~8--C»----It--E-~~C-"--~--"------------------------------------------~------®-JU-M-U-J-1-OS-E-PT-EM-B-:-R -20-13--tIt;l

+

NURUL AZIZI SHAFIE

~~

Dokumen ini adalah detik bermulanya penubuhan Persekutuan Tanah Melayu sebelum pembentukan Malaysia pada 16 September 1963"

Dokumen perisytiharan merdeka khazanah bernilai

Kandungan teks jadi bukti penubuhan sebuah negara bebas, berdaulat

S etiap kali membicarakan me­ngenai kemerdekaan, pastinya nama Tunku Abdul Rahman Putra akan turut dibicarakan. Sebagai Bapa Kemerdekaan

dan Bapa Malaysia, sesungguhnya be­liau dan kemerdekaan adalah begitu sinonim. Segalajasa, sumbangan dan pengorbanan Perdana Menteri Ma­laysia yang pertama, Tunku Abdul Rahman tidak akan dapat dilupa­kan.

Kegigihan,. keazaman dan pengor­banan Tunku dalam mengusahakan jalan untuk mencapai kemerdekaan patut diingati dan dihargai seluruh rakyat Malaysia. Sejak dari awal lagi pendekatan Tunku untuk mendapat­kan kemerdekaan adalah melalui run­dingan dengan pihak British kerana Tunku tidak mahu setitik darah pun tumpah dalam memperjuangkan ke­merdekaan ini. Ternyata langkah' di­ambil berserta kebijaksanaan Tunku akhirnya usaha mendapatkan kemer- . dekaan berjaya dicapai.

Rombongan kemerdekaan diketuai Tunku ke London Mengenang kembali sepintas lalu de­tik bersejarah negara diisytiharkan merdeka semuanya bermula dari ta­rikh 1 Januari 1956, di mana rom­bongan kemerdekaan yang terdiri da­ripada lima wakil kerajaan Perseku­tuan yang diketuai Tunku berangkat ke London bagi menuntut kemerde­kaan daripada pemerintahan British.

Misi yang dibawa rombongan ini nyata tidak menghampakan harapan rakyat ketika itu kerana pada 6 Feb­ruari 1956 pemerintah British telah bersetuju memberi kemerdekaan ke­pada Tanah Melayu. Pada 8 Februari 1956 perjanjian kemerdekaan telah di­tandatangani Tunku dengan Setiausa­ha Jajahan British, Allan Lennox-Bo­yd.

Kejayaan rombongan ini telah ter­sebar ke seluruh pelosok negara me­lalui corong radio dan seluruh rakyat ketika itu tidak sabar-sabar menanti kepulangan rombongan ini. Pada 20 Februari 1956,. rombongan kemerde­kaan telah tiba di Lapangan Terbang Batu Berendam, Melaka dan disambut oleh lebih kurang 1,000 orang per­wakilan UMNO, MCA dan MIC.

Dari Lapangan Terbang Batu Be­rendam, rombongan ini seterusnya diarak ke Padang Pahlawan., Bandar Hilir Melaka yang mana di sinilah Tunku memberi ucapan dan mem­baca pengisytiharan tarikh kemerde­kaan negara yang jatuh pada 31 Ogos 1957. Pengisytiharan tarikh keramat ini disambut dengan laungan "Mer­deka" oleh lebih kurang 100,000 orang yang datang dari seluruh pelosok ne­gara tanpa mengira bangsa, keturu­nan, jantina, dan usia.

