € 391.071,00.

docenten ik & geld - vmbo v.1 - codename future · > > > ik en geld |...

Documents