Azerbaijan Human Capital Forum

DÜNYA İNKİŞAF HESABATI

2019ƏMƏYİN DƏYİŞƏN TƏBİƏTİ

December 19-21, 2018

Cem Mete

Praktika Meneceri

Sosial Müdafiə və İşlər

İş dünyasında nə dəyişir?

Dünya İnkişaf Hesabatı 2019 – Əməyin Dəyişən Təbiəti

Əməyin dəyişən təbiəti: təsir amilləri

Texnoloji dəyişiklik İqtisadi inteqrasiya Sosial dəyişiklik Demoqrafik dəyişiklik

▪ Məhsuldarlıq artır▪ Urbanizasiya▪ Aqlomerasiya▪ Bazar tranzaksiya

xərclərinin azalması▪ Artan əlaqəlilik & bazara

çıxış▪ Məsafə xərcinin azalması▪ Avtomatlaşdırma▪ Süni zəka

▪ Daha böyük rəqabətlibazarlar

▪ Sərhədlər daxilində və

xaricində miqrasiya▪ Aralıq mallar üzrə ticarətin

artması▪ Bir neçə ölkənin istehsal

zəncirləri▪ Sənayesizləşmə

▪ Xidmət sektorunun dominantlığı

▪ «ticarət olunan» ilə«ticarət olunmayan» arasında aradan qalxan fərqlilik

▪ Əmək bazarında qadınların iştirakı (sərbəst işsaatlarına tələb)

▪ Plandan bazara▪ Münaqişə səfərbərliyi▪ Əhalinin münaqişədən

uzaqlaşması▪ Münaqişə nəticəsində

əhali axını▪ Əsasən yoxsuldan əsasən

«orta təbəqə»yə

▪ Yeni əmək bazarı «uğuru»nun yeni normaları və arzuları

▪ Gənclər▪ Doğuşun aşağı düşməsi▪ Tam iş rejiminə gec daxil

olma▪ Daha uzun ömür▪ Daha uzun sağlam həyat▪ İşdə daha uzun həyat▪ «fəal yaşlı» artımı (60-80

yaşlarında)

Texnoloji irəliləyiş iş imkanlarını genişləndirə bilər...

Qərbdə sənayelərdə məşğulluq azalır, lakin Şərqdə artır

Source: WDR team, based on WDI.

Texnologiya firmaların təbiətini dəyişir və yeni siyasi

çətinliklər yaradır

Yeni Superstar firmalar:

buludda yerləşən qlobal olaraq çalışan rəqəmsal platformalar

Mənbə: DBQ heyəti, Safaricom məlumatları əsasında, KCB Bank Group, AirBnb, Marriot International Inc., Financial Times.

Risklərin təbiətində dəyişiklik və yüksək qeyri-müəyyənlik

kimi əhəmiyyətli təsir amilləri var

Avtomatlaşdırma nəticəsində risk altında olan işlərin faiz hesablaması geniş şəkildəfərqlənir

Mənbə: DBQ heyəti, Dünya Bankı (2016) əsasında; Arntz, Gregory, və Zierahn (2016); David (2017); Hallward-

Driemeier və Nayyar (2018)

Məşğulluğun bacarıq məzmunu dəyişir

Sosial-emosional bacarıqlar daha əhəmiyyətli olur

Mənbə: Ormond də digərləri əsasında DBQ heyəti. 2018; ifeng.com; Business Insider Intelligence, 2016; karyera səhifələri.

Çin100,000 Məlumat etiketləyən

▪ İnternetdən istifadə, məlumatların ötürülməsi, Mikrosoft ofis proqramlarından istifadə bacarığı

▪ Detallara qarşı diqqətcil▪ Öyrənməyə həvəsli▪ Komandada iş bacarığı

Hindistan4 milyon Tətbiq Hazırlayanlar

▪ Komputer elmləri üzrə dərəcə▪ Proqramlaşdırma dilləri və

platformalarında təcrübə▪ Yeni texnologiyalar ilə məlumatlı

olmaq▪ Komanda heyəti kimi effeltiv iş

bacarığı▪ Analitik, kommunikasiya və şəxsi

keyfiyyət bacarığı

Birləşmiş Ştatlar və Kanada

4,500 Genetik Məsləhətçilər

▪ Genetika üzrə magistr dərəcəsi▪ Müvafiq sertifikatlar▪ Empati▪ Kritik düşüncə bacarıqları▪ Qərar qəbuletmə▪ Mürəkkəb məqamların

kommunikasiyası

Texnologiya insanların necə və hansı şərtlər ilə işləməsini dəyişir

Standart uzun müddətli müqavilə

Bir çox hallarda onlayn işplatformaları vasitəsilə qısa müddətli işlər

Lakin rəqəmlər hələdə kiçikdir: Cəmi sərbəst işləyənlər icması 84 milyon nəfərdir, və ya qlobal əmək qüvvəsinin 3 faizdən az hissəsi

3%

İş Dünyasında nə DƏYİŞMİR?

