Download - 55 years undisputed leader in indian railway trade union movement

¬s’ Ò«˝À ñ<√´–>± #]q HêÏ qT+# ø±]à≈£î\

dü+πøåeTyT |üs¡e÷e~Û>± uÛ≤$+∫ |ü≥Tº<ä\>±,

n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ |üì#dæ e÷ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ

$X‚wü+>± ‘√&ÉŒ&çq ø±]àø£ u≤+<Ûäe⁄&ÉT eTÁ]

sê|òüTej·T´. e÷ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ düeTdü \

|ü]cÕÿsêìøÏ nVü≤s¡Vü≤+ ø£èwæ #dæq e÷

sê|òüTej·T´ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± nsTT<äTqïs¡

<äXÊu≤∆\T |üP]Ô #düT≈£îHêïs¡T. á düTBs¡È ø±\+˝À

<X+˝ÀH @ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT #j·Tì $<Ûä+>±

ø±]àø£ dü+πøåe÷ìøÏ mH√ï |üqT\T #dæ e÷

J$‘ê˝À¢ yÓ\T>∑T\T ì+bÕs¡T. >∑&É∫q 55 @fi¢

Á|ükÕúq+˝À e÷ Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´ kÕ~Û+∫q

$»j·÷\ô|’ kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT

28 e düs¡«düuÛÑ düe÷yX+ dü+<äs¡“¤+>± 55

ù|J\‘√ ≈£L&çq ñ<ä e÷\ eTVü‰eèø£å+ eTÁ]

sê|òüTej·T´ |ü⁄düÔø±ìï Á|ü#·T]düTÔHêï+.

¬s’ Ò« ø±]àø£u≤+<Ûäe⁄&çøÏ

Çy e÷

X¯óuÛ≤_Ûe+<äHê\T

1

` õ. yÓ÷Vü≤Hésêe⁄Cell : 9705168651, 8019012233

` m+. uÛÑs¡D° uÛ≤qTÁ|ükÕ<éCell : 9848545044

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ sê|òüTej·T´ u≤≥\T

nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\ düTBs¡È #·]Á‘· À <X+˝Àì ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ

sê|òüTej·T´ >±s¡T u≤≥\T yXÊs¡T. mHÓïH√ï dü+πøåeT, n_Ûeè~∆ |üqT\T #|üÏº

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ Vü≤è<äj·÷˝À¢ ∫s¡kÕúsTT>± ì*#ês¡T. sê|òüTej·T´ >±s¡T kÕ~Û+∫q

$»j·÷*$...

Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«˝À ¬s+&ÉT \ø£å\ eT+~ ø±´Ee Ÿ ø±]à≈£î\qT ¬s>∑T´\sY

#sTT+∫q |òüTq‘·qT sê|òüTej·T´ kÕ~Û+#ês¡T.

<X+˝Àì 15 \ø£å\ eT+~ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î ôd≈£L´sY¶ Ábı&Éø£º$° *+ø&é

uÀqdtqT kÕ~Û+#ês¡T.

1997e dü+e‘·‡s¡+˝À kÕ<Ûës¡D düyÓTà #˚sTT+#·≥+ <ë«sê 5e

ù| ø£$TwüHé ìy~ø£qT neT\T #sTT+#·≥+˝À sê|òüTej·T´ >±s¡T ø°\ø£

bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T.

Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«˝À |üì#˚düTÔqï Äs¡T \ø£å\eT+~ |üìyêfi¢≈£î ôd≈£L´sY¶

Ç+Á|üPyé&é ù|ùdÿ Ÿ‡ Ç|æŒ+#ês¡T.

¬s’˝Ò« ø±]à≈£î\≈£î πø≥–Ø\ yêØ>± ø±´&ÉsY ØÁdüºø£Ã]+>¥ #˚sTT+∫

y˝≤~eT+~øÏ |ü<√qï‘·T\T ø£*Œ+#+<äT≈£î ‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T.

2

&√Hé À sê|òüTej·T´ »qq+

ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ &√Hé À 1936e dü+e‘·‡s¡+ pHé 15e

‘˚Bq »ìà+∫q eTÁ] sê|òüTej·T´ bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´qT

>∑T+≥÷s¡T, ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢˝À¢ |üP]Ô #˚XÊs¡T. #·<äTe⁄

|üPs¡Ôj·÷´ø£ 1959 @Á|æ Ÿ HÓ\˝À dü<äs¡Hé ¬s’ Ò« |ü]~Û Àì

>∑T+‘·ø£ Ÿ ¬s’ Ò« &ç$»Hé À ¬s’ Ò« ñ<√´–>± #sês¡T. ¬s’ Ò«

ñ<√´>∑+ e∫Ãq @&Ü~πø ‘·q≈£îqï Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\‘√

1960e dü+e‘·‡s¡+˝À dü<äs¡Hé ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT

ø±s¡´<ä]Ù>± mìïø£j·÷´s¡T. ø±]àø£ dü+|òüT ñ<äéT+˝À

#·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§Z+≥Tqï sê|òüTej·T´ ñ<√´>∑+˝À #]q|üŒÏ

qT+∫ yê] &çe÷+&ÉT¢, Vü≤≈£îÿ\ kÕ<Ûäq ø√dü+ b˛sê≤ìøÏ

Áoø±s¡+ #·T≤ºs¡T.

HêÏ eTTKéT+Á‘·T\‘√ nqTã+<Ûä+

HêÏ eTTKéT+Á‘·T\T ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿsY¬s&ç¶, eTÁ] #ÓHêï¬s&ç¶,

≥+>∑T≥÷] n+»j·T´, &Üø£ºsY yÓ’mdt sê»X‚KsY¬s&ç¶, mHé.

øÏs¡DY≈£îe÷sY¬s&ç¶\‘√ eTÁ] sê|òüTej·T´≈£î m+‘√ nqTã+<Ûä+

ñ+&~. yê]‘√ ø£*dæ sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ

|ü\T ø±s¡ Áø£e÷\T #|ü≤ºs¡T.

Hê&ÉT

4

nsTT<äTqïs¡

<äXÊu≤∆\T>±ùde\T

|ü≥Tº<ä\, Ä‘·à$XÊ«dü+, Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\‘√bÕ≥T

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\+fÒ Äj·Tq≈£îqï nbÕs¡yÓTÆq

Áù|e÷_Ûe÷Hê\ e\¢ eTÁ] sê|òüTej·T´ ¬s’ Ò« ø±]à≈£

Hêj·T≈£î&ç>± ñqï‘· kÕúHêìøÏ m~>±s¡T. <X+˝À

>∑&É∫q nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\

düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ ø£èwæ kÕ–düTÔqï

ø±]àø£H‘·>± eTÁ] sê|òüTej·T´ ù|s¡T ¬s’ Ò« ø±]àø£ s¡+>∑

#·]Á‘·|ü⁄≥˝À¢ ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫+~.

πø+Á<ä ¬s’ Ò«XÊK eT+Á‘·T\T ìrwt≈£îe÷sY, ˝≤\÷

Á|ükÕ<é j·÷<äyé, eT*¢U≤s¡T®q KπsZ, eTeT‘êu…qØ®,

sê+$˝≤dtbÕXÊ«Hé, |òüT˙U≤Hé#Í<ä], C≤|òüsYwüØ|òt

‘·~‘·s¡T\‘√ sê|òüTej·T´≈£î dü‘·‡+ã+<Ûë\T+&$.

yê]‘√ ñqï |ü]#·j·÷ìï sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\

dü+πøåe÷ìøÏ $ìjÓ÷–+#yês¡T. ¬s’ Ò« eT+Á‘·T Ò ø±<äT

Ç+~sê>±+BÛ, sêJyé>±+BÛ, |”M qs¡dæ+Vü‰sêe⁄,

eTHéyÓ÷Vü≤Hédæ+>¥\‘√q÷ |ü]#·j·÷\THêïsTT.

H˚&ÉT

5

<äøÏåD eT<Ûä ¬s’ Ò« Ä$sê“¤e+‘√...

1966e dü+e‘·‡s¡+ nø√ºãs¡T 2e ‘˚Bq >±+BÛ »j·T+‹ dü+<äs¡“¤+>±

<äøÏåD eT<Ûä ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT Ä$s¡“¤$+∫+~. dü+|òtT Ä$sê“¤e+

HêÏ qT+∫ eTÁ] sê|òüTej·T´ $$<Ûä ôVA<ë˝À¢ ÁøÏj·÷o\ø£ bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ dü+πøåeTyT |üs¡e÷e~Û>± sê|òüTej·T´ #dæq ø£èwæ eTs¡e Òì~.

1966 nø√ºãs¡T 2e ‘B >±+BÛ »j·T+‹ dü+<äs¡“¤+>± @sêŒf…Æq kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ

¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À eTÁ] sê|òüTej·T´ >±s¡T $$<Ûä ôVA<ë˝À¢ |üì#dæ

ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ ‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T. ¬s’ Ò« ø±]àø£Hêj·T≈£î&ç>± 55 @fi¢bÕ≥T

ìs¡+‘·s¡+ $•wü˜ ùde\+~+∫q #Ûê+|æj·THé>± ì*#ês¡T. 1977e

dü+e‘·‡s¡+˝À $»j·Tyê&É ø±]àø£ dü<ädüT‡˝À kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt

dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù>± mìïø£j·÷´s¡T. nq+‘·s¡+ Hwüq Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt

Ç+&çj·THé ¬s’˝Ò«yÓTHé (mHém|òt◊ÄsY) Á|ü<Ûëq ø±s¡´<ä]Ù>± mìïø£j·÷´s¡T.

nq+‘·s¡+ Äj·Tq #düTÔqï ùde\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄>± 1995e dü+e‘·‡s¡+˝À

Ä Ÿ Ç+&çj·÷ ◊mHé°j·T÷d” ñbÕ<Ûä ≈£åî&ç>± mìïø£j·÷´s¡T. Ä Ÿ Ç+&çj·÷

◊mHé°j·T÷d” Hêj·T≈£î&ç>± <˚X¯+˝À 32 \ø£å\ eT+~ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«

ñ<√´>∑T\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ sê|òüTej·T´ >±s¡T $X‚wü ø£èwæ #XÊs¡T.

6

sê|òüTej·T´≈£î

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ CÒCÒ\T

7

ø£¢s¡Tÿ qT+∫ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>±...¬s’ Ò« |ü]~Û Àì k ºs¡T‡˝À kÕ<Ûës¡D ø£¢s¡Tÿ>± #˚]q õ.yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ ‘·q düeTs¡∆‘·‘√ n+#Ó\+#Ó\T>± m~– ø±]àø£

Hêj·T≈£î&Éj·÷´s¡T. ¬s’ Ò« k ºs¡T‡˝À ñ‘·ÔeTùde\+~+∫ d”ìj·TsY ø£¢s¡Tÿ>±, ôV≤&éø£¢s¡Tÿ>±, Ä|ò”dt dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>±,

N|òt Ä|ò”düT dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |ü<√qï‘·T\T bı+<ës¡T. ¬s’ Ò« k ºs¡T‡˝À 32 @fi¯ó¢ |üì#˚dæ 2012˝À |ü<äM $s¡eTD

#˚XÊs¡T. nHês√>∑ +‘√ $<ÛäT\≈£î ¬>’sêΩ»s¡T nj·÷´s¡ì ¬s’ Ò« n~Ûø±s¡T\T yÓ÷Vü≤Hésêe⁄≈£î m˝≤+Ï c˛ø±E H√°düT,

#Ûê]®w”≥T Çe«≈£î+&ÜH˚ nÁø£eT+>± ñ<√´>∑+ qT+∫ ‘=\–+#ês¡T. Ç˝≤ nÁø£eT+>± ‘=\–+∫q yÓ’q+ô|’ ‘·q≈£îqï

Hê´j·T |ü]C≤„q+‘√ n<Ûä j·Tq+ #˚dæq yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ eT÷&˚fi¢ b˛sê≥+ nq+‘·s¡+ eT∞¢ ñ<√´>∑+ kÕ~Û+#ês¡T.

‘·q≈£î m<äT¬s’q |ü]dæú‘·T\T Ç‘·s¡ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\≈£î m<äTs¡T ø±≈£L&É<äH˚ \ø£å +‘√ ø±]à≈£î\≈£î yÓ÷Vü≤Hésêe⁄

dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T Çdü÷Ô ø±]àø£Hêj·T≈£î&ç>± eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïs¡T.

Hê´j·T$<ä ø√$<äT&ÉT...yÓ÷Vü≤qT&ÉTm+m Ÿm+, _ø±+ #·~$q yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ m Ÿm Ÿ_ #dæ Hê´j·Tø√$<äT&ç>± ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î $•wü ùde\+~düTÔHêïs¡T.

1987e dü+e‘·‡s¡+˝À dæøÏ+Á<ëu≤<é qT+∫ VüQ;¢ &ç$»Hé≈£î ã~©ô|’ yÓfi≤¢s¡T. @ ¬s’ Ò« ø±]àø£ dü+|òüT+˝À Ò≈£îHêï

yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ ‘√Ï ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\‘√ ùdïVü≤dü+ã+<Ûë\T HÓ]ù|yês¡T. nø£ÿ&É |üì#ùd≥|ü⁄&ÉT ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\

dü+πøåeT+, nuÛÑT´qï‹ ø√dü+ kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù j·T+. sê|òüTej·T´ #düTÔqï

ø£èwæ, sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\qT<∆•+∫ #dæq ñ|üHê´dü+ $qï yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ Äø£]¸‘·T&Ó’ ø±]àø£ dü+|òüT+˝À #sês¡T.

1991e dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT<äÏkÕ] kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’˝Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT m–®≈£L´Ïyé ø£$T° yÓT+ãs¡T>±

mìïø£j·÷´s¡T. nq+‘·s¡+ ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ ∫‘·ÔXó~∆>± |üì#dæq yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ Áu≤+∫ m–®≈£L´Ïyé ø£$T°

Á|ü‹ì~Û nj·÷´s¡T. nq+‘·s¡+ 1992˝À m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìïø£j·÷´s¡T. 1994˝À

<äøÏåDeT<Ûä ¬s’ Ò« k ºs¡T‡ Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ù>± mìïø£j·÷´s¡T. k ºsY‡Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ù>± 16 @fi¢bÕ≥T ñ‘·ÔeT ùde\+~+∫,

1996˝À >∑T+‘·ø£ Ÿ À »]–q mìïø£ À¢ ôd+Á≥ Ÿ e]ÿ+>¥ ø£$T° nô|ø‡u≤&ûøÏ düuÛÑT´&ç>± mìïø£j·÷´s¡T. 2005˝À

&ç$»q˝Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿ>±, 2007˝À &ç$»q˝Ÿ ø±s¡ <ä]Ù>± mìïø£j·÷´s¡T. nsTT<fi¢bÕ≥T &ç$»q˝Ÿ ø±s¡ <ä]Ù>±,

C≤sTT+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ¬s+&ÉT |ü<äe⁄˝À¢ ø=qkÕ>∑T‘·÷ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î yÓTs¡T¬>’q· ùde\+~+#ês¡T. 2012˝À

¬s’ Ò«˝À N|òt Ä|ò”düT dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |ü<äM $s¡eTD #dæq yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ bÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dtdü+|òtT

C≤sTT+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ø=qkÕ>∑T‘·THêïs¡T. ì‘· + dü+|òtT πø+Á<ä ø±sê´\j·T+˝À ø±]à≈£î\≈£î n+<äTu≤≥T˝À

ñ+&ç yê]øÏ ùde\+~düTÔHêïs¡T. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ yêDÏì $ì|æ+#·≥+‘√bÕ≥T yê]øÏ dü+<XÊìï n+~+#+<äT≈£î

M\T>± m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT Ä<Ûä«s¡ +˝À yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ dü+bÕ<ä≈£î&ç>± eTs√ eTT>∑TZ]‘√ ø£*dæ ª¬s’ Ÿ dü+<XŸª e÷dü|üÁ‹ø£qT

$»j·Te+‘·+>± q&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡T.

8

nbÕs¡ Á|üC≤„XÊ*.. ø±]àø£ |üø£åbÕ‹... sê|òüTej·T´e÷ m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù m+.sê|òüTej·T´ >±s¡T nbÕs¡ Á|üC≤„XÊ*.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ >∑&É∫q nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± Äj·Tq

#˚düTÔqï ùde\T eT]Ãb˛˝Òì$. kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’˝Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtTqT

$uÒ<Ûë\T, m˝≤+Ï e´‹πsø£‘· ˝Ò≈£î+&Ü ˇø£ÿ ‘êÏô|’ q&ç|æ+#·>∑\ dü‘êÔ

sê|òüTej·T´ >±] kı+‘·+. ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ n$ÁXÊ+‘·+>±

sê|òüTej·T´ >±s¡T #düTÔqï ø£èwæ eTs¡e Òì~. e÷≥\ e÷Á+‹≈£î&ÉT. ¬s’ Ò«˝À

|üì#düTÔqï øÏ+~kÕúsTT ø±]à≈£î&ç qT+∫ ñ<√´>∑T\ <ëø± n+<ä] düeTdü \qT

dü«j·T+>± ø£*dæ ‘Ó\TdüTø=ì yêÏ |ü]cÕÿsêìøÏ ø£èwæ #düTÔ+≤s¡T.

` m+.yÓ÷Vü≤Hésêe⁄

C≤sTT+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø, kÂ‘Y ôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT,

dæøÏ+Á<ëu≤<é

11

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ nuÛÑT´qï‘ Hê n_Û ≤wü

Á|üdüTÔ‘·+ JeqXË’*˝À, Ä]úø£ |ü]dæú‘·T˝À¢ >∑D˙j·TyÓTÆq e÷s¡TŒ\T #√≥T#düT≈£î+≥Tqï

‘·s¡TD+˝À ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\T nìï $<Ûë˝≤ ñqï‘· •Ksê\qT n~Ûs√Væ≤+#ê\ì Hê

n_Û ≤wü. ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ nuÛÑT´qï‹øÏ $sêeT+ ms¡>∑≈£î+&Ü ìs¡+‘·s¡ ø£èwæ kÕ–dü÷ÔH

ñ+≤qT. sêqTqï ø±\+˝À @&Ée y‘·q dü+|òüT+ <ë«sê Á|ü‹ ø±]à≈£îìøÏ Hê´j·T+

#˚≈£LπsÃ+<äT≈£î ø£èwæ #˚düTÔHêïqT. ¬s’ Ò« dü+düú‘√bÕ≥T ø±]à≈£î\T |ü⁄s√>∑$T+#˚ ≤

u≤<Ûä ‘· rdüT≈£îHêïqT. á ~X˝À ø±]àø£ dü+πøåe÷ìøÏ ÁbÕ<Ûëq´+ Çdü÷Ô y‘·q

dües¡Dô|’ y‘·q dü+|òü÷ìøÏ ‘·–q dü÷#·q\+~+#êqT. ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ Bs¡Èø±\

ô|+&ç+>∑T düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+∫ yê] Ä]úø£ |ü]dæú‘·T\qT yÓTs¡T>∑T|üsêÃ\H˚

ñqï‘êXj·T+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïqT. &û@ $©q+, ø=‘·Ô ô|q¸Hé $<Ûëq+

s¡<äT› ø√dü+ Á|üj·T‹ïdüTÔHêïqT.

ø±]à≈£î\ n+&É<ä+&É\‘√ eTT+<ä&ÉT>∑T

>∑‘· nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± ø±]àø£ ñ<ä eT+˝À Á|üy•+∫, 16 \ø£å\ eT+~

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ |ü]s¡ø£åD ø√dü+ uÛÑ s¡<∏ä Á|üj·T‘·ï+ #˚düTÔHêïqT. ø±]à≈£î\ dü+πøåeTy˚T

J$‘· \ø£å +>± uÛ≤$+∫ m+<äs√ ø±]àø£ Hêj·T≈£î\qT Ä<äs¡Ù+>± rdüTø=ì düTs¡øÏå‘·

|ü]cÕÿsê\ ø√dü+ ø±]àø£ nuÛÑT´qï‹øÏ nVü≤]ïX\T |ü]ÁX$TdüTÔHêïqT. Hê ø±]àø£

ñ<ä eT Á|ükÕúq+˝À Hê≈£î Hê ø±s¡ es¡ZyT |æ]ìk Ô+~. Hê≈£î yÓsTT´ @qT>∑T\

ã\+ ñqï≥T¢ yÓqï+fÒ ì*∫q ø±s¡ ø£s¡Ô\≈£î ùde #j·T≥yT \ø£å +>± ô|≥Tº≈£îHêïqT.

