12 ลาว * Laos
ประวตศาสตรและตำนานสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวเปนประเทศทมประวตศาสตร
ยงใหญ ประชาชนมวถชวตเรยบงายผกพนลกซงกบพระพทธศาสนา
และสายนำโขง
l ยคกอนประวตศาสตรมขอสนนษฐานและทฤษฎทไดรบการยอมรบในปจจบนกลาววา
ชนเผาไทกลมแรก สวนหนงเปนบรรพบรษ
ของชนชาตลาว อพยพลงมาตามแมนำฮวงโห
และแมนำแยงซเกยงเมอ 5,000 ปกอน
จากนนไดเคลอนยายลงมาตามสายนำโขง
(แมนำลานชาง) ลงมาตงถนฐานอยทางตอนใต
ของประเทศจน และสรางชมชนเกษตรกรรม
เลกๆ เปนอสระหลายแหง และเรมขยายตว
สรางเมองทางตอนใตตามทวเขาและบน
ทราบระหวางหบเขา ซงมชาวเขมร ชาวมอญ
ชาวลาว บางสวนของพนทมชาวขาหรอ
ลาวเทงอาศยอยกอนแลว หลกฐานทาง
โบราณคดเกาแกเดนชดทสดคอ หนตง
13วทย บณฑตกล *
เสาหน และหลกหน ใชปกกำหนดเขต ซงพบหลกฐานเหลานในลาวมาก
ทสด
หลกฐานโบราณคดอกกลมหนงคอ เครองมอเครองใชและ
เศษกระดกของคนทเผาแลวบรรจอยในไหหน พบททงไหหน เมอง
โพนสะหวน แขวงเชยงขวาง เชอวาใชในพธศพเมอราว 3,000 ปกอน
ตอมาเมองเลกๆ ทเปนอสระเพมขนและกระจายตวไปตามบรเวณ
รฐฉานทางตะวนตกของประเทศเมยนมาร เชอมมาถงภาคเหนอของ
ประเทศไทยและเขาสเขตปาตนนำทางตอนเหนอของประเทศลาว
จากนนมการรวบรวมเมองตางๆ กอตงเปนอาณาจกรลานชาง ดงปรากฏ
หลกฐานทางประวตศาสตร ตำนานและพงศาวดาร นบเปนจดเรมตน
ประวตศาสตรยคแรกของประเทศลาว
ทงไหหน แขวงเชยงขวาง
14 ลาว * Laos
l “อาณาจกรลานชาง” ประวตศาสตรลาว ยคแรก
พงศาวดารลานชางกลาวถงขนลอผทรงเปนปฐมกษตรยของ
ชาวลาวทงปวง ในป ค.ศ. 757 พระองคทรงพาผคนอพยพมาพก
ทบานเซาหรอบานซว (คำวา เซา หมายถง หยดพก) ซงตงอยบรเวณ
ปากแมนำคานไหลมาบรรจบกบแมนำโขง
เมอชมชนเรมขยายใหญขน มคนลาวทอพยพมาใหมอยรวมกบ
ชาวขาซงเปนคนทองถน จงเกดเปนเมองสองแหงคอ เมองเชยงดง
ตงอยรมแมนำดง และเมองเชยงทอง ตงอยรมปากแมนำคานทไหลมา
บรรจบกบแมนำโขง โดยมเมองเซาเปนราชธานของอาณาจกรลานชาง
ขนลอพระราชทานนามเมองหลวงแหงนใหมวา เมองเชยงดง-เชยงทอง
ตอมาเมอขนลอขบไลชาวขาซงอาศยอยเดมในบรเวณดงกลาว
สำเรจ จงตงชอเมองขนใหมวา ศรสตนาคนหต (ชาวลาวยงคงเรยก
เมองเชยงดง-เชยงทองเชนเดม) ทำใหอาณาจกรลานชางมความมนคง
ตอมายาวนาน และมกษตรยปกครองสบมาอกหลายชวคน
ในป ค.ศ. 1353 ในรชสมยของเจาฟางม ถอเปนยคทอาณาจกร
ลานชางเจรญรงเรองมากทสด พระองคตนครเวยงจนทน เชยงขวาง
เชยงแสน หลวงพระบาง และหวเมองพวนทงหมด ตลอดจนหวเมอง
อกหลายแหงในทราบสงโคราชเขารวมกบอาณาจกรลานชาง ภายใต
การชวยเหลอของกษตรยเขมร อาณาจกรลานชางจงมความเปนปกแผน
และเขมแขงยงขน อาณาเขตครอบคลมดนแดนกงกลางระหวาง
ลมแมนำโขงกบเทอกเขาอนหนำ มศนยกลางอยทเมองเชยงดง-เชยงทอง
นอกจากนพระเจาฟางมทรงรบพทธศาสนาลทธลงกาวงศ (นกาย
เถรวาท) จากเขมรมาเปนศาสนาประจำชาต และไดอญเชญพระบาง
15วทย บณฑตกล *
เปนพระพทธรปศลปะส งหลจาก
ราชสำนกเขมรมายงลานชาง และทรง
เปลยนชอเมองเชยงดง-เชยงทองเปน
เมองหลวงพระบาง
หลงจากเจาฟางมสนพระชนม
มโอรสของเจาฟางมทรงครองราชย
ตออกหลายพระองค ไดแก พระยา-
อนเฮอน (ป ค.ศ. 1356–1373) ตอดวย
พระยาสามแสนไทไตรภวนาถในป
ค.ศ. 1376 พระองคทรงสรางอาณาจกร
ลานชางใหแขงแกรงยงขน ทรงสงเสรม
ใหลานชางเปนอาณาจกรศนยกลาง
ทางการคา เมอพระองคสนพระชนม
ในป ค.ศ. 1421 อาณาจกรลานชางเรมตกตำและออนแอลงเรอยมา
ปญหาตางๆ เรมคลคลายลงเมอพระเจาไชยจกรพรรดแผนแผวเสดจขน
ครองราชย อาณาจกรลานชางจงกลบคนสความสงบอกครง
ป ค.ศ. 1520 พระโพธสารราชเจาทรงขนครองราชย และรวบรวม
