Үйлдвэрлэлийн хүчин чадал(Capacity Planning)
Үйлдвэрлэлийн менежмент – 1APM 261
Лекц №10
Д.Кадирбек, МВАХААИС, ЭЗБС, Менежментийн тэнхим, №217kadirbyek.weebly.com, [email protected]
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 1
1. Хүчин чадал, түүний үзүүлэлтүүд
• Хүчин чадал (capacity) – Стратегийн шинжтэй шийдвэр
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 2
Үе шат Хүчин чадлыг өөрчлөх/сайжруулах, ашиглах боломж
Урт хугацааны
төлөвлөлт
- Дотоод нэгж, хэсгийг
зохион байгуулах
- Тоног төхөөрөмж сонгох,
суурилуулах
Боломжгүй
Дунд хугацааны
төлөвлөлт
(нэгтгэсэн
төлөвлөлт)
- Гэрээ, хэлцлүүд хийх
- Тоног төхөөрөмж нэмж
суурилуулах
- Бага хэмжээний өөрчлөлт
хийх
- Хүний нөөцийг
бүрдүүлэх, өөрчлөх
- Бараа материалын
нөөцийг татан авах,
ашиглах
Богино хугацааны
төлөвлөлт (ажлын
хуваарь)
Боломжгүй
- Ажлыг хуваарилах,
хуваарь хийх
- Тоног төхөөрөмжийн
байршлыг өөрчлөх
Шинэчлэх, сайжруулах Ашиглах
1. Хүчин чадал, түүний үзүүлэлтүүд
• Хүчин чадал (capacity)
• Орцоор – түүхий эд, материал талаас
• Гарцаар – эцсийн бүтээгдэхүүн талаас
• Хүчин чадлын үзүүлэлтүүд
• Төслийн (design) хүчин чадал
• Үр ашгийн (effective) хүчин чадал
• Бодит хүчин чадал (actual output)
• Хүчин чадал ашиглалт
• Хүчин чадал ашиглалтын төвшин (utilization)
• Хүчин чадал ашиглалтын үр ашиг (efficiency)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 3
1. Хүчин чадал, түүний үзүүлэлтүүд
• Хүчин чадал ашиглалтын төвшин, үр ашиг
Cushion = 1 – utilization = 1 – average
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 4
AO Actual outputEfficiency = =
EC Effective capacity
AO Actual outputUtilization = =
DC Design capacity
Урт хугацаандБогино хугацаанд
2. Хүчин чадал ашиглалтын стратегиуд
• Хүчин чадал ашиглалтыг нэмэгдүүлэх боломжууд
• Эрэлтийг таамаглал
• Технологи ба хүчин чадал өөрчлөлт
• Үйлдвэрлэлийн оновчтой хэмжээ
• Процессын уян хатан байдал, өөрчлөлт
• Хүчин чадал ашиглалтыг нэмэгдүүлэх
• Эрэлт илүүдэх тохиолдол
• Эрэлт хомсдох тохиолдол
• Эрэлт тогтворгүй байх тохиолдол (улирлын нөлөө)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 5
2. Хүчин чадал ашиглалтын стратегиуд
• Хүчин чадал ашиглалтыг нэмэгдүүлэх
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 6
10 20 30
Өрөөний тоо
Нэг
жи
йн
ху
вьса
х з
ард
ал
10 өрөөтэй 20 өрөөтэй 30 өрөөтэй
Үр ашигтай (P) Үр ашиггүй (FC)
Замын дагуух дэн буудлын хүчин чадал
2. Хүчин чадал ашиглалтын стратегиуд
• Манлайлах стратеги (proactive strategy)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 7
Хугацаа
Үй
лд
вэр
лэл
Хүчин чадал
Илүүдэл хүчин чадал
Эрэлт
2. Хүчин чадал ашиглалтын стратегиуд
• Хоёрдмол стратеги (neutral strategy)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 8
Хугацаа
Үй
лд
вэр
лэл
Хүчин чадал
Эрэлт
2. Хүчин чадал ашиглалтын стратегиуд
• Хоцрох стратеги (reactive strategy)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 9
Хугацаа
Үй
лд
вэр
лэл
Хүчин чадал
Илүүдэл эрэлт
Эрэлт
3. Хүчин чадалд нөлөөлөх хүчин зүйлс
• Дотоод нэгж, хэсэг, тоног төхөөрмжийн ашиглалт
• Шугамын зохион байгуулалт
• Тоног төхөөрөмжийн зохион байгуулалт
• Тоног төхөөрөмжийн ашиглалт, эдврэл, саатал
• Технологи
• Хүний нөөцийн ашиглалт
• Хөдөлмөрийн хуваарь
• Мэдлэг, чадвар
• Дадлага, туршлага
• Цалин, урамшуулал
• Ажлын цаг ашиглалт
• Ажлын байрны нөхцөл
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 10
3. Хүчин чадалд нөлөөлөх хүчин зүйлс
• Түүхий эд, материалын нөөц• Материалын нөөцийн удирдлага
• Түүхий эд, материалын чанар
• Нийлүүлэгчийн байршил
• Агуулахын багтаамж, шаардлага хангасан байдал
• Үйл ажиллагааны хүчин зүйлс
• Бүтээгдэхүүний чанарын менежмент
• Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, хяналт
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 11
