๙.๑ ใบความรเก- ยวกบคาราชาศพทและประโยชนของการศกษาคาราชาศพท

คาราชาศพท แปลตามรปคาแลว หมายถง ถอยคาสาหรบพระราชา แตตามหลกภาษาไทย

หมายถง คาท, ใชใหเหมาะสมกบบคคล ดงน:

๑. คาศพทท* ใชสาหรบพระมหากษตรย และพระบรมวงศานวงศ

๒. คาศพทท* ใชสาหรบพระภกษสงฆ

๓. คาศพทท* ใชสาหรบสภาพชน

สาเหตท) ภาษาไทยมการใชคาราชาศพท เพราะคนไทยยดถอวฒนธรรมเก) ยวกบระบบอาวโส

มความเคารพเกรงใจผท1 สงศกด7 ดวยชาตกาเนด อาย และตาแหนงหนาท1

ซ# งจะแสดงออกมาโดยการใชภาษาท# มระเบยบ แบบแผนเปนพเศษสาหรบบคคลตางฐานะกน

ประโยชนของการศกษาคาราชาศพท

๑. ทาใหสามารถใชภาษาไดอยางถกตอง และเหมาะสมกบระดบของบคคลท# ส# อสารดวย

๒. ทาใหสามารถอานและฟงขอความท8 มการใชคาราชาศพทไดเขาใจ

๓. เปนเคร( องฝกอบรมจตใจผใชและผศกษา

ใหเปนบคคลท. รจกใชภาษาไดอยางประณตงดงาม

๔. ทาใหบคคลผน/ นไดรความหมายของคาศพท อยางกวางขวางลกซ/ ง

และทาใหสามารถศกษาวรรณคดเกาไดอยางเขาใจ

๙.๒ ใบความร เร, อง คาราชาศพทท, ใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ

คาราชาศพทท, ใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ แบงออกไดเปน ๓ ประเภทใหญ

ๆ ดงน'

๑. คานามราชาศพท

- ใชคาวา พระบรมราช นาหนาคาสามญสาหรบพระเจาแผนดน

โดยเฉพาะในกรณท0 ตองการเชดชพระเกยรตยศ และพระราชอานาจ เชน

พระบรมราชปถมภ หมายถง การชวยเหลอ

พระบรมราโชวาท หมายถง คาสอน

- ใชคาวา พระบรม นาหนาคาเพ* อเชดชพระราชอสรยยศ

และใชเฉพาะพระมหากษตรย เชน

พระบรมมหาราชวง หมายถง วงหลวง

พระบรมฉายาลกษณ หมายถง ภาพถาย

- ใชคาวา พระราช

นาหนาคาท) สาคญรองลงมาจากพระบรมเปนคาท) ใชเฉพาะพระมหากษตรย

และสมเดจพระบรมราชน เชน

พระราชวง หมายถง วงท, ไมใชวงหลวง

พระราชดารส หมายถง คาพด

- ใชคาวา พระ นาหนาคาสามญท- ใชสาหรบพระมหากษตรย

และพระราชวงศเพ. อใหแตกตางกบสามญชน เชน

พระสหาย หมายถง เพ. อน

พระหตถ หมายถง มอ

- ใชคาวา พระท& น& ง นาหนาคาท) เปนท) ประทบของพระมหากษตรยและมเศวตฉตร

เชน พระท* น*งจกรมหาปราสาท พระท/ น/ งอมรนทรวนจฉย พระท/ น/ งวมานเมฆ

พระท& น& งมงคลาภเษก นอกจากน5 ยงใชคาวาพระท& น& งตามหลงคานามท&วไป

เพ$ อแสดงวาเปนของท$ เก$ ยวกบพระมหากษตรย เชน ชางพระท$ น$ ง เรอพระท$ น$ ง รถพระท$ น$ ง เปนตน

- ใชคาวา ตน หรอ หลวง ประกอบทายคานามท5วไป

เพ$ อแสดงวาเปนของเก$ ยวกบพระมหากษตรย เชน เคร$ องตน ประพาสตน พระแสงปนตน เรอหลวง

รถยนตหลวง เปนตน

ตวอยางคานาม ราชาศพท

คาสามญ คาราชาศพท

ผม พระเกศา

คาง พระหน

เอว บ# นพระองค

มอ พระหตถ

ตมห พระกณฑล

เส$ อ ฉลองพระองค

เตยงนอน พระแทนบรรทม

รองเทา ฉลองพระบาท (พระมหากษตรย),รองพระบาท (พระบรมวงศานวงศ)