Dünya İnkişaf Hesabatı 2019 – Əməyin Dəyişən Təbiəti

standard long-term contract

short-term work often via online work platforms

❖ Bilik əldəetmə böhranı

❖ inkişaf etməkdə olanölkələrdə 64,7% orta qeyri-formallıq

❖ Ən yoxsul kvintildə olan evtəsərrüfatlarının 18% -i sosial yardımla əhatə olunub vəLIC-lərdə fərdi şəxslərin 2 % -isosial sığorta ilə təmin olunur

Vaxt keçdikcə sosial sığortanın əhatə dairəsində

kiçik artım

Mənbə: Dünya Bankının pensiya məlumat bazası və DİH əsasında DBQ heyəti.

İmkanlara ədalətli çıxışı təmin etmək üçün

Hökumətlər nə etməlidirlər?

World Development Report 2019 – The Changing Nature of Work

Siyasət fəaliyyəti üçün üç sahə:

İnsan Kapitalı və Davamlı bilik əldəetmə

Sosial müdafiə və Əmək Siyasəti

Gəlirin səfərbər edilməsi

Afghanistan

Algeria

Angola

Argentina

Bangladesh

BeninBotswana

Brazil

Bulgaria

Burkina Faso

Burundi

Cambodia

Chad

ChileChina

Colombia

Congo, Dem. Rep.

Congo, Rep.

Côte d'Ivoire

Cuba

Dominican RepublicEgypt, Arab Rep.

eSwatini

France

Gambia, The

Georgia

Germany

Greece

GuyanaHonduras

Iceland

India

Indonesia

Iran, Islamic Rep.

Iraq

Ireland

Jamaica

Kazakhstan

Korea, Rep.

Kyrgyz Republic

Lebanon

LithuaniaLuxembourg

Macedonia, FYR

MaliMauritania

Mauritius

Mongolia

Montenegro

Myanmar

Namibia

NetherlandsNew Zealand

Nigeria

Norway

Panama

Papua New Guinea

Paraguay

Poland

Portugal

Qatar

Russian Federation

Senegal

Seychelles

Slovenia

Sri Lanka

SudanSyrian Arab Republic

Tonga

Tunisia

United Kingdom

Uruguay

Vanuatu

Venezuela, RB

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

6.00 8.00 10.00 12.00

Sə

rhə

dən

isbə

tən

mə

hsu

ldar

lıq

Adambaşına real ÜDM (AQP)

Ümumi HCI

İnsan kapitalına sərmayə prioritetdir

Dünya Bankı Qrupunun İnsan Kapitalı indeksibu gün doğulan uşağın orta məktəbin sonuna qədər əldə edə biləcəyi gözlənilən insan kapitalını müəyyən edir.

AGO BEN

BWA

BFA

BDI

CAF

TCD

COM

COG

CIV

ERI

ETH

GAB

GMB

GHA

GINGNB

KEN

LSO

LBRMDG

MWI

MLIMRT

MUSMOZ

NAM

NER

RWA

STP

SEN

SYC

SLE

ZAF

SSD

SDN

SWZ

TZA

TGO

UGAZMB

ZWEAUS

BRNFJI

IDN

JPN

KOR

MYS MNG

MMR

NZL

PHL

WSM

SGP

SLB

THA TON

VUTVNM

ALB

ARM

AUT

AZE

BLR

BEL

BGR

HRVCYP

CZE

DNK

EST

FINFRA

GEO

DEU

GRCHUN

ISL

IRLITA

KAZ

KGZLVA LTU

MDA

NLD

NOR

POL

PRT

RUSSMR

SRB

ATG

ARG

BRB

BLZ

BRACHL

COL

CRI

DMA

DOM

ECU

SLV

GRD

GTMGUY

HND JAMMEX NIC

PAN

PRY

PER

KNA

LCAVCT

TTO

URY

BHR

DJIEGY

IRN

IRQ

JOR

KWT LBNLBY

MAR

OMN

QAT

SAU

SYR

TUN

ARE

AFGBGD

BTN

IND

MDV

NPL

PAK

LKA

-3

-2

-1

0

1

2

3

0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00 1.20

Pro

tect

ion

inde

x

Elastiklik indeksi

Ölkələr üzrə əmək bazarı və mühafizə siyasəti çağırışlarıAFR EAP ECA LAC MNA SAS M Md