แผนดนขนใหมใหเปนปกแผน และโปรดเกลาฯ ใหยายเมองหลวงของ
อาณาจกรลานชางไปอยทเมองเวยงจนทน เพอหนจากการรกรานของ
สยาม ขณะเดยวกนกทรงระแวดระวงการยดครองของพมา จงสงพระเจา
ไชยเชษฐาธราช พระราชโอรสไปครองอาณาจกรลานนา เพอคานอำนาจ
พมา
เมอพระโพธสารราชเจาสนพระชนม พระเจาไชยเชษฐาธราช
เสดจมาปกครองลานชางแทน และทรงอญเชญพระแกวมรกตจาก
วดพระแกวทรอดพนการทำลาย
จากกองทพสยาม ในสงครามเจาอนวงศ
ป ค.ศ. 1828
16 ลาว * Laos
เชยงใหมไปยงเวยงจนทน ในสมยของพระองค พระพทธศาสนาเจรญ
รงเรองมาก ทรงสรางวดสำคญ 2 แหงเพอเปนศนยรวมศรทธาใน
พทธศาสนาของอาณาจกร คอ วดพระธาตหลวง หรอทเรยกวา พระธาต
เจดยโลกะจฬามณ และสรางวดพระแกวขนเพอประดษฐานพระแกว-
มรกต
หลงแผนดนพระเจาไชยเชษฐาธราช อาณาจกรลานชางมกษตรย
ปกครองสบตอกนมาหลายรชกาล กระทงเจรญสงสดในสมยพระเจา-
สรยวงศาธรรมกราช ถอวาเปนยคทองแหงอาณาจกรลานชาง พระองค
ทรงเปนกษตรยทตงมนอยในทศพธราชธรรม และเปนทเคารพนบถอ
ของปวงชน
วดพระธาตทอง ในเมองเวยงจนทน
17วทย บณฑตกล *
พระเจาฟางม มหาราชแหงอาณาจกรลานชาง
ครสตศตวรรษท 14 อาณาจกรลานชางมกษตรยองค
สำคญ ซงชาวลาวยกยองพระองคในฐานะพระบดาของ
ชาตลาว คอ พระเจาฟางม หรอ พระยาฟาหลาธรณ
ผทรงมบทบาทสำคญในการรวบรวมแผนดนลาวใหเปน
ปกแผนมนคง และวางรากฐาน
พทธศาสนาให เปนศาสนาหลก
ของอาณาจกรลานชาง
ตำนานเกยวกบพระเจาฟา-
งมกลาววา ในสมยทพระเจา -
สวรรณคำผงครองแผนดนลานชาง
พระเจาฟางมกบทาวผฟา พระบดา
ถกพระยาสวรรณคำผง พระอยกา
เนรเทศ จงเสดจหนไปพงบารมของ
พระเจาชยวรมนกษตรยเขมร เมอ
เจาพระยาสวรรณคำผงสนพระชนม
กษตรยเขมรกสนบสนนใหพระเจาฟางมทำศกสงครามแยงชง
บลลงกจากพระยาฟาคำเฮยว พระปตลา (อา) ทครองราช-
บลลงกตอจากพระเจาสวรรณคำผง พระเจาฟางมทรงทำ
สงครามชนะกเสดจขนครองราชย และทรงสถาปนาอาณาจกร
ลานชางนบจากนนเปนตนมา
ในบนปลายพระชนมชพ พระเจาฟางมไดเสดจมา
ประทบอย ณ เมองนาน กระทงสนพระชนมในป ค.ศ. 1373
18 ลาว * Laos
กษตรยผมบทบาทสำคญตออาณาจกรลานชาง
อาณาจกรลานชางมกษตรยปกครองสบตอ
กนมาหลายพระองค กษตรยองคทสำคญ เชน
พระเจาไชยเชษฐาธราช ทรงมสมพนธ-
ไมตรทแนบแนนกบอาณาจกรลานนา พระองคทรง
เลงเหนวา พระเจาบเรงนองของพมามพระราช-
ประสงคจะยดครองเมองหลวงพระบาง จงยาย
เมองหลวงมาอยทนครเวยงจนทนและทรงผกไมตร
กบสมเดจพระมหาจกรพรรด กษตรยแหงกรงศร-
อยธยา ซงมกองทพเขมแขงกวา เพอรวมกำลงตอส
กบพมาทหมายจะยดครองอาณาจกรใกลเคยง
พระเจาสรยวงศาธรรมกราช รชสมยของพระองค
นบเปนยคทองของราชอาณาจกรลานชาง ทงในดานพระ-
พทธศาสนา ทมการสรางวดวาอารามทสวยงาม และในดาน
การปกครอง โปรดเกลาฯ ใหมการชำระกฎหมายเพอวาง
กฎระเบยบปกครองบานเมองใหดขนกวาเดม
l ยคอาณาจกรลานชางแตกแยกหลงสนรชสมยของพระเจาสรยวงศาธรรมกราช อาณาจกร
ลานชางเกดความระสำระสายอยางหนก จากการแกงแยงอำนาจของ
บรรดาเชอพระวงศและขนนางตางๆ จนทำใหราชอาณาจกรแตกแยก
ออกเปน 3 ราชอาณาจกรเอกราช ไดแก
อาณาจกรลานชางเวยงจนทน สบทอดมาจากอาณาจกร
ลานชาง มอาณาเขตครอบคลมดนแดนลาวภาคกลางในปจจบน
ปกครองโดยพระเจาไชยเชษฐาธราชท 2 ทรงเปนเชอพระวงศทลภย
19วทย บณฑตกล *
การเมองไปอยทเมองเวในเวยดนาม พระองคจงไดรบพระนามวา
พระไชยองคเว หรอ พระไชยองคเวยด พระไชยองคเวไดนำกองทพจาก
เวยดนามเขายดกรงเวยงจนทนแลวปราบดาภเษกขนเปนกษตรยในป
ค.ศ. 1698 ทรงตงทาวลองเปนเจาอปราชครองเมองหลวงพระบาง
แตไมไดรบการยอมรบจากชาวลาวทงหมด เพราะพระองคมความใกลชด
กบเวยดนาม