Bertitik tolak dari ini, pelbagai per­~iapan dan persediaan dibuat bagi

'~ f.J: ,. _ , '.,,''iii.';: I'u . _

Tunku Abdul Rahman ketika meloungkon pengisytihoron kellJ1e,rd~,klJ'lJn

meraikan ketibaan tarikh bersejarah itu. Antara persiapan penting ialah penyediaan Dokumen Perisytiharan Kemerdekaan Tanah Melayu, iaitu do­kumen khazanah negara yang tiada nilai dan gantinya. Dokumen ini ber­ukuran 71.9sm x 49.6sm yang diper­buat daripada kulit kambing. Ia ada­lah dokumen penting negara yang menjadi tonggak dan as as kepada st­ruktur dan pentadbiran sebuah ne­gara yang merdeka lagi berdaulat ber­paksikan kepada sebuah kerajaan yang mempunyai Raja yang berper­lembagaan berdasarkan demokrasi ca­ra berparlimen.

Sempena sambutan ulang tahun ke­merdekaCUl negara yang ke-56 ini, Ar­kib Negara ingin menguar-uarkan ser­ta berkongsi dengan seluruh rakyat Malaysia, kandungan teks Pemasyhu­ran Kemerdekaan yang dibacakan Tunku pada 31 Ogos 1957 di Stadium Merdeka. Sebagai rakyat Malaysia se­jati, seharusnyalah kita mengenali do­kumen penting ini serta sarna-sarna mengetahui, memahami dan meng­hayati kandungan pemasyhuran itu yang menjadi kebanggaan serta bukti kepada terbentuknya sebuah negara yang merdeka dan berdaulat. Doku­men ini adalah detik bermulanya pe­nubuhan Persekutuan Tanah Melayu sebelum pembentukan Malaysia pad a 16 September 1963.

Pemasyhuran kem erdekaan "Dengan nama Allah Yang Maha Murah lagi Mengasihani. Segala puji bagi Allah yang Maha Berkuasa dan se lawat dan salam ke atas sekalian Rasul-Nya.

Bahawasanya oleh kerana teiah ti­balah masanya bagi umat Persekutuan Tanah Melayu ini mencapai tara!suatu bangsa yang Merdeka lagi berdaulat sama setimpal kedudukannya dengan segala bangsa di sell1ruh dunia.

Dan bahawasanya oleh kerana de­ngan perjanjian yang disebut namanya Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu

Tahun 1957 yang diperbuat di antara DLili Yang Maha Mulia Baginda Queen dengan Duli-Duli Yang Maha Mulia Raja­Raja Negeri Melayu maka telah diper­setujui bahawa negeri-negeri Melayu ia­itu lohor, Pahang, Negeri Sembi/an, Se­langor, Kedah, Per/is, Kelantan, Tereng­ganu, dan Perak serta negeri yang dahulunya dinan1akan Negeri Selat ia­itu Melaka dan Pulau Pinang mulai daripada 31 hari bulan Ogos tahun 1957, hendaklah menjadi sebuah per­sekutuan baharu bagi negeri-negeri yang bernama Persekutuan Tanah Me­layu.

Dan bahawasanya oleh kerana telah bersetuju pula di antara kedua-dua pi­hak dalam perjanjian yang tersebut ia­itu Melaka dan Pulau Pinang hendaklah daripada tarikh yang tersebut itu tamat daripada menjadi sebahagian daripada jajahan takluk Baginda Queen, dan Dtlli Yang Maha Mulia Baginda Queen tidak lagi berhak menjalankan apa-apa jua kedaulatan Baginda di atas kedua-dua buah negeri yang tersebut itu .

Dan bahawasanya oleh kerana telah bersetuju pula di antara kedua-dua pi­hak yang tersebut iaitu Perjalljian Per­sekutuan Tanah Melayu Tahun 1948, dan segala perjanjian-perjanjian lain yang ada sekarang di antara Duli Yang Maha Mulia Baginda Queen dengan Du/i-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja ataupun salah seorang daripada Ba­ginda-Baginda itu sebelum tarikh ya ng tersebut hendaklah dibatalkan mulai daripada tarikh itu, dan semua kuat kuasa-kuat kuasa dan hak-hak Duli Yang Maha Mulia Baginda Queen ataupun Parlimen Negeri United Kingdom dalam Negeri-Negeri Selat yang tersebut itu ataupun yang berhubung dengannya atau Negeri-Negeri Melayu ataupun Per­sekutuan Tanah Melayu st!luruhnya adalah tamat dengan sendirinya.