Low

Aşaöı

yuxarı

YüksəkAşağı

Yüksək elastiklik

Aşağı mühafizə

Yüksək elastiklik

Yüksək mühafizə

Aşağı elastiklikAşağı mühafizə MeanMedian

Möhkəm sosial mühafizənin əmək bazarı elastikliyi ilə əvəzlənməsi

Mənbə: Courtesy of V. Moreira, using indicators by Packard and Montenegro (2017), WB Worldwide Governance Indicators (WGI) Project , WB World Development Indicators (WDI), The Atlas of Social Protection Indicators of Resilience and Equity (ASPIRE)

Mənbə: WDI

Məşğulluq və ÜDM arasında bağlılı

Azərbaycanda iş yerlərinin yaradılması iqtisadi inkişaf

səviyyəsinə uyğun gəlməmişdir

Çox sayda insan kənd təsərrüfatında və dövlət

sektorunda çalışır

5%

9%

15%

22%

23%

23%

24%

25%

26%

26%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Bangladesh 2016

Paraguay 2013

Georgia 2016

Ukraine 2012

Macedonia 2016

Kazhakstan 2012

Armenia 2016

Azerbaijan 2016

Tajikistan 2009

Serbia 2017

36.3

5.10.8

7.2

50.6

Agriculture, forestry, fishery Manufacturing

Mining (including hydrocarbons) Construction

Other sectors (services)

(a) Məşğulluğun sektor üzrə payı (b) İctimai məşğulluq, cəmi faizlə

Mənbə: AMSSW 2015 əsaslı Dünya Bankı heyətinin hesablamaları

Azərbaycanda işçi qüvvəsinin orta təhsilə geniş çıxışı

olsa da ali təhsilə qəbul aşağı səviyyədədir

(a) Təhsil səviyyəsi, kişilər (b) Təhsil səviyyəsi, qadınlar

Mənbə: AMSSW 2015 əsaslı Dünya Bankı heyətinin hesablamaları

72%

10%

8%

8%

11%

8%

8%

8%

8%

7%

26%

78%

67%

64%

64%

69%

65%

65%

62%

59%

0%

12%

24%

27%

24%

22%

27%

27%

30%

33%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

Ma

le c

oh

ort

No education Primary incomplete

Secondary incomplete Some tertiary/post-secondary

69%

11%

10%

11%

12%

10%

9%

10%

11%

13%

29%

73%

62%

61%

65%

64%

68%

65%

63%

58%

1%

14%

27%

28%

22%

25%

22%

24%

25%

27%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

15-19

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

Fem

ale

Co

hort

No education Primary incomplete

Secondary incomplete Some tertiary/post-secondary

Azəraycanda sosial müdafiə və sosial yardım üzrə proqramlara

xərcləmələr Avropa və Mərkəzi Asiyanın orta göstəricilərindən aşağıdır

Azərbaycanda sosial proqramlara ÜDM-in cəmi 1%-i və Ünvanlı

Sosial Yardıma cəmi 0.3%-i xərclənir

0.00

0.20

0.40

0.60

0.80

1.00

1.20

1.40

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Per

cen

tage

of G

DP

TSA

Social pension

Family and child allowances

Disability benefits

Other social assistance (incl.Presidential pensions)

War veterans benefits

Source: MLSPP administrative data; World Bank SPEED database.

Social protection coverage by quintiles of per capita pre-transfer

consumption in 2015

Despite small coverage, the targeted SA is actually effective in channeling

support to the poorest.

Total Q1 Q2 Q3 Q4 Q5

Social protection 63.7 93.6 78.5 57.0 45.6 44.0

Social insurance 50.6 86.2 65.1 41.9 30.6 29.2

Labor market programs 3.6 3.8 3.5 3.8 3.3 3.7

Social assistance 25.1 44.8 21.8 22.5 19.0 17.6

Targeted SA 4.9 19.0 2.6 1.4 0.7 0.8

Social pensions 6.8 14.8 5.5 5.7 4.6 3.2

Yeni birSosial Müqavilə

Yenilənmiş sosial müqavilənin seçilmiş elementləri üçünaşağı gəlirli ölkələr aşağı orta gəlirli və yuxarı orta gəlirli ölkələrdən daha çox ödəməlidirlər

▪İnsan Kapitalı paketi

▪Sosial yardım paketi UBItərəfindən izah olunduğu kimi)

▪Gənc yetkinlik yaşına çatmış fərdlər paketi(məhsuldar daxil olma)

▪İnsan Kapitalı Paketi

▪Sosial yardım paketi UBItərəfindən izah olunduğu kimi)

▪Gənc yetkinlik yaşına çatmış fərdlər paketi(məhsuldar daxil olma)

Əsas əhatə: Daha müfəssəl əhatə:

Revenue Mobilization Options

▪ Make progress in efficient delivery of quality public services.

