doǧru boya sistemi nasıl seçilmeli · nan bütün çelik yapılar, binalar ya da tesisler...

Doǧru boya sistemi nasıl seçilmeliKorozyona karşı koruyucu boyalar için ISO 12944 standardına uygun temel esaslar ve sistemler

Giriş

Bu çalışmanın amacı yapınızı korozyona karşı korumada en uygun Hempel boya sistemini seçmenizde yardımcı olmaktır. Atmosferle temasta bulunan, su altında ya da toprakta bulu-nan bütün çelik yapılar, binalar ya da tesisler korozyon nedeni ile zarar görürler ve bunun sonucu olarak da ömürleri boyunca korozyonun zararlarından korunmaya ihtiyaç duyarlar. Bu kitap-çıkta boya teknolojisi ile ilgili önemli bilgileri, doğru boya seçimi ve yüzey hazırlığı için gerekli olan kriterleri bulacaksınız.

Bu çalışma “Boyalar ve vernikler – Çelik yapıların koruyucu boya sistemleri ile korozyona karşı korunması” Uluslararası ISO 12944 Standardının son baskısına uygun olarak hazırlanmıştır. Ayrıca, bu kitapçık Hempel’in koruma boyaları teknolojisiyle ilgili kendi tavsiyelerini de içermektedir.

Bu çalışmanın sonunda Hempel tarafından farklı korozyon ortamları için tavsiye edilen jenerik boya sistemleri özet olarak verilmiştir.

Bu çalışma, bağlayıcı olarak değil bir rehber olarak nitelendirilmelidir.

2

İçindekiler

4

İçindekiler

1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli ........................................................................................ 6a. Çevre Korozyonu ....................................................................................................... 6b. Korunacak yüzeyin tipi .............................................................................................. 8c. Bir boya sistemi için gereken dayanıklılık.................................................................. 8d. Boya uygulama sürecinin planlanması ..................................................................... 8

2. Yüzey hazırlığı ....................................................................................................................... 102.1 Yüzey hazırlığı dereceleri ............................................................................................... 10

A. ISO 8501-1 standardına göre yüzey hazırlama dereceleri .......................................... 10B. Yüksek basınçlı su ile temizlemeden sonra yüzey hazırlığı dereceleri ........................12

2.2 Yüzey tipleri ................................................................................................................... 14A. Çelik yüzeyler ............................................................................................................... 14

a. Önceden kaplanmamış çıplak çelik yapı ...............................................................................14b. Ön imalat astarı ile kaplı çelik yüzey .......................................................................15c. Bakım onarıma ihtiyacı olan bir boya sistemi ile kaplanmış çelik yüzey ................. 16

B. Sıcak daldırma galvaniz çelik, alüminyum ve paslanmaz çelik yüzeyler ..................... 16a. Sıcak daldırma galvaniz çelik .................................................................................. 16b. Alüminyum ve paslanmaz çelik ............................................................................... 16

3. Maksimum servis sıcaklıkları ............................................................................................... 174. Hempel boyalari ...................................................................................................................18 4.1. Jenerik Tipler ....................................................................................................................18

4.2. Hempel ürün adlarının açıklamaları ............................................................................184.3. Hempel’in Renk Kodları ................................................................................................ 21

5. Faydalı açiklamalar .............................................................................................................. 22a. Boya filminin dalgalanması: .................................................................................... 22b. Yüzeyin büyüklüğü ve şekli: ..................................................................................... 22c. Yüzey tipinin yüzey pürüzlülüğü: .............................................................................. 22d. Fiziksel kayıplar: ...................................................................................................... 22

6. Hempel boya sistemleri ....................................................................................................... 23C1/C2 Korozyon Kategorisi ................................................................................................. 24C3 Korozyon Kategorisi ....................................................................................................... 26C4 Korozyon Kategorisi ....................................................................................................... 28C5-I Korozyon Kategorisi ..................................................................................................... 30C5-M Korozyon Kategorisi ................................................................................................... 32Gömülü yapılar ..................................................................................................................... 34Isıya dayanıklı yapılar ........................................................................................................... 36

5

İçindekiler

5

1. Doğru boya sistemi nasıl seçilmeli

6


Korozyona karşı koruma için doğru boya sis-teminin seçilmesi, en ekonomik ve en iyi tek-nik çözümün elde edilmesini garanti etmek için dikkate alınması gereken çeşitli unsurları içerir. Her bir proje için koruyucu bir boya sistemi seçmeden önce dikkate alınacak en önemli unsurlar şunlardır:

a. Çevre KorozyonuBir boya sistemi seçerken yapının, binanın ya da tesisin işletileceği koşulları hesaplamak hayati önem taşır. Ortamın korozyonunun etkisini belirlemek için aşağıdaki unsurların dikkate alınması gerekir :• Nem ve sıcaklık (servis sıcaklığı ve sıcaklık

değişimleri)• UV radyasyonu mevcudiyeti• Kimyasallara maruz kalınması (örneğin

endüstriyel işletmelerde özel maruziyet)• Mekanik hasar (darbe, aşınma v.b.)

Gömülü yapılarda bunların gözenekliliği ve maruz kaldıkları zemin koşullarının dikka-te alınması gerekir. Arazinin nemliliği, pH’ı ve bakteriye ve mikro organizmalara karşı biyolojik olarak maruz bulunma durumu çok

önemlidir. Su olması halinde suyun tipi ve kimyasal yapısı da önem taşır.

Çevrenin korozif yapısının aşağıdakiler üzeri-nde etkisi olacaktır :• koruma için kullanılan boya tipi• boya sisteminin toplam kalınlığı• ihtiyaç duyulan yüzey hazırlığı• minimum ve maksimum katlar arası

bekleme süreleri

Çevre ne kadar korozif olursa o kadar daha mükemmel yüzey hazırlığı gerektirir. Katlar arası bekleme sürelerine de tam olarak uyul-ması gerekir.