Dan bahawasanya oleh kerana Du/i Yang Maha Mu/ia Baginda Queen, Duli­Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja Me­layu, Parlimen Negeri United Kingdom

dan Majlis-Maj/is Undangan Persekutu­an dan Negeri-Negeri Melayu te/oh me­luluskan Perjanjian Persekutuan Tallah Meiayu Tahuri 1957 itu berja lan kuat kuasanya.

Dan bahawasanya oleh kerana se­buah Per/embagaan bagi Kerajaan Per­sekutuan Tanah Melayu telah ditentu­kan menjadi suatu kanun yang muk­tq.mad baginya.

Dan bahawasanya oleh kerana Per­lembagaan Persekutuan yang tersebu t itu maka ada disediakan syarat untuk menjaga keselamatan hak-hak dan ke· utamaan DLlli-Duli Yang Maha Mulia Raja-Raja serta hak-hak asasi dan ke­bebasan sekalian rakyat dan untuk me­majukan Persekutuan Tanah Melayu de­ngan aman dan damai serta teratur sebagai sebuah kerajaan yang mem­punyai Raja yang berperlembagaan yang berdasarkan demokrasi cara ber­parlimen.

Dan bahawasanya oleh kerana Per­lembagaal1 Persekutuan yang tersebut itu telah dililiuskan oleh suatu undang­undang yang diadaka n oleh Majlis Un­dangan Persekutuan serta dengan un­dang-undang yang diadakal1 oleh Ne­geri-Negeri Melayu dan dengan kete­tapah-ketetapan di dalam Maj/is Unda ngan Negeri Me/aka dan Pu/au Pinang, dengan demikian Perlembaga­an itu telah berjalan kLiat kuasanya pada 31 hari bulan Ogos tahun 1957.

Maka dengan nama Allah Yang Maha Murah lagi Maha Mengasihani, saya TUNKU ABDUL RAHMAN PUTRA ibni ALMARHUM SULTAN ABDUL HAMID HALIM SHAH, Perdana Menteri bagi Per­sekutuan Tanah Melayu, dengan per­setujuan dan perkenan Duli-Duli Yang

. Maha Mulia Raja-Raja Negeri-Negeri Me­layu dengan ini memasyhur dan meng­isytiharkan bagi pihak umat PersekLl­tuan Tanah Melayu bahawa mulai da­rip ada tiga puluh satu hari bulan Ogos tahun seribu sembilan ratus lima puluh tujuh maka Persekutuan Tanah Melayu yang mengandungi di dalamnya negeri-

-----_._-------_._---20 SEPTEMBER 2013 Gl JUMAAT

negeri lohor, Pahang, Negeri Sembilan, Selangor, Kedah, Per/is, Kelantan, Te­rengganu, Perak, Melaka dan Pulau Pi­nang dengan limpah rahmat Allah Sub­hanahu Wataala akan kekal menjadi sebuah negara demokrasi yang Merdeka dan berdaulat serta berdasarkan ke­pada kebebasan dan keadilan dan sen­tiasa menjaga dan mengutamakan ke­sejahteraan dan kesentosaan rakyatnya dan mengekalkan keamanan di antara segala bangsa."

Kandungan Pemasyhuran Kemerde­kaan ini jelas menunjukkan Perse­kutuan Tanah Melayu Ckemudian Ma­laysia) adalah menjadi sebuah negara berdaulat yang mengamalkan sis tern Raja Berperlembagaan berdasarkan demokrasi cara berparlimen mulai 31 Ogos 1957. Negara ini juga tertakluk kepada Perlembagaan Persekutuan yang menjadi kanun dan ketetapan yang bertindak untuk menjaga dan memelihara hak asasi dan kebebasan seluruh rakyat yang bernaung di ba­wah payung kedaulatan negara.

