UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ.
Öğreten Etkinlikler
Kavram Haritaları
Ünite Tekrar Testleri
Yazılıya Hazırlık
Rehberlik Bölümü
Dönem Tarama Testleri
Perforaj
Kavram Sözlüğü
ONLİNE“eğitimde yayındenizi online”
ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ
KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK
ÖRNEK KİTAP TALEBİ
MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU
www.ydakillitahta.com
ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL-DURUNUZ.
SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE İNDİREBİLİRSİNİZ.
İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORM-LARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANA-BİLİRSİNİZ.İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ.
YAYIN DENİZİ TEK
VİDEO ÇÖZÜM
UYGULAMASI
İNDİR
ÖZELLİKLER
11TARİH
• Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır.
• Akıl ve mantık yürütmenizi kolaylaştıracaktır.
• Düşünme becerinizi geliştirecektir.
• Her seviyedeki öğrenciye hitap eden bu soru bankası eksiklerinizi görmede size kaynak olacaktır.
• Bazı soruların farklı formatlarının üst üste sorulmasıyla konuları daha iyi öğrenmenizi, kavramanızı ve pekiştirmenizi sağlayacaktır.
• Seviyenizi belirlerken size yol gösterecektir.
BU KİTAP BANA NE KAZANDIRIR?
• Testler konu başlıkları ve kazanımlar dikkate alınarak oluşturulmuştur.
• Her test kendi içerisinde öğrenme sırası dikkate alınarak hazırlanmıştır.
• Üniteler konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kavram haritası ve kavram sözlüğü ile desteklenmiştir.
• Öğrencinin kitaptan tam verim sağlayabilmesi için rehberlik bölümü eklenmiştir.
• Öğrencilerimizin soruları çözerken nerede takıldıklarını tespit edebilmeleri için konuya ait her tip soru çeşidine yer verilmiştir.
• Algı ve yorum gücünü ölçen sorular vardır.
• Algıda seçicilik – karar verme – yorumlama gibi bilişsel beceriler etkinliklerle desteklenmiştir.
• Yazılıya hazırlık bölümü ile klasik tarzdaki sorulara da yer verilmiştir.
• Kavram haritaları ve kavramlar bölümüyle konular genel hatlarıyla ele alınmış, öğrencilerin bilinçli bir şekilde test çözmeleri sağlanmıştır.
• Ünite tekrar testleri ile konuların bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.
• I. ve II. Dönem Tekrar Testleri eklenmiştir.
• Tamamı video çözümlüdür.
KİTAP İÇERİĞİ
Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca Yazılıya Hazırlık
SAYFA SAYISI
SORU SAYISI
ETKİNLİK SAYISI
TEST SAYISI
TARAMA TESTİ
176 638 25 45 2
ÇALIŞMA PLANI YAPALIM!Çalı
şma Planı Yaparken Bu Soruları Dikkate Alınız!
Hangi ders, hangi gün?
Konu öğrenme ve tekrar ne zaman?
Soru çözümü ve ödevler ne zaman?
Deneme Sınavları ne zaman?
Aksayan çalışmalar hangi gün ve ne zaman çalışılmalı?Ders dışı hangi etkinlikler ne zaman yapılmalı?
Tatil günü hangi gün?
EVDE ETKİN ÇALIŞMA Evde olduğunuz zamanı çok iyi değerlendirmelisiniz.
Çoğu zaman yoğun ve yorgun bir gün geçirerek eve gel-diğiniz için iyi ve uygulanabilir bir programa ihtiyacınız var.Evde yapılması gereken işler:
• Uyuma • dinlenme • beslenme • konuları tekrar etme, •soru çözme • çözemediğin sorular için araştırma yapma • ödev yapma • fazladan sınav uygulama • önceden ön-görülemeyen durumlar
gibi pek çok başlık altında toplanabilir.Dersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama
evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız.
Eve gelince önce dinlenmelisiniz.
Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir.
Konu öğrenme, tekrar etme, soru çözme saatlerini bir-biri arkasına yerleştirmelisiniz.
Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır.
Her gün konu tekrarlarına zaman ayırmalısınız. Yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz. Tekrar etmek başa-rının anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun su-reli hazfızaya atılmasını sağlar. Tekrarlarınızı zihinden yapmayı öğrenmelisiniz. Bu size zaman kazandırma-nın yanında kalıcı olarak öğrenmenize de katkı sağla-yacaktır.
Bilginin kalıcı olmasını sağlamak için ilişkilendirerek öğrenmeye çalışmalısınız. Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller.
Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır, yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon so-runu yaşarsınız.
Herşeyden arındırılmış ortam çalışma için iyi bir ortam değildir.
Dikkatinizi belli alanlara değil, genele yaymalısınız. Dikkatinizi uyanık tutmayı unutmamalısınız.
Sosyal hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmeli mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız.
Yaptığınız programa beyninizi ikna etmelisiniz.
NASILNEREDENE ZAMAN
Herşey ne kadar karışık görünse de;
☛ Gerçekleştirilebilecek bir hedefin varsa,
☛ Hedefe ulaşmayı amaç edindiysen,
☛ Soru çözerek deneyim kazanıyorsan,
☛ Konuları birbiri ile ilişkilendirebiliyorsan,
☛ Sınav uygulayarak bilgilerini sık sık kontrol
ediyorsan.
☛ Kendine güveniyorsan
işler iyi gidecek demektir.
İYİ NOT ALMAK, HER ŞEYİ YAZMAK DEMEK DEĞİLDİR!İyi not almak; kendi cümlelerini kurmak, şekille veya
yazıyla şifrelemek, baktığında kolayca anlayıp hatırlamak için materyal hazırlamak demektir.
Tutulan notlar; onlara geri dönmek, onları okumak, onları gözden geçirmek, oradaki fikirlerin üzerine düşünmekle bir anlam kazanırlar.
+ + = Bilgi Deneyim Duygu ve Davranış ÖĞRENME
Merak; öğrenme isteğini harekete geçirir, odaklanmayı sağlar, çabuk yorulmayı engeller.
KÜNYE
ÖN SÖZ
REHBERLİK
1. ÜNİTE:
DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ (1595 - 1774)
Kavram Haritası ...............................................................10
Kavramlar ........................................................................11
Etkinlikler .........................................................................13
1595-1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler ..............17
Osmanlı Devleti'nin İttifak Girişimleri, Avrupa Tarihi ........21
1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler .............23
Ünite Tekrar Testi ............................................................29
Yazılıya Hazırlık ...............................................................33
2. ÜNİTE:
DEĞİŞİM ÇAĞINDA AVRUPA VE OSMANLI
Kavram Haritası ...............................................................36
Kavramlar ........................................................................37
Etkinlikler .........................................................................39
Avrupa Düşüncesinde Meydana Gelen Değişimler .........43
Osmanlı İdari, Askerî ve Ekonomik
Yapısındaki Değişimler ....................................................49
Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) ............55
Ünite Tekrar Testi ............................................................63
Yazılıya Hazırlık ...............................................................71
3. ÜNİTE:
ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE STRATEJİSİ (1774 – 1914)
Kavram Haritası ...............................................................74
Kavramlar ........................................................................75
Etkinlikler .........................................................................77
1774 - 1914 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler ............81
Osmanlı Devleti'nin Siyasi Varlığına Yönelik Tehditler ....85
XX. Yüzyıldaki Siyasi Gelişmeler .....................................89
Ünite Tekrar Testi ............................................................93
Yazılıya Hazırlık ...............................................................99
4. ÜNİTE:
DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET - TOPLUM İLİŞKİLERİ
Kavram Haritası ...............................................................102
Kavramlar ........................................................................103
Etkinlikler .........................................................................105
Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi ....................................109
Osmanlı Devleti'nde Modern Ordu Teşkilatı ve
Yurttaş Askerliği ...............................................................113
Ulus Devletleşme ve Endüstrileşme Süreçlerinin Osmanlıya
Etkileri ..............................................................................115
Tanzimat ve Islahat Fermanları ve Kanun-ı Esasi ...........119
Ünite Tekrar Testi ............................................................121
Yazılıya Hazırlık ...............................................................127
5. ÜNİTE: SERMAYE VE EMEK
Kavram Haritası / Kavramlar ...........................................130
Kavramlar ........................................................................131
Etkinlikler .........................................................................132
Sanayi İnkılabı'nın Osmanlı Devleti'ne Etkileri ................133
Yazılıya Hazırlık ...............................................................137
6. ÜNİTE:
XIX. VE XX. YÜZYILDA DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT
Kavram Haritası ...............................................................140
Etkinlikler .........................................................................143
Osmanlı Nüfus Hareketleri ve Modernleşmeyle Birlikte
Yaşanan Değişimler ........................................................145
Yazılıya Hazırlık ...............................................................151
TARAMA TESTLERİ
I. Dönem Tarama Testi ....................................................155
II. Dönem Tarama Testi ...................................................161
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................167
İçindekiler
DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİKARŞISINDA OSMANLI SİYASETİ
(1595 - 1774)
KAZANIMLAR
1. 1595-1700yıllarıarasındakisiyasigelişmelerikavrar.2. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin ittifak girişimlerini
açıklar.3. Modern devletler hukukunun ortaya çıkışındaVestfalya
Barışı’nınrolünükavrar.4. Denizcilik faaliyetlerinin dünya siyesetine ve ticaretine
etkilerinianalizeder.5. 1700-1774 yılları arasındaki süreçte meydana gelen
siyasigelişmelerikavrar.
TEST BAŞLIKLARI
◗ 1595-1700YıllarıArasındakiSiyasiGelişmeler◗ OsmanlıDevleti’ninİttifakGirişimleri,AvrupaTarihi◗ 1700-1774YıllarıArasıdakiSiyasiGelişmeler◗ ÜniteTekrarTesti
ÜNİTE
1
ÜNİTE
1Kavram Haritası
10
Kavram Haritası
Fransa
İran
VenedikPasarofçaEl–Ariş (1801)
Prut (1711)
Belgrat (1739)Avusturya
Rusya
Ahmet Paşa (1732)
İstanbul (1724)
Kasr-ı Şirin (1746)
Küçük Kaynarca (1774)
Aynalıkavak (1779)
Yaş (1792)
Belgrat (1739)
Pasarofça (1718)
Ziştovi (1792)
OSMANLIDEVLETİ
OSMANLIDEVLETİ
Kutsal İttifak
Venedik
Rusya
Karlofça
Karlofça
Ferhat Paşa
Nasuh PaşaAvusturya
Lehistan
İranSerav
Kasr-ı Şirin
Bahçesaray
İstanbul
Hotin
Bucaş
Vasvar
Zitvatorok
Karlofça
Karlofça
ÜNİTE
1 Kavramlar
11
Kavramlar
Zitvatorok Antlaşması:Osmanlı Devleti’nin 1533 İstanbul
Antlaşması’yla kazandığı Avusturya karşısındaki üstünlüğü-
nün ve yaptırım gücünün sona erdiği antlaşma.
Vasvar Antlaşması: Duraklama Dönemi’nde Osmanlı
Devleti’nin Avusturya karşısındaki yeni toprak ve tazminat
aldığı son antlaşmadır.
Kutsal İttifak: II. Viyana Kuşatması’nın bozgunla sonuçlan-
ması üzerine Papa’nın teşvikiyle bazı Avrupa devletlerinin
(Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta) Osmanlı
Devleti’ne karşı birleşmesi.
Karlofça Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Duraklama
Devri’nin sona ermesine, Gerileme Devri’nin başlamasına
neden olan antlaşma.
İstanbul Antlaşması: Karlofça Antlaşması’nı tamamlayan,
Ruslarla imzalanan antlaşma.
Ferhat Paşa Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin doğuda en
geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma.
Kasr-ı Şirin Antlaşması: Günümüzde de geçerli olan Türk-
İran sınırının temelini oluşturan antlaşma.
Bucaş Antlaşması: Osmanlıların Avrupa’da en geniş sınırlara
ulaştığı ve topraklarına yeni toprak ilave ettikleri en son antlaş-
madır. Podolya arazisi de yeni alınan son topraktır.