ISO 12944 2.Bölümü atmosferik şartlar, toprak ve su için korozyon sınıflandırmalarını verir. Bu standart, karbon çelik ve çinko’nun korozyon süresine dayalı çok genel bir değer-lendirmedir. Özel kimyasal, mekanik ya da sı-caklığa maruz kalma durumlarını yansıtmaz. Bununla beraber standart spesifikasyon yine de bir bütün olarak boya sistemi projeleri için iyi bir gösterge olarak kabul edilebilir.

7


ISO 12944 atmosferik korozyon ile ilgili aşağıda belirtilen 6 ana atmosferik korozyon kategorisine sahiptir:C1 çok düşükC2 düşükC3 ortaC4 yüksekC5-I çok yüksek (endüstriyel bölge)C5-M çok yüksek (deniz)

Kategoriler Çevre örnekleri Hempel boya sistemleri

Dış Iç

C1çok düşük

- Ofisler, dükkanlar, okullar, oteller gibi temiz havalı ve ısıtmalı binalar.

Sayfa 24–25

C2düşük

Kirlenmenin düşük seviyede olduğu atmosferler, çoğunlukla kırsal alanlar.

Yoğuşmanın olabileceği ısıtılmayan binalar örneğin depolar, spor salonları.

Sayfa 24–25

C3orta

Orta karar kükürt oksit kirlilik seviyeli (IV) endüstriyel ve şehir içi atmosferler. Düşük tuz oranına sahip kıyı alanlar.

Yüksek rutubetli vekısmi hava kirliliği bulunan üretim yeri örneğin yiyecek maddesi fabrikaları, çamaşırhaneler, bira imalathaneleri, mandıralar.

Sayfa 26–27

C4yüksek

Orta tuzlulukta sahil bölgeleri ve endüstriyel bölgeler.

Kimyasal madde fabrikaları, yüzme havuzları, gemi tamir tersaneleri.

Sayfa 28–29

C5-Içok yüksek (endüstriyel)

Yüksek rutubetli, korozif safsızlık içeren endüstriyel bölgeler.

Hemen hemen sabit buğulaşmalı ve yüksek kirlilikteki binalar ve alanlar.

Sayfa 30–31

C5-Mçok yüksek (deniz)

Tuzluluk oranı yüksek sahil ve açık deniz atmosferleri.

Hemen her zaman yoğuşmanın olduğu yüksek kirlilikteki binalar ve alanlar.

Sayfa 32–33


8

Kategoriler Çevre Çevre ve yapılara örnekler Hempel boya sistemleri

Im1 Tatlı su Nehir tesisleri, hidroelektrik santraller

Sayfa 34–35

Im2 Deniz suyu veya acı su

Deniz limanları: savak, kilitler, su setleri, açık deniz iskelesi gibi yapıların bulunduğu liman bölgeleri

Im3 Toprak Gömülü depolar, çelik kazıklar, çelik boru hatları

b. Korunacak yüzeyin tipiBir boya sisteminin tasarlanması normal olarak çelik, sıcak daldırma galvaniz çelik, sprey ile metalize edilmiş çelik, alüminyum ya da paslanmaz çelik gibi yapı malzemeleri ile uğraşılmasını gerektirir. Yüzey hazırlığı, kulla-nılan boya ürünleri (kısmen astar) ve toplam sistem kalınlığı başlıca korunacak olan yapı malzemesine bağlı olacaktır.

c. Bir boya sistemi için gereken dayanıklılıkBir boya sisteminin ömrü uygulamadan sonra ilk kez bakım gerekinceye kadar geçen süre olarak varsayılır. ISO 12944, dayanıklılığı kategorilere ayırmak için üç zaman dilimi belirler:

AZ—L 2–5 Yıl arası

ORTA—M 5–15 Yıl arası

ÇOK—H 15 Yıl ve üzeri

d. Boya uygulama sürecinin planlanmasıÖzel bir projenin inşa çizelgesi ve yapımın çeşitli aşamaları boya sisteminin nasıl ve ne zaman uygulanması gerektiğini belirler. Malzemelerin, inşa aşaması tamamlandığı ve tüm parçaların sahada ve içeride bir araya getirildiği zaman, ön imalat aşamasında verilmesi önemlidir.

Yüzey hazırlığının ve boyanın kuruma/ kürlen-me sürelerinin sıcaklık ve nemliliğe göre göz önünde bulundurulması için işin planlanması gerekir. Aynı zamanda inşaatın bir aşaması korumalı atölye ortamında ve bir diğer aşa-ması şantiyede olursa katlar arası bekleme sürelerinin dikkate alınması gerekir.

ISO 12944 standardına göre su ve toprak için korozyon kategorileri aşağıdaki şekilde gösterilmektedir:

Im1 tatlı su

Im2 deniz suyu veya acı su

Im3 toprak

9

Hempel’in tecrübeli ve kalifiye personeli her zaman müşterilerinin ihtiyaçlarına ve gereksinimlerine en uygun boya sisteminin seçilmesinde müşterilerine destek olmaya hazırdır. Daha detaylı bilgi için lütfen yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurunuz.

9

2. Yüzey hazırlığı

10


2.1 Yüzey hazırlığı dereceleriÇelik yüzeyin hazırlık derecelerinin sınıflandırılması için birçok yol vardır ama bu çalışma aşağıda özetlenen yollar üzerinde odaklanmaktadır.

A. ISO 8501-1 standardına göre yüzey hazırlama dereceleri

Aşındırıcı püskürtme metotları ile ilk yüzey hazırlığı için standart yüzey hazırlık dereceleriSa 3 Çıplak çelik görülene kadar püskürtmeli-temizleme ya da beyaz metal

Büyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pastan, boya kaplamalarından ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır. Metalik bir renge sahip olacaktır.

Sa 2 ½ Çok kapsamlı püskürtmeli-temizleme ya da neredeyse beyaz metalBüyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pastan, boya kaplamalarından ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır1. Her çeşit kir kalıntıları sadece noktalar ya da çizgiler şeklinde hafif lekeler olarak görülecektir.

