-
7/28/2019 20121212 de Groene Amsterdammer - The Austerians' Terror Regime
1/5
29-01-13 13:26De Groene Amsterdammer - Het schrikbewind van de austerians
Pagina 1 van 5http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians
downloadDe Groene klavers webwinkel cookies nieuwsbrief service & bezorging contact
colofon
12-12-2012
Het schrikbewind van de austeriansDE POLITIEK VOERT ECONOMISCH SYMBOOLBELEID
Nederland blijft maar bezuinigen terwijl de economie krimpt. Rutte II negeert
waarschuwingen en voorstellen van kritische economen. De business case voor meer
conducteurs en perronwachten. Deze agenda is zooo 2007.
JOOST RAMAER
Tweeten 3 0
LAATST REISDE ik met de trein vanuit Zwolle terug naar Amsterdam. De rit verliep comfortabel,
probleemloos en in vrijwel totale afzondering. De weinige passagiers kozen hun zitplaatsen op
maximale afstand van elkaar. Ook tijdens de overstap in Hilversum verspreidden zij zich over de
doodstille en verlaten perrons. Een conducteur vertoonde zich niet, net zo min trouwens als eerder die
dag op de heenreis, in een tjokvolle spitstrein. Wel is er cameratoezicht in de treinstellen, zo vertellen
de borden met de NS-huisregels in de gangpaden. Het treinpersoneel heeft geen toegang tot de
beelden, zo vermeldt de begeleidende tekst. Kennelijk vond iemand dat geruststellend klinken.
Politiek en politici zijn zo dominant aanwezig in het nieuws dat je snel vergeet hoe ver de overheid zich
uit de publieke ruimte heeft teruggetrokken, en hoe sterk wij ons gedrag daarop hebben aangepast.
Soms passeren er berichten, over een conducteur of treinreiziger die is gemolesteerd zonder dat
iemand ingreep. Zou het geen idee zijn, in de week waarin wij massaal de doodgetrapte grensrechter
Richard Nieuwenhuizen herdenken, een deel van het verloren terrein te heroveren met meer zichtbaar
aanwezige conducteurs en perronwachten? Altijd minstens met zn tween, zodat ze er nooit alleen
voorstaan? Fitte vijftigers en zestigers zijn geknipt voor dat werk: geduld, wijsheid en levenservaring
helpen in de omgang met lastige passanten. Natuurlijk zouden al die extra NSers veel geld kosten.
Maar we zouden ook twee vliegen in n klap slaan: n een veiliger en meer gastvrije publieke ruimte,
n extra werkgelegenheid. Ook voor de ouderen, die de komende jaren langer zullen moeten
doorwerken maar juist steeds moeilijker aan zinvol betaald werk komen.
Het zijn dit soort noties die je mist in het debat over de crisis in Nederland. Maandag stelde De
Like 4
http://www.groene.nl/zoek?search=&search_author=Joost%20Ramaerhttp://www.groene.nl/homehttp://www.groene.nl/download-de-groenehttp://www.groene.nl/klavershttp://www.groene.nl/webwinkelhttp://www.groene.nl/cookieshttp://www.groene.nl/newsletters/newhttp://www.groene.nl/servicehttp://www.groene.nl/contacthttp://www.groene.nl/sessiehttp://www.groene.nl/accounthttp://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians#http://www.groene.nl/zoek?search=&search_author=Joost%20Ramaerhttp://twitter.com/search?q=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerianshttps://twitter.com/intent/tweet?original_referer=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerians&text=De%20Groene%20Amsterdammer%20-%20Het%20schrikbewind%20van%20de%20austerians&tw_p=tweetbutton&url=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerianshttp://www.groene.nl/homehttp://www.groene.nl/colofonhttp://www.groene.nl/contacthttp://www.groene.nl/servicehttp://www.groene.nl/newsletters/newhttp://www.groene.nl/cookieshttp://www.groene.nl/webwinkelhttp://www.groene.nl/klavershttp://www.groene.nl/download-de-groene -
7/28/2019 20121212 de Groene Amsterdammer - The Austerians' Terror Regime
2/5
29-01-13 13:26De Groene Amsterdammer - Het schrikbewind van de austerians
Pagina 2 van 5http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians
Nederlandsche Bank haar vooruitzichten naar beneden bij. De Nederlandse economie zal dit jaar
krimpen met n in plaats van 0,6 procent, en volgend jaar met 0,6 procent, in plaats van de eerder
verwachte groei met datzelfde minimale percentage. Groeien doet de economie pas weer in 2014, maar
dan zal het bruto binnenlands product volgens DNB nog steeds 1,7 procent lager uitkomen dan in 2008.