ในป ค.ศ.1707 เจากงกสราชกบเจาองคดำ พระราชนดดาของ
พระเจาสรยวงศาธรรมกราช ทหนไปประทบทเมองหงสา (อยในแขวง
ไซยะบล) ไดยกทพเขามาชงเมองหลวงพระบาง จบเจาอปราชทาวลอง
สำเรจโทษ และเตรยมจะยกทพเขาตกรงเวยงจนทน พระไชยองคเว
ทรงทราบเรองจงสงพระราชสาสนไปยงสมเดจพระเพทราชา กษตรย
กรงศรอยธยาเพอขอความชวยเหลอ
ภายหลงกษตรยกรงศรอยธยาไดทรงชวยเจรจาใหทงสองฝาย
ยตการสรบและปกปนเขตแดนระหวางกน หลวงพระบางจงเปน
อาณาจกรเอกราชไมขนกบเวยงจนทนนบแตนนเปนตนมา และเปน
จดเรมตนยคลาวแบงแยกเปน 2 อาณาจกร คอ อาณาจกรลานชาง
เวยงจนทนและอาณาจกรลานชางหลวงพระบาง ซงเวยงจนทนยงคง
ระแวดระวงและหาทางยดอำนาจจากฝายหลวงพระบางอยเสมอ
อาณาจกรลานชางหลวงพระบาง กอตงขนจากความแตกแยก
ระหวางเวยงจนทนกบหลวงพระบางในป ค.ศ.1707 มอาณาเขต
ครอบคลมดนแดนลาวภาคเหนอในปจจบน มเจากงกสราชเปนกษตรย
ในยคแรก อาณาจกรนเกดการแยงชงอำนาจภายในเปนระยะ
และมการเตรยมขอกำลงทหารจากรฐทใหญกวาอยางเมยนมาร
มาชวยเหลอเสมอ
20 ลาว * Laos
อาณาจกรลานชางจำปาสก กอตงจากการท เสนาบดได
ชงบลลงกขนครองอาณาจกรหลงพระเจาสรยวงศาธรรมกราชสน
พระชนม และหมายปองเจานางสมงคละ ผเปนพระราชนดดาของ
พระเจาสรยวงศาธรรมกราช ซงขณะนนทรงเปนมายและทรงครรภ
พระนางจงปฏเสธ แลวหลบหนไปขอความชวยเหลอจากเจาราชคร
หลวงโพนสะเมก เจาราชครผนจงพาชาวบานสวนหนงและเจานาง
สมงคละหนออกจากเวยงจนทนไปซอนตวอยทบานงว พนลำโสมสนก
ไมนานพระนางไดประสตพระโอรสนามวา เจาหนอกษตรย
ตอมาเจาราชครหลวงโพนสะเมกรบคำขอจากเจาเมองจำปาศกด
ใหมาปกครองเมอง แตปกครองอยไดไมนานกเกดปญหาขน จงสงคน
ไปเชญเจาหนอกษตรยมาเปนกษตรยปกครองนครจำปาสกในป ค.ศ. 1714
ทรงพระนามวา เจาสรอยศรสมทรพทธางกร อาณาจกรลานชางจำปาสก
จงเกดขนในสมยของพระองค มอาณาเขตตงแตเมองนครพนม เมอง
คำมวน ลงไปจนถงเมองเชยงแตง เมองมโนไพรตอแดนเขมร สวนทาง
ดานตะวนตกแผอำนาจปกครองไปจนถงเมองทงหรอเมองสวรรณภม
l อาณาจกรลานชางภายใตการปกครองสยาม ในป ค.ศ. 1778 สมยสมเดจพระเจาตากสน พระองคทรงสง
กองทพสยามเขายดครองแผนดนลานชางทแตกแยกออกเปน 3 อาณาจกร
ไดทงหมด แตยงคงใหอำนาจกษตรยแตละอาณาจกรในการปกครอง
ตนเองในฐานะหวเมองประเทศราชทตองสงสวยใหแกอาณาจกรสยาม
เมอถงรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3
ในป ค.ศ.1822 เจาอนวงศแหงเวยงจนทนทรงวางแผนกอบกเอกราช
แตไมสำเรจจงถกตดสนโทษประหารชวต กองทพสยามในรชกาลท 3
21วทย บณฑตกล *
ไดเขารอทำลายกำแพงเมองเวยงจนทน จดไฟเผาทำลายบานเมอง
ปลนทรพยสน กวาดตอนผคนมาเปนเชลย อาณาจกรเวยงจนทน
ถกทำลายหมดสน
ในป ค.ศ. 1885 พวกจนฮอจากมณฑลยนนานยกทพมารกราน
ลาวและตเมองตางๆ นบตงแตทางตอนเหนอไลมาถงนครเวยงจนทน
ทางตอนใต พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงแตงตงให
กรมหมนประจกษศลปาคมเปนขาหลวงใหญไปประจำอยหวเมองลาว
ฝายเหนอ และยกกองทพขามแมนำโขงมาตฮอทเวยงจนทน พวกจนฮอ
พายแพหนขนไปเชยงขวาง สยามจงตามไปตจนพวกฮอแตกพาย
ไปหมด อาณาจกรสยามปกครองอาณาจกรลาวยาวนานถง 114 ป กอนท
จะเสยดนแดนแถบฝงซายของแมนำโขงใหแกฝรงเศสในป ค.ศ.1893
สงครามเจาอนวงศ
ในป ค.ศ. 1826 เจาอนวงศปกครองอาณาจกรลานชาง
เวยงจนทน ซงเปนหนงในประเทศราชของสยาม ไดรบการ
วางพระทยจากกษตรยกรงสยามเปนอยางมาก
เมอพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย
เสดจสวรรคต พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว
รชกาลท 3 เสดจขนครองราชสมบตเปนกษตรยกรงสยาม
