dogovor za nalog

Voved

Dogovorite pretstavuvaat posebni obligacioni odnosi koi nastanuvaat

so soglasnost na voljite na dve ili pove}e lica koi se javuvaat kako nivni

strani. Poimnoto opredeluvawe na dogovorite zna~i definirawe na dadeniot

dogovor.Samata definicija mo`e da bide dadena vo zakonot (zakonska

definicija), no vo pravnata nauka (nau~na definicija).

Dogovorite se javuvaat vo pove}e posebni vidovi vo zavisnost od

nivnite su{testveni (bitni) elementi so ogled na nivnata priroda.

Klasifikacijata na mnogubrojnite postojni dogovori se pravi so ogled na

nivnoto dejstvo i tie se podeleni vo nekolku golemi grupi. Edna od tie grupi e

grupata na dogovori {to se pravna osnova za vr{ewe na uslugi. Vo ovaa

grupa na dogovori vleguvaat:

- dogovorot za delo i

- dogovorot za nalog.

Temata na ovaa istra`uvawe e tokmu dogovorot za nalog spored

odredbite na ZOO i spored odredbite na ZPP. Prvenstveno }e go razgledame

dogovorot za nalog spored odredbite na ZOO, pa potoa komparativno i

spored ZPP.

Kako i kaj sekoe objasnuvawe na dogovorite i ovde }e trgneme po

redosledot na ne{tata: so poimno opredeluvawe na dogovorot, pravata i

obvrskite na dogovornite strani i prestanuvaweto na dogovorot.

Dogovorot za nalog e ureden vo Zakonot za Obligacioni Odnosi vo

posebniot del vo glava XX1.

1

1. POIM NA DOGOVOROT

Dogovorot za nalog, e takov dogovor so koj nalogoprima~ot se

obvrzuva sprema nalogodava~ot za negova smetka da prezeme opredeleni

pravni raboti1.

Istovremeno nalogoprima~ot se ovlastuva za prezemawe na tie

raboti.2

Nalogoprima~ot ima pravo na nadomest za svojot trud, osven ako e

poinaku dogovoreno ili proizleguva od prirodata na me|usebniot odnos.3

Poimot na dogovorot za nalog e daden so odredbite na ovoj ~len. Od

dogovorot za nalog treba da se razlikuva samiot nalog (mandatum), koj seu{te

ne pretstavuva dogovor za nalog, tuku samo ednostrana izjava na volja koja

zna~i ponuda za sklu~uvawe na dogovor za nalog. Od ovoj nalog (mandatum),

treba da se razlikuva nalogot (modus), koj ozna~uva nalog na edno lice koe

prima besplatno nekakov predmet ili nekakva vrednost na drugo lice da mu

izvr{i nekakva usluga ili da mu dade ne{to.Takviot nalog (modus) e

voobi~aen za nasledni~koto pravo, na primer, koga mu se dava na

testamentalniot naslednik da izvr{i nekoe dejstvie ili da mu dade na nekoe

drugo lice ne{to opredeleno.

So dogovorot za nalog se obvrzuva nalogoprima~ot da izvr{i za

nalogodavecot opredeleni pravni raboti. Po ova se razlikuva od dogovorot za

delo, kaj koj se raboti za izvr{uvawe na fakti~ki raboti, fakti~ki dejstvija. Od

dogovorot za nalog, dogovorot za delo se razlikuva vo toa {to kaj dogovorot

za delo vr{itelot na rabotite, deloto go izvr{uva vo svoe ime i za svoja

smetka, dodeka kaj dogovorot za nalog, i ako se raboti za fakti~ko dejstvie,

toa fakti~ko dejstvie se izvr{uva za smetka na nalogodavecot. Me|utoa

spored ZOO, fakti~kite dejstvija ne bi mo`ele da bidat predmet na dogovorot

za nalog, poradi ona {to e propi{ano so odredbata od st.1 na ~l.805 od ZOO.

So odredbite na ovoj ~len e propi{ano deka nalogoprima~ot }e gi

izvr{i pravnite raboti za smetka na nalogodavacot, no ne e propi{ano vo ~ie

1 ^len 805 stav 1 od ZOO str.2082 ^len 805 st.23 ^len 805 st.3

2

ime nalogoprima~ot }e gi prezeme tie pravni raboti. Spored toa,

nalogoprima~ot mo`e sprema treti lica da istapuva bilo vo ime i za smetka

na nalogodava~ot , bilo vo svoe ime, no sekoga{ za smetka na

nalogodavecot. Vo taa smisla se razlikuva nalogot so ovlastuvawe za

zastapuvawe od nalogot bez takvoto ovlastuvawe. Kaj nalogot so

ovlastuvawe za zastapuvawe se raboti za zastapuvawe i

toga{ sekoga{ pravnata rabota se prezema vo ime i za smetka na

nalogodavecot, {to mu e poznato i na drugata strana, so koja

nalogoprima~ot stapuva vo praven odnos. Me|utoa kaj nalogot bez

ovlastuvawe za zastapuvawe, nalogoprima~ot nastapuva vo svoe ime no za

smetka na nalogodavecot. Takvi se na primer, dogovorite za komision,

dogovorot za ekspedirawe, a takvi se i nekoi od bankarskite raboti.4

1.1. KARAKTERISTIKI NA DOGOVOROT ZA NALOG

Dogovorot za nalog e konsenzualen dogovor zatoa {to e sklu~en vo

onoj moment, vo koj nalogavecot i nalogoprima~ot postignale soglasnost za

negovite su{testveni sostojki.

So ogled na negovata forma dogovorot za nalog e me{ovit, zatoa {to

taa forma zavisi od formata na pravnoto delo koe nalogoprima~ot treba da

go prevzeme vo ime i za smetka na nalogodavecot.

Imeno, poradi toa {to formata na polnomo{noto treba da bide ednakva

na formata na pravnoto delo koe polnomo{nikot treba da go prezeme vo ime

i za smetka na vlastodavecot, i formata na dogovorot za nalog od koj

proizleguva polnomo{noto treba da bide ednakva so formata na pravnoto

delo koe nalogoprima~ot treba da go prezeme vo ime i za smetka na

nalogodavecot.

Toa zna~i deka pravnoto delo e neformalno, i dogovorot za nalog e

neformalen. Koga pak pravnoto delo e formalno i dogovorot za nalog e

formalen.

So ogled na negovata dobro~inost ili tovarnost dogovorot za nalog e isto

taka me{ovit. Toj dogovor e dobro~in koga taka e dogovoreno ili koga taka

proizleguva od odnosite pome|u nalagodavecot i nalogoprima~ot. Dokolku

toa ne e slu~aj, dogovorot za nalog e tovaren5.

4 ^l .827 od ZOO5 ^len 749 stav 3

3

Dogovorot za nalog e isto taka me{ovit i so ogled na negovoto

pojavuvawe kako ednostrano-obrazuva~ki kako i dvostrano-obrazuva~ki

dogovor. Koga toj dogovor e dobro~in, toj e voedno i ednostrano-

obrazuva~ki, a koga e tovaren, toga{ e dvostrano-obrazuva~ki dogovor.

Dogovorot za nalog e komutativen dogovor za{to negovata sodrìna e

to~no opredelena i poznata vo momentot na negovoto sklu~uvawe.

Dogovorot za nalog e kauzalen dogovor za{to negovata kauza e vidliva

i pravno relevantna. Koga toj dogovor e dobro~in, negova kauza e

zastapuvaweto na nalogodavecot od strana na nalogoprima~ot, a koga toj

dogovor e tovaren, toga{ negova kauza e u{te i dobivaweto nadomest za

rabotata na nalogoprima~ot pri zastapuvaweto na nalogodavecot.

I na krajot, dogovorot za nalog e praven osnov za vr{ewe uslugi.

[to se odnesuva na karakteristikite na dogovorot za nalog, sli~ni

stojali{ta zastapuvaat i ostanatite pravni sistemi na SFRJ. Na dogovara~ite

im e ostaveno pravoto da odlu~at vo kakva forma }e go sklu~at dogovorot,

pa sprema toa toj e neformalen dogovor. Moè da bide zaklu~en vo usna ili

pismena forma.6

Formata vo koja konkretniot dogovor mora da bide zaklu~en, moè da

ja odredi zakonot ili pak samite dogovorni strani. Ako nalogodava~ot e

dolèn da mu nadomesti za izvr{enata rabota na nalogoprima~ot, toj e

dvostrano obvrzuva~ki, a dotolku e obratna situacijata dogovorot e

ednostrano obvrzuva~ki.

Toj {to se zanimava so vr{ewe na tu|i raboti kako so zanimawe ili

javno se nudi za vr{ewe na tie raboti, dolèn e ako ne saka da go prifati

ponudeniot nalog {to se odnesuva na tie raboti bez odlagawe za toa da ja

izvesti drugata strana, inaku }e odgovara za {tetata {to ovaa bi ja pretrpela

poradi toa.7

So ovaa vsu{nost se vospostavuva obvrskata da se postapi po nalogot

dotolku bez odlagawe ne se odbie. No, ne e konkretno propi{ano dali vo ovoj

slu~aj }e se smeta deka dogovorot e sklu~en molkum. Trgnuva}i od ~l. 34

st. 4 i 5 spored koi ako ponudata odnosno nalogot ne e odbien, se smeta

deka dogovorot e sklu~en vo momentot koga ponudata, odnosno nalogot

stignal do ponudeniot. Spored ovaa se smeta deka nalogodavecot ima pravo 6 Bogdan Loza , ,,Obligaciono pravo poseben del”, Saraevo-1961god., ,, Pravno pravilo br.1005 OGZ, ~len 884 OIZ,, str.1987 ^l. 806 od ZOO.

4

da bara ispolnuvawe na obvrskata od nalogot i pravo na nadomest na {teta

poradi zadocnuvawe so ispolnuvawe na dogovornite obvrski.