>∑‘· ¬s+&ÉT d”Á¬øŸ u≤´ …Ÿ mìïø£ À¢ m+‘√ $X«dü j·T+>±, yÓqTï<äqTï>± ì*∫

¬s’ Ò«m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT≈£î |òüTq $»j·÷ìï #≈£L]Ãq k˛<äs¡k˛<äØeTDT\+<äs¡÷

Hê≈£î uÛÑ>∑e+‘·T&ç∫Ãq ≈£î≥T+ã+>± uÛ≤$düTÔHêïqT. ø±]àø£ b˛sê≥eTH Á|ükÕúq+˝À

n&ÉT>∑&ÉT>∑THê mH√ï ∫≈£îÿ\÷, n&É¶+≈£î\÷ m<äTs¡e⁄‘·THêï yÓqTï #·÷|ü≈£î+&Ü

Hê yÓ+≥H˚ ì\∫ ìã<ä∆‘·‘√ eTT+<äT≈£î kÕπ> yês¡+<äs¡÷ dü+|òtT dü+|òü÷ìøÏ

>∑s¡«ø±s¡D+. kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’˝Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT, H˚wüq˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé |òüsY

Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«dt Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù>± Hêô|’ n+‘·T Òì $XÊ«düeTT+∫ mqTïø=ì

qTqTï ùde\+~+#˚ neø±X¯+ ø£*–+∫q+<äT≈£î j·÷e‘Y uÛ≤s¡‘· ¬s’˝Ò«

ø±]à≈£î\+<ä]ø° ø£è‘·»„‘ê_Ûe+<äHê\T ‘Ó*j·TCÒdüT≈£î+≥THêïqT. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T,

yê] ≈£î≥T+u≤\ nuÛÑT´qï‹øÏ eTqkÕ, yê#ê, ø£s¡àD≤ ø£èwæ #˚kÕÔqì eTq$

#˚düTÔHêïqT.

Ç≥T¢

uÛÑeBj·TT&ÉT

eTÁ] sê|òüTej·T´

»qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø, mdtdæÄsY ámdt, mHém|òt◊ÄsY

ãVæ≤s¡+>∑ ÒK

12

dü+|òtTqT ã©j·TyÓTÆq

ø±]àø£X¯øÏÔ>± r]Ã~~›q |òüTq‘·qT

sê|òüTej·T´ >±s¡T kı+‘·+ #˚düT≈£îHêïs¡T.

mHém|òt◊ÄsY Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù>± |ü\T $»j·÷\T kÕ~Û+#ês¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î uÀqdt

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ |æ\¢\≈£î ñ<√´>±˝À¢ ]»πs«wüHé ø£*Œ+#ês¡T.

y˚TH˚CŸyÓT+Ÿ À ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ø£*Œ+#ês¡T.

dæøÏ+Á<ëu≤<é À ¬s’ Ò« düØ«dt ø£$TwüHé @sêŒ≥T #˚sTT+∫

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ |æ\¢\≈£î ñ<√´>±eø±XÊ\T

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ |æ\¢\≈£î m&ÉT πøwüHé n\yÓHé‡

˝Àø√ô|’ …Ÿ‡, Á≤ø˘yÓTHé‡≈£î ùd|ò”º Ø Òf…&é ]f…ÆsYyÓT+Ÿ d”ÿ+ neT\T≈£î bÕ≥T|ü&Ü¶s¡T.

ø±´&ÉsY ØÁdüºø£Ã]+>¥ ø£$T° ìj·T$T+#˚+<äT≈£î ø£èwæ #˚XÊs¡T.

ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìπø sê|òüTej·T´ J$‘·+ n+øÏ‘·+ #˚XÊs¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ø√dü+ bÕ≥T|ü&ÉT‘·Tqï sê|òüTej·T´≈£î ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ ˙sê»q+ |ü\T≈£î‘·THêïs¡T.

dü+|òtT≈£î

düTã“sê$T¬s&ç¶

dü+|ò”TuÛ≤e+

kÂ‘Y ôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò«

m+bÕ¢sTTdt dü+|òtT

düs¡«düuÛÑ düe÷y˚X¯+˝À eTq m+|”

Ï. düTã“sê$T¬s&ç¶ bÕ˝§Zì eTq ¬s’ Ò«

ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ ø£èwæ

#˚kÕÔqì Vü‰MT Ç#êÃs¡T.

13

Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø qT+∫

dü+|òtT n<Ûä ≈£åî&ç <ëø±...1965e dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò« ñ<√´–>± #]q õ. Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷

yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ >∑T+‘·ø£\T¢ ¬s’ Ò« &ç$»Hé Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø qT+∫ dü+|òtT

πø+Á<ä ø±sê´\j·T+ n<Ûä ≈£åî&ç>± m~>±s¡T. dü+|òtT˝À ÁøÏj·÷o\+>±

|üì#dæq Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷ ø±]àø£dü+|òüT+˝À sê|òüTej·T´ >±]‘√ ø£*dæ

düTBs¡Èø±\+ |üì#˚düTÔHêïs¡T. 1976˝À >∑T+‘·ø£\T¢ ¬s’˝Ò« &ç$»Hé

<äøÏåDeT<Ûä´¬s’˝Ò«˝À $©q+ nsTTq|üŒÏ qT+∫ Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷

sê|òüTej·T´ >±]‘√ ø£*dæ ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ bÕ≥T|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

dü+|òtT e]ÿ+>¥ ø£$T° düuÛÑT´&Ó’q Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷ >∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»Hé

n<Ûä ≈£åî&ç>±, >∑T+‘·ø£\T¢ &ç$»Hé ø±s¡ <ä]Ù>± |üì#XÊs¡T. 2002e

dü+e‘·‡s¡+˝À dü+|òtT ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø nsTT nq+‘·s¡+

C≤sTT+Ÿ »qs¡˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ≈£L&Ü |üì#˚XÊs¡T. dü+|ò tT˝À

n+#Ó\+#Ó\T>± m~–q Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷ n<Ûä ≈£åî&Éj·÷´s¡T.

pìj·TsY ø£¢s¡Tÿ qT+∫

dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ <ëø±...

1965e dü+e‘·‡s¡+˝À sêj·T#·÷sY Àì ¬s’ Ò«˝À pìj·TsY ø£¢s¡Tÿ>±

#]q Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷ d”ìj·TsY ø£¢s¡Tÿ>±, zmdt 2>±, zmdt 1>±,

N|òt dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |üì#XÊs¡T. 2002e dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò«˝À

|ü<äM $s¡eTD #dæ dü+|òtT ø±s¡ Áø£e÷˝À¢ #·Ts¡T¬ø’q bÕÁ‘· b˛wædüTÔHêïs¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î n+&É<ä+&É\T

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î nìïs¡ø±\T>± n+&É<ä+&É\+~+#·≥+˝À sê|òüTej·T´ >±s¡T

eTT+<äT+≤s¡T. $$<Ûä düeTdü \‘√ sê|òüTej·T´ >±] e<ä›≈£î e∫Ãq ø±]à≈£î\≈£î

n+&É<ä+&É\+~+#·≥+˝À eTT+<äT+≤s¡T. ø±]à≈£î\qT Ä<ä]+#·≥+‘√bÕ≥T

yê] düeTdü qT |ü]wüÿ]+#es¡≈£L $ÁX$T+#·ì HÓ’»+ sê|òüTej·T´ kı+‘·+.

m˝≤+Ï øÏ¢wüº‘·s¡yÓTÆq ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ πødüT\HÓ’Hê ‘·q≈£îqï $wüj·T|ü]C≤„q+‘√

|ü]wüÿ]+#·&É+ Äj·Tq $\ø£åD‘·. kÕ<Ûës¡D ø±]à≈£î\≈£î ôd’‘·+ sê|òüTej·T´

>±s¡T n+<äTu≤≥T˝À ñ+&ç yê]øÏ dü\Vü‰\T, dü÷#·q\T n+~düTÔ+≤s¡T.

` õ. Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷

n<Ûä ≈£åî\T, ¬s’ Ò« m+bÕsT÷dt dü+|òtT

dü+|òtT kÕ~Û+∫q $»j·÷\T

<äøÏåD eT<Ûä ¬s’ Ò« Ä$sê“¤e+ nq+‘·s¡+ 1966 e dü+e‘·‡s¡+

nø√ºãs¡T˝À Ä$s¡“¤$+∫q kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt

dü+|òtT H˚wüq˝Ÿ ô|ò&É πswüHé Ä|òt Ç+&çj·THé ¬s’˝Ò«yÓTHé,

◊mHé°j·T÷d”, ◊°m|òt\≈£î nqTã+<Ûä+>± ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î

ùde\T #˚k Ô+~. &Ó’q$Tø˘ ©&ÉsY dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù m+.

sê|òüTej·T´ Ä<Ûä«s¡ +˝À m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT |ü\T $»j·÷\T

kÕ~Û+∫+~. ¬s’ Ò«ñ<√´>∑T\T, ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ sê|òüTej·T´

$X‚wü ø£èwæ #˚düTÔHêïs¡T.

m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT |”mHém+ düe÷y˚XÊ\T, Ç‘·s¡ n~Ûø±]ø£ düe÷y˚XÊ˝À¢ ¬s’ Ò«

ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\T m<äTs=ÿ+≥Tqï düeTdü \qT #·]Ã+∫ yêÏì kÕeTs¡dü

<Û√s¡DÏ‘√ |ü]wüÿ]+#ês¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ù| Á|üe÷D≤\T, ñ<√´>∑T\ es¡Tdü ù| ø£$TwüHé\ nqTeT‘·T\

$wüj·T+˝À dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù m+. sê|òüTej·T´ ø°\ø£bÕÁ‘· b˛wæ+#ês¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T m<äTs=ÿ+≥Tqï e´øÏÔ>∑‘·, kÕeT÷Væ≤ø£ düeTdü \qT |ü]wüÿ]+#·≥+˝À

sê|òüTej·T´ eTT+<äTHêïs¡T. sê|òüTej·T´ #˚|üÏºq ø±]à≈£î\ dü+πøåeT #·s¡´\‘√

m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À #˚]q düuÛÑT´\ dü+K´ >∑D˙j·T+>± ô|]–+~. nsTT<äT

<äXÊu≤∆\T>± m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT ¬s’˝Ò« ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\ dü+πøåe÷ìøÏ

ôd$THêsY\T, dü<ädüT‡\T, esYÿcÕ|t\‘√ #·s¡ \T rdüT≈£î+~.

14

Çs¡yÓ’ @fi¢ nqTã+<Ûä+

<äøÏåD eT<Ûä ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT dæøÏ+Á<ëu≤<é &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#düTÔqï <ëdü] uÛÑT»+>∑sêe⁄≈£î

»qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø eTÁ] sê|òüTej·T´ >±]‘√ Çs¡yÓ’ @fi¢ nqTã+<Ûä+ ñ+~. 1986˝À ¬s’ Ò« m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫

f…ø°ïwæj·THé>± ñ<√´>∑+˝À #]q uÛÑT»+>∑sêe⁄≈£î dü\Vü‰\T dü÷#·q*∫Ã Äj·Tq ñqï‹øÏ ‘√&ÜŒ≥T n+~+#ês¡T.

m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT $»j·Tyê&É &ç$»Hé #ÛÓ’s¡àHé>± |üì#dæq ‘·q ‘·+Á&ç <ëdü] sêeTyÓ÷Vü≤Hésêe⁄ u≤≥˝À |üj·Tìdü÷Ô

dü+|òtT ø±s¡ Áø£e÷˝À¢ #·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§Zqï uÛÑT»+>∑sêe⁄ yÓTT<ä≥ dü+|òtT˝À ø±s¡ <ä]Ù>± u≤<Ûä ‘·\T d”«ø£]+#ês¡T.

ˇø£yÓ’|ü⁄ dü+|òtT ø±s¡ Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§Z+≥÷H eTs√yÓ’|ü⁄ n+#Ó\+#Ó\T>± m<äT>∑T‘·÷ Áπ>&é 3, Áπ>&é 2, Áπ>&é 1,

pìj·TsY Ç+»˙sY\T>± |ü<√qï‹ bı+~ d”ìj·TsY ôdø£Hé Ç+»˙s¡T nj·÷´s¡T. 2010˝À dü+|òtT d”&Éã÷¢ d”

düuÛÑT´&Éj·÷´s¡T. 2003˝À &ç|üP´° &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#dæq uÛÑT»+>∑sêe⁄ 2007˝À Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø |ü<ä$øÏ

sêJHêe÷ #XÊs¡T. nq+‘·s¡+ 2010˝À dü+|òtT m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫ &ç$»q Ÿ n<Ûä ≈£åî&Éj·÷´s¡T. 2013˝À &ç$»q Ÿ

ôdÁø£≥Ø>± mìï¬ø’q uÛÑT»+>∑sêe⁄ sê|òüTej·T´ #·÷|æq u≤≥˝À |üj·TìdüTÔHêïs¡T.

¬s’ Ò« m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫øÏ mq Òì ùde\T

<äøÏåDeT<Ûä ¬s’ Ò« m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫øÏ dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù sê|òüTej·T´ >±s¡T mq Òì ùde\+~+#ês¡T. ¬s’ Ò« j·÷»e÷q´+‘√ b˛sê&ç e÷ ø±]à≈£î\

düeTdü \qT |ü]wüÿ]+#ês¡T. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\qT nbÕ´j·T+>± |ü\ø£]+#·≥+, m+‘·eT+~˝À ñHêï ù|s¡T, ù|s¡Tq |ü\ø£]+#·≥+ e÷ Jmdt \ø£åD+. dü+|òtT˝À

u≤>± |üì#dæq, ¬s’ Ò«˝À $•wüùde\+~+∫q yê]ì ôd’‘·+ n_Ûq+~dü÷Ô e÷ ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\≈£î ‘√&ÉT˙&É>± ì*#ês¡T.

` <ëdü] uÛÑT»+>∑sêe⁄, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, dæøÏ+Á<ëu≤<é

15

Hê\T>∑T <äXÊu≤›\ Á|ükÕúq+

kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT πø+Á<ä ø±sê´\j·T+ ø√XÊ~Ûø±]>± ùde\+~düTÔqï d”|” Xs¡à 1962e dü+e‘·‡s¡+˝À

Ç+»˙]+>¥ &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ˝À ø£¢s¡Tÿ>± ñ<√´>∑ J$‘êìï Äs¡+_Û+#ês¡T. ø£¢s¡Tÿ qT+∫ m<äT>∑T‘·÷ ÒãsYyÓ ÒŒ¤sY ÇHéôdŒø£ºs¡T

nj·÷´s¡T. Hê\T>∑T <äXÊu≤∆\ ¬s’ Ò« Á|ükÕúq+˝À sê|òüTej·T´ >±]‘√ Xs¡à >±]øÏ m+‘√ nqTã+<Ûä+ @s¡Œ&ç+~. ¬s’ Ò«

ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\T m<äTs=ÿ+≥Tqï düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ s√E≈£î 18 >∑+≥\bÕ≥T |üì#ùd n$ÁXÊ+‘· ø±]àø£

Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´. e÷qeùdejT e÷<Ûäe ùde nì qyTà sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\≈£î ùde\+~+#·≥+˝À eTT+<äT+≤s¡T.

Äj·Tq≈£î nbÕs¡yÓTÆq C≤„|üø£XøÏÔ ñ+~. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\qT Ä<äTø√e≥yT \ø£å +>± |üì#düTÔ+≤s¡T.

` d”|” X¯s¡à, ø√XÊ~Ûø±], m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT πø+Á<ä ø±sê´\j·T+, dæøÏ+Á<ëu≤<é

kÂ‘Y ôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT ø±s¡ es¡Z+55 edü+‘ê\T |üP]Ô #˚düT≈£îqï d”ìj·TsY ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT m+. sê|òüTej·T´ Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù>±, Á|üuÛ≤ø£sY Ä+Á&É÷ n<Ûä ≈£åî&ç>±, yÓ’dt Áô|dæ&Ó+Ÿ>±

Ä<ä+ dü+‘√wt≈£îe÷sY, ôd+Á≥ Ÿ Ä|ò”düT uÒs¡sY\T>± m. sê»>√bÕ Ÿ (dü+j·TTø£Ô Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù), m+.yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ (dü+j·TTø£Ô Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù)

&Üø£ºsY õ. dü+Je¬s&ç¶ (düVü‰j·T Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù) |” mdt Xs¡à( ø√XÊ~Ûø±]), m+.uÛÑs¡D°uÛ≤qT Á|ükÕ<é (ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø), m+.ñe÷Hêπ>+Á<äeTDÏ

(ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø), d”ôV≤#Y Vü≤] (ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø) $.Ms¡uÛÑÁ<äj·T´ (düVü‰j·T Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù), |æ. s¡|òüTTsê+ (düVü‰j·T Á|ü<Ûëq

ø±s¡ <ä]Ù), m+. s¡TÁ<ë¬s&ç¶ (düVü‰j·T Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù) >± |üì#˚düTÔHêïs¡T.

düeTdü \

|ü]cÕÿsêìøÏ

düe÷y˚XÊ\T>∑‘·+˝Àn|üŒÏ ¬s’ Ò« XÊK eT+Á‹

eTeT‘êu…qØ® 26.10.2009 q

q÷´&Ûç©¢, d”ÄsY;, uÀs¡T¶ düuÛÑT´\T,

ô|ò&ÉπswüHé‡ kÕ<Ûës¡D ø±s¡ <äs¡TÙ\qT

n<Ûä ø£å‘·q uÛÑÁ<ä‘· düe÷y˚X¯+˝À

sê|òüTej·T´ bÕ˝§ZHêïs¡T. uÛÑÁ<ä‘ê

dü+ã+<ÛäyÓTÆq ]f…ÆsYyÓT+Ÿ |ü<∏äø£+ô|’

#·]Ã+∫ kÕ~Û+#ês¡T.

j·TTe‘·≈£î sê|òüTej·T´ n+&É<ä+&É\T

>∑T+≥÷s¡T ¬s’ Ò« &ç$»Hé Àì Ä|üπsÏ+>¥ $uÛ≤>∑+˝À bÕsTT+Ÿ‡yÓTHé>± |üì#düTÔqï ø√fÒX«s¡sêe⁄ dü+|òtT Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù

m+. sê|òüTej·T´ >±]øÏ Msê_Ûe÷ì. ¬s’ Ò«˝À |üì#dü÷ÔH sê|òüTej·T´ >±] |æ\T|ü⁄q+<äTø=ì ¬s’ Ò«m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À

ÁøÏj·÷o\ø£ bÕÁ‘· b˛wædüTÔHêïs¡T. ªªj·TTe‘·sêìï Áb˛‘·‡Væ≤+∫ e÷≈£î nìï$<Ûë˝≤ n+&É<ä+&É\+~düTÔqï sê|òüTej·T´

>±s¡T e÷ n+<ä]ø° e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT. sê|òüTej·T´ >±] u≤≥˝À q&ç#+<äT≈£î >∑T+≥÷s¡T˝À dü+|òtT j·TTe»q $uÛ≤>∑+

ø±s¡ <ä]Ù>± ùde\+~düTÔHêïqT.ªª n+≥÷ ø√fÒX«s¡sêe⁄ ‘·q n_ÛÁbÕj·÷ìï #ÓbÕŒs¡T.

` ø√fÒX«s¡sêe⁄, dü+|òtT j·TTe»q $uÛ≤>∑+ ø±s¡ <ä]Ù, >∑T+≥÷s¡T

;@d” yÓT+ãsY qT+∫ Áu≤+#Y ôdÁø£≥Ø <ëø±...

1984e dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò« ñ<√´–>± #˚]q m+. s¡TÁ<ë¬s&ç¶ 1994˝À kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò«

m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À #sês¡T. ;@d” yÓT+ãsY>± dü+|òtT˝À #] Ç+»˙]+>¥ ø£HéÁdüºø£åHé Áu≤+#Y≈£î

ø±s¡ <ä]Ù>± n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T. 1998˝À Áu≤+∫ yÓ’dt #ÛÓ’s¡àHé>± |üì#dæq nq+‘·s¡+

Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ù>± m~>±s¡T. d”&Éã÷¢ d” düuÛÑT´&Ó’ Áu≤+#Y≈£î ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø nj·÷´s¡T.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ÁX‚j·Tùd‡ Äj·Tq |æ]

e÷ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT eTÁ] sê|òüTej·T´ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ÁX‚j·Tùd‡ |æ]>± sêÁr |ü>∑\÷

ø£wüº|ü&ç |üì#˚düTÔHêïs¡T. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\πø ø±<äT, πø+Á<ä ñ<√´>∑T\≈£î ù| ø£$TwüHé kÕ~Û+∫ ô|Ïºq

H˚‘·>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ës¡T. j·TTe‘·≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤eT++#ês¡T. sê|òüTej·T´ >±s¡T kÕ~Û+∫q

$»j·÷\‘√ e÷ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î m+‘√ yT\T #≈£L]+~.