สบตอมา เจาอนวงศทรงเหนวาเปนชวงผลดแผนดนจงคด
แยกตวเปนอสระไมขนกบสยามอกตอไป จงทรงระดม
กำลงทหารรวมกบเจาราชบตรโย ผครองจำปาสก ยกทพ
มาตสยาม และทรงชกจงหลวงพระบางและหวเมองลานนา
ใหแยกตนเปนอสระและเขารวมทำศกครงนดวย แตไมไดรบ
การสนบสนน
22 ลาว * Laos
สงครามเจาอนวงศ
เมอเจาอนวงศทรงยกทพมาถงเมองนครราชสมา
และทรงรวาคงทำการไมสำเรจ จงตดสนใจเผาเมองนคร-
ราชสมาและกวาดตอนเชลยกลบไปเวยงจนทน ระหวางทาง
เชลยทถกกวาดตอนไดลกขนตอสกบกองทพเจาอนวงศ
ททงสำรด จนเสยกำลงทหารลาวสวนหนง เมอฝายสยาม
รขาวกสงกองทพภายใตการนำของกรมพระราชวงบวร-
มหาศกดพลเสพกบเจาพระยาบดนทรเดชา (สงห สงหเสน)
ขนไปปราบปรามกองทพเจาอนวงศจนพายแพ เจาอนวงศ
และราชวงศตองหนไปพงจกรวรรดเวยดนาม ฝายสยาม
จงยดกรงเวยงจนทนแลวตงกองทหารจำนวนหนงรกษา
เมองไว
ตอมาในป ค.ศ. 1828 เจาอนวงศเสดจกลบมายง
กรงเวยงจนทนพรอมขบวนราชทตจกรวรรดเวยดนามเพอ
ขอสวามภกดสยามอกครง แตยงคงหาโอกาสยดกรงเวยง-
จนทนคน กองทพสยามจงยกทพมาปราบปรามเจาอนวงศ
อกครง เจาอนวงศจงทรงลภยไปอยทเมองพวน (แขวง
เชยงขวางในปจจบน) แตเจาเมองพวนกลบจบตวเจาอนวงศ
และพระราชวงศสงลงมากรงเทพฯ พระบาทสมเดจพระนง-
เกลาเจาอยหวทรงพระพโรธเจาอนวงศมาก จงใหคมขง
เจาอนวงศและนำมาประจานกลางพระนครจนสนพระชนม
สวนกรงเวยงจนทนกถกเผาทำลาย
23วทย บณฑตกล *
l ลาวภายใตการปกครองฝรงเศสในป ค.ศ.1858 ประเทศฝรงเศสเรมสนใจจะขยายอำนาจเขามา
สดนแดนในแถบลมแมนำโขง โดย
ฝรงเศสไดสงนกสำรวจ อองร มโอต
เดนทางสำรวจเสนทางแมนำโขง
ตอนกลาง เพอเปดเสนทางการคา
แหงใหมแขงกบองกฤษ และแผขยาย
อทธพลยดครองดนแดนอษาคเนย
เรมจากการยดครองแควนโคชนจน
หรอเวยดนามใตกอนในป ค.ศ. 1859
แลวรกคบเขามาสดนแดนเขมร
สวนนอกซงสยามเคยปกครอง แต
ไดตกลงยอมสละอำนาจอยางเปน
ทางการในป ค.ศ. 1867 จากนน
ฝรงเศสขยายดนแดนในเวยดนาม
ตอจนกระทงสามารถยดเวยดนามไดทงประเทศในป ค.ศ. 1883
สงผลใหพรมแดนของสยามทางดานประเทศราชลาวประชดกบดนแดน
อาณานคมของฝรงเศส
ฝรงเศสไดใชสนธสญญาทไมเปนธรรมบบบงคบสยามใหยก
ดนแดนฝงซายของแมนำโขงใหตนทงหมด รฐบาลสยามขอกำลง
ทหารจากองกฤษแตไมไดรบความชวยเหลอ ในทสดรชกาลท 5 จงยอมเสย
ดนแดนฝงซายของแมนำโขง รวมทงดนแดนอนๆ ของอาณาจกรลาว
ทงหมดรวมเปนอนโดจนของฝรงเศสในป ค.ศ. 1893
อองร มโอต
ชาวตะวนตกผเรมสำรวจแมนำโขงตอนกลาง
24 ลาว * Laos
นโยบายฝรงเศสปกครองลาว
เมอฝรงเศสยดแผนดนลาวไดสำเรจกวางรากฐานการปกครอง
โดยแบงลาวออกเปน 10 แขวง แตละแขวงมชาวฝรงเศส
เปนเจาแขวง หรอขาหลวง คอยปกครองเจาเมองลาวอกตอ
หนง ขาหลวงจะดแลเจาเมองใหสงสวยและเกณฑคนไป
รบใชงานหลวง รวมถงคอยรบใช
ชาวฝรงเศสผเปนนาย
สวนระบบบรหารราชการ
แบงเปน 6 กระทรวง ไดแก การ-
ศกษาธการ การคลง การโยธาธการ
ปาไมและนำ ตลาการและภาษอากร
โดยมคนฝรงเศสเปนเจากระทรวง
ทงหมด รองลงมาเปนคนเวยดนาม
สวนคนลาวมฐานะเปนเจาเสมยน
หรอผปฏบตการ และขารบใชเทานน มการตงโรงเรยนสอน
ภาษาฝรงเศสแหงแรกในเมองหลวงพระบาง เพอรองรบ
ลกหลานเจานายกอนสงไปเรยนตอเวยดนามและฝรงเศส
ฝรงเศสไมไดใหความสำคญดานการปกครองแก
คนลาวนก เพราะมองวาเปนดนแดนลาหลง ไมมคาในเชง
เศรษฐกจ ทำใหมการรอถอนโบราณสถาน โบราณวตถ
ทเปนทสกการบชาของคนลาวออกหมด เพอสรางถนน
หนทางรกลำสถานทสำคญๆ หลายแหง
25วทย บณฑตกล *
l ลาวไดรบเอกราชจากฝรงเศสชวงสงครามโลกครงท 2 กองทพญปนไดรกเขามาในลาวและดนแดน
ของอนโดจนฝรงเศส เมอญปนใกลแพสงคราม ขบวนการลาวอสระ
