doğruluk payı ekim-aralık dönemsel raporu

Doğruluk Payı Ekim - Aralık Raporu

Doğruluk Payı daha demokratik bir Türkiye amacıyla yola çıkmış bir grup insanın aynı çatı altında, siyasetin daha sorumlu, ölçülebilir ve daha şeffaf olması için yürüttüğü çabaların bir ürünüdür. Herhangi bir parti bağlantısına sahip olmayan ve kar gütmeyen bir kuruluş olan Ortak Gelecek için Diyalog Derneği’nin bir girişimi olarak 20 Haziran 2014 tarihinde yayın hayatına başlayan Doğruluk Payı, Türkiye siyasetine etki eden demeçlerin açık kaynak ve verilerle doğruluklarını kontrol etmekte ve günlük olarak kamuoyu ile paylaşmaktadır.

1

Doğruluk Payı daha demokratik bir Türkiye amacıyla yola çıkmış bir grup insanın aynı çatı altında, siyasetin daha sorumlu, ölçülebilir ve daha şeffaf olması için yürüttüğü çabaların bir ürünüdür. Herhangi bir parti bağlantısına sahip olmayan ve kar gütmeyen bir kuruluş olan Ortak Gelecek için Diyalog Derneği’nin bir girişimi olarak 20 Haziran 2014 tarihinde yayın hayatına başlayan Doğruluk Payı, Türkiye siyasetine etki eden demeçlerin açık kaynak ve verilerle doğruluklarını kontrol etmekte ve günlük olarak kamuoyu ile paylaşmaktadır.

Dünyanın birçok ülkesinde farklı örnekler ile siyasetin daha ölçülebilir, siyasetçinin daha sorumlu olmasını amaçlayan ‘fact-checking’ hareketinin Türkiye’de öncülüğünü üstlenen Doğruluk Payı, bulgularını kamuoyuyla paylaşarak siyasi aktörlerin dile getirdiklerinden sorumlu olmasını ve Türkiyeli seçmenlerin seçimlerde daha sağlıklı tercihler yapmasını hedeflemektedir. Doğruluk Payı ölçeği üç ana etmen üzerine kuruludur. Bunlar, iddiada geçen nitel ve nicel verilerin doğruluğu, başvurulan kaynakların kalitesi ve iddianın amacının bağlamla uyuşması.

Doğruluk Payı editörleri her gün doğrulanabilir veya yanlışlanabilir özellik taşıyan iddiaları seçmeni yönlendirme gücüne göre seçerek ölçekteki üç ana etmen üzerinden analizini yapmakta ve bulgularını kamuoyuyla paylaşmaktadırlar.

Doğruluk Payı ölçeği beş dereceden oluşmaktadır: 1. ...doğruluk payı vardır.2. ...kayda değer ölçüde doğruluk payı vardır. 3. ...kısmen doğruluk payı vardır. 4. ...büyük oranda doğruluk payı yoktur. 5. ...doğruluk payı yoktur.

Doğruluk Payı editörleri bir demecin doğruluk payı analizini yaparken tarafsız değerlendirme yapmaya azami dikkat gösterirler. Siyasi aktörün kimliği ve siyasi aidiyeti değerlendirme dışındadır.

Siyasi aktörlerin iddialarında kullandıkları nitel ve nicel verilerin güvenilir kaynaklarla kontrol edilmesi görece objektif bir süreç içerisinde gerçekleşir. Fakat iddia içinde kurulan nedenselliklerin ve iddianın bağlamla uyumunun değerlendirilmesi belli bir standartta olsa da öznel kanılar rol oynar. Doğruluk Payı, iddialardaki verileri kontrol etmenin yanı sıra iddianın bir seviye arka planındaki nedenselliğin iddia ve verilerle uyumunu ortaya çıkarmayı kamuoyunu bilgilendirmenin önemli bir ayağı olduğunu düşünmektedir.

Biz Kimiz

Ekim - Aralık Raporu


2

Genel Değerlendirme

Doğruluk Payı ekibi, Ekim - Aralık 2014 döneminde 61 farklı siyasi aktörün 106 demecini analiz ederek kamuoyuyla paylaştı. Bu dönemde en fazla analiz edilen isim 14 analizle Başbakan Ahmet Davutoğlu olurken onu 9 analizle CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve 5 analizle CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal izledi.