1.2. STRANI NA DOGOVOROT ZA NALOG

Za polnova`no sklu~uvawe i nastanuvawe na dogovorot za nalog,

kako i za sekoj dogovor nu`ni se najmalku dve lica od koi ednoto mu dava na

drugoto odredeno pravno ovlastuvawe, a drugoto lice toa ovlastuvawe go

prima i se obvrzuva na odreden na~in da go izvr{i8. Zna~i kako strani na

ovoj dogovor se pojavuvaat: nalogodavec i nalogoprima~. Stranata na

nalogoprima~ot ima dve osobenosti. Prvata osobenost postoi toga{ koga

nekoe lice se zanimava so vr{ewe tu|i raboti kako so zanimawe(na primer,

advokat) ili javno se nudi za vr{ewe na tie raboti, dol`en e ako ne saka da go

prifati ponudeniot nalog {to se odnesuva na tie raboti bez odlagawe za toa

da ja izvesti drugata strana, inaku }e odgovara za {tetata {to ovaa bi ja

pretrpela poradi toa. Vo toj slu~aj, koga na takvoto lice mu e stavena

ponuda za sklu~uvawe na dogovor za nalog vo koj toa se pojavuva kako

nalogoprima~, pa toa lice ne saka da ja prifati taa ponuda, toga{ toa e

dol`no bez odlagawe da go izvesti ponuduva~ot za toa neprifa}awe. Dotolku

toa ne go stori, liceto }e odgovara za {tetata {to ponuduva~ot ja pretrpel.

Vtorata osobenost postoi toga{ koga stranata na nalogoprima~ot e

slo`ena. Toga{ taa strana se pojavuva kako solidarna vo odnos na nejzinata

odgovornost za obvrskite na dogovorot za nalog, ako ne e dogovoreno ne{to

drugo.

1.3. SODR@INA NA DOGOVOROT ZA NALOG

Od dogovorot za nalog proizleguvaat prava i obvrski na nalogodavecot

i nalogoprima~ot vo vrska so:

- izvr{uvawe na nalogot;

8 Pravno spisanie: ,,Revue trimestrielle de Droit civil”, Avril-june 1952, br.2 str.219

5

- ot~etuvawe za izvr{uvawe na nalogot; i

- pla}awe nadomest za izvr{ena rabota.

Pravata i obvrskite na dogovornite strani so nivniot razli~en tretman gi

objasnuva D-r Adam P. Lazarevi}. Spored nego pravata i obvrskite {to se

zasnovaat so dogovorot za nalog se razlikuvaat spored toa: od kakva priroda

e samiot nalog t.e. dali e dobro~in ili tovaren. Ova poradi toa, {to dogovorot

za nalog kako dobro~in i ednostran dogovor zasnova, po pravilo glavno

samo dol`nosti za nalogoprima~ot, a za nalogodavecot glavno samo prava.

Pravata i dol`nostite za nalogodavecot spored dogovorot za nalog, doa|aat

do izraz duri popatno i vo vtor red, dodeka pravata na nalogoprima~ot i

negovite dol`nosti obi~no osobeno se istaknuvaat vo zakonot t.e. vo

pravnite pravila, pa zatoa i vo praktikata ~esto doa|a do svoj vistinski izraz i

primena.9

1.4.OBVRSKI NA NALOGOPRIMAÔT

Pravnata polo`ba na nalogoprima~ot vo pravilata na na{eto gra|ansko

pravo dosta opse`no, iako ne sekoga{ sosema i dovolno i celosno, e

predvidena i normirana. So na{ite pravni pravila imeno glavno e izrazena i

opredelena i samata smisla i zna~ewe na ovoj dogovor. Osobeno se izloèni i

naglaseni slednive dol`nosti na nalogoprima~ot:

- Nalogoprima~ot e dolèn nalogot da go izvr{i so potrebno vnimanie.

Toa vnimanie e razli~no vo zavisnost od toa dali dogovorot za nalog e

dobro~in ili tovaren. Dotolku dogovorot e dobro~in, nalogoprima~ot e

dolèn da go izvr{i nalogot so vnimanie so koe vo istite okolnosti bi postapil

vo sopstvena rabota, a toa zna~i so koe vo istite okolnosti bi izvr{il svoja

rabota. Dotolku, pak dogovorot za nalog e tovaren, nalogoprima~ot e dolèn

da go izvr{i nalogot so vnimanie na dobar stopanstvenik odnosno dobar

doma}in10.

Koga nalogodavecot mu dal upatstva na nalogoprima~ot za

izvr{uvawe na nalogot, toj e dolèn da se pridrùva kon tie upatstva. No ako

nalogoprima~ot smeta deka izvr{uvaweto na nalogot spored dobienite

upatstva }e bide od {teta za nalogodavecot, toj e dolèn da go svrti svoeto

vnimanie kon toa i da bara novi upatstva. Me|utoa ako nalogodavecot ne dal

9 Adam P.Lazarevi}, Cit.kniga ,,Obligaciono pravo poseben del”,-Skopje, 1960,str.243 i 24410 ^len 807 st.1 od ZOO

6

upatstva za izvr{uvawe na nalogot, nalogoprima~ot e dolèn, rakovodej}i se

od interesite na nalogodavecot, da postapi so vnimanie na dobar

stopanstvenik odnosno dobar doma}in ako dogovorot za nalog e tovaren,

odnosno kako {to bi postapil vo istite okolnosti po sopstvena rabota, ako

dogovorot e dobro~in.

Se so cel za da se vnimava na interesite na nalogodavecot i da se

rakovodi od niv, vo ramkite na dogovorot, nalogodavecot mora da gi opredeli

izre~no granicite na ovlastuvawata na nalogoprima~ot. Tie moàt da se

dadat vo vid na upatstva i instrukcii vo momentot na sklu~uvawe na

dogovorot ili dopolnitelno.Tie instrukcii moàt da bidat imperativni, no isto

taka moè da bidat i orientacioni i upatuva~ki koi sosema ne go vrzuvaat

nalogoprima~ot tuku samo go naso~uvaat kako da postapi vo opredelna

situacija. Mo`no e tie da bidat i od sovetodaven karakter, ostavaj}i mu na

nalogoprima~ot po{iroki mo`nosti za da gi odbere alternativite spored koi }e

go ispolni nalogot.(komentar od zoo).

Nalogoprima~ot moè da otstapi od nalogot i od upatstvata {to

mu gi dal nalogodavecot samo vo soglasnost so nalogodavecot. Me|utoa, po

isklu~ok, nalogoprima~ot toa moè da go stori i bez soglasnost od

nalogodavecot vo slednive dve situacii: ako poradi nedostig na vreme ne

moèl da bara takva soglasnost; ili ako od nekoja druga pri~ina ne moèl da

bara takva soglasnost (na primer otsutnost na nalogodavecot). No, i vo tie

dve situacii e potrebno do otstapuvawe od nalogot i od upatstvata da dojde

samo ako spored procena na site okolnosti nalogoprima~ot moèl osnovano

da smeta deka toa go baraat interesite na nalogodavecot. Pre~ekoruvaweto

na nalogot i otstapuvaweto od upatstvata nadvor od navedenite uslovi

doveduva do toa nalogoprima~ot da se smeta za rabotovoditel bez nalog i

vo toj slu~aj odnosite pome|u nego i nalogodavecot se ureduvaat spored

odredbite na ZOO za rabotovodstvo bez nalog11.

Me|utoa ako nalogodavecot dopolnitelno go odobri pre~ekoruvaweto na

nalogot ili otstapuvaweto od upatstvata,odnosite pome|u nego i

nalogodavecot se ureduvaat spored pravilata za dogovor za nalog.(strana

353 od listot)

Vo zavisnost od pravnoto delo {to treba da bide prezemeno vrz osnova

na dogovorot za nalog izvr{uvaweto na nalogot moè da se sostoi vo

11 ^len 209-212 oddel 4 Rabotovodstvo bez nalog ZOO

7

stavawe ponuda, vo prifa}awe na ponuda (a toa zna~i vo sklu~uvawe na

dogovor), vo otkaùvawe dogovor, vo upotreba na nekoe sredstvo za za{tita

na pravoto (na primer, podignuvawe tu`ba) i sl.

Pritoa, po pravilo nalogoprima~ot e dolèn nalogot da go izvr{i li~no.

Po isklu~ok, toj moè toa da go stori i preku drugo lice kako negov zamenik

vo dva slu~ai: koga so toa se soglasil nalogodavacot i koga na toa bil prisilen

od okolnostite (na pr.koga pravno delo trebalo da bide prevzemeno vo

opredelen rok, pa nalogoprima~ot toa nemoèl da go stori sam poradi

bolest. Toa e posledica od li~nata doverba {to nalogodavacot ja ima sprema

nalogoprima~ot, pa poradi toa nalogoprima~ot moè da go prezeme

pravnoto delo preku svoj zamenik samo vo dvete navedeni situacii. No i vo

tie dve situacii nalogoprima~ot mu odgovara na nalogodavacot za {tetata

{to }e ja pretrpi poradi lo{iot izbor na zamenikot, kako i poradi upatstvata

koi nalogoprima~ot mu gi dal na svojot zamenik za prezemaweto na

pravnoto delo vo ime i za smetka na nalogodavacot, koga {tetata nastanala

poradi tie upatstva. Me|utoa odgovornosta na nalogoprima~ot sprema

nalogodavecot e mnogu pogolema ako nadvor od navedenite dve situacii

nalogot go izvr{i preku svoj zamenik. Pokraj izloènata odgovornost vo toj

slu~aj nalogoprima~ot ke odgovara u{te za rabotata na svojot zamenik,

kako i za slu~ajnoto propa|awe ili o{tetuvawe na stvarite koi do{lo koga tie

stvari se nao|ale kaj zamenikot.(listot strana 352)

Spored D-r Lazarevi} soglasno sprskoto zakonodavstvo,

nalogoprima~ot e dolèn doverenata rabota da ja izvr{i samiot, ~esno i

svojski osven vo slu~aj koga mu bilo osobeno dozvoleno nalogot da go

prenese na drug. No, i vo toj slu~aj koga prenesuvaweto na nalogot na

nekoe drugo lice bi bilo navistina dozvoleno, nalogoprima~ot e dolèn da se

griì toj prenos da go izvr{i samo na edno, isto taka sposobno ili u{te

posposobno lice; bidej}i ako izbral nekoj {to za dadenata rabota ne e

dovolno sposoben, toga{ }e odgovara i za svoja li~na vina i za vinata na toa

gre{no izbrano treto lice12.