`m+.s¡TÁ<ë¬s&ç¶, ôdÁø£≥Ø

ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø, Ç+»˙]+>¥ ø£HéÁdüºø£åHé Áu≤+∫, dæøÏ+Á<ëu≤<é

17

düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ ìs¡+‘·s¡ b˛sê≥+

¬s ’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ e÷ Jmdt sê|òüTej·T´ ìs¡+‘·s¡ b˛sê≥+ kÕ–düTÔHêïs¡T. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\

düeTdü \ |ü≥¢ ne>±Vü≤q‘√ n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ ìC≤sTTr>± |üì#ùd Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´ >±s¡T. j·TTe‘·sêìï

Ä<ä]+∫ yê]øÏ Áb˛‘·‡Væ≤+# ‘·‘·«+ sê|òüTej·T´>±]~. HqT 1994˝À ndæôdº+Ÿ Á&Ó’es¡T>± ¬s’ Ò«˝À #]q|üŒÏ

qT+∫ sê|òüTej·T´ >±]‘√ |ü]#·j·T+ @s¡Œ&ç+~. Ä |ü]#·j·T+‘√ &√s¡ïø£ Ÿ Àø√ Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>± ≈£L&Ü |üì#XÊqT.

Á|üdüTÔ‘·+ d”&Éã÷¢ d” düuÛÑT´&ç>± ø=qkÕ>∑T‘·THêïqT.

` ◊mdtÄsY eT÷]Ô, d”&Éã÷¢ d” yÓT+ãsY, dæøÏ+Á<ëu≤<é &ç$»Hé

sê|òüTej·T´ >±s¡T eT]ìï ñqï‘·•Ksê\≈£î #sê*

dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù sê|òüTej·T´ >±s¡T eT]ìï ñqï‘· •Ksê\qT n~Ûs√Væ≤+#ê*. nbÕs¡yÓTÆq y˚T<ÛëX¯øÏÔ,

n≈£î+]ƒ‘· Bø£å‘√ ø±]à≈£î\ ø£wüºdüTU≤˝À¢ bÕ\T|ü+#·T≈£î+≥THêïs¡T. mHém|òt◊ÄsY À z ‘Ó\T>∑T ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT

Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#·≥+ eTq ‘Ó\T>∑T yês¡+<ä]øÏ >∑s¡«ø±s¡D+. 1986˝À |òæ≥ºsY>± ¬s’ Ò« #] °°◊>± |ü<√qï‹

kÕ~Û+#êqT. ø±Jù|≥ Á≤yÓ*+>¥ Áu≤+#Y ôdÁø£≥Ø>± |üì#XÊqT. Á|üdüTÔ‘·+ d”&Éã÷¢ d” düuÛÑT´&ç>± ø=qkÕ>∑T‘·THêïqT.

πø;πø sêE, d”&Éã÷¢ d” yÓT+ãsY, dæøÏ+Á<ëu≤<é &ç$»Hé

18

¬s’ Ò«˝À sêDÏ+∫q sê»>√bÕ Ÿ

¬s ’ Ò«˝À °°á>± ñ<√´>∑J$‘·+ Äs¡+_Û+∫q sê»>√bÕ˝Ÿ n+#Ó\+#Ó\T>± m~– N|òt Ï¬øŸ ÇHéôdŒø£ºsY

nj·÷´s¡T. 1966˝À ñ<√´>∑+˝À #]q sê»>√bÕ Ÿ 2004˝À |ü<äM$s¡eTD #XÊs¡T. 1969 qT+&ç dü+|òtT‘√

nqTã+<Ûä+ @s¡Œs¡TÃ≈£îHêïs¡T. ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø qT+∫ Áu≤+#·Y ôdÁø£≥Ø, &ç|üP´° &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, &ç$»q Ÿ

ôdÁø£≥Ø, ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#XÊs¡T. Á|üdüTÔ‘·+ C≤sTT+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ùde\+~düTÔHêïs¡T.

sê|òüTej·T´ yÓqï+fÒ q&ç#ê...

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ùde˝À yÓqï+fÒ q&ç#êqT. sê|òüTej·T´>±]‘√ Hê≈£î eT÷&ÉT <äXÊu≤›\ nqTã+<Ûä+ ñ+~.

nqT≈£îqï ø±sê´ìï kÕ~Û+#es¡≈£L |ü≥Tº<ä\>± ø£èwæ#ùd ‘·‘·«+ sê|òüTej·T´~. ù|<ä\ø√dü+ Äj·Tq ìkÕ«s¡ú+>±

ùde\+~düTÔHêïs¡T. m˝≤+Ï øÏ¢wüº‘·s¡yÓTÆq πødt nsTTHê b˛sê&ç kÕ~Û+∫q BÛs√<ë‘·TÔ&ÉT sê|òüTej·T´.

` sê»>√bÕ Ÿ, C≤sTT+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø

kÂ‘·Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT

1995e dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT≥ºyÓTT<äÏkÕ] »]–q mìïø£ À¢ Hwüq Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·THé

¬s’ Ò«yÓTHé (mHém|òt◊ÄsY)≈£î »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± dü+#·\q $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. Ç˝≤ 1995

e dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ es¡Tdü>± 18 dü+e‘·‡sê\ qT+∫ mHém|òt◊ÄsY Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù>±

mìïø£e⁄‘·÷H˚ ñHêïs¡T.

>∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»Hé À Áu≤+#Y kÕúsTT˝À ;ád” yÓT+ãs¡T>± ø±]àø£ Á|ükÕúq+ Äs¡+uÛÑ+.

1977e dü+e‘·‡s¡+ y˚T 30e ‘˚Bq $»j·Tyê&É q>∑s¡+˝À »]–q kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ

¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT düs¡«düuÛÑ düe÷y˚X¯+˝À yÓTT≥ºyÓTT<äÏkÕ] eTÁ] sê|òüTej·T´

Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù>± dü+#·\q $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. HêÏ qT+∫ HÏ es¡≈£L ‹s¡T>∑T Òì

¬s’˝Ò«ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± ø±]à≈£î\ n+&É<ä+&É\‘√ $»j·T<äT+<äT_Û yÓ÷–dü÷Ô

düTBs¡Èø±\+ dü+|òtT »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#˚düTÔHêïs¡T.

eTÁ] yÓTÆ\Tsêfió¢...

ø±]à≈£î\ ùde˝À¢ eT÷&ÉTqïs¡ <äXÊu≤∆\ nqTã+<Ûä+

1980e dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò«˝À pìj·TsY ø£¢s¡Tÿ>± ñ<√´>∑+˝À #]q |æ. q]‡+>∑¬s&ç¶ HêÏ qT+∫ n≥T

ñ<√´>∑+˝Àq÷, Ç≥T dü+|òtT ø±s¡ ø£ ≤bÕ˝À¢q÷ n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T. sê|òüTej·T´ >±] düVü≤ø±s¡+‘√

‘·q ‘√Ï ø±]à≈£î\≈£î ñ‘·ÔeT ùde\+~dü÷Ô ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± >∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ës¡T. d”ìj·TsY ø£¢s¡Tÿ>±, Ä|ò”dt

dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>±, N|òt zmdt>± |ü<√qï‘·T\T bı+~q q]‡+>∑¬s&ç¶ Á|üdüTÔ‘·+ yÓT≥Tº>∑÷&É k˛ºs¡T‡˝À

|üì#˚düTÔHêïs¡T. 1996˝À dü+|òtT˝À ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#˚XÊs¡T. nq+‘·s¡+ d”&Éã÷¢ d” düuÛÑT´&ç>±,

Áu≤+#Y e]ÿ+>¥ n<Ûä ≈£åî&ç>±, &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#XÊs¡T. ¬s’ Ò« d”d”mdt mìïø£ À¢ &Ó’¬sø£ºs¡T>±

mìïø£j·÷´s¡T. Á|üdüTÔ‘·+ dü+|òtT esYÿcÕ|t‡ &ç$»Hé≈£î #ÛÓ’s¡àHé>±, &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#düTÔHêïs¡T.

Áø°&Üø±s¡T&Ó’q q]‡+>∑¬s&ç¶ k˛Œs¡Tº‡ øöì‡˝Ÿ düuÛÑT´&ç>±, ¬s’ Ò« ø£ã&û¶ »≥Tº yTH»s¡T>± |üì#düTÔHêïs¡T. Hê≈£î

sê|òüTej·T´ >±]‘√ eT÷&ÉTqïs¡ <äXÊu≤∆\ nqTã+<Ûä+ ñ+~. ∫Hêï ô|<ë› ‘&Ü Ò≈£î+&Ü n+<ä] düeTdü \qT

kÕqT≈£L\+>± $ì yêÏì |ü]wüÿ]düTÔ+≤s¡T. s¡÷bÕsTT Ä•+#·≈£î+&Ü n+<ä]ø° ùde\T #˚dü÷Ô+≤s¡T.

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î mq Òì ùde\+~+∫q eTôVAqï‘· ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´.

` |æ.q]‡+>∑¬s&ç¶, #ÛÓ’s¡àHé, &ç|üP´° &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø

esYÿcÕ|t‡ &ç$»Hé, dæøÏ+Á<ëu≤<é

20

21

Ä|ü<ä À

ñqïyê]ì

Ä<äT≈£îH˚

eTqdüÔ‘·«+...

Ä|ü<ä À¢ ñqï ¬s’ Ò«

ø±]à≈£î\qT

ÄbÕ´j·T+>±

|ü\ø£]dü÷Ô yê]ì

Ä<äT≈£îH eTqdüÔ‘·«+ e÷ sê|òüTej·T´

kÕsY~.Äj·Tq‘√ 28 @fi¢ nqTã+<Ûä+ ñ+~.

¬s’ Ò«˝À 1982˝À #sêqT. dü+|òtT˝À ;ád”

yÓT+ãs¡T>± #] ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>±,

ø√XÊ~Ûø±]>±, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>±, &ç|üP´°

&ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#dæ &ç$»q˝Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿ,

ÇHé#Ûê]® ôdÁø£≥Ø>± ø=qkÕ>∑T‘·THêïqT.

` ¬ø.$.ÁoìyêdüT\T

&ç$»q Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿ, >∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»Hé

ø±]à≈£î\

ø£cÕº\T

rs¡TdüTÔHêïs¡T...

H˚qT yê©u≤˝ Ÿ˝À

H˚w üq˝Ÿ ù| ¢j·Ts Yì.

k˛Œs ¡ T º ‡ ø√≤˝À

1983˝À Hê≈£î dæøÏ+Á<ëu≤<é À ñ<√´>∑+˝À #sêqT.

eè<äT∆ …’q Hê ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T e÷ dü«Á>±eT+˝À ñ+&É≥+

e\¢ qqTï Çø£ÿ&ç qT+∫ ã~© #j·TeTì <äs¡U≤düTÔ

#düTø√>± n~Ûø±s¡T\T <ëìï ‹s¡düÿ]+#ês¡T. Bìô|’

1986˝À sê|òüTej·T´ >±s¡T CÀø£ + #düTø=ì qqTï

ˇø£ÿs√E˝ÀH˚ $»j·Tyê&É≈£î ã~© #˚sTT+#ês¡T.

Hê¬ø+‘√ düVü‰j·T|ü&çq sê|òüTej·T´ >±] dü+|òtT˝À

#˚] 1987˝À Áu≤+∫ ôdÁø£≥Øqj·÷´qT. e]ÿ+>¥

ø£$T° düuÛÑT´&ç>±, &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>±

|üì#dæ, &ç$»q Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿqj·÷´qT. ;ÛeTes¡+˝À

Ä|ò”düT dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |üì#˚dü÷Ô dü+|òtT˝À

sê|ò ü Tej·T´ kÕsY‘√ ø£*dæ ø±]à≈ £î\ ø√dü+

bÕ≥T|ü&ÉT‘·THêïqT. ¬s’˝Ò« ø±]à≈£î\≈£î @ Çã“+~

e∫ÃHê <ëìï rπsÃes¡≈£î ìÁ<äb˛s¡T.

` ¬ø. »>∑|ü‹sêE, &ç$»q˝Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿ,

$»j·Tyê&É &ç$»Hé

¬s’ Ò« ø±]àø£ ã+<ÛäT eTq eTÁ]

sê|òüTej·T´ <Ûäs¡à|ü‹ï yÓ+ø£≥düTã“eTà

≈£î≥T+ã ìs¡«Vü≤D u≤<Ûä ‘·\T

#·÷düT≈£î+≥T+&É≥+‘√ ‘·q

|üP]Ôø±˝≤ìï ø±]àø£ ÁX‚j·TdüT‡≈£î

yÓ∫ÃdüTÔHêïs¡T.sê|òüTej·T´ >±]øÏ

q\T>∑Ts¡T ≈£îe÷s¡T\T.

&Üø£ºsY m+. $»j·T≈£îe÷sY,

m+. >√$+<äsêCŸ, m+. s¡yTwtu≤ãT,

m+. >∑+>±<ÛäsY\T ñqï‘· #·<äTe⁄\T

nuÛÑ dæ+∫ yê] yê] eè‘·TÔ À¢

dæús¡|ü&Ü¶s¡T. ÄDÏeTT‘ê´˝≤¢+Ï q\T>∑Ts¡T

≈£îe÷s¡T\T ‘·+Á&ç sê|òüTej·T´ô|’

Ä<Ûës¡|ü&É≈£î+&Ü yês¡T

ñqï‘· #·<äTe⁄\‘√ ñqï‘· •Ksê\qT

n~Ûs√Væ≤+#ês¡T.

düVü≤<Ûäs¡à#ê]DÏ düVü≤ø±s¡+‘√

$»j·T+

¬s’ Ò« ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± HqT kÕ~Û+∫q

$»j·÷\ yÓqTø£ Hê düVü≤<Ûäs¡à#ê]DÏ

yÓ+ø£≥düTã“eTà düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T

m+‘√ ñHêïj·T+≤s¡T sê|òüTej·T´ >±s¡T.

Á|ü‹ |ü⁄s¡Twüßì $»j·T+ yÓqTø£ Ád”Ô

ñ+≥T+<äH HêqT&ç Hê e´øÏÔ>∑‘·

J$‘·+˝Àq÷ s¡TEyÓ’+<äì $qÁeT+>±

#Ó|ü⁄‘·T+≤s¡T.

22

eTqeTÁ] sê|òüTej·T´ e+Xeèø£å+

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ÄX\T HÓs¡ys¡Ã&ÜìøÏ nVü≤]ïX\÷, n\Tô|s¡>∑≈£î+&Ü b˛sê≥+ kÕ–düTÔqï eTÁ] sê|òüTej·T´ >±]øÏ, Äj·Tq düVü≤<Ûäs¡à#ê]DÏ>±

eTqkÕ, yê#ê, ø£s¡àD≤ nìï $<Ûë˝≤ düVü≤ø±s¡eT+~+#êqT. Ç\T¢, ≈£î≥T+ã+, |æ\¢\qT ≈£L&Ü #·÷&É≈£î+&Ü ø±]àø£ dü+πøåeTyT |üs¡e÷e~Û>±

uÛ≤$+∫ HÓ\˝À Çs¡yÓ’s√E\≈£î ô|’>± |üs¡ ≥q\T, düuÛÑ\T, düe÷yXÊ\‘√ _J>± >∑&ÉT|ü⁄‘·Tqï sê|òüTej·T´ >±]øÏ Hê e+‘·T u≤<Ûä ‘·>± dü+|üPs¡í

düVü≤ø±s¡+ n+~+#êqT. yê] düreTDÏ>± Ç+Ï u≤<Ûä ‘·\qT d”«ø£]+∫ Äj·Tq≈£î m˝≤+Ï ø£wüº+ ø£\>∑≈£î+&Ü #·÷düT≈£îHêïqT. ø±]à≈£î\

ø√dü+ ì‘· + b˛sê&ÉT‘·÷ yê] ø√dü+ |üP]Ô düeTj·÷ìï yÓ∫Ã+# yês¡T. Äj·Tq Ç+ÏøÏ m|ü⁄Œ&ÉT ekÕÔs√... m|ü⁄Œ&ÉT b˛‘ês√ ‘Ó*ùd~ ø±<äT.

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ dü+πøåeT+ ø√dü+ ì‘· + Äsê≥|ü&ÉT‘·T+&yês¡T. Äj·Tq˝À <Ó’e∫+‘·q ≈£L&Ü m≈£îÿe>±H ñ+~. ø±]à≈£î\ ø±s¡ kÕ<Ûäq˝À

‹s¡T>∑T‘·÷ Äj·Tq _J>± ñ+fÒ |æ\¢\ #·<äTe⁄\T, yê] ô|[¢fió¢ nìï ‘·*¢>± HqT #·÷düT≈£îHêïqT. m˝≤+Ï ÄdüTÔ\T

dü+bÕ~+#·≈£î+&Ü |æ\¢*ï #·~$+∫ Á|üjÓ÷»≈£î\T>± r]Ã~<ë›qT. ìsê&É+ãs¡ J$‘êìï >∑&ÉT|ü⁄‘·THêï+.

eTVæ≤fi\≈£î neø±XÊ\T ø£*Œ+#ê*

¬s’ Ò«˝À eTVæ≤fi≤ ñ<√´>∑T\ ø√dü+ Á|ü‘´ø£+>± ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT &ç$»Hé, CÀHé, Áu≤+∫ ø±sê´\j·÷\T

HÓ\ø=˝≤Œ\ì dü÷∫+#êqT. H˚wüq˝Ÿ ñyÓTHé‡ ø±qŒ¤¬sHé‡˝À H˚qT bÕ˝§ZHêïqT. eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\T,

ñ<√´>∑T\≈£î dü+|òtT˝À neø±XÊ\T ø£*Œ+#ê\ì Jmdt>±]øÏ dü÷∫+#êqT. eTVæ≤fi≤ ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\T

ø£*dæø£≥Tº>± mHém|òt◊ÄsY, dü+|òtT≈£î nqTã+<Ûä+>± eTVæ≤fi≤ XøÏÔ ù|]≥ Á|ü‘´ø£+>±

z $uÛ≤>±ìï @sêŒ≥T #j·÷\ì ø√sêqT. me¬s’Hê eTVæ≤fi≤ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T

Hê e<ä›≈£î eùdÔ yê] düeTdü´\T $ì, yêÏì |ü]wüÿ]+#ê\ì

dü÷∫+#˚<ëìï. y˚T+ ¬s’˝Ò«˝À kÕ<Ûës¡D ø±]à≈£î&ç>± ‘√Ï

ø±]à≈£î\‘√ ø£*dæyÓT\dæ |üì#˚XÊ+. m˝≤+Ï nVü≤+ø±s¡+

Ò≈£î+&Ü ø±]à≈£î\‘√ ø£*dæ yÓT\dæ J$+#·&É+˝ÀH e÷≈£î

Äq+<ä+ ñ+~. meT¬s® ‡ düeTj·T+˝À sêÁr|ü>∑\÷ Ç+ÏøÏ

sê≈£î+&Ü ø±]à≈£î\ |üøå±q ì\ã&ç

b˛sê&Üs¡T.

