Doç.Dr.Betül Gülalp Acil Tıp AD

American Heart Association Instructor (Amerikan Kalp Birliği Yaşam Desteği Eğitimcisi)

http://circ.ahajournals.org/content/122/18_suppl_3/S685.extract

http://www.atuder.org.tr/userfiles/file/AHA_2012.pdf

Her üçü için de geçerlidir;

İlkyardım,

Temel Yaşam Desteği,

Kalp Şok Cihazı.

YALNIZ SERTİFİKA ALAN EĞİTİMLİ HALKTAN İLKYARDIM UYGULAYICILAR TARAFINDAN UYGULANABİLİR VE KULLANILABİLİR!!!

İlk Dakikalarda;

Ventriküler Fibrilasyon

Nabızsız Ventriküler Taşikardi

Kalp masajından taviz vermeyin

Ortamda Otomatik Kalp Şok Cihazı varsa ve eğitimli iseniz kullanmalısınız.

Gelişmiş ülkelerde tüm toplu yaşam alanlarında Otomatik Kalp Şok Cihazı mevcuttur

Gelişmiş ülkelerde sağlıkçılar ve halktan ilkyardım uygulayıcılar 2 senede bir sertifikasyon programı almaktadır.

Ülkemizde bu durum hızla gelişmektedir.

Yetişkinlerde iskemi nedeniyle daha sıklıkla ve ¼ oranında çocuklarda ani ölümlerin ilk dakikalarında ölümcül şok ritmi gelişmektedir.

Akut Kardiyak Ölüm

Ventriküler fibrilasyon

ŞOK VERİLMEDİĞİNDE ÖLÜME NEDEN OLAN 2 KALP RİTMİNDEN BİRİ;

Doğru ve hızlı Temel Yaşam Desteği+OED ile

SEKELSİZ sağkalım oranları %50’ye ulaşabilir

En değerli kurtarıcılar=Halktan eğitimli sertifikalı kurtarıcılar

Kardiyak arrestin hemen tanınması ve acil yanıt sisteminin aktive edilmesi

• Göğüs basısını vurgulayan erken TYD

• Gerekli ise hızlı defibrilasyon (=Şok)

TYD=Temel Yaşam Desteği

Erken TYD sağkalım olasılığını artırır!

Ama genellikle profesyonel acil ekip gelene kadar TYD’ye başlanmaz=Hastanın yaşam şansının azalması!!!

Kargaşa+eğitimsizlerin hastayı yönetmesi=Kayıp!!!

Göğüs basısı TYD’de özel öneme sahip.

Göğüs basıları ani kardiyak arrest erişkinde TYD’ye başlarken;

En öncelikli ve başlangıç eylemidir (Travma olmayan olguda).

“Güçlü bas, hızlı bas”

Eğer yalnız bir kurtarıcı tepki vermeyen bir erişkin bulursa (ör, hareket yok ya da uyarana hiçbir cevap yok) veya aniden yığılan bir erişkine tanıklık ederse, olay yerinin güvenliğini temin ettikten sonra kurtarıcı hastanın omzuna hafifçe vurarak veya yüksek sesle seslenerek kişinin bir tepki verip vermediğini kontrol etmelidir.

Eğitimli veya eğitimsiz kurtarıcı-en azından-toplum acil yanıt sistemini aktive etmelidir (ör, 112’yi aramak, eğer kurumsal bir acil yanıt sistemi mevcutsa o sisteme ait numarayı aramak).

Eğer kazazedenin solunumu yoksa veya düzensizse (ör, sadece iç çekiyorsa), kurtarıcı kazazedenin kardiyak arrestte olduğunu varsaymalıdır (Sınıf I, KD C).

112 acil çağrı merkezi görevlisi gereken durumlarda halktan kurtarıcıyı solunum kontrolü ve TYD basamakları konusunda yönlendirmelidir.

• Halktan kurtarıcı nabzı kontrol etmemelidir ve bir erişkin aniden yığılırsa ya da tepki vermeyen bir kazazede normal soluk almıyorsa kardiyak arrest olduğunu varsaymalıdır.

• Sağlık personelinin nabzı kontrol etmesi 10 saniyeden uzun sürmemelidir ve bu süre içinde kurtarıcı net olarak nabzı hissedemiyorsa göğüs basısına başlamalıdır (Sınıf IIa, KD C).

