2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Orman Fakültesi
CBS “Projeksiyon”
Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
Elipsoid şeklindeki dünyanın bir düzlem üzerine
indirilmesi ve koordinatlarının matematiksel
dönüşümleridir.
Projeksiyon
Harita üç şekilde projeksiyonu yapılır
2)Silindirik
3)Konik
1)Planer-düzlem
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS Projeksiyon parametreleri
1. Projeksiyon tipi
2. Referans Sistemleri
3. Koordinat sistemi
4. Datum
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS 1.Projeksiyon tipleri
Projeksiyon karakterine göre
• Açı koruyan (conformal)
• Alan koruyan(equalarea)
• Uzunluk koruyan(equidistant)
Projeksiyon yüzeylerine göre
Yüzey cinsi Yüzeyin ortak noktaları Yüzeyin konumu
• Düzlem(Azimutal) Teğet Normal
• Silindir Kesen Transversal
• Koni Çok Yüzeyli Eğik
UTM, Transversal konumlu teğet konform silindirik projeksiyondur.
Lambert, teğet veya kesen normal konumlu konform konik projeksiyondur
Albers, teğet veya kesen normal konumlu alan koruyan konik veya silindirik
projeksiyondur
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS 2.Referans Sistemleri
1. Yatay konum için: Spheroid veya Ellipsoid
2. Yükseklik için: Geoid
Harita üzerindeki noktaların ve sahaların yerlerinin belirtilmesi için
kullanılan metotlara referans sistemleri denir.
1. Coğrafi Koordinat Sistemi: Meridyen ve paralel kullanılır
2. Georef Sistemi
3. Grid Koordinat Sistemi: 80°K-80°D 2°lik gridler (UTM)
3 tip harita referans sistemi vardır:
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
Bir noktanın konumunun tanımlanabilmesi için koordinatlar
kullanılır. Bu koordinatlar tanımlı bir yer biçimi temel alınarak
tanımlanmışlardır. Bu tanımlı yüzey üzerindeki koordinatların
düzlem (harita) koordinatlara dönüştürülmesi için
projeksiyonlar kullanılır.
3.Koordinat sistemleri
• Bir haritadaki objeler aynı datumlu olmalı ve aynı referans
sisteminde tanımlı olmalıdır.
• Bunlar verilmemişse, farklı türde problemlerle karşılaşılır.
Örneğin uzunluk ve yükseklik farkı gibi.
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS Koordinat sistemi
Bir objenin yerinin belirlenmesinde kullanılır. Bunlar;
1. State Plane (lokal) koordinatları
2. UTM koordinatları
3. Coğrafi koordinatları
Analitik geometrideki 2-3 boyutlu sistemler kartezyen
koordinat sistemleri olarak bilinir.
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS Koordinat sistemleri
Sistem Koordinatlar Kullanım alanları
Dik koordinat sistemi x,y,z Matematik, günlük yaşam
Coğrafi Koordinat sistemi l=Boylam
ϕ=Enlem
denizcilik, havacılık, küçük
ölçekli haritalar
UTM E = Doğu
N = Kuzey
Askeri, global koordinat
sistemleri
WGS 84
(World GeodeticSystem)
x,y,z
Ölçme,gelecekteki
koordinatlar
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS UTM Koordinat sistemleri
• Kürenin, kendisine ekvatora teğet olan silindir izdüşümüdür. (1/250000 den küçük ölçekli haritalar kürenin silindire projeksiyonu ile elde
edilir ve bunlara kartografik projeksiyonlar denir. 1/250000 ve daha büyük
ölçekli haritalar ise elipsoidin düzleme tasviridir burada ara yüzey silindir
kullanılmaz ve bunkara jeodezik projeksiyonlar denir. Ülkemizde şu an
kullanılan 1/1000-1/250000 ölçekli haritalar bu sistemle üretilmiştir.)
• Dünya başlangıç meridyenleri 6°'de bir değişen 60 dilime
(zone) ayrılır
• Referans enlemi ekvatordur, uzunluk birimi metredir
• Her dilimin enlem genişliği 80° Kuzey, 80° Güney enlemidir.
• Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır
• Amerika Silahlı Kuvvetler tarafından üretilmiş
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS UTM koordinat sistemi
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS UTM Türkiye’de durum
1/1000 – 1/10000 haritalar 3° genişlikli ve 7dilim, dilim nosu yok!
Başlangıç boylamı mutlaka bilinmeli veya verilmeli
1/25000 – 1/1000 000 haritalar 6° genişlikli ve 4 dilime (zone) ayrılmış
27 33 39 45
Zone 35 Zone 36 Zone 37 Zone 38
30 36 42
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
UTM Dilimleri -Türkiye
Zone 35
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS 4.Datum
“Dünya yüzeyinin matematiksel temsilidir”
1. Herhangi bir noktanın yatay ve düşey konumunu tanımlamak
için başlangıç alınan referans yüzeyidir (ITRF datumu için
dünyanın merkezi, ED50 datumu için Almanya Postdam)
2. Dünyanın haritalanmasında kullanılan koordinat sistemlerinin
oryantasyonunu sağlar.
3. Yer’in şeklini ve boyutunu tanımlar
4. Çok sayıda datum vardır, yanlış datumun kullanılması
metrelerce uzakta yanlış yere yönlendirir
ABD: NAD27, NAD83, NAD83 tercihan
Genel: WGS84 (bir çok GPS kullanır)
Türkiye: 2000 öncesi ED50, sonrası ise ITRF96 datumludur
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
ArcCatalog: ArcCatalog’u açın (2000 yılı öncesi üretilmiş harita ise)
1) İlgili katmanın bulunduğu klasörü açın
2) İlgili katman üzerinde sağ tuşlayıp “properties” komutunu seçin
3) Spatial References” Edit komutunu tıklayın
4) “Select” daha önce tanımlanmış koordinat sistemini seçin
5) Projeksiyonlu koordinat sistemini ve UTM Other GCS’yi seçin
6) Burdan ilgili Datum ve Zone’u seçin. Trabzon için ED50 Datum 37 UTM zonu geçerli
Koordinat sistemi tanımlama
2010, ©EZB
Projeksiyon
CBS
ArcCatalog: ArcCatalog’u açın (2000 yılı sonrası üretilmiş harita ise)
1) İlgili katmanın bulunduğu klasörü açın
2) İlgili katman üzerinde sağ tuşlayıp “properties” komutunu seçin
3) Spatial References” Edit komutunu tıklayın
4) “Select” daha önce tanımlanmış koordinat sistemini seçin
5) Projeksiyonlu koordinat sistemini ve UTM WGS84’ü seçin
Koordinat sistemi tanımlama