PERLAS DE ÚLTIMA HORA en
INFECCIOSAS…
Pedro Alarcón BlancoAulaMIR
Los primeros de su clase…:
Neumonía (en global): Neumonía en niños y adolescentes: Neumonía nosocomial: Neumonía en el lactante: Neumonía aspirativa: Meningitis adulto: Meningitis en niños: Meningitis (lactantes): Meningitis en inmunodeprimidos:
NEUMOCOCO
MICOPLASMA PNEUMONIAE
BACILOS GRAM NEGATIVOS
VIRUS RESPIRATORIO SINCITIAL
ANAEROBIOS
NEUMOCOCO
MENINGOCOCO
E. COLI / S. AGALACTIAE
LISTERIA
Los primeros de su clase…:
Endocarditis infecciosa: Infecciones ORL (sinusitis, otitis
media…) Otitis externa: Bronquiectasias / f. quística: Infección urinaria: Infección de la vía biliar: Diverticulitis aguda: Diarrea del viajero: Artritis infecciosa:
S.AUREUS / S. VIRIDANS
NEUMOCOCO
PSEUDOMONA
PSEUDOMONA
E. COLI
E. COLI
E. COLI
E. COLI enterotoxigénico
S. AUREUS
Los primeros de su clase…:
Endocarditis sobre válvula protésica: Shock séptico: Diarrea inflamatoria: Diarrea por protozoos: Diarrea en niños: Infección articular protésica: Miocarditis : Impétigo: Celulitis:
E. COLI
S. EPIDERMIDIS
S. EPIDERMIDIS
CAMPYLOBACTER
GIARDIA
ROTAVIRUS
COXSACKIE
S. AUREUS / S. PYOGENES
S. AUREUS / S. PYOGENES
Encefalitis esporádica: Encefalitis epidémica: CRUP viral: Epiglotitis: Diarrea < 3 años: “Infección del transplantado”: Peritonitis bacteriana espontánea: Herida quirúrgica: Neumonía asociada a VM
Los primeros de su clase…:
HERPES SIMPLE
ENTEROVIRUS (coxsackie)
V. PARAINFLUENZAE
HAEMOPHILUS INFLUENZAE
ROTAVIRUS
CITOMEGALOVIRUS
E. COLI
S. AUREUS
S. AUREUS
Uretritis Mosquitos “asesinos”: Enfermedad Parasitaria:
Los primeros de su clase…:
C. TRACHOMATIS
DENGUE
PALUDISMO
Neumococo
Tiene cápsula.
Predisponen: alcohólicos, esplenectomía, virus, déficit de Igs, neumopatías.
1ª causa: neumonías, meningitis, ORL.
Tratamiento: › Amoxi, cefalosporinas, quinolonas
Vacuna: < 2ª (heptavalente) y > 65ª (23 valente) y con factores de riesgo
Lesiones cutáneo mucosas, diabéticos, neutropénicos, ADVP…
Cuidado Meticilin resistente en nosocomiales
1ª causa: herida quirúrgica, infecciones cutáneas, artritis, endocarditis, neumonías en UCI, sepsis (tras coli)
Tratamiento: cloxacilina +/- gentamicina (viscerales)› MRSA: Vancomicina, linezolid, daptomicina,
tigeciclina.
S.aureus
PRÓTESIS Tratamiento: = MRSA.
S. epidermidis
S. saprophiticus ITU en mujer sexualmente activa.
Infecciones faríngeas:› Complicaciones inmunes: GMN
postestreptocócica, fiebre reumática.
Infecciones cutáneas: escarlatina, erisipela, celulitis, fascitis …
Tratamiento: penicilina
S. pyogenes
S. agalactiae Sepsis puerperal y del recién nacido Screening +: penicilina/ampi intraparto
Nosocomial / cuidados sanitarios ITUs (sondas, antibióticos) 3ª causa de endocarditis Tratamiento:
› Faecalis: peni/ampi +/- genta si endocarditis› Faecium: vanco +/- genta
S.bovis: asociado a ca de colon
Endocarditis subaguda, caries, abscesos…
Enterococos (faecalis, faecium)
Streptococo bovis
Streptococo viridans
Diplococo gram negativo. Cápsula. Predisponen: esplenectomía, déficit de
complemento, properdina e Igs.
Meningitis con lesiones cutáneas. Sd de Waterhouse Friederiksen.