Göğüs basıları GÖĞÜS KAFESİNİN MERKEZİNE basıncın güçlü ve ritmik bir şekilde uygulanmasından oluşur.

Kardiyak arrestteki tüm hastalara göğüs basısı uygulanmalıdır (Sınıf I, KD B).

Etkin göğüs basısı sağlamak için sert ve hızlı basın. Halktan kurtarıcılar ve sağlık personelleri için erişkin göğsüne en azından

dakikada 100 bası hızında uygulama yapmak mantıklıdır (Sınıf IIa, KD B) ve bası derinliği en az 5 cm (2 inç) olmalıdır (Sınıf IIa, KB B).

Kurtarıcılar her basıdan sonra göğüsün tam geri dönüşüne imkan tanımalıdır, bir sonraki basıdan önce kalp tam dolmalıdır (Sınıf IIa, KD B).

• Kurtarıcılar basılardaki duraksamaların sıklık ve sürelerini asgaride tutmaya gayret ederek dakika başına yapılan bası sayısını azamiye ulaştırmalıdırlar (Sınıf IIa, KDB).

Göğüs basısı-solunum oranının 30:2 olması önerilmektedir (Sınıf IIa, KD B).

TYD’ye 30 göğüs basısı ile başlanmalıdır. TYD 30 göğüs bası ile başlatıldığında ilk basıda daha

az gecik meye neden olunur (Sınıf IIb, KD C). Göğüs basılarına başlandıktan sonra, eğitimli bir

kurtarıcı ağızdan-ağza veya balon maske ile kurtarma solukları vererek şu şekilde oksijenlenme ve ventilasyon sağlamalıdır:

• Her bir kurtarıcı soluğu 1 saniyenin üzerinde ver (Sınıf IIa, KD C).

• Görünür bir göğüs yükselmesi sağlayacak yeterli bir volüm ver (Sınıf IIa, KD C).

• Göğüs basısı - solunum oranı olarak 30 göğüs basısına 2 solunum kullan.

Acil yanıt sistemini aktive ettikten sonra, yalnız olan kurtarıcı bir sonraki adımda OED bulmalıdır (eğer yakında ve erişilebilir ise) ve hastanın yanına dönerek OED’yi bağlamalı ve çalışır hale getirmelidir.

İki veya daha fazla kurtarıcı varsa, bir kurtarıcı göğüs basısına başlarken, ikinci kurtarıcı acil yanıt sistemini harekete geçirir ve OED’yi (veya çoğu hastanede manuel defibrilatör) alır (Sınıf IIa, KD C).

OED mümkün olan en çabuk şekilde çalışıyor halde olmalıdır ve her iki kurtarıcı göğüs basısı ve solunumla TYD yapmalıdır.

• Şok Cihazını aç.

• Türkçe konuşan şok cihaz yönergelerini uygula.

• Şoktan sonra hemen göğüs basılarına devam et (duraksamaları asgariye indir).

Eğer kurtarıcı TYD konusunda eğitim almamışsa, o zaman sadece elle TYD uygulamalıdır (Yalnız yetişkinde)

Ya da acil 112 acil çağrı merkezi görevlisinin yönergelerini izlemelidir.

Kurtarıcı bir OED gelene ya da kullanıma hazır olana kadar veya diğer sağlık personelleri hastayı teslim alana kadar sadece elle KPR’ye devam etmelidir (Sınıf IIa, KD B).

Tüm halktan kurtarıcılar, kardiyak arrestte en azından göğüs basısı uygulamalıdırlar.

Ayrıca, eğer eğitimli halktan kurtarıcı kurtarma solunumu uygulayabiliyorsa, 30 basıya 2 solunum oranında kurtarma solunumunu da eklemelidir.

Kurtarıcı bir OED gelene veya kullanıma hazır olana kadar TYD’ye devam edilmelidir (Sınıf I, KD B).

İdeal koşullarda tüm sağlık personelleri TYD konusunda eğitim almış olmalıdırlar.

30 göğüs basısı 2 solunum şeklindeki döngülerle ileri havayolu yerleştirilene kadar devam ettirilmelidir; sonra solunumla beraber sürekli göğüs basıları her 6-8 saniyede 1 soluk (dakikada 8-10 soluk) hızıyla uygulanmalıdır.

