Download - การคายน้ำและการแลกเปลี่ยนแก๊ส
Transpiration• สวนใหญพชสญเสยน าไป
มากถง 98% ออกไปในรปของไอน าสบรรยากาศ โดยการคายน า(Transpiration)
• ผานทาง ปากใบ(Stomata) เปนสวนใหญและผานผวใบไดเลกนอย 2
• ในสภาวะทพชไมเกดการคายน า ทาใหปรมาณน ายงคงอยเตมไซเลม แตรากพชยงคงมการดดน าและลาเลยงน าอยตลอดเวลา ทาใหเกดแรงดนรากผลกน าปลอยออกทางรเลก ๆ ทผวใบทเรยกวา ไฮดาโทด (Hydathode) การเสยน าในรปของหยดน าเชนน เรยกวา กตเตชน (Guttation)
• เชน หลงจากฝนตกหนกใหม ๆ, เวลาเชามด
3
• ใบมสารควทนเคลอบ ทาใหการระเหยของน าออกทางผวใบเกดไดนอยแตกยงมการเสยน าออกทาง เลนทเซล (Lenticel) ซงเปนรอยแตกทผวลาตนซงพบในพชบางชนดเทาน น การสญเสยน าทางเลนทเซลมเพยง 10 % เทาน น
• สวนใหญน าในพชจะระเหยออกทางปากใบ 80-90 %
4
การปดเปดของปากใบ• การปดเปดของปากใบข นกบเซลลคม (Guard
cell)• เมอมแสงสวาง K+ ในเซลลคมเพมข น จงมความ
เขมขนของสารละลายมากข น น าจากเซลลทอยตดกนจงออสโมซส เขาสเซลลคม ทาใหเซลลคมเตงมากข น
• ผนงเซลลดานหนาใหโคงตาม เกดชองวางทาใหปากใบยงเปดกวาง
• การปดเปดปากใบมหลายปจจยทเกยวของไดแก อณหภม ความช น กระแสลม สภาพน าในดน ความเขมของแสง และแกสคารบอนไดออกไซด
5
ปจจยทมผลตอการปดเปดของปากใบ1. ความเขมของแสง เนองจากเซลลคมมคลอโรพลาสต ทาใหเกดน าตาลในเซลลคม
ความเขมขนจงเพม น าจากเซลลขางเคยงจงเกดการออสโมซสเขามา ทาใหเซลลคมเตง ปากใบจงเปด
6
2. ปรมาณคารบอนไดออกไซด พบวาปากใบจะปดเมอปรมาณคารบอนไดออกไซดสงมากกวาปกต เชน ในอากาศปกตมปรมาณ CO2 300 สวนในลานสวน(ppm) ปากใบจะเปด แตถาปรมาณ CO2 เพมเปน 1000 ppm ปากใบจะปด
7
• พชทนตอการขาดคารบอนไดออกไซดไดนานกวาการขาดน า พชบางชนดลาตนและ ใบอวบน า (Succulent) เพอสะสมน า เชน ตนกหลาบหน
• การปดเปดของปากใบจะแตกตางจากพชชนดอน คอ ปากใบจะเปดเวลากลางคนและปดในตอนกลางวนเพอลดการคายน า
8
3. อณหภมอณหภมไมตาและไมสงจนเกนไป (25–30C) ทาใหปากใบเปด เมอใบไดรบความรอนจากดวงอาทตยเพมข นอตราการคายน าจะเพมข น ถาอณหภมสงข นมากเกนไป ความช นสมพทธในอากาศลดลง น าจะระเหยออกจากปากใบเพมข น ปากใบจะปดแคบลงเพอลดการสญเสยน า และถาอณหภมตามาก ๆ ปากใบกจะปดดวย
9
5. กระแสลม ลมทพดผานใบไมจะทาใหความกดอากาศทบรเวณผวใบลดลง ไอน าบรเวณปากใบจะแพรออกสอากาศไดมากข น จะนาความช นไปกบอากาศดวย ไอน าจากปากใบกจะแพรไดมากข นเชนกน การคายน าจงเกดเพมข น
• แตถาลมพดแรงเกนไปปากใบจะปด• เครองมอทใชวดอตราการคายน าหรออตราการดดน าของพช คอ “potometer”
11
6. ความช นถาความช นในอากาศลดลง ปรมาณน าในใบและในอากาศแตกตางกนมากข น จงทาใหน าระเหยออกจากปากใบเพมข น การคายน าเกดเพมข น
12
ความสาคญของน าตอพช1. น าเปนสวนประกอบทสาคญในเซลลพช ใบพชลมลกจะมน าประกอบอยมากกวา พชยนตน
2. น าชวยใหเซลลพชเตง ทาใหเซลลมรปรางคงตว เมอพชขาดน าทาใหเหยวเฉาในพชยงชวยใหเกดการเปดปดของปากใบ และการเคลอนไหวของพชดวย
3. น าเปนตวทาละลาย เชน ละลายแรธาตตาง ๆ เกดการลาเลยงแรธาตของพช4. น าเปนตวรวมในปฏกรยาเคมในเซลล ซงมความสาคญในกระบวนการเมแทบอลซม เชน การยอยแปงเปนน าตาล การสงเคราะหดวยแสง
5. น าทาหนาทควบคมอณหภมของเซลล และลาตนพช โดยทวไปพชอยกลางแจงตลอดเวลา ดงน นจงไดรบความรอนจากแสงอาทตยจานวนมาก การคายน าของพชชวยในการระบายความรอนใหพช 13
โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส1. ปากใบ (stomata)
Spongy mesophyll cells มการเรยงตวกนอยางหลวมๆ ท าใหมชองวางระหวางเซลลมาก จงเกดการแลกเปลยนแกสไดมาก
นกเรยนคดวา พชทอยบนบก พชทมใบปรมน า และพชทข นอยในทะเลทราย มจ านวนปากใบทแตกตางกนหรอไม ?