Sa 2 Derinlemesine püskürtmeli-temizlemeBüyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerin büyük bölümünden de arınmış bulunacaktır1. Kalan kirler yüzeye sıkı bir şekilde yapışıyor olacaktır. (Aşağıdaki Not 2’ye bakınız).

Sa 1 Hafif püskürtmeli-temizlemeBüyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve yetersizce yapışmış meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır1.

Not:1 “yabancı madde” terimi suda eriyebilen tuzları ve

kaynak kalıntılarını kapsayabilir. Bu kalıntılar her zaman tamamı ile yüzeyden püskürtmeli-temizleme ile, elle ve motorlu aletlerle temizleme ile ya da alevle temizleme ile çıkarılamayabilirler; ıslak püskürtmelitemizleme gerekli olabilir.

2 Meneviş, pas ya da boya kaplaması eğer kör macun spatulası ile çıkartılabiliyorsa yetersiz şekilde yapışmış olarak nitelendirilir.

11


Elle temizleme ile birincil yüzey hazırlığı için standart yüzey hazırlığı dereceleriSt 3 Çok kapsamlı el ile ve motorlu aletlerle temizleme

St 2’de olduğu gibi ancak metalik yüzeyden gelen metalik bir parıltı elde edilinceye kadar yüzey çok daha derinlemesine işlenecektir.

St 2 Derinlemesine el ile ve motorlu aletlerle temizlemeBüyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden arınmış olacaktır ve yetersizce yapışmış meneviş, pas, boya kaplamaları ve yabancı maddelerden de arınmış bulunacaktır (aşağıdaki nota bakınız).

Not: Yüzey hazırlığı derecesi St1, boyama için uygun olmayan bir yüzeye karşılık geldiği için dahil edilmemiştir.


12

B. Yüksek basınçlı su ile temizlemeden sonra yüzey hazırlığı dereceleri

Yüksek basınçlı suyla temizleme ile yüzey hazırlığı derecelerinin, kuruma süresince te-mizlenmiş çelik üzerinde ani pas oluşabilece-ğinden sadece temizlik derecesini değil aynı zamanda ani pas derecesini de kapsaması gerekir. Yüksek basınçlı su ile temizlemeden sonra çelik bir yüzeyin hazırlık derecesini sınıflandırmak için birkaç yol vardır.

Bu çalışma ISO 8501-4 yüksek basınçlı su jeti ile yüzey temizleme derecesi standardını kullanmıştır: “Başlangıçtaki yüzey koşulları,

yüksek basınçlı su jeti temizliği yapılan hazırlık dereceleri ve ani pas dereceleri“.

Bu standart, bir boya sistemi için yüksek basınçlı suyla temizliği yapılan yüzey hazırlı-ğında uygulanır. Aynı zamanda bu standart, temizlik seviyesini pas, meneviş, eski boya kaplamaları ve diğer yabancı madde gibi gö-rülebilir kirlere dayanarak üç seviyeye ayırır (Wa 1—Wa 2½):

Temizlemeden sonra yüzeyin tanımı:Wa 1 Hafif yüksek basınçlı su jeti

Büyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden, gevşek ya da yetersiz boya, gevşek pas ve diğer yabancı maddelerden arınmış olacaktır. Her çeşit kalmış artıklar rastgele dağılmış ve yüzeye sıkıca yapışıyor olacaktır.

Wa 2 Derinlemesine yüksek basınçlı su jetiBüyütmeden bakıldığında yüzey görülebilir yağ, katı yağ ve kirden, pas, daha önceki boya kaplamaları ve diğer yabancı maddelerin büyük kısmından arınmış olacaktır. Her çeşit kalmış artık rastgele dağılmış olacaktır ve yüzeye sıkıca yapışan kaplamalardan, sıkıca yapışan yabancı maddelerden ve önceden mevcut olan pas lekelerinden oluşabilir.

Wa 2½ Çok kapsamlı yüksek basınçlı su jetiBüyütmeden bakıldığında yüzey bütün görülebilir yağ, katı yağ, kir, pas, daha önceki boya kaplamaları ve hafif izler dışında bütün yabancı maddelerden arınmış olacaktır. Yüzeyin renginin solması, orijinal kaplamanın bozulmuş olabileceğini gösterir. Çukurlaşmış ve aşınmış çelik üzerinde gözlemlenen gri ya da kahverengi/siyah renk solması daha ileri seviyede su jeti temizliği ile çıkartılamaz.

13


Üç ani pas seviyesi ile ilgili olarak yüzey görünümünün tanımı:L Hafif ani pas

Büyütmeden bakıldığında arasından çelik alt tabakanın görülebileceği küçük miktarda sarı/kahverengi pas katmanı gösteren yüzey. Pas (renk solması olarak görülen) eşit şekilde dağılmış ya da parçalar halinde mevcut olabilir, ama sıkı bir şekilde yapışmış ve bez ile hafif silme ilekolayca çıkarılamayan şekilde olacaktır.

M Orta ani pasBüyütmeden bakıldığında orijinal çelik yüzeyi kapatan sarı/kahverengi bir pas katmanı gösteren yüzey. Pas eşit şekilde dağılmış ya da parçalar halinde mevcut olabilir, ama orta derecede yapışmış olacaktır ve yüzey üzerine hafifçe sürtülen bir bezde hafif iz bırakacaktır.

H Ağır ani pasBüyütmeden bakıldığında orijinal çelik yüzeyi kapatan ve gevşekçe yapışan kırmızı-sarı/kahverengi bir pas katmanı gösteren yüzey. Pas eşit şekilde dağılmış ya da parçalar halinde mevcut olabilir, ama yüzey üzerine hafifçe sürtülen bir bezde kolaylıkla iz bırakacaktır.


14

A. Çelik yüzeylerBir boya sisteminin uzun süreli koruma sağ-lamasını garanti etmek için herhangi bir boya uygulanmadan önce doğru yüzey hazırlığının yapılmış olduğundan emin olmak birinci dere-cede önem taşımaktadır. Bu nedenle çeliğin başlangıç yüzeyi durumunun değerlendirilmesi gerekir.