Dokumen asal dua versi Dokumen asal Pemasyhuran Kemer­dekaan ini masih tersimpan dengan baik di Arkib Negara Malaysia dan ada dua versi iaitu Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu bertulisan Jawi. Arkib Negara Malaysia juga turut memiliki dokumen Pemasyhuran Malaysia yang turut dimasyhurkan oleh Tunku pada Hari Malaysia 16 September 1963.

Bagi mengabadikan sejarah perja­lanan kemerdekaan negara, Arkib Ne­gara telah menubuhkan Memorial Pe­ngisytiharan Kemerdekaan di Bandar Hilir Melaka pada 31 Ogos 1985. Arkib Negara juga menubuhkan Memorial Tunku Abdul Rahman Putra di Jalan Perdana, Kuala Lumpur pada 11 No­vember 1994 bagi memaparkan jasa dan sumbangan negarawan ulung berkenaan dalam menerajui kepe- . mim1Jinan negara. Orang ramai dialu­alukan melawat memorial ini bagi menyegarkan semula pengetahuan se­jarah dan memupuk rasa kecintaan terhadap tanah air kita. Masuk adalah percuma.

D~ Penulis 1::1 ia lah Pegawai Arkib di Arkib Negara /

7 /

Fungsi Suruhanjaya Cobbold dalam penubuhan Malaysia

Lahirnya Malaysia pada 16 Septemher 1963 mencatat­kan sejarah yang amat ber­

makna. Ia merakamkan satu la­gi perubahan pad a kedudukan geopolitik rantau Kepulauan ' Melayu apabila beberapa negeri dan wilayah di rantau ini ber­gabung ke dalam satu unit pen­tadbiran. Lebih bermakna lagi, apabila kelahiran Malaysia membawa bersama kemerdeka­an dan kebebasan buat Borneo utara, Sarawak dan Singapura daripada penjajahan British.

Penubuhan Malaysia bermat­lamat membendung penularan ideologi dan pengaruh komu­nisme daripada menguasai dan menggugat kestabilan politik se­rantau. Ia juga bertujuan mem­percepatkan proses kemerdeka­an bagi Singapura, Brunei, Bor­neo utara (Sabah) dan Sarawak, mengimbangi aspek ~ependu­dukan serta meniogkatkan ke­rna juan ekonomi wilayah ter­babit.

Namun, gagasan Malaysia me­nerima tentangan hebat sebe­lum dapat direalisasikan pada 16 September 1963. Pelbagai Ii­ku, cabaran dan halangan di­hadapi sebaik cadangannya di­suarakan Tunku Abdul Rahman Putra pada 17 Mei 1961.

Cabaran penubuhan gagasan Malaysia Antara cabaran ialah kebimba­ngan dan ketidakfahaman me­ngenai konsep Malaysia oleh be­berapa pemiropin parti negeri yang terbabit serta tentangan daripada Gabenor British di Bor­neo utara dan Sarawak.

Serentak itu, Jawatankuasa Perundingan Perpaduan Malay­sia atau Malaysian Solidarity Consultative Committee (MSCC) ditubuhkan pada 23 Julai 1961 untuk memberi penerangan le­bih jelas mengenai Malaysia. Pandangan pemimpin dan rak­yat Borneo utara dan Sarawak berhubung gagasan Malaysia tu­rut diberi perhatian.

Ketua-ketua negeri Borneo te­lah dibawa melawat dan me­nyaksikan sendiri keadaan pen­tadbiran dan kemajuan pem­bangunan lua r bandar, kemudahan awam serta taraf pendidikan dan kesihatan yang dicapai Persekutuan Tanah Me­layu termasuk hak keistimewa­an diberi kepada kaum Bumi­putera dalam Pers~kutuan.

