Download - 20111004 mcd college stadshavens
![Page 1: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/1.jpg)
Transitie aanpak Stadshavensonorthodox en innovatief
Prof.dr.ir. Jan Rotmans04-10-2011
Prof.dr.ir. Jan Rotmans04-10-2011
![Page 2: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/4.jpg)
Stadshavens: proeftuin voor vernieuwing van stad en haven
![Page 5: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/5.jpg)
Stadshavens Rotterdam
= 1600 ha van Rotterdam in transitie
= lange termijn opgave [25-30 jaar]
= proeftuin voor vernieuwing van stad en haven
= lange termijn visie [2030]
= uitvoeringsprogramma 2010-2020
= 12 business cases
samenwerking Havenbedrijf en Gemeente Rotterdam
![Page 6: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/6.jpg)
Opgave Stadshavens
• transitie van stadshavens naar woon-werk-leefgebieden
• duurzaamheid als uitgangspunt en kompas
• Stadshavens als proeftuin met internationale allure
• onorthodoxe procesaanpak
![Page 7: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/7.jpg)
Duurzaamheid vergt scherpe keuzes
1. groen en blauw zijn dragers voor ontwikkeling Stadshavens
2. kennis over duurzaamheid wordt economische motor
3. jeugd is belangrijkste doelgroep
4. hoogwaardige woonmilieus zijn belangrijke vestigingsfactor
5. oriëntatie is internationaal (werk, doelgroep, cultuur)
de wereld in een stad
![Page 8: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/8.jpg)
Procesaanpak Stadshavens
• Klassieke aanpak– gebiedsvisie– bestemmingsplan– belangen-
vertegenwoordigers– projecten– compromis– degelijk
“ 7 ”
• Transitie aanpak– duurzaamheidsvisie– experimenteerruimte– koplopers, niche-
spelers– experimenten – controversieel– uitdagend
“ 9 ”
![Page 9: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/9.jpg)
Procesaanpak Stadshavens
organisch ontwikkelingstraject
zoek- en leerproces met koplopers uit samenleving
lange termijn duurzaamheidsvisie als kompas
uitvoering stap-voor-stap met ruimte voor aanpassingen
start met voorbeeldprojecten die visie ondersteunen
Merwehaven / Vierhaven als start experiment
![Page 10: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/10.jpg)
Transitie aanpak Stadhavens
• transitie van regulier plan naar duurzaam plan
• duurzaamheids standaard
• maatschappelijke partijen sturen mee
• focus op koplopers
• iconen zoals drijvend paviljoen en clean tech delta
![Page 11: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/11.jpg)
Transitie aanpak: organisch ontwikkelen
evaluatie, monitoring
& leren
transitie-agenda &
transitiepaden, coalities
transitie-experimenten & mobiliseren van netwerken
transitie-arenaduurzaamheidsvisie
![Page 12: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/12.jpg)
Duurzaamheids Standaard Stadshavens
balans
balans tussen strikte, begrenzende spelregels
en flexibele, stimulerende spelregels
![Page 13: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/13.jpg)
Duurzaamheids Standaard Stadshavens
top 12
1. energieneutraal bouwen
2. klimaatbestendig bouwen
3. ontwikkelen op water
4. hergebruik bestaand materiaal/ producten
5. zo weinig mogelijk vervuiling genereren
6. groen is drager van ontwikkeling
![Page 14: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/14.jpg)
Duurzaamheids Standaard Stadshavens
top 12
7. diversiteit als uitgangspunt
8. menselijke maat als uitgangspunt
9. vanuit cultuurhistorisch perspectief
10. duurzame exploitatie en beheer van vastgoed
11. wijk/buurt economie is belangrijke pijler
12. kennis over duurzaamheid economische motor
![Page 15: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/15.jpg)
Duurzaamheids Standaard Stadshavens
doorvertaling
• cascade van duurzaamheids spelregels
• doorvertaling naar vier deelstadshavens
• doorvertaling naar wijk/buurt
• deels kwantificering [via REAP-benadering]
![Page 16: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/16.jpg)
Uitvoeringscyclus
business Planbusiness Cases
gebiedsontwikkelingsplanintegraal Uitvoeringsplan
duurzaamheids Iconen
leer ervaringenopschaling
![Page 17: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/17.jpg)
Iconen Stadshavens
![Page 18: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/18.jpg)
Rijnhaven
![Page 19: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/19.jpg)
Drijvend ontwikkelen
- klimaatbestendig en klimaatneutraal
- flexibeler en goedkoper bouwen
- integratie van functies
- sociale, economische en fysieke eenheid
- internationale allure
![Page 20: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/20.jpg)
Dutch Research Institute For Transitions
![Page 21: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/28.jpg)
Wat is een duurzame drijvende stad?