Genel olarak konuşmak gerekirse boyama-dan önce çelik bir yüzeyin durumu aşağıdaki üç kategoriden birine girer:a) daha önceden kaplanmamış çıplak çelik yapıb) ön imalar astarı ile kaplanmış çelik bir yüzeyc) bakım onarıma ihtiyacı olan bir boyama

sistemi ile kaplanmış çelik bir yüzey

Bu kategoriler aşağıda daha detaylı olarak özetlenmiştir.

a. Önceden kaplanmamış çıplak çelik yapıBoya kaplamaları ile daha önce hiç korunma-mış olan çelik yüzeyler değişen ölçülerde pas, meneviş veya diğer artıklarla (toz, katı yağ, iyonik kirlenme/çözülebilir tuzlar, kalıntılarla v.b.) kaplı olabilir. Bu yüzeylerin başlangıç durumu ISO 8501-1 standardı ile belirtilir: “boyaların ve ilgili ürünlerin uygulanmasından önce çelik yüzeyin hazırlığı – Yüzey temizliğinin görsel olarak değerlendirilmesi”.

A Büyük ölçüde yapışmış meneviş ile kaplı, eğer varsa da, az paslı çelik yüzey.

B Paslanmaya başlamış ve yüzeyden ince tabaka halinde menevişin ayrılmaya başladığı çelik yüzey.

C Üzerinde menevişin pas olarak kalktığı ya da kazıma ile çıkartılabileceği, ama normal bakışta görülebilen hafif pittingli çelik yüzey.

D Üzerinde menevişin pas olarak kalktığı ve normal bakışta genel pittingin görüldüğü çelik yüzey.

ISO 8501-1 standart çelik için dört başlangıç durumu belirler : A,B,C,D:

2.2 Yüzey tipleri

15


Karşılık gelen fotoğraflar korozyon seviyelerini, korunmamış çelik yüzeylerin ve daha önceki kaplamaları tamamen yüzeyden çıkarıldıktan sonraki çelik yüzeyin hazırlık derecelerini göstermektedir.

A GRADESa 2½

A GRADESa 3

B GRADESa 2½

B GRADESa 3

C GRADESa 2½

C GRADESa 3

D GRADESa 2½

D GRADESa 3

b. Ön imalat astarı ile kaplı çelik yüzeyÖn imalat astarlarının uygulanmasının asıl amacı çelik sacı ve ön üretim aşamasında ya da ilk boya sistemi uygulanmadan önce depolamada kullanılan yapısal bileşenleri ko-rumaktır. Bir ön imalat astarının film kalınlığı

normal olarak 20 - 25 μm’e denktir (bu ra-kamlar düzgün test paneli için belirtilmiştir). Ön imalat astarı ile kaplanmış çelik saclara ve yapısal parçalara kaynak yapılabilir.

Hempel aşağıdaki ön imalat astarlarını önermektedir:

Hempel’s Shopprimer 15280 (koruma süresi – 3’ten 5 aya kadar) çinko polifosfat ile renklendirilmiş solvent-bazlı epoksi ön imalat astarıdır. Otomatik sprey uygulaması ya da el ile uygulama için tasarlanmıştır.

Hempel’s Shopprimer ZS 15890 (koruma süresi – 4’ten 6 aya kadar) otomatik sprey uygulaması için tasarlanmış solvent-bazlı çinko silikat ön imalat astarıdır.

Hempel’s Shopprimer ZS 15820 (koruma süresi – 3’ten 5 aya kadar) otomatik sprey uygulaması için tasarlanmış solvent-bazlı çinko silikat ön imalat astarıdır.

Hempel’s Shopprimer 15275 (koruma süresi – 3’ten 5 aya kadar) otomatik sprey uygulaması için tasarlanmış su bazlı epoksi ön imalat astarıdır.


16

Ön imalat astarı ile kaplanmış yüzeylerin son boya sisteminin uygulanmasından önce doğru şekilde hazırlanması gerekir; bu “ikincil yüzey hazırlığı” olarak adlandırılır. Bir ön imalat astarının kısmen ya da tamamen çıkartılması gerekebilir. İkincil yüzey hazırlığı son boyama sistemi ile belirlenecektir ve iki önemli faktörün dikkate alınması gerekmektedir:• uygulanan bir ön imalat astarının ve son boya

sisteminin uygunluğu• bir ön imalat astarının uygulanmasından

önce yüzey hazırlığı sırasında elde edilen yüzey profili, örneğin profilin bir son boya sistemi için uygun olup olmadığı

Ön imalat astarı ile kaplanmış bir yüzeyin her zaman su deterjanı ile (örneğin Hempel’in Light Clean (Hafif Temizleme) ürünü 99350) 15-20 MPa’da derinlemesine yıkanmış ve sonra boya sistemi uygulamasından önce dikkatlice durulanmış olması gerekir. Koroz-yon ve kaynak noktaları nedeni ile gerçek-leşen zararın ISO 8501-1 standardında belirtildiği şekilde hazırlık derecesine kadar temizlenmesi gerekir.

c. Bakım onarıma ihtiyacı olan bir boya sistemi ile kaplanmış çelik yüzey

Mevcut bulunan bir boya sisteminin durumu-nun standarda göre degradasyon derecesi kullanılarak değerlendirilmesi gerekir ve bunun her bakım onarımda yapılması gerekir. Siste-min tamamı ile yüzeyden çıkartılması ya da kaplamanın bazı bölümlerinin kalıp kalama-yacağının belirlenmesi gerekecektir. İstenen farklı miktarlarda yüzey hazırlığı için ISO 8501-2 standardına bakınız: “Boyaların ve ilgili ürün-lerin uygulanmasından önce çelik yüzeyin hazırlanması – yüzey temizliğinin görsel olarak değerlendirilmesi – Daha önceden kaplanmış çelik yüzeyin önceki kaplamalarından bölgesel olarak arındırılmasından sonra hazırlık dereceleri”.