Ovde treba da se napomene deka takanare~eniot polnomo{nik na

nalogodavecot ili supstitut na nalogodavecot vsu{nost }e se smeta kako

polnomo{nik na nalogodavecot (se razbira ako prenosot e izvr{en so negovo

12 Adam P. Lazarevi}, ,,Obligaciono pravilo poseben del”, Skopje- 1960god ., Pravno pravilo od ~len 615 od SGZ, str.244

8

odobrenie). Poradi toa i ovaa treto lice (supstitut) }e ima pravo na direktna

tu`ba za nagrada ako taa bila dogovorena protiv nalogodava~ot ~ija rabota

ja zavr{il vo dadeniot slu~aj13.

Za izvr{enata rabota nalogoprima~ot e dolèn da poloì smetka i da

mu go predade bez odloùvawe na nalogodavecot seto ona {to go primil vrz

osnova na vr{ewe na dovereni raboti, bez ogled na toa dali ona {to go primil

za nalogodavecot mu bilo dol`no na ovoj ili ne.14

Tokmu ovdeka doa|a do izraz i reguliraweto na zaemnite prava i

obvrski koi, vrz osnova na dogovorot za nalog postojat pome|u stranite.

Polagaweto na smetka go opfa}a i podnesuvaweto na tro{ocite {to gi imal

nalogoprima~ot vo vrska so izvr{uvaweto na nalogot, a koi moàt da bidat

nu`ni i korisni. Pritoa treba da se razlikuvaat onie tro{oci na nalogoprimacot

koi vleguvaat vo dogovoreniot nadomest za prezemenata rabota. Dotolku

nalogoprima~ot rabotite gi vr{el vo svoe ime a za smetka na na

nalogodavecot, pri polagaweto na smetkata e dolèn prezemenite raboti da

gi prenese vrz nalogodavecot i toa po pravilo, so dogovor za cesija15. Ako pak

stanuva zbor za ednostavni nalozi, vo toj slu~aj polagaweto na smetkata

moè da bide i usno, pa duri i premol~eno. Me|utoa, dotolku se raboti za

pokomlicirani nalozi, koga se ima pogolemo angaìrawe na pari~ni sredstva i

dr. upatno e polagaweto na smetka da se vr{i i pismeno. (komentar na

zoo).

Nalogoprima~ot e dolèn na barawe od nalogodavecot da mu

podnese izve{taj za sostojbata na rabotite i da mu poloì smetka i pred

opredelenoto vreme. Spored ova nalogodavecot ima ovlastuvawe od

nalogoprima~ot, vo sekoe vreme da bara podnesuvawe na izve{taj i

polagawe na smetka. Sekako dotolku vo takvi slu~ai nalogoprima~ot ima

posebni tro{oci, osobeno ako po~esto od nego se bara podnesuvawe na

izve{taj i polagawe smetka, toj ima pravo na nadomestuvawe i na takvite

tro{oci. Posle zavr{uvaweto na rabotata, pak, nalogoprima~ot e dolèn na

nalogodavecot da mu poloì smetka soglasno odredbata od ~l.810.

Odgovornosta za upotrebata na parite na nalogodavecot e ureden vo

~l. 812 vo ZOO. Ako nalogoprima~ot se sluèl za svoite potrebi so pari {to gi

primil za nalogodavecot, dolèn e da plati kamata smetaj}i od denot na 13 Bogdana Loza , ,,Obligaciono pravo poseben del”, Saraevo-1961god., str.21614 ^len 810 od ZOO15 Vidi ~len 836 st.3 od ZOO

9

upotrebata, a na drugite pari {to gi dolì a ne gi predal na vreme, zatezna

kamata, smetaj}i od denot koga bil dolèn da gi predade.

Tokmu od ovaa odredba moè da se zaklu~i deka nalogoprima~ot

moè da gi koristi parite samo za potrebite na izvr{uvawe na nalogot, a ne i

za svoi potrebi. Ako eventualno gi koristi ovi pari za svoi potrebi, toj treba da

ja plati kamata. Poradi toa upatno e nalogoprima~ot dobienite pari da gi

poloì na smetka vo banka, vo koj slu~aj taka deponiranite pari na

nalogodavecot }e mu nosat dogovorena kamata so bankata.

Baraweto za pla}awe na dogovorna kamata, odnosno zakonska

zatezna kamata, pretstavuva najblaga pravna posledica za upotrebata na

parite na nalogodavecot, so {to ne e isklu~ena mo`nosta nalogodavecot da

bara nadomestuvawe na {tetata poradi neispolnuvawe na obvrskata16.

Postoi alternativa nalogodavacot so eden dogovor, da angaìral pove}e

lica koi kako nalogoprima~i treba da izvr{at opredelena pravna rabota za

nalogodavecot. Vo dogovorot, vo takov slu~aj moè da bide dogovoreno

deka nalogoprima~ite nema da odgovaraat solidarno za neizvr{uvawe,

odnosno za pogre{no izvr{uvawe na nalozite i vo takov slu~aj solidarnata

odgovornost e isklu~ena. No, ako po odnos na odgovornosta vo dogovorot

ne e ni{to re~eno, vo toj slu~aj se pretpostavuva solidarnata odgovornost.

Sekako, za da postoi solidarna odgovornost treba da postoi i zaedni{tvo vo

izvr{uvaweto na nalogot, koe ne bi postoelo ako sekoj od nalogoprima~ite

treba da izvr{i nekoja posebna rabota koja nema vrska so rabotata {to treba

da ja izvr{at drugite nalogoprima~i i toa sekoj posebno. Koga nekoj od

nalogoprima~ite, kaj koi postoi solidarna odgovornost, mu ja nadomestat

{tetata na nalogodavecot, toj ima regresno pravo sprema ostanatite

nalogoprima~i, pri {to sekoj odogovora za onoj del od {tetata {to ja

predizvikal so svoeto dejstvie ili propu{tawe, a ako toa ne e mo`no da se

utvrdi, toga{ sekoj odgovara srazmerno so obemot na rabotata {to ja

izvr{uval spored dogovorot za nalog17.

1.5. OBVRSKI NA NALOGODAVECOT

16 ^l.266-dogovorna kamata, ~l.388-Zakonska zatezna kamata, ~l.251 i 383-nadomest na {teta poradi neispolnuvawe na obvrskata od ZOO.17 ^l.404 otpu{tawe na dolg ZOO

10

Dol`nost na nalogodava~ot pred se e na nalogoprima~ot da mu

ovozmoì uspe{no izvr{uvawe na onie pravni raboti, za koi, vo daden slu~aj,

go ovlastil, t.e na nalogoprima~ot, vo daden slu~aj da mu gi stavi od svoja

strana na raspoloènie site nu`ni sredstva, so koi raspolaga ili koi, inaku

samata priroda na rabotite gi bara i da mu gi dade site drugi nu`ni

objasnuvawa i upatstva. Toa e prvata i glavnata dol`nost na nalogodava~ot

koja samata po sebe e razbirliva. No, pokraj ovaa dol`nost {to e od op{t

karakter postojat i drugi dol`nosti na nalogodava~ot18.

Edna od niv e i avansirawe na pari. Predvidenite izdatoci za koi

nalogoprima~ot moè da bara od nalogodavecot avansirawe na opredelen

iznos na pari, se odnesuvaat na nu`nite i korisnite tro{oci {to bi gi imal

nalogoprima~ot za izvr{uvawe na nalogot {to go primil od nalogodavecot.

Ova barawe za avansirawe moè da bide postaveno u{te pri samoto

sklu~uvawe na dogovorot, no moè da se postavi i podocna, vo vreme na

izvr{uvawe na nalogot otkako }e se uvidi potrebata deka }e ima izvesni

tro{oci za izvr{uvawe na nalogot. Ako postoi neophodna potreba za

opredeleni izdatoci, a nalogodavecot ne gi avansiral tie izdatoci, na

nalogoprima~ot mu ostanuva ili sam da gi podnesuva tie izdatoci od svoi

sredstva i da bara kamata na taka upotrebenite sredstva po najvisoka

dozvolena dogovorna stapka od nalogodavecot, ili pak da go raskine

dogovorot za nalog. Vo sekoj slu~aj nalogoprima~ot ne moè so tu`ba da

bara nalogodavecot da mu isplati opredelen avans.(komentar na ZOO)

Nadomestot na tro{ocite e obvrska na nalogodavecot sprema

nalogoprima~ot, bez ogled na toa dali negoviot trud nemal uspeh

bez negova vina. Pritoa ovaa obvrska gi opfa}a nu`nite i korisnite

tro{oci so kamata od denot od koga se storeni. Kamatata mu pripa|

a na nalogoprima~ot po najvisoka stapka spored koja moè da se

dogovori pla}awe na kamata.

Vo slu~aj na potreba nalogodavacot e dolèn eden del od tie

tro{oci na nalogoprima~ot da mu gi stavi na raspolagawe i da gi

poloì u{te odnapred t.e u{te pred ovoj navistina da pristapil kon

izvr{uvawe na rabotata {to mu e doverena. Vsu{nost ovaa e

takanare~eniot avans za nu`nite tro{oci, koi na nalogoprima~ot

treba odnapred da mu se obezbedat.

18 Adam P.Lazarevi}, ,,Obligaciono pravo poseben del,, Skopje- 1960 god., str.246

11

Ako nalogodavecot ne gi primil vrz sebe obvrskite {to nalogoprima~ot

gi zel vrz sebe vr{ej}i gi od svoe ime rabotite {to mu se dovereni, a

nalogoprima~ot gi izvr{i tie obvrski sprema doveritelite, vo toj slu~aj

nalogoprima~ot moè da bara od nalogodavecot tie izdatoci da mu gi isplati.