Tratamiento: cefotaxima/ceftriaxona
Profilaxis: Rifampicina, ciprofloxacino o ceftriaxona
Meningococo
No cápsula. Medio de Thayer Martin
Uretritis → cervicitis → salpingitis → pelviperitonitis (50% clínica en mujer)
Diseminada: poliartritis + tenosinovitis + pústulas distales (hipocomplementemia)
Tratamiento: ceftriaxona monodosis y 1 semana si diseminada.
Gonococo
¿URETRITIS/CERVICITIS?
Frecuente: Chlamidia trachomatis, N.gonorrhoeae.
Menos frecuentes: mycoplasma, trichomonas, candida, VHS, papilomavirus, sífilis.
Tratamiento empírico: ceftriaxona monodosis + azitro monodosis o doxi 1 semana
Escherichia coli
Comensal. Infecta si rotura de las barreras mucosas, dispositivos, inmunodepresión.
ITUs, biliar, abdominal en general, GEA, neumonía nosocomial, sepsis.
Tratamiento: › Graves: cefalosporinas, carbapenémicos
si resistentes. Aminoglucósidos (sinergia)› Leves: fosfomicina, nitrofurantoína,
TMP/SFX, ciprofloxacino
Ureasa positivo.
ITUs con cálculos (estruvita)=litiasis coraliforme.
Tratamiento: amoxiclav, quinolonas…
Proteus, providencia, morganella
DIARREÍLLAS INFECCIOSASMICROORGANISMO TOXINAS
BACTERIAS
Campylobacter E. coli
E. Coli no enterotoxigénico S. Aureus
Shigella C. Difficile
Salmonella gastroenteríticas Vibrio
Yersinia enterocolítica Bacillus cereus
Listeria
Virus Rotavirus, adenovirus, CMV, VIH, VHS…
Protozoos Giardia, Entamoeba, otros (microsporidium, ciclospora, isospora, microspora)
Helmintos Trichinella, strongyloides
CIPROFLOXACINOMACRÓLIDOS (campylobacter)
Haemophilus influenzae
Capsulados (hib): = FR que neumococo
Epiglotitis (capsulados), meningitis…
Misma clínica que neumococo
Tratamiento = neumococo Profilaxis: vacuna con polisacárido
capsular. Rifampicina en meningitis.
PROCESOS GENITALES CON ÚLCERAS Y ADENOPATÍAS
Chancro duro [T. Pallidum] Lesión única, dura, indolora. Adenopatía regional no dolorosa.
Granuloma inguinal [Klebsiella granulomatis] Lesion ulcerosa indolora. Cuerpos de Donovan
Chancroide [Haemophilus Ducreyi] Lesión ulcerosa múltiple y dolorosa. Adenopatía regional dolorosa.
Linfogranuloma venéreo [Chlamydia Trachomatis] Úlcera indolora. Adenopatías que crecen y fistulizan
Bordetella
Toxina.
Tos ferina, bronquitis, tos crónica
PCR o cultivo en medio de Bordet
Tratamiento: macrólidos
Bartonella henselae
Enf por arañazo de gato, angiomatosis bacilar…
Zoonosis Sistema mononuclear fagocítico
(hepatoesplenomegalia, granulomas)
Osteoarticular, orquiepididimitis, endocarditis
Rosa de bengala, hemocultivos
Tratamiento: doxi + estrepto/gentamicina + rifampicina
Brucella
FR: hospitalizados, inmunodeprimidos, toma de antibióticos…
Neumonías, ITUs, piodermas, artritis, sepsis, ectima gangrenoso…
Tratamiento: ß lactámicos antipseudomónicos:› Piperacilina-tazobactam› Ceftazidima y cefepime› Monobactámicos (aztreonam)› Carbapenémicos (imipenem, meropenem, doripenem)
Quinolonas (especialmente ciprofloxacino)
Aminoglucósidos
Pseudomona
NEUMONÍA ASOCIADA A VENTILACIÓN MECÁNICA
Microorganismos típicos
Staphylococcus aureus
Pseudomona aeruginosa
Acinetobacter baumanni
Stenotrophomonas maltophilia
Serratia marcenscens
Legionella
FR: neumopatía crónica, hospitalización ancianos, inmunodepresión.
Neumonía típica/atípica + obnubilación + diarrea + hiponatremia
Ag de legionella Tratamiento: quinolonas/macrólidos
Anaerobios Comensales de boca, tubo digestivo, piel y
aparato genital femenino.