B. Sıcak daldırma galvaniz çelik, alüminyum ve paslanmaz çelik yüzeyler

Standart çeliğe ek olarak sıcak daldırma gal-

vaniz çelik, alüminyum ya da yüksek-alaşımlı çelikler gibi diğer demir olmayan malzemeler inşaatta kullanılabilir. Bunların hepsi yüzey hazırlığı ve bir boya sisteminin seçilmesi açısın-dan ayrı bir yaklaşım gerektirir.

a. Sıcak daldırma galvaniz çelikGalvaniz çelik ortamdaki havaya maruz kaldığı zaman yüzeyinde çinko korozyonu oluşur. Bu korozyon, yapısına ve yapışma özelliklerine göre çeşitlilik gösterir ve dolayısı ile uygulanan boya sistemlerinin yapışkanlık özelliklerini etki-lerler. Genel olarak boyama için en iyi yüzeyin saf ya da yaşlandırılmış (saatlerce galvani-zasyon işlemi dahilinde) çinkodan biri olduğu düşünülür. Aradaki aşamalar için çinko korozyo-nunun Hempel’in alkalin temizleyicisi yardımıyla yüzeyin yıkanması ile çıkartılması tavsiye edilir. Bu 20 litre saf su ve yarım litre Hempel’s Light Clean (Hafif Temizleme) 99350 deterjanı karışı-mı kullanılarak gerçekleştirilebilir. Karışımın yü-zeye uygulanması ve daha sonra yarım saatin ardından, tercihan yüksek basınçta durulanma-sı gerekir. Gerekli ise yıkama özel sert naylon kıl fırça, zımpara kağıdı kullanılarak fırçalama ile birleştirilmelidir ya da yüzey bir aşındırıcı ile temizlenmelidir. (cam toplar, kum v.b.) Düşük korozyon sınıflarında boya sistemleri için özel yapışan astarlar tavsiye edilir. Yüksek korozyon sınıflarındaki boya sistemleri için yüzey hazırlığı, tercihan bir mineral aşındırıcı kullanılarak yapılan aşındırıcı süpürme raspa ile mekanik hazırlığı kapsamalıdır.

b. Alüminyum ve paslanmaz çelikAlüminyum ve paslanmaz çelik durumunda yüzeyin tatlı su ve deterjan ile yıkanması, sonra tatlı suyla basınçlı yıkama ile derinlemesine durulanması gerekir. Boya sisteminin daha iyi yapışması için mineral bir aşındırıcı kullanılarak yapılan aşındırıcı raspa ile gerçekleştirilmesi tavsiye edilir ya da özel fırçalar kullanılır.

Daha detaylı bilgi ve yüzey hazırlığının süreçleri ve yöntemleri üzerinde derinlemesine açıklamalar için yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurabilirsiniz.

17

3. Maksimum servis sıcaklıkları

Bitüm

Akrilikler

Epoksiler

Poliüretanlar

Epoksi Fenolik

Silikatlar

Silikonlar

Daimi kuru sıcaklık dayanım aralığı

Süreli dayanım aralığı

Uygunluk, renklendirmeye bağlı olacaktır. 400°C üzerinde sadece alüminyum pigment uygundur.

3. Maksimum servis sıcaklıkları

Boya ürünlerinin kullanılan bağlayıcılar ve pig-mentlere bağlı olarak sıcaklıklara karşı farklı da-yanıklılıkları vardır. Tek tek boya tiplerinin sıcaklık dayanımı aşağıda gösterilmiştir.

4. Hempel boyaları

18

4. Hempel boyaları

4.1. Jenerik Tipler Hempel aşağıdaki başlıca boya tiplerini sunar:

tek bileşenli:a) Alkidb) Akrilikc) Polisiloksan (yük-

sek sıcaklıklarda kullanım için)

iki bileşenli:a) Epoksi (saf ve

modifiye)b) Poliüretanc) Çinko silikatd) Polisiloksan hibri-

dler

4.2. Hempel ürün adlarının açıklamaları

Genel olarak bir Hempel boyasının adı bir ürün adından ve beş haneli bir sayıdan oluşur, örneğin Hempatex-Hi Build 46410

Ürün adı yandaki tabloda görüldüğü gibi bo-yanın ait olduğu grubu ve jenerik tipi belirtir:

Fiziksel kuruyan boyalar:Hempatex Akrilik (solvent bazlı)Hemucryl Akrilik (su bazlı)

Kimyasal kürlenen boyalar:Hempalin Alkid, modifiye alkid (oksijenle kürlenen)Hemulin Alkid (su bazlı)Hempadur Epoksi, modifiye epoksi (solvent bazlı, solventsiz)Hemudur Epoksi (su bazlı)Hempathane Poliüretan (solvent bazlı)Hemuthane Poliüretan (su bazlı)Galvosil Çinko silikatHempaxane Polisiloksan hibrid (solvent bazlı)

19

4. Hempel boyaları

19

4. Hempel boyaları

20

Her bir Hempel ürününün 5 haneli ürün kodu vardır. İlk iki hane boyanın fonksiyonunu ve jenerik tipini tanımlar. Üçüncü ve dördüncü haneler seri numarasıdır. Beşinci hane aynı ürünün özel formülasyonları için kullanılır (ör-nek:aynı ürünün yüksek/düşük sıcaklık kürle-meli formülasyonları için beşinci haneler fark-lıdır). Sonuç olarak ilk dört hane kullanıcıya boyanın performansı ile ilgili bilgiler verirken, beşinci hane genellikle kullanım koşullarına yönelik bilgiler verir, bununla beraber sadece lojistik nedenler için de kullanılabilir.