Analiz edilen 61 siyasi aktörün % 41’ini oluşturan AK Parti’ye mensup temsilciler toplam analiz sayısına % 46 oranında malzeme verdiler. Ana muhalefet partisi CHP’li siyasi aktörler toplam analiz sayısının yaklaşık % 28’ine malzeme verdiler ve toplam aktör sayısının % 29’unu oluşturdular.

46

28

4 4

14

4

2

5

3

9

Mahmut Tanal

Devlet Bahçeli

Volkan Bozkır

CHP İstanbul Milletvekili

MHP Genel Başkanı

Avrupa Birliği Bakanı

1

17

41

29

5

5

2

18

3



Ekim – Aralık 2014 döneminde analiz edilen 106 demecin doğruluk payı puanı 10 üzerinden 5,4 seviyesinde olmuştur. Bir başka deyişle, Türkiyeli seçmenler bu üç aylık dönem içinde kısmen doğru demeçler ile karşılaşmışlardır.

Grafik 4: Siyasi grupların Doğruluk Payı ortalamalarının dönemsel değişimi

0,00AK Parti CHP MHP HDP MECLİS DIŞI BAĞIMSIZ

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

7,00

8,00

9,00

10,00

11,00

Temmuz - Eylül Ekim - Aralık

10

4



Bu dönemde analiz edilen her dört demeçten biri büyüme, istihdam ve diğer ekonomik göstergelerle ile ilgili veriler içeriyordu. Geçen çeyrekte öne çıkan dış politika konuları bu çeyrekte gündemden çekilirken bütçe görüşmeleri nedeniyle mali politikalar ile ilgili açıklamalar öne çıktı.

Ekim – Aralık 2014 dönemi siyasi aktörlerin demeç verdiği konu kategorileri

Ekim – Aralık 2014 döneminde en çok demeç verilen 5 konu kategorisinin ağ haritası

5


Siyasi Partiler

Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti)

Ekim – Aralık 2014 üç aylık dönemde iktidar partisi AK Parti’ye mensup 25 siyasi aktör toplamda 49 demeçle doğruluk payı analizlerine konu oldu Başbakan Ahmet Davutoğlu, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ve Avrupa Birliği Bakanı Volkan Bozkır en fazla analiz edilen AK Partili aktörler olarak öne çıktılar. AK Partili aktörlerin gündemini ise ekonomik göstergeler ve mali politikalar ile ilgili iddialar oluşturdu.

AK Partili siyasi aktörlerin gündemini gösteren ağ haritası (Ekim - Aralık 2014)

6


Siyasi Partiler

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)

Ana muhalefet partisi CHP’ye mensup 18 siyasi aktörün demeçleri 30 analize konu oldu. Parti içinde demeç sayılarıyla öne çıkan aktörler Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu ve İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal oldu. Ekonomik göstergeler, eğitim ve mali politikalar ile ilgili iddialar CHP’li aktörler tarafından sıklıkla kullanıldı.

CHP’li siyasi aktörlerin gündemini gösteren ağ haritası (Ekim - Aralık 2014)

57


Siyasi Partiler

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)

Ekim – Aralık 2014 döneminde 11 MHP’li aktörün 18 demeci doğruluk payı radarına yakalandı. Genel Başkan Devlet Bahçeli, Denizli Milletvekili Emin Haluk Ayhan ve Iğdır Milletvekili Sinan Oğan birden fazla analizi yapılan MHP’li siyasetçiler oldular. Öne çıkan konu kategorileri ise ekonomik göstergeler, güvenlik ve iç politika ile ilgili iddialar oldu.

Halkların Demokratik Partisi (HDP)

HDP’den 3 siyasetçi 4 açıklaması ile doğruluk payı analizlerine konu oldu. İstanbul Milletvekili Sebahat Tuncel iki demeçle en fazla analize konu olan HDP’li aktör olurken öne çıkan bir konu olmadı

MHP’li siyasi aktörlerin gündemini gösteren ağ haritası (Ekim - Aralık 2014)

HDP’li siyasi aktörlerin gündemini gösteren ağ haritası (Ekim - Aralık 2014)

8


Konu Kategorileri

Ekonomik Göstergeler

Ekim – Aralık 2014 döneminde toplam 26 demeç büyüme, istihdam ve enflasyon ile ilgili iddialar içeriyordu. Bu iddiaların yarısına yakını AK Partili aktörler tarafından dile getirildi. Dönemsel olarak bakıldığında ülkede ekonomik göstergelerin alarm verdiği bir dönemde, siyasi aktörlerin de ekonomi ağırlıklı konuşmaları normal görünüyor. İlerleyen dönemlerde de özellikle muhalefet kesiminden bu kategori kapsamında daha fazla demeç beklenebilir. Uzun bir süre ülkenin bir numaralı gündeminin ekonomi ağırlıklı olacağı bekleniyor.