Otuz Yıl Savaşları: Alman imparatorunun Protestanlığı orta-
dan kaldırmak istemesi üzerine yaşanan savaşlar.
Westfalya Antlaşması: Otuz Yıl Savaşları sonucunda imzala-
nan bu antlaşma ile Avrupa halkına mezhep seçme özgürlüğü
verilmiştir.
Katoliklik: Papayı baş olarak tanıyan Hristiyanlık mezhebi.
Protestanlık: Papa’nın dinsel başkanlığını ve katolik kuralları-
nı tanımayan bir Hristiyan mezhebi.
Kalvenizm: Tanrı ile kul arasına hiçbir otoritenin giremeyece-
ğini, Hristiyanlığın eski sadeliğine dönmesini savunan Kalven
tarafından ileri sürülen Protestanlığın özel bir kolu.
Anglikanizm: İngiliz kilisesinin itikadi görüşü.
Kadırga: Hem yelken hem de kürekle yol alan, özellikle
Akdeniz’de kullanılmış bir savaş gemisi.
Kalyon: Top ambarı olan, yelkenli, bir sıra kürekli savaş
gemisi.
Feodalite: Siyasî ve askeri gücü elinde bulunduran, toprağın
mülkiyetine yahut imtiyazına sahip senyörler (derebeyler) sınıfı
ile bu sınıfa bağımlı bir köleler sınıfının olduğu düzen.
Parlamento: Başlıca görevi yasama, devlet bütçesini çıkarma,
hükümeti denetleme olan ve üyeleri halkoyu ile belirli bir süre
için seçilen meclis.
Çar: Rus imparatorlarına verilen unvan.
Prut Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin Karlofça Antlaşması
ile diğer devletlere karşı kaybettiği yerleri geri alma ümidini
doğuran, Rusya ile imzalanan antlaşma.
Pasarofça Antlaşması: Batı’nın üstünlüğünün kabul edil-
diği, batıya karşı genişleme politikasından vazgeçildiği ve
Osmanlı’nın Orta Avrupadaki varlığının sona erdiği antlaşma.
Kapitülasyon: Bir devletin, bir antlaşmaya bağlı olarak başka
devletlere tanıdığı iktisadi ve sosyal ayrıcalıklar.
Küçük Kaynarca Antlaşması: Osmanlı Devleti’nin 18. yüzyıl-
da imzaladığı şartları en ağır antlaşmadır.
Belgrat Antlaşması: Gerileme Döneminde (18. yüzyıl) imza-
lanan son kazançlı antlaşma.
İstanbul Antlaşması (1724): Tarihteki ilk Osmanlı – Rus
ittifakıdır.
Hotin Seferi (1621): II. Osman, Hotin Seferinde Yeniçerilerin
durumunu yakından görünce, Yeniçeri Ocağını kaldırarak yeni
bir ordu kurmaya karar vermiştir. Fakat bu niyetini anlayan
yeniçeriler daha önce davranarak II. Osman’ı 1622 yılında
öldürmüşlerdir.
Girit’in Fethi: 1645 yılında Sultan İbrahim döneminde kuşat-
ma başlamış ve tam 24 yıl sonra IV. Mehmet döneminde Girit
adası alınabilmiştir. Girit’in fethinin bu kadar uzun sürmesi
Osmanlı deniz gücündeki yavaşlama ve dünya standartlarına
ayak uyduramaması olarak nitelendirilmiş, seferin başladığı
tarihlerde çıkan isyanlar ve Venediklilerin Çanakkale boğazını
işgal etmesi, kuşatmanın bu kadar uzun sürmesine sebep
olmuştur.
Bahçesaray Antlaşması (1681): Osmanlı Devleti ile Rusya
arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır.
II. Viyana Kuşatması (1683): Katolik Avusturya’nın, Protestan
Macarlara dini ve siyasi baskı uygulamasıyla Erdel Bey’i Tökeli
İmre’nin Osmanlıdan yardım istemesi üzerine Sadrazam
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa IV. Mehmet’i ikna ederek
Viyana üzerine yürüdü. Kuşatma iki ay sürdü. Kırım Hanı
Murat Giray, Leh ordusunun Tuna’yı geçmesine engel olama-
yınca kuşatmayı sürdüren Osmanlı ordusu iki ateş arasında
kaldı. Haçlı ordusu ile yapılan şiddetli çarpışmalar sonucu
Osmanlı ordusu dağıldı. Bu yenilgi, Osmanlıların, Sakarya
Savaşı’na (1921) kadar sürecek olan Avrupalılar karşısındaki
geri çekilmesinin başlangıcı oldu.
Patrona Halil İsyanı: Osmanlı Devleti’nde donanmada görev-
li yüksek rütbeli subaylara Patrona unvanı verilirdi. Lale
Devri’nde, saray halkının lüks içinde yaşaması ve halkın
sorunları ile ilgilenilmemesi üzerine esnaf ve yeniçerileri etra-
fında toplayan Patrona Halil, isyan etti. III. Ahmet isyancıların
isteğini kabul etti ve olaylardan sorumlu tutulan sadrazam
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’yı öldürttü. İsyancılar bununla
yetinmeyerek III. Ahmet’i tahttan indirdiler, yerine I. Mahmut’u
padişah yaptılar.
Levnî: Lale Devri’nin ünlü minyatür sanatçısıdır.
Çeşme Baskını (1770): Akdenizde faaliyet gösteren Rus
donanmasının 1770’te Çeşme Limanı önlerinde Osmanlı
donanmasını yaktığı deniz savaşı.
ÜNİTE
1Tarih Şeridi
12
Tarih Şeridi
Çeşme Baskını1770
1596Haçova Muharebesi
1612Nasuh Paşa Antlaşması
1621Hotin Antlaşması
1639Kasr-ı Şirin Antlaşması
1656Vaka-yı Vakvakiye (Çınar Vakası)
1669Girit’in Fethi
1681(Çehrin) Bahçesaray Antlaşması
1699Karlofça Antlaşması
1703Edirne Olayı sonucu II. Mustafa’nın
tahttan indirilmesi
1718Pasarofça Antlaşması
Ahmet Paşa Antlaşması1732
Kerden (II. Kasr-ı Şirin Antlaşması)1746
1774Küçük Kaynarca Antlaşması
1590 -16201620 - 1650
1650 - 16801680 - 1710
1710 - 17401740 - 1770
1770 - 1800
1590Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması
1664Vasvar Antlaşması
1676BucaşAntlaşması
1711Prut Antlaşması
1739Belgrat Antlaşması
1730Patrona Halil İsyanı
1606Zitvatarok Antlaşması
1618Serav Antlaşması
1622II. Osman’ın Yeniçeriler tarafından öldürülmesi
1683II. Viyana Kuşatması
1700İstanbul Antlaşması
1740Kapitülasyonların sürekli hâle getirilmesi
De
ğiş
en
Dün
ya D
eng
ele
ri Ka
rşıs
ınd
a O
sma
nlı S
iya
seti
(159
5 - 1
774)
16
EtkinliklerÜNİTE
1IV. Aşağıda verilen bulmacayı doldurunuz.
11.
12. 13.
14. 15. 1.
2.
3.
4.
16.
5. 17.
18.
6.
7. 8.
19.
9.
10.
Soldan Sağa1. Osmanlı Devleti’nin Rusya ile imzaladığı ilk resmi antlaş-
ma.
2. 17. yüzyılda Anadolu’da çıkan isyanlar.
3. Ticaret yollarının yön değiştirmesi ile gümrük gelirlerinin azalması Osmanlı Devleti’nin hangi alandaki duraklama-sının nedenidir.
4. Genç Osman, hangi sefer sırasında kapıkulu ordusunda-ki bozulmaya bizzat tanıklık etmiştir.
5. Yeniçerilerin isyanı sonucunda öldürülen ilk Osmanlı padişahı.
6. İlk defa denk bütçeyi hazırlayan sadrazam.
7. Sınırlarını dağlara, çöllere, okyanuslara ve güçlü dev-letlere dayandıran Osmanlı Devleti duraklama sürecine girmiştir. Bu bilgiler Osmanlı Devleti’nin hangi sınırlara ulaştığını gösterir.
8. IV. Mehmet döneminde yaşanan Vak’a-yı Vakvakiye’nin diğer adı.
9. Osmanlı Devleti’nin ilk kez batıda büyük ölçüde toprak kaybettiği ve gerileme döneminin başladığı antlaşma.
10. Osmanlı Devleti’nin doğuda en geniş sınırlarına ulaştığı antlaşma.
Yukarıdan Aşağıya11. Osmanlı Devleti, Hotin Antlaşması’nı hangi devlet ile
imzalamıştır.
12. 1645’te kuşatılıp 24 yıl sonra Köprülü Fazıl Ahmet Paşa’nın sadrazamlığı döneminde tamamen fethedilen ada.
13. Osmanlı Devleti, Zitvatorok Antlaşması ile hangi devlet üzerindeki yaptırım gücünü kaybetmiştir.
14. Medrese öğrenimi görmemiş pek çok kişiye ilmi rütbeler verilmesi Osmanlı Devleti’nde hangi alandaki bozulmaya örnek olarak gösterilebilir.
15. Osmanlı Devleti’nde “devlet, ocak içindir.” anlayışının egemen olması hangi alandaki bozulmaya kanıt olarak gösterilebilir.
16. Hangi paşa, saraya sunduğu şartlarının kabul edilmei üzerine sadrazamlık görevini kabul etmiştir.
17. Avusturya kralının Osmanlı padişahına denk hale geldiği antlaşma.
18. Bugünkü Türkiye - İran sınırının temelini hangi antlaşma oluşturmuştur.
19. Kanije ve Estergon kalelerinin ele geçirildiği, Avusturya ile yapılan meydan savaşı(1596).
L
G B A H Ç E S A R A Y
C E L A L İ H V
Ğ S R E K O N O M İ K U
İ K İ S S
T E T H O T İ N T
İ R A U
M İ K İ N C İ O S M A N R
Ö Z Y
P K İ A
T A R H U N C U A H M E T
Ü S V
D O Ğ A L Ç I N A R A
Ü I T
M H Ş O
E A İ K A R L O F Ç A
H Ç R O
M O İ K
E V N
F E R H A T P A Ş A
De
ğiş
en
Dün
ya D
eng
ele
ri Ka
rşıs
ınd
a O
sma
nlı S
iya
seti
(159
5 - 1
774)
19
TESTÜNİTE
1
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
1595 - 1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 2 2
1. Fazıl Ahmet Paşa döneminde aşağıdaki kalelerden hangisinin alınmasıyla Girit Adası’nın fethi tamam-lanmıştır?
A) Uyvar B) Azak C) Estergon
D) Kandiye E) Eğri
2. Lehistan’ın Osmanlı himayesindeki Kazaklara saldır-ması üzerine IV. Mehmet Lehistan üzerine sefere çıktı. Yenilgiye uğrayan Lehistan kralı barış istedi. Bunun üzerine 1672’de Buçaş Antlaşması imzalandı.
Antlaşmaya göre;• Podolya Osmanlıya bırakılacak,• Lehistan her yıl Osmanlı Devleti’ne vergi verecek,• Ukrayna, Osmanlı egemenliğindeki Kazaklara bırakı-
lacaktı.
Bu bilgilere dayanılarak,
I. Osmanlı Devleti’nin sınırlarının genişlediği,
II. devletin gelirlerinin arttığı,
III. Türklerin toprakların korunması konusunda kararlı olduğu
durumlarından hangilerine ulaşılabilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
3. XVII. Yüzyılda Osmanlıların Savaştığı Devletler
Batıda Karada
Lehistan
Denizde
VenedikHotin Antlaşması
.........I..........
Doğuda
Safeviler
• Ferhat Paşa Ant.
• Nasuh Paşa Ant.
• Serav Ant.
• ..........II...............
Yukarıda verilen kavram haritasında boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi yazılmalı-dır?
