25
Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działuZewnętrzne procesy kształtujące litosferę
Zakres podstawowy. Grupa A
1. Spośród podanych typów klimatu wybierz i zaznacz ten, w którym wietrzenie fizyczne za-chodzi najbardziej intensywnie. Uzasadnij swój wybór, podając jeden argument. [2 p.]
Klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski.a) Klimat umiarkowany morski.b) Klimat okołobiegunowy subpolarny.c) Klimat zwrotnikowy monsunowy.d)
Argument: ..........................................................................................................................................
2. Spośród podanych rodzajów moren podkreśl te, które zostały wykształcone przez lądolód. [1 p.]
morena czołowa, morena środkowa, morena boczna, morena denna
3. Rysunek przedstawia formy krasowe. Wpisz nazwy form oznaczonych literami A, C i D. [2 p.]
A. ..................................................
C. ..................................................
D. ..................................................
4. Narysuj przekrój przez dolinę rzeki w biegu dolnym. Uzasadnij jego kształt. [2 p.]
Uzasadnienie: .....................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
26
5. Opisz, na czym polega działalność rzeki w biegu górnym, uwzględniając wymienione za-gadnienia. [3 p.]
Rodzaj działalności rzeźbotwórczej (akumulacja, transport, erozja).a)
.......................................................................................................................................................
Powstające formy terenu.b)
.......................................................................................................................................................
Rodzaj transportowanego materiału skalnego.c)
.......................................................................................................................................................
6. Korzystając z mapy przedstawiającej rozmieszczenie pustyń, wpisz nazwy pustyń zaznaczo-nych cyframi 1, 4 i 5. [2 p.]
1. ...................................................
4. ...................................................
5. ...................................................
7. Wpisz nazwę procesu, który doprowadził do powstania formy przedstawionej na rysunku. Wyjaśnij, dlaczego ta forma ma tak charakterystyczny kształt. [2 p.]
Nazwa procesu: ..................................................................................................................................
Wyjaśnienie: .......................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
27
8. Zaproponuj sposób wykorzystania gospodarczego ujścia lejkowatego. Podaj nazwy dwóch rzek o takim typie ujścia. [2 p.]
Proponowany sposób: ........................................................................................................................
Rzeki o ujściu lejkowatym: ..................................................................................................................
9. Uzupełnij tabelę. [3 p.]
Lp. Forma Czynnik rzeźbotwórczyProces (erozja, transport,
akumulacja)
1. Baraniec (muton) lodowiec
2. dolina V-kształtna erozja
3. wiatr akumulacja
10. Przedstaw trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża mierzejowego. [2 p.]
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
3. ......................................................................................................................................................
11. W każdym z podpunktów podkreśl element, który nie spełnia kryterium przyporządkowa-nia. [3 p.]
Polje, stalaktyt, uwał, lejek krasowy.a)
Oz, sandr, pradolina, kem.b)
Cyrk lodowcowy, morena czołowa, baraniec, dolina U-kształtna.c)
12. Wypisz dwie cechy, które charakteryzują morenę czołową. [2 p.]
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
13. W poniższych zadaniach skreśl błędne wyrazy (zapisane kursywą). [3 p.]Na obszarze pustyń piaszczystych występują a) wydmy paraboliczne/barchany.
Półwysep Indochiński to obszar o intensywnym wietrzeniu b) chemicznym/fizycznym.
Wybrzeże fiordowe powstało w wyniku zalania dolin c) rzecznych/polodowcowych.
Obrywanie to proces polegający na odspojeniu d) małej/dużej masy skalnej i przemieszczeniu jej na pod-nóże stoku.
28
Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działuZewnętrzne procesy kształtujące litosferę
Zakres podstawowy. Grupa B
1. Spośród podanych typów klimatu wybierz i zaznacz ten, w którym wietrzenie chemiczne zachodzi najbardziej intensywnie. Uzasadnij swój wybór, podając jeden argument. [2 p.]
Klimat górski.a) Klimat zwrotnikowy monsunowy.b) Klimat umiarkowany kontynentalny.c) Klimat okołobiegunowy subpolarny.d)
Argument: ..........................................................................................................................................
2. Spośród podanych rodzajów moren podkreśl te, które zostały wykształcone przez lodowiec górski. [1 p.]
morena czołowa, morena środkowa, morena boczna, morena denna
3. Rysunek przedstawia formy krasowe. Wpisz nazwy form oznaczonych literami B, E i F. [2 p.]
B. ...................................................
E. ...................................................
F. ...................................................
4. Narysuj przekrój przez dolinę rzeki w biegu górnym. Uzasadnij jego kształt. [2 p.]
Uzasadnienie: .....................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
29
5. Opisz, na czym polega działalność rzeki w biegu środkowym, uwzględniając wymienione zagadnienia [3 p.]
Rodzaj działalności rzeźbotwórczej (akumulacja, transport, erozja).a)
.......................................................................................................................................................
Powstające formy terenu.b)
.......................................................................................................................................................
Rodzaj transportowanego materiału skalnego.c)
.......................................................................................................................................................
6. Korzystając z mapy przedstawiającej rozmieszczenie pustyń, wpisz nazwy pustyń oznaczo-nych cyframi 2, 3 i 6. [2 p.]
2. ...................................................
3. ...................................................
6. ...................................................
7. Wpisz nazwę procesu, który doprowadził do powstania formy przedstawionej na rysunku. Wyjaśnij, dlaczego ta forma ma tak charakterystyczny kształt. [2 p.]
Nazwa procesu: ..................................................................................................................................
Wyjaśnienie: .......................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
30
8. Zaproponuj sposób wykorzystania gospodarczego ujścia deltowego. Podaj nazwy dwóch rzek o takim typie ujścia. [2 p.]
Proponowany sposób: ........................................................................................................................
Rzeki o ujściu deltowym: ....................................................................................................................
9. Uzupełnij tabelę. [3 p.]
Lp. Forma Czynnik rzeźbotwórczyProces (erozja, transport,
akumulacja)
1. dolina U-kształtna lodowiec
2. rynna lodowcowa erozja
3. lądolód akumulacja
10. Przedstaw trzy kolejne etapy powstawania wybrzeża fiordowego. [2 p.]
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
3. ......................................................................................................................................................
11. W każdym z podpunktów podkreśl element, który nie spełnia kryterium przyporządkowa-nia. [3 p.]
Polje, stalaktyt, stalagnat, kolumna.a)
Pradolina, oz, rynna lodowcowa.b)
Morena środkowa, morena czołowa, baraniec, morena denna.c)
12. Wypisz dwie cechy, które charakteryzują barchan. [2 p.]
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
13. Skreśl błędne wyrazy (zapisane kursywą). [3 p.]Wybrzeże mierzejowe powstało w wyniku odcięcia a) zatoki/laguny przez wał piaszczysty.
Morena czołowa zbudowana jest głównie z b) piasku/gliny zwałowej.
Wietrzenie termiczne to rodzaj wietrzenia c) fizycznego/chemicznego.
Osuwanie to d) powolny/gwałtowny ruch mas skalnych