Grafik 5: Siyasal aktör gruplarının ekonomik göstergeler konu kategorisinde yaptıkları demeç sayısı ve doğruluk payı ortalamaları (Ekim - Aralık 2014)

0 2 4 6 8 10 12 14


9

Konu Kategorileri

Güvenlik

Üç aylık dönemde 11 demeç güvenlik ile ilgili iddialar içerdi. Bu iddiaların 2 tanesi AK Partili aktörler, 3 tanesi CHP’li aktörler, 4 tanesi MHP’li aktörler ve diğerleri de meclis dışı ve bağımsız aktörler tarafından dile getirildi. Yeni İç Güvenlik Tasarısının oldukça sık tartışıldığı bir dönemde, ülke gündemine ikinci sıradan giren Güvenlik kategorisini de yadırgamamak gerektiğine inanıyoruz. Güvenlik politikalarının önümüzdeki süreçte de üst sıralarda yer alacağına inanıyoruz.

Grafik 6: Siyasal aktör gruplarının güvenlik konu kategorisinde yaptıkları demeç sayısı ve doğruluk payı ortalamaları (Ekim - Aralık 2014)

0 1 2 3 4 5

10

Konu Kategorileri

Eğitim

Bu dönemde yapılan eğitim ile ilgili 9 iddianın 3’ü AK Partili, 4’ü CHP’li, 2’si de MHP ve HDP’li aktörler tarafından dile getirildi. Meclis dışından aktörlerin ya da bağımsız isimlerin bu alandaki demeçleri bu dönem içinde doğruluk payında yer almamış. Eğitim kategorisi bu üç aylık dönemde en çok Milli Eğitim Şurası ile ilgili gündeme gelmişti, ülke gündemini ciddi biçimde etkileyen şuranın tavsiye niteliğindeki kararları, siyasilerimizin de gündemindeymiş doğal olarak.

4

Grafik 7: Siyasal aktör gruplarının eğitim konu kategorisinde yaptıkları demeç sayısı ve doğruluk payı ortalamaları (Ekim - Aralık 2014)

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5


11

Konu Kategorileri

İç Politika

Ekim – Aralık 2014 döneminde iç politika konu kategorisinde 8 demeç yapıldı. Bunlardan 2’si iktidar partisine mensup siyasetçiler tarafından, 5’i ise meclisteki muhalefet partilerine mensup aktörler tarafından dile getirildi. Bu kategorinin yoğunluğunu, dış politika alanının gerilemesi ile birlikte okuduğumuzda daha çok anlam ifade edebilir. 2014 yıl sonu itibariyle ülke olarak iç politika ağırlıklı bir gündem içinde hapsolmaya başladığımız herkesçe malumdur.

Grafik 8: Siyasal aktör gruplarının iç politika konu kategorisinde yaptıkları demeç sayısı ve doğruluk payı ortalamaları (Ekim - Aralık 2014)

0 0.5 1 1.5 2 2.5 3


AK Parti CHP

12

Konu Kategorileri

Sanayi

Üç aylık dönemde mali politikalar konu kategorisinde yapılan 7 demecin 4’ü AK Partili, 3’ünü de CHP’li aktörler dile getirdi. Ekonomi kategorisinin zirve yaptığı bir dönemde, ülke ekonomisinin gidişatını yukarıya döndürebilmek adına mali politikalar ile ilgili konuşulması, pek şaşırtıcı değil.

Grafik 9: Siyasal aktör gruplarının mali politikalar konu kategorisinde yaptıkları demeç sayısı ve doğruluk payı ortalamaları (Ekim - Aralık 2014)

0 1 2 3 4 5 6


Hacımimi Mah. Dibek Sokak No:54 Avcı Apt. Daire:3 Galata Beyoğlu

İstanbul

+90 212 243 59 63 [email protected]

www.dogrulukpayi.com@dogrulukpayicom /Dogrulukpayi /Dogrulukpayi

doğruluk payı ekim-aralık dönemsel raporu

Government & Nonprofit