Nederland presteert daarmee beduidend slechter dan Duitsland, Belgi en Frankrijk, merkt DNB-
directeur Job Swank op inNRC Handelsblad. En welke conclusie trekt Swank? Nederland moet alles
op alles zetten om het begrotingstekort alsnog te reduceren tot de drie procent van het bbp die in de
eurozone als maximum geldt, de grens die door alle eurolanden al jaren met voeten wordt getreden.
Dat betekent dus extra ombuigen of bezuinigingen naar voren halen.
Nederland blijft geregeerd worden door austerians. De term is afgeleid van austerity, de Engelse
benaming voor een economisch beleid dat op een crisis voornamelijk reageert met sanering van de
publieke financin. In zijn eerder dit jaar verschenen boekEnd This Depression Now! verbaast de
Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman zich over de moderne herrijzenis van de
austerians, ofschoon uitvoerig is komen vast te staan dat hun aanpak de Grote Depressie vanaf 1929
heeft verdiept en verergerd.
VVD, CDA, PVDA, D66, GroenLinks, ChristenUnie en SGP ook in Nederland heeft een historisch unieke
monstercoalitie van links tot rechts zich op zulk beleid vastgelegd. SP en PVVzijn de enige dissidenten.
Het regeerakkoord van Rutte I, het Catshuis-akkoord, het Kunduz-akkoord en het regeerakkoord van
Rutte II kozen hoofdzakelijk voor steeds verdere bezuinigingen en vooral lastenverzwaringen op
de korte termijn, met gelijktijdige veronachtzaming van de noodzakelijke hervormingen die de
Nederlandse economie op de lange termijn gezonder moeten maken. Met voorbijgaan aan de adviezen
van een groeiend koor van economen en instituten als Centraal Planbureau, Internationaal Monetair
Fonds en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Tot dat koor behoren Bas Jacobs en Ivo Arnold van de Erasmus Universiteit Rotterdam en Lans
Bovenberg van de Universiteit van Tilburg. Rutte II zette eindelijk stappen in de goede richting, zo
erkennen zij alle drie. Het nieuwe kabinet sleutelt aan de woningmarkt, de arbeidsmarkt, de
pensioenen en de almaar stijgende kosten van de gezondheidszorg. Maar het blijft een politiek van te
laat en te weinig. Dit is zooo de agenda van 2007, verzucht Jacobs. Wij roepen al vijftien jaar dat er
in die dossiers knopen moeten worden doorgehakt. Arnold stoort zich net als Jacobs aan de eenzijdige
focus op het cyclische begrotingstekort: Nederland is en blijft financieel een van de meest solide
eurostaten. Neem liever maatregelen die de overheidsfinancin op de middellange termijn cht sterk
verbeteren.
NEDERLAND heeft vooral een balans robleem zo stelden de drie economen in een serie artikelen
-
7/28/2019 20121212 de Groene Amsterdammer - The Austerians' Terror Regime
3/5
29-01-13 13:26De Groene Amsterdammer - Het schrikbewind van de austerians
Pagina 3 van 5http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians
in hun vakbladESB, op hun blogs en de opiniepaginas van de kranten: hoge schulden waar te weinig
bezittingen tegenover staan. Onze gezamenlijke hypotheeklast behoort tot de hoogste ter wereld,
afgezet tegen de omvang van de bevolking. Oorzaak is de fiscale subsidiring van het eigen
woningbezit via de hypotheekrenteaftrek, die de Britten niet voor niets al in de jaren tachtig geleidelijk
afschaften, tijdens een oplopende conjunctuur. Nu de waarde van onze woningen daalt, komen steeds
meer hypotheken onder water te staan.