ซงเคลอนไหวทางการเมองในเวลานนกประกาศเอกราชใหประเทศลาว
เปนประเทศราชอาณาจกรลาว
หลงญปนแพสงคราม ฝรงเศสกกลบเขามามอำนาจในอนโดจน
อกครงหนง แตเนองจากเวยดมนห (กองทพประชาชนเวยดนาม)
ปลดปลอยเวยดนามจากฝรงเศสไดสำเรจ จงเปนการสนคลอนอำนาจ
ฝรงเศสจนยอมใหลาวประกาศเอกราชบางสวนในป ค.ศ. 1949 และได
หลมฝงศพของ อองร มโอต
26 ลาว * Laos
เอกราชสมบรณในป ค.ศ.1953
ผทมบทบาทในการประกาศเอกราชของลาว ไดแก เจาสวรรณภมา
เจาเพชรราช และเจาสภานวงศ โดยมเจามหาชวตศรสวางวงศดำรง
ตำแหนงเปนเจามหาชวต (พระมหากษตรย) เปนการรวมอาณาจกรทง 3
อาณาจกรเขาดวยกน คอ ลานชางหลวงพระบาง ลานชางเวยงจนทน
และลานชางจำปาสก เปนราชอาณาจกรลาว
l สงครามกลางเมองสการสถาปนาประเทศลาว ในป ค.ศ. 1959 ภายหลงเจามหาชวตศรสวางวงศเสดจสวรรคต
เจาสวางวฒนาจงขนครองราชยเปนเจามหาชวต เหตการณในลาว
เรมไมสงบจากการผลดเปลยนแผนดน เจาสภานวงศ หนงในคณะ
ลาวอสระ ประกาศตนวาเปนพวกฝายซายนยมคอมมวนสต และเปน
หวหนาขบวนการประเทศลาว ไดออกไปเคลอนไหวทางการเมองในปา
เนองจากถกฝายขวาในลาวคกคามอยางหนก จนในป ค.ศ. 1961
รอยเอกกองแลทำการรฐประหารรฐบาลเจาสวรรณภมา แตถกกองทพ
ฝายขวาและฝายซายปราบจนพายแพ รอยเอกกองแลจงตองลภย
ไปพำนกทสหรฐอเมรกา
เหตการณทางการเมองทไมสงบในระยะเวลานน สงผลใหลาว
ตองตกอยทามกลางสงครามอนโดจนครงท 2 ซงรนแรงยงกวาครงแรก
และเปนปจจยกอใหเกดสงครามกลางเมองและรฐประหารหลายครง
จนถงป ค.ศ. 1975 พรรคประชาชนปฏวตลาวซงไดรบการสนบสนน
จากสหภาพโซเวยต และคอมมวนสตเวยดนามโดยการนำของ
เจาสภานวงศ กลมลางรฐบาลประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปน
ประมขของเจามหาชวตศรสวางวฒนา ทไดรบการสนบสนนจากรฐบาล
27วทย บณฑตกล *
เจาศรสวางวงศ เจามหาชวตพระองคแรกของราชอาณาจกรลาว
28 ลาว * Laos
ฝรงเศสและสหรฐอเมรกาสำเรจ จงนำเจามหาชวตและพระมเหสไป
คมขงในคายกกกนจนเสดจสวรรคต และสถาปนาประเทศลาวเปน
สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ในวนท 2 ธนวาคม ค.ศ. 1975
l ยคสมยสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวหลงทศวรรษ 1980 การปกครองและการบรหารดานเศรษฐกจ
ของลาวเรมผอนคลายมากขน เมอเจาสภานวงศสละตำแหนงจาก
ประธานประเทศใหทานไกสอน พมวหาน ดำรงตำแหนงตอในป ค.ศ. 1991
ทานไกสอนไดนำนโยบาย จนตนาการใหม มาใชบรหารประเทศลาว
ภายหลงระบบคอมมวนสตในสหภาพโซเวยตและเวยดนามลมสลาย
ในชวงนเรมมการเปดเสรทางเศรษฐกจและการเมอง
เมอทานไกสอนถงแกกรรมกะทนหน ทานหนฮก พมสะหวน
กไดดำรงตำแหนงประธานประเทศตอมาในป ค.ศ. 1992 และเปนผม
บทบาทสำคญตอประเทศลาวยคใหม โดยยกเลกการจำกดเสรภาพ
บคคล ดวยการเชญชาวลาวทอพยพลภยไปอยตางประเทศ ไดแก
นกศกษาปญญาชน นกธรกจใหเดนทางกลบมารวมพฒนาประเทศ และ
ยงเปดประเทศตอนรบนกทองเทยว รวมทงใหความสำคญในการฟนฟ
ความสมพนธอนดกบไทยอกดวย
ป ค.ศ. 1995 ลาวกบไทยทำพธเปดสะพานมตรภาพไทย - ลาว
ขามแมนำโขง ซงเปนสะพานแหงแรกทเชอมไทยและลาวเขาดวยกน
สงผลใหเกดการแลกเปลยนทางเศรษฐกจและวฒนธรรมระหวาง
ทงสองประเทศมากยงขน จากการปฏรปการบรหารประเทศลาวของ
ทานหนฮก ทำใหลาวไดรบการยอมรบใหเขารวมเปนสมาชกสมาคม
ประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (อาเซยน) ในเดอนกรกฎาคม
29วทย บณฑตกล *
ป ค.ศ. 1997
ป ค.ศ. 1998 ทานคำไต สพนดอน เขาดำรงตำแหนงประธาน
ประเทศจนถงป ค.ศ. 2006 ซงเปนชวงเวลาทประเทศลาวปฏรปเศรษฐกจ