- in fysiek opzicht duurzaamenergie, materialen, klimaatbestendig
- in economisch opzicht duurzaambetaalbaar, veilig, betrouwbaar
- in sociaal opzicht duurzaamnieuwe leefgemeenschappen
- in cultureel opzicht duurzaamin geest van cultuurhistorie
![Page 29: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/30.jpg)
• in 2010 een Drijvend Paviljoen
gerealiseerd
• in 2015 een Drijvende Wijk
voor ca. 2.500 inwoners
• in 2020 een Drijvende Stad
voor ca. 10.000-15.000 inwoners
Floating China Town, Drijvend Olympisch Dorp
Doelstellingen
![Page 31: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/31.jpg)
Merwe‐Vierhavens
![Page 32: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/32.jpg)
woeste, sprankelende toekomstvisie voor Merwe-Vierhavens
hoogwaardige woonmilieus en innovatieve bedrijvigheid vanuit duurzaamheids kader
in Vierhavens: clean tech deltaduurzame energie, afval, materialen, water, mobiliteit
in Merwehaven: duurzame woonmilieus5-10.000 mensen, communities, drijvende woonwijken
Merwehaven / Vierhavens
![Page 33: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/33.jpg)
DNA Merwehaven / Vierhavens
genotype = water, internationale handel, stukgoed, vitaminen
fenotype = stoer, ruig, goed bereikbaar, vrij, uitzicht, iconen
transitie van mono-functioneel naar multi-functioneel gebied
functiemenging, wonen, werken én produceren, fijnmazig
productief gebied: energie, voedsel, schoon water
sluiten van kringlopen
![Page 34: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/34.jpg)
Ingrediënten Visie• nieuwe havelingen
– kenniswerkers / doendenkers / vakmensen / goudzoekers
• waterstad– op en aan het water
• clean tech delta– cluster van (middel)grote bedrijven en kennisinstellingen
• trade zone– producten en kennis mede ontwikkeld door bedrijven uit BRICS-landen
• upcycling– van oude zooi wat mooiers maken
![Page 35: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/35.jpg)
20108 SCENARIO’S
LOYDPIER 2.0
STADS-OASE
VRIJ-STAAT
LITTLE CHINA
WO
RST
CAS
E
BEST
CAS
E
WO
RST
CAS
E
BEST
CAS
E
WO
RST
CAS
E
BEST
CAS
E
WO
RST
CAS
E
BEST
CAS
E
![Page 36: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/36.jpg)
Twee toekomstbeelden
Vrijstaat
Stadsoase
![Page 37: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/37.jpg)
Stadsoase Vrijstaat
Stadsoase Vrijstaatidyllisch en harmonieus rauw en stoer
wonen,werken, recreëren in harmonie
eerst geld, dan gezelligheid
alles lijkt te kloppen schuurt en klopt niet helemaal
gezinnen en terugkeerders pioniers en goudzoekers
gebied als coöperatie gebied dat investeringen trekt
![Page 38: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/39.jpg)
Vrijstaatgebied dat investeringen aantrekt
“eerst geld, dan gezelligheid”
schuurt meer en klopt niet geheel
rauw en stoer
goudzoekers, pioniers
spontaan, schijnbaar ongeorganiseerd
![Page 40: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/40.jpg)
Vrijstaat
vrijbuiters en pioniers ontwikkelen het gebied stapsgewijs
pioniers uit hele wereld trekken naar dit gebied
heel productief gebied, wordt veel hergebruikt
upcyclen van elektronisch afval wordt wereldwijd verhandeld
spannend en innovatief, veel hoogbouw
rommelig, spannend gebied, stoere sfeer
![Page 41: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/46.jpg)
BIOMASSA CENTRALE
![Page 47: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/47.jpg)
STADSOASE
![Page 48: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/48.jpg)
Stadsoasegebied als cooperatie
alles lijkt te kloppen
waardengemeenschappen die met elkaar wonen, werken
gezinnen en mensen die eerder stad ontvlucht zijn
zijn mede-eigenaar van het gebied
samenredzaamheid
iedereen produceert; productie ingepast in het landschap
![Page 49: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/49.jpg)