Overheden en centrale banken houden de rente extreem laag, in de hoop dat consumenten en
bedrijven geld blijven lenen en zo de bestedingen op peil houden. Dat doen zij slechts mondjesmaat en
de commercile banken zijn ook niet bepaald scheutig met goedkope kredieten die hebben zo hun
eigen problemen. Bovendien treft de lage rente particuliere spaarders en pensioenfondsen.
Consumenten en pensioenfondsen proberen daarom te ontschulden, door extra te sparen, af te lossen
op hypotheken, pensioenpremies te verhogen en pensioenen te verlagen. Dat geld spenderen zij niet,
waardoor bedrijven hun omzet zien verminderen en hetzelfde gaan doen: contanten hamsteren in
afwachting van betere tijden. Ook de banken delen in de misre. De hypotheken vormen hun grootste
balanspost, en die financieren zij met de spaartegoeden van hun klanten. Tussen die twee gaapt een
groeiend gat, mede door de lage rente.
Voeg daarbij de steeds strengere kapitaaleisen aan banken en pensioenfondsen, om een nieuw
systeemfalen als in 2008 te voorkomen, en het beeld is compleet: iedereen ontschuldt vooral.
Waarom moet de overheid dat dan ook doen? vraagt Bas Jacobs zich vertwijfeld af. De koopkrachtkrimpt voor het vierde jaar achtereen, cumulatief met zon vier procent, constateerde hij eind
september inESB. Dat komt vooral door de lastenverzwaringen onder Rutte, bij elkaar 16,75 miljard
euro voor de periode 2011-2013. De bestedingen van Nederlandse consumenten blijven gelijk, terwijl
die van de overheid volgend jaar afnemen met 0,75 procent. Ondanks 4,25 procent meer export en
3,25 procent meer investeringen van bedrijven groeit ons bbp daardoor in 2013 slechts met een
magere 0,75 procent, schreef hij toen, voordat DNB haar groeiramingen verder naar beneden bijstelde.
Zowel consumenten als bedrijven zijn vooral bezig met het verminderen van hun financile risicos,constateert Arnold. Dan moet de overheid juist zorgen voor een investeringsimpuls. Verdere
bezuinigingen en lastenverzwaringen werken averechts in zon klimaat, als gevolg van wat economen
uitverdieneffecten noemen. Lagere bestedingen leiden bijvoorbeeld tot lagere belastinginkomsten,
die de beoogde opbrengst van de publieke kortingen weer grotendeels tenietdoen. Het Kunduz-
akkoord mikte op dertien miljard euro saldoverbetering van publieke inkomsten en uitgaven in 2015.
Door de uitverdieneffecten bleef daar slechts vijf miljard van over, zo betoogden Jacobs en Bovenberg
inESB van 11 mei.
Rutte II wil vooralsnog niet extra gaan bezuinigen, zoals Swank van DNB adviseert. Maar wat de
-
7/28/2019 20121212 de Groene Amsterdammer - The Austerians' Terror Regime
4/5
29-01-13 13:26De Groene Amsterdammer - Het schrikbewind van de austerians
Pagina 4 van 5http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians
kritische economen blijven missen is een integrale visie op de Nederlandse economie. Ook dit kabinet
toont onvoldoende oog voor het op orde brengen van de financile architectuur, stelden Jacobs en
Bovenberg begin november op het economenblog MeJudice. Tegenover de hoge hypotheekschuld
staan veel hogere pensioenbesparingen. Bovenberg en zijn Amsterdamse collega-hoogleraar Arnoud
Boot lanceerden een plan om de pensioenfondsen de hypotheken van de banken te laten overnemen,
zonder de pensioenen verder aan te tasten. Bas Jacobs behoort tot de ondertekenaars van een
economenvoorstel om de Nederlandse woningmarkt weer op gang te brengen, door zowel het
eigenwoningbezit als de huurmarkt aan te pakken. De Vereniging Eigen Huis en
woningcorporatiekoepel Aedes presenteerden een vergelijkbaar plan. Waarom neemt de politiek die
voorstellen niet gewoon over?