Ako ovoj toa ne go stori dobrovolno, svoite prava nalogoprima~ot moè da

gi ostvari so tu`ba preku sud.

Pokraj nadomestot na tro{ocite, nalogodavecot e dolèn da mu ja

nadomesti {tetata {to ja pretrpel ovoj bez svoja vina vo vr{eweto na

nalogot. [tetata se smeta za pojava koja go pridrùva ostvaruvaweto na

korisnite efekti, dobieni so izvr{uvaweto na dogovorot za nalog od strana na

nalogoprima~ot. Se razbira, ako ova {teta nastapila so vina na

nalogoprima~ot, toj nema pravo da bara nejzino nadomestuvawe. Pritoa,

tovarot na dokaùvawe deka pretrpel {teta i deka taa nastanala bez negova

vina, pa|a vrz nalogoprima~ot.

Spored srpskiot gra|anski zakonik obezbeduvaweto na

potrebnite materijalni sredstva za izvr{uvawe na pravnite raboti, t.e

obezbeduvawe na nadomest na tro{ocite koi se napraveni vo vrska

so doverenite pravni raboti, pokraj toa {to e vo nadle`nost na

nalogodavecot, nalogoprima~ot nikako ne e dolèn da mu obezbedi

svoi sredstva za da se zavr{i pravnata rabota19.

Vtorata obvrska na nalogadavecot e pla}awe nadomest za izvr{enata

rabota.

Ako dogovorot za nalog e tovaren, nalogoprima~ot ima pravo da bara

nalogodavecot da mu plati nadomest za izvr{enata rabota.

Ako ne e dogovoreno poinaku, nalogodavecot e dolèn da mu go isplati

na nalogoprima~ot nadomestot otkako nalogoprima~ot }e ja izvr{i

doverenata rabota. Spored toa so pravoto na isplata na nadomest na

nalogoprima~ot ne zavisi od toa kako natamu }e se odvivaat rabotite me|u

nalogodavecot i licata so koi nalogoprima~ot go povrzal vo izvr{uvaweto na

nalogot.

Ako nalogoprima~ot bez svoja vina samo delumno go izvr{il nalogot,

ima pravo na srazmeren del od nadomestot. No pra{awe e {to pretstavuva

srazmeren del od nadomestot, koga nalogoprima~ot bez svoja vina samo

19 Pravno pravilo ~l.1014 SGZ

12

delumno go izvr{il nalogot. No bidej}i nemoè da se opredeli kolkav del od

nalogot izvr{il nalogoprima~ot so dropka ili pak procentualno, pa

toga{ sekako nagradata }e se opredeli sprema stepenot na vloèniot

stru~en trud, odnosno uspehot {to e postignat vo izvr{uvaweto na nalogot.

Mo`no e odreduvaweto na visinata na nagradata da se prepu{ti i na

treto lice20.

Ako odnapred dogovreniot nadomest bi bil o~igleden nesrazmer so

napravenite uslugi, nalogodavecot moè da bara negovo namaluvawe.

Vo ovoj del doa|aat do izraz na~elata na spravedlivost i

ekvivalentnost. No poekstenzivnoto primenuvawe na ovie pravila, bi moèle

da imaat efekt vrz pravnata sigurnost, t.e bi dovele do sozdavawe na

nesigurnost i neizvesnost, dotolku sudskite organi bi dobile po{iroki

ovlastuvawa vo primena na ovie pravila.

Kon namaluvawe na dogovorniot nadomest treba sa se pristapi so

osobeno vnimanie i pretpazlivost, posebno dotolku se raboti za trgovski

dogovor.

Pritoa visinata na nadomestokot stranite ja utvrduvaat spogodbeno.

Ako toa ne e dogovoreno spogodbeno, nalogodavecot dolì nadomest vo

voobi~aena visina, a ako za toa ne postoi obi~aj, toga{ spravedliv

nadomest. Voobi~aenata viso~ina doa|a predvid dotolku za takvite pravni

raboti postojat delovni obi~ai. Me|utoa, dotolku vo taa oblast ne postojat

delovni obi~ai, toga{ viso~inata na nadomestot se utvrduva spored

spravedlivosta. Za toa {to e spravedliv nadomest, }e ja ocenuva sudot od

slu~aj do slu~aj, pri {to podrazbira objektivno utvrdeniot sreden pazaren

nadomest, odnosno nadomestot {to se dava za ist stepen na vloèna

stru~na rabota i za ista ili sli~na usluga. Utvrduvaweto na spravedliv

nadomest retko }e se pojavi vo praktikata, bidej}i ako se raboti za trgovski

dogovori na primer, ~esto za toa postojat delovni obi~ai, a i

nalogoprima~ite donesuvaat svoi tarifi i cenovnici koi gi primenuvaat vo

slu~aj na ispolnuvawe na primeni nalozi. Zaradi obezbeduvawe na

nadomestot i na tro{ocite, nalogoprima~ot ima pravo na zalog nad

podvi`nite predmeti na nalogodavecot {to gi dobil vrz osnova na nalogot,

kako i nad pari~nite iznosi {to gi naplatil za smetka na nalogodavecot. Ovaa

pravo na zalog nalogoprima~ot go ima se dodeka gi ima vo svoe vladenie

20 Bogdan Loza , ,,Obligaciono pravo poseben del , Saraevo -1961god ., str.220

13

predmetite, se dodeka raspolaga so pari~nite iznosi {to gi naplatil za smetka

na nalogodavecot. Ako tie okolnosti ne postojat, odnosno go izgubi

vladenieto ili pak gi isplati pari~nite iznosi, nalogoprima~ot go gubi i pravoto

na zalog vrz tie sredstva. Realiziraweto na svoeto pravo na zalog,

nalogoprima~ot moè da go izvr{i vrz osnova na Zakonot za zalog na

podvi`ni predmeti i prava. Vrz osnova na vakvoto zalo`no pravo,

nalogoprima~ot ne e ovlasten da go obezbedii da go naplati nekoe drugo

pobaruvawe od nalogodavecot , tuku samo ona {to nastanalo od konkretniot

dogovor za nalog.

1.6. PRESTANUVAWE NA NALOGOT

Traeweto na dogovorot i negovoto prestanuvawe se vrzani za izvesni

objektivni ili vistinski i subjektivni ili li~ni okolnosti i fakti.

Soglasno ~len 821 od ZOO eden on na~inite na prestanuvawe e

otkaùvawe od dogovorot. Imeno treba da se razlikuva prestanuvawe na

nalogot so otkaùvawe od dogovorot od prestanuvawe na nalogot so otkaz

na dogovorot. Nalogodavecot go raskinuva dogovorot so otkaùvawe od

dogovorot, dodeka nalogoprima~ot go raskinuva dogovorot so otkaz na

dogovorot21 .

So odredbite od ~l. 821, predvideno e pravo na nalogodavecot da se

otkaè od dogovorot vo sekoe vreme, bez da gi navede pri~inite za toa. No,

toj e dolèn vo takov slu~aj da mu isplati na nalogoprima~ot soodveten del

od nadomestot i da mu ja nadomesti {etata {to ja pretrpel so otkaùvawe od

dogovorot, ako za otkaùvaweto nemalo osnovani pri~ini.

Ako nalogodavecot se otkaè od dogovorot poradi toa {to

nalogoprima~ot ne go izvr{il nalogot kako {to treba, odnosno ne se

pridrùval kon upatstvata {to mu se dadeni na nalogodavecot, vo toj slu~aj

nalogoprima~ot nema pravo na nadomestuvawe na {tetata i na soodveten

del od nagradata, no sepak ima pravo na nadomest na potrebnite, nu`nite i

korisnite tro{oci.

Soglasno ~len 822, nalogoprima~ot moè da se otkaè od nalogot

koga saka samo ne vo nevreme. So ovaa odredna od ZOO, otkaùvaweto

21 Vo srpskata terminologija za otkaùvawe od dogovorot se primenuva terminot ,,odustanak od ugovora,, a za terminot otkaz na dogovorot, se upotrebuva terminot ,,otkaz ugovora,,.

14

treba da se prifati kako otkaùvawe na dogovorot za nalog od strana na

nalogoprima~ot. Nevreme mislam deka bi moèlo da se smeta toga{ koga

postojat site izgledi so sodejstvo na nalogoprima~ot da se sklu~i povolna

pravna rabota za nalogodavecot, me|utoa so otkaùvawe na

nalogoprima~ot, sklu~uvaweto na takvata pravna rabota e osueteno, pa

nalogodavecot moè poradi toa pretrpi i {teta.

Nalogoprima~ot e dolèn da mu ja nadomesti na nalogodavecot

{tetata {to ja pretpel ovoj poradi otkaùvawe na nalogot vo nevreme, osven

ako za otkazot postoele osnovani pri~ini. Osnovanosta na pri~inite treba da

ja dokaè nalogoprima~ot. Nalogodavecot pak mora da dokaè deka nalogot

od strana na nalogoprima~ot e otkaàn vo nevreme, kako i {tetata {to

poradi toa ja pretrpel. Dotolku pak nalogoprima~ot dokaè deka za

otkaùvawe za nalogot postoele osnovani pri~ini, vo toj slu~aj toj ne e

dolèn na nalogodavecot da mu ja nadomesti {etata.

Nalogoprima~ot e dolèn po otkazot da gi prodolì rabotite {to ne

trpat odlagawe, dodeka nalogodavecot ne }e bide vo mo`nost da ja prezeme

griàta za niv. Za prezemenite dejstva i storenite tro{oci vo ovoj period

koga se prezemaat rabotite {to ne trpat odlagawe, nalogoprima~ot ima

pravo na nadomest na tro{ocite i na nadomest za vloèniot trud, nezavisno

od toa dali vloèniot trud dovel do korisni rezultati.