` eTÁ] yÓ+ø£≥düTã“eTà,

düreTDÏ

eTÁ] sê|òüTej·T´

23

&Üø£ºs¡T eTÁ] $»j·T≈£îe÷sY ô|<ä›≈£îe÷s¡T&ÉT

eè‹Ô : |ü\àHê\õdtº, Á|üuÛÑT‘·« #Ûêryê´<ÛäT\ ÄdüT|üÁ‹

uÛ≤s¡ : &Üø£ºsY ÄsY. Ä+&Ü\T, ¬>’qø±\õdtº, >±+BÛ Ädü‡Á‹

eTÁ] >√$+<äsêCŸ m+;@, ¬s+&Ée ≈£îe÷s¡T&ÉT

eè‹Ô : yê´bÕs¡+

uÛ≤s¡ : eTÁ] Áo<˚$, >∑èVæ≤DÏ

eTÁ] s¡y˚Twtu≤ãT, m+f…ø˘, eT÷&Ée ≈£îe÷s¡T&ÉT

eè‹Ô : &ç$»q Ÿ Ç+»˙sY, ø£s¡÷ï\T ˙ÏbÕs¡T<ä\ XÊK

uÛ≤s¡ : eTÁ] |ü<äà», >∑èVæ≤DÏ

eTÁ] >∑+>±<ÛäsY, ;f…ø˘, Hê\Ze ≈£îe÷s¡T&ÉT

eè‹Ô : yê´bÕs¡+

uÛ≤s¡ : eTÁ] e÷<ÛäT], >∑èVæ≤DÏ

<ä[‘· ø±]àø£ u≤+<Ûäe⁄&ÉT...sê|òüTej·T´

dü+|òtT Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù m+. sê|òüTej·T´ >±s¡T <ä[‘· ø±]à≈£î\ düeT|ü \ |ü]cÕÿsêìøÏ ÁbÕ<Ûëq´$TkÕÔs¡T. e÷qe‘·«+

ñqï eTìwæ>± Äj·Tq e÷ md”‡,md”º\ düeTdü \qT |ü]wüÿ]+∫ <ä[‘· ø±]àø£ u≤+<Ûäe⁄&ç>± ì*#ês¡T. 1986˝À

Á>∑÷|t &ç ñ<√´>∑+˝À #] d”ìj·TsY f…ø°ïwæj·THé>± |ü<√qï‹ bı+<ëqT. dü+|òtT˝À ;ád” yÓT+ãsY>± ÁøÏj·÷o\ø£bÕÁ‘·

eVæ≤dü÷Ô ˝≤˝≤>∑÷&É m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫ Ä|ò”dtuÒs¡sY>±, Áu≤+∫ #ÛÓ’s¡àHé>± #dæ, Á|üdüTÔ‘·+ ôd+Á≥˝Ÿ e]ÿ+>¥ ø£$T°

düuÛÑT´&ç>± |üì#düTÔHêïqT.˝≤˝≤>∑÷&É d”ìj·TsY ¬s’ Ò« ÇHédæº≥÷´Ÿ ø±s¡ <ä]Ù>± mìïø£j·÷´qT.

` _.u≤ãTHêj·Tø˘, d”&Éã÷¢ d” yÓT+ãsY, esYÿcÕ|t &ç$»Hé, dæøÏ+Á<ëu≤<é

eT]+‘·ø±\+ ùde\+~+#ê*

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î e÷ sê|òüTej·T´ kÕsY eT]+‘·ø±\+ ùde\+~+#ê\ì Ä <e⁄&çì ÁbÕ]∆düTÔHêï+.

&Ó’q$Tø ©&ÉsY e÷ sê|òüTej·T´ kÕsY. HqT ¬s’ Ò«˝À f…Æ|ædüTº>± 1983˝À #] ôV≤˝ŸÔ ÇHéôdŒø£ºs¡T>±, N|òt

ôV≤˝ŸÔÇHéôdŒø£ºs¡T>± |ü<√qï‘·T\T bı+<ëqT. dü+|òtT˝À 1983˝À #] yÓT&çø£ Ÿ Áu≤+∫ yÓ’dt#ÛÓ’s¡àHé>±,

ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>±, ôdÁø£≥Ø>± ùde\+~düTÔHêïqT.

düsê∆sY uÛ≤cÕ, &ç|üP´° &ç$»q Ÿ Áô|dæ&Ó+Ÿ, >∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»Hé

24

Äj·Tq ñ|üHê´dü+ Äø£≥Tº≈£î+~...

1992˝À >∑T+‘·ø£\T¢ À HqT |üì#düTÔqï|ü⁄&ÉT z s√E sê|òüTej·T´ >±] ãVæ≤s¡+>∑düuÛÑ≈£î yÓfi≤¢qT. ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\

düeTdü \ |ü≥¢ Äj·Tq≈£îqï nbÕs¡yÓTÆq ne>±Vü≤q, Äj·Tq e÷≤¢&çq rs¡T qHÓï+‘√ Äø£≥Tº≈£î+~. n+‘ dü+|òtT˝À

#] Ä|ò”düT uÒs¡sY>±, ôdÁø£≥Ø>±, e]ÿ+>¥ ø£$T° yÓT+ãsY>± |üì#dæ, &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Øqj·÷´qT. \π>CŸ b˛s¡ºsY>±

#] °°◊>± |ü<√qï‹ bı+<ëqT. sê|òüTej·T´ >±s¡T |ü]wüÿ]+#· Òì düeTdü n+≥÷ @B Ò<ä+fÒ n‹XjÓ÷øÏÔ ø±<äT.

`yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, ˇ+>√\T

ø£+ÏøÏ ø£ì|æ+# <Ó’e+ sê|òüTej·T´

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ J$‘ê˝À¢ yÓ\T>∑T ì+|æq sê|òüTej·T´ ø£+ÏøÏ ø£ì|æ+# <Ó’e+ ˝≤+Ï yê&ÉT. Äj·Tq H]Œq

Áø£eT•ø£åD e\¢ yT+ u≤>∑T|ü&Ü¶+. Áu≤+∫ ø√XÊ~Ûø±]>±, #ÛÓ’s¡àHé>± |üì#dæ ôdÁø£≥Ø nj·÷´qT.

` Hêsêj·TD, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø, &√Hé

sê|òüTej·T´ >±]‘√ ø£*dæ |üì#j·T&É+ Hê n<äèwüº+

¬s’ Ò«˝À HqT 1987˝À ø£¢s¡Tÿ>± #] >±s¡T¶>± |ü<√qï‹ kÕ~Û+#êqT. 1991˝À bÕU≤\ Áu≤+∫ yÓ’dt#ÛÓ’s¡àHé>±,

yÓ’dt#ÛÓ’s¡àHé>±, #ÛÓ’s¡àHé>± |üì#dæ ø±s¡ <ä]Ù>± m~>±qT. ¬s’ Ò« ÇHédæº≥÷´Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ≈£L&Ü ùde\+~+#êqT.

sê|òüTej·T´ >±]‘√ ø£*dæ dü+|òtT˝À |üì#˚ùd neø±X¯+ \_Û+#·&É+ Hê n<äèwüº+. Ç+&çj·THé ¬s’˝Ò«˝À ø±]à≈£

Hêj·T≈£î&ç>± $•wü ùde\+~düTÔqï sê|òüTej·T´ >±s¡T uÛÑ$wü ‘·TÔ À eT]ìï ñqï‘· |ü<äe⁄\T n\+ø£]+#ê*.

` u≤ãT, ôdÁø£≥Ø, πsDÏ>∑T+≥ Áu≤+∫

dü+|òtT düVü≤ø±s¡+‘√ eTT+<ä&ÉT>∑T

¬s’ Ò«m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT sê|òüTej·T´ >±] düVü≤ø±s¡+‘√H Hê≈£î 1981˝À ø£+bÕwtHÓŸ nbÕŒsTT+ŸyÓT+Ÿ \_Û+∫+~.

1982˝À dü+|òtT˝À #] >∑T+‘·ø£ Ÿ ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Øqj·÷´qT. e]ÿ+>¥ ø£$T° #ÛÓ’s¡àHé>±, –<ä›\÷s¡T Áu≤+∫

#ÛÓ’s¡àHé>± |üì#˚dæ Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ùqj·÷´qT. <ÛÓ’s¡ kÕVü≤kÕ\‘√ ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ $X‚wü ø£èwæ

#düTÔHêïs¡T. dü+|òtT düVü≤ø±s¡+‘√ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\T eTT+<ä&ÉT>∑T ydüTÔHêïs¡T.

`nq«sY, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø

J$‘êìï#êÃs¡T...

1981˝À dü+|òtT πø+Á<ä ø±sê´\j·T+˝À #] Äπsfi¢bÕ≥T ùde\+~+#êqT. nq+‘·s¡+ ø£fi≤d”>± 1983˝À #sêqT

f…øÏïø£ Ÿ Áπ>&é 1 ø±]à≈£î&ç>± |üì#dü÷Ô dü+|òtT˝À m\ÁøÏºø£ Ÿ esYÿcÕ|t Áu≤+∫ ôdÁø£≥Øqj·÷´qT. Hê≈£î sê|òüTej·T´

>±s¡T J$‘êìï#êÃs¡T.

¬ø.ôV≤#Y.sê»Hé, ôdÁø£≥Ø

m\ÁøÏºø£ Ÿ esYÿcÕ|t Áu≤+∫,\ ˝≤˝≤>∑÷&É

26

ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ $X‚wü ø£èwæ

HqT 1980˝À ø£eT]¸j·T˝Ÿ ø£¢s¡Tÿ>± #˚] N|òt ø£eT]¸j·T˝Ÿ ø£¢s¡Tÿqj·÷´qT. 1983˝À dü+|òtT˝À #˚] 1984˝À

sêeT>∑T+&É+ Áu≤+∫ ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø nj·÷´qT. 1998˝À ø±s¡ <ä]Ù>±, 2004˝À d”&Éã÷¢ d” yÓT+ãsY>± |üì#dæ,

2011˝À &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± m~>±qT. ø±]à≈£î\ Hê´j·TyÓTÆq ø√¬sÿ\ |ü]cÕÿsêìøÏ sê|òüTej·T´ kÕsY

$X‚wü ø£èwæ #XÊs¡T. 55 @fi¢ Á|ükÕúq+˝À sê|òüTej·T´ >±s¡T n~Ûø±s¡T\‘√ |òüTs¡D |ü&É≈£î+&Ü düeTdü \qT kÕeTs¡dü +>±

|ü]wüÿ]+#ês¡T.

` m\¢j·T´, &ç|üP´° &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, sêeT>∑T+&É+ Áu≤+∫

eTôVAqï‘· e´øÏÔ‘·«+... sê|òüTej·T´ kı+‘·+

ø±]à≈£î\≈£î ùde\+~dü÷ÔH ¬s’ Ò«\ n_Ûeè~∆øÏ #j·T÷‘·ìdüTÔqï eTôVAqï‘· e´øÏÔ sê|òüTej·T´. ø±]à≈£î\ |æ\¢\≈£î

ñ<√´>±*#Ã˝≤ sê|òüTej·T´ b˛sê&ç $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T. n+<äTπø Äj·Tq d”Á¬øŸ u≤´ …Ÿ mìïø£ À¢ n‘· ~Ûø£

z≥¢qT kÕ~Û+#ês¡T. 1983˝À Ï¬øŸ ø£ …ø£ºs¡T>± #] N|òt ÇHéôdŒø£ºs¡Tqj·÷´qT. ìC≤e÷u≤<é À |üì#düTÔqï qqTï

Hê dü«düú ≤ìøÏ ã~© #sTT+∫q |òüTq‘· sê|òüTej·T´ >±]<. dü+|òtT˝À ø±s¡ ø£s¡Ô>± #] ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>±,

e]ÿ+>¥ #ÛÓ’s¡àHé>± #XÊqT. Á|üdüTÔ‘·+ &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± ø=qkÕ>∑T‘·THêïqT.

` ;πø $X‚«X¯«s¡sêe⁄, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, >∑T+≥÷s¡T

sê|òüTej·T´ n&ÉT>∑TC≤&É À¢...

1998e dü+e‘·‡s¡+˝À kÕ<Ûës¡D f…øÏïwæj·THé>± #] Áπ>&é 1 f…ø°ïwæj·THé>± |ü<√qï‹ bı+<ëqT. ¬s’ Ò«˝À #]q|üŒÏ

qT+∫ sê|òüTej·T´ >±] n&ÉT>∑TC≤&É À¢ |üj·Tìdü÷Ô dü+|òtT˝À |üì#düTÔHêïqT. j·TTe‘·s¡+ eTT+<äT≈£î sêyê\H

sê|òüTej·T´ >±] |æ\T|ü⁄q+<äTø=ì dü+|òtT˝À j·T÷‘Y ø√Ä]¶H≥sY>± ùde\+~düTÔHêïqT. ø±]à≈£î\qT ù|s¡T ô|Ïº

|ü\ø£]dü÷Ô yê] ø£wüºdüTU≤˝À¢ bÕ\T|ü+#·T≈£î+≥Tqï sê|òüTej·T´ >±s¡T ¬s’ Ò«˝À ‹s¡T>∑T Òì ø±]àø£Hêj·T≈£î&ÉT. sê|òüTej·T´

>±]ì Ä<äs¡Ù+>± rdüTø=ì yT+ Äj·Tq n&ÉT>∑TC≤&É À¢ |üj·TìdüTÔHêïqT.

$.mHé.eTTs¡∞ø£èwüí, Áu≤+∫ #ÛÓ’s¡àHé, ôV’≤<äsêu≤<é, j·T÷‘Y ø√Ä]¶H≥sY

J$‘êìï ‘ê´>∑+ #XÊs¡T

¬s’ Ò«\ ø√dü+ ‘·q J$‘êìï ‘ê´>∑+ #dæq eTVü‰qTuÛ≤e⁄&ÉT sê|òüTej·T´ >±s¡T. 1994˝À dü+|òtT ø±sê´\j·T+˝À

#] nq+‘·s¡+ 1998˝À ñ<√´>∑+ kÕ~Û+#êqT. ;ád” yÓT+ãs¡T>± #] ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Øì nj·÷´qT. ¬s’ Ò«

e´edüú |üÏcÕìøÏ sê|òüTej·T´ #düTÔqï ùde\T mH√ï ñHêïsTT.

` sê»X‚KsY, ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø, ¬s’ Ÿì\j·T+, dæøÏ+Á<ëu≤<é

27

j·TTe‘·≈£î Áb˛‘ê‡Vü≤+

e÷ Jmdt sê|òüTej·T´ >±s¡T j·TTe‘·≈£î m+‘√ Áb˛‘ê‡Vü≤$TdüTÔHêïs¡T. ø±]àø£ dü+πøåe÷ìøÏ Äj·Tq #düTÔqï

ùde\T yÓ\ø£≥º Òì$. 1998˝À dü+|òtT˝À düuÛÑT´&ç>± #] ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Øì nj·÷´qT. j·T÷‘Y n<Ûä ≈£åî&ç>±,

◊mHé°j·T÷d” sêg C≤sTT+Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#düTÔHêïqT. f…ø°ïwæj·THé>± #] pìj·TsY Ç+»˙s¡T>± |ü<√qï‹

bı+<ëqT.Äj·Tq dü÷Œ¤]Ô‘√ ø±]àø£ dü+πøåe÷ìøÏ bÕ≥T|ü&ÉT‘·THêï+.

`>∑<ë› düTπswt, ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø, sêj·TqbÕ&ÉT esYÿcÕ|t

31

eTôVAqï‘· e´øÏÔ‘·«+ sê|òüTej·T´~

1980˝À Á&ÜsTT+>¥ ôdø£åHé ÁfÒdüsY>± ¬s’˝Ò«˝À #˚] d”ìj·TsY ôdø£åHé Ç+»˙s¡T>± |ü<√qï‹ bı+<ëqT.

ñ<√´>∑+‘√bÕ≥T dü+|òtT˝Àq÷ ;ád” düuÛÑT´&ç>± ñ+≥÷ ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>±, $»j·Tyê&É Áu≤+∫ ø√XÊ~Ûø±]>±,

°ÄsYá Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>± m~>±qT. 2009˝À ôd+Á≥ Ÿe]ÿ+>¥ ø£$T° düuÛÑT´&Ó’ 2013˝À &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø>±

ìj·T$T‘·T&Éj·÷´qT. nqTø£åD+ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ >∑T]+# Ä˝À∫+# sê|òüTej·T´ e´øÏÔ‘·«+ eTôVAqï‘·yÓTÆq~.

m<äTÏyê]ì H=|æŒ+#·≈£î+&Ü n+<ä]˙ dü+‘·è|æÔ |üsêÃs¡T.

`_.$. #·\|ü‹sêe⁄, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, $»j·Tyê&É

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ ô|[¢øÏ yÓ[¢ Äos¡«~+∫...¬s’ Ò«˝À kÕ<Ûës¡D ø±]à≈£î&ÉT |æ*∫Hê ô|[¢øÏ yÓ[¢ yê]ì Äos¡«~+#·&É+˝À sê|òüTej·T´ eTT+<äT+≤s¡T. dæøÏ+Áu≤u≤<é Àì

¬s’ Ò« Á|æ+Ï+>¥ Áô|dt À ø±]à≈£î&ç>± |üì#düTÔqï &$&é ‘·q ô|[¢øÏ s¡eTàì Jmdt sê|òüTej·T´qT ÄVü‰«ì+#ês¡T. ô|[¢ s√E

&Ûç©¢ À düe÷yX+ ñ+&É≥+‘√ sê Òø£b˛sTTq sê|òüTej·T´ ¬s+&ÉTs√E\ ‘·sê«‘· ôV’≤<äsêu≤<é≈£î e∫Ã &$&é Ç+ÏøÏ yÓ[¢

q÷‘·q <ä+|ü‘·T\qT Äos¡«~+#ês¡T.

15 @fió¢>± sê|òüTej·T´ u≤≥˝À...

HqT ¬s’ Ò« ø£fi≤d”>± 1997˝À düq‘Yq>∑sY À ñ<√´>∑+˝À #]q HêÏ qT+∫ sê|òüTej·T´ >±] ùdyêuÛ≤yêìï #·÷dæ Äø£]¸‘·T&çHÓ’ dü+|òtT˝À #sêqT.

nq+‘·s¡+ 2000 dü+e‘·‡s¡+˝À f…ø°ïwæj·THé 3>±, 2007˝À Áπ>&é 2 f…ø°ïwæj·THé>± |ü<√qï‹ bı+~ ≤˝≤>∑÷&É≈£î ã~© nj·÷´qT. ≤˝≤>∑÷&É Àì

m\ÁøÏºø£ Ÿ ˝Àø√ôw&é Áu≤+∫˝À dü+|òtT ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìïø£j·÷´qT. nq+‘·s¡+ 2004˝À dü+|òtT ø√XÊ~Ûø±]>±, 2007˝À m\ÁøÏºø£ Ÿ Áu≤+∫

#ÛÓ’s¡àHé>± |üì#˚XÊqT. Á|üdüTÔ‘·+ m\ÁøÏºø£ Ÿ ˝Àø√ôw&é ø±s¡ <ä]Ù>± |üì#˚düTÔHêïqT.

e÷ dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù eTÁ] sê|òüTej·T´ >±]˝À ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿs¡+˝À ñqï n+øÏ‘·uÛ≤e+, düeTj·TbÕ\q, ∫‘·ÔXó~∆ Äj·Tìï

C≤rj·T ø±]àø£Hêj·T≈£î&çì #dæ+~. kÕ<Ûës¡D ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\qT ôd’‘·+ sê|òüTej·T´ >±s¡T ÄbÕ´j·T+>± |ü\ø£]düTÔ+≤s¡T. ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿs¡+˝À

sê|òüTej·T´ >±]øÏ kÕÏ eTs=ø£s¡T Òs¡T. sê|òüTej·T´ >±] u≤≥˝À Hq÷ >∑&É∫q 15 @fióÔ>± |üj·Tì+#·&É+ Hê¬ø+‘√ dü+‘·è|æÔìk Ô+~.

` d”M|” sêE, ø±s¡ <ä]Ù, ˝≤˝≤>∑÷&É m\ÁøÏºø£ Ÿ ˝Àø√ôw&é Áu≤+∫

32

33

‘·*¢<ä+Á&ÉT Ò dü÷Œ¤]Ô>±...‘·*¢<ä+Á&ÉT\ dü÷Œ¤]Ô‘√ eTÁ] sê|òüTej·T´ ÁX¯eTJe⁄\ ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ ø±]àø£ b˛sê≥s¡+>∑+˝ÀøÏ

~>±s¡T. ∫qïHêÏ qT+∫ ù|<ä\+fÒ m+‘√ eT≈£îÿe #·÷|æ+#˚ sê|òüTej·T´ ø£cÕº À¢ ñqï yê]ì

Ä<äTø√e≥yT |üs¡e÷e~Û>± ø±]àø£ ñ<ä eT Á|ükÕúq+˝À eTT+<ä&ÉT>∑T yXÊs¡T. ‘=$Tà~eT+~ |æ\¢\Tqï

≈£î≥T+ã+˝À »ìà+∫q sê|òüTej·T´ u≤\´+˝À ñqï|ü⁄&ÉT @s¡Œ&çq ≈£î≥T+ã Ä]úø£ Çã“+<äT\‘√

yÓTÁÏ≈£î´ ÒwüHé bÕdt ne>±H˚ ¬s’ Ò« b˛° |üØø£å sêdæ Á|ü‹uÛÑ ø£qã]Ã ˝Àø√ôw&é À f…*bò Hé ø£¢s¡Tÿ>± ñ

<√´>∑+ kÕ~Û+#ês¡T. ∫qïej·TdüT˝ÀH ñ<√´>∑+˝À #]q sê|òüTej·T´≈£î ø±]à≈£î\ ø£cÕº Ò$TÀ ‘Ó\TdüT.