I II
A) Vasvar Antlaşması İstanbul Antlaşması
B) Zitvatorok Antlaşması Karlofça Antlaşması
C) Bucaş Antlaşması Kasrışirin Antlaşması
D) Vasvar Antlaşması Kasrışirin Antlaşması
E) İstanbul Antlaşması Bucaş Antlaşması
4. Antlaşma Devlet
I. Bahçesaray Rusya
II. Zitvatorok Avusturya
III. Vasvar Fransa
IV. Bucaş Lehistan
V. Nasuh Paşa İran
Yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
5. Rusya ile Osmanlı Devleti arasında 1700’de imzalanan İstanbul Antlaşması’na göre;• Azak Kalesi Rusya’ya bırakılacak,• Rusya, İstanbul’da sürekli elçi bulundurabilecek,• Ruslar Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebilecek
maddeleri kabul edildi.
Buna göre;I. Rusya Karadeniz’e inme fırsat yakalamıştır.II. Rusya, Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışma imkânı
bulmuştur.III. Ortodoksların koruyuculuğu Ruslara verilmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
6. Karlofça Antlaşması’na göre;
• Podolya ve Ukrayna Lehistan’a verildi.
• Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e verildi.
• Banat Yaylası ve Temeşvar ili dışındaki tüm Macaristan ve Erdel Avusturya’ya bırakıldı.
Buna göre;
I. Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki hâkimiyeti büyük ölçüde sona ermiştir.
II. Osmanlı Devleti’nin sınırları daralmıştır.
III. Rusya Karadeniz’e ulaşmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
De
ğiş
en
Dün
ya D
eng
ele
ri Ka
rşıs
ınd
a O
sma
nlı S
iya
seti
(159
5 - 1
774)
1595 - 1700 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 2
20
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
7. I. Bucaş Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin top-
raklarına toprak kattığı
son antlaşma
II. Hotin Seferi ➜ Genç Osman'ın Yeniçeri
Ocağını kaldırmaya
karar vermesi
III. Zitvatorok Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin Av-
rupa üzerindeki üstünlü-
ğünün sona ermesi
IV. Vasvar Antlaşması ➜ Osmanlı Devleti'nin
Avusturya'dan toprak ve
tazminat kazandığı son
antlaşma
V. Karlofça Antlaşması ➜ Rusya'nın ilk kez Kara-
deniz'e ulaştığı antlaşma
Yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. 1683 yılındaki Viyana yenilgisiyle Osmanlı Devleti;
• Tarihindeki en büyük bozgunu yaşadı.
• Avrupa karşısında sürekli toprak kaybetmeye başladı.
Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisine ulaşılabilir?
A) Veraset sisteminde değişiklik yapmak zorunda kal-mıştır.
B) Azınlık isyanları başlamıştır.
C) Avrupa devletleri üzerindeki yaptırım gücü sona ermiştir.
D) Denge politikası uygulamaya başlamıştır.
E) Avrupa devletlerine karşı İran ile iş birliğine gidilmiştir.
9. Osmanlı Devleti’nin II. Viyana Kuşatması’nı gerçek-leştirme nedenleri arasında;I. Avusturya’nın Protestan Macarlara saldırması,II. Macarların Osmanlı Devleti’nden yardım istemesi,III. Osmanlı’nın Avrupa Hristiyan birliğini parçalama
isteğidurumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
10. II. Viyana Kuşatması’nın başarılı olamama sebepleri arasında;
I. Yönetimde yaşanan bozulmaların ordu teşkilatını da etkilemesi,
II. Kırım kuvvetlerinin yardıma gelmemesi,
III. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın şehrin yağmalan-masını önlemek amacıyla kuşatmayı uzatması,
IV. İstanbul’da sık sık taht kavgalarının yaşanması
durumlarından hangileri yer almaktadır?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve III E) II, III ve IV
11. Karlofça Antlaşması ile ilgili olarak;I. Osmanlı Devleti ilk kez batıda büyük ölçüde toprak
kaybetmiştir.
II. Avrupa, Osmanlıya karşı savunma durumuna geç-miştir.
III. Avrupa’daki Türk ilerleyişi durdurulmuştur.
IV. Türklerin Balkanlara kesin olarak yerleştiğini Avrupalılar da kabul etmiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) I, III ve IV
12. 1683 yılında II. Viyana Kuşatması’nın başarısızlık-la sonuçlanması üzerine Avrupalıların Osmanlıları Avrupa’dan atma umutları artmıştır. Bu umutlarını ger-çekleştirmek üzere Avusturya, Venedik, Lehistan ve Malta Osmanlı Devleti’ne karşı Kutsal İttifakı oluşturmuş ve yapılan savaşı Osmanlı Devleti kaybetmiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?A) Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki otoritesi sarsılmıştır.B) Osmanlı Devleti aynı anda farklı devletlerle savaş-
mak zorunda kalmıştır.C) II. Viyana Kuşatması’ndan istenilen sonuç alınama-
mıştır.D) Avrupalı devletler Osmanlıya karşı Haçlı ittifakı kur-
muşlardır.E) İç isyanlar, dış politikada olumsuzluklara neden
olmuştur.
De
ğiş
en
Dün
ya D
eng
ele
ri Ka
rşıs
ınd
a O
sma
nlı S
iya
seti
(159
5 - 1
774)
23
TESTÜNİTE
1
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 1 4
1. 1711’de Rusya ile imzalanan Prut Antlaşması’na göre;
• Azak Kalesi Osmanlı Devleti’ne geri verilecek,
• Rusya İstanbul’daki elçisini geri çekecektir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?A) Rusya, Osmanlı üzerinde elde ettiği kazanımlarını
kaybetmiştir.B) Rusya, Osmanlı Devleti ile olan ilişkilerini askıya
almıştır.C) Rusya, sıcak denizlere inme emellerinden vazgeç-
miştir.D) Osmanlı Devleti’nin Avrupa karşısındaki ilerleyişi
devam etmiştir.E) Rusya, Panslavizm politikasından vazgeçmiştir.
2. Karlofça Antlaşması’nın (1699) garantörü olan Avusturya aşağıdaki nedenlerin hangisinden dolayı Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir?
A) Balkanlarda etkisini artırmak istemesi
B) II. Viyana Kuşatması’nın başarıya ulaşması
C) Kırım’ın Osmanlı Devleti’nin elinde olması
D) Osmanlı Devleti’nin Venedik’ten Mora’yı geri alması
E) Rusya’nın Ortodoksları kışkırtması
3. Pasarofça Antlaşması’na (1718) göre;
• Belgrad ve Temeşvar’ın tamamı, Sırbistan ve Bosna’nın kuzeyindeki bazı topraklar Avusturya’ya bırakılacaktır.
Bu maddeye dayanılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Avusturya’nın Balkanlardaki nüfuzu artmıştır.
B) Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi’ne girmesine neden olmuştur.
C) Rusya, uyguladığı Panslavizm politikasından vaz-geçmiştir.
D) Osmanlı’nın Balkanlardaki varlığı sona ermiştir.
E) Avusturya, Balkanlardaki Ortodoksları kışkırtma imkânı bulmuştur.
4. XVIII. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti, Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla kaybettiği yerleri geri almak için aşağıdaki devletlerden hangileri ile savaşmıştır?
A) Rusya-Lehistan
B) Rusya-Malta
C) Lehistan-İran
D) Avusturya-Rusya
E) Avusturya-İran
5. Osmanlı Devleti (1736 – 1739) Avusturya ve Rusya’ya karşı üstünlük sağlamasına rağmen siyasi ve ekonomik sorunlar yaşadığı için savaşın sonlandırılması adına müttefiki Fransa’dan ara buluculuk yapmasını talep etmiştir.
Fransa’nın 1739 Belgrad Antlaşması’nda ara bulucu-luk yapması ve Osmanlı Devleti lehine çalışmalarda bulunması aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur?
A) Fransa’nın Osmanlı Devleti üzerindeki nüfuzunun artmasına
B) Rusya’ya karşı Fransızlarla askerî alanda iş birliği yapılmasına
C) Ortodoksların koruyuculuğunun Fransızlara verilme-sine
D) Fransızların Mısır’ı işgal etmesine sessiz kalınmasına
E) Fransızlara ekonomik ve hukuki alanlarda ilk kez kapitülasyonların verilmesine
6. Osmanlı Devleti aşağıdaki antlaşmalardan hangisi sonrasında savaştan kaçınıp barışı koruma politika-sını benimsemiştir?
A) Ziştovi Antlaşması
B) Küçük Kaynarca Antlaşması
C) El-Ariş Antlaşması
D) Yaş Antlaşması
E) Pasarofça Antlaşması
De
ğiş
en
Dün
ya D
eng
ele
ri Ka
rşıs
ınd
a O
sma
nlı S
iya
seti
(159
5 - 1
774)
1700 - 1774 Yılları Arasındaki Siyasi Gelişmeler - 1
24
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
7. 1700 İstanbul Antlaşması 1711 Prut Antlaşması
• Azak Kalesi Rusya'ya
bırakılacak.
• Rusya, İstanbul'da
sürekli elçi bulundura-
bilecek.
• Azak Kalesi ve çevre-
si Osmanlı Devleti'ne
geri verilecek.
• Rusya, İstanbul'da elçi
bulundurmayacak.
Yukarıdaki tablodan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlı Devleti’nin sınırları genişlemiştir.
B) Rusya, Prut Antlaşması ile toprak kazanmıştır.
C) Ortodoksların koruyuculuğu Osmanlı Devleti’ne geri verilmiştir.
D) Rusya, Prut Antlaşması ile Osmanlı’nın egemenliğini tanımıştır.
E) Kaybedilen yerleri geri alma umudu doğmuştur.
8. Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan ilk ittifak antlaşması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hünkâr İskelesi Antlaşması
B) İstanbul Antlaşması (1724)
C) Pasarofça Antlaşması
D) Yaş Antlaşması
E) Prut Antlaşması
9. III. Ahmet döneminde gerçekleşen Osmanlı-Venedik Savaşlarının nedenleri arasında;
I. Venediklilerin Akdeniz’de Osmanlı gemilerine saldır-ması,
II. Mora halkının Venedik’e karşı Osmanlıdan yardım istemesi,
III. Osmanlı Devleti’nin Karlofça ile kaybettiği yerleri geri almaya çalışması
durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
10. XVIII. yüzyılda Osmanlı-İran Savaşları’nın nedenleri arasında;
I. Osmanlı Devleti’nin batıda kaybettiği toprakları doğudan telafi etmek istemesi,
II. İran’da yaşayan Sünnî halka yardım etme düşünce-si,
III. Rusya’nın Kafkaslarda ilerlemesini engelleme çaba-sı
durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
11. Pasarofça Antlaşması'ndan Sonra
İzlenen Politikalar
• Fetih politikasından vazgeçerek barışı koru-
maya yönelme
• Avrupalı devletlere karşı savunma önlemleri-
ne ağırlık verme
..................................................................
Yukarıda verilen diyagramda boş bırakılan yere aşa-ğıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) Avrupa’yı örnek alarak kültürel ve askerî alanda ısla-hatlar yapma
B) Askere taarruz eğitimi vererek sınırları genişletme
C) Avrupa karşısında kendini üstün görme
D) Kapitülasyonları kaldırma
E) Veraset sisteminde değişikliğe gitme
12. 1709’da Poltova Savaşı’nda Ruslar’a yenilen İsveç Kralı XII. Şarl Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.