Tendencia a abscesos:› Gingivitis, periodontitis, abscesos
periamigdalinos (fusobacterium), angina de Ludwig, sd de lemiere…
› Neumonías› Abscesos intraabdominales (bacteroides),
pélvicos…
Tratamiento: › Amoxiclav, pipertazo, carbapenémicos› Clindamicina, metronidazol
Costridium tetani
Bacilo gram +. Tetanoespasmina
Tétanos generalizado, neonatal
Tratamiento: Ig antitetánica, desbridamiento, relajantes musculares, metronidazol/penicilina
Antecedentes de vacunacion
Herida pequeña limpia
Cualquier otra herida
No vacunado, dudas o < 3 dosis
Vacunación Vacunación + Ig
Vacunación completa (3 o más dosis)
Nada (vacunar si >10ª de la última dosis)
Nada (vacunar si >5ª de la última dosis)
Neurotoxina. Parálisis flácida descendente + st
anticolinérgicos
Tratamiento: Ig equina adultos y humana en niños + soporte
Costridium botulinum
Intoxicación alimentaria por carnes recalentadas
Infecciones cutáneas graves (gangrena gaseosa, celulitis) abdominales (colecistitis, uterinas…).
Tratamiento: penicilina iv
Costridium perfringens
Costridium difficile Colitis pseudomembranosa tras toma de
antibióticos
Tto: metronidazol, vancomicina.
FR: embarazadas, edades extremas, inmunodeprimidos. Contaminación alimentaria.
Sepsis neonatal (granulomatosis), meningoencefalitis (rombencefalitis), gastroenteritis, mononucleosis
Tratamiento: ampicilina
Listeria
Treponema pallidum Sífilis 1ª : chancro + adenopatías Sífilis 2ª: rash, lesiones secundarias Sífilis latente: precoz/tardía Sífilis tardía:
› Neurosífilis: meningovascular, tabes dorsal, parálisis general progresiva
› Cardiovascular…
VDRL: screening, se negativizan, en LCR soin específicas.
FTA: las 1ªas, persisten, específicas.
Tratamiento: › <1año: penicilina 2400000 monodosis› > 1año: 3 dosis› Neurosífilis: penicilina 3-4 millones/4h/2 s.
Zoonosis
Afectación anictérica: sd pseudogripal, cefalea, mialgias, meningitis, iridociclitis.
Enfermedad de Weil: ictericia + hemorragias + necrosis tubular.
Tratamiento: doxiciclina.
Leptospirosis
Fiebres recurrentes (B.recurrentis) Enfermedad de Lyme (B.burdorgferi):
› Garrapata ixodes.› Eritema crónico migratorio› Artritis – meningitis – radiculitis…
Tratamiento: doxiciclina.
Borrelia
Coxiella burnetti Zoonosis por inhalación.
Fase aguda: Ac fase II› Neumonía atípica› Hepatitis granulomatosa
Fase crónica: Ac fase I› Endocarditis
Tratamiento: doxicilina
Trasmitido por garrapata del perro (Riphicephalus)
Fiebre botonosa mediterránea:› Mancha negra› Exantema con afectación palmo
plantar.
Tratamiento: doxiciclina
Rickettsia conori
Neumonía atípica, traqueobronquitis, miringitis bullosa, eritema multiforme, meningitis, artritis…
Tratamiento: doxi/azitro
Mycoplasma pneumoniae
Chlamidia pneumoniae Neumonía atípica, artritis, meningitis…
Tratamiento: doxi/azitro
Neumonía atípica. Pájaros. Doxi/Azitro
Chlamidia psitaci
Chlamidia trachomatis• ETS: uretritis, epididimitis, proctitis,
cervicitis, EIP, linfogranuloma venéreo• Neonatales: conjuntivitis de inclusión,
neumonía• Oculares: tracoma y paratracoma
Virus de herpes simple
Entra por piel y se acantona en ganglios.
Gingivoestomatitis – herpes labial, cervicitis, piel (…), conjuntivitis y blefaritis.
Encefalitis (PCR) Inmunodeprimidos (esofagitis,
hepatitis, neumonitis…) Afectación neonatal
Tratamiento: aciclovir
Primoinfección:varicela (distinto estadio)› Impétigo, neumonía, ataxia› Perinatal: alto riesgo 5d antes – 48h después
Recidiva: zóster (ancianos, inmunodeprimidos). Complicaciones neurológicas.