‘·*¢<ä+Á&ÉT\ Äosê«<ä ã\+

Á|ü‹s√E Ç+Ï qT+∫ ¬s’ Ò« ø±sê´\j·÷ìøÏ yÓfi‚¢ eTT+<äT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ bò À≈£î qeTdüÿ]+∫ yê]

Äosê«<ä+ n+<äTø=ì b˛e≥+ sê|òüTej·T´ >±]øÏ ì‘· ø£è‘· +. ‘·*¢<ä+Á&ÉT*<ä›] Äosê«<ä ã\y˚T

qqTï ø±]à≈£î\ ø√dü+ |üì#˚ùd˝≤ |ü⁄]ø=\TŒ‘·T+<ä+≤s¡T sê|òüTej·T´. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ dü÷Œ¤]Ô‘√H˚

ø±]à≈£î\≈£î ùde #ùd+<äT≈£î e#êÃq+≤sêj·Tq. ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ Äosê«<ä+‘√bÕ≥T sê|òüTej·T´ Ä‘·àã\+,

q$Tàq dæ<ë∆+‘ê\ ø√dü+ uÛÑj·T|ü&É≈£î+&Ü <ÛÓ’s¡ +>± b˛sê≥+ #˚j·T&É+ sê|òüTej·T´ HÓ’»+. ø±´&ÉsY À

eTH√ã˝≤ìï ì+|æ, ø±]à≈£î\≈£î ìkÕ«s¡ú+>± ùde\T #˚j·T&É+ e\¢H˚ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± ‹s¡T>∑T Òì

dü+#·\q $»j·÷\T kÕ~Û+∫ ø±]à≈£î\ >∑T+&Ó À¢ sê|òüTej·T´ ù|s¡T ∫s¡kÕúsTT>± ì*∫b˛j˚T˝≤

#XÊs¡T. +f…‘·TÔ b˛ø£&É Ò≈£î+&Ü n+<ä] eTH√uÛ≤yê\qT >ös¡$dü÷Ô <ä÷s¡<äèwæº‘√ ø±]à≈£î\ dü+πøåe÷ìøÏ

bÕ≥T|ü&ÉT‘·Tqï sê|òüTej·T´≈£î ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T CÒCÒ\T |ü\T≈£î‘·THêïs¡T.

ø±]àø£ ÁX‚j·TdüT‡≈£î 18 >∑+≥\ |üì

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ s√E≈£î 18 >∑+≥\ bÕ≥T ÁX$T+# @¬ø’ø£ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´. 55

@fi¢ n\Tô|s¡>∑ì b˛sê≥+ |üP]Ô#düTø=ì eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·Tqï sê|òüTej·T´≈£î e÷ XóuÛ≤ø±+ø£å\T. HqT ¬s’ Ò«˝À N|òt Á≈£L

ø£+ÁÀ\s¡T>± |üì#ùdÔ dü+|òtT˝À ø√XÊ~Ûø±]>± |üì#XÊqT. Á|üdüTÔ‘·+ &√Hé Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>± ùde\+~düTÔHêïqT.

` U≤C≤, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø, &√Hé

sê|òüTej·T´ u≤≥˝À |üj·TìdüTÔHêï+

1994˝À HqT ndæôdº+Ÿ ùdºwüHée÷düºs¡T>± #] dü+|òtT ø±s¡ ø£ ≤bÕ˝À¢ bÕ\T|ü+#·T≈£î+≥THêïqT. dü+|òtT ø√XÊ~Ûø±]>±,

Áu≤+∫ #ÛÓ’s¡àHé>±, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>±, &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#XÊqT. ñ<√´>∑+˝Àq÷ ùdºwüHé dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>±

|ü<√qï‹ bı+~,dü+|òtT˝À Hê+<&é &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Øì nj·÷´qT. ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]wüÿ]+#·≤ìøÏ sê|òüTej·T´ >±s¡T

¬s’ Ò« n~Ûø±s¡T\ qT+∫ ¬s’ Ò«uÀs¡T¶, ¬s’ Ò« eT+Á‹‘·«XÊK <ëø± yÓ[¢ b˛sê≥+ #düTÔHêïs¡T. Äj·Tq u≤≥˝À Hq÷ |üj·Tìdü÷Ô

dü+|òtT ø±s¡ ø£ ≤bÕ˝À¢ bÕ˝§Z+≥THêïqT.

` yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, Hê+<˚&é

‹s¡T>∑T Òì Hêj·T≈£î&ÉT

dæ+–˝Ÿ ô|’kÕ rdüTø√≈£î+&Ü dü+|òtT Jmdt>± sê|òüTej·T´ >±s¡T m+<äs√ ø±]à≈£î\≈£î yT\T #dæ, ¬s’ Ò«˝ÀH ‹s¡T>∑T Òì ø±]àø£

Hêj·T≈£î&ç>± ì*#ês¡T.ø±]à≈£î\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+&ç ùde\T #düTÔqï sê|òüTej·T´ e÷≈£î <e⁄&ç‘√ düe÷q+. e÷ Hêqï

Jes¡‘·ï+ ms¡TbÕ …+ πø_HéyÓTHé>± |üì#dü÷Ô >∑T+&Ób˛≥T‘√ eTs¡DÏùdÔ, Hê≈£î Jmdt >±s¡T ø£eT]¸j·T˝Ÿ ø£¢s¡Tÿ>± ñ<√´>∑+

Ç|æŒ+#ês¡T. ø±πs|ü*¢, uÛÑÁ<ë#·\+\˝À |üì#dü÷Ô dü+|òtT˝À uÛÑÁ<ë#·\+ Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>± |üì#düTÔHêïqT.

` CÒyéT‡bÕ Ÿ, ôdÁø£≥Ø, uÛÑÁ<ë#·\+

ø±]à≈£î\≈£î _ø£å|ü‹ n+&É<ä+&É\T

1986e dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò«˝À ndæôdº+Ÿ ùdºwüHée÷düºsY>± ñkÕàHé|ü⁄sê qT+∫ ‘·q ñ<√´>∑ Á|ükÕúq+

Äs¡+_Û+∫q _ø£å|ü‹ ‘√Ï ø±]à≈£î\≈£î n+&É<ä+&É\+~düTÔHêïs¡T. 1989˝À ùdºwüHée÷düºsY>±, nq+‘·s¡+

ùdºwüHé yTH»s¡T>±, Á≤Hé‡b ¡πsºwüHé ÇHéôdŒø£ºs¡T>± |ü<√qï‘·T\T bı+<ës¡T. Á|üdüTÔ‘·+ ôV’≤<äsêu≤<é &ç$»Hé À

|üì#düTÔqï ¬ø. _ø£å|ü‹ dü+|òtT˝Àq÷ n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T. 1986e dü+e‘·‡s¡+˝À dü+|òtT düuÛÑT´&ç>±

#], 1989˝À ìC≤e÷u≤<é zô|Hé …’Hé Áu≤+∫øÏ #ÛÓ’s¡àHé nj·÷´s¡T. 19996˝À Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ù>±

mìïø£j·÷´s¡T. 2004˝À dæøÏ+Á<ëu≤<é Áu≤+∫ ø±s¡ <ä]Ù>±, e]ÿ+>¥ #ÛÓ’s¡àHé>± ùde\+~+#ês¡T. 2007e

dü+e‘·‡s¡+˝À e]ÿ+>¥ ø£$T° düuÛÑT´&Ó’ &ç|üP´° &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìïø£j·÷´s¡T. 2009˝À &ç$»q Ÿ

ôdÁø£≥Ø>± m+|æø£j·÷´s¡T.

Ç+Ïø£HÓï qT+∫ ¬s’\T #·÷dæ...

e÷~ es¡+>∑ Ÿ õ˝≤¢ πødüeTTÁ<ä+ eT+&É\+ Ç+Ïø£HÓï Á>±eT+. Hê u≤\´+˝À e÷ s¡T MT<äT>± ¬s’\T

yÓfió‘·T+&É≥+ #·÷dü÷Ô m|üŒÏ¬ø’Hê ¬s’ Ò«˝À ñ<√´>∑+ #j·÷\ì \ø£å +>± ô|≥Tº≈£îHêïqT. >∑DÏ‘·+˝À

;md”‡ <ä~$, |”J &çb ¢e÷\T #dæq nq+‘·s¡+ ¬s’ Ò« ñ<√´>∑+˝À #sêqT. Hê \ø£å + HÓs¡ys¡≥+‘√bÕ≥T

ø±]àø£u≤+<Ûäe⁄&Ó’q sê|òüTej·T´ >±]‘√ ø£*dæ |üì#ùd neø±X+ Hê≈£î \_Û+∫+~. ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î

sê|òüTej·T´ n+~düTÔqï ùde\T mH√ï ñHêïsTT. Äj·Tq ø±]àø£ b˛sê≥+˝À 55 @fió¢ |üP]Ô #düTø√e≥+

Hê¬ø+‘√ Äq+<ëìïdüTÔ+~.

` ¬ø. _Ûø£å|ü‹, &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, ôV’≤<äsêu≤<é &ç$»Hé34

˙‹, ìC≤sTTr>±...34 \ø£å\eT+~ ¬s’˝Ò« ø±]à≈£î\≈£î ìkÕ«s¡ú+>±, ˙‹, ìC≤sTTr>±

ùde\+~dü÷Ô sê|òüTej·T´ 55 edü+‘ê\T |üP]Ô #düT≈£îHêïs¡T. 1959 e

dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ Ç|üŒÏ es¡≈£î ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î $•wü ùde\+~düTÔHêïs¡T.

ø£cÕº˝À¢ ñqï ø±]à≈£î\qT Ä<äTø√yê\H˚ dü+ø£\Œ+‘√ sê|òüTej·T´

eTT+<ä&ÉT>∑T ydüTÔHêïs¡T. qÁeT‘·, nìï esêZ\ yê]øÏ Hê´j·T+ #j·÷\H

Äø±+ø£å‘√ X¯øÏÔj·TT≈£îÔ\‘√ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \qT |ü]wüÿ]+#˚ @¬ø’ø£

ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± Ç+&çj·THé ¬s’˝Ò«˝À¢H˚ sê|òüTej·T´ ù|s=+<ës¡T.

sê|òüTej·T´ ‘·q ‘·+Á&ç qT+∫ yês¡dü‘·«+>± e∫Ãq e´ekÕj·T uÛÑ÷eTT\qT

≈£îe÷s¡T\≈£î Ç#Ãdæ kÕ<ë d”<ë>± ìsê&É+ãs¡ J$‘·+ >∑&ÉT|ü⁄‘·THêïs¡T.

sê|òüTej·T´ nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± düTBÛs¡È

Á|ükÕúq+˝À ‘·qø£+≥÷ ÄdüTÔ\T @M dü+bÕ~+#· Ò<äT. u≤´+≈£î qT+∫

s¡TD+ rdüTø=ì ôV’≤<äsêu≤<é˝À πøe\+ ˇø£ Ç+Ïì e÷Á‘·y˚T

ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. ø£fi≤d”\T, ø±´Ee˝Ÿ ø±]à≈£î\ qT+∫ ôdø£åHé Ç+»˙s¡¢

<ëø± n+<ä] dü+πøåe÷ìøÏ sê|òüTej·T´ b˛sê&ç |ü\T &çe÷+&É¢qT

kÕ~Û+#ês¡T.

HêÏ >∑Ts¡Te⁄ s¡‘·ï+ u≤≥˝À... sê|òüTej·T´

>∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ eT+>∑fi–]˝Àì Á|üuÛÑT‘·« ñqï‘· bÕsƒ¡XÊ\˝À eTÁ] sê|òüTej·T´ #·<äTe⁄≈£îH≥|ü⁄&ÉT n|üŒÏ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT ;M s¡‘·ï+ Äj·Tq˝Àì

Á|ü‹uÛÑqT >∑T]Ô+∫ Á|ü‘´ø£+>± düe÷yX+ @sêŒ≥T #dæ n_Ûq+~+#ês¡T. Hê&ÉT bÕsƒ¡XÊ\˝Àì düe÷yX+˝À >∑Ts¡Te⁄ n_Ûq+<äq Ò Áù|s¡D>± rdüTø=ì

sê|òüTej·T´ eTT+<ä&ÉT>∑T ydæ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T.

36

sê|òüTej·T´ >±]

ùdyêìs¡‹øÏ, dü+|òtT≈£îqï

Å|üe÷D≤\T,$\Te\≈£î

Äø£]¸‘·Tsê*HÓÌ dü+|òtT˝À

#sêqT. H&ÉT eTVæ≤fi\≈£î

q+|òtT˝À Ä<äs¡D

\_Ûk Ô+<ä+fÒ n~ l

sê|òüTej·T´>±] #·\y.

nbÕs¡yÓTÌq C≤ïq+

nãT“s¡|ü]# C≤ï|üø£XøÏÔ

Äj·Tq kı‘·TÔ. ¬sÌ Ò« uÀs¡T¶

Ä<XÊ\T, düØ«düT s¡÷ Ÿ‡, Ç˝≤ @ n+X+ô|Ì nsTTHê nqs¡Zfi+>± eT≤¢&

dü‘êÔ Äj·Tq~. eTTK+ô|Ì #Ós¡>∑ì ∫s¡Tqe⁄«‘√ øÏ+~ kÕúsTT ø±]à≈£î\qT

ôdÌ‘·+ ÄbÕ´j·T+>± |ü\Tø£]kÕÔs¡T. VüQ+<ë>± ñ+& s¡÷|ü+, s¡÷bÕìøÏ

‘·–q ñqï‘· e´øÏÔ‘·«+‘√ n+<ä]˙ Äø£≥Tº≈£î+≤s¡T. HÏ ø±]àø£

Hêj·T≈£î\T yê]≈£îqï \ø£D≤\˝À ø£ dü+ 5 XÊ‘·+ n\es¡TÃ≈£îHêï #ê\T,

eT+∫ Hêj·T≈£î\T>± m<ä>∑>∑\s¡T.

ø£¢s¡Tÿ qT+∫ dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>±...

1985e dü+e‘·‡s¡+˝À myéT.s¡e÷|ü\¢$ ø£eT]¸j·T Ÿ ø£¢sYÿ>± ¬sÌ Ò«˝À #]

n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T. Å|üdüTÔ‘·+ ø±´wt n+&é ù| &çbÕsYºyÓT+Ÿ À Ä|ò”dt

dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |üì#˚düTÔHêïs¡T. eTVæ≤fi≤ ñ<√´–ì>± ‘√Ï eTVæ≤fi≤

ñ<√´–qT\ dü+πøåe÷ìøÏ |üì#˚düTÔqï s¡e÷|ü\¢$ dü+|òtT ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢

#·Ts¡T≈£î>± bÕ˝§Z+≥THêïs¡T. 2010˝À dü+|òtT˝À düuÛÑ ‘·«+ rdüT≈£îqï s¡e÷|ü\¢$

2013˝À ¬sÌ Ÿ dü+<XŸ e÷dü|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£îsê*>± ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.dü+|òtT

ø±s¡ Áø£e÷\T, ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î uÀs¡T¶, ¬s’ Ò«eT+Á‹‘·«XÊK C≤Ø #dæq ø=‘·Ô

ñ‘·Ôs¡T«\T ≤+Ï $esê\qT ¬s’ Ò«ø±]àø£ Àø±ìøÏ n+~+#·≥+˝À s¡e÷|ü\¢$

#·Ts¡T¬ø’q bÕÁ‘· b˛wædüTÔHêïs¡T.

` s¡e÷|ü\¢$, ¬s’ Ÿdü+<XŸ e÷dü|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈£îsê\T,

¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT, dæøÏ+Á<ëu≤<é

ø±]àø£ ùde˝À |ü≥Tº e<ä\ì $Åø£e÷s¡Tÿ&ÉT l sê|òüTej·T´

sê|òüTej·T´>±] dü÷Œ¤]Ô‘√H

eTT+<ä&ÉT>∑TôV’≤<äsêu≤<é≈£î #Ó+~q Ï.&ç.dü‘· yêDÏ ¬s’ Ò« eTVæ≤fi≤ ñ<√´–qT\ düeTdü \

|ü]cÕÿsêìøÏ ø£èwæ #˚düTÔHêïs¡T. ¬sÌ Ÿ ì\j·T+˝Àì dæ.myéT.á. Ä|ò”dt À

Ä|ò””dt dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± |üì#˚düTÔqï dü‘· yêDÏ 20!2˝À kÂ‘Y ôd+Á≥ Ÿ

¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À #˚sês¡T. ¬sÌ Ÿ ì\j·T+ f…øÏïø£ Ÿ Åu≤+#Y À

_.á.dæ. yÓT+ãsY>± ø√qkÕ>∑T‘·÷ 20!3˝À ¬sÌ˝Ÿ dü+<˚XŸ m&ç≥sY>±

ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T. dü+|òtT ø±s¡ Áø£e÷\ yêDÏì ª¬s’ Ÿdü+<˚XŸμ˝À $ì|æ+#˚

dü‘· yêDÏ #·Ts¡T≈£î>± |üì#˚düTÔHêïs¡T.

sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\ ÄXÊCÀ´‹. Ç‘·s¡ j·T÷ìj·THé\T ø±]à≈£î\qT

eTuÛÑ ô|&ÉT‘·÷ #dæq ndü‘· |ü⁄ Å|ü#êsê\qT ã≥ºãj·T\T #dæ

ø±]à≈£î\≈£î ìC≤ìC≤\qT ‘Ó*j·TCÒdæ dü+|òtT Å|ü‹wüqT ø±bÕ&

neø±XÊìï HêøÏ∫Ãq l sê|òüTej·T´>±]øÏ Hê ø£è‘·»„‘ê_Ûe+<äHê\T.

¬sÌ Ÿ dü+<˚XŸ nH˚ #·ø£ÿÏ |üÅ‹ø£≈£î ø=‘·Ô s¡÷bÕìïdü÷Ô Ä |üÅ‹ø£≈£î qqTï

dü+bÕ<ä≈£îsê*>± ìj·T$T+#ês¡T. ø±]àø£ dü+|òüT •ø£D≤ ‘·s¡>∑‘·T\

ø√dü+ ‘·j·÷s¡T #düTÔqï Åf…Ìì+>¥ e÷&É÷´˝Ÿ |ü⁄düÔø£ s¡÷|üø£\Œq≈£î Hê≈£î

neø±XÊìï ø£*Œ+∫ dü+|òtT≈£î Hê e+‘·T ùde\+~+#

eTVü≤<äeø±XÊ\ì∫Ãq l sê|òüTej·T´>±]øÏ HqT dü<ë s¡TD|ü&ç

ñ+≤qT. Äj·Tq

e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«ø£+˝À dü+|òtT≈£î

eT]ìï yÓTs¡T¬>Ìq ùde\+~dü÷Ô

dü+düú n_Ûeè~Û∆ À

bÕ\T|ü+#·Tø√e&É+ Hê

n<äèwüº+>± uÛ≤$düTÔHêïqT.