▪ Improved tax administration: national and international, the latter

tackling preferential corporate tax regimes / “tax havens”.

▪ Closing tax exemptions and converging toward a uniform tax rate

in value added tax.

▪ Move to efficient carbon pricing policies -- & moving away from

energy/oil subsidies.

▪ Other options include increasing property taxes in large cities,

excise taxes on sugar and tobacco, and carbon taxes.

Yaxınlaşdırmaq: SPJ siyasətləri üçün təsirlər

“Böyük ideya”…

1. Cari risk paylaşma siyasəti daha sabit, homogen bir işdünyası üçün nəzərdə tutulmuşdur• Sabit məşğulluq mühafizəni təmin etmək üçün platforma idi

2. LIC-də iş hər zaman fərqli olmuş və MIC-lər və HIC-lərdə daha da şaxələnir• Effektivlik və müvafiqliyə təhdid

3. Cəmiyyət mühafizə üçün platformanı təmin etməklə bağlı işəgötürənin agentliyinə və stabil məşğulluğa etibar edə bilməz• İstisnaların sosial və iqtisadi xərcləri yüksəkdir və artmaqdadır

4. Risklər artan şəkildə yoxsulları üstələyir

Beləliklə…

1. İnsanların necə işlədiyini və harada işləməyindən asılı olmayaraq dəstəyi təmin edən

cəmiyyətin minimum müdafiə paketi;

2. Bu minimum daha çox insanı əhatə edir (proqressiv universalizm prinsipi);

3. Sosial yardım, mandat və könüllü sığorta və əmək siyasətlərinə aid olan qorunmaları daha

effektiv birləşdirir.

• Sığortanın yardıma dəyişdirilməsi

• Mandatdan, əmək haqqı vergisindən, icbari sosial sığortadan asıllılığı azaltmaq

• Daha nizamlanmış əmək nizamnaməsi

• Kürsüdə əyləşməyənlərin də səsini nəzərə almaq

4. Siyasətin yerinə yetirilməsində iri addımlar atmaq üçün texnologiyanın təkmilləşdirilməsi

Zəmanətli minimum müdafiə▪ Ümumi xərclərdən tamailə açıq şəkildə

maliyyələşmə - ən geniş vergi bazası▪ Yastı fayda & fəlakətli itkilərin şərti

əhatə dairəsi

Məcburi sosial sığorta▪ Məcburi▪ Fərdi maliyyələşir & aktuari baxımından

ədalətli

Maliyyə bazarlarının tənzimlənməsi

▪ Təhlükəsiz, əlverişli bazar təmin edənyığım və sığorta

Könüllü yığım və sosial müdafiə▪ Davranış“defoltlarından”istifadə

▪ Stimullaşdırılıb & özəl maliyyələşmə

Daha möhkəm sosial müdafiə: İş yerlərini deyil

insanları mühafizə edin

Riskin paylaşdırılması üçün əmək siyasətləri paketi

Sağlam və möhkəm minimal zəmanətli

mühafizə olan zaman, firma və şəxslər üzrə az

icbariyə güvənin (Danimarka, Yeni

Zelandiya)

Maliyyə yoxsulluğununqarşısının alınması,

fəlakətli itkilərdənqorunması və geniş əsaslı

vergilərin yenidənbölüşdürülməsi

məqsədləri (Çili)

Daha yaxşı çatdırma üçün

rəqəmsal texnologiyları istifadə edin: daha effektiv,

səmərəli, ədalətli (Türkiyə, Hindistan)

Siyasətləri məşğulluğu qorumaqdan keçidlərə

dəstək və yenidən məşğulluğa keçid edin(Yaponiya Avstraliya

Koreya)

Texnoloji dəyişiklik sənaye dövrü siyasətləri və

vətəndaş və sakinlər üçün daha effektiv risk

bölüşülməsindən kənara keçid üçün yeni imkanlar

gətirir

Təşəkkür

edirəm!