บทท 1
บทน ำ ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ องคกรใดกตามไมวาจะเปนองคกรขนาดเลกจนถงองคกรทใหญทสดจะด ารงอย และพฒนาเตบโตอยางตอเนอง ลวนมพนฐานมาจากคนในองคกรทงสน คนในองคกรจะเขาไปเกยวของทกสวนของการด าเนนงาน เนองจาก “คน” เปนทรพยากรทส าคญยงของทกองคกรเพราะคนเปนตวจกรส าคญทสดในการผลตผลงานและการด าเนนงานไมวาเปนการผลตหรอการบรการ กลาวคอเปนผจดกจกรรม ผผลต ผดแล หรอเกยวของกบงาน เงน วสดอปกรณ เครองไมเครองมอรวมทงจดการเรองคน ทงในฐานะผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาหรอทงสองสถานะผสมกน การเกยวของสมพนธกนดงกลาวดวยมงหวงเพอบรรลเปาหมาย และภารกจองคกรเปนส าคญ พระราชบญญตการศกษา พ.ศ.2542 ตามมาตรา 52 ไดก าหนดใหมระบบ กระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสงโดยการก ากบและประสานใหสถาบนทท าหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหมและพฒนาบคลากรประจ าการอยางตอเนองรฐพงจดสรรงบประมาณและจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาอยางเพยงพอ ตามมาตรา55 ก าหนดใหมกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา เพอจดสรรเปนเงนอดหนนงานรเรมสรางสรรค ผลงานดเดน และเปนรางวลเชดชเกยรต คร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา (ส านกงานรบรองมาตรฐาน และประเมนคณภาพการศกษา, 2547) สถาบนการศกษาทงภาครฐและเอกชน เปนสถาบนทมบทบาทส าคญยงตอสงคมและการพฒนาประเทศ ซงถอวาเปนรากฐานทส าคญทสดประการหนงตอการสรางสรรคความเจรญ กาวหนา และแกไขปญหาการพฒนาประเทศทงในดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม การจดการศกษาทมคณภาพจะชวยสรางเสรมคนไดพฒนาตนเอง ทงในดานความรความสามารถ ทกษะและจรยธรรม เปนการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถของพลเมองของประเทศ ไดปรบตวแกไขปญหาทมความหลากหลายในสภาพปจจบนทเทคโนโลยสารสนเทศมการเปลยนแปลง และพฒนาไปอยางรวดเรวสามารถรเรมพฒนาตนเอง ครอบครว ชมชน ตลอดจนประเทศชาตใหเจรญกาวหนาไปไดอยางมนคง บนพนฐานของความเขาใจและเหตผล ความถกตอง ความดงามและ
2
ความเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ปจจยทเปนองคประกอบส าคญซงมบทบาทตอการสงเสรมและพฒนาดานการศกษาประการหนงกคอบคลากรทางการศกษาซงไดแก ผบรหาร ครผสอนและบคลากรฝายปฏบตการตางๆ ซงเปนสายสนบสนนการสอนประกอบไปดวย งานดานการบรหารจดการ งานดานการบรการ งานฝายบรหารงานบคคล งานดานการปฏบตงานทไดรบผดชอบ บคลากรเหลานเปนทรพยากรบคคลทเกยวของกบการด าเนนการงานดานการศกษาเปนกลมบคคลทเปนองครวมภายใตความสมพนธทมความเกยวเนองแมจะแยกหนาทภาระงานทรบผดชอบออก ซงการพฒนาบคลากรเปนกจกรรมทตองกระท าตงแตแรกเขาท างานจนถงเวลาทจะตองออกจากงานไปตามวาระ สวนสถานศกษามหนาททจะตองเสรมสรางประสบการณดานตางๆ ทงเพอเตรยมคนไปรบหนาทใหม และปรบปรงงานทท าอยเดมใหมประสทธภาพสงขนทงในรปเปนคณะ และทงเปนรายบคคล และบทบาทนจะตองเพมขนอยเสมอ โดยมจดประสงคประการแรกในการพฒนาบคลากรนนเพอปรบปรงคณภาพของระบบโรงเรยนใหสงขน และในกรณเชนน กจ าเปนทจะตองท าการปรบปรงใหผปฏบตงานไดสามารถท างานใหสอดคลองกนและมคณภาพทไดระดบทดเทยมกน ซงสถานศกษาควรจะถอวาการพฒนาตวบคคลนนเปนการลงทนรปหนงทจะใหผลในระยะยาว นอกจากนเปนการเสรมสรางประสทธภาพของผปฏบตงานและยงเปนการดงดดคนใหปรารถนา ทจะท างานอยกบระบบโรงเรยนนน ๆมากขนอนเปนการสรางความเปนปกแผนใหแกระบบโรงเรยนนนโดยตรง การพฒนาบคลากรทางการศกษาถอเปนปจจยส าคญของสถานศกษาในการจดวางระบบงานหากบคลากรขาดความร ความเขาใจ มความสามารถหรอความช านาญไมเพยงพอใน การปฏบตงานและมทศนะคตทไมดตอการท างานหรอหากมสวนหนงสวนใดขาดหายไปการพฒนาสงเสรมการศกษาทจะกอใหเกดประสทธภาพสงสดกยอมกระท าไดยาก ดงนนเพอใหบรรลถงวตถประสงคทางการศกษาการพฒนาบคลากรทางการศกษาจงเปนเรองทจ าเปนและส าคญ โดยแทจรง การพฒนาบคลากรทางการศกษาทแบงเปนสวนตางๆตามหนาทความรบผดชอบ ในภาระงาน ยอมมความแตกตางกนไปทงขนตอนการปฏบตงานและเนอหาของหนาท แตโดยลกษณะพนฐานทเปนองครวมของบคลากรแลว การพฒนาแตละสวนตองมความสอดคลองเหมาะสม สามารถด าเนนงาน ประสานงานกนได เพราะสงคมทกวนมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา องคกรจงมความจ าเปนทตองมงเนนพฒนาคนเปนหลก สอดคลองกบ ณรงควทย แสนทอง (2548) กลาววา “การพฒนา คน จะตองพฒนาจากภายในตงแตระดบบคคล (Individual) ระหวางบคคล (Interpersonal) จนไปถงระดบองคการ หรอทเรยกวากระบวนการพฒนาจากขางในสขางนอก (Inside – Out Development) และผลลพธทเกดจากการพฒนาคนคอ การพฒนา
3
วฒนธรรมองคการ (Cormprate Culture) ซงสงนจะเปนปจจยส าคญทสดในการน าไปสความส าเรจตามวสยทศนทก าหนดไว”
ในขณะท เพชร รปะวเชตร (2549) ไดกลาววา ทรพยากรมนษย (