Sağlık personellerinin kurtarma eylemlerinin sırasını en olası arrest sebebine yönelik olarak şekillendirilmelidir;

Yalnız bir sağlık personeli bir ergenin aniden yığıldığını görürse, kurtarıcı kazazedenin ani kardiyak arrest yaşadığını varsaymalı ve yardım çağırmak için telefon etmelidir (112’yi veya acil yardım hattını aramak), bir OED bulmalıdır (eğer yakında varsa) ve kazazedenin yanına dönerek OED’yi bağlamalı, kullanmalı ve KPR yapmalıdır.

Eğer yalnız bir sağlık personeli erişkin bir boğulma mağduruna veya şuurunu kaybeden bir yabancı cisim havayolu obstrüksiyonu kazazedesine yardım ediyorsa, acil müdahale sistemini harekete geçirmeden önce 5 siklus (yaklaşık 2 dakika) KPR uygulamalıdır (Sınıf IIa, KD C).

Kurtarıcılar hastanın aniden yığıldığına tanıklık edebilir veya cansız görünen birini bulabilirler.

Olay yerinin güvenliğinden emin ol. Omzuna hafifçe vurmalı ve “İyi misin?” diye yüksek sesle

seslen. Tepki verebiliyorsa, cevap verir, hareket eder veya mırıldanır. Tepkisiz ise, halktan kurtarıcı acil yanıt sistemini aktive

etmelidir. Sağlık personeli tepki açısından değerlendirme yaparken aynı

zamanda solunumunun olmadığını veya solunumunun normal olup olmadığını da (ör, sadece iç çekme) değerlendirmelidir.

Eğer sağlık personeli kazazedenin tepkisiz olduğunu ve solunumunun olmadığını ya da solunumunun normal olmadığını saptarsa (ör, sadece iç çekme), kurtarıcı kazazedenin kardiyak arrest olduğunu varsaymalı ve hemen acil müdahale sistemini harekete geçirmelidir (Sınıf I, KD C).

Tepkisiz Solunumu yok ya da normal

değil (Sadece iç çeker )

Acil Yanıt Sistemini aktive et.

OED/Defibrilatöre ulaş.

veya bunun için (varsa) ikinci kurtarıcı gönder

Hızlı kontrol et.

10 saniye içinde

Nabız ALINIYOR MU?

30 GÖĞÜS BASISI

ve

2 SOLUNUM

döngüsüne başla

Kalp Şok Cihazı/OED/Defibrilatör

GELMİŞSE

Ritmi kontrol et.

Şoklanabilir ritim mi?

Sen dahil kimsenin hastaya dokunmadığından emin ol

1 şok ver

2 dakika boyunca

derhal TYD’ye devam et.

2 dakika boyunca derhal TYD’ye devam

et. Her iki dakikada bir varsa şok cihazı ile 10 sn ritmi

kontrol et.

İleri Yaşam Uygulayıcısı gelene kadar

veya

hasta

hareket etmeye başlayana kadar sürdür

Anaflaksinin başlangıç semptomları sıklıkla spesifik değildir;

Taşikardi, baygınlık, deride kızarıklık, ürtiker, diffüz veya lokalize kaşıntı, ölüm hissini kapsar.

Havayolu

Orofaringeal ve laringeal ödemin hızlı gelişme potansiyeli göz önüne alındığında, ileri hava yolu yöntemlerinin sağlanması için acilen sağlık profesyonellerine sevki önerilmektedir (Sınıf I, KD C).

Sistemik alerjik reaksiyonun semptom ve bulguları olan tüm hastalara, özellikle hipotansiyon, havayollarında şişme veya zor soluk alma gibi bulgularda Epinefrin, IM enjeksiyon olarak erkenden uygulanmalıdır (Sınıf I, KD C).

Tavsiye edilen doz klinik iyileşme olmamışsa her 5-15 dakikada tekrarlanmak üzere 0.2-0.5 mg’dir (1:1000) (Sınıf I, KD C).

Erişkin epinefrin otoenjektörleri 0.3 mg, pediyatrik epinefrin otoenjektörleri 0.15 mg epinefrin içermektedir.