İlk hane: Fonksiyon:0_ _ _ _ Renksiz vernik, tiner1_ _ _ _ Çelik ve diğer metaller için astar2_ _ _ _ Metal olmayan yüzeyler için astar3_ _ _ _ Macun, yüksek katı maddeli ürün4_ _ _ _ Ara kat, astarlı/astarsız ve sonkatla /sonkatsız kullanılabilen

ve yüksek kalınlıkta uygulanabilen ürünler5_ _ _ _ Son kat6_ _ _ _ Muhtelif7_ _ _ _ Antifouling boya8_ _ _ _ Muhtelif9_ _ _ _ Muhtelif

İkinci hane: Jenerik Tip:_0_ _ _ Asfalt, zift, bitüm, katran_1_ _ _ Yağlı boya, yağlı vernik, uzun yağlı alkid_2_ _ _ Orta yağlı uzun yağlı arası alkid_3_ _ _ Kısa yağlı alkid, stirenli alkid, epoksi ester, silikon alkid, üretan alkid_4_ _ _ Muhtelif_5_ _ _ Reaktif bağlayıcılı (oksidatif olmayan), bir ya da iki bileşenli_6_ _ _ Fiziksel kuruyan bağlayıcı (solvent bazlı) (- 0 - - - dan başka)_7_ _ _ Muhtelif_8_ _ _ Su bazlı dispersiyon, tiner_9_ _ _ Muhtelif

Ürün adı örneği:Hempatex Enamel 56360

5 _ _ _ _ Son kat

_ 6 _ _ _ Fiziksel kuruma

_ _ 3 6 _ Seri numarası

_ _ _ _ 0 Standart formül

21

4. Hempel boyaları

4.3. Hempel’in Renk Kodları

Hempel boyalarının, özellikle astarlarının renkleri 5 haneli renk kodları ile tanımlanır:

Beyaz 10000Kırık beyaz, gri 10010–19980Siyah 19990Sarı, krem, devetüyü 20010–29990Mavi, eflatun 30010–39990Yeşil 40010–49990Kırmızı, turuncu, pembe 50010–59990Kahverengi 60010–69990

Hempel renk kodları ile resmi renk standart-ları arasında direkt bağlantı yoktur. Ancak resmi renk standartlarının Hempel renk kodu karşılıklarını gösteren tablolar mevcuttur. Son kat boyalarda ve belli ürünlerde RAL, BS, NCS v.b. gibi özel standart tonlara karşılık gelen tonlar yapılabilir.

www.hempel.com.tr

Hempel’in Ürün Bilgi Föyleri ve Güvenlik Bilgi Föyleri yerel dillerde Hempel web sitesinde mevcuttur. Yerel Ürün Bilgi Föyleri nasıl bulunur:

Ton belirleme örneği:Hempadur 45143-12170

Hempadur 45143 ürünü Hempel standart tonunda 12170 – açık gri

5. Faydalı açıklamalar

22

5. Faydalı açıklamalar

Yüzey koruma kaplaması teknolojisinde kullanılan muhtelif faydalı açıklamalar ve terimler vardır. Aşağıda boyalar ile ilgilenirken aşina olmanız gereken birkaç gerekli terimi bulabilirsiniz:

Hacimce Katı Madde OranıKatı madde hacmi (VS) ifadesi, yüzde olarak aşağıdaki oranı gösterir:

Kuru film kalınlığı Islak film kalınlığı

Belirtilen oran, boya kaybı ile karşılaşılma-mış, belirtilen kalınlıkta laboratuar koşulların-da uygulanan kaplamanın kuru ve ıslak film kalınlığı arasındaki oran olarak belirtilmiştir.

Teorik Boyama AlanıBelirli bir kuru film kalınlığında tamamen düz-gün yüzey üzerinde boyanın teorik boyama alanı aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Katı madde hacmi % x 10 Kuru film kalınlığı (mikron)

= m2/litre

Gerçek TüketimGerçek tüketim, teorik tüketimi ilgili tüketim faktörü (CF) ile çarparak tahmin edilir. Tüke-tim faktörü ya da gerçek tüketim ürün bilgi föyünde belirtilemez çünkü aşağıda belirtilen birçok dış koşula dayanır:

a. Boya filminin dalgalanması:Boya el ile uygulandığında film yüzey üzerin-de bazı dalgalanmalar gösterecektir. Aynı zamanda boya, örneğin 80:20 kuralını yerine

getirmek için belirtilen kuru film kalınlığından daha yüksek bir ortalama kalınlığa sahip olacaktır. Bu da eğer belirtilen en düşük film kalınlığına ulaşmak istiyorsanız boya tüke-timinin teorik olarak hesaplanan miktardan daha yüksek olacağı anlamına gelir.

b. Yüzeyin büyüklüğü ve şekli:Karmaşık ve küçük ölçülü yüzeyler teorik he-saplamanın yapıldığı dörtgen ve düz alanlara göre daha fazla püskürtme nedeniyle daha yüksek tüketime yol açacaktır.

c. Yüzey tipinin yüzey pürüzlülüğü:Bir yüzey tipinin özellikle pürüzlü bir yüzeyi varsa “ölü hacim” yaratmasından dolayı düzgün bir yüzeyde kullanılandan daha fazla boya kullanılmasına sebep olur ve bu da her çeşit teorik hesaplamayı etkileyecektir. İnce film kalınlığında atılan ön imalat astarları durumunda, boya filmi düzensiz boşlukları kapladığı için daha yüksek tüketime neden olur ve daha geniş yüzey etkisi vardır.

d. Fiziksel kayıplar:Tenekelerde, pompalarda ve borulardaki ka-lıntılar, karışım ömrünün aşılması nedeni ile atılan boya, ortamdaki hava koşulları nedeni ile kayıplar, boyacının yetersiz becerileri v.b. gibi etkenlerin hepsinin daha yüksek tüketim üzerinde etkisi olacaktır.

Daha fazla tanım ve açıklama için lütfen yerel Hempel temsilciniz ile irtibat kurunuz.