ไปพรอมกบการพฒนาความสมพนธกบไทย มการสรางสะพาน
มตรภาพไทย - ลาว ขามแมนำโขงขนอก 2 แหง ตอมาทานคำไตลงจาก
ตำแหนง ทานจมมะล ไซยะสอน จงเปนผรบตำแหนงประธานประเทศลาว
นบตงแตป ค.ศ. 2006 ปจจบน และบรหารประเทศลาวสยคสมยใหม
ดวยการเปดกวางดานเศรษฐกจและวฒนธรรมมากขน มการเปด
ขบวนรถไฟสายไทย - ลาว จากจงหวดหนองคายถงทานาแลงฝงลาว
นอกจากนรฐบาลลาวยงมโครงการจะทำรถไฟฟาเขาเวยงจนทนไป
หลวงพระบางและคนหมงในอนาคต
ป ค.ศ. 1999 ประธานาธบด บารค โอบามา ประกาศใหประเทศ
ลาวพนจากบญชดำทางการคาของสหรฐฯ และใหไดรบการสนบสนน
เงนกจากธนาคาร เพอการนำเขาและสงออกระหวางทง 2 ประเทศ
สนบสนนใหประเทศลาวเจรญกาวหนาตอไปในอนาคต นอกจากน
ดวยการเปนเจาภาพกฬาซเกมส ครงท 25 ระหวางวนท 9 - 18 ธนวาคม
2009 ทเมองเวยงจนทน ประเทศลาวจงเปนทรจกกวางขวางขนในหม
ประเทศตะวนตกและประเทศในกลมอาเซยน
30 ลาว * Laos
การเดนทางเพอคาขายในแมนำโขง
การเมองการปกครองแมประเทศลาวจะใชระบอบการปกครองแบบระบอบสงคมนยม
อนเปนทมาของชอประเทศอยางเปนทางการวา สาธารณรฐประชาธปไตย
ประชาชนลาว (สปป. ลาว) กตาม แตยงคงมรากฐานมาจากระบอบ
การปกครองแบบสงคมนยมนนเอง
31วทย บณฑตกล *
l ระบอบการปกครองประเทศลาวมระบอบการปกครองแบบระบอบสงคมนยม ซงม
อตลกษณทเดนชด คอ มพรรคประชาชนปฏวตลาว (The Lao People’s
Revolutionary Party) หรอ พรรค LPRP เปนองคกรชนำประเทศ ซงพรรคน
เรมมอำนาจสงสดตงแตลาวเรมปกครอง
ในระบอบสงคมนยมเมอวนท 2 ธนวาคม
ค.ศ. 1975 จนถงปจจปน โดยมเจาสภา-
นวงศเปนประธานประเทศคนแรก และ
แมจะเปลยนตวผนำพรรคขนดำรง
ตำแหนงผนำประเทศกคนกตาม พรรคน
กยงคงมอทธพลตอชวตของประชาชน
อยางมาก
ตำแหนงสงสดในการปกครอง
ประเทศลาว เรยกวา ประธานประเทศ
มวาระการดำรงตำแหนง 5 ป ประธาน
ประเทศคนปจจบน คอ พลโท จมมะล ไซยะสอน และยงดำรง
ตำแหนงเลขาธการใหญ คณะบรหารงานศนยกลางพรรคประชาชน
ปฏวตลาวอกตำแหนงหนง รองประธานประเทศ คอ นายบนยง วอละจต
ประธานสภาแหงชาต คอ ทาน นาง ปาน ยาทอต นายกรฐมนตร
ซงเปนฝายบรหารประเทศ คอ นายทองสง ทำมะวง
พลโท จมมะล ไซยะสอน
ประธานประเทศคนปจจบน
32 ลาว * Laos
พรรคประชาชนปฏวตลาว
คำขวญ พรรคประชาชนปฏวตลาวทมเกยรตสงา
มนยน!
กอตง 22 มนาคม ค.ศ. 1955
ผนำ เจาสภานวงศ (ผกอตงพรรคคนแรก)
เลขาธการ สหาย พลโท จมมะล ไซยะสอน (ประธาน
สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว
คนปจจบน)
โฆษก สหาย ทองบน แสงอาพอน
นโยบาย หลดผอน ความทกยาก ความทกจน
เทอละกาว (บรรเทาความทกขยาก ความ
ทกขจนทละกาว)
สำนกงานใหญ นครหลวงเวยงจนทน
สของพรรค สแดง
33วทย บณฑตกล *
เจาสภานวงศ ประธานประเทศคนแรกของลาว
เจาสภานวงศ หรอประธานสพานวง ประสตเมอวนท 13
กรกฎาคม ค.ศ. 1909 ทเมองหลวงพระบาง เปนเชอพระวงศ
ราชวงศลานชางหลวงพระบาง เปนประธานประเทศ
สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวคนแรก
หลงจากลาวเปลยนแปลงการปกครองจากราช-
อาณาจกรมาเปนสาธารณรฐเมอป ค.ศ. 1975
จากการทเจาสภานวงศเสดจไปศกษาตอ
ทสถาบนลเซอลแบรซาโร ในเมองฮานอย ทำให
พระองคทรงมความสมพนธอยางแนบแนนกบ
เวยดนามตลอดพระชนมชพ พระองคมพระอจฉรย-
ภาพทางดานภาษา เชน ภาษาฝรงเศส ภาษา
เวยดนาม และภาษาองกฤษ หลงจากทรงจบ
การศกษาระดบปรญญาตรดานวศวกรรมการกอสรางทาง
และสะพานทปารส ประเทศฝรงเศส จงไดเสดจกลบมาลาว
พระองคทรงเขารวมขบวนการตอตานฝรงเศสเพอ
เอกราช จนไดรบบาดเจบในการตอสกบฝรงเศสทเมอง
ทาแขก ระหวางหนขามแมนำโขงเขามายงฝงไทยในป ค.ศ.