Buna göre;
I. Osmanlı, güçlü bir devlet kabul edilmektedir.
II. Rusya saldırganca bir politika takip etmektedir.
III. Osmanlı Devleti ilk defa hâlifelik makamını siyasi alanda kullanmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
41
De
ğiş
im Ç
ağ
ınd
a A
vrup
a v
e O
sma
nlı
EtkinliklerÜNİTE
2III. Aşağıda verilenleri uygun şekilde eşleştiriniz.
a. “Hükümdar” adlı ünlü eserinde devletle ilgili yasaların dinden değil, akıl
ve deneyimden çıkarılması gerektiğini savunarak devlet yönetimine iliş-
kin tavsiyelerde bulunan İtalyan hümanist.
b. “Davut” ve “Musa” heykellerinin yanı sıra yaptığı duvar süslemeleriyle
dönemin önde gelen sanatçıları arasına giren İtalyan mimar.
c. Kilisenin savunduğu “Dünya merkezli evren” teorisini çürüterek “Güneş
merkezli evren” teorisini ortaya atan, Dünya’nın kendi ekseni ve Güneş
ekseni etrafında olmak üzere iki türlü hareketi olduğunu kanıtlayan
Polonyalı bilgin.
d. “Hristiyan Şövalyesinin El Kitabı” adlı eseriyle Hristiyanlığın papaların
sözlerinde değil, İncil’de aranması gerektiğini söyleyen, ayrıca Allah ile
insanlar arasında aracılık yapmaya kimsenin hakkı olmadığını savunan
Hollandalı hümanist.
e. “Devlet ocak içindir.” anlayışı ile isyan edenler.
f. Devlet düzenini değiştirmeyi amaçlamayan, sadece kötü devlet yöneti-
mine karşı çıkan sosyal ve ekonomik nitelikli isyanlar.
g. Dirlik ve düzeni bozulan köylülerin topraklarını bırakıp şehirlere göç
etmek üzere köylerini terk etmeye başlaması.
h. Herhangi bir uygulamanın veya kurumun bozulan, aksayan yanlarını
düzeltmek için yapılan iyileştirmelerdir.
ı. Fatih devrinden beri devam eden “saraydan evlilik” geleneği yerine saray
dışından evlilik yapan ve halk ile devlet arasındaki kopukluğu gidermeyi
amaçlayarak sosyal alanda ıslahat yapan ilk padişah.
i. 1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması’yla Zağros Dağları’nın sınır olarak kabul
edildiği devlet.
j. Tımarlı Sipahi adı da verilen dirlik sahibinin topladığı vergi gelirleri ile
yetiştirdiği atlı askerler.
k. Taşra’da zenginleşen mültezimlerin Osmanlı merkezi otoritesinin ve
denetim gücünün zayıflığından yararlanarak bulundukları yerlerde birer
derebeyi gibi davranmalarına verilen ad.
l. Osmanlı Devleti’nin Batı’da topraklarına yeni bir toprak parçası kattığı
son antlaşma.
m. Günümüzde bütün İslam dünyasında yaygın olarak söylenen segah
makamındaki bayram tekbirinin bestekarı.
n. “Keşfüz-Zünun” ve “Cihannüma” adlı eserleriyle bilim hayatına katkılar
sunan Türk bilim insanı.
o. Osmanlı Devleti’nde, mîrî topraklardan alınacak vergi gelirlerinin, hiz-
metleri karşılığında sivil veya asker kamu görevlilerine bırakılmasına
verilen ad.
ö. IV. Murat’ın saltanatın ilk yıllarında devlet yönetiminde etkin olan annesi.
p. Celalî Ayaklanmalarına katılan medrese öğrencilerinin çıkardığı isyanlar.
r. IV. Murat’ın emriyle devletin sorunlarını ve bu sorunların çözüm yollarıyla
ilgili raporlar sunan devlet adamı.
s. I. Ahmet Dönemi’nde sancağa çıkma usulü yerine getirilen ve şehzade-
lerin yönetim tecrübesinden uzak kalmasına neden olan sistem.
1. Makyavel
2. Koçi Bey
3. Kafes Usulü
4. Suhte İsyanları
5. Ayan
6. Bucaş
7. Itrî
8. Katip Çelebi
9. Tımar
10. Kösem Sultan
11. Büyük Kaçgun
12. Islahat
13. II. Osman
14. İran
15. Cebelü
16. Kopernik
17. Erasmus
18. Yeniçeriler
19. Celali
20. Michelangelo
a
r
s
p
k
l
m
n
o
ö
g
h
ı
i
j
c
d
e
f
b
De
ğiş
im Ç
ağ
ınd
a A
vrup
a v
e O
sma
nlı
55
TESTÜNİTE
2
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -1 7
1. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’ne girmesinde dış nedenler de etkili olmuştur.
Bu nedenler arasında;
I. Osmanlı Devleti’nin doğal sınırlara ulaşması,
II. Avrupa devletlerinin Osmanlı’ya karşı Haçlı ittifakı kurmaları,
III. Coğrafi Keşifler’le Osmanlı Devleti’nin elinde bulu-nan ticaret yollarının önemini kaybetmesi,
IV. Fransız İhtilali sonrası azınlık ayaklanmalarının çık-ması
durumlarından hangilerinin yer aldığı savunulabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) I, II ve III
2. “XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti iç ve dış politikada yaşa-dığı bütün olumsuzluklara rağmen kendisini, diğer dev-letlerden üstün gören anlayışı devam ettirmiştir.” diyen bir tarihçi bu görüşüne kanıt olarak aşağıdakilerden hangisini gösterebilir?
A) Askerî alandaki harcamaların artmasını
B) Bilim ve teknik alanında Avrupa’da meydana gelen gelişmelerin takip edilmemesini
C) Yeniçeri Ocağının bozulmasını
D) Hazine gelirlerinin arttırılmaya çalışılmasını
E) Anadolu’daki isyanların şiddet yoluyla bastırılmasını
3. I. Ferhat Paşa Antlaşması
Osmanlı Devleti'nin doğuda en geniş sınırlara ulaşması
II. Beşik
ulemalığı
Medrese eğitiminden geçmeyen küçük yaştaki çocuklara ilmî rütbe veril-mesi
III. Ulufe Yeniçerilere her padişah değişiminde verilen para
IV. Kafes
sistemi
Hükümdar çocuklarının sancağa gönderilmeyerek sarayda yetiştirilmesi
V. Kasrışirin Antlaşması
Bugünkü Türkiye-İran sını-rının büyük ölçüde belir-lendiği antlaşma
Duraklama Dönemi ile ilgili olarak yukarıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
4. IV. Murat döneminde birçok ıslahat çalışmaları yapıl-mıştır. Islahat çalışmalarının yapılmasındaki amaçlar arasında;
I. devlet otoritesini artırma,
II. Yeniçeri Ocağını itaat altına alma,
III. İstanbul’un asayiş ve güvenliğini sağlama
durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
5. IV. Murat, devletin sorunlarının gerçek nedenlerini tespit edebilmek için devrin önemli devlet adamlarına ve aydın-larına sorunların nedenleri ve yapılacak ıslahatlarla ilgili raporlar hazırlatmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) IV. Murat’ın sorunların kökenine inmeye çalıştığına
B) IV. Murat döneminde sorunların tamamen çözüme kavuşturulduğuna
C) Ulema ve askerlerin ıslahat çalışmalarını destekle-mediğine
D) Baskı ve şiddet yoluyla ıslahatların gerçekleştirildiğine
E) Yapılan ıslahatlarla devletin duraklamasının önüne geçildiğine
6. IV. Murat merkezî otoriteyi güçlendirmek amacıyla birçok
faaliyette bulunmuştur.
Bu faaliyetler arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Anadolu’daki, Celali İsyanları’nı bastırarak düzeni
yeniden sağlaması.
B) İltizam sistemini ortadan kaldırması.
C) Yeniçerileri disiplin altına alması.
D) Sipahi zorbalarını ortadan kaldırarak şiddete daya-
nan kuvvetli bir disiplin oluşturması.
E) Dirlik dağıtımındaki usulsüzlüklere son vermesi
Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -1
56
De
ğiş
im Ç
ağ
ınd
a A
vrup
a v
e O
sma
nlı YA
YIN
DA
TEK
BA
ŞAR
IDA
TEK
7. II. Osman (Genç): Şeyhülislamın fetva vermek dışındaki yetkilerine son vererek ilmiye sınıfının devlet yönetimine karışmasını önlemeye çalışmıştır.
Kuyucu Murat Paşa: İsyanlara karşı baskı ve şiddet poli-
tikası uygulamıştır.
Bu bilgilere göre, II. Osman ve Kuyucu Murat Paşa’nın ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Veraset sistemini düzenlemek
B) Yeniçeri Ocağını ortadan kaldırmak
C) Merkezî otoriteyi sağlamlaştırmak
D) Celali İsyanları’nı bastırmak
E) Avrupa tarzı ıslahatlar yapabilmek için engelleri orta-dan kaldırmak
8. Aşağıdakilerden hangisi Duraklama Dönemi’nde II. Osman tarafından gerçekleştirilmesi planlanan en büyük ıslahat düşüncesidir?
A) Tımar sistemini kaldırma
B) Divanıhümayunu kaldırma
C) Yeniçeri Ocağı’nı kaldırma
D) Cizye vergisini kaldırma
E) Mühendishanelerin açılması
9. XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağı-dakilerin hangisinde I.de verilenin II.ye ortam hazır-ladığı savunulamaz?
I. II.
A) Ordu ve donanma-
nın bozulması
Savaşlarda alınan
yenilgilerin artması
B) Kafes usulünün geti-
rilmesi
Şehzadelerin tecrü-
besiz olarak tahta
çıkması
C) Beşik ulemalığı sis-
teminin uygulanması
Eğitim sisteminin
bozulması
D) Köyden kente olan
göçün artması
Maliyenin bozulması
E) Kasrışirin
Antlaşması'nın imza-
lanması
Doğuda en geniş
sınırlara ulaşılması
10. • İran ve Avusturya ile uzun yıllar süren ve sonuç alı-namayan savaşların yapılması
• Sürekli padişah değişiminin yaşanması
• Kapıkulu askerlerinin ve saray kadınlarının yönetim-de etkili olması
gibi durumların aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez?
A) Devlet otoritesinin bozulmasına
B) Veraset sisteminin değişmesine
C) Ekonominin bozulmasına
D) Halkın devlete olan güveninin sarsılmasına
E) Savaşlardaki başarısızlığın artmasına
11. IV. Murat, dönemin bilginlerinden biri olan tarihçi Koçi Bey’e devletinin duraklamasının nedenlerini açıklayan bir rapor hazırlamasını istemiştir.
Buna göre IV. Murat’ın amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu savunulabilir?
A) Batı tarzı ıslahatlar yapılmasını sağlamak
B) Sorunların nedenini bulmak
C) Devşirmelerin etkinliğini azaltmak
D) Devlet adamlarının Yeniçeri Ocağı üzerindeki etkinli-ğini artırmak
E) Halkın isteklerini dikkate almak
12.
Koçi Bey
Raporumda, rüşvet yoluyla liya-
katsiz insanların önemli makam-
lara getirildiğini, Yeniçeri Ocağına
gereğinden fazla asker alındığını,
taşrada adaletsiz uygulamaların
olduğunu, tımar sisteminin bozul-
masının reaya üzerindeki etkilerini
ayrıntılı bir şekilde anlatıp çözüm
önerilerinde bulundum.
Yazılan rapor doğrultusunda;
I. Batı tarzı yenileşmenin zorunlu olduğu,
II. taşrada halkın birtakım sorunlar ile uğraştığı,
III. Osmanlı aydınlarının yönetime karşı harekete geçtiği
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
De
ğiş
im Ç
ağ
ınd
a A
vrup
a v
e O
sma
nlı
59
TESTÜNİTE
2
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -3 9
1. Köprülü Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra sadrazam-lığa oğlu Fazıl Ahmet Paşa getirildi. Fazıl Ahmet Paşa birçok alanda çalışmalarda bulundu.
Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisinin Fazıl Ahmet Paşa Dönemi’nde yapılan çalışmalardan biri olduğu söylenemez?
A) İstanbul Çemberlitaş’ta bir kütüphane kurdurdu.
B) İlk kez bütçe çalışmalarını yaparak saray masrafları-nı kıstı.
C) Avusturya’dan Uyvar ve Novigrad Kalelerini aldı.
D) Bilimsel ve kültürel çalışmalarda bulundu.
E) Girit Adası’nın fethini tamamladı.
2. XVII. yüzyılda çıkan Celali İsyanları baskı ve şiddet yoluyla bastırılmıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Hazinenin gelirlerinin azaldığına
B) İltizam sisteminin kaldırıldığına
C) Tımar sisteminin bozulduğuna
D) Sorunlara köklü çözümler bulunamadığına
E) Çiftbozan vergisinin arttığına
3. XVII. yüzyılda Kuyucu Murat Paşa, Tiryaki Hasan Paşa ve IV. Murat’ın devlet otoritesini kurmak ama-cıyla izledikleri politika aşağıdakilerden hangisidir?