23

6. Hempel boya sistemleri

6. Hempel boya sistemleri

Çeşitli atmosferik korozyon kategorileri ve diğer tip ortamlar için tavsiye edilen boya sistemleri (ISO 12944-5:2007’e uygun olarak)

C1/C2 korozyon kategorisi C3 korozyon kategorisi C4 korozyon kategorisi C5-I korozyon kategorisi C5-M korozyon kategorisi Gömülü yapilar Isıya dayanıklı yapılar

23

2 Hempathane HS 55610, izin verilen maksimum kuru film kalınlığını (DFT) aşmayan Hempathane Topcoat 55210, Hempathane Fast Dry 55750, Hempel’s Polyenamel 55102 vb. gibi Hempel’in diğer Poliüretan çeşitleriyle ikâme edilebilir. Bundan dolayı, lütfen uygun Ürün Bilgi Föyünü kontrol ediniz veya en yakın Hempel ofisine başvurunuz.

Not:

1 İmalattan sonra ikincil yüzey hazırlığı olarak raspanın mümkün olmadığı yerlerde ön imalat astarlı çeliğin kullanılması bir seçenektir. Özellikle bir sonraki boya katında kullanılmak üzere çinko ihtiva eden boyalar tercih edildiğinde Hempel’s Shopprımer ZS 15890 veya 15820 gibi çinko silikat bazlı ön imalat astarları kullanılır. Eğer sonraki boya katında çinko ihtiva etmeyen boyalarla bir uygulama yapılacaksa 15280 veya 18580 gibi epoksi bazlı ön imalat astarları kullanılabilir. En uygun ön imalat astarı seçimi ve ikincil yüzey hazırlığı ihtiyacı ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için Hempel’e danışınız.

24

C1/C2 Korozyon Kategorisi

C1/C2 Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC1/C2 Korozyon Kategorilerine uygun Örnek Sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No

Boya Tipi Hempel Örnek Boya Sistemleri Kalınlık(mikron)

2–5 Yıl

1 SB Alkid Hempel's Speed-Dry Prımer 13770 40

SB Alkid Hempel's Speed-Dry Shıne 53770 40

Toplam KFK 80 μm

2 SB Poliüretan Hempathane HS 55610 80

Toplam KFK 80 μm

3 SB Poliüretan Hempathane Fast Dry 55750 80

Toplam KFK 80 μm

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 SB Alkid Hempel's Speed-Dry Prımer 13770 2×40


Toplam KFK 120 μm

2 SB Epoksi Hempadur Fast Dry 45410 120

Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 80 μm3

25

C1/C2 Korozyon Kategorisi

C1/C2 Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC1/C2 Korozyon Kategorilerine uygun Örnek Sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


2–5 Yıl

1 SB Alkid Hempel's Speed-Dry Prımer 13770 40


Toplam KFK 80 μm


Toplam KFK 80 μm


Toplam KFK 80 μm

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl



Toplam KFK 120 μm

2 SB Epoksi Hempadur Fast Dry 45410 120

Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 80 μm3

Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl



Toplam KFK 160 μm

2 WB Akrilik Hemucryl Primer HB 18032 2×60

WB Akrilik Hemucryl Enamel HB 58030 40

Toplam KFK 160 μm

3 SB Epoksi Hempadur Mastic 45880 160

Toplam KFK 160 μm

4 SB Epoksi Hempadur Speed-dry ZP 500 100

SB Poliüretan Hempathane HS 556102 60

Toplam KFK 160 μm


SB Poliüretan Hempathane Fast Dry 55750 60

Toplam KFK 160 μm

6 WB Epoksi Hemudur 18500 100

WB Poliüretan Hemuthane Enamel 58510 60

Toplam KFK 160 μm


Toplam KFK 80 μm3



Toplam KFK 160 μm

C1/C

2SB = Solvent BazlıWB = Su BazlıKFK = Kuru Film Kalınlığı

3 Hempel sistemlerinin bazıları ISO 12944-6’ya göre test edilmiştir. Daha fazla bilgi için lütfen yerel Hempel ofisiyle iletişime geçiniz.

26

C3 Korozyon Kategorisi

C3 Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC3 Korozyon Kategorisine uygun örnek sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


2–5 Yıl



Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 WB Akrilik Hemucryl Primer HB 18032 100


Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm


Toplam KFK 120 μm3

27



Dayanım süresi

Sistem No


2–5 Yıl



Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm


Toplam KFK 120 μm

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 WB Akrilik Hemucryl Primer HB 18032 100


Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm



Toplam KFK 160 μm


Toplam KFK 120 μm3

Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl



Toplam KFK 200 μm



Toplam KFK 200 μm

3 WB Epoksi Hemudur 18500 2×70


Toplam KFK 200 μm

4 SB Çinkoca Zengin Epoksi Hempadur Avantguard 750 80


Toplam KFK 160 μm

5 SB Epoksi Hempadur 47300 200

Toplam KFK 200 μm


SB Poliüretan Hempathane Speed-dry Topcoat 250 50

Toplam KFK 200 μm



Toplam KFK 200 μm

8 SB Epoksi Hempadur Mastic 45880/W 140


Toplam KFK 200 μm



Toplam KFK 200 μm

10 SB Poliüretan Hempathane Fast Dry 55750 2×80

Toplam KFK 160 μm³

C3

SB = Solvent BazlıWB = Su BazlıKFK = Kuru Film Kalınlığı


28



Dayanım süresi

Sistem No


2–5 Yıl



Toplam KFK 200 μm



Toplam KFK 200 μm

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 SB Epoksi Hempadur Speed-dry ZP 500 2×90