1946 ทรงกอตงกองทพปลดปลอยประชาชนลาวในพนท
ซำเหนอในป ค.ศ. 1949 ภายใตการสนบสนนของโฮจมนห
ซงตอมาเปนขบวนการคอมมวนสตประเทศลาว จากนน
อกสองป ขบวนการประเทศลาวกสามารถครองพนท 1 ใน
3 ของประเทศได และตงฐานทมนทยากแกการทำลายใน
ถำหนปนทแขวงซำเหนอกบพงสาล
ป ค.ศ. 1953 ฝรงเศสไดจดตงรฐบาลลาวขนภายใต
การนำของนายกรฐมนตรหลายทานทเปนพวกอนรกษนยม
ไดแก เจาสวรรณราช และเจาสวรรณภมา สวนพระองคทรง
นยมลทธคอมมวนสตจนไดสมญานามวา “เจาชายแดง”
เจาสภานวงศ
34 ลาว * Laos
เจาสภานวงศ ประธานประเทศคนแรกของลาว
ป ค.ศ. 1974 พระองคเสดจคนเวยงจนทน ทรง
ดำรงตำแหนงประธานสภาทปรกษาแหงชาตอย 18 เดอน
จนสถาปนาประเทศเปน สาธารณรฐประชาธปไตย
ประชาชนลาว พระองคทรงไดรบเลอกเปนประธานประเทศ
และประธานสภาประชาชนสงสดคนแรก พรอมกนนน
ไดทรงสละฐานนดรศกดทงปวงในสมยระบอบเกา เจาสภา-
นวงศเปนทรกของประชาชนชาวลาว จนเรยกขานกนวา
ลงประธาน ดำรงตำแหนงประธานประเทศมาจนถงป ค.ศ.
1986 จงลาออกเพราะปญหาดานสภาพ เจาสภานวงศ
ปรากฏตอหนาสาธารณชนครงสดทายในสมยประชมพรรค
ครงท 5 เมอเดอนมนาคม ค.ศ.1991 และถงแกอนจกรรม
เมอวนท 9 มกราคม ค.ศ. 1995 ทนครเวยงจนทน
l การแบงเขตการปกครอง ประเทศลาวแบงเขตการปกครองออกเปน 1 นครหลวงเวยงจนทน
1 เขตปกครองพเศษไซสมบน และ 16 แขวง ไดแก พงสาล หลวงนำทา
อดมไซ บอแกว หลวงพระบาง ซำเหนอ (หวพน) ไซยะบล เชยงขวาง
เวยงจนทน บรคำไซ คำมวน สะหวนนะเขต (สวรรณเขต) สาละวน
เซกอง จำปาสก และอตตะปอ
นครหลวงเวยงจนทน (เดมชอวา กำแพงนครเวยงจนทน)
เปนเมองหลวงของประเทศลาว มรปแบบการปกครองตนเอง โดยแยกตว
ออกมาจากแขวงเวยงจนทนในป ค.ศ. 1989
35วทย บณฑตกล *
นอกจากนประเทศลาวยงแบงเขตการบรหารปกครองสวนทองถน
ออกเปนลำดบชนดงน
แขวง เปนเขตการปกครองสงสดของประเทศเทยบเทาระดบ
จงหวดของประเทศไทย มเจาแขวงหรอผวาราชการจงหวด เปนผบรหาร
ปกครองแขวง
เมอง เปนเขตการปกครองรองลงมาเทยบเทาระดบอำเภอ
มเจาเมอง หรอนายอำเภอเปนผบรหารปกครองเมอง
บาน เปนเขตปกครองเทยบเทาระดบหมบาน มเจาบาน หรอ
ผใหญบาน เปนผบรหารปกครองบาน
นครหลวง เปนเขตปกครองพเศษ หรอ เขตปกครองตนเอง
เทยบเทาระดบเทศบาลนครกรงเทพของประเทศไทย มเจานครหลวง
(ผวาราชการนครหลวง) เปนผบรหารปกครอง
l รปแบบการปกครองรปแบบการปกครองประเทศของลาว เปนระบบพรรคการเมองเดยว
คอ พรรคประชาชนปฏวตลาว (Lao People’s Revolutionary Party
: LPRP) มอำนาจสงสดในการปกครองประเทศปจจบน โดยมสภาเดยว
คอ สภาแหงชาต ทำหนาททงดานนตบญญตและตลาการ คอยดแล
อนมตงบประมาณบรหารแผนดนตางๆ การออกและแกไขกฎหมาย
รวมถงพระราชบญญตตางๆ อกทงกำกบดแลการทำงานของฝายบรหาร
(รฐบาล) มประธานประเทศ ซงเปนหวหนาพรรค LPRP เปนผนำประเทศ
มอำนาจในการกำหนดทศทางนโยบายพฒนาประเทศและควบคม
การบรหารประเทศทงหมด รองลงมาคอนายกรฐมนตร ทำหนาท
เปนหวหนาคณะรฐบาล ซงเปนผบรหารจดการนโยบายของพรรค
36 ลาว * Laos
ใหไปในทศทางทกำหนดไว
ประเทศลาวแบงองคกรบรหารการปกครองออกเปน 3 องคกร
ไดแก นตบญญต บรหาร และตลาการ
l องคกรนตบญญตไดแกสภาแหงชาตลาว (The National Assembly) เปนองคกรทม
อำนาจสงสด และเปนศนยรวมอำนาจเบดเสรจในการบรหารประเทศลาว
ฝายบรหารและฝายตลาการตางขนตรงตอสภาแหงชาตทงสน สมาชก
ของสภามาจากการเลอกตงของประชาชนเพอใหเปนตวแทนดานสทธ
อำนาจและคมครองผลประโยชนของชาต สงคม และสวนรวม สมาชก
สภาแหงชาตมสทธถกเสนอหรอถอดถอน หากประพฤตไมถกตองหรอ
ไมไดรบความไววางใจจากประชาชน
สภาแหงชาตจะมสมาชกทำงานประจำ เรยกวา คณะประจำสภา
แหงชาต และมฝายเลขานการและสำนกงานคอ หองวาการสภาแหงชาต
ทำหนาทบงคบบญชาพนกงานสงสดของสภาแหงชาต
บทบาทและหนาทของสภาแหงชาตในฐานะองคกรนตบญญต
คอ พจารณาและรบรอง รวมถงแกไขรฐธรรมนญ กฎหมาย ภาษ แตงตง