A) Halkın görüşlerinin alınabileceği bir meclis kurma
B) Avrupalı müttefiklerden yardım alma
C) Devşirme sistemine son verme
D) İsyanları baskı ve şiddet yoluyla önleme
E) Saray kadınlarının yönetimdeki etkinliğini azaltma
4. • IV. Murat on bir yaşında padişah oldu. Annesi Kösem Mahpeyker Sultan ile birlikte ülkeyi yönetti.
• IV. Mehmet yedi yaşında padişah oldu. Valide Hatice Turhan Sultan ile beraber ülkeyi yönettiler.
• Genç Osman on dört yaşında padişah oldu. 1618-1622 yılları arasında padişahlık yaptı.
Verilen bilgilere göre Duraklama Dönemi’nde dev-letin duraklama nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Çocuk yaşta padişahların başa geçmesi
B) Padişahların görevlerinin kısa sürmesi
C) Saray kadınlarının yönetime karışması
D) Hanedan dışından olanlara da padişahlık hakkı veril-mesi
E) Padişahların tecrübesiz olarak yönetimi devralmaları
5. “Avrupa’da modern düşünce anlayışı Rönesans’la başla-dı.” diyen bir tarihçi bu duruma kanıt olarak aşağıda-kilerden hangisini gösteremez?
A) Hümanizm anlayışının yaygınlaşmasını
B) Coğrafi Keşifler’in başlamasını
C) Skolastik düşüncenin yıkılmasını
D) Deney ve gözleme dayalı pozitif düşünce anlayışının ön plana çıkmasını
E) Reformun etkisiyle kilisenin dogmatik anlayışının değişmesini
6. XVIII. yüzyıl ıslahatları, XVII. yüzyıl ıslahatlarına göre daha köklü ve sistemli olmasına rağmen özellikle yeniçe-rilerin tepkisiyle karşılaşmış ve diğer isyanlar nedeniyle amacına ulaşamamıştır.
Buna göre;
I. ıslahatların hedefine varamadığı,
II. ıslahatlara bazı kesimlerin tepki gösterdiği,
III. Avrupa’daki gelişmelerin yakından takip edildiği
yorumlarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
Osmanlı Islahat Hareketleri (XVII. - XVIII. Yüzyıl) -3
60
De
ğiş
im Ç
ağ
ınd
a A
vrup
a v
e O
sma
nlı YA
YIN
DA
TEK
BA
ŞAR
IDA
TEK
7. III. Selim Dönemi’nde askerî alanda yapılan ıslahatların masraflarını karşılamak için ................... adıyla özel bir hazine oluşturulmuştur.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) Nizamıcedit
B) İradıcedit
C) Esham
D) İstihkâm
E) Malikâne
8. Sürat topçuları, lağımcı ve
humbaracı ocakları gelişti-
rilerek ıslah edilmiştir.
..........................Esham usulü (iç borçlanma)
uygulanmıştır.
Kapıkulu askerlerinin ger-
çek sayısı belirlenmiş ve
ulufe alım satımı yasak-
lanmıştır.
Yukarıda verilen kavram haritasında boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
A) III. Mustafa Dönemi Islahatları
B) III. Selim Dönemi Islahatları
C) I. Abdülhamit Dönemi Islahatları
D) II. Mahmut Dönemi Islahatları
E) III. Ahmet Dönemi Islahatları
9. Aşağıdakilerden hangisi III. Selim Dönemi’nde yapı-lan ıslahatlardan biri değildir?
A) Görev yerleri başında bulunmayan tımar ve zeamet sahiplerinin görevlerine son verildi.
B) Kapıkulu ocakları için yeni düzenlemeler yapıldı.
C) Darü’t-tıbaati’l-amire adıyla resmî devlet matbası kuruldu.
D) Londra, Paris, Viyana, Berlin ve Roma gibi önemli başkentlerde daimi elçilikler açıldı.
E) Humbaracı Ocağı kuruldu.
10. Kabakçı Mustafa İsyanı’nın çıkmasında;
I. Nizamıcedit ıslahatlarına yeniçerilerin tepki ver- mesi,
II. İradıcedit hazinesinin halka yeni vergiler yüklemesi,
III. İlmiye sınıfının Avrupa tarzı ıslahatları hoş karşıla-maması
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yanız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
11. III. Selim Dönemi’nde ülke genelindeki aksaklıkları düzeltme adına birçok devlet adamına raporlar hazırla-tılarak ıslahatlar yapılmıştır.
Buna göre;
I. Islahatlar kişisellikten çıkarılmak istenmiştir.
II. Sorunların kökenine inilmeye çalışılmıştır.
III. III. Selim Dönemi ıslahatları başarıya ulaşmıştır.
IV. İlk kez Avrupa tarzı ıslahat çalışmaları başlatılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) II ve IV
12. XVII. yüzyılda yapılan
ıslahatlar
XVIII. yüzyılda yapılan
ıslahatlar
• Islahat hareketlerinde
Avrupa'daki gelişmeler
dikkate alınmamıştır.
• Islahatlarda Avrupa'daki
gelişmeler dikkate alın-
mıştır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Avrupa’nın üstünlüğü kabul edilmiştir.
B) Islahatlar askerî alanda yoğunluk kazanmıştır.
C) Diplomasi ön plana çıkmıştır.
D) Osmanlı Devleti’nin dağılması engellenmiştir.
E) Duraklama Dönemi’nde yapılan askerî alandaki ısla-hatlardan istenilen başarı elde edilememiştir.
Ulus
lara
rası
İliş
kile
rde
De
nge
Stra
tejis
i (17
74 - 1
914)
97
TESTÜNİTE
3
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
Ünite Tekrar Testi - 3 9
1. 1869 yılında Akdeniz ile Kızıldeniz, İngilizler ve Fransızlar tarafından Süveyş Kanalı ile birleştirildi.
Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla;
I. Avrupa ile Asya kıtaları arasındaki ticaret yolu kısal-mış oldu.
II. İngilizler Hindistan’daki sömürgelerine kısa yoldan ulaşma imkânı buldu.
III. Akdeniz ticareti yeniden canlandı.
gelişmelerinden hangilerinin yaşandığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
2. Mısır’ın İngilizler tarafından işgal edilmesinin sonuç-ları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Osmanlı Devleti’nin Mısır’daki hâkimiyeti sona ermiştir.
B) İngilizler, Orta Doğu’da büyük bir güç hâline gelmiş-lerdir.
C) Akdeniz’deki güçler dengesi İngilizlerin lehine değiş-miştir.
D) İngiltere sömürge yollarının denetimini ele geçirmiştir.
E) Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’da ilk toprak kaybını yaşamıştır.
3. Osmanlı Devletine karşı ilk isyan eden azınlık olan Sırplar;
• Bükreş Antlaşması ile 1812’de imtiyazlar elde etmiş,
• Edirne Antlaşması ile 1829’da özerklik kazanmış,
• Berlin Antlaşması ile 1878’de bağımsızlığını ilan etmişlerdir.
Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisine ulaşılabilir?
A) Anadolu’daki Türk siyasi birliği bozulmuştur.
B) Avrupalı devletler Osmanlı toprak bütünlüğünü des-teklemişlerdir.
C) Balkanlar’daki hâkimiyeti güçlenmiştir.
D) Balkanlar’daki bağımsızlık hareketleri diğer bölgele-re de yayılmıştır.
E) Balkanlar’daki toprak bütünlüğü korunamamıştır.
4. Öğretmenin:
– Sevgili öğrenciler, Berlin Antlaşması’nın önemi nedir?
sorusuna öğrenciler:
......................................................................................
cevabını vermişlerdir.
Yukarıdaki boşluğa
I. İlk defa Ermeni sorunu uluslararası bir belgede gün-deme getirilmiştir.
II. Osmanlıcılık politikasının hayata geçirilmeyeceği anlaşılmıştır.
III. Balkanlar’dan Anadolu’ya Müslüman göçleri başla-mıştır.
ifadelerinden hangileri getirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
5. XIX. yüzyılda yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangi-sinde milliyetçilik akımının etkisinden söz edilemez?
A) Mısır valiliğinin, Mehmet Ali Paşa ve onun soyundan gelenlere verilmesi
B) Sırplara özerklik tanınması
C) Sırbistan, Karadağ ve Romanya’ya bağımsızlık veril-mesi
D) Eflak ve Boğdan’a özerklik verilmesi
E) Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanması
6. Avrupa’da siyasi birliğini geç tamamlayan devletlerden biri de Almanya’dır. Bu durum, Almanya’nın sömürgecilik yarışına da geç başlamasına neden olmuştur. Almanya bazı amaçlarına ulaşmak için Osmanlı Devleti’ne yakın-laşarak onu “koruma” politikasını benimsemiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Siyasi birliğini tamamlayan devletler sömürge arayı-şına girmişlerdir.
B) Almanya, Osmanlı Devleti’ni kullanarak hedeflerine ulaşmaya çalışmıştır.
C) Osmanlı Devleti’nin bağımsız kalması Alman siyaseti açısından gereklidir.
D) Devletler arası çıkar ilişkisi Osmanlı için olumlu hâle gelmiştir.
E) Almanya’nın sömürge arayışı I. Dünya Savaşı’na neden olmuştur.
Ulus
lara
rası
İliş
kile
rde
De
nge
Stra
tejis
i (17
74 - 1
914)
Ünite Tekrar Testi - 3
98
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
7. Rusya XVII. XVIII. ve XIX. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’ne karşı;
I. Osmanlı Devleti’nin Kafkaslardaki topraklarını Rus İmparatorluğu’na katmak,
II. Sosyalist devlet yönetimi anlayışının Osmanlı Devleti’nde hâkim olmasını sağlamak,
III. Balkanlardaki Osmanlı topraklarını Avrupa devletle-riyle paylaşmak,
IV. Osmanlı toprakları üzerinde özerk veya bağımsız devletler kurmak
politikalarından hangilerini izlemiştir?
A) I ve III B) II ve III C) III ve IV
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
8. Rusya Avrupalı devletlerin aralarındaki çıkar çatış-malarından yararlanarak Osmanlı topraklarını parça-lamak için aşağıdaki politikalardan hangisine yönel-miştir?
A) Grek projesi B) Denge siyaseti
C) Panslavizm D) Emperyalizm
E) Dakya projesi
9. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesi-nin sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Yeni cephelerin açılmasıyla savaş geniş alanlara yayıl-mıştır.
B) Osmanlı Devleti hâlifelik gücünden yararlanarak Kutsal Cihat ilan etmiştir.
C) İngiltere, Kıbrıs’ı işgal ettiğini ilan etmiştir.
D) Almanya’nın cephe yükü hafiflemiştir.
E) İngiliz ve Fransız sömürgelerindeki Müslümanlar ayak-lanma çıkararak Osmanlının safına geçmişlerdir.
10. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti, sınırları dışında birçok cephede savaşmıştır.
Bunlar arasında;
I. Romanya,
II. Galiçya,
III. Makedonya,
gibi cephelerden hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
11. İngiltere, Arapların Osmanlı Devleti’ne isyan etmelerine karşılık, onların bağımsızlığını tanıyacağını bildirmiştir.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oldu-ğu söylenebilir?
