dorpsvoorzieningen en leefbaarheid anja steenbekkers 17 april 2014 cmo academie te oostwold sociaal...
TRANSCRIPT
Dorpsvoorzieningen en
leefbaarheid
Anja Steenbekkers
17 april 2014
CMO Academie te OostwoldSociaal Planbureau Groningen
Teloorgang van het dorpsleven
´Het proces van schaalvergroting vormt een
rechtstreekse bedreiging van de
bestaansmogelijkheden van de kleine dorpen,
waarvan de ‘leefbaarheid’ in het geding komt.´
(van Doorn 1961)
Transitie van het dorpsleven (Frans Thissen)
Autonoom dorp
‘wereld op
zichzelf’
Woondorp
‘basis in de wereld’
Verschillende visies op leefbaarheid
dorpsschool
dorpswinkel
dorpshuis
Autonome dorp
voetbalclub
jongerensoos
eettafel voor ouderen nieuwe traditie
aantrekkelijke omgeving
Woondorp
toegang tot glasvezelnet
behoud cultuurhistorie
natuur & landschap
erfgoed vereniging
busverbinding
Voorzieningen
bereikbaarheid & keuzevrijheid
specifieke bewonersgroepen
ontmoetingen & sociale cohesie
Groningen
Friesland
Drenthe
Zeeland
Groningen
Overijssel
Gelderland
Limburg
Flevoland
Noord-Brabant
Noord-H
olland
Zuid-Holland
Utrecht
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%
100%
Kleine afgelegen dorpen
Krimp Aantrekkelijkheid
Bereikbaarheid en keuzevrijheid
Basisschool meestal dichtbij….
stad groot dorp bij stad
klein dorp bij stad
groot dorp afgelegen
klein dorp afgelegen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
>3 km2-3 km1-3 km0,5-1 km0-0,5 km
….maar een beperkte keuze
stad groot dorp bij stad
klein dorp bij stad
groot dorp afgelegen
klein dorp afgelegen
0123456789
10111213141516
3-5 km1-3 km< 1 km
Bereikbaarheid (in km)
Sportaccommodaties (dorpen <3000 inwoners)
sporthal
zwembad
sportveld
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
< 1 km1 - 2 km2 - 3 km3 - 4 km4 - 5 km> 5 km
Afstand sportaccommodaties en sportdeelname(dorpen < 3000 inwoners)
aanbod dichtbij aanbod gemiddeld aanbod ver0%
20%
40%
60%
80%
100%
nooit< 1 uur per week1-2 uur per week2-4 uur per week>4 uur per week
Vrijwilligerswerk voor de sportvereniging
sport altijd in of om het dorp
sport soms in het dorp, soms elders
sport altijd elders sport niet of alleen thuis0
10
20
30
40
0-1 uur per maand1-4 uur per maand1 tot 2 uur per week>2 uur per week
Ontmoetingen en sociale cohesie
Belang voor contact met buurtgenoten
Gang
Portiek
Recreatieplek
Café
Speelplaats
Dorpshuis
Basisschool
Sportvereniging
Winkel
Tuin(pad)
Straat
0% 10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
(zeer) belangrijkniet belangrijk
Kinderen niet altijd naar de dorpsschool
Figuur: Scoop Zeeland
Vrijwilligerswerk voor sportverenigingen
sport altijd in of om het dorp
sport soms in het dorp, soms elders
sport altijd elders sport niet of thuis0
10
20
30
40 0-1 uur per maand1-4 uur per maand1 tot 2 uur per week2 tot 4 uur per week>4 uur per week
Belang voor bewoners
Voor zichzelf vindt men andere dingen belangrijker
contact buurtgenoten
kinderopvang
contact met buren
voorzieningen jongeren
gezelligheid
openbaar vervoer
speelgelegenheid
basisscholen
dagelijkse winkels
groen in de buurt
geen overlast jongeren
geen rommel op straat
veiligheid verkeer
geen hondenpoep
geen vernieling
zeer belangrijkbelangrijk(zeer) onbelangrijk
Geen verband voorzieningen-
niveau en tevredenheid
met de woonomgeving
Figuur:Scoop Zeeland
Belangrijkste redenen voor het ervaren van achteruitgang (≥15 jaar en dorpen ‹3000 inw.)
Redenen voor achteruitgang (%)a
Voorzieningen 46
Overlast en veiligheid 16
Verloedering en slecht onderhoud 16
Te weinig geschikte woningen 12
Wegtrekken jonge mensen en vergrijzing 12
Sociale cohesie en mentaliteit 11
Verstedelijking en achteruitgang fysieke kwaliteit 11
Verenigingsleven en sociale vitaliteit 10
Geen toelichting 7
a Percentages tellen niet op tot 100 omdat respondenten meerdere dingen konden noemen.
Verschillen tussen groepen bewoners
Beschikking over een auto
Leven met beperkingen
Geen contact met de buren
Leefbaarheidsproblemen naar leeftijd
15-29 30-44 45-59 60-74 75 +-0.5
0
0.5
1
onveiligheidsgevoel
zorgen om noodhulp
vervoersarmoede
sociale controle
uitsluiting
Concluderend
• Weinig ‘bewijs’ voor de onmisbaarheid van
dorpsvoorzieningen voor de leefbaarheid van dorpen.
• Voorzieningen hebben voor een deel van de bewoners
een grote emotionele en sociale betekenis.
• Naarmate bewoners ouder /beperkter worden, raken zij
meer aangewezen op het dorp.