Stadsoase
decentrale energievoorziening
klimaateconomie rond schone energie, biomassa, restenergie
collectieve, productieve tuinen
binnenplaatseen die gezamenlijk zijn ingericht
zeer gemengd wonen / werken / produceren
leeflandschap, gebied in harmonie
![Page 50: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/50.jpg)
![Page 51: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/52.jpg)
![Page 53: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/53.jpg)
![Page 54: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/54.jpg)
![Page 55: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/56.jpg)
Evolutie:
van Vrijstaat naar Stadsoase
![Page 57: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/57.jpg)
Evolutie
• van Ruig naar Woest
– pioniers en goudzoekers ontwikkelen gebied op eigen kracht – vanuit vrije ruimte in ongedachte richtingen – gebied wordt ‘strange actractor’ en trekt andere pioniers aan
• van Woest naar Onweerstaanbaar
– meer richting geven en uiteenlopende activiteiten verbinden – investeren in omgevingskwaliteit en leefbaarheid– gezinnen en terugkeerders aantrekken– verschuiving van werken naar wonen en recreëren
![Page 58: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/58.jpg)
Sturing: organisch ontwikkelen
ruimte bieden
– faciliteren en stimuleren van eigen initiatief– belemmeringen wegnemen, netwerken bevorderen – mentale ruimte, juridische ruimte, financiële ruimte
richting geven
– investeren in en realiseren van collectieve voorzieningen – afstemmen van ontwikkelingen in meer samenhang – herformulering van leidende principes voor gebied
![Page 59: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/59.jpg)
Co-Creatie
ontwikkelen met marktpartijen
innovatieruimte [regelluwe zone]
binnen duurzaamheids kaders
stap voor stap gebied duurzaam ontwikkelen
![Page 60: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/60.jpg)
- visie verder uitwerken in stedebouwkundige en sociale termen
- vertalen in gebiedsontwikkelingsplan
- draagvlak bij politiek en ambtenaren
- gebied stap voor stap ontwikkelen met marktpartijen
Volgende Stappen
![Page 61: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/61.jpg)
Rol van de Overheid
![Page 62: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/62.jpg)
Rol van de overheidformuleren hoog ambitieniveau qua duurzaamheid
[harde duurzaamheidsdoelstellingen]
ruimte creëren aan marktpartijen voor vernieuwing[financiële, juridische, institutionele, mentale ruimte]
niet trekken en sleuren, maar verbinden en stimuleren[schakelen tussen partijen]
faciliteren van transitie[voorwaarden scheppend]
modern leiderschap
![Page 63: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/63.jpg)
Dit vraagt wel wat van de overheid!formuleren hoog ambitieniveau qua duurzaamheid[harde duurzaamheidsdoelstellingen]
ruimte creëren aan marktpartijen voor vernieuwing[financiële, juridische, institutionele, mentale ruimte]
niet trekken en sleuren maar verbinden en stimuleren[schakelen tussen partijen]
faciliteren van transitie[voorwaarden scheppend]
regelluwe experimenteerruimte
![Page 64: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/64.jpg)
Regelluwe experimenteerruimte
noodzakelijk voor doorbraakproject als Stadshavens
MKBA te rigide voor evaluatie van Stadshavens
tijdelijke ontheffing van belemmerende regels
juridische en institutionele ruimte van cruciaal belang
![Page 65: 20111004 mcd college stadshavens](https://reader034.vdocuments.pub/reader034/viewer/2022042714/54c641044a7959c6228b459e/html5/thumbnails/65.jpg)
Conclusie Stadshavens
lastig, grillig lange termijn proces
friskijkers houden het proces levendig
iconen houden de energie vast
koplopers uit samenleving aan het stuur
‘mean and lean’ projectorganisatie