Profilaxis Ig: RN de madre con VVZ, inmunodeprimidos, pretérmino, embarazadas no inmunizadas.
Tratamiento: aciclovir en inmunodeprimidos.
Virus de varicela - zóster
Mononucleosis infecciosa (faringitis + adenopatías + fiebre)
Complicaciones inmunes (hematológicas, neurológicas…).
Otras patologías: linfoma de burkitt, ca nasofaríngeo, leucoplasia oral vellosa, neumonía intersticial linfoidea, sd de duncan, linfoma B
Leucocitosis con linfo-monocitosis Hipertransaminasemia Reacción de Paul Bunnel / serología IgM cápside.
VEB
INMUNODEPRIMIDOS (transplante, VIH)
Congénita y perinatal. Sd mononucleósico Neumonitis, esofagitis, nefritis,
sepsis…
Serología, ag pp65, PCR
Tratamiento: ganciclovir (alternativas: cidofovir, foscarnet)
Citomegalovirus
FR de gravedad: embarazo, neumopatías, insuficiencia cardíaca, obesidad, diabetes, ancianos, VIH.
Complicación: neumonía, sobreinfección por neumococo o estafilococo
Tratamiento: oseltamivir, zanamivir. Profilaxis: >65 a, colectivos, factores de
riesgo.
Influenzavirus
Resfriado, bronquitis.
Rinovirus
Coronavirus Resfriados, bronquiolitis, GEA, SARS
V. Respiratorio sincitial Bronquiolitis, neumonía (las 1as). Tto: ribavirina en aerosol Profilaxis: palivizumab en prematuros o
displasia broncopulmonar
Crup viral. Bronquiolitis y neumonía.
Parainfluenza
Adenovirus Bronquiolitis y neumonía. Fiebre faringoconjuntival, queratoconjuntivitis
epidémica, diarrea aguda.
Prodromos + manchas de koplik Exantema confluente de comienzo en
cabeza y generalización a tronco. Complicaciones: neurológicas,
neumonia.
PCR o inmunofluorescencia de secreciones.
Profilaxis Ig 6d postexposición en embarazada, inmunodeprimidos.
Sarampión
Manchas de Fortsheimer Clínica parecida a sarampión. Complicaciones: artritis, panencefalitis…
Rubeola
Virus herpes 6 Roseola Prodromos con fiebre y exantema de corta duración
(súbito).
Parvovirus B19 Eritema infeccioso o V enfermedad (eritema en alas de
mariposa y posteriormente cartográfico) Adultos: artritis, citopenias.
A: Meningitis, herpangina, pie-mano-boca, faringitis linfonodular
B: pleurodinia, miopericarditis.
Coxsackie
Rotavirus, norwalk, adenovirus
Gastroenteritis vírica.
Parotiditis Sialoadenitis → orquiepididimitis
Verrugas, condiloma acuminado. Genotipos de alto riesgo: 16, 18, 31,
33, 45
Papilomavirus
Papovavirus
JC: leucoencefalopatía multifocal progresiva (lesiones subcorticales y perivantriculares con baja señal en T1 y alta en T2)
BK: infección renal transplantado.
Marburg y ébola
Filovirus
Arbovirus Fiebre amarilla (aedes aegypti)
Fiebre + ictericia + hemorragia Vacuna con virus atenuado
Dengue: Clásico: fiebre quebrantahuesos Hmeorrágico: shock + hemorragias.
FR: Neutropenia grave (oncohematológicos), corticoterapia crónica.
Aspergilosis pulmonar invasiva, aspergilosis broncopulmonar alérgica.
Dx: cultivo medio de Sabouraud, ayuda el Ag de galactomanano
Tto:› Invasiva: Voriconazol› Profilaxis: Posaconazol (oncohematológicos)› Alérgica: CTC
Aspergillosis
FR: rotura de las barreras, neutropénicos, diabéticos, nutrición parenteral, cirugía sucia, sondas/catéteres…
Afectación mucocutánea y diseminada.
Tratamiento: leves: fluconazol, invasivas graves: equinocandinas.
Candida
Diabéticos, inmunodeprimidos. Mucormicosis rinocerebral (anfotericina B)
Rizhopus, mucor, absidia
Pneumocystis
FR: VIH, oncohematológicos (CD4 bajos) Dx: fibrobroncoscopia con BAL Profilaxis y tratamiento ( a distinta dosis):
cotrimoxazol + CTC (si ins. respiratoria).