` Ï.&ç. dü‘· yêDÏ

dü+bÕ<ä≈£îsê\T

¬s’ Ÿdü+<XŸ

‘·+Á&ç u≤≥˝À ‘·qj·TT&ÉT‘·+Á&ç #·÷|æq u≤≥˝À ‘·qj·TT&ÉT Ä<ä+ dü+‘√wt≈£îe÷sY |üj·Tìdü÷Ô...n+#Ó\+#Ó\T>± ¬s’ Ò« ø±]àø£

Hêj·T≈£î&ç>± m~>±s¡T. ˝≤˝≤>∑÷&É esYÿcÕ|t˝À Ä<ä+ X¯+ø£sYsêe⁄ <äøÏåD eT<Ûä´ ¬s’˝Ò« m+bÕ¢sT÷dt

dü+|òtTqT Äs¡+_Û+#ês¡T.esYÿcÕ|t ø±]à≈£î\qT dü+|òüTÏ‘·+ #dæ dü+|òtTqT ã˝Àù|‘·+ #dæ ¬s+&ÉT <äXÊu≤∆\

bÕ≥T ˝≤˝≤>∑÷&É esYÿcÕ|t &ç$»Hé #ÛÓ’s¡àHé>± Ä<ä+ X+ø£sYsêe⁄ |üì#XÊs¡T. Ä<ä+ dü+‘√wt≈£îe÷sY

˝≤˝≤>∑÷&É N|òt esYÿcÕ|t Ä|ò”dt dü÷|ü]+f…+&Ó+Ÿ>± 1989˝À ¬s’ Ò« ñ<√´>∑+˝À #˚sês¡T. ¬s’ Ò«˝À

|üì#dü÷Ô ‘√Ï ø±]à≈£î\T, ñ<√´>∑T\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dtdü+|òtT˝À

ø£$T° düuÛÑT´&Éj·÷´s¡T. nq+‘·s¡+ esYÿcÕ|t &ç$»Hé &ç|üP´° &ç$»q˝Ÿ ôdÁø£≥Ø>± m~>±s¡T. ˇø£yÓ’|ü⁄

ñ<√´>∑+ #dü÷ÔH ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ dü+‘√wt≈£îe÷sY #j·T÷‘·ì#êÃs¡T. nq+‘·s¡+

ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± |üì#dü÷Ô ôd+Á≥˝Ÿ e]ÿ+>¥ ø£$T° düuÛÑT´&ç>± @ø£Á^e+>± mìïø£j·÷´s¡T.

Á|üdüTÔ‘·+ dü+|òtT πø+Á<ä ø±sê´\j·T+ ñbÕ<Ûä ≈£åî&ç>± ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î ùde\+~düTÔHêïs¡T. eTs√yÓ’|ü⁄

‘Ó\+>±D sêh bÕØº ø±s¡ <ä]Ù>± ≈£L&Ü bÕØº ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T ø=qkÕ–kÕdüTÔHêïs¡T. ¬s’ Ò« ñ<√´>±ìøÏ

dü«#·Ã¤+<ä+>± |ü<äM $s¡eTD #dæHê, ÁøÏj·÷o\ sê»ø°j·÷\‘√bÕ≥T ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\≈£î ùde\+~düTÔHêïs¡T.

Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ eTTq÷ïs¡T ø±|ü⁄ eTVü‰düuÛÑ m–®≈£L´Ïyé ø£$T° düuÛÑT´&ç>± ≈£L&Ü |üì#düTÔHêïs¡T.

sê|òüTej·T´ ùde\T uÛÒwt

kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dtdü+|òtT Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù m+. sê|òüTej·T´ >∑&É∫q 50 @fi¯ó¢>± ¬s’ Ò«

ø±]à≈£î\≈£î $•wüùde\+~düTÔHêïs¡T. sê|òüTej·T´ >±]‘√ e÷ nqTã+<Ûä+ >∑‘· nsTT<äT <äXÊu≤∆\T>±

ø=qkÕ>∑T‘√+~. ø±]à≈£î\ ≈£î≥T+u≤\ yT\T ø√dü+ |ü]‘·|æ+# Hêj·T≈£î&ÉT sê|òüTej·T´. &Ó’q$Tø ø±]àø£

Hêj·T≈£î&ç>± Äj·Tq düeTdü \qT |ü]wüÿ]+#˚ $<Ûëq+ #·÷dæ H˚HÓ+‘√ H˚s¡TÃ≈£îHêïqT. e÷ »qs¡ Ÿ

ôdÁø£≥Ø m\¢|ü⁄Œ&É÷ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ dü+πøåeT+ >∑T]+# Ä˝À∫+# yês¡T.

` Ä<ä+ dü+‘√wt≈£îe÷sY, ñbÕ<Ûä ≈£åî&ÉT

kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT, dæøÏ+Á<ëu≤<é

37

Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø qT+∫ &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø <ëø±...sêCÒ+<äsY Á|ükÕúq+

1974e dü+e‘·‡s¡+˝À kÕ<Ûës¡D ø£fi≤d”>± ¬s’ Ò« esYÿcÕ|t À #]q ã÷s¡T>∑T sêCÒ+<äsY Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\T |ü⁄DÏøÏ

|ü⁄#·TÃø=ì n+#Ó\+#Ó\T>± m~– ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT˝À &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø nj·÷´s¡T. ˇø£ yÓ’|ü⁄ Áπ>&é 3 dæÿ Ÿ¶

ø±]à≈£î&ç>±, Áπ>&é 2, Áπ>&é 1 ø±]à≈£î&ç>± m~>±s¡T. ‘·q |üìrs¡T‘√ pìj·TsY Ç+»˙s¡T nsTT nq+‘·s¡+

d”ìj·TsY Ç+»˙s¡T>± |ü<√qï‹ bı+~q sêCÒ+<äsY Ç≥T dü+|òtT˝Àq÷ n+#Ó\+#Ó\T>± m~>±s¡T. ˝≤˝≤>∑÷&É

esYÿcÕ|t À ìã+<Ûäq\T bÕÏ+#·ì n~Ûø±s¡T\qT ì\Bdæq sêCÒ+<äsYqT, Äj·Tq˝Àì Hêj·Tø£‘·« \ø£åD≤\T #·÷dæq

n|üŒÏ dü+|òtT esYÿcÕ|t &ç$»Hé H‘·\T Äj·TqqT Áu≤+∫ m–®≈£L´Ïyé düuÛÑT´&ç>± #s¡TÃ≈£îHêïs¡T. n˝≤ dü+|òtT rs¡ú+

rdüT≈£îqï sêCÒ+<äsY 1993˝À dü+|òtT ndæôdº+Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìïø£j·÷´s¡T. 1997˝À ø±s¡ <ä]Ù>± ø±]à≈£î\‘√

mìïø£j·÷´s¡T. ø±s¡ <ä]Ù>± 13 @fió¢ |üì#dæq sêCÒ+<äsY esYÿcÕ|t &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø nj·÷´s¡T.

ø±]àø£ düeTdü \ô|’ n$ÁXÊ+‘· b˛sê≥+

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ düeTdü \ô|’ nsTT<äTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± n$ÁXÊ+‘·+>± b˛sê&ÉT‘·Tqï @¬ø’ø£ e´øÏÔ eTÁ] sê|òüTej·T´>±s¡T. ì‘· + ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\T m<äTs=ÿ+≥Tqï

ø£cÕº\qT n&ç– ‘Ó\TdüTø=ì yêÏì |ü]wüÿ]+#˚ es¡≈£L ìÁ<äb˛ì ‘·‘·«+ Äj·Tq~. Äj·Tq u≤≥˝À >∑&É∫q eT÷&ÉTqïs¡ <äXÊu≤∆\T>± q&ÉTdü÷Ô H˚qT ≈£L&Ü

ø±]à≈£î\≈£î ùde\+~+#·&É+˝ÀH˚ Hê≈£î dü+‘·è|æÔ ñ+~.

`ã÷s¡T>∑T sêCÒ+<äsY

˝≤˝≤>∑÷&É esYÿcÕ|t &ç$»q Ÿ ôdÁø£≥Ø, m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT.

38

>±´+>¥yÓTHé\‘√ ø£*dæ ø£~*...

¬s’ Ò«˝À |üì#˚düTÔqï >±´+>¥ yÓTHé\ ø£cÕº\T ‘Ó\TdüT≈£îH˚+<äT≈£î dü+|òtT

Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù eTÁ] sê|òüTej·T´ yê]‘√ ø£*dæ |ü≤º\ô|’ bÕ<äj·÷Á‘·\T

ôd’‘·+ #˚XÊs¡T. >±´+>¥ yÓTHé\T |üì #˚ùd≥|ü⁄&ÉT |ü&ÉT‘·Tqï ø£cÕº\T ø£fi≤¢sê

#·÷dæq sê|òüTej·T´ j·÷»e÷q´+‘√ ø=≤¢&ç yê]øÏ |ü<√qï‘·T\T

Ç|æŒ+#ês¡T. Á<√D≤#·\+ |ü]~Û Àì eT~›ø£s¡ ùdºwüHé e<ä› >±´+>¥yÓTHé

X‚wüqï‘√ ø£*dæ Äj·Tq #·~›eT÷≥˝À ø£*dæ ‹Hêïq+≤s¡T sê|òüTej·T´.

>±´+>¥yÓTHé\≈£î |ü<√qï‘·T\T ø£*Œ+#·≥+‘√bÕ≥T π>Ÿø°|üsY\≈£î ã÷≥T¢

Ç|æŒ+#·≤ìøÏ sê|òüTej·T´ ø£èwæ #XÊs¡T.

uÛÑ÷<$øÏ yÓTTøÏÿ...

s√E≈£î 16 >∑+≥\ bÕ≥T n$ÁXÊ+‘·+>± ø±]àø£ dü+πøåe÷ìøÏ

bÕ≥T|ü&ÉT‘·Tqï eTÁ] sê|òüTej·T´ ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq 5.40 >∑+≥\≈£î ìÁ<ä

Òdü÷ÔH˚ uÛÑ÷<˚$øÏ yÓTT≈£îÿ‘ês¡T. m+<äs√ ÁbÕDT\ ãs¡Te⁄ yÓ÷düTÔqï ne÷à

qTe⁄« Hê‘√bÕ≥T Hê ¬s’ Ò« ø±]àø£ k˛<äs¡T\qT ø±bÕ&ÉT n+≥÷ yÓTTøÏÿ

~q#·s¡ Äs¡+_ÛkÕÔqT. nq+‘·s¡+ z 15 ì$TcÕ\bÕ≥T yêøÏ+>¥ #˚dæ

ìqï »]–+~ ø£kÕ] ne˝Àø£q+ #˚düTø=ì ‹]– Ä s√E ø±s¡ Áø£e÷\

Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#·T≈£î+≤qT n+≤s¡T sê|òüTej·T´. kÕïq+ #˚dæ

ÁuÒø˘bòÕdtº #˚dæ neTà yÓ’wü$e÷‘· e<ä› Á|ü<äøÏåD+ #˚dæ ø±sê´\j·÷ìøÏ

yÓfi¯‘êqT n+≤s¡T sê|òüTej·T´.

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ J$‘ê˝À¢ yÓ\T>∑T ì+bÕs¡T

¬s’ Ò«˝À ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± sê|òüTej·T´ e÷ J$‘ê˝À¢ yÓ\T>∑T\T ì+bÕs¡T.

HqT 1980˝À sêj·TqbÕ&ÉT ¬s’ Ò« esYÿcÕ|t À Áf…Æ Ä]º»Hé>± #] d”ìj·TsY

ôdø £ åH é Ç+»˙s ¡ T>± m~>±qT.

1993˝À ;ád” yÓT+ãs¡T>± #˚],

nd æ ôd º+ Ÿ Áu≤+∫ ôdÁø £≥Øì

nj·÷´qT. 2011qT+∫ esYÿcÕ|t

Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>± |üì#˚düTÔHêïqT.

ø±«d” >∑es¡ïyÓT+Ÿ ñ<√´>∑T\≈£î ¬s’ Ò«

j ·÷»e÷q´+‘√ b˛sê& ç

ñ<√´>±*|æŒ+#ês¡T. e÷ sêj·TqbÕ&ÉT

esYÿcÕ|t ˝≤øöŸ #˚ùdÔ, ø±]à≈£î\

düØ«düT ÁuÒø ø±≈£î+&Ü sêh|ü‹‘√ e÷≤¢&ç ñ‘·Ôs¡T«\T kÕ~Û+#ês¡T. yê´>∑Hé

esYÿcÕ|t ø±]à≈£î\≈£î ÇHÓ‡+Ïyé n\yÓqT‡qT sê|òüTej·T´ kÕ~Û+#ês¡T. Ç˝≤

¬s’˝Ò« ø±]à≈£î\≈£î dü+πøåe÷ìøÏ |ü\T |üqT\T #˚dæ e÷ ø±]à≈£î\ J$‘ê˝À¢

yÓ\T>∑Tì+bÕs¡T.

` ùwø˘ #ê+<éuÛ≤cÕ,esYÿcÕ|t Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø, sêj·TqbÕ&ÉT

39

sê|òüTej·T´ *$+>¥ …C…+&é14.10.1981 ˝À ¬sÌ Ÿ ì\j·T+˝Àì dæ.myéT.á. Ä|ò”dt À ÅfÒdüsY>± ìj·÷eTø£+, 1984˝À dü+|òtT˝À #]ø£

1987˝À f…øÏïø£ Ÿ Åu≤+#Y≈£î ndæôdº+Ÿ ôdÅø£≥Ø Äô|Ì n+#Ó\+#Ó\T>± e]ÿ+>¥ #ÛÓÌs¡àHé, #ÛÓÌs¡àHé, ôdÅø£≥Ø>±

|ü<√qï‘·T\T bı+<ës¡T.

2005˝À πø+Å<ä e]ÿ+>¥ ø£$T° yÓT+ãsY>± ìj·÷eTø£+, 2009 qT+∫ ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÅø£≥Ø>±

ø=qkÕ>∑T‘·THêïs¡T.

sê|òüTej·T´>±] ùdyêìs¡‹ì, ø±]àø£ dü+πø¸eT+ |ü≥¢ yê]≈£îqï ÅX<Ûä∆qT #·÷dæ Å|üuÛ≤$‘·T&ÉHÓÌ dü+|òtT˝À #sêqT.

uÛ≤s¡‘· ¬sÌ Ò«\≈£î Äj·Tq ‹s¡T>∑T Òì Hêj·T≈£î&ÉT.

Äj·Tq Åb˛‘ê‡Vü≤+‘√H _.á.dæ düuÛÑT´ì kÕúsTT qT+∫ @.õ.mdt.>± m~>±qT. @ düeTj·TyÓTÌHê ø±]àø£ dü+πø¸eT+ ‘·|üŒ Äj·Tq eTs√ $wüj·T+

Ä˝À∫+#·s¡T. ø±s¡ ø£s¡Ô\Hêï ø±]à≈£î\Hêï m+‘√ ÄbÕ´j·T‘· ø£qãs¡TkÕÔs¡T, ‘·q kı+‘· _&É¶ ≤¢ #·÷düT≈£î+≤s¡T. ¬sÌ Ò« Vü≤Ödt _*¶+>¥ kıôdÌ° @s¡Œ&çq|ü⁄Œ&ÉT

Äj·Tq Åb˛<ä“\+‘√H HqT ôdÅø£≥Ø>± b˛° #dæ ¬>*#êqT. Äô|Ì #ÛÓÌs¡àHé>± ≈£L&Ü b˛° #dæ ¬>*#êqT. Hê nuÛÑ s¡úqô|Ì Äj·Tq dü+ã+~Û‘· n~Ûø±s¡T\‘√

e÷≤¢&ç ¬sÌ Ò« Vü≤Ödt _*¶+>¥ kıôdÌ°øÏ kı+‘· Ä|ò”dt Ç|æŒ+#ês¡T. Äj·Tq Å|üyTj·T+‘√H e÷ &çbÕsYºyÓT+Ÿ Àì Å&Ü|òtº‡yÓTHé\≈£î &ÉãT Ÿ Å|üyÓ÷wüqT¢

\_Û+#êsTT. @ s√C…ÌHê Äj·Tq e÷≥πø ø£≥Tºã&ç ñ+≤+, Äj·Tq n&ÉT>∑TC≤&É À¢H q&ÉTkÕÔ+.

e\¢uÛÑHì Ms¡uÛÑÅ<äj·T´

ndæôdº+Ÿ »qs¡ Ÿ ôdÅø£≥Ø, SCRES

mìïø£ À¢ dü+#·\q $»j·T+>∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»Hé À Áu≤+#Y kÕúsTT˝À ;ád” yÓT+ãs¡T>± Á|ükÕúHêìï Äs¡+_Û+∫q eTÁ] sê|òüTej·T´ ø±]à≈£î\ ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ bÕ≥T|ü&ÉT‘·÷ |ü\T

kÕs¡T¢ mìïø£ À¢ dü+#·\q $»j·÷\T kÕ~Û+#ês¡T. 1977 e dü+e‘·‡s¡+ yT 30 e‘Bq $»j·Tyê&É q>∑s¡+˝À »]–q dü+|òtT düs¡«düuÛÑ düe÷yX+˝À

kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± $»j·T<äT+<äT_Û yÓ÷–+#ês¡T. eT∞¢ 1995 yT HÓ\˝À »]–q Hwüq˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé |òüsY

Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«dt (mHém|òt◊ÄsY) »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± mìï¬ø’ uÛ≤s¡rj·T ¬s’ Ò«˝À ø°\ø£ ø±]àø£ dü+|òüT+ Hêj·T≈£î&ç>± sê|òüTej·T´ ‘·q kÕúHêìï düTdæús¡+

#düT≈£îHêïs¡T. HêÏ qT+∫ HÏ es¡≈£î dü+|òtT‘√bÕ≥T mHém|òt◊ÄsY Àq÷ »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø>± @ø£Á^e+>± mìï¬ø’ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ eTqïq\+<äT≈£îHêïs¡T.

Ä|ü<ä À¢ Ä<äT≈£îH ‘·‘·«+...

¬s’ Ò« ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± 55 @fió¢>± $•wü ùde\+~düTÔqï eTÁ] sê|òüTej·T´≈£î

∫qïHêÏ qT+#˚ Ä|ü<ä˝À¢ ñqï yê]ì Ä<äT≈£îH˚ eTqdüÔ‘·«+ n\e&ç+~.

sê|òüTej·T´ $<ë´]ú <äX˝À ñqï|ü⁄&ÉT yê] Ç+Ï e<ä› n–ïÁ|üe÷<ä+ »]– 45

Çfió¢ <ä>∑∆eTj·÷´sTT. B+‘√ ìsêÁXj·TT …’q 45 ≈£î≥T+u≤\≈£î ‘·q ‘·+Á&ç

kÕj·T+‘√ sê|òüTej·T´ yê]øÏ Ç≥Tø£\T, düTqï|ü⁄sêsTT, dæyÓT+Ÿ Ç∫Ã Çfi¢

ìsêàD≤ìøÏ #j·T÷‘·ì#êÃs¡T.

yÓT]Ÿ $<ë´]ú sê|òüTej·T´

eTÁ] sê|òüTej·T´ $<ë´]ú <äX˝À bÕsƒ¡XÊ\˝À ñ‘·ÔeT $<ë´]ú>± ì*#ês¡T.

|ü<äe ‘·s¡>∑‹ |üØø£å À¢ nìï düu…®≈£îº À¢q÷ &çdüº+ø£åHé e÷s¡Tÿ\T kÕ~Û+∫ yÓT]Ÿ

$<ë´]ú>± ì*#ês¡T. Ä+>∑¢ uÛ≤wüô|’ |ü≥Tº ô|+#·T≈£îqï sê|òüTej·T´ 1958e

dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s’ Ò« ñ<√´>∑+˝À #sês¡T.

|üì#˚ùd

yê]øÏ Áb˛‘ê‡Vü≤+1982e dü+e‘·‡s¡+˝À ø£ã&û¶ C≤rj·T Áø°&Üø±s¡T&ç>±

k˛Œs¡Tº‡ ø√≤˝À ãTøÏ+>¥ ø£¢s¡Tÿ>± ñ<√´>∑+˝À #sêqT.

d”ìj·TsY ãTøÏ+>¥ ø£¢s¡Tÿ>± |ü<√qï‹ bı+~q nq+‘·s¡+

eT∞¢ &çbÕs¡TºyÓT+Ÿ |üØø£å\T sêdæ 1986˝À ]»πs«wüHé

ø£+|ü m+ø£«sTTØ ø£ ¢s¡Tÿ>± #˚sêqT. ]»πs«wüHé

dü÷|üsYyÓ’»sY>± |ü<√qï‹ bı+~ dü+|òtT˝À #˚sêqT.

dü+|òtT˝À yÓ’dt #ÛÓ’s¡àHé>±, Áu≤+∫ ôdÁø£≥Ø>±, d”&Éã÷¢ d”

düuÛ ÑT´&ç>±, yÓ ’dt#Û Ó ’s¡àHé>± |üì#˚XÊqT. dü+|òtT˝À

sê|ò üTej·T´ >±] e÷s¡ Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À ø±]à≈£î\

ÁX‚j·TdüT‡≈£î bÕ≥T|ü&É‘·THêïqT.