ใบบว
กระบองเพชร
พชแตละชนดมจ านวนปากใบทแตกตางกน เพราะปจจยส าคญอยทปรมาณน าหรอความช นในอากาศ พชบกจะมจ านวนปากใบมากทสด
• พชแตละชนดมจ านวนปากใบทแตกตางกน • พชบกมกจะมปากใบอยดานลาง เพอปองกนการระเหยของน า• พชทมใบอยปรมน า ปากใบจะมเฉพาะผวใบดานบน เพราะผวใบดานลางจมอยในน า • พชในทะเลทรายปากใบอยจมลกเขาไปในใบ เพอลดอตราการคายน า
2. เลนทเซล (lenticel) ทผวของล าตนพ นบางชนด เมออายมากข น จะมรอยแตกเปนทางยาว หรอแตกตามรอยขวาง
รอยแตกเหลาน เปนทางผานเขาออกของอากาศ
3. ขนราก (Root hair) มการแลกเปลยนแกสระหวางอากาศทอยในชองวางของเมดดนกบเซลลของราก
การพรวนดนรอบๆ ตนไมอยเสมอ ท าใหดนโปรง เปนการเพมชองวางระหวางเมดดน ท าใหเกดการแลกเปลยนแกสไดด
กลไกการแลกเปลยนแกสของพช• แกสจะแพรจากบรเวณทมความหนาแนนมากกวาไปยงบรเวณทม
ความหนาแนนนอยกวา
• ถาใบมความหนาแนนของแกสคารบอนไดออกไซดสง
แกสคารบอนไดออกไซดจะแพรจากใบสบรรยากาศ
แกสออกซเจนในบรรยากาศจะแพรเขาสใบ
ชวงเวลากบการแลกเปลยนแกสของพชกลางวน•เพมแกสออกซเจน•ลดคารบอนไดออกไซดใหแกบรรยากาศ
กลางคน•ลดแกสออกซเจน•เพมคารบอนไดออกไซดใหแกบรรยากาศ
• เมอตดช นสวนของพชออกจากตน ช นสวนเหลาน นยงไมตาย ผดกบตดช นสวนของสตว ทสวนใหญออกจากรางกาย แลวช นสวนเหลาน นมกจะตาย
การหายใจหลงการเกบเกยว
กงไมสามารถล าเลยงน าไดหยดน าเกาะทถง แตกยอดได
• เมอเกบเกยวผลผลตออกจากตนพชแลว พชยงมการหายใจอยจนกระทงส นอายของเซลล
• อตราการหายใจของพชหลงการเกบเกยวจะแตกตางกนในพชแตละชนด
• พชผกผลไมหรอดอกไมทมอตราการหายใจสง จะมอายส นหลงจากเกบเกยวไปแลว เชน ผกกาดหอม ปวยเลง
• พชผกผลไมหรอดอกไมทมอตราการหายใจต า จะมอายนานกวาทจะเหยวเฉา หลงจากเกบเกยวไปแลว เชน มนฝรง มนแกว
09/06/59 24
• พชทเกบเกยวผลผลตแลว อตราการหายใจของเซลลจะเพมข นเรอยๆ พรอมกบการสก เรยกวา “climacteric” เชน กลวย มะมวง มะละกอ ทเรยน
• พชทเกบเกยวผลผลตแลว อตราการหายใจของเซลลจะลดลงเรอยๆ เรยกวา “non-climacteric” เชน แตงกวา ล นจ ล าไย สม องน มะนาว