แวนตา ฉลองพระเนตร

ถงมอ ถงพระหตถ

๒.คากรยาราชาศพท คากรยาราชาศพท แบงออกไดเปน ๓ ประเภทคอ

๑. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคาสามญ

๒. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคานามราชาศพท

๓. คากรยาราชาศพทท/ เปนคาราชาศพทอยในตวแลว

๑. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคาสามญ ดงน&

คาสามญ คาราชาศพท

ข# มา ทรงมา

หวงใย ทรงหวงใย

ยงปน ทรงปน

จาม ทรงจาม

ถอ ทรงถอ

จบ ทรงจบ

ทราบ ทรงทราบ

๒. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคานามราชาศพทดงน2

คาสามญ คาราชาศพท

เมตตา ทรงพระเมตตา

ฝน ทรงพระสบน

กรณา ทรงพระกรณา

ปวย ทรงพระประชวร (สาหรบพระมหากษตรย)

แตง, ประพนธ ทรงพระราชนพนธ

๓. คากรยาราชาศพทท, เปนคาราชาศพทอยในตวแลว ดงน&

คาสามญ คาราชาศพท

โกรธ กร$ ว

พด ตรส

ปวย ประชวร (พระบรมวงศานวงศ)

นอน บรรทม

ให พระราชทาน

ไป เสดจพระราชดาเนน

กน เสวย

ด ทอดพระเนตร

ชอบ โปรด

อาบน& า สรงน& า

เกด พระราชสมภพ

เดนทาง เสดจพระราชดาเนน

ตาย สวรรคต

๓. คาสรรพนามราชาศพท เปนคาราชาศพทท0 ใชเฉพาะบรษสรรพนาม คอ

คาสรรพนามท+ ใชในการพดตดตอส+ อสารกน ซ+ งแบงออกได ดงน>

คาราชาศพท ผใช ใชกบ

สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนช- อผพด (บรษท- ๑)

ขาพระพทธเจา บคคลธรรมดา พระมหากษตรยหรอพระราชวงศช4 นสง

อาตมภาพ ภกษ-สามเณร พระมหากษตรย พระราชวงศท3วไป

สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนผพดดวย (บรษท- ๒)

ใตฝาละอองธลพระบาท พระราชวงศท,วไปและบคคลธรรมดา พระมหากษตรย

มหาบพตร ภกษ-สามเณร พระมหากษตรยและพระราชวงศท5วไป

สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนผถกพดถง (บรษท- ๓)

พระองค พระราชวงศท,วไปและบคคลธรรมดา พระมหากษตรยและพระราชวงศช4 นสง

หลกเกณฑในการใชคาราชาศพท มดงน8 ๑. คากรยาใดท, เปนคาราชาศพทอยแลว เชนคาวา เสดจ เสวย ตรส ไมควรใชคาวา “ทรง”

นาหนาอก แตถาคากรยาน/ นเปนคาสามญ เชน ถอ จบ วาด

เม$ อจะทาใหเปนคากรยาราชาศพทใหใชคาวา “ทรง” นาหนาได เชน ทรงถอ ทรงจบ ทรงวาด ๒. การใชคาวา “ ถวายการตอนรบ “ “ถวายความจงรกภกด” ตองใชคาวา “เฝารบเสดจ”

หรอ “รบเสดจ” ถงจะถกตอง ๓. การใชคาวา “พระบรม” นาหนาน' น

ใหใชเฉพาะคาท. ใชกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเทาน> น สาหรบสมเดจพระบรมราชนนาถ

ใหใชคาวา “พระ” เชน พระบรมราโชวาท ใชกบ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราโชวาท ใชกบ สมเดจพระบรมราชนนาถ ๔. การใชคาวา “พระราช” หรอ “พระ” นาหนา

ใหถอหลกวาใชเฉพาะพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ คาวา

“พระ”มกนาหนาคาท, เปนคาเรยกอวยวะ เชน คาวา พระหตถ พระพกตร