` düT<Ûëø£sY, ]»πs«wüHé dü÷|üsYyÓ’»sY

40

¬s’˝Ò« ø±]àø£ düeT÷Vü‰\T ø£*dæyÓT\dæ ˇø£#√≥ ìyêdüeTT+&Ü\H˚ ¬s’˝Ò« ø±]àø£ã+<ÛäT eTÁ]

sê|òüTej·T´ ø£\qT kÕø±s¡+ #ùd+<äT≈£î ñuÒsY ]j·T\ºsY‡ Áô|’y≥T *$Tf…&é yTHõ+>¥ &Ó’¬sø£ºs¡T

$»j·T≈£îe÷sY >±s¡T eTT+<äT≈£î e#êÃs¡T. Hwüq˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé Ä|òt Ç+&çj·THé ¬s’ Ò« yÓTHé, <äøÏåD

eT<Ûä ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT\ |üøå±q Äj·÷ dü+|òü÷\ Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù eTÁ] sê|òüTej·T´

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ kı+‘· Ç+Ï ø£\qT rπsÃ+<äT≈£î M\T>± ñuÒsY ]j·T\ºs¡T‡ yTHõ+>¥ &Ó’¬sø£ºs¡T

$»j·T≈£îe÷sYqT Vü≤Ödæ+>¥ d”ÿ+ ø√Ä]¶H≥sY>± ìj·T$T+#ês¡T. <X+˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<XŸ, ‘Ó\+>±D≤

sêÁcÕº À¢H ø±≈£î+&Ü <Xyê´|üÔ+>± |ü\T q>∑sê\T, |ü≥ºD≤˝À¢ Ç+&çj·THé yÓT&çø£ Ÿ nk˛dæjTwüHé

&Üø£ºs¡T¢, &Ó+≥˝Ÿ &Üø£ºs¡T¢, sêeT#·+Á<ä $TwüHé‘√bÕ≥T |ü\T Á|ü‹cÕ‘·àø£ dü+düú\T, Á|ü»\≈£î kı+‘·

Çfi¯¢qT, Vü≤Ödæ+>¥ø±\˙\qT ì]à+∫ Ç∫Ã yê] kı+‘· Ç+Ï ìsêàD+ ø£\qT HÓs¡y˚]Ãq

$»j·T≈£îe÷sY >±s¡T sê|òüTej·T´ >±] |æ\T|ü⁄q+<äTø=ì eTT+<äT≈£î e∫Ã ø±s¡ s¡+>∑+˝ÀøÏ ~>±s¡T.

dæ$ Ÿ Ç+»˙]+>¥ |üP]Ô#dæ, sêh ÏbÕs¡T<ä\ XÊK˝À m–®≈£L´Ïyé Ç+»˙s¡T>± ùde\+~+∫q $»j·T≈£îe÷sY >±s¡T MÄsYmdt rdüTø=ì dü«#·Ã¤+<ä+>±

|ü<äM $s¡eTD #XÊs¡T. nq+‘·s¡+ ñuÒsY ]j·T\ºs¡T‡ Áô|’y≥T*$Tf…&éqT kÕú|æ+∫ kÕe÷qT´\ kı+‘· Ç+Ï ø£\qT ì»+ #ùd+<äT≈£î ÁX$TdüTÔHêïs¡T.

<X+˝Àì |ü\T Á|ü<Ûëq q>∑sê\T, |ü≥ºD≤˝À¢ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\ kı+‘· Ç+Ï ø£\qT kÕø±s¡+ #ùd+<äT≈£î s¡+>∑+˝À ~–q ñuÒsY ]j·T\ºs¡T‡ dü+düú #ÓqïjYT,

eT<ÛäT¬s’, πsDÏ>∑T+≥, ôV’≤<äsêu≤<é •yês¡¢ Àì cÕ<éq>∑sY, sê»eT+Á&ç, >∑T+≥÷s¡T, dü‘Ó’q|ü*¢ ‘·~‘·s¡ ÁbÕ+‘ê˝À¢ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ø√dü+ ø±\˙\

ìsêàD≤ìøÏ #·s¡ \T Äs¡+_Û+∫+~.

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î >∑èVü≤s¡TD≤\T Ç#Ã+<äT≈£î eTT+<äT≈£î e∫Ãq u≤´+≈£î\T

¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î >∑èVü≤ s¡TD≤\T Ç#Ã+<äT≈£î |ü\T u≤´+≈£î\T eTT+<äT≈£î e#êÃsTT. z]j·T+Ÿ u≤´+ø Ä|òt ø±eTsY‡, j·÷ø£‡dt u≤´+≈£î\T s¡TD≤*kÕÔeTì

Á|üø£Ï+#êsTT. MÏ‘√bÕ≥T eT]ø=ìï u≤´+≈£î\ yTH»s¡T¢ #·s¡Ã\T »s¡T|ü⁄‘·THêïs¡T.

<Xyê´|üÔ+>± |üì#düTÔqï ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\+<äs¡÷ dü+|òüTÏ‘·yÓTÆ kı+‘· Çfió¢ ì]à+#·Tø=ì |æ ≤¢bÕ|ü\‘√ Á|üXÊ+‘· ¬s’ Ò« ø±\˙˝À¢

düTK+>± ñ+&Ü\H< Hê ø£\. ` eTÁ] sê|òüTej·T´, H˚wüq˝Ÿ ô|ò&ÉπswüHé |òüsY Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«dt C≤rj·T Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù

41

40y\ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\≈£î Çfió¢

ì]àkÕÔ+ : $»j·T≈£îe÷sY

<X+˝À q\uÛ…’ \ø£å\eT+~ ¬s’ Ò«ø±]à≈£î\T |üì#düTÔ+&É>±

yê]˝À ø£ dü+ |ü~ XÊ‘·+ eT+~ n+fÒ 40 y\ eT+~øÏ ‘·≈£îÿe <Ûäs¡\≈£î

kı+‘· >∑èVü‰\qT ì]à+∫ Çyê«\H \ø£å +‘√ eTT+<ä&ÉT>∑T ydüTÔHêï+. Bìø√dü+

Á|ü‘˚´ø£+>± ø±sê´#·s¡D Á|üD≤[ø£qT @sêŒ≥T #˚XÊ+. Ç|üŒÏπø ¬s’˝Ò«ø±\˙\

ìsêàD+ ø√dü+ düú ≤\ ùdø£s¡D ø±s¡ Áø£eT+ #·Ts¡T≈£î>± kÕ>∑T‘√+~.

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\

kı+‘· Ç+Ï

ø£\ kÕø±s¡+

ñuÒsY ]j·T\ºs¡T‡‘√

düTkÕ<Ûä +

¬s’ Ò« ø±]à≈£î\

kı+‘· Ç+Ï

ø£\ kÕø±s¡+

ñuÒsY ]j·T\ºs¡T‡‘√

düTkÕ<Ûä +

ø±]àø£ ñ<ä e÷˝À¢ #ê˝≤ $»j·÷\T kÕ~Û+#ês¡T. MT $»j·T s¡Vü≤dü yT$TÏ?

ø±]àø£ dü+πø¸eTyT >∑Ts¡T‘·s¡ u≤<Ûä ‘·>± uÛ≤$+∫ JeHêìï kÕ–düTÔHêïqT. ø±]à≈£î\ nuÛÑT´qï‹øÏ ô|<ä›|”≥

ydü÷Ô, Hê´j·T|üs¡yÓTÌq düeTdü \ô|Ì n\Tô|s¡>∑ì b˛sê≤ìï kÕ–düTÔHêïqT. eTTK´+>± j·÷»e÷q´+,

ø±]à≈£î\ eT<Ûä düeT‘·T˝≤´ìï ì*|æ ñ+#·≥+ ˇø£ ø±]àø£ H‘· Å|ü<∏äeT u≤<Ûä ‘·. düŒwüº‘·‘√, düTì•‘·yÓTÌq

Ä˝À#·Hê<Û√s¡DÏ‘√, ìkÕ«s¡ú|üP]‘· ñ<∆XÊ\‘√, Hê ø±sê´#·s¡DqT kÕ–dü÷Ô ø±]àø£ ùde≈£î&ç>± Hê u≤<Ûä ‘·qT

ìs¡«]ÔdüTÔHêïqT. ø±s¡ es¡Z+ ≈£L&Ü n\es¡TÃ≈£îH˝≤ ~XÊìπs›XÊìï#êÃqT. yês¡T ≈£L&Ü Hê‘√ Äìï $<Ûë˝≤

düVü≤ø£]+∫ dü+|òtT Å|ü‹wüqT ÇqTeT&ç+|üCÒùd˝≤ dü+düúqT r]Ã~<ë›qT.

ø±]àø£ Àø±ìøÏ Hê J$‘·+ n+øÏ‘·+ªª34 \ø£å\ eT+~ ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ dü+πøåeTyT |üs¡e÷e~Û>± >∑&É∫q 55 @fió¢>± n$ÁXÊ+‘·+>± b˛sê≥+ #düTÔHêïqT.

˙‹,ìC≤sTTr>± ìkÕ«s¡ú+>± ùde\+~+#·≥yT \ø£å +>± eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïqT. Çø£ eTT+<äT ≈£L&Ü ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\

ùdeπø Hê J$‘êìï n+øÏ‘·+ #kÕÔqTμμ n+≤s¡T kÂ‘Yôd+Á≥ Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù, Hwüq Ÿ ô|ò&ÉπswüHé

Ä|òt Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«yÓTHé »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø eTÁ] sê|òüTej·T´. <X+˝ÀH ¬s’ Ò« ø±]àø£ s¡+>∑+˝À 55 @fi¢ ø±]àø£ ñ<ä eT

Á|ükÕúHêìï ø=qkÕ–+∫q @¬ø’ø£ ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± eTÁ] sê|òüTej·T´ Ç+&çj·THé ¬s’ Ò«\ #·]Á‘·|ü⁄≥˝À¢ #Ós¡>∑ì kÕúHêìï

|ü~\+ #düT≈£îHêïs¡T. ¬s’ Ò« ø±]àø£ Á|ükÕúq+˝À 55 @fió¢ |üP]Ô #düT≈£îqï dü+<äs¡“¤+>± eTÁ] sê|òüTej·T´qT ª¬s’ Ÿ dü+<XŸμ

e÷dü|üÁ‹ø£ ñ|ü dü+bÕ<ä≈£îsêfi¯ó¢ s¡e÷|ü\¢$, dü‘·´yêDÏ\T Á|ü‘˚´ø£+>± Ç+≥s¡÷«´ #˚XÊs¡T. Ä Ç+≥s¡÷«´˝Àì

eTTU≤´+XÊ\T Ç$...

42

MT ≈£î≥T+ã H|ü<∏ä + @$TÏ?

HqT ˇø£ kÕ<Ûës¡D ≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#êqT. e÷ ‘·*¢<ä+Å&ÉT\≈£î

ø£*–q ‘=$Tà~ eT+~˝À HqT eT÷&Ée dü+‘êq+. e÷ ‘·+Å&ç ¬sÌ Ò«˝À

|üì #ùdyês¡T. Hê≈£î Ç<ä›s¡T nø£ÿ\T, Ç<ä›s¡T #Ó …¢fió¢, eTT>∑TZs¡T ‘·eTTàfió¢.

Hê ‘·*¢<ä+Å&ÉT Ò Hê≈£î dü÷Œ¤]Ô. e÷ ‘·+Å&ç>±s¡T >=|üŒ Ä<äsêÙ\T,

dæ<Ûë∆+‘ê\T ø£*–q e´øÏÔ. ô|<ä› ≈£î≥T+ã+ ø±e&É+ #‘· ù|<ä]ø£+˝À

Hê u≤\´+, j·Te«q+ >∑&ç∫b˛sTT+~.

MT $<ë´uÛ≤´dü+ m˝≤ kÕ–+~?n|üŒÏ qT+&˚ MT˝À

Hêj·Tø£‘·« \ø£D≤\T n\e&Ü¶j·÷?

HqT >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢ eT+>∑fi–]˝Àì Å|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊ\ #·<äTe⁄≈£îHêïqT.

e÷ ôV≤&ée÷düºs¡T l _.$.s¡‘·ï+>±s¡T Hê˝À ñqï Hêj·Tø£‘·« \ø£D≤˝qT

>∑T]Ô+∫ qqTï Åb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T. ÄHêÏqT+∫ m+‘√ #·Ts¡T>±Z nìï

ø±s¡´Åø£e÷˝À¢ bÕ˝§ZHêïqT. Ç+ø± #·<äTe⁄ø√yê˝qï ø√]ø£ ñHêï,

≈£î≥T+ã Ä]úø£ Çã“+<äT\ e\¢ yÓTÅÏ≈£î´˝ÒwüHé e÷Å‘·y˚T |üP]Ô

#j·T>∑*>±qT.

MTs¡T ¬sÌ Ò« ñ<√´>∑+˝À m˝≤ #sês¡T? <ëìøÏ MT≈£î Åù|s¡D

mes¡T?

e÷ ‘·+Å&ç>±s¡T |ü<äM $s¡eTD #XÊø£ ≈£î≥T+ãb˛wüD uÛ≤s¡+ Ç+ÏøÏ

ô|<ä› ø=&ÉT¬øÌq Hê MT<ä |ü&ç+~. B+‘√ ñ<√´>∑+ #j·T≥+ Hê≈£î

‘·|üŒìdü¬sÌ+~. b˛°|üØø£\ <ë«sê ¬sÌ Ò«˝Àì >∑T+‘·ø£ Ÿ ˝Àø√ôw&é À

f…*bò Hé ø£¢sYÿ>± ñ<√´>∑+ bı+<ëqT.

43

HÓs¡y]q s¡+>∑qï ø£\

dü]>±Z 44 @fi¢ ÁøÏ‘·+ >∑T+‘·ø£ Ÿ &ç$»q Ÿ yTH»s¡T ø±sê´\j·T+ Äes¡D˝À

ø±]à≈£î\ düe÷y˚X¯+˝À bÕ˝§ZH˚+<äT≈£î yÓ[¢q kÂ‘Yôd+Á≥˝Ÿ ¬s’ Ò« m+bÕ¢sT÷dt

dü+|òtT Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù sê|òüTej·T´≈£î s¡+>∑qï nH˚ >±´+>¥yÓTHé m<äTs¡j·÷´s¡T.

sê|òüTej·T´‘√ s¡+>∑qï e÷≤¢&ÉT‘·÷ ªªnj·÷´! e⁄ mHém|òt◊ÄsY »qs¡ Ÿ ôdÁø£≥Ø$

ne⁄‘êe⁄ªª nì #ÓbÕŒs¡T. Ä e÷≥\T $ì HqT n+‘·>± |üÏº+#·Tø√ Ò<äT, ø±ì

‘·<äq+‘·s¡+ mHém|òt◊ÄsY Á|ü<Ûëqø±s¡ <ä]Ù>± HqT mìïø£j·÷´qT. Hê&ÉT s¡+>∑qï

#Ó|æïq e÷≥\T ì»eTe≥+ Hê≈£î ÄXÃsê´ìøÏ >∑T] #dæ+~ n+≤s¡T sê|òüTej·T´.

MTs¡T kÕ~Û+∫q Å|ü<Ûëq ø±]àø£

$»j·÷ Ò$TÏ?

3 ¬s’˝Ò« j·÷»e÷q´+‘√ b˛sê&ç ¬s’˝Ò«˝À¢ |üì#˚düTÔqï

ø±´Ee Ÿ ø±]à≈£î\ düØ«düTqT |ü]àHÓ+Ÿ #sTT+#êqT.

uÀqdt bòÕs¡Tà˝≤ ¬sÌ Ò«˝À Å|üyXô|≥º&É+, Ä uÀqdt ô|Ì

eT÷&ÉT <äbòÕ\T>± s¡÷. 3,500\ es¡≈£L d”*+>¥ dü&É*+|ü⁄

ñ‘·Ôs¡T«\T kÕ~Û+#êqT.

3 1993, 2003 ˝À ø±´&ÉsY ØÅdüºø£Ã]+>¥ n|tÅ>∑&wüHé‘√

ø±]à≈£î\≈£î |ü<√qï‘·T\T ø£*Œ+#êqT.

3 5,70,000 eT+~ f…ø°ïwæj·Tq¢≈£î myéT.dæ.myéT Åπ>&é ù|˝À

2003˝À 8 XÊ‘·+ |ü<√qï‘·T\T 2013˝À 16 XÊ‘·+

|ü<√qï‘·T\T

3 ùd|ò”º ø±´≥–Ø ø±]à≈£î˝≈£î mdt.ÄsY.ÄsY.mdt (ùd|ò”º ] Òf…&é

]f…ÌsYyÓT+Ÿ d”ÿyéT)qT s¡÷bı+~+∫ <ëìì ≤sY‡C…dt (*

ãs¡˝…ÌCŸ¶ j·÷øÏºyé ]f…ÌsYyÓT+Ÿ d”ÿyéT |òüsY >±´s¡+°&é

m+bÕ¢jYTyÓT+Ÿ |òüsY ùd|ò”º kÕº|òt)>± e÷s¡TŒ #dü÷Ô n+‘·≈£î

eTT+<äT es¡≈£L á ìj·÷eTø±\≈£î neT\T˝À ñqï

sê‘· |üØø£ , |æ.á.°\qT s¡<äT› #sTT+#êeTT. |òü*‘·+>±

m+<äs√ øÏ+~ kÕúsTT ø±]à≈£î\T \_∆ bı+<ës¡T.

3 325000 eT+~ ôdMT dæÿ Ÿ¶ Ä]º»q¢qT dæÿ Ÿ¶ Ä]º»qT¢>±

|ü<√qï‘·T\T ø£*Œ+#ê+.

3 265000 eT+~ >±´+>¥yÓTqT¢ 2800 Åπ>&éù| bı+<˚

$<Ûä+>± |ü<√qï‘·T\T \_Û+#êsTT.

3 Å≤øyÓTq¢≈£î wüO n\yÓHé‡

3 yÓT&çø£©¢ &ûø±´≥>∑¬sÌCŸ¶ ø±]à≈£î\≈£î dü«#Û·Ã¤+<ä |ü<äM $s¡eTD

neø±XÊìï ø£*Œdü÷Ô yê] |æ\¢\≈£î ñ<√´>±eø±XÊìï

ø£*Œ+#êeTT.

3 yÓT&çø£©¢ &ûø±´≥>∑¬sÌCŸ¶ ø±]à≈£î\≈£î dü«#Û·Ã¤+<ä |ü<äM $s¡eTD

neø±XÊìï ø£*Œdü÷Ô yê] |æ\¢\≈£î ñ<√´>±eø±XÊìï

ø£*Œ+#ê+.

3 øÏ+~ kÕúsTT ø±]à≈£î\T ôdÌ‘·+ @.dæ ø£+bÕsYºyÓT+Ÿ\˝À

Å|üj·÷DÏ+# kÂø£sê´ìï ø£*Œ+#ê+.

44

1958˝À Å<√D≤#·\+˝À »]–q ø±]àø £ d ü+|ò ü T

düe÷yX+˝À ø±]àø£ dü+πø¸e÷ìøÏ düC≤e⁄>± |üì#j·Tì

H˚‘ ·\qT MTs ¡T ì\BXÊs¡T. <ëìøÏ Å| ü πs| æ+∫q

dü+|òüT≥q Ò$TÏ? dü+|òtT˝À MTs¡T m˝≤ #sês¡T?

1958˝À Å<√D≤#·\+˝À »]–q ˇø£ ãVæ≤s¡+>∑ düuÛÑ À ø±]à≈£î\qT

eTuÛÑ ô|&ÉT‘·Tqï ø=+<äs¡T ∫‘·ÔXó~Û∆ Òì H‘·\ rs¡TqT ìs¡dædü÷Ô Ä

düuÛÑ˝ÀH˚ yê]ì ì\Bdæ düuÛÑqT ì*|æy˚sTT+#êqT. B+‘√ yês¡T

yÓqT‹]–b˛>± ø=Hêïfi¢≈£î Hê˝À ñqï ùdyêuÛ≤e+, ø±]à≈£î\ ÁX‚j·TdüT‡

ø√dü+ |üì#düTÔqï rs¡TqT >∑T]Ô+∫ dü+|òtT≈£î Hê e+Ï e´øÏÔ nedüs¡eTì

yês¡T uÛ≤$+#ês¡T. n+<äTπø ‹]– Hêe<ä›≈£î e∫Ã qqTï dü+|òtT˝À #s¡eTì nuÛÑ ]ú+#ês¡T. ø±]à≈£î˝≈£î ùde#ùd á neø±XÊìï HqT •s¡kÕeVæ≤+∫

dü+|òtT˝À düuÛÑ ‘·«+ rdüT≈£îHêïqT.