Za otkazot kako na~in na prestanuvawe na dogovorot za nalog, stav

zavzema i srpskoto zakonodavstvo22.

Drug na~in na prestanuvawe na dogovorot za nalog e smrt na

fizi~koto lice i prestanuvawe na pravnoto lice.

Nalogot prestanuva so smrtta na nalogoprima~ot. Ovoj prestan na

dogovorot za nalog e validen samo ako e taka dogovoreno ili ako

nalogoprima~ot go primil nalogot so ogled na svoite li~ni odnosi so

nalogodavecot. Naslednicite na nalogoprima~ot se dol`ni za negovata smrt

da go izvestat {to pobrgu nalogodavecot i da prevzemat {to e potrbno za

za{tita na negovite interesi, dodeka ne }e bide vo sostojba samiot da ja

prezeme griàta za niv.

Vo slu~aj ako nalogodavecot ili nalogoprima~ot e nekoe pravno lice,

nalogot prestanuva koga toa lice }e prestane da postoi. Pod prestanok na

pravnoto lice treba da se podrazbere situacijata koga nalogodavecot ili

22 Pravno pravilo 1021 OGZ, 623 SGZ ~len 409 OIZ, ~len 92 Zakon za parni~na postapka.

15

nalogoprima~ot koj e pravno lice, prestanuva da postoi poradi ste~aj ili

likvidacija. Me|utoa dotolku se raboti za statusni promeni kaj pravnoto lice,

na primer soedinuvawe, prisoedinuvawe ili razdeluvawe vo pove}e pravni

lica, nalogot ne bi trebalo da prestane. Vo ovoj slu~aj nalogot prodolùva so

ona pravno lice koe gi prezelo pravata i obvrskite na pravnoto lice {to

prestanalo da postoi poradi statusni promeni.

Tret na~in na prestanuvawe na dogovorot za nalog e ste~aj i li{uvawe

na delovnata sposobnost23 .

Nalogot prestanuva koga nalogodavacot ili nalogoprima~ot }e padne

pod ste~aj. Vo ovoj slu~aj nalogodavcite ili nalogoprima~ite se pravni lica,

ako tie se fizi~ki lica toa ne moè da deluva na negovata sposobnost da bide

nalogodavec ili nalogoprima~.

Napolnoto ili delumnoto li{uvawe od delovna sposobnost, se odnesuva

na fizi~kite lica. Ovdeka treba da se tolkuva potesno, zatoa {to nema

opravduvawe nalogot da prestane ako nalogodavecot ja izgubi potpolno ili

delumno delovnata sposobnost, zatoa {to promeni na nalogot i upatstva za

izvr{uvawe na nalogot moè da dava negoviot zakonski zastapnik, odnosno

staratelot. Do prestanok na dogovorot za nalog sekoga{ }e dojde poradi

napolno ili delumno li{uvawe na delovnata sposobnost na nalogoprima~ot.

Zakonskoto regilurawe na dogovorot za nalog go ureduva i momentot

na prestanuvawe na nalogot. Vo toj slu~aj koga nalogodavecot se otkaàl od

dogovorot kako i koga umrel ili padnal pod ste~aj, ili napolno ili delumno ja

izgubil delovnata sposobnost, nalogot prestanuva vo memontot koga

nalogoprima~ot doznal za nastanot poradi koj prestanuva nalogot. Spored

toa dotolku se raboti za zastapuvawe, pravnite dela {to gi prezel

nalogoprima~ot vo ime i za smetka na nalogodavecot, imaat pravno dejstvo

dotolku bile prezemeni pred nalogoprima~ot da doznae za nastanot poradi

koj prestanal dogovorot.

Koga na nalogoprima~ot mu e izdadeno pismeno polnomo{no, dolèn

e da go vrati po prestanuvaweto na nalogot. Polnomo{noto vo ovoj slu~aj

prestanuva i bez ogled na okolnosta {to nalogoprima~ot nema komu da mu

go vrati dotolku na primer nalogodavacot umrel i nema svoi naslednici.

No vo zakonot postoi i eden isklu~ok vo odnos na prestanuvaweto na

nalogot. Vo slu~aj koga nalogot e daden za da moè nalogoprima~ot da

23 ^len 824 od ZOO.

16

postigne ispolnuvawe na nekoe svoe pobaruvawe od nalogodavecot,

nalogodavecot ne moè da se otkaè od dogovorot i nalogot ne prestanuva

ni so smrtta ni so ste~aj ni koga eden od niv ke bide delumno ili celosno

li{en od delovna sposobnost.

So ova se {titat interesite na nalogoprima~ot vo slu~aj koga so

konkretniot dogovor za nalog treba da se razre{at nekoi od porano

postoe~ki odnosi me|u nalogodavecot i nalogoprima~ot.

Na primer ako nalogoprima~ot mu dolì opredelena suma na pari na

nalogodavecot, pa dade nalog da naplati nekoe pobaruvawe od treto lice koe

mu dolì na nalogoprima~ot, vo takov slu~aj nalogoprima~ot ne moè da se

otkaè od dogovorot, a isto taka i nalogot ne prestanuva ni so smrtta, ni so

ste~ajot na nalogodavecot i na nalogoprima~ot, ni koga eden od niv }e bide

napolno ili delumno li{en od delovna sposobnost. Vo takov slu~aj nalogot }e

go ima svoeto pravno dejstvo se dodeka ne se ostvari negovata sodrìna.

1.7. DOGOVOR ZA NALOG SPORED ZAKON ZA PARNI^NA POSTAPKA

Objasnuvajki gi prethodno karakteristikite na dogovorot za nalog

sodràni vo Zakonot za obligacionite odnosi, naredno {to sleduva e negovata

analiza od aspekt na Zakonot za parni~nata postapka.

Vo ZPP nema decidno ureduvawe na dogovorot za nalog. No, zatoa

pak moème da zabeleìme deka dogovorot za polnomo{no e eden vid na

dogovor za nalog.

Moeto gledi{te za ovoj vid na dogovor }e bide analizirano na istiot

na~in kako {to be{e analiziran dogovorot za nalog i pritoa }e ukaàm na

sli~nostite i razlikite {to postojat pome|u niv.

Vo glava petta od ZPP se uredeni polnomo{nicite i toa od ~l.80-92.

17

2. POIM NA DOGOVOROT ZA POLNOMO[NO

Dogovorot za polnomo{no spa|a vo redot na onie dogovori, spored koi

ednata dogovorna strana i stava na raspolagawe na drugata svoi uslugi i

svoja rabotna sila24.

Drugo definirawe na ovoj dogovor: ,, Dogovorot za polnomo{no e takov

dogovor so koj eden sodogovara~ ovlastuva drug sodogovara~ vo negovo

ime i za negova smetka da izvr{i odredena pravna rabota, odnosno pove}e

odredeni pravni raboti, a ovoj se zadolùva deka }e go izvr{i toa so

nadomest ili bez nadomest”25.

Sli~na definicija na poimot na dogovor za polnomo{no e dadena i vo

pravilata na stariot Srpski gra|anski zakonik,~ij ~len 609 glasi: ,,Dogovorot

za polnomo{no e takov dogovor, so koj se dobiva vlast na od ime na drug i

za drug ne{to da polnova`no da se stori”. Spored toa, kaj ovoj dogovor e

bitno toa deka so nego ednata strana se ovlastuva a istovremeno i

zadolùva, ne{to da stori ili prezeme od ime i za smetka na drugata strana.

Postoeweto na ovie dva elementi da se izrazuvaat i da postojat istovremeno,

zatoa {to ako bi se pojavil samo eden od niv toga{ ne bi imale polnomo{no

vo vistinska t.e gra|ansko pravna smisla na zborot.

Onaa {to prethodno go spomenavme za dogovorot za nalog t.e

negovata sli~nost i razlika so dogovorot za delo, vaì i za dogovorot za

polnomo{no.

2.1. KARAKTERISTIKI NA DOGOVOROT ZA POLNOMO[NO

Pokraj negovite vnatre{ni ili poimni odliki, dogovorot za polnomo{no

ima i drugi svoi posebni ili karakteristi~ni osobini koi se sli~ni ako ne i isti na

dogovorot za nalog spored ZOO.

Prvo, dogovorot za polnomo{no e na~elno eden dogovor bez

nadomestuvawe t.e besplaten ili dobrotelski dogovor, zatoa {to

opolnomo{tenoto lice ili polnomo{niot po pravilo ako ne e dogovoreno ne{to

24Adam P. Lazarevi}, ,,Obligaciono pravo poseben del”, Skopje -1960, str.22725 Bogdan Loza, ,,Obligaciono pravo poseben del”, Saraevo- 1961, str.197

18

drugo, nema pravo od drugoto lice da bara nagrada za uslugite {to gi pravi,

spored polnomo{noto {to mu e izdadeno. No, taa okolnost ne e bitna iako

inaku e redovna, bidejki takva nagrada mo`e da se dogovori, i vo toj slu~aj

dogovorot za polnomo{no stanuva dvostran (sinalagmati~en) dogovor.

Spored Zakonot za advokatura, vo zastapuvaweto i vo odbranata na

strankite advokatot ima pravo na nagrada za svojata rabota, kako i pravo na

nadomestuvawe na tro{ocite vo vrska so zavr{enata rabota26. Zna~i ovdeka

ja gledame sli~nosta spored ureduvaweto na ZOO ~l.805 st.1, 2 i 3.

Vtoro: Polnomo{noto e eden konsenzualen i neformalen dogovor, pa

za negovoto polnova`no nastanuvawe po pravilo e dovolna i obi~na

soglasnost na voljite na soodvetnite lica, izjavena na eden voobi~aen na~in

na koj se sklu~uvaat i drugite vidovi na dogovori27. No samata priroda i

funcija na polnomo{noto obi~no bara i posebna, t.e pismena forma, kako {to

vsu{nost naj~esto i stanuva.