Satu episod penting dalam se­jarah penubuhan Malaysia ber­laku ketiJ,<a perbincangan diada­kan di London pad a 20 hingga 22 November 1961, iaitu ketika sa­tu keputusan dicapai untuk me­nubuhkan sebuah suruhanjaya bagi menyiasat pendapat dan pandangan rakyat di Borneo Utara dan Sarawak berhubung

gagasan Malaysia. Susulan itu, pada 16 Januari 1962, sebliah suruhanjaya bebas dan berke­cuali dibentuk.

Penyata SuruhaI\laya Cobbold jadi bukti Suruhanjayaitu dikenali seba­gai Suruhanjaya Cobbold, me­mainkan peranan sangat pen­ting dalam rentetan penubuhan Malaysia. Pelaksanaan tugas oleh suruhanjaya ini mengha­silkan laporan penting yang di­kenali sebagai Penyata Suruhan­jaya Penyiasat Borneo Utara dan Sarawak. Penyata inilah yang melljadi asas rujukan dan bukti persetujuan oleh majoriti rak­yat Borneo Utara dan Sarawak untuk bersama-sama Perseku­tuan Tanah Melayu dan Singa­pura membentuk persekutuan baru Malaysia.

Lima ahli Suruhanjaya Co­bbold terdiri daripada Penge­rusi (Lord Cobbold) dan empat orang ahIi. Dua ahlinya, Sir An­thony Abell dan Sir David Wa­therston adalah ahli yang di­lantik oleh kerajaan British ma­nakala dua ahli lagi iaitu Datuk Wong Pow Nee dan Muhantmad Ghazali Shafie dilantik oleh ke­rajaan Persekutuan Tanah Me-layu. .

Tanggungjawab dan tugas Su­ruhanjaya Cobbold adalah un­tuk menyiasat fikiran rakyat di Borneo Utara dan Sarawak ber­kenaan kemasukan kedua-dua negeri itu ke dalam Persekutuan Malaysia dan seterusnya mem­buaf syor selepas mempertim­bangkan fikiran berkenaan.

Sebelum memulakan penyia­satan, suruhanjaya terlebih du­lu meneliti syor dalam Memo­randum mengenai Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC pada 3 Februari 1962. Syor yang terkandung dalam memoran­dum khas ini lebih menyentuh syarat dan hak· perlindungan berperlembagaan yang khusus untuk rakyat di Borneo.

Kertas putih juga disebarkan kepada rakyat di kedua-dua ne­geri supaya mereka mendapat pemahaman lebih jelas menge­nai Malaysia serta faham tujuan kehadiran anggota suruhanjaya

untuk menjalankan tinjauan berkenaan.

Sepanjang tempoh dua bulan bermula dari 19 Februari hingga 18 April 1962, ahli-ahli suruhan­jaya melakukan lawatan di 35 tempat sekitar Borneo Utara dan Sarawak termasuk kawasan pedalaman yang membabitkan 50 perjumpaan dengan sejum­lah 4,000 orang.

Dalam siri lawatan dan tin­jauan yang dibuat, suruhanjaya melaporkan rnenerima 2,200 su­rat dan memorandum daripada pelbagai persatuan, parti poli­tik, pertubuhan keagamaan, ke­masyarakatan dan kesatuan se­kerja, dewan perdagangan, ke­tua kaum, orang kenamaan serta individu di kedua-dua ne­geri berkenaan.

Laporan penyiasatan suru­hanjaya di Sarawak dan di Bor-

neo Utara ini dimuatkan secara berasingan dalam Penyata Co­bbold disusuli dengan syor su­ruhanjaya.

'Enam lampiran dikepilkan 'dalam Penyata Cobbold untuk rujukan seperti jaduallawatan suruhanjaya, cabutan banci, da­sar utama British, istilah dan maksud 'Bumiputera' dalam perundangan, kertas kerajaan Borneo Utara dan Sarawak me­ngenai Malaysia dan Memoran­dum mengenai Malaysia yang dikemukakan oleh MSCC. Turut dikepilkan ialah peta negeri Bor­neo 1953 (Pindaan 1962).