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
1. Эрэлтийг оновчтой таамаглах• Бүтээгдэхүүн тус бүрээр эрэлтийг таамаглах
• Үйлдвэрлэлийн шугам тус бүрээр үйлдвэрлэлийн хэмжээгтаамаглах
• Шугам тус бүрийн үйлдвэрлэлд шаардагдах хөдөлмөр,тоног төхөөрөмжийн хэрэгцээг төлөвлөх
• Шугам тус бүрээр шаардагдах түүхий эд, материалынхэрэгцээг төлөвлөх
• Бэлэн байгаа хөдөлмөр, тоног төхөөрөмж, түүхий эдматериалын нөөцийн хэмжээг гаргах замаар шинээр нэмжажиллуулах хөдөлмөр, тоног төхөөрөмж, худалдан авахтүүхий эд материалын тооцоог гаргах
2. Хугарлын цэгийн шинжилгээ хийх• Бүтээгдэхүүний нэгжээр
• ОрлогоорCopyright by KADIRBYEK, D., MULS 12
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
3. Шийдвэрийн модны аргыг ашиглах• Хөрөнгө оруулалтын шийдвэр гаргахад шаардагдах
мэдээллийг цуглуулна, үүнд:
• Хувилбаруудын хүчин чадлын үзүүлэлтүүд
• Хувилбаруудын хүлээгдэж буй эрэлтийн хэмжээ буюу борлуулалт
• Хувилбаруудын хэрэгжиж болохуйц магадлалыг тодорхойлох
• Шийдвэрийн модыг зурна
• Хүлээгдэж буй өгөөжийг тодорхойлно:
•𝐸𝑉 = 𝑛=1𝑛 𝐵𝑖 ∙ 𝑝𝑖
• Хүлээгдэж буй өгөөжийг хувилбар тус бүрээр тооцно:
• Хувилбаруудыг харьцуулж, өгөөж өндөртэй хувилбарыгсонгоно
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 13
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
3. Шийдвэрийн модны аргыг ашиглах
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 14
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
4. Гаднаас худалдан авах, өөрөө үйлдврлэх талааршийдвэр гаргах
• Эрэлт хүчин чадлаас хэтэрсэн буюу зах зээлд хомсдол бийболсон үед
• Бусад байгууллагын зарим эд анги, бүтээгдэхүүний захзээлд борлуулж үнэ тухайн байгууллагын үйлдвэрлэсэнзардлаас хямд байх тохиолдолд
• Бусад байгууллагын зарим эд анги, бүтээгдэхүүний чанартухайн байгууллагын үйлдвэрлэсэн эд анги,бүтээгдэхүүнээс чанартай байх тохиолдолд
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 15
mb
bm
AVCAVC
FCFCQ
*
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
4. Гаднаас худалдан авах, өөрөө үйлдврлэх талааршийдвэр гаргах
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 16
Q
TCTCb
TCm
Q*
→ Үйлдвэрлэх←Худалдан авах
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
• Хүчин чадлын стратеги боловсруулах• Хүчин чадлын харьцаа (Capacity Ratio):
•𝐶𝑅 =𝐶𝑠−𝐶𝑒
𝐶𝑠• 𝐶𝑅 – хүчин чадлын харьцаа
• 𝐶𝑠 – хүчин чадал тасалдлын зардал, нэгж
• 𝐶𝑒 – хүчин чадал илүүдлийн зардал, нэгж
• -0.5-аас +0.5-ын хооронд – хоёрдмол стратеги (neutralstrategy)
• +0.5-аас их – Хоцрох стратеги (reactive strategy)
• -0.5-аас бага – Манлайлах стратеги (proactive strategy)
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 17
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
•Тоног төхөөрөмжийн хэрэгцээг төлөвлөх
1. Үйлдвэрлэлийн нийт цаг тодорхойлох
T = D(tp + ts) + d*tb
D = Үйлдвэрлэх бүтээгдэхүүний хэмжээ буюу эрэлтийн хэмжээ
tp = Нэгж бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэхэд зарцуулах цаг
ts = Нэгж бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг эхлэх, дуусгахад зарцуулах цаг
d = Багцын тоо
tb = Нэгж багцыг боох, савлахад зарцуулах цаг
d=D/qq = Нэг багцад орох бүтээгдэхүүний хэмжээ
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 18
4. Хүчин чадал төлөвлөлт
•Тоног төхөөрөмжийн хэрэгцээг төлөвлөх
2. Үйлдвэрлэлийн нийт цаг тодорхойлох
MT=N(1-C)=N*AMT = Нэг машиныг нэг жилд ажиллуулах цаг
C = Ашиглагдаагүй хүчин чадал
A = Ашиглалтын дундаж норм
N = Нэг жилийн нийт ажлын цаг
3. Машины хэрэгцээг тооцох
M=T/MT
M=(T1+T2+…+Tn)/MTT1…Tn = Бүтээгдэхүүн тус бүрийн үйлдвэрлэлийн стандарт цаг
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 19
Copyright by KADIRBYEK, D., MULS 20
АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА