ELEKTRİK VE MANYETİZMA 45
BÖLÜM 3
LAMBALAR
MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ
1.
X
Y
Z
TP
Anahtarlar açıkken T, Y ve Z lambaları yanar.AnahtarlarkapatıldığındaTsöner.XvePyanmayabaşlar.YveZışıkvermeyisürdürür.
CEVAPC
2.
+ –
K
L
M
X
N P
Z
Anahtarlaraçık ikenX lambası yanmaz.Anahtar-larkapatıldığındaK,L,M,NvePlambalarısöner.Z lambası ise yanmaya devam eder. Toplam 5lambasöner.
CEVAPD3.
X
Y
TK
NL
PM Z
R
XveYanahtarlarıaçık,ZveTkapalıykenP,M,NveL lâmbalarıyanmaktadır.XveYanahtarla-rı kapatıldığında K ve R lâmbalarının üzerindenakım geçeceği için bu lâmbalar yanar. Z ve Taçıldığında ise P veM lâmbaları söner. Her ikidurumdayananlâmbalarNveLdir.
CEVAPC
4.
–+
N
KL
MY
ZX
L lambasınınışıkvermesi içinXanahtarıkapatıl-malıdır.
Z anahtarı kapatıldığındaN veM lambaları kısadevreolur.
Yanahtarınıkapatmakhiçbirşeyideğiştirmez. Bu durumda yalnız X anahtarının kapatılması,
gerekliveyeterlidir.CEVAPA
5.
+ –
1
2
3 45 X
YalnızX inyanması içinyalnızXüzerindenakımgeçmelidir.Budurumda,3ve4 lambalarıkapatıl-malıdır.
CEVAPC
6.
L
MK
ε
ElektrikdevresindeyalnızKanahtarıkapatıldığın-da yanan lamba sayısı n1 = 3, yalnız L anahtarıkapatıldığındayanan lambasayısı n2 =4, yalnızM anahtarı kapatıldığında yanan lamba sayısın3=1olur.
n2 > n1 > n3olur.CEVAPB
ELEKTRİK VE MANYETİZMA46
MODEL SORU - 2 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ
1.
L
K
B C
A D
ε
� MlambasıABarasınaparalelbağlandığında,Klambasınınuçlarıarasındakigerilimazaldı-ğındanparlaklığıazalır.
� MlambasıACarasınaparalelbağlandığında,K lambasının uçları arasındaki gerilim değiş-mediğindenparlaklığıdeğişmez.
� M lambasıCDarasınaseribağlandığında,Klambasınınuçlarıarasındakigerilimazaldığın-danparlaklığıazalır.
Bunagöre,KlambasınınparlaklığınıazaltmakiçinIveIIIişlemleritekbaşınayapılmalıdır.
CEVAPD
2.
L
M
Şekil-Ι
K
M
Şekil-ΙΙ
L
Kε ε ε ε ε
Şekil-Idelambalarınuçlarıarasındakigerilimler: K L M ––– ––– ––– 2ε ε εolur. Şekil-IIdelambalarınuçlarıarasındakigerilimler: K L M ––– ––– ––– ε ε 2εolur.
Buna göre, K lambasının parlaklığı azalır; L ninparlaklığı değişmez, M lambalarının parlaklığıartar.
CEVAPB
3.
X
Y
Z T
L M
K
ε
3i
i
i i
3i
XlambasınınenparlakyanmasıiçinLveManah-tarlarıkapatılmalıdır.
CEVAPE
4.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙΙŞekil-ΙΙ
K
L
M
ε ε ε εε ε ε
K,L,Mlambalarınınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε ε εolur.
Bunagöre,
IK = IL = IMolur.CEVAPA
5.
X Y
Z
K
L
ε
Kanahtarıkapalı,Lanahtarıaçıkikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
23ε
3ε
3ε olur.
Kanahtarıaçık,Lanahtarıkapalıikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
2ε
2ε 0olur.
(kısadevre)
Bunagöre,X lambasınınparlaklığıazalır,Y lam-basınınparlaklığıartar,Zlambasısöner.
CEVAPD
6.
L
4
3
2
KM
5
1
ε
Elektrik devresindeki 1 ve 5 numaralı anahtarlarkapatıldığında K, L, M lambaları seri bağlı halegelirlerveeşitparlaklıktayanarlar.
CEVAPB
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 47
7.
K N
ML
ε
ε/3ε/32ε/3
ε
Lambaların parlaklıkları PK, PL, PM, PN arasındaPK>PL>PM=PNilişkisivardır.
CEVAPA
8.
X
K
L
M
ε ε
ε
ε ε
εε
Devrede;
KanahtarıkapatılırsaXinüzerindekigerilimε,
LanahtarıkapatılırsaXinüzerindekigerilim4ε,
ManahtarıkapatılırsaXinüzerindekigerilim3ε
olur.Budurumda,elektrikdevresindekiLanahtarıkapatıldığındaXlambasıenparlakyanar.
CEVAPB
9.
X
K Z
Y
L
ε
Kanahtarıkapalı,Lanahtarıaçıkikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
2ε
2ε εolur.
Kanahtarıaçık,Lanahtarıkapalıikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
23ε
3ε
3ε olur.
Bunagöre,X lambasınınparlaklığı artar,Y veZlambalarınınparlaklıklarıazalır.
CEVAPE
10.
K L
M
εε
A B
A B
AA B
Lambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε 2ε εolur.
Bunagöre;K,L,Mlambalarınınparlaklıkları PK,PL,PMarasındaPL>PK=PMilişkisivardır.
CEVAPC
11. Lambalarınüzerlerindengeçenakımlar,
iA = Rf
iB = R2
f
iC = R2
f
iD = R R2 2
3f f f f+ +=
iE = R R R2 2
2f f f f+= =
olur. D şıkkında verilen lambaların üzerlerindengeçen akımlar en fazla olacağından bu lambalarenparlakyanar.
CEVAPD
12.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙΙŞekil-ΙΙ
K LM
ε2=3V/2ε1=2V
ε3=V
V V V/2 V
K,L,MlambalarınınuçlarıarasındakigerilimlerVolsun.
ε1 = 2V
ε2 = V23
ε3=Volur. Bunagöre, ε1 > ε2 > ε3olur.
CEVAPA
ELEKTRİK VE MANYETİZMA48
MODEL SORU - 3 TEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ
1.
X
K
L
ε
K, L anahtarları açık iken X lambasının uçları
arasındaki gerilim2ε , t sürede harcadığı elektrik
enerjisi,
. .ER
tR
t24
22
εε
= =b l
olur.
K, L anahtarları kapalı iken X lambasının uçlarıarasındaki gerilim ε, t sürede harcadığı elektrikenerjisi,
.ER
tı2ε
= olur.
Bunagöre,
.
.
EE
Rt
Rt
4
4ı
2
2ε
ε
= =
Eı=4Eolur.CEVAPE
2.
K
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ
L
ε ε
ε ε/3
2ε/3
ε/3
KveLlambalarınınuçlarıarasındakigerilimler:
K L ––– ––– ε
3ε olur.
Bunagöre,tsüredeKlambasınınharcadığıener-jinin,Llambasınınharcadığıenerjiyeoranı,
.
.
WW
Rt
Rt
3
9L
K2
2
ε
ε= =b l
olur.
CEVAPD
MODEL SORU - 4 TEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ
1.
Şekil-Ι
K
Şekil-ΙΙ
L
Şekil-ΙΙΙ
M
ε ε
ε ε
ε
εi1
i2
iı3
iı3i3
Şekil-Idekidevrede:
Devredengeçenakım,
i1 = R R22ε ε
= olur.
Klambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
tKε
tK = qRε olur.
Şekil-IIdekidevrede:
Üreteçlerdengeçenakım,
i2 = R R2 4
2
ε ε= olur.
Llambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t4
Lε
tL = qR4ε olur.
Şekil-IIItekidevrede:
Üreteçlerdengeçenakım,
i3 = Rε olur.
Mlambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
tMε
tM = qRε olur.
Bunagöre, tK = tM > tLolur.
CEVAPE
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 49
2.
X
K
L
εε ε
KveLanahtarlarıkapatıldığındaüreteçlerparalelbağlıhalegelir.
K ve L anahtarları açık ikenX lambasının uçlarıarasındaki gerilim ε, kapatıldıklarında ise yine ε olur.
Bunagöre,Kanahtarı kapatıldığındaX lambası-nın,
Parlaklığıdeğişmez. I.yargıdoğrudur. III.yargıyanlıştır.
Üreteçlerden çekilen akım azaldığından ışıkvermesüresiartar.
II.yargıdoğrudur.CEVAPD
3.
Şekil-Ι
K
Şekil-ΙΙ
L
Şekil-ΙΙΙ
M
εε ε
ε
ε
i1
i2
i3
iı3
iı3
Şekil-Idekidevrede: Devredengeçenakım,
i1 = Rε olur.
Klambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
tKε
tK = qRε olur.
Şekil-IIdekidevrede: Anakoldangeçenakım,
i2 = R R2
2 4ε ε= olur.
Llambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t4
Lε
tL = qR4ε olur.
Şekil-IIItekidevrede:
Anakoldangeçenakım,
i3 = R2ε olur.
Üreteçlerdengeçenakım,
iı3 = R4ε olur.
Mlambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t4 Mε
tM = qR4ε olur.
Bunagöre,
tM > tK > tLolur.
CEVAPB
4.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ
Şekil-ΙΙΙ
X Y
Z
M
L
Kε
εε
ε
HerbirlambanındirenciRiseüreteçlerdençekilenakım,
R
i f= olmaküzere, X Y Z ––– ––– ––– İlkdurum i i i/3 Sondurum 2i i/2 i
olur.Üreteçlerinömrüyani lambaların ışıkvermesüresiakımiletersorantılıdır.
Şekil-Idekidevrede:
ÜreteçtençekilenakımartacağındantX azalır.
Şekil-IIdekidevrede:
Üreteçlerinherbirindeneşitmiktardaakımçekile-ceğindentY artar.
Şekil-IIItekidevrede:
ÜreteçtençekilenakımartacağındantZ azalır.
CEVAPD
ELEKTRİK VE MANYETİZMA50
1.
• •
i
pil
f
f• •
i
i R
pil
f
• •R f
Lambayabir lambadahaparalelbağlanırsaüze-rindeki gerilim değişmez dolayısıyla parlaklığıdeğişmez.
I.yargıdoğrudur. Devredekieşdeğerdirençyarıyaineceğindenpilin
üzerindengeçenakımikikatınaçıkar. Pildençekilenakımartacağındanpilinömrüazalır. II.veIII.yargılardoğrudur.
CEVAPE
2.
türbin
pompa
suakışı akım yönü
pil
• •
Elektrikdevresiilemodelkarşılaştırıldığında akım$suakışı türbin$lamba pompa$pil(üreteç) olarakmodellenmiştir. I.,II.veIII.yargılardoğrudur.
CEVAPE
3. Zeynep, pillerin (–) kutuplarını (1 ve 3) X e, (+)kutuplarını(2ve4)Yyebağladığındanpillerlam-balaraparalelbağlanmışolur.
I.yargıdoğrudur. Defne,2ve3ucunu(+ve–kutuplarınıbirleştirip
1ucunuXe,4ucunuYyebağladığındapilleriseribağlamışolur.
II.yargıdoğrudur. Piller seri bağlandığında devreden daha fazla
akımgeçtiğindenDefne’ninkurduğudevredelam-balardahaparlakyanar.
III.yargıyanlıştır.CEVAPC
4.
• • • •
K R L
i
Şekil-I
f
R• • • •
K R L
iı
Şekil-II
f
R
• •
M R
LambalarınherbirinindirenciRolsun.Şekil-Idekilambalarınüzerlerindengeçenakımlar,
iR R R2
f f=
+= olur.
L lambasınaparalelbir lambadahaeklendiğindeanakoldangeçenakım,
iı = f
Reş =
R R
2
3 3
2f f= olur.
Klambasınınüzerindengeçenakımartacağındanlambanın ışık şiddeti (I) artar.Ana koldan geçenakımarttığındaüretecinömrüazalır.DolayısıylaKlambasınınışıkvermesüresi(t)azalır.
CEVAPD
5.
• •
Şekil-II
K L
Şekil-I
• •
ŞekillerincelendiğindeŞekil-Idekipillerseri,Şekil-IIdekipillerparalelolarakbağlanmıştır.BudurumdaK lambasınınolduğudevredekipiller seri, L lam-basının olduğu devredeki piller paralel bağlıdır.Herbirpilinüzerindekigerilimf iseKlambasınınüzerindeki gerilim 3f, L nin üzerindeki gerilim f olur.KlambasıLdendahaparlakyanar.
I.yargıyanlıştır.II.yargıdoğrudur.
Üreteçler paralel bağlandığında lambaların ışıkverme süresi fazladır. L nin ışık verme süresi Kdenfazladır.
III.yargıdoğrudur.CEVAPD
ÇÖZÜMLERTest
1Lambalar
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 51
6.
Şekil-I
X
Şekil-II
Y
Şekil-III
Z
Şekil-I ve Şekil-II deki piller düz bağlanmıştır.Sadecekutuplarınyerlerideğişiktir.DolayısıylaXveYfenerlerieşitşiddetteveeşitsüredeyanar.
I.yargıdoğrudur.III.yargıyanlıştır. Şekil-III te Z lambasının pillerinin kutupları ters
bağlıolduğundanZfeneriışıkvermez. II.yargıyanlıştır.
CEVAPA
7. Lambalardanbirisiçıkartılırsadevreaçılır,devre-denakımgeçmez.
Diğerlambadasöner. I.yargıdoğrudur. Pillerden birisi ters çevrilip yuvasına takıldığında
toplamemksıfırolur.Devredeakımoluşmaz. II.yargıdoğrudur. Devrede piler ve lambalar birbirlerine seri olarak
bağlanmıştır. III.yargıyanlıştır.
CEVAPC
8.
3 4
X Y
LK
•
• •
•
• •
Y
1 2••
X
1ve3uçlarınıKye,2ve4uçlarınıLyebağlarsapillerparalelolurvelambayanar.
I.yargıdoğrudur. 1ucunuKye,3ucunu2ye,4ucunuLyebağlarsa
pillerseribağlanırvelambaenparlakyanar. II.yargıdoğrudur. 1ucunuLye,2ucunu4e,3ucunuKyebağlarsa
pillertersbağlanmışolur.Lambayanmaz. III.yargıdoğrudur.
CEVAPE
9.
Şekil-II
K L
Şekil-I
• •
• •
Pillerin (+) kutupları bir noktaya (–) kutuplarıdabaşkabirnoktayabağlıisebubağlamaparaleldir.BudurumdaIlgınŞekil-Idekidevreyiseri,ElifiseŞekil-IIdekidevreyiparalelbağlamıştır.
Şekil-I deki devrede piller seri bağlı olduğundanlambadahaparlakvekısasüreyanar.Şekil-IIdekiüreteçlerparalelbağlıolduklarındanlambaŞekil-Idekinegöreazparlakvedahauzunsüreyanar.
CEVAPA
10.
• •
Şekil-I
• • • •
Şekil-II
• •
Şekil-III
• •
Şekil-IV
• •
Tuna “Paralel bağlı lamba sayısı arttıkça lambaparlaklığı değişmez.” hipotezini doğrulamak içinen az bir pile bağlı lamba alınıp, daha sonradalambaya paralel yeni lambalar paralel bağlamasıgerekir.
BudurumdaiseŞekil-IveŞekil-IVdegözlenmek-tedir.
CEVAPB
ELEKTRİK VE MANYETİZMA52
1.
X Y
Z
Kε
ε
Elektrik devresindeki K anahtarı kapatıldığındaYveZlambalarıışıkverir.
CEVAPE
2.
Y
X Z
K L
M
N
ε
Elektrik devresindeki yalnız Z lambasının ışıkverebilmesiiçinKveManahtarlarıkapatılmalıdır.
CEVAPB
3.
K
L M
N
P
ε=5V
3V
2V
VV
ε=5V
Elektrik devresindeki en parlak yanan lamba Plambasıdır.
CEVAPE
4.
X Y
Z
T
M
N
P
K
L
ε
KanahtarıaçılırsaX,Y,Zlambalarısöner,Tlam-basıyanar.
CEVAP A
5.
K
L
ε1 2
3
4
5
6
ElektrikdevresindeKveLanahtarlarıaçıkiken1,2,3ve4nolulambalarışıkverir.Işıkverenlambasayısın1=4tür.K,Lanahtarlarıkapalı ikenışıkverenlambasayısın2=6dır.
Bunagöre,
nn
64
32
2
1 = = olur.CEVAP C
6.
X
Z
Y
L
K
ε
Kanahtarıkapalı,Lanahtarıaçıkikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
3ε
3ε 2
3ε olur.
Kanahtarıaçık,Lanahtarıkapalıikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– ––– 2
3ε
3ε
3ε olur.
Bunagöre,yalnızYlambasınınparlaklığıdeğişmez.CEVAP B
ÇÖZÜMLERTest
2Lambalar
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 53
7.
X Y
K
Z
ε
Aε/2 ε
ε/2
B
BB
K lambası açık iken lambaların uçları arasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– –––
2ε ε
2ε olur.
Kanahtarıkapalıikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– ––– ε ε 0olur. (kısadevre)
Bunagöre,
� Xlambasınınparlaklığıartar. I.yargıdoğrudur.
� Ylambasınınparlaklığıdeğişmez. II.yargıdoğrudur.
� Zlambasısöner. III.yargıdoğrudur.
CEVAP E
8.
ML
K
Şekil-Ι Şekil-ΙΙΙŞekil-ΙΙ
ε
εε ε ε ε ε ε
ε
ε
2ε ε
ε
Lambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε 2ε εolur.
Bunagöre, PL>PK=PMolur.
CEVAP D
9.
Şekil-Ι
K
Şekil-ΙΙ
L
Şekil-ΙΙΙ
Mεε
ε
ε
ε ε
ε
Lambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε ε εolur.
Bunagöre, PK=PL=PMolur.
CEVAP C
10.
K
X
Z
Y
ε
A
B
A A
A AB
A
Kanahtarıkapalıikenlambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– ––– ε ε εolur.
Kanahtarı açık iken lambalarınuçları arasındakigerilimler:
X Y Z ––– ––– ––– ε ε 0olur.
Bunagöre,
� Xlambasınınparlaklığıdeğişmez. I.yargıdoğrudur.
� Ylambasınınparlaklığıdeğişmez. II.yargıyanlıştır.
� Zlambasısöner. III.yargıdoğrudur.
CEVAP C
ELEKTRİK VE MANYETİZMA54
11.
K L
M
ε ε ε ε ε
2ε ε
3ε
Lambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– 2ε ε 3εolur.
Bunagöre; ΙM > ΙK > ΙLolur.
CEVAP B
12.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ
K L
M
N
P
ε22ε
2ε
ε ε
� Şekil-I deki elektrik devresinde L lambasınınuçlarıarasındakigerilimεolur.
� Şekil-IIdekielektrikdevresindeNlambasının
uçlarıarasındakigerilim2
3–2ε ε
tür.
Bunagöre,
32–2ε ε
ε=
ε2 – 2ε=3ε ε2 = 5εolur.
CEVAP B
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 55
1.
L
M
NK ε
Elektrik devresindeki lambaların tümünün ışıkverebilmesiiçinKveLanahtarlarıkapatılmalıdır.
CEVAPB
2.
X
Z
Y
K
L
M
ε
AA
k›sadevre
ElektrikdevresindekiK,L,Manahtarlarıkapatıldı-ğındaYveZ lambaları ışıkverir.X lambasıkısadevreolduğundanışıkvermez.
CEVAPD
3.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙΙŞekil-ΙΙ
M
K
L
R
R
R
R
εε
ε
K,L,M lambalarınınuçlarıarasındakiVK,VL,VM gerilimleriarasındaVL > VM > VKilişkisivardır.
Bunagöre,PL>PM>PKolur.CEVAPC
4.
KL
M
N
ε
Elektrik devresindeki lambaların tümünün ışıkverebilmesiiçinMveNanahtarlarıkapatılmalıdır.
AyrıcaNveLveyaNveKkapatılırsadaolur.CEVAPD
5.
K
L M
ε
Elektrik devresindeK, L,Manahtarları açık ikenışıkverenlambasayısın1=2;K,L,Manahtarlarıkapalıikenışıkverenlambasayısın2=4tür.
Bunagöre,
nn
42
21
2
1 = = olur.CEVAPB
6.
T
XZ
U
Y
V
4i
i 2i i
2i
i
k›sadevre
3i
4i
ε
i
Şekildegörüldüğügibi;X,Y,ZveUlambalarındangeçen akımlar eşittir. Buna göre, bu lambalarınparlaklıklarıbirbirineeşittir.
CEVAPE
7.
M
Reosta
K
L
•
ε
Reostanınsürgüsüokyönündeçekildiğindedev-renineşdeğerdirenciazalır.
� K ve M lambalarından geçen elektrik akımıarttığından,parlaklıklarıartar.
� Llambasındangeçenelektrikakımıazaldığın-dan,parlaklığıazalır.
CEVAPD
ÇÖZÜMLERTest
3Lambalar
ELEKTRİK VE MANYETİZMA56
8.
K
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ
L
ε εε
ε
i1i2
iı2
iı2
i2
Şekil-Idekidevrede: Devredengeçenakım,
i1 = R2ε olur.
Klambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t2
Kε ⇒ tK = qR
2ε olur.
Şekil-IIdekidevrede: Anakoldangeçenakım,
i2 = Rε olur.
Üreteçlerdengeçenakım,
iı2 = R2ε olur.
Mlambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t2 Lε ⇒ tL = qR2
ε olur.
Bunagöre,
tt
qR
qR22 4
1
L
K
ε
ε= = olur.CEVAPA
9.
YX
Z
K
ε
ε/2 ε/2
ε
K lambası açık iken X, Y, Z lambalarının uçlarıarasındakigerilim:
X Y Z ––– ––– –––
2ε
2ε εolur.
Kanahtarıkapalı ikenX,Y,Zlambalarınınuçlarıarasındakigerilim:
X Y Z ––– ––– ––– 2
3ε
3ε εolur.
Bunagöre, � Xlambasınınparlaklığıartar. I.yargıdoğrudur. � Ylambasınınparlaklığıazalır. II.yargıdoğrudur. � Zlambasınınparlaklığıdeğişmez. III.yargıdoğrudur.
CEVAPE
10.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙΙŞekil-ΙΙ
KL
M
ε εε ε ε
ε
ε
Lambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε 2ε εolur.
Bunagöre, PL>PK=PMolur.
CEVAPB
11.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ Şekil-ΙΙΙ
ε ε ε εε
Şekil-Idekidevrede: Lambanıntsüredeharcadığıelektrikenerjisi,
W1 = 2
.R
t2ε^ h
W1 = 4 .R
t2ε olur.
Şekil-IIdekidevrede: Lambaların t sürede harcadıkları toplam elektrik
enerjisi,
W2 = .R
t22 2ε^ h
W2 = .R
t2 2ε olur.
Şekil-IIItekidevrede: Lambaların t sürede harcadıkları toplam elektrik
enerjisi,
W3 = .R
t
2
2ε
W3 = .R
t2 2ε olur.
Bunagöre, W1 > W2 = W3olur.
CEVAPD
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 57
12.
YX
Kε
ε ε
K anahtarı açık iken X ve Y lambalarının uçlarıarasındakigerilimler:
X Y ––– –––
32ε
32ε olur.
Kanahtarıkapalı ikenXveY lambalarınınuçlarıarasındakigerilimler:
X Y ––– ––– 2ε εolur.
Buna göre, X lambasının parlaklığı artar, Ylambasınınparlaklıklarıazalır.
CEVAPA
ELEKTRİK VE MANYETİZMA58
1.
+ – + –V1=2V V2=V
X Y
+ –V3=3V
Z
Şekil-I Şekil-II Şekil-III
2V
V V
V
V
V
2V V V
Lambalar özdeş veparlaklıkları aynı olduğundangerilimlerideaynıdır.
Budurumda,
V1 = 2V
V2 = V
V3=2V+V=3Volur.
Bunagöre,V3 > V1 > V2bulunur.
2.
P
+–
X Y
Z
Anahtarlarkapatıldığındadevredengeçenanakolakımıartar.DolayısıylaYveXüzerindekigerilimazalır. Z üzerindeki gerilim değişmez. ParlaklıkgerilimledoğruorantılıolduğundanXinparlaklığıazalır,Yninkiartar,Zninkideğişmez.
3.
+ –
K
P
ML
V
i
i
2i
4i 4i
3i
Anakol akımına 4i dersek; P ve L paralel kollarüzerindeolduğundankollardakigerilimlereşittirveakımdirençle(lambasayısı)tersorantılıdır.
Budurumda,
Ldeniakımı
Pden2iakımı
Mden3iakımı
Kden4iakımıgeçer.
Lambalarınparlaklıkları;K>M>P>Lolur.
4.
K
M
L LK
M
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ
ε ε ε
ε
ε
ε
Şekil-Idelambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– 2ε ε εolur.
Şekil-IIdelambalarınuçlarıarasındakigerilimler:
K L M ––– ––– ––– ε ε 2εolur.
Bunagöre,Kninparlaklığıazalır,Lninkideğişmez,Mninkiartar.
AdıveSoyadı :.....................................
Sınıfı :.....................................
Numara :.....................................
AldığıNot :.....................................
BölümYazılı Soruları
(Lambalar)ÇÖZÜMLERÇÖZÜMLERÇÖZÜMLER
ELEKTRİK VE MANYETİZMA 59
5.
+ –
1
2
3
4
5
6
Lambaların eşit şiddette akım vermesi için hepsiseriyadaparalelbağlanmalıdır.Budurumda1ve3anahtarlarıkapatılırsaseriolurlarveeşitşiddetteışıkverirler.
6.
+ –
K
L
M N
X
Y
TümanahtarlarkapatılırsaXveY lambalarıkısadevreolur.Geriyekalandörtlambayanar.
7.
+ –
K L L K K L
LK
K
KK
LK
Şekildeki devrede 5 lamba birbirine paralel, ikilambadabirbirineserivediğerlerineparalelbağ-lanmıştır.Budurumdaen fazla5 lambaeşitpar-laklıktayanar.
8.
VV
Şekil - I Şekil - II
V
V
V
V/3
V/3 V/3
.
. .
PR
V
R
V
PR
Volur
33
3
3
2
2
2
1
2
= =
=
d n
P1veP2güçlerioranlanırsa,
PP
RVRV
33
91
2
2
2
1 = = olur.
9.
K L
MR 2R
3R
i
i
ParlaklıkP=i2.Rileifadeedilir.KveLlambaların-dangeçenakımiise,Mlambasındangeçenakımdai olur.
PK=i2.R
PL=i2.2R
PM=i2.3R
olduğundan,PM>PL>PKolur.
ELEKTRİK VE MANYETİZMA60
10.
Şekil-Ι Şekil-ΙΙ Şekil-ΙΙΙ
K ML
ε
εε ε
ε ε
i1i2 iı2
i3
iı2
Şekil-Idekidevrede:
Devredengeçenakım,
i1 = R R22ε ε
= olur.
Klambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
tKε
tK = qRε olur.
Şekil-IIdekidevrede:
Devredengeçenakım,
i2 = R2ε olur.
Üreteçlerdengeçenakım,
iı2 = R4ε olur.
Llambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t4 Lε
tL = qR4ε olur.
Şekil-IIItekidevrede:
Anakoldangeçenakım,
i3 = R R2
2 4ε ε= olur.
Mlambasınınışıkvermesüresi,
q = .R
t4
Mε
tM = qR4ε olur.
Bunagöre,
tL > tK > tMolur.