Treto: Posebna odlika na ponomo{noto e toa {to pri negovoto

sklu~uvawe osobeno ja zema predvid i li~nosta na samite dogovorni strani,

kako nivni soodvetni i stru~ni svojstva. Zna~i stanuva zbor za (intuitu personae)

t.e eden odnos na doverba pome|u zainteresiranite lica.

2.2. DOGOVORNI STRANI

Za polnova`no sklu~uvawe i nastanuvawe na dogovorot za

polnomo{no kako i sekoj dogovor, nu`ni se najmalku dve lica od koi ednoto

mu dava odredeno pravno ovlastuvawe, a drugoto pak toa ovlastuvawe go

prima i se obvrzuva na odreden na~in da go izvr{i.

Liceto {to na drug mu izdava polnomo{no se vika vlastodavac, a

liceto na koe mu se izdava polnomo{noto se vika polnomo{nik.

Samoto pak, ona ovlastuvawe {to mu se izdava na polnomo{nikot, vo

vid na eden pismen akt, se vika polnomo{no.

Vo francuskata pravna teorija osobeno se uka`uva na potrebata na

razlikuvawe na poimot vlastodavac (le mandant) od poimot nalogodavac ili

26 Zakon za advokatura, Zakon e objaven vo Slu`ben vesnik na RM br. 80/92 od 22 dekemvri 1992 god27 Prof. B.Blagoevi}, cit.delo: ,,Gragansko-pravni obligacioni dogovori,, str.141

19

komitent (le comettant), bidej}i nekoj moè vo odnos na izvesno lice da bide

vlastodavac a istovremeno da ne bide i nalogodavac i obratno.

Ovaa razlika poteknuva od samiot akt na vrz koj se zasnova toj odnos

vo edniot i vo drugiot slu~aj. Imeno, vlastodavacot e lice {to mu dava

ovlastuvawe na edno drugo lice (polnomo{nik), od negovo ime i za negova

smetka da izvr{i edna ili pove}e pravni raboti.

Osnovot na toj odnos e zna~i dogovor za polnomo{no (neposredno

polnomo{no). Me|utoa nalogodavac ili komitetnt moè da go nare~eme

sekoe lice {to mu ja doveruva na nekoe drugo lice griàta za negovite raboti

ili so drugi zborovi, za{titata na negovite interesi.

Poimot nalogodavac zna~i, ne e samo razli~en tuku i po{irok od poimot

vlastodavac. Spored toa razli~no i se re{ava pra{aweto za gra|

anskopravnata, odnosno imotnopravnata odgovornost, t.e odgovornosta za

nadomestuvawe na {tetata, vo edniot i vo drugiot slu~aj. Osobeno koga

pritoa }e se postavi i pra{aweto za pre~ekoruvawe na dadenoto

ovlastuvawe, spored zakonot ili dogovorot.28

2.3. DELOVNA SPOSOBNOST NA STRANKITE

Spored pravilata na gra|anskoto pravo {to se odnesuva za sklu~uvawe

na dogovorot za polnomo{no, postoi izvesna razlika pome|u delovnata

sposobnost na vlastodavacot i delovnata sposobnost na polnomo{nikot.

Taka, vlastodavacot po pravilo mora da ima op{ta ili polna delovna

sposobnost t.e sposobnost {to redovno se bara za polnova`no sklu~uvawe

na dogovori i za samostojno primawe na pravni obvrski voop{to. Imeno, ako

liceto {to vo daden slu~aj se pojavuva kako vlastodavac, e sposobno samoto

da izvr{i i prezeme nekoja pravna rabota, toga{ toa isto taka }e bide

sposobno da go ovlasti nekoe drugo lice za izvr{uvawe na taa rabota i

obratno.

Za delovnata sposobnost na polnomo{nikot vaì edno sprotivno

pravilo. Imeno, opolnomo{tenikot kako takov moè polnova`no da gi

prevzeme i onie pravni dejstvija odnosno pravni raboti za ~ije sklu~uvawe

inaku, t.e vo slu~aj koga bi gi prevzemal od svoe li~no ime i za svoja

28 Pravno spisanie,, Revue trimestrielle de Droit civil,, 1952 god., br.3 str.219

20

smetka, ne bi bil delovno sposoben. Vo ova smisla postoi isklu~itelno

pravno pravilo koe glasi: ,,Tokmu vo onoj slu~aj ako polnomo{nikot za sebe

ne bil sposoben da gi svr{i onie raboti, sepak so polnomo{no od

vlastodavacot go vrzuvaat i tretiot”. 29

Soglasno zakonot za parni~na postapka procesno sposobnite stranki

moàt procesnite dejstvija da gi prevzemaat vo postapkata li~no ili preku

polnomo{nik. Polnomo{nikot e lice koe od ime i za smetka na strankata vo

granicite na ovlastuvawata prevzema procesni dejstvija so pravno dejstvo

kako da gi prevzelo pravnata stranka.

Iako zela polnomo{nik strankata sepak moè da dojde pred sudot i da

dava izjavi pokraj svojot polnomo{nik. Zakonskiot zastapnik na strankata

moè da angaìra polomo{nik. Isto taka i zastapnik na pravno lice moè da

angaìra polnomo{nik. Strankata ima pravo da opredeli vo parnicata da ja

zastapuva polnomo{nik no taa ne e dol`na da ima polnomo{nik.

Polnomo{nik vo parnica moè da opredeli samo parni~no sposobna

stranka. Strankata ne mora da ima celosna parni~na sposobnost, no mora

da e parni~no sposobna za odnosnata parnica vo koja opredeluva

polnomo{nik. Nasproti toa, pak polnomo{nikot mora da ima celosna

parni~na sposobnost.

Soglasno ~len 81 od ZPP polnomo{nik na strankata moè da bide: advokat,

lice diplomiran pravnik koe so strankata e vo e praven odnos i rodnina po krv

vo prava linija, brat, sestra ili bra~en drugar dokolku e potpolno delovno

sposoben.

So zastapuvawe na strankite vo parni~na postapka moè da se

zaminavaat profesionalno samo advokati. Licata koi ne se advokati a se

zaminavaat so zastapuvawe, se nadripisari. Nadripisarstvoto ne e dozvoleno.

Sudot po slu`bena dol`nost vnimava dali liceto koe se javuva kako

polnomo{nik vo opredelna parnica, moè da bide polnomo{nik, vo smisla na

odredbite od ~l.81 od ZPP.

Ako se konstatira deka kako polnomo{nik se javuva lice sprotivno od

navedenite, sudot donesuva re{enie so koe na toa lice mu se onevozmozuva

natamo{no zastapuvawe i za toa }e ja izvesti strankata.

29 Ovaa pravno pravilo e predvideno vo ~len 621 na SGZ 1929 godina

21

Jugoslovenskiot procesen sistem go napu{ti stojali{teto za

zadolìtelno zastapuvawe na strankata od strana na profesionalen

polnomo{nik t.n. (advokatenzwank). Toa ja opravduva potrebata za ukinuvawe

na monopolskata polo`ba na odredeni profesionalci (po pravilo advokati), koi

imaat zagarantirani prihodi i klienti.

Zatoa potrebata da se spre~i diskriminacija na onie koi nemaat

mo`nost da platat nagrada na onie zastapnici ne moàt ramnopravno da

u~estvuvaat vo parnicata protiv onie koi se vo mo`nost toa da go napravat.

Iako zastapuvaweto po pravilo ne doveduva do odredeni stru~ni kvalifikacii

na polnomo{nikot nema somnevawe deka kvalifikacijata na polnomo{nikot

pretstavuva zna~ajna prednost za strankata koja ima takov polnomo{nik.

Mo`nosta da polnomo{nikot so svojata stru~na podgotvenost da i

pomogne na strankata e osnovna pri~ina da se angaìra polnomo{nik, iako

ne terba da se zanemari ni faktot strankata sama da ja vodi parnicata.

Dali strankata }e zeme vo parnicata polnomo{nik, ili ne toa e rabota

na nejzinata volja, a koga na toa ke se re{i taa e dol`na da go legitimira

polnomo{nikot na propisen na~in. Toa strankata go vr{i so izdavawe na

polnomo{no.

Strankata go izdava polnomo{noto pismeno ili usno na zapisnik kaj sudot30.

Strankata koja e nepismena ili ne e vo sostojba da se potpi{e na pismenoto

polnomo{no namesto potpis }e stavi otpe~atok od pokazalec. Ako pak se

izdava polnomo{no na lice koe ne e advokat potrebno e prisustvo na dvajca

svedoci koi se dol`ni na polnomo{noto da stavat svoj potpis.

Vo samoto polnomo{no {to pretstavuva eden vid na dogovor na nalog

strankata gi opredeluva ovlastuvawata {to mu se prenesuvaat na

polnomo{nikot. Samoto polnomo{no ima dejstvo pome|u strankata i

polnomo{nikot od momentot koga e izdadeno. Sprema sudot pak ima

dejstvo od momentot koga mu e dostaveno (pismeno) odnosno soop{teno

(usno na zapisnik polnomo{no). Sprema sprotivnata stranka pak ima dejstvo

od koga toa e soop{teno. Dejstvoto koe go ima polnomo{noto pome|u

strankata i polnomo{nikot e dodeka toa ne prestane.

30 ^len 88 od Zakon za parni~na postapka

22

2.4. VIDOVI NA POLNOMO[TVA

Ustanovata na dogovornoto zastapni{tvo, odnosno polnomo{noto

ima deneska vo pravniot promet golemo zna~ewe i prakti~no se pojavuva

vo razli~ni vidovi. Inaku op{to zemeno polnomo{nata izdadeni spored

propisite i pravilata na gra|anskoto pravo se razlikuvaat i se delat na:

- op{ti ili generalni i

- posebni ili specijalni.

Ovaa razlikuvawe se vr{i spored obemot i prirodata ili vidot na

pravnite dejstvija i raboti zaradi ~ie prezemawe se izdava odredeno

polnomo{no. Taka na primer strankata moè da go ovlasti polnomo{nikot od

nejzino ime da sklu~i eden ili pove}e odredeni dogovori ili da gi sklu~uva

site dogovoriod eden ili poveke vidovi31.