A) Kanal Cephesi’nde Arapların Osmanlı Devleti’ne karşı İngilizlerin yanında yer almasına
B) Hâlifelik makamının öneminin artmasına
C) Ümmetçilik anlayışının güçlenmesine
D) İngilizlerin Mısır’ı işgal etmesine
E) İngilizlerin Musul’a kadar ilerlemesine
12. Mustafa Kemal’in Çanakkale’de kazandığı başarıların;
I. Millî Mücadele’nin lideri olması,
II. askerî dehasının ortaya çıkması,
III. dünyaca tanınması
gelişmelerinden hangilerine neden olduğu söylene-bilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
13. I. Dünya Savaşı’nın en önemli cephelerinden biri de Çanakkale Cephesi’dir.
İtilaf Devletleri’nin Çanakkale Cephesi’ni açma hedef-leri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Çarlık Rusyası’na yardım ulaştırarak savaşa devam etmesini sağlamak
B) İstanbul’u işgal ederek Osmanlı Devleti’ni savaş dışı bırakmak böylece savaşın bitişini hızlandırmak
C) Hazar petrollerini denetim altına almak
D) Almanya’ya karşı Balkanlar’dan yeni cepheler açmak
E) Balkanlardaki tarafsız devletleri kendi yanlarında savaşa sokmak
14. Osmanlı ordularının Kafkasya Cephesi’nde yenilgi almasının nedenleri arasında;
I. taarruz için mevsimin uygun olmaması,
III. ordunun yeterli donanıma sahip olmaması,
III. ulaşım ve haberleşmenin yetersiz kalması,
IV. Rusya’da rejim değişikliği yaşanması
durumlarından hangilerinin yer aldığı söylenebilir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve III E) II, III ve IV
Ulus
lara
rası
İliş
kile
rde
De
nge
Stra
tejis
i (17
74 - 1
914)
99
ÜNİTE
3 Yazılıya Hazırlık
1. Rusya, Balkan uluslarını neden Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtmıştır?
2. İngiltere dış politikada Osmanlı Devleti’ne neden yakınlaşmıştır?
3. Süveyş Kanalı’nın açılmasının önemi nedir?
4. Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni I. Dünya Savaşı sürecinde kendi yanında savaşa çekmesinin nedenlerini yazınız.
5. Savaş öncesinde devletler nasıl bloklaşmıştır?
6. Osmanlı Devleti’nin dağılmasını hızlandıran gelişmeler nelerdir? Yazınız.
Sıcak denizlere Balkanlar üzerinden inebilmek için Balkan uluslarını Osmanlı’dan koparıp kendi etkisi altına almak istiyordu.
Hünkar İskelesi Antlaşması ile Osmanlı ile yakınlaşan Rusya’dan rahatsız olan İngiltere, Osmanlı Devleti’nden ekonomik çıkar sağlamak istedi. Osmanlı Devleti ise İngiltere ile ilişkileri sıcak tutmak adına ekonomik tavizler verdi. Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile Osmanlı pazarları İngiliz tüccarlara açık hale gelmiştir.
Akdeniz ile Kızıldeniz birleşmiş böylece batıdan doğuya giden ticaret yolu kısalmış, Akdeniz limanlarının önemi artmıştır.
Osmanlı’nın jeopolitik konumunu ve halifelik gücünü kullanmak, cephe sayısını artırarak yükünü hafifletmek ve Osmanlı’nın asker gücünden faydalanmak
Üçlü İttifak Almanya, Avusturya – Macaristan, İtalya
Üçlü İtilaf İngiltere, Fransa, Rusya
– Fransız İhtilali sonrasında yaygınlaşan milliyetçilik hareketleri– Sanayi İnkılabı sonucunda büyük devletlerin sömürge ve pazar arayışı– Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki gelişmeleri yeterince takip edememesi– Dış borçların ödenememesi ve ekonominin dışa bağımlı hale gelmesi
Ulus
lara
rası
İliş
kile
rde
De
nge
Stra
tejis
i (17
74 - 1
914)
100
Yazılıya Hazırlık
7. Yunan İsyanı’nın nedenlerini yazınız.
8. 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi’nin sonuçlarını yazınız.
9. Avrupalıların “Şark Meselesi”ni sürdürme aşamaları nelerdir?
10. Kırım Savaşı’nda Osmanlı Devleti’ni destekleyen devletler hangileridir?
11. Berlin Antlaşması’yla bağımsızlığını kazanan devletler hangileridir?
12. I. Balkan Savaşı’ndan sonra toplanan Londra Konferansı’nın belirlediği Osmanlıların batı sınırı neresidir?
– Milliyetçilik akımından etkilenmeleri
– Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmak istemeleri (Megali İdea)
– Avrupa devletlerinin kışkırtmaları
– Filik-i Eterya adıyla kurulup Etnik-i Eterya adını alan gizli Rum örgütünün Rumları Osmanlı aleyhine kışkırtması
– Tepedelenli Ali Paşa’nın isyan etmesi ile azınlıkların rahat çalışma imkanına kavuşması
Bu sözleşme ile Boğazlar, ilk defa uluslararası bir statü kazanmıştır. Yani, Osmanlı Devleti’nin Boğazlar üzerin-deki mutlak egemenliği sona ermiştir. Bu sözleşmeden İngiltere ve Fransa, Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engelle-mekle karlı çıkarken, Rusya Hünkar İskelesi ile elde ettiği imkanları kaybettiği için zararlı çıkmıştır. Bundan sonra Rusya, asıl hedeflerini gerçekleştirmek için Panislavizm ve Ortodoks himayeciliği doğrultusunda Balkanlar’da karışıklık çıkarmaya başlayacaktır.
– 19. yüzyıl başlarında Hristiyanların haklarının iyileştirilmesi bahanesiyle Osmanlı’nın iç işlerine karışma,
– 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlıları Avrupadaki topraklarından çıkarma,
– 20. yüzyılda da Osmanlı’nın bütün topraklarını paylaşma
İngiltere, Fransa, Avusturya, Piyemonte
Sırbistan, Karadağ, Eflak – Boğdan (Romanya)
Midye – Enez hattı
ÜNİTE
4
104
Namık Kemal Mehmet Akif Ziya Gökalp Tevfik Fikret
OSMANLICILIK İSLAMCILIK TÜRKÇÜLÜK BATICILIK
OR
TAY
A Ç
IKIŞ
SE
BE
PLE
Rİ
Osmanlı Devleti’nde yaşa-yan değişik etnik grupların Fransız İhtilali’nin getirdi-ği milliyetçilik fikirlerinden etkilenerek bağımsız olma düşüncesinin ortaya çık-ması
Balkanlardaki panslavizm politikasını etkisiz hâle getirmek, Müslümanların devlete bağlılığını sağlamak ve içerdeki siyasi rakipleri-nin halk içindeki gücünün kırılmak istenmesi
İttihat ve Terakki iktidarı döneminde Osmanlı sınır-ları içinde yaşayan Türkleri dil ve kültür birliği etrafında birleştirip yönetime destek sağlama isteği
Batı’nın her alanda Osmanlı’nın önüne geçme-si, Osmanlı Devleti’nin tek kurtuluş yolunun bu yüzyılın ihtiyaçlarına uygun medeni bir devlet ve millet hâlini alması gerektiği düşüncesi-nin ortaya çıkması
AM
AC
I
Osmanlı Devleti’ni oluşturan bütün milletleri adalet, eşit-lik, hürriyet ölçüleri içinde bir arada tutup Osmanlılık duygusu ile “Osmanlı Toplumu”nu oluşturmak
Millet olmanın en önem-li özelliği dindir. Dini bir-lik devleti ayakta tutabilir, düşüncesiyle İslam toplum-larının devletten ayrılmala-rını önlemek
Türkleri millî bir duygu ile birleştirerek Osmanlı bayra-ğı altında kuvvetli bir unsur olarak yeniden dünya dev-letleri arasına sokmak
Türk toplumuna Batı’da gelişen düşünce, yönetim biçimi, yaşama tarzını geti-rerek ülkenin gelişmesini, kalkınmasını sağlamak
TEM
EL
DÜ
ŞÜ
NC
ES
İ
Osmanlıcılık düşüncesi geçmişteki gibi uygulandı-ğında tekrar başarılı olabilir.
Devletin kurtuluşu halifelik makamının bütünleştirici etkisi ile Müslümanların bir çatı altında toplanması ile olabilir.
Dili, dini, soyu ve idealleri bir olan topluma dayanan devlet kalıcı olabilir. Dilde Türkçülük parolasıyla hare-ket ederek Türk tarihini, uygarlığını geliştirip dünya-ya duyurmak
Askeri ve idari alanda Avrupa’nın seviyesine ancak Avrupalıların izlediği yol ile ulaşılabilir.
AK
IMIN
TE
MS
İLC
İLE
Rİ
Ziya Paşa
Mithat Paşa
Namık Kemal
Ali Suavi
Şinasi
Mehmet Akif
Said Halim Paşa
Ahmet Hamdi Akseki
Ahmet Cevdet Paşa
Ziya Gökalp
Mehmet Emin Yurdakul
Yusuf Akçura
Ömer Seyfettin
İsmail Gaspıralı
Tevfik Fikret
Celal Nuri
Süleyman Nazif
Abdullah Cevdet
GE
ÇE
RLİ
LİĞ
İ Milliyetçilik akımının etkisiy-le Balkan milletlerinin isyan ederek Osmanlı’dan ayrıl-masıyla geçerliliğini kaybet-miştir.
I. Dünya Savaşı sırasın-da halifenin cihat çağrı-sına rağmen Müslüman Arapların İngilizlerle birlikte hareket etmeleri ile geçerli-liğini kaybetmiştir.
Bili ve teknikte Batı’nın ör- nek alınması, kültürel yapı-nın korunması düşüncesiyle Yeni Türk Devleti’nin kurul-masında Mustafa Kemal Atatürk’ün ortaya koyduğu milliyetçilik ilkesinin oluşma-sında etkili olmuştur.
Batı’nın sadece bilim ve tekniğinin alınması gerek-tiğini savunan anlayış Yeni Türk Devleti’nin temel taşla-rından birini oluşturmuştur.
Akımlar
XIX.
ve
XX.
Yüz
yıld
a D
eğ
işe
n G
ünd
elik
Ha
yat
143
ÜNİTE
6 Etkinlikler
Şeker Ahmet Paşa
çinicilik
orta oyunu
Selim Sırrı(Tarcan)
Mızıka-yı Hümayun
Rusya’nın
II. Mahmut
Darülelhan
Ceridei Havadis
Osman Hamdi Bey
Umum Muhacirin Komisyonu’nu
Sultan Abdülaziz
Alafrangalık
meddah
minyatür
Anadolu’ya
Volkan
tezhip
Abdülmecit
Karagöz
II. Abdülhamit
Tercümün-ı Ahval Namık Kemal
Ahmet Mithat
Halit Ziya Uşaklıgil
Hüseyin Rahmi Gürpınar
I. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde doldurunuz.
1. XIX. yüzyılda, kaybedilen topraklardan ......................................... göç eden müslümanlar nüfus oranında değişiklik yaratmıştır.
2. Avrupai tarzda yapılan Dolmabahçe Sarayı’na taşınan ..............................................., sarayı Batı tarzı koltuk ve sandalyelerle döşetmiştir.
3. ............................................... denen yeni yaşam tarzının ortaya çıkması Kırım Savaşı sırasında, Osmanlı ordusu ile beraber savaşan İngiliz ve Fransız askerlerinin öncülüğü ile olmuştur.
4. Sultan Abdülmecit 1840’tan itibaren Türkçe yayın yapan .................................................... gazetesini yayımlattı.
5. Eğitim alanındaki değişimlerin öncüsü ..................................................... olmuştur.
6. Meşrutiyet karşıtı grupların en etkili yayın organı ............................................... gazetesiydi.
7. .................................................... ve .................................................... Osmanlı resim sanatındaki değişimlerin öncüsü olan sanatçılardır.
8. Osmanlı Devleti’nde Batılılaşmanın etkisiyle ............................. , ............................. ve ............................ gibi geleneksel sanat dalları gerilemiştir.
9. Eğitim alanında çeşitli meslek ve sanat okulları ........................................ döneminde açılmıştır.
10. II. Mahmut, Yeniçeri Ocağı ile birlikte kaldırılan mehter takımının yerine .................................. adıyla bir askeri bando takımı kurdurmuştur.
11. 1908’de ........................................................ tarafından Osmanlı Millî Olimpiyat Cemiyeti kurulmuştur.
12. 1908’de Batı tarzında .......................................... adı altında konservatuvar kurulmuştur.
13. ..........................................., Avrupa seyahati sonrasında kendi heykelini yaptırması, Osmanlı heykel sanatı için bir dönüm noktası olmuştur.
