Download - Пратысты
![Page 1: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/1.jpg)
Клетка і яе будова
![Page 2: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/2.jpg)
У канцы 20 стагоддзя навукоўцы вырашылі, што
многія мікраскапічныя арганізмы нельга аднесці ні
да жывёл, ні да раслін.Так з'явілася новае царства
жывой прыроды – пратысты. Пратысты – гэта
мікраскапічныя аднаклеткавыя арганізмы.
Традыцыйна іх падзяляюць на прасцейшыя, водарасці і грыбападобныя арганізмы.
ПРАТЫСТЫ
![Page 3: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/3.jpg)
РЭЧЫВА
МАЛЕКУЛЫАТАМЫ
ЦЕЛА
Цела кожнага нежывога арганізма складаецца з рэчыва, рэчыва – з малекул, малекулы – з атамаў.
А аснова будовы ўсіх жывых арганізмаў –клетка.
![Page 4: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/4.jpg)
300 гадоў назад ангельскі навуковец Роберт Гук,
разглядаючы бутэлькавы корак з дубовай кары пад мікраскопам,
заўважыў у ім вялікую колькасць паражнін і камер, якія назваў
КЛЕТКАМІ.
![Page 5: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/5.jpg)
цытаплазма
ядрышка
ядро
мітахондрыізнешняя абалонка
хларапласты
вакуоль
Будова расліннай клеткі
![Page 6: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/6.jpg)
Ядро – найважнейшая частка клеткі. Гэта сховішча спадчыннай інфармацыі. Тут змяшчаюцца малекулы ДНК, якія захоўваюць інфармацыю, як кампутарныя дыскі.
Тонкая мембрана сартуе рэчывы, якія ўваходзяць у клетку. Яны як турнікеты ў метро – пускаюць не ўсіх. Мембрана звычайна пакрыта моцнай клеткавай сценкай, якая трымае форму расліннай клеткі.
![Page 7: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/7.jpg)
Цытаплазма — вязкае жывое змесціва клеткі. Яна мае вельмі складаную будову і знаходзіцца ў пастаянным руху. Многа тонкіх мембранаў у цытаплазме ўтвараюць эндаплазматычную сетку. Гэта як сасуды – яны пераносяць карысныя рэчывы да ўсіх арганэл (органаў).
Хларапласт улоўлівае энергію сонечнага святла і выкарыстоўвае яе для стварэння складаных рэчываў з вады і вуглякіслага газа. Менавіта з-за наяўнасці гэтых арганэл расліны маюць зялёны колер.
![Page 8: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/8.jpg)
Вакуолі – бурбалкі з клеткавым сокам, акружаныя мембранай. Часта ў іх знаходзяцца запасы вады. Сок, які цячэ з паламанай сцяблінкі, гэта сок з вакуоляў. Чым больш соку – тым буйней вакуолі.
Мітахондрыя "спальвае" арганічныя рэчывы і вырабляе энергію для жыццядзейнасці клеткі. Гэты працэс называецца клеткавым дыханнем. Мітахондрыя – гэта клеткавая "электрастанцыя".
![Page 9: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/9.jpg)
Жывёльная клетка мае больш тонкую абалонку. У яе няма хларапластаў, а вакуолі маленькія. Але затое яна мае шэраг
іншых "органаў".
Будова жывёльнай клеткі
![Page 10: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/10.jpg)
Некаторым істотам для жыцця хапае толькі адной
клеткі. Гэта клетка харчуецца, размнажаецца і
рухаецца.Жывуць такія клеткі-істоты
толькі ў вадзе. З вады яны атрымліваюць і ежу, і
кісларод. Без вады паверхня іх цела высахне і
яны загінуць.
Аднаклеткавыя істоты
![Page 11: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/11.jpg)
Аднаклеткавыя істоты
![Page 12: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/12.jpg)
• Спаравікі – аднаклеткавыя арганізмы, якія вядуць
паразітычны лад жыцця. Яны жывуць у органах стрававання, размнажэння і ў крыві жывёл і
чалавека.• Спаравікі прыносяць вялікую
шкоду: губяць сельскагаспадарчых жывёл. Для
чалавека яны таксама небяспечныя: узбуджаюць
сур'ёзнае захворванне – малярыю.
СПАРАВІКІ
![Page 13: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/13.jpg)
• У водных экасістэмах пратысты – гэта ежа для многіх больш буйных істотаў.• Рэшткі водных арганізмаў становяцца ежай для пратыстаў, якія жывуць на дне.• Расліннаядныя жывёлы самі пераварваць траву не могуць. Ім дапамагаюць пратысты, якія жывуць у страўніку і кішачніку.• Многія пратысты вядуць паразітычны лад жыцця і выклікаюць цяжкія небяспечныя захворванні.
Роля пратыстаў
![Page 14: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/14.jpg)
Гэта самыя шырока распаўсюджаныя арганізмы без ядра. У свеце вельмі мала месцаў, дзе бактэрыі не могуць жыць. Яны ёсць у вадзе, у глебе, у паветры, на раслінах і жывёлах.
Яны жывуць таксама ў холадзе і ў гарачых кіслотных крыніцах з тэмпературай вышэй 90 оС.
Некаторыя бактэрыі жывуць там, дзе больш не можа жыць ніхто – гэта адзіныя арганізмы, выяўленыя ў Мёртвым моры.
БАКТЭРЫІ
![Page 15: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/16.jpg)
Клеткі бактэрыяў пры спрыяльных умовах вельмі хутка размнажаюцца. Яны дзеляцца напалам.
Калі клетка падвойваецца кожныя паўгадзіны, то за суткі яна здольная даць 281 474 976 710 656 нашчадкаў. А некаторыя бактэрыі здольныя размнажацца яшчэ хутчэй.
Размнажэнне бактэрыяў
![Page 17: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/17.jpg)
Хуткае размнажэнне малочнакіслых бактэрый прыводзіць да таго, што
яно скісае за лічаныя гадзіны.
Хуткае размнажэнне паразітычных бактэрый
у арганізме чалавека прыводзіць да таго, што, напрыклад, прастуднае
захворванне развіваецца менш чым за дзень.
Размнажэнне бактэрыяў
![Page 18: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/18.jpg)
Карысныя бактэрыі выкарыстоўваюцца для атрымання малочнакіслых прадуктаў, для квашання капусты, у выпрацоўцы арганічных кіслот, спіртоў, ацэтону.
З дапамогай бактэрый робяць антыбіётыкі, вітаміны і некаторыя іншыя медыкаменты.
Карысныя бактэрыі
![Page 19: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/19.jpg)
Гэта яшчэ больш дробныя істоты, яны складаюцца нават не з клеткі, а ўяўляюць сабой малекулы ДНК у абалонцы. Вірусы не здольны размнажацца самі, таму замест гэтага яны пранікаюць у ядро жывой клеткі, змяняюць яе спадчынную інфармацыю, пасля чаго хворая клетка сама “нараджае” новы вірус.
ВІРУСЫ
![Page 20: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/20.jpg)
Вельмі важна мыць рукі!
![Page 21: Пратысты](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022081418/55ca66aebb61eb5c228b4596/html5/thumbnails/21.jpg)
МАЛАЙЦЫ!