• Hastayı supin pozisyonda yerleştir

• TYD algoritmasına göre göğüs basısına başla; ellerini sternumun üzerinde geleneksel olandan daha yükseğe yerleştir.

Çoklu sistem travma varlığında ya da baş ve boyun travmalarında servikal omurga stabilize edilmelidir.

Güvenli solunum yolu sağlamak için baş geri-çene yukarı (head tilt-chin lift) manevrası yerine, çene itme (jaw thrust) uygulanmalıdır.

Doğrudan bası ve uygun pansuman kullanarak herhangi bir görünür kanama durdurulmalıdır.

Yapay solunuma rağmen hasta tamamen tepkisiz ise TYD ve gerekiyorsa defibrilasyon sağlanmalıdır.

İstemsiz veya kaza sonucu oluşan hipotermi, ciddi ve önlenebilir bir sağlık sorunudur.

Şiddetli bir hipotermi (vücut sıcaklığı <30°C ilk değerlendirme sırasında kazazedenin klinik olarak ölü görünmesine neden olabilir.

Kazazede, resüsitasyon sırasında agresif yeniden ısıtmanın mümkün olduğu bir merkeze en kısa sürede taşınmalıdır.

• Islak giysiler çıkartılır Hafif derecede hipotermi hastaları için pasif

ısıtma genellikle yeterlidir (ısı >34°C ). • Perfüze ritimli orta derecede (30°C-34°C)

hipotermi hastaları için dışarıdan ısıtma yöntemleri uygundur.

• Şiddetli derecede hipotermi hastaları (<30°C ) için, aktif dış ısıtma teknikleri ile bazı başarılı ısıtmalar bildirilmesine rağmen genellikle tıbbi yöntemlerle iç ısıtma kullanılır.

Kazazede hipotermik olduğunda nabız ve solunum hızları yavaş olabilir ya da saptanması zor olabilir.

EKG bile asistoli gösterebilir.

Hipotermik kazazedede hiçbir yaşam belirtisi yoksa, geciktirmeden KPR’ye başlanmalıdır.

Su altında kalmanın en önemli ve en zararlı sonucu hipoksidir;

Bu nedenle, mümkün olan en hızlı şekilde oksijenasyon, ventilasyon ve perfüzyon tekrar sağlanmalıdır.

Yardım iste, TYD ‘ye başla

Boğulma kazazedeleri için, arrestin hipoksik doğası ışığında KPR’da geleneksel A-B-C yaklaşımı kullanılmalıdır.

Kurtarıcı öncelikle, kurtarma işleminin kendisini elektrik şoku tehlikesine atmayacağından emin olmalıdır.

Yıldırım çarpan kazazedelerdeki temel ölüm nedeni VF veya asistoli ile ilişkili olabilen kardiyak arresttir

Eğer spontan solunum veya dolaşım yok ise, hemen VT veya VF’yi saptamak ve tedavi etmek için bir OED kullanımı dahil olmak üzere standart TYD’ye başlayın.

Eğer kafa veya boyun travması olasılığı varsa, taşıma ve tedavi sırasında omurga stabilizasyonunu koruyun.

Hem yıldırım çarpması hem de elektrik şoku sıklıkla omurga yaralanması dahil çoklu travmaya, kas zorlanmalarına, fırlatılmaya bağlı internal hasarlara ve iskelet kaslarının tetanik yanıtından kaynaklanan kırıklara neden olur.

Daha fazla termal hasarı engellemek için içten içe yanan giysileri, ayakkabıları ve kemerleri çıkarın.

Yangına kurtarıcı olarak kimler girer?

Yangında hasar mekanizması?

Yangında ölüm nedeni?

Duman İnhalasyonu?

KBRN alanında kurtarıcı kimdir?

KBRN de güvenli ortam?

İlkyardım uygulayıcının rol ve katkısı nedir?

Özel giysi, özel alan?

Dekontaminasyon?

KBRN de akut ve kronik etkiler?

Güvenli alan?

İlk kurtarılması gerekenler?

Ulaşılabilenlere yaklaşım?

American Heart Association’a

Acil Tıp Uzmanları Derneği’ne

Acil Tıp Derneği’ne

VE

Tüm Acil Tıp Çalışanlarına Sonsuz Teşekkürler

İYİ Kİ VARSINIZ!!!