Jacobs pleit ervoor met de opbrengst van de afbouw van de hypotheekrenteaftrek de belasting op
arbeid te verlagen, zodat bedrijven weer mensen aannemen. Dan dalen de werkloosheid n de WW-
uitkeringen, een bezuiniging die wel ten goede komt aan de economie. Rutte II verlaagt de
ontslagvergoedingen, en de duur en hoogte van de WW-uitkering. Dat is goed, maar maak ook oudere
werknemers minder duur schaf bijvoorbeeld automatische periodieken af. De loonstructuur is het
grootste probleem van de Nederlandse arbeidsmarkt, vindt Jacobs. De overheid zou de kansen
moeten vergroten voor ouderen om werk te vinden.
HETZELFDE geldt voor de kosten van de gezondheidszorg het moeilijkste van de grote dossiers,
denkt Jacobs. Het kabinetsplan om de hogere inkomens drastisch hogere zorgpremies te laten betalen,
sneuvelde op een volksopstand onder deVVD-aanhang. Maar volgens Jacobs is een correctie op de
solidariteit in de zorg onvermijdelijk. Solidariteit bestaat bij de gratie van uitsluiting, zegt hij. Je kunt
niet solidair zijn met iedereen. Dan wordt het systeem onbetaalbaar, en brokkelt het politieke
draagvlak af. Het kabinet zal de burgers moeten leren wennen aan een eigen bijdrage naar
draagkracht in de zorgkosten, linksom of rechtsom. Wie meer zelf kan betalen, zal meer moeten
betalen. Als de zorgkosten doorgroeien op het huidige niveau maken ze in 2050 27 procent van hetbbp uit, tweenhalf keer zo veel als nu.
Het dossier dat het meest opzichtig blijft liggen is dat van de banken. Nooit waren bankiers zo
impopulair, maar de politiek benut die kans niet. De Verenigde Staten dwongen hun banken fors af te
schrijven op toxic assets zoals rommelhypotheken. De eurozone liet dat na. De Nederlandse banken
hebben voor tientallen miljarden aan leegstaande kantoren op hun balansen staan. Tot dusver nemen
zij hun verliezen niet. De politiek voert te veel symboolbeleid, vindt Jacobs. Hogere bank- en
transactiebelastingen, en een bankierseed. Maar wat moeten we nou met die banken? Zijn ze te groot?Moeten we het zakenbankieren afscheiden van sparen en kredietverlening?
-
7/28/2019 20121212 de Groene Amsterdammer - The Austerians' Terror Regime
5/5
29-01-13 13:26De Groene Amsterdammer - Het schrikbewind van de austerians
Pagina 5 van 5http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians
Ja, concludeerden Engeland en de VS. Beide landen voerden nieuwe wetten in van die strekking.
Maandag presenteerden zij het sluitstuk van deze strengere aanpak. Dreigen hun wereldwijd
opererende grootbanken ooit opnieuw om te vallen, dan komen hun moederholdings onder curatele
van de toezichthouders die zullen zorgen voor een ordelijke liquidatie. De topmanagers zullen dan
worden ontslagen en de rekening zal worden verhaald op de aandeel- en obligatiehouders van die
banken, niet op overheden en belastingbetalers, zoals in 2008 en 2009 gebeurde.
Sinds maandag zijn multinationale grootbanken niet langer too big to fail. Nooit eerder besloten de
belangrijkste bancaire toezichthouders op aarde tot zon nauwe samenwerking. De VS en het Verenigd
Koninkrijk herbergen twaalf van de 28 global systemically important financial institutions oftewel
GSifis die de wereld telt. Hun nieuwe aanpak zal daarom vanzelf de maatstaf worden voor het
bankentoezicht elders. Nederland hoeft die alleen maar over te nemen. Wat let de austerians? Plannen
te over, die ruim baan maken voor nieuwe conducteurs.
Tweeten 3 0Like 4
http://www.groene.nl/2012/50/het-schrikbewind-van-de-austerians#http://twitter.com/search?q=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerianshttps://twitter.com/intent/tweet?original_referer=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerians&text=De%20Groene%20Amsterdammer%20-%20Het%20schrikbewind%20van%20de%20austerians&tw_p=tweetbutton&url=http%3A%2F%2Fwww.groene.nl%2F2012%2F50%2Fhet-schrikbewind-van-de-austerians