Entamoeba hystolitica
Feco oral. Disentería amebiana (+/- úlceras
colónicas) Absceso amebiano.
Dx: Ag en heces.
Tratamiento: Metronidazol + paramomicina (amebicidas)
Vector: anopheles Los esporozoítos penetran, los merozoítos invaden
hematíes.
Fiebres recurrentes. Complicaciones (falciparum): cerebral,
hipoglucemia, acidosis láctica, ins renal, distrés, hemólisis, sepsis…
Dx: Frotis de gota gruesa con giemsa.
Profilaxis:› Resistentes a cloroquina: proguanil-atovaquona, mefloquina
Tratamiento: graves: quinina iv
Plasmodium
Leishmania
Inmunodepresión celular en nuestro medio (VIH)
Mosquito phlebotomus
Leismaniasis visceral (infantum, donovani)
Cutánea (major, tropica) Mucocutánea (braziliensis)
Tratamiento:› Cutáneas: antimoniales› Visceral: anfotericina B liposomal.
Trypanosoma
Cruzi: CHAGAS:› Aguda: hepatoesplenomegalia, fiebre,
chagoma, signo de Romañá.› Crónica: miocardiopatia, megacolon,
megaesófago. (dx por serología).› Tratamiento: benznidazol y nifurtimox.
Bruzei: Enfermedad del sueño (tse-tse)
Ooquiste (forma infectante del gato) Trofozoito (forma invasiva)
Congénita: sd TORCH (raro) o en 3er trimestre: coriorretinitis.
Adquirida:› Inmunocompetentes: sd mononucleósico.
› Inmunidad celular (VIH): abscesos cerebrales (lesiones en anillo), corioretinitis…
Dx: Serología. En VIH: TAC/RMN y sospecha. Tratamiento: sulfadiacina-pirimetamina
(espiramicina en embarazo)
Toxoplasma
FR: viaje, niños, hipoclohridia, déficit de IgA
Diarrea por afectación de vellosidades (posible malabsorción)
Dx: examen en heces.
Tratamiento:metronidazol/tinidazol.
Giardia
ETS. Flujo espumoso y maloliente. Punteado hemorrágico en cérvix. Dx: Examen directo Tratamiento:metronidazol o tinidazol
(parejas)
Trichomonas
Contagio por cercarias en agua dulce (moluscos)
Fiebre con eosinofilia aguda (sd de Katayama): japonicum
Urinaria: haematobium (calcificaciones)
Glomerulonefritis: mansoni HTPortal:mansoni y japonicum…
Tratamiento: praziquantel
Esquistosomas
Berros (Norte de España)(hepatica). Hepatitis o colecistitis aguda que
puede cronificar e incluso producir cirrosis biliar.
Tto: triclabendazol.
Fasciola
Tenia saginata:› Más frecuente. Vaca. Mucosa yeyunal. 4-8m.› Praziquantel
Tenia solium› Cerdo.› Forma adulta: teniasis de 2-4 metros› Larva: cisticercosis: piel, músculos, encéfalo, anafilaxia.› Praziquantel
Diphillobotrium› Ileon. Anemia megaloblástica
Echinococcus› Perro. Absorción intestinal y diseminación sistémica.› Quiste hepático, nódulo pulmonar, miocarditis, anafilaxia.› Serología.› Mebendazol.
CESTODOS
NEMATODOS intestinales Oxiurus :
› Enterobius vermicularis. Prurito anal, vaginal.› Tto: mebendazol.
Ascaris lumbricoides:› 1er paso pulmonar: eosinofilia, asma› 2º paso intestinal: malabsorción, oclusión.› Mebendazol.
Strongyloides:› Cuadro pulmonar/intestinal similar.› Hiperinfestación (inmunodeprimidos): sepsis por gram
negativos y diseminación de larvas.› Ivermectina, albendazol.
Trichinella› De intestino pasa a músculo (estriado,
cardíaco): mialgias, miocarditis.› De carne de cerdo contaminada.› Tto: mebendazol.
Filarias (mosquitos)› Wuchereria: linfangitis inguinal y distal.› Loa loa: migran por la piel en el tronco y el ojo.› Onchocerca: ceguera de los ríos.› Dracunculosis: intestino a tejido celular sc y
elimina filarias por una úlcera (enrollar en un palo)
NEMATODOS hísticos