Koga se izdava generalno polnomo{no, strankata (vlastodavecot)

ovlastuvawata {to mu gi izdava na svojot polnomo{nik, ne go ograni~uva na

izvesni pravni raboti, tuku nego go ovlastil na polnova`no zastapuvawe vo

site pravni raboti {to bi se odnesuvale do pravata i interesite na

vlastodavacot. Vo toj slu~aj, polnomo{nikot }e se rakovodi samo so ogled na

za{titata na interesite na vlastodavecot i }e se griì pri vr{eweto na

ovlastuvaweto {to mu e dadeno da ne prevzeme i da ne stori ni{to {to bi

moèlo da im bide od {teta na tie interesi.

,,Na toj {to ne mu se nazna~eni nikakvi granici na polnomo{noto, toj

mora spored svojot razum, znewe i sovesta da se upravuva”32 .

Postojat izvesni pravni raboti koi polnomo{nikot, po sila na

polnomo{noto {to mu e izdadeno, ne moè da gi prezeme, ako tie vo toa

polnomo{no ne se posebno navedeni i spomenati. Primenata na vakvite

pravni pravila vo praktikata e dosta ~esta. Taka na primer spored edno

mislewe: ,,polnomo{nikot koj ima ovlastuvawe da mu prodade odreden imot

na vlastodavacot ne moè toj imot i da go zadolì,,.

2.5. SPECIJALNO POLNOMO[NO

Specijalno polnomo{no e onaa polnomo{no koe glasi samo na edno

odredeno pravno dejstvie ili pravna rabota, koja polnomo{nikot treba da ja

31Izvor: Opsti uzansi za promet so stoka, uzansa br.37 32Izvor: Pravno pravilo 612 na SGZ, 1912 godina.

23

izvr{i od ime i za smetka na svojot vlastodavac. Za edno polnomo{no da

moè da se smeta za specijalno, posebno, mora i vo samiot zakon da bide

predvideno kako takvo. A vo nedostig na takvo poseben praven propis,

odnosno pravilo, polnomo{nikot }e se smeta za dovolno ovlasten i

legitimiran, ako od vlastodavacot mu bilo izdadeno samo op{to polnomo{no.

Pravnite dejstvija i raboti za koi spored pravilata na gra|anskoto pravo e

nu`no ovlastuvawe vo vid na posebno polnomo{no e na primer otu|uvaweto

(jus abutendi). Takvo pravilo e predvideno na primer i vo Srpskiot gra|anski

zakonik i toa vo celost glasi vaka:

,,Nekoj od ime na drug da primi ili da go otfrli nasledstvoto; da sklu~i

orta~ki dogovor; ili da stori podarok; ili da izbere sudija za poramnuvawe; ili

da otstapi nekoe pravo koe ne moè da se naplati; se bara polnomo{no koe

glasi samo na tie raboti,,”33.

Zna~i sekoja od pravnite raboti koi se imenuvani vo ovaa pravno pravilo bi

morale da bidat nazna~eni vo edno posebno polnomo{no t.e vo eden

oddelen pismen akt. Od ova moè da se zaklu~i deka specijalnoto

polnomo{no }e bide nu`no osobeno vo slu~aj koga treba da se izvr{i nekoj

praven akt odnosno pravna rabota od oblasta na li~nite prava i odnosi na

vlastodavacot, a pred se od oblasta na semejnoto i naslednoto pravo.

2.6. PARNI^NO POLNOMO[NO

Spored poznatite pravni pravila na gra|anskoto pravo, za vodewe

parnica odnosno za prevzemawe nu`ni parni~ni dejsvija vo gra|anskata

parni~na postapka, dovolno e generalno ili op{to polnomo{no, vo koe

soodvetno ovlastuvawe t.e ovlastuvawe za vodewe na parnica voop{to,

izri~no e spomenato.

Spored ZPP za toa e potrebno edno posebno polnomo{no koe vo

naukata na gra|anskoto procesno pravo e poznato pod imeto na

takanare~eno polnomo{no za vodewe parnica ili parni~no polnomo{no. Vo

ovaa polnomo{no mora imeno poblisku i poto~no da bide ozna~en pravniot

spor, odnosno parnicata, za koja se odnesuva izdadenoto polnomo{no.

33 Izvor: Srpski graganski zakonik, Pravno pravilo 614

24

Obemot na izdadenoto polnomo{no za vodewe izvesna parnica go

odreduva samata zainteresirana parni~na stranka. Strankata moè da go

ovlasti polnomo{nikot da prevzeme samo odredeni dejstvija ili da gi prezima

site dejstvija vo dadenata postapka. [to zna~i deka i parni~noto

polnomo{tvo isto taka moè da bide op{to i specijalno.

Koi ovlastuvawa }e gi ima polnomo{nikot spored parni~noto

polnomo{no, zavisi od toa dali e toj advokat ili ne e advokat. Vrz osnova na

parni~noto polnomo{tvo izdadeno na advokat, polnomo{nikot e ovlasten da

prevzema dejstvija ne samo vo parnicata tuku i nadvor od nea. Vo parnicata

advokatot so parni~no polnomo{tvo gi vr{i site procesni dejstvija osven onie

{to mora strankata li~no da gi prevzeme.

Vo ovaa smisla ZPP se navedeni pova`ni procesni dejstvija {to moè da

gi prevzeme polnomo{nikot: advokatot moè da podnese tu`ba, da ja

povle~e tu`bata, da se odre~e od tu`benoto barawe, da sklu~i

poramnuvawe, da izjavi praven lek i da se odre~e, odnosno da se otkaè od

nego kako i da bara izdavawe na privremeni merki za obezbeduvawe.

Nadvor od parnicata advokatot so parni~noto polnomo{no e ovlasten da

stava barawe za izvr{uvawe ili obezbeduvawe i da prezema potrebni

dejstvija vo postapkata po povod takvoto barawe i od protivnata stranka da

gi primi dosudenite tro{oci, da podnese predlog za povtoruvawe na postapka

ako od pravosilnosta na odlukata ne izminale {est meseci a dokolku ovaa

vreme isteklo potrebno mu e drugo polnomo{no, da go ovlasti svojot

advokatski pripravnik da go zamenuva pred prvostepeniot sud vo imotnite

sporovi na pravni lica ~ija vrednost ne nadminuva 1 000 000 denari.

Ako strankata vo polnomo{noto ne gi opredelila ovlastuvawata na

polnomo{nikot, polnomo{nikot koj ne e advokat vrz osnova na takvoto

polnomo{tvo moè da gi vr{i site dejstvija vo postapkata, no sekoga{ mu e

potrebno izri~no ovlastuvawe za: povlekuvawe na tu`ba, za priznavawe ili

za odrekuvawe od tu`beno barawe, za sklu~uvawe na poramnuvawe, za

odrekuvawe ili otkaùvawe od praven lek i za prenesuvawe na polnomo{noto

vrz drugo lice, kako i za podnesuvawe na vondredni pravni lekovi.

Od ovoj ~len moè da se vide deka izvr{uvaweto na polnomo{noto moè da

se doveri na drugo lice {to e vo soglasnost i so ~len 809 od ZOO (zamena).

[to se odnesuva na dejstvijata {to gi prezema polnomo{nikot, ako tie se

dadeni vo ramkite na ovlastuvawata, imaat pravno dejstvo kako da gi

25

prezela samata stranka. Strankata ne moè pravnata va`nost na dejstvijata

{to gi prezema polnomo{nikot da gi uslovi so svoe dopolnitelno odobrenie.

Isto taka ako polnomo{nikot prezel procesni dejstvija vo ramkite na

ovlastuvawata dadeni pismeno, no ne i vo soglasnost so internite

ograni~uvawa {to gi napravila, strankata nemoè ovie dejstvija da gi pobiva

so praven lek, zatoa {to tie sprema sudot i protivnikot se nejzini dejstvija, a

moè protiv polnomo{nikot da istakne barawe za nadomest na {teta, {to ja

pretrpela zatoa {to polnomo{nikot prezel dejstvija nadvor od internite

ograni~uvawa {to taa gi opredelila.

2.7. ODGOVORNOST NA POLNOMO[NIKOT

Vo odnos na odgovornosta na polnomo{nikot, toj ne i odgovara na

strankata za neuspehot vo parnicata. Toj na strankata i e odgovoren samo za

{tetata {to ja predizvikal so svojata rabota. Na primer polnomo{nikot prezel

procesno dejstvie, za koe navistina imal pismeno ovlastuvawe, no strankata

sepak interno go ograni~ila toa dejstvie da ne go prezema.

Iako polnomo{nikot ne e stranka vo parnicata, nemu ni{to ne moè da

mu bide dosudeno vo glavnata rabota. No, sudot moè da odlu~i

polnomo{nikot da gi nadomesti na sprotivnata stranka tro{ocite {to taa gi

pretrpela po negova vina. Isto taka sudot moè da go kazni polnomo{nikot

poradi naru{uvawe na redot ili poradi zloupotreba na procesnite

ovlastuvawa.

Polnomo{nikot ima pravo na nadomest na tro{ocite {to gi imal vr{ejki

go zastapuvaweto. Advokatot ima i pravo na nagrada spored advokatskata

tarifa, {to isto taka vleguva vo pari~nite tro{oci.

Ne e zabraneto strankata i advokatot da dogovaraat nagrada

proporcionalno na uspehot vo parnicata.

Spored ~l.1 st. 2 od Tarifata za nagrada i nadomest na tro{ocite za

rabota na advokatite-advokatot i strankata moàt slobodno da gi dogovaraat

nagradata i tro{ocite i na~inot i sredstvoto na pla}aweto.

2.7. DRUGI VIDOVI NA POLNOMO[TVA

26

Makedonskoto zakonodavstvo e decidno vo odnos na vidovite na

polnomo{nata koi {to moàt da se izdadat.