Penyata Cobbold yang · siap pada 21 Jun 1962, diterbitkan dan diumumkan pada 1 Ogos 1962. Penyata utama disediakan dalam bahasa Inggeris dengan naskhah terjemahan dibuat da­lam bahasa Melayu dan Cina.

Asas persetlYuan Berdasarkan hasil tinjauan di­lakukan, suruhanjaya menda­pati majoriti rakyat Borneo Uta­ra dan Sarawak menyokong ke-

. masukan ke dalarn Malaysia . Suruhanjaya Cobbold dengan itu menyokong penubuhan Ma­laysia.

Dalam syor yang dikemuka­kan, perkara penting yang di­persetujui ialah Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu di-

jadikan asas kepada Perle mba­gaan Malaysia dan nama Ma­laysia o.ijadikan nama perseku­tuan yang baru.

Perkara lain dipersetujui ia­lah, bahasa Melayu menjadi ba­hasa kebangsaan dengan wila­yah Borneo diberi peruntukan sepuluh tahun bagi melaksana­kan dasar ini, Islam sebagai aga­rna rasmi dengan hak kebeba­san beragama diberi kepada yang bukan Islam, dan ' kaum pribumi di Borneo dapat me­nikmati hak istimewa seperti orang Melayil di Semenanjung.

Serentak dengan pengumu­man Penyata Cobbold pada 1 Ogos 1962, kerajaan British dan kerajaan Persekutuan Tanah Melayu mengeluarkan satu ke­nyataan bersama. Dengan me­nerima hampir semua syor yang dikemukakan oleh Suruhanjaya Cobbold, kedua-kedua kerajaan memutuskan Persekutuan Ma­laysia ditubuhkan pada 31 Ogos 1963 dan berserta dengan syarat iaitu segala perkara berkaitan Perlembagaan diselesaikan.

Susulan itu, Jawatankuasa Antara Kerajaan atau Lansdow- . . ne Committee (IGC) ditubuhkan : : untuk merangka peraturan Per- + lembagaan dan cara mengada­kan jarninan bagi memelihara kepentingan negeri Borneo da­lam Persekutuan baru. Jaminan ini akan meliputi perkara ber­kaitan kebebasan beragama, pe­lajaran, perwakilan dalam Par­limen Persekutuan, kedudukan anak negeri, kawalan imigresen, kewarganegaraan dan perlem­bagaan negeri.

Selepas mesyuarat dan per­bincangan dengan wakil Borneo Utara, IGC menghasilkan draf '20 Perkara' yang menyentuh ke­pentingan Borneo Utara dalam Malaysia. Begitujuga dengan Sa­rawak, kompromi yang dicapai digarap dalam '18 Perkara'. Per­sefahaman melalui '20 Perkara' dan '18 Perkara' inilah yang menja,di pengikat dan as as per- . Iindungan kepada hak-hak pen­duduk di Borneo Utara dan Sa­rawak dalam Malaysia.

Rundingan akhir penubuhan Malaysia yang diadakan di Lon­don pada pertengahan 1963 me­'meterai persetujuan semua pi­hak yang terbabit terhadap se­mua syarat untuk percantuman di bawah Malaysia. Susulan itu, Perjanjian Malaysia ditandata­ngani pada 8 Julai 1963 di antara Britain, Persekutuan Tanah Me­layu, Singapura, Borneo Utara dan Sarawak. Malaysia akhirnya dirasmikan pada 16 September 1963 dalam satu upacara gemi­lang di Stadium Merdeka, Kuala Lumpur. Pada hari yang sarna juga, upacara pengisytiharan Malaysia turut dilakukan di Sa­bah dan Sarawak.