Toplam KFK 240 μm


SB Epoksi Hempadur Speed-dry ZP 500 80


Toplam KFK 200 μm

3 SB Çinko Silikat Hempel's Galvosil 15700 80

SB Epoksi Hempadur Mastic 45880/W 80

Toplam KFK 160 μm

Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl



Toplam KFK 280 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm

29


C4


Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl




Toplam KFK 240 μm

5 SB Epoksi Hempadur Mastic 45880/W 220


Toplam KFK 280 μm



Toplam KFK 280 μm

7 SB Çinko Epoksi Hempadur Avantguard 550 80



Toplam KFK 280 μm


SB Epoksi Hempadur 47300 140


Toplam KFK 280 μm




Toplam KFK 240 μm


SB Epoksi Hempadur 4774D 120


Toplam KFK 240 μm



SB Poliüretan Hempathane Speed-dry Topcoat 250 40

Toplam KFK 280 μm

30

C5-I Korozyon Kategorisi

C5-I Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC5 Endüstriyel Korozyon Kategorisine uygun örnek sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 SB Epoksi Hempadur Mastic 45880 2×150

Toplam KFK 300 μm




Toplam KFK 240 μm



Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 240 μm



SB Poliüretan Hempathane Topcoat 55210 40

Toplam KFK 240 μm4

4 Bu sistem yalnızca sıcak daldırma galvaniz çelik için uygundur.

31

C5-I Korozyon Kategorisi

C5-I


C5-I Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC5 Endüstriyel Korozyon Kategorisine uygun örnek sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 SB Epoksi Hempadur Mastic 45880 2×150

Toplam KFK 300 μm




Toplam KFK 240 μm



Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm4

Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl

1 SB Çinko Silikat Hempel’s Galvosil 15700 80



Toplam KFK 280 μm3




Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 320 μm


32

C5-M Korozyon Kategorisi

C5-M Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC5 Denize yakın bölgelerdeki Korozyon Kategorisine uygun örnek sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl


SB Epoksi Hempadur Mastic 45880 150

Toplam KFK 300 μm



Toplam KFK 300 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm4

4 Bu sistem yalnızca sıcak daldırma galvaniz çelik için uygundur.

33

C5-M Korozyon Kategorisi

C5-M Korozyon KategorisiHempel Boya SistemleriC5 Denize yakın bölgelerdeki Korozyon Kategorisine uygun örnek sistemler1

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl


SB Epoksi Hempadur Mastic 45880 150

Toplam KFK 300 μm



Toplam KFK 300 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm




Toplam KFK 240 μm4

Dayanım süresi

Sistem No


> 15Yıl


SB Epoksi Hempadur Speed-dry ZP 500 2×100


Toplam KFK 320 μm


SB Epoksi Hempadur Speed-dry ZP 500 2×100


Toplam KFK 320 μm




Toplam KFK 280 μm3




Toplam KFK 280 μm3


C5-M


34

Gömülü yapılar

Gömülü yapılarHempel Boya Sistemleri

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl

1 SB Epoksi Hempadur Quattro XO 17870 2×225

Toplam KFK 450 μm


Toplam KFK 450 μm

3 SB Epoksi Hempadur Multi-strength 45703 150

SB Epoksi Hempadur Multi-strength 45751/3 2×150

Toplam KFK 450 μm


35

Gömülü yapılar

Gömülü yapılarHempel Boya Sistemleri

Dayanım süresi

Sistem No


5–15 Yıl


Toplam KFK 450 μm


Toplam KFK 450 μm

3 SB Epoksi Hempadur Multi-strength 45703 150

SB Epoksi Hempadur Multi-strength 45751/3 2×150

Toplam KFK 450 μm

GÖM

ÜLÜ

YAP

ILAR

36

Isıya dayanıklı yapılar

Isıya dayanıklı yapılarHempel Boya SistemleriIsı dayanımı gerektiren Çelik Yapılar için

Boya Tipi Hempel Örnek Boya Sistemleri Kalınlık (mikron)

SB Çinko Silikat Hempel's Galvosil 15700 75

SB Silikon Hempel's Silicone Aluminium 56914 25


Toplam KFK 125 μm





Toplam KFK 75 μm



Toplam KFK 80 μm

Hempel's Silicone Aluminium 56914Servis sıcaklığı: Maksimum kuru sıcaklık dayanımı: 600°C/1112°F

Hempel's Galvosil 15700Servis sıcaklığı: Daimi (periyodik olmayan) kuru sıcaklıkların yanı sıra maksimum kuru pik sıcaklık dayanımı: 500°C/932°F 400°C/752°F kadar olan periyodik kuru sıcaklığa dayanımlıdır.


37

Isıya dayanıklı yapılarHempel Boya SistemleriIsı dayanımı gerektiren Çelik Yapılar için





Toplam KFK 125 μm





Toplam KFK 75 μm



Toplam KFK 80 μm

Hempel's Silicone Aluminium 56914Servis sıcaklığı: Maksimum kuru sıcaklık dayanımı: 600°C/1112°F

Hempel's Galvosil 15700Servis sıcaklığı: Daimi (periyodik olmayan) kuru sıcaklıkların yanı sıra maksimum kuru pik sıcaklık dayanımı: 500°C/932°F 400°C/752°F kadar olan periyodik kuru sıcaklığa dayanımlıdır.

ISIY

A DA

YANI

KLI

YAPI

LAR

Isıya dayanıklı yapılar

hempel.com.tr

Hempel CoatingsSan. ve Tic. Ltd. Sti. Partaş Center Kat: 9Eski Üsküdar CaddesiÇayıryolu Sokak 34752 İçerenköy İstanbulTel.: +90 (216) 655 65 00Faks: +90 (212) 326 91 99E-mail: [email protected] TR 09/2017 TR

Hempel, 1915 yılından bu yana dünyanın önde gelen boya uzmanı olarak içinde bulunduğumuz dünyaya koruma sağlarken aynı zamanda ilham kaynağı olmuştur. Bugün, 80 ülkede 5 bin 500’den fazla çalışanıyla endüstri, dekoratif, deniz, endüstriyel ve yat pazarlarına Crown Paints, Schaepman ve Jones-Blair gibi tanınmış birçok marka ile birlikte güvenilir çözümler sunmaktadır.

Hempel; tüm dünyada kültürel, insani ve bilimsel hedefleri gururla destekleyen bir Hempel Vakfı iştirakıdır.

doǧru boya sistemi nasıl seçilmeli · nan bütün çelik yapılar, binalar ya da tesisler...

Documents