14. 18. yüzyıl sonlarına doğru Kırım’ın elden çıkmasıyla, Kırım, Kafkasya ve Hazar Denizi civarında yaşayan müslüman topluluklar ............................... baskısından kaçarak Osmanlı topraklarına sığındılar.
15. II. Abdülhamit, hem siyasi ve ekonomik nedenlerle hem de millî duygularından dolayı yakınlık duyduğu göçmenlerin nakilleri, iaşe ve barınma ihtiyaçları ve iskanları gibi konularla ilgilenmek için başkanlığını bizzat kendisinin yaptığı.................................................................................. kurmuştur.
16. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kahvehaneler önemini kaybederken ............................., ............................ ve .................. gibi geleneksel eğlenceler de gözden düştü. Onların yerini opera ve tiyatro gösterileri almaya başladı.
17. Agâh Efendi tarafından çıkarılan ve başyazarlığını Şinasi’nin yaptığı ilk özel gazete 1860’ta yayımlanmaya başlanan .......................................................’dir.
18. Tanzimat Dönemi’nde ................................................ , .............................................. , ............................................................., .......................................................... gibi aydınlar da kadın sorunları ve kadın-erkek eşitliği üzerinde durmuşlardır.
Anadolu’ya
Abdülmecit
Alafrangalık
Ceride-i Havadis
II. Mahmut
Volkan
Osman Hamdi Bey Şeker Ahmet Paşa
II. Abdülhamit
Selim Sırrı Tarcan
Mızıka-yı Hümayun
çinicilik tezhip minyatür
Darülelhan
Sultan Abdülaziz’in
Karagöz orta oyunu meddah
Rusya’nın
Tercüman-ı Ahval
Namık Kemal Ahmet Mithat Hüseyin Rahmi GürpınarHalit Ziya Uşaklıgil
Umum Muhacirin Komisyonu’nu
Tara
ma
Te
sti
161
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
1.
Kaplumbağa Terbiyecisi Leylak Toplayan Kız
Yukarıda verilen tablolar aşağıdaki sanatçılardan hangisine aittir?
A) Şeker Ahmet Paşa
B) Osman Hamdi Bey
C) Süleyman Seyyid Bey
D) İbrahim Çallı
E) Feyheman Duran
2. XIX. yüzyıl Osmanlı toplum yapısında meydana gelen değişimler arasında aşağıdakilerden hangisi gösteri-lemez?
A) Alafrangalık denilen Batılı yaşam tarzının ortaya çıkması
B) Kaybedilen topraklarla birlikte genel nüfusun azal-ması
C) II. Mahmut’un din adamı dışındaki memurlara fes, pantalon ve ceket giyme zorunluluğunu getirmesi
D) Yabancı dil eğitiminin kısıtlanması, Türk diline ve kültürüne daha çok önem verilmeye başlanması
E) Beyoğlu ve Pera gibi bölgelerin İstanbul’un gözde eğlence merkezleri haline gelmesi ve zengin kesimin eğlence anlayışının değişmesi
3. Osmanlı Devleti’ni çöküşünde etkili olan aşağıdaki etmenlerden hangisi daha çok milliyetçi duygulardan kaynaklanmıştır?
A) Balkan coğrafyasının elden çıkması
B) Afrika coğrafyasının elden çıkması
C) Ekonomik açıdan dışa bağımlı olunması
D) Sanayi Devrimi’nin olumsuz etkileri
E) Halk ile devletin arasının açılması
4. II. Abdülhamit 1877 - 1878 yılları arasında Rusya ile yaşanan savaş sırasında, meclisi tatil ederek meşruti yönetimi askıya almıştır. Ardından 1908 yılında meşruti-yeti yeniden ilan etmiştir.
II. Meşrutiyet’in yeniden ilan edilmesinde;
I. 31 Mart Ayaklanması’nın çıkması,
II. İttihat ve Terakki subaylarının yönetime olan baskıları,
III. İngiltere ve Rusya’nın Reval Konferansı’nda Osmanlı aleyhinde kararlar alması
durumlarından hangileri etkili olmuştur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III
5. II. Mahmut Dönemi’nde gerçekleştirilen,
• Memurların terfilerinde rütbe ve nişan uygulamasına geçilmesi,
• Divan örgütünün kaldırılarak nazırlıkların kurulması,
• Köy ve mahallelerde muhtarlık uygulamasının başla-tılması
faaliyetleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde ula-şılmak istenen hedefin aşağıdakilerden hangisi oldu-ğu savunulabilir?
A) Bürokrat ihtiyacını karşılamak
B) Devlet otoritesini güçlendirebilmek
C) Hükümet sistemine geçebilmek
D) Sarayın devlet yönetimindeki etkinliğini azaltmak
E) Eyaletlerdeki bağımsızlık faaliyetlerinin önüne geçe-bilmek
6. Osmanlı ülkesinde demir yolu yapımının genişletil-mesinin;
I. göçmenlerin iskanını kolaylaştırma,
II. merkeziyetçi idareyi güçlendirme,
III. asker sevkiyatını kolaylaştırarak güvenliği sağlama
amaçlarından hangilerine ulaşılmasına katkıda bulunduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
2 II. Dönem Tarama Testi
Tara
ma
Te
sti
II. Dönem Tarama Testi
162
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
7. Padişah Abdülmecit yayımladığı Tanzimat Fermanı’nda “Bundan böyle hiç kimse yargılanmadan cezalandırılma-yacak ve sürgüne gönderilmeyecektir.” kararını almıştı.
Bu karar ile ilgili;
I. Halk yönetime katılmıştır.
II. Anayasal düzene geçilmiştir.
III. Hukuk devleti yolunda adım atılmıştır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III
8. Aşağıdakilerden hangisinde I.’de verilen II.’de verilen alana ait bir gelişme değildir?
I II
A) Fransız İhtilali Siyasal
B) Sanayi İnkılabı Ekonomi
C) Rönesans Kültür
D) Yüzyıl Savaşları Dini
E) 1830 İhtilalleri Ekonomi
9. Osmanlı İmparatorluğu’nu yıkarak Akdeniz’e inmek isteyen Rusya, XIX. yüzyılda meydana gelen;
I. Fransa’nın Mısır’a saldırması,
II. Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa İsyanı,
III. Sırp İsyanı
gibi gelişmelerin hangilerinde çıkarı gereği Osman-lılarla birlikte davranmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
10. XX. Yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin durumu için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Askeri yetersizlik nedeniyle topraklarını savunama-maktadır.
B) Milliyetçi isyanlar nedeniyle toprak kaybetmektedir.
C) Rejim değişikliğinden ötürü siyasi karışıklık yaşa-maktadır.
D) Denge politikası izleyerek varlığını sürdürmeye çalış-maktadır.
E) Ham madde ve pazar arayışını sürdürmektedir.
11. XVIII. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan Sanayi Devrimi’nden sonra ham madde ve pazar ihtiyacında artışlar meydana gelmiştir.
Bu durumun sonucunda;
I. Birinci Dünya Savaşı’nın çıkması,
II. sömürgeciliğin hız kazanması,
III. Almanya ve İtalya’nın İngiltere’ye rakip olması
gelişmelerinden hangilerinin ortaya çıktığı savunu-labilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III
12. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılın ikinci yarısından iti-baren mesleki eğitim vermesi için Mülkiye, Mühendis Mektebi, Ziraat Mektebi, Baytar Mektebi gibi Batılı tarzda okullar açılmıştır.
Bu duruma;
I. lonca sisteminin mesleki eğitim veremez duruma gelmesi,
II. öncelikle askeri kalkınmanın hedeflenmesi,
III. Avrupa’dan geri kalındığının anlaşılması,
IV. medreselerin kapanmasıyla doğan eğitim boşluğu-nun giderilmeye çalışılması
gelişmelerinden hangilerinin katkı sağladığı savu-nulabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
13. Osmanlı Devleti’nde;
• Bakırköyde bez fabrikasının açılması
• ordunun fes ihtiyacını karşılamak için İstanbul’da feshane adıyla büyük bir imalathanenin açılması,
• 1840 yılında Hereke’de dokuma fabrikasının açılması
gelişmelerinin;
I. esnafın yeterli üretim yapmasını engelleme,
II. Avrupa’nın sanayi mallarına karşı yerli üretimin can-lanmasına sağlama,
III. Avrupa mallarının Osmanlı pazarlarında artmasını teşvik etme,
IV. devlet olarak fabrikalar kurulmasına öncülük etme
amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek için yapıl-dığı savunulabilir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Tara
ma
Te
sti
II. Dönem Tarama Testi
163
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
14. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıldaki düzenlemeyle ülke genelinde ordu merkezleri oluşturularak bu merkezlerin başına valilerden ayrı olarak müşirler tayin edilmiştir.
Buna göre Osmanlı Devleti’nde taşra yönetimindeki değişiklikle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangi-sine ulaşılabilir?
A) Valilerin askeri sorumlulukları azaltılmıştır.
B) Valiler yarı bağımsız hale getirilmiştir.
C) Osmanlı ordusu parçalanmıştır.
D) Merkeziyetçi yönetimden vazgeçilmiştir.
E) Ülkedeki iç isyanlar önlenmiştir.
15. Fransız İhtilali’nde ortaya çıkan;
I. halkın yönetimde söz sahibi olması,
II. milliyetçilik düşüncesinin yayılması,
III. adalet ve eşitlik fikirlerinin benimsenmesi
ilkelerinden hangilerinin Osmanlı Devleti üzerinde etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
16. Avrupa Tarihi’nde görülen;
• Orta Çağ’da insan hayatının önemi yoktur.
• Fransız İhtilali’nde eşitlik ve adalet fikirleri yanında, halka yönetime katılma hakkı tanındı.
• 1848 İhtilali’yle başta işçi hakları olmak üzere halkın yaşama hakları iyileştirildi.
• Günümüde ise hemen hemen bütün devletler, halkın yaşam standartlarını artırdı.
gelişmeleri dikkate alınarak varılabilecek en kapsam-lı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Milli nitelikli devletler halklarına daha iyi davranmış-tır.
B) İnsanlara tanınan hak ve özgürlükler sürekli genişle-tilmiştir.
C) Rönesans ve Reform ile Orta Çağ sona ermiştir.
D) Monarşik devletlerde kişisel haklara önem verilme-miştir.
E) Yakın Çağ’da devletler arasında rekabet artmıştır.
17. 19. ve 20. yüzyıllarda çok uluslu devletler bünyesinde ve sömürge altında yaşayan millletlerin büyük devletlere karşı mücadeleye başladığı görülür.
Bu duruma aşağıdakilerden hangisinin daha çok katkı sağladığı savunulabilir?
A) Adalet anlayışının gelişmesi
B) Laik devlet anlayışının doğması
C) Demokrasi anlayışının benimsenmesi
D) Özgürlük fikrinin yayılması
E) İşçi haklarının korunması
18. Osmanlı Devleti’nde aşağıdaki olaylardan hangisi-nin nüfus dalgalanmalarına ve yatay hareketliliğin yoğunlaşmasına katkısının olduğu savunulamaz?
A) Anadolu’da Celali İsyanları’nın artması
B) Ülkede işsizliğin çoğalması
C) Askeri alanda başarılı ıslahatlar yapılması
D) Asayişin giderek bozulması
E) Ekonomik sıkıntıların artması
19. Osmanlı haremindeki kadınlar, II. Mahmut döneminden sonra ferace ve çarşaf giymeye, mesire ve eğlence merkezlerinde görülmeye; Abdülmecit döneminde ise Avrupalılar gibi giyinip yaşamaya başladılar.
Bu durum;
I. Haremdeki insanların günlük hayatında giyim ve kuşamlarında değişmeler yaşanmıştır.
II. Son dönemlerde Osmanlılar, Avrupa’dan sosyal alanda etkilenmiştir.
III. Avrupa’dan askeri alanda yenilikler alınmıştır.
IV. Osmanlı Devleti’nde, kadınlara yönetim alanında bazı görevler de verilmiştir.
yargılarından hangilerinin doğruluğunu gösterir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
Tara
ma
Te
sti
II. Dönem Tarama Testi
164
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
20. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat ve Islahat Fermanları’ndan sonra açılan yeni okullarda yeni anlayışa sahip insanlar yetişti. Bu arada Osmanlı geleneğinden gelen eski eğitim kurumları da devam ediyordu.
Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oldu-ğu savunulabilir?
A) Batılılaşmanın sona ermesine
B) Toplumsal huzurun sağlanmasına
C) Divan teşkilatının işlevini yitirmesine
D) Farklı anlayışa sahip insanların yetişmesine
E) Taşrada yeni idari birimlerin oluşturulmasına
21. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda sınırlarının daralması sonucu nüfusu azalırken, ülke nüfusunun topraklara oranı artmıştır.
Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?
A) Azınlıkların Avrupalı devletler tarafından sürekli kış-kırtıldığının
B) Kaybedilen topraklardaki Müslümanların diğer Osmanlı topraklarına göç ettiğinin
C) Askeri alanda yeniliklerin toplumsal alanda yapılma-dığının
D) Ayanlara verilen haklarla devlet otoritesinin giderek zayıfladığının
E) Üretim ve ticaretin giderek arttığının
22. Fransız ihtilali’ne ortam hazırlayan Volter; eşitlik, hürriyet ve laikliği, Monteskiyo; yasama, yürütme ve yargının ayrı olmasını, Jan Jak Russo ise cumhuriyet rejimini istediğini belirtmiştir.
Buna göre Fransız aydınlarının öncelikle aşağıdaki-lerden hangisini amaçladığı savunulabilir?
A) Devlet çıkarlarının korunmasını
B) Devlet rejiminin başka coğrafyalara da yayılmasını
C) İnsanların teknolojik gelişmeleri desteklemesini
D) Halkın bilinçlendirilmesini
E) Monarşik rejimin güçlendirilmesini
23. 1848 İhtilali’nden sonra yaşanan;
I. İngiltere’de seçim hakları genişletilmiştir.
II. Avrupa ülkelerinde krallar, halka yeni haklar tanımak zorunda kalmıştır.
gelişmeleri, ihtilalin aşağıdaki hangi özelliğine örnek olarak gösterilebilir?
A) Evrensel niteliğine
B) Sosyalist akımlara etkisine
C) İşçi haklarını savunmasına
D) İtalya’nın siyasi birliğinin kurulmasını etkilemesine
E) Liberalizm akımına katkısına
24. 19. yüzyıla kadar esnaflar, küçük işletmelerde ve atöl-yelerde çalışıyordu. Büyük fabrikaların açılmasıyla çok sayıda işçi alımı gerçekleşti. Fabrika çevresinde işçi evleri oluştu. Avrupa tarihinde daha önce görülmeyen bir toplumsal sınıf ortaya çıktı.
Sanayi İnkılabı’nın aşağıdaki sonuçlarından hangisi yukarıdaki yargıyla çelişmektedir?
A) Üretimin artması
B) Ham madde ihtiyacının ortaya çıkması
C) Köyden kente göçlerin yaşanması
D) Toplumda yatay hareketliliğin yaşanması
E) Avrupa’da işsizliğin artması
25. 20. yüzyılın başlarında Almanya, birliğini tamamladıktan sonra sanayi hamlesini başarıyla tamamlamış, İngiltere ve Fransa’nın sömürgeleri için bir tehlike haline gelmiş-tir. Almanya, Avusturya - Macaristan ve İtalya ile ittifak kurarken, İngiltere uzun süreden beri güneye inmesini istemediği Rusya ile yakınlaşmıştır.
Buna göre Almanya’nın güçlenmesinin sonuçları arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?
A) Sömürgecilik yarışının hızlanması
B) Avrupa’da bloklaşmaların başlaması
C) İngiltere’nin politikasını değiştirmesi
D) Almanya’nın, Osmanlı Devleti’nin dostluğunu kazan-ması
E) İngiltere’nin Almanya karşısında tek başına mücade-le etmek istememesi
Tara
ma
Te
sti
II. Dönem Tarama Testi
165
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
26. Osmanlıcılık görüşünü savunan Genç Osmanlılara göre, devletin azınlık isyanlarından kurtulması için toplumsal barışın sağlanmasına ihtiyaç vardır. Toplumsal barışın sağlanması için; Kanuni Esasi’nin ilan edilerek vatan-daş haklarının kanun garantisine alınması ve Mebusan Meclisi’nin açılarak halka yönetimde haklar verilmesi gerekmektedir.
Buna göre aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yapılamaz?
A) Genç Osmanlılar rejim değişikliği öngörmektedir.
B) Azınlıklara siyasi temsil hakkı verilmek istenmektedir.
C) Devletin sınırlarını korumak için yeni fikirler üretil-mektedir.
D) Azınlık isyanları önlenmek istenmektedir.
E) Padişahın yönetim hakkı tamamen elinden alınmak istenmektedir.
27. Birinci Dünya Savaşı’nın başlarında Almanya ve Avusturya Macaristan’dan oluşan İttifak Devletleri’nin toplam nüfusları 120 milyon, mevcut bütün savaş kay-nakları ise Avrupa’da sahip oldukları kadardı. İtilaf Devletleri’nin yalnız Avrupa’daki nüfusu 250 milyon civa-rında iken, sömürgelerde sınırsız ham madde ve insan kaynaklarına sahipti. Ayrıca, ABD ekonomik destek sağlamaktaydı.
Buna göre Birinci Dünya Savaşı’nın başlarındaki durumla ilgili olarak söylenebilecek en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Savaşta denge İtilaf Devletleri’nden yanadır.
B) Avrupa’daki insan kaynakları yeterli değildir.
C) ABD, İtilaf Devletleri yanında yer almaktadır.
D) Almanya, Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesini iste-mektedir.
E) İtilaf Devletleri sömürgeleriyle bağlantısını yitirmiştir.
28. XIX. yüzyıl şehir hayatı ile ilgili olarak aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?
A) Telgraf ve telefon hatları geliştirildi.
B) Tren, tramvay ve buharlı vapur gibi ulaşım araçları geliştirildi.
C) Elektirk ve gaz kullanılarak kentlerin aydınlatılması uygulamasına geçildi.
D) Bankalar, oteller, iş hanları ve postaneler açıldı.
E) Konar-göçerler şehirlere yerleştirilerek şehirlerin nüfusunun artırılması amaçlandı.
29. 19. yüzılda ortaya çıkan gelişmelerle bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’ne etkileri arasındaki ilişkinin;
I II
I. Milliyetçiliğin siyasal-laşması
Balkan topraklarının elde çıkması
II. Sömürgeciliğin yaygın-laşması
Kuzey Afrika toprakla-rının elde çıkması
III. Avrupalı devletlerin Osmanlı’nın iç işlerine karışması
Azınlık haklarının sınır-landırılması
eşleştirmelerinden hangilerinde doğru verildiği söy-lenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
30. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti, Yunan İsyanı, Mısır İsyanı, Boğazlar meselesi ve Balkan isyanları gibi ulus-lararası sorunlarla uğraşmak zorunda kalmıştır.
Bu duruma aşağıdakilerden hangisinin yol açtığı savunulabilir?
A) Padişah yetkilerinin kısıtlanması
B) Avrupalıların Osmanlı içişlerine karışması
C) Kapitülasyon haklarının genişletilmesi
D) Demokratikleşme hareketlerinin başlatılması
E) Boğazların uluslararası statüye kavuşturulması
31. Balkan Savaşları sonunda yapılan barış antlaşmalarıyla, Edirne ve Kırklareli’nin Osmanlı’ya; Türklerin yaşadığı Kavala’nın Bulgaristan’a; Selanik, Yanya ve Girit’in Yunanistan’a ait olduğu kabul edilmiştir.
Buna göre Balkan Savaşları sonunda ortaya çıkan durum ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?
A) Batı Trakya’da Osmanlı egemenliğinin sona erdiği
B) Balkan Türkleri sorununun ortaya çıktığı
C) Osmanlı Devleti’nin Doğu Trakya topraklarını kay-bettiği
D) Yunanistan’ın, Osmanlı Devleti’nden daha çok top-rak kazandığı
E) Panislavizm politikasının başarılı olduğu
Tara
ma
Te
sti
II. Dönem Tarama Testi
166
YAYI
ND
A TE
K B
AŞA
RID
A TE
K
32. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yapılan her ısla-hat hareketiyle, azınlık hakları biraz daha genişletilmiştir.
Bu yargıya;
I. Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi,
II. Islahat Fermanı’nın ilan edilmesi,
III. Yeniçeği Ocağı’nın kaldırılması,
IV. Sened-i İttifak’ın kabul edilmesi
gelişmelerinden hangileri örnek gösterilemez?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
33. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti; Fransa ile ilişkileri bozul-duğunda İngiltere’yle, İngiltere ile ilişkileri bozulduğunda Almanya’yla yakınlaşmıştır.
Buna göre Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez?
A) Denge siyaseti izlediği
B) Politik yalnızlık içinde olmak istemediği
C) Avrupaî tarz ıslahatlarda bulunduğu
D) Avrupalı devletler arasındaki çıkar çatışmalarını kul-landığı
E) Devletlerle olan dostluk ilişkilerinin değişebildiği
34. Rusya ve İngiltere, 19. yüzyıl sonlarına kadar çıkar çatış-ması yaşamışlardır.
Bu yargıyı;
I. Rusya’nın Hünkar İskelesi Antlaşması’nda Osmanlı Devleti’nden, savaş zamanında Boğazları kapatma-sını istemesi
II. Osmanlı Devleti’nin Mehmet Ali Paşa isyanında Rusya’dan yardım istemesi üzerine, İngiltere’nin olaya müdahalesiyle, Kütahya Antlaşması’nın yapıl-ması
III. Hünkar İskelesi Antlaşması’ndan rahatsız olan İngil-tere’nin antlaşma süresinin dolmasıyla Boğazlarla ilgili statünün değişmesini istemesi
durumlarından hangilerinin desteklediği savunula-bilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
35. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılda çıkan azınlık isyanları, 17. ve 18. yüzyıllardaki iç isyanlardan daha etkili olmuştur.
Bu durumun oluşmasında;
I. ıslahatların halk tarafından benimsenmesi,
II. Fransız İhtilali’nden sonra milliyetçiliğin yayılması,
III. Osmanlı Devleti’nin Avrupa devleti sayılması,
IV. Avrupalı devletlerin azınlık isyanlarını desteklemesi
gelişmelerinden hangilerinin etkisinin daha çok olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
36. Osmanlı Devleti’nde, Ermeni Sorunu’nun ortaya çık-masında rol oynayan devletlerden;
• Rusya, Doğu Anadolu’da kurulacak bir Ermenistanla, Akdeniz ve Orta Doğu’ya inmeyi amaçlarken,
• İngiltere, Rusya’nın kendi çıkar bölgelerine inmesini önlemek için Doğu Anadolu’da, bir Ermeni devleti kurulmasına destek vermiştir.
Bu bilgiler göz önüne alındığında aşağıdaki yargılar-dan hangisine ulaşılamaz?
A) İngiltere ve Rusya, Ermenileri kendi çıkarları doğrul-tusunda kullanmak istemiştir.
B) Rusya ve İngiltere’nin, Akdeniz ve Orta Doğu’daki çıkarları çatışmaktadır.
C) İngiltere ve Rusya, farklı amaçlarla Ermenilere des-tek vermektedir.
D) Osmanlı sınırları içinde yaşayan Ermeniler, inanç ve kültür özgürlüğünden yoksundur.
E) Osmanlı Devleti’nde Ermeni Sorunu, dış kışkırtmalar sonucu ortaya çıkmıştır.
37. Osmanlı basın hayatının hareketlenmesi ve yönetime karşı eleştirilerin artması üzerine hükümet tedbir almakta gecikmedi.
Bu amaçla 1864’te çıkarılan gazete kapama, para ve hapis cezası uygulamalarını başlatan belge aşağıda-kilerden hangisidir?
A) Tevhid-i Tedrisat Kanunu
B) Matbuat Nizamnamesi
C) Maarifiumumiye Nizamnamesi
D) Gülhane Hattıhümayunu
E) Düyun-ı Umumiye İdaresi