หรอถอดถอนตำแหนงสำคญทางการเมอง ตงหรอยบกระทรวงและ
หนวยงานตางๆ กำหนดทศทางนโยบายพฒนาเศรษฐกจและสงคม
ของประเทศ อกทงยงทำหนาทกำกบดแลตรวจสอบการทำงานของ
คณะรฐบาล ซงเปนองคกรบรหาร และองคกรตลาการ ซงรบผดชอบดแล
โดยศาลประชาชนสงสด
37วทย บณฑตกล *
l องคกรบรหาร ผทจะมาเปนประธานประเทศตองไดรบเลอกจากสภาแหงชาต
ดวยเสยง 2 ใน 3 ของผเขารวมประชม มวาระในการดำรงตำแหนง 5 ป
ประธานประเทศมอำนาจรางกฎหมายซงจะไดรบการรบรองโดยสภา
แหงชาต มอำนาจถอดถอนหรอแตงตงนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร
รวมไปถงคณะรฐมนตร เจาแขวง และเจาเมอง
คณะรฐบาลของลาวประกอบดวย นายกรฐมนตร รองนายก-
รฐมนตร รฐมนตร หวหนาองคกรเทยบเทาหวหนากระทรวง ทำหนาท
บรหารนโยบายพฒนาประเทศในดานตางๆ ตามทสภาแหงชาตกำหนด
และตองรายงานแผนการปฏบตงานของคณะรฐบาล การใชงบประมาณ
ตลอดทง 5 ป รวมถงหนาทแตงตงชดทำงานในกระทรวงตางๆ ตอสภา
แหงชาตทกปอกดวย ดงนนการบรหารประเทศของคณะรฐบาลจงอย
ภายใตการกำกบดแลของสภาแหงชาตควบคกนไป
l องคกรตลาการเปนองคกรเกยวกบกระบวนการยตธรรมและระบบศาล อย
ภายใตการกำกบดแลของคณะกรรมการประจำสภาแหงชาตลาว
มอำนาจแตงตงประธานศาลและคณะผพพากษาประจำศาลตางๆ
เชน ศาลประชาชนสงสด ศาลประชาชนแขวง ศาลประชาชนเมอง
และศาลทหาร โดยศาลประชาชนสงสดเปนองคกรพพากษาสงสด
ทำหนาทพจารณาออกกฎหมายตางๆ ตรวจตราคำพจารณาคด และตดสน
คดความทงอาญา แพง และพาณชย คดเกยวกบครอบครวและเยาวชน
คดเกยวกบทหาร
กระบวนการพจารณาคดในระบบศาลของลาวแบงเปน 3 ลำดบชน
38 ลาว * Laos
ไดแก ศาลขนตน ศาลขนอทธรณ และศาลลบลาง (ศาลฎกา)
ปจจบนระบบศาลขององคกรตลาการของลาว ประกอบดวย
ศาลประชาชนสงสด ศาลประชาชนทองถน (ศาลประชาชนภาค ศาล
ประชาชนแขวง ศาลประชาชนนคร ศาลประชาชนเขต) และศาลทหาร
(ศาลทหารขนสง และศาลทหารภาค)
บทบาทหนาทของศาลตางๆ
และขอบเขตอำนาจในการปฏบตงาน
ศาลประชาชนสงสด เปนองคกรพพากษาสงสดของลาว
มบทบาทในการพพากษาคดและคมครองทางดานระบบ
ศาลทงหมด รวมทงงานบรหารงานตรวจราชการ ทงดาน
วชาการ ใหขอเสนอแนะ ชนำการพฒนา และการปฏบตงาน
ของศาลสวนทองถน และศาลทหาร
ศาลประชาชนภาค มบทบาทในการพพากษาคด
ชนอทธรณ ซงศาลประชาชนแขวง นคร หรอศาลเดก
ไดตดสนในขนตน และถกอทธรณโดยคความ
ศาลประชาชนแขวง นคร และศาลเดก เปนสวน
หนงของระบบศาลประชาชน มบทบาทในการดำเนนการ
ตดสนในขนตน ทงนตองเปนคดทไมขนกบสทธอำนาจ
ของศาลประชาชนเขต และพพากษาเปนขนอทธรณ
ศาลประชาชนเขต มบทบาทในการพจารณาคด
เฉพาะคดขนตนทอยในเขตอำนาจของตน และไกลเกลย
ขอพพาทของคความในเบองตน
ศาลทหาร มบทบาทในการพจารณาตดสนคดอาญา
เกยวกบการกระทำความผดทเกดขนในขอบเขตการปฏบต
งานทางการทหาร หรอทททำการทางทหาร
39วทย บณฑตกล *
ขอมลเฉพาะของ สาธารณรฐ
ประชาธปไตยประชาชนลาว
พนท 236,800 ตารางกโลเมตร
เมองหลวง นครหลวงเวยงจนทน (Vientiane)
ประชากร 55 ลานคน (ป ค.ศ. 2011) ประกอบดวย
ลาวลม รอยละ 68 ลาวเทง รอยละ 22
ลาวสง รอยละ 9 รวมชนเผาอนๆ
อกประมาณ 68 ชนเผา
ศาสนา ศาสนาพทธ (เถรวาท) ครสต อสลาม
นบถอผ
วนชาต 2 ธนวาคม
ภาษา ภาษาลาว
ระบอบการปกครอง ระบอบสงคมนยม โดยมพรรคประชาชน
ปฏวตลาวเปนองคกรการเมองสงสด
ชนำการบรหารประเทศ
สภาพภมอากาศ ทางตอนเหนอมภมอากาศเยน ทาง
ตอนกลางและตอนใตคลายคลงกบ
ประเทศไทย
ระบบเศรษฐกจ เรมปฏรปจากระบบเศรษฐกจแบบสงคม-
นยมสระบบเศรษฐกจเสรการตลาด
ตามนโยบายจนตนาการใหม เมอป
ค.ศ.1986
สกลเงน กบ
สนคาสงออกทสำคญ ทองคำ ทองแดง ไมแปรรป ผลตภณฑไม
สนแร ถานหน เสอผาสำเรจรป
สนคานำเขาทสำคญ รถจกรยานยนตและสวนประกอบ
เครองใชไฟฟา เครองอปโภคบรโภค
คำขวญประจำชาต สนตภาพ เอกราช ประชาธปไตย เอกภาพ
วฒนาถาวร