No sporedbeno so Jugoslovenskoto zakonodavstvo moè da se vidi

deka toa poznava pove}e vidovi na polnomo{tva. Taka na primer pokraj

generalnoto, specijalnoto i parni~noto polnomo{no Jugoslovenskoto

zakonodavstvo gi poznava u{te i trgovskoto polno{no, meni~noto

polnomo{no i polnomo{no spored vrabotuvaweto.34

2.8. PRESTANUVAWE NA POLNOMO[NOTO

Polnomo{noto kako eden vid na dogovor za nalog prestanuva na

nekolku na~ini. Eden od tie na~ini e otpovikuvaweto odnosno otkaùvaweto

na polnomo{no.

Otkaùvaweto na polnomo{noto vo praktikata ima dve posebni

zna~ewa i smisla: ednoto zna~ewe imeno mu e po{iroko, a drugoto

potesno. Vo pravata ili po{irokata smisla otkazot vistinski i poimno go opfa}a

i otpovikuvaweto i otkaùvaweto, t.e toj se odnesuva do prestanuvaweto na

polnomo{noto po inicijativa ili na predlog na dvete dogovorni strani, t.e kako

po predlog na polnomo{nikot taka i po predlog ili barawe na strankata.

Spored drugoto ili potesnoto zna~ewe i smisla, otkazot zna~i

prestanuvawe na polnomo{noto samo po èlba i predlog na polnomo{nikot.

Ova istovremeno e i vistinskata ili zakonskata smisla na

zborot ,,otkaùvawe,,.

Zakonot za parni~na postapka jasno se razlikuva i se deli od

otpovikuvaweto od otkazot.

Otpovikuvaweto se odnesuva samo na strankata (vlastodava~ot), a

otkazot pak samo na prani~niot polnomo{nik. Toj propis glasi: ,,Strankata

moè vo sekoe vreme da go otpovika polnomo{noto, a polnomo{nikot moè

vo sekoe vreme da go otkaè,,. Otpovikuvaweto odnosno otkazot na

polnomo{noto vaì na sprotivnata stranka od momentot koga mu e

34 Adam P.Lazarevi}, ,,Obligaciono pravo Poseben del”-Skopje, 1960 god., od str.238,239,240

27

soop{teno na sudot pred koj se vodi postapkata, pismeno ili usno na

zapisnik35 .

Po otkazuvaweto na polnomo{noto, polnomo{nikot e dolèn u{te 1

mesec da gi vr{i dejstvata za liceto koe mu go izdava polnomo{noto, ako e

potrebno od nego da otstrani nekakva {teta {to vo toa vreme bi moèla da

nastane.

Polnomo{noto izdadeno vo parnica moè da prestane od nekolku

pri~ini: poradi postignuvaweto na celta za koja bilo izdadeno, poradi smrt,

prestanok na delovnata sposobnost, prestanok na parni~nata sposobnost i

sl.

Pritoa dali nekoja od navedenite okolnosti }e ima i kakvo vlijanie }e ima vrz

polnomo{noto zavisi u{te i od na ~ija strana tie okolnosti se slu~uvaat. Ako

polnomo{noto e izdadeno za izvr{uvawe na edno dejstvie, toa prestanuva

koga procesnoto dejstvie e izvr{eno. Parni~noto polnomo{no izdadeno na

lice koe ne e advokat, pak, prestanuva so dovr{uvaweto na parnicata. No so

dovr{uvaweto na parnicata ne prestanuva polnomo{noto izdadeno na

advokat, zatoa {to kaj ova polnomo{no advokatot ima izvesni ovlastuvawa i

nadvor t.e po dovr{uvaweto na parnicata.

Smrtta, prestanokot na delovna sposobnost i prestanokot na parni~na

sposobnost na polnom{nikot doveduvaat do prestanok na polnomo{noto vo

sekoj slu~aj. Tie na strankata vlijaat razli~no vrz polnomo{noto. Ako

polnomo{noto e izdadeno vo parnica za strogo li~ni, neprenoslivi prava, ovie

okolnosti vo sekoj slu~aj doveduvaat do prestanok na polnomo{noto. Koga

polnomo{noto e izdadeno vo parnica za prenoslivi prava dejstvoto na

navedenite okolnosti zavisi od svojstvoto na polnomo{nikot: ako

polnomo{nikot ne e advokat, prestanuvaat ovlastuvawata dadeni za

dejstvijata za koi tie ovlastuvawa mora da bidat dadeni izre~no. Koga

polnomo{noto vo vakva parnica e izdadeno na advokat, toa ne prestanuva.

Bidej}i e vo pra{awe parni~noto polnomo{no izdadeno na advokat, toj

iako umre strankata moè da dejstvuva, a do koga toa }e go odlu~at

naslednicite.

Okolnostite koi, ako se slu~at na stranata na strankata doveduvaat do

prestanok na polnomo{noto ili na nekoj drug na~in vlijaat na nego, vlijaat i

toga{ dotolku se slu~at na stranata na zakonskiot zastapnik na strankata.

35 ^len 90 od ZPP

28

So prestanuvaweto na pravnoto lice, prestanuva i polnomo{noto {to

go izdava toa.

Vo slu~aj na ste~aj polnomo{noto izdadeno od ste~ajniot dol`nik

prestanuva koga spored vaè~kite propisi }e nastanat pravnite posledici od

otvaraweto na ste~ajnata postapka. Vo ovoj slu~aj nadle`niot organ

pravosilno }e odlu~i za zabrana na rabotata. Vo dvata slu~aja po isklu~ok

polnomo{nikot e dolèn u{te 1 mesec da gi vr{i dejstvijata vo postapkata

ako e potrebno od strankata da se otstrani nastapuvaweto na {teta.36

Z a k l u ~ o k

Temata na ovaa istraùvawe e dogovorot za nalog spored odredbite

na ZOO i spored odredbite na ZPP. Prvenstveno e razgledan dogovorot za

nalog spored odredbite na ZOO, pa potoa komparativno i spored ZPP.

Kako i kaj sekoe objasnuvawe na dogovorite i ovde se zadràv po

redosledot na ne{tata: so poimno opredeluvawe na dogovorot, pravata i

obvrskite na dogovornite strani i prestanuvaweto na dogovorot.

Dogovorot za nalog, e takov dogovor so koj nalogoprima~ot se

obvrzuva sprema nalogodava~ot za negova smetka da prezeme opredeleni

pravni raboti.

Dogovorot za nalog e konsenzualen dogovor, isto taka me{ovit,

komutativen, kauzalen, i e praven osnov za vr{ewe uslugi.

So na{ite pravni pravila imeno glavno e izrazena i opredelena i samata

smisla i zna~ewe na ovoj dogovor. Osobeno se izloèni i naglaseni slednive

dol`nosti na nalogoprima~ot: ,,Nalogoprima~ot e dolèn nalogot da go izvr{i

36 Zakon za trgovskite dru{tva; Zakon za ste~aj.

29

so potrebno vnimanie. Toa vnimanie e razli~no vo zavisnost od toa dali

dogovorot za nalog e dobro~in ili tovaren. Dotolku dogovorot e dobro~in,

nalogoprima~ot e dol`en da go izvr{i nalogot so vnimanie so koe vo istite

okolnosti bi postapil vo sopstvena rabota, a toa zna~i so koe vo istite

okolnosti bi izvr{il svoja rabota. Dotolku, pak dogovorot za nalog e tovaren,

nalogoprima~ot e dol`en da go izvr{i nalogot so vnimanie na dobar

stopanstvenik odnosno dobar doma}in.

Traeweto na dogovorot i negovoto prestanuvawe se vrzani za izvesni

objektivni ili vistinski i subjektivni ili li~ni okolnosti i fakti.

30

Koristena literatura

1. Adam P.Lazarevi}, ,,Obligaciono pravo Poseben del”-Skopje, 1960

god.

2. Bogdan Loza, ,,Obligaciono pravo poseben del”, Saraevo- 1961

3. Pravno spisanie: ,,Revue trimestrielle de Droit civil”, Avril-june 1952

4. Izvor: Srpski graganski zakonik, Pravno pravilo 614

5. Zakon za advokatura, Zakon e objaven vo Slu`ben vesnik na RM br.

80/92 od 22 dekemvri 1992 god.,

6. Zakon za Obligacioni odnosi

7. Zakon za parni~na postapka

31

S o d r ` i n a

Voved...........................................................................................................................................1

1. POIM NA DOGOVOROT.......................................................................................................2

1.1. KARAKTERISTIKI NA DOGOVOROT ZA NALOG....................................................3

1.2. STRANI NA DOGOVOROT ZA NALOG.....................................................................5

1.3. SODR@INA NA DOGOVOROT ZA NALOG.............................................................5

1.4.OBVRSKI NA NALOGOPRIMA^OT.............................................................................6

1.5. OBVRSKI NA NALOGODAVECOT............................................................................10

1.6. PRESTANUVAWE NA NALOGOT..............................................................................13

1.7. DOGOVOR ZA NALOG SPORED ZAKON ZA PARNI^NA POSTAPKA...........16

2. POIM NA DOGOVOROT ZA POLNOMO[NO.................................................................17

2.1. KARAKTERISTIKI NA DOGOVOROT ZA POLNOMO[NO...................................17

2.2. DOGOVORNI STRANI.................................................................................................18

2.3. DELOVNA SPOSOBNOST NA STRANKITE...........................................................19

2.4. VIDOVI NA POLNOMO[TVA......................................................................................21

2.5. SPECIJALNO POLNOMO[NO.....................................................................................22

2.6. PARNI^NO POLNOMO[NO........................................................................................23

2.7. ODGOVORNOST NA POLNOMO[NIKOT................................................................25

2.7. DRUGI VIDOVI NA POLNOMO[TVA........................................................................25

2.8. PRESTANUVAWE NA POLNOMO[NOTO................................................................26

Z a k l u ~ o k...........................................................................................................................28

Koristena literatura................................................................................................................29

32

dogovor za nalog

Documents