ø±]àø£ Hêj·T≈£î&ç>± Å|ü‹≈£L\ |ü]dæú‘·T˝À¢ MT¬s˝≤ eéVü≤]kÕÔs¡T? n|ü»j·÷\T m<äT¬s’q|ü⁄&ÉT yêÏ qT+∫ m˝≤ Åù|s¡D

bı+<äT‘ês¡T?

dü¬sÌq <ä÷s¡<äèwæº‘√ |ü≥Tº<ä\>± ø£wüº|ü&É‘êqT. n|ü»j·÷˝≈£î ≈£î+–b˛≈£î+&Ü Ä‘·àã\+, eTH√ìã“s¡+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ–b˛‘êqT.

kÕ«s¡ú|üP]‘· X≈£îÔ\qT m<äTs=ÿHê\+fÒ ˇ+f…<äT› b˛ø£&É‘√ ø±ø£ #êø£#·ø£ +>± eéVü≤]+#ê\H $»„‘‘·‘√ eéVü≤]kÕÔqT. nsTTq|üŒÏø°

dæ<Ûë∆+‘ê˝ô|Ì sêJ |ü&ÉqT, me]ø° uÛÑj·T|ü&ÉqT.

ø±]à≈£î\qT Çã“+<äT\≈£î >∑T] #dæq n~Ûø±s¡T\qT MTs¡T m˝≤ m<äTs=ÿHêïs¡T? |òü*‘·yT$TÏ?

Hê~ eTT≈£îÿ dü÷Ï yÓÌK]. ø±]à≈£î\≈£î nHê´j·T+ »]–‘ düVæ≤+#yê&çì ø±<äT. <ëìøÏ ø±s¡≈£î …Ìq yê]ì, yês¡T n~Ûø±s¡T …ÌHê <ÛÓÌs¡ +>±

ì\Bùdyê&çì. á <Û√s¡DÏ e\¢ Hêô|’ mH√ï #Ûê]®w”≥¢qT, düôdŒq¸Hé\T bı+<ëqT. n~Ûø±s¡T\ y~Û+|ü⁄\≈£î >∑Ts¡j·÷´qT. nsTTHê #·*+#·ø£

M≥ìï+Ïø° m<äTs=&ç¶ ˇ+≥] b˛sê≥+ #XÊqT. øÏ+~ kÕúsTT ø±]à≈£î\≈£î ôdÌ‘·+ yT\T »s¡>±*, yê] dü+πøåeTyT |üs¡e÷e~Û>± düŒwüºyÓTÌq

ø±sê´#·s¡D‘√ eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘·THêïqT.

ô|+#ê˝+fÒ |üì‘·q+˝À HÓÌ|ü⁄D´‘·,

ø±«*° ô|s¡>±*. nìï+≤ Å|ü>∑‹

kÕ~Û+#˚˝≤ ¬s ’˝ Ò« j·T+Å‘ê+>±ìï

s¡÷bı+~+#ê*.

¬sÌ Ò« ø±]à≈£î\≈£î MT]#Ã dü\Vü‰ @$TÏ?

<Ûäs√à s¡ø£‹ s¡øÏ‘·: nqï dü÷øÏÔì Å|ü‹ ø±]à≈£î&ÉT >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*. uÛ≤s¡‘· ¬sÌ Ò«\T n_Ûeè~Û∆ #Ó+~‘ ø±]à≈£î\T ≈£L&Ü Ä_Ûeè~Û∆

#Ó+<äT‘ês¡T. nsTT‘ ¬sÌ Ò«\T Å|ü>∑‹ kÕ~Û+# $<Ûä+>± |üì #j·÷*. Ç‘·s¡ <XÊ\πøe÷Å‘·+ rdæb˛≈£î+&Ü uÛ≤s¡‘· ¬sÌ Ò« kÕúsTT

45

MTs¡T yÓTT≥ºyÓTT<äÏkÕ]>± 1977˝À dü+|òtT »qs¡ Ÿ ôdÅø£≥Ø>± mìïø£j·÷´s¡T.

Ä mìïø£ À¢ MTs¡T m˝≤ $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T?

30.5.1977 e $»j·Tyê&É˝À »]–q »qs¡˝Ÿ u≤&û düe÷y˚X¯+˝À H˚qT

@ø£Åê+>± mìïø£j·÷´qT. Hêô|Ì b˛°#dæq nuÛÑ ]úøÏ Å|üb˛»sY ‘·|üŒ ôdø£+&ÉsY

Òs¡T. ø±s¡ es¡Z+, &Ó*π>≥T¢ n+<äs¡÷ Hêô|Ì $XÊ«düeTT+∫ »qs¡ Ÿ ôdÅø£≥Ø>±

mqTï≈£îHêïs¡T. Hê Å|ü>∑‹ì #·÷dæ zs¡« Òì ø=+<äs¡T ás¡ ´‘√ Hê ø±s¡ es¡Z+

#Ó\¢<äì ø√s¡Tº≈£î yÓfi≤¢s¡T. 9 @fi¢ bÕ≥T yês¡T ì]«sêeT+>±î ø£èwæ #dæHê πødüT˝À

ì»+ Òø£b˛e&É+ Hê |üøå±¸q Hê´j·T+ ñ+&É&É+ e\¢ Ä πødüT\T ì\ã&É Ò<äT.

J$‘·+˝À $TeTà*ï ø£~*+∫q dü+|òüT≥q @~?

2007 d”¬ÅøŸ u≤´\Ÿ mìïø£ À¢ dü+|òtT ¬s+&Ée kÕúHêìï bı+<ä&É+ qqTï m+‘√

ø£~*+∫+~. ¬s’ Ò« ø±]à≈£î\ ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ nqTø£åD+ bÕ≥T|ü&ÉT‘·÷ |üì#düTÔ+fÒ

ø±]à≈£î\T e÷ dü+|òtTqT m+<äT≈£î ¬s+&√kÕúq+ ø£*Œ+#ês¡H n+X+ô|’ m+‘√

Äy<äq #Ó+<ëqT.

n+‘·sê®rj·T ø±]àø£ dü+düú ◊.Ï.m|òt.˝À MT bÕÅ‘· @$TÏ?

pHé 2006 qT+∫ ◊.Ï.m|.òt≈£î mHé.m|òt.◊.ÄsY.qT ÄqTã+~Û+#·&É+

»]–+~.n+‘·sê®rj·T kÕúsTT˝À dü+düú≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ ‘yê\ì, n+‘·sê®rj·T kÕúsTT

Å|üe÷D≤\ø£qT>∑TD+>± eTq ø±]àø£ dü+düúqT r]Ã~<ë›\H~ eTTK´ ñ<∆X+.

n< $<Ûä+>± dü+düú≈£î eqs¡T\T, dü¬sÌq eédüúqT ô|+bı+~+#ê˝H ÄXj·T+

≈£L&Ü ñ+~. Ä>∑wüßº 2014˝À ã ÒZ]j·÷˝Àì k˛|òæj·÷˝À »]π> n+‘·sê®rj·T

dü<ädüT‡≈£î @&ÉT>∑Ts¡T &Ó*π>≥¢‘√ yÓ[¢ dü+düú Å|ü‹wüqT eT]+‘· ÇqTeT&ç+|üCÒùd

Å|üj·T‘·ï+˝À ñHêï+.

eTVæ≤fi≤, j·TTe ø±]à≈£î\ dü+πø¸e÷ìøÏ, yê] nuÛÑT´qï‹øÏ MT ø±sê´#·s¡D @$TÏ?

eTVæ≤fi\T, j·TTe ø±]à≈£î\T ôdÌ‘·+ C≤rj·T kÕúsTT˝À Hêj·Tø£‘ê«ìï #|ü≤º*

nH dü+ø£\Œ+‘√ yê]ì nìï $<Ûë˝≤ Åb˛‘·‡Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘√+~. yê]øÏ

nHø£ dü<ädüT‡\T, düe÷yXÊ\T ìs¡«Væ≤+∫ #ÓÌ‘·qé+‘·+ #ùd ~X˝À Å|üD≤[ø£\qT

s¡÷bı+~düTÔHêï+. n+‘ ø±ø£ ø±]àø£ dü+düú |ü≥¢ yê]øÏ dü¬sÌq ne>±Vü≤q ø£*π>

$<Ûä+>± yê]ì düT•øÏ‘·T\qT #düTÔHêï+. yê]˝À ◊ø£eT‘ê´ìï, n+øÏ‘·uÛ≤yêìï

ô|+# dü+ø£\Œ+‘√ eTT+<äT≈£î kÕ–b˛‘·THêï+.

ø±]àø£ H‘·>± MT ~q#·s¡ @$TÏ?

ñ<äj·÷Hï 5.30≈£î ìÅ<ä ÒkÕÔqT. Òe>±H Hê

uÛ≤sêìï yÓ÷düTÔqï uÛÑT<$øÏ ø£$T+#·eTì dü<ë qqTï

eT+∫ ‘√e˝À q&ç|æ+#·eTì yÓTT≈£îÿ‘êqT.

‘·s¡Tyê‘· ø±\ø£è‘ê´\T rs¡TÃ≈£îì ø±ùd|ü⁄ yêøÏ+>¥

#kÕÔqT. Äô|Ì ìqïÏ dü+|òüT≥q\T, |ü]D≤e÷\qT

düMTøÏ¸+#·T≈£î+≤qT. n<˚$<Ûä+>± Çyêfi¯Ï

ø±sê´#·s¡DqT ìs¡ísTT+#·T≈£î+≤qT. Ç+ÏqT+∫

ãj·T\T<πseTT+<äT Å|ü<∏äeT+>± yÓÌwüíM e÷‘·≈£î Hê

b˛sê≥+˝À Hê≈£î ø=+&É+‘· düVü≤q$Te«eTì

ÅbÕ]ú+∫ ,Å|ü<äøÏD+ #kÕÔqT. n˝≤π> ‘·*¢<ä+Á&ÉT\

Äosê«<ä+ nqTø£D+ Hê yÓ+≥ ñ+&Ü\ì yê]

∫Á‘ ·| ü≤\≈ £ î y Ó T Tø Ï ÿ ø±sê´\j·÷ìø Ï

ãj·T\T<˚s¡T‘êqT. s√»+‘ê ø±]àø£ ùde˝À Hê

e+‘·T u≤<Ûä ‘·\qT ìs¡«]ÔkÕÔqT. kÕj·T+Å‘·+ eT∞¢

Ç+ÏøÏ #˚s¡>±H˚ Hê s√EyêØ ø±s¡´Åø£e÷\qT

|ü⁄qsY düMTøÏ+#·T≈£î+≤qT.

46

øÏ+~ kÕúsTT >±´+>¥yÓTq¢ e+Ï ø±]à≈£î\≈£î MTπs+

#˚j·÷\qT≈£î+≥THêïs¡T?

>±´+>¥yÓTHé, Å≤øyÓTHé e+Ï ø±]à≈£î\T ¬sÌ Ò«ø£+~+# ùde yÓ\ ø£≥º Òì~.

ì]«sêeT+>± ø£èwæ #dü÷Ô m+&Éqø£ yêqqø£ ÅX$T+# yê]øÏ m+‘· #dæHê

‘·≈£îÿy˚. m+‘√ XÊØs¡ø£,e÷qdæø£ ˇ‹Ô&çøÏ ˝Àqe⁄‘·Tqï|üŒÏø° ìs¡+‘·s¡

ùde\+~düTÔqï á ø±]à≈£î\≈£î ñ&É‘êuÛÑøÏÔ>± wüO n\yÓHé‡, yês¡T m+Å°

Åπ>&éù|˝ÀH ]f…Ìs¡e≈£î+&Ü dü¬sÌq ìwüŒ‹Ô À |ü<√qï‘·T\T e+Ï |ü<∏äø±\qT

yê]ø£+~+#êqT. sêqTqï ø±\+˝À eT]ìï dü+πø¸eT ø±s¡´Åø£e÷\qT

#˚|ü≥ºuÀ‘·THêï+.

MT J$‘· ø£\ @$TÏ? n~ kÕø±s¡+ nsTT+<ë?

Å|ü‹ ¬sÌ Ò« ≈£î≥T+u≤ìøÏ yT\T #dü÷Ô, nqTì‘· +

yê]øÏ n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚ $<Ûä+>± dü+düúqT

r]Ã~<ë›* nqï~ Hê ø√]ø£,ø£\. ø=q|æ]

ñqï+‘· es¡≈£L ÅX$T+∫, dü+|òtT yÓ+≥ ñ+fÒ

e÷¬ø≥Te+Ï qwüº+ yêÏ\¢<äì ø±]à≈£î\T >∑s¡«+>±

#Ó|ü⁄Œ≈£îì @+ »]–Hê dü+|òtT ñ+<äqï BÛe÷qT,

qeTàø±ìï yê]øÏ ø£*π> $<Ûä+>± dü+|ò tTqT

eT\#ê\H˚~ Hê ÄX¯j·T+. Å|ü‹ ø±]à≈£îì˝À

uÛÑ>∑e+‘·Tì dü«s¡÷|ü+ ñ+<äì qyTà HqT yê]

ùdy ˚ | üs ¡e÷e~Û>± J$‘êìï n+ø Ï‘ ·+

#j·T\qT≈£îqï Hê ø£\ ø=+‘·es¡≈£L kÕø±s¡yÓTÆ+~.

47

dü+|òtT ø±]àø£ H‘·\≈£î MT]#Ã dü\Vü‰ @$TÏ?

ø±]àø£ H‘·qïyê&ÉT m+‘√ ìã<Ûä∆‘·‘√, ∫‘·ÔXó~Û∆‘√ ‘·q ìkÕ«s¡ú ùde\qT ø±]à≈£î\ø£+~+#ê*. n+‘·:ø£s¡D Xó~Û∆

ø£*– |ü<ä$ ø±+ø£ dü«˝≤uÛÑ+ e+Ï <äTXÃs¡ \≈£î ‘ê$e«≈£î+&Ü ø±]àø£ dü+πø¸eTyT <´j·T+>± |üì #j·÷*. |üì

#dü÷Ô b˛‘ |ü<äe⁄\T yê]yÓqπø ekÕÔj·Tqï dü‘ê´ìï Å>∑Væ≤+#ê*. sêqTqï ø±\+˝À dü+düú Å|ü‹wüqT eT]+‘· ô|+#$<Ûä+>±

q&Ée&çø£qT eT\#·Tø√yê*.

dü+|òtT ø±]àø£ H‘·\≈£î MT]#Ã dü\Vü‰ @$TÏ?

ø±]àø£ H˚‘·qïyê&ÉT m+‘√ ìã<Ûä∆‘·‘√, ∫‘·ÔX¯ó~Û∆‘√ ìkÕ«s¡ú ùde\qT

ø±]à≈£î\ø£+~+#ê*. n+‘·:ø£s¡D Xó~Û∆ ø£*– |ü<ä$ ø±+ø£ dü«˝≤uÛÑ+ e+Ï

<äTXÃs¡ \≈£î ‘ê$e«≈£î+&Ü ø±]àø£ dü+πø¸eTyT <´j·T+>± |üì #j·÷*.

|üì #dü÷Ô b˛‘ |ü<äe⁄\T yê]yÓqTπø ekÕÔj·Tqï dü‘ê´ìï Å>∑Væ≤+#ê*.

sêqTqï ø±\+˝À dü+düú Å|ü‹wü˜qT eT]+‘· ô|+#˚$<Ûä+>± q&Ée&çø£qT

eT\#·Tø√yê*.

50

Welcome To SOUTH CENTRAL RAILWAYEMPLOYEES SANGH

The South Central Railway Employee Sanghwas formed in October, 1966 as a result offormation of South Central Railway. Since then,SCRE Sangh has been serving the cause of notonly the workers, but also the Railway. ThenSCRE Sangh emerged as strong Trade on SouthCentral Railway.

With respect to South Central RailwayEmployees Sangh, it is mentioned that theformation of new zone, necessitated the formationof new organization with affiliation to NFIR andINTUC. And SCRES also participating jointlywith ITF for the international activities andseminars. This became possible due to sustainedefforts of erstwhile leaders of Central RailwayMazdoor Sangh and South Central RailwaySangh.

ACHIEVEMENTS

The achievements of the organisation is underthe dynamic leadership of Mr.M. Raghavaiah,Generalsecretary ,are enormous and Railwaymen themselvesare aware of the man services being rendered to eachand every category of employees.

Sangh have been conducting PNM and otherformal meetings by and large regularly. Majority ofthe issues were settled through discussion.

Sangh has played vital role before the successivePay Commission on the pay scales and allowances ofthe staff.

The number of individual and collective problemssolved were innumerable and cannot be listed all theAchievement s were possible only due to the ardentfaith in leadership and struggle and sacrifices of theRank and File of the Organisation.

Their tireless work, earned the appreciation ofone and all including administration.

The membership and collections have increasedmanifolds.

51

Now SCRES entered into 40th year ofservices the SCRE Sangh will becelebrating its four Decade Services byholding Functions, seminars,Workshops,etc.., involving all sections of employees.With the established machinery combinedwith seasoned and experienced cadre, theSCRE Sangh would

JOINT CONSULTATIVE MACHINERY (JCM)The Joint Consultative Machinery (JCM) came into beingduring October, 1968. The Machinery provided for the settingup of a National Council at the Centre and the DepartmentalCouncil in every department for the settlement of disputes,between the Central Government and its employees. In case ofdisagreement on (1) Pay & Allowances (2) Hours of work, and(3) Leave, the dispute was to go for compulsory arbitration 'tothe Tripartite Board of Arbitration which would be presidedover by a Supreme Court Judge or one who was eligible to beappointed as such. The NFIR had a special reason to be satisfiedat this development, for its persistent efforts to bring aboutmachinery through the negotiations with the CentralGovernment authorities, had at last succeeded. The NFIRinsisted that the employees should have the right to disagreewith the employer and upon disagreement the matter shouldcompulsorily be referred to arbitration, whose decision mustbe taken as binding. To the NFIR, machinery meant more thanmeans for settlement of disputes.

Believing in the efficiancy of collective bargaining, the NFIRhas extended full co-operation in the working of the PermanentNegotiating Machinery and the Joint Consultative Machineryfor Railwaymens' benefit. Till date 92 meetings under the PNMRules and 54 meetings under the Departmental Council (JCMRules) have been held in which more than 4502 subjects werediscussed at the Railway Board level. Besides, many specialmeetings were held on several occassions to discuss specialproblems of different categories of staff.

BOARD OF ARBITRATION

In the early 70s, important awards were secured from the Boardof Arbitration (JCM) at the instance of the NFIR on the issuesviz., Grant of Semi-Skilled Grade to all Gangmen, Grant ofTransfer Allowance to all Class III and Class IV employees,Grant of Special pay of Rs. 150/- per month to Loco ForemanGrade Rs. 450-575 (AS), Revision of the scale of pay of StockVerifiers, Grant of Scale Rs. 260-350 to Fireman Grade 'B',Grant of Scale to Shunters 'B' identical to that of Shunters 'A',Revision of Pay Scales of the Message Checkers, merging ofthe Junior & Senior Accountants in a single scale, Grant of 12days Casual Leave to Workshop Staff; Revision of the Scalesof Pay of Daftries, Assistant Commercial Inspectors andProgress Chasers. In respect of the Running Supervisors, theTribunal awarded removal of imbalances in the case ofInspectors arising from revision of the running allowance rateof the drivers, from time to time.

SCRES EXECUTIVESOF THE BOARD

G. Prabhakar Andrew, President / SCRES

A. Santhosh Kumar, Vice President

Marri Raghaviah, General Secretary

G. Mohan Rao, Joint General Secretary

A. Rajagopal, Joint. General Secretary

Cps. Sarma - Treasurer

M. Bharani Bhanu PrasadAsst. General Secretary

M. Umanagendra ManiAsst. General Secretary

Dr. G. Sanjeev Reddy,MP - Asst. General Secretary

C.H. Hari, Asst. General Secretary

V. Veerabhadraiah, Asst. General Secretary

P. Raghuram, Asst. General Secretary

M. Rudra Reddy, Asst. General Secretary

Download - 55 years undisputed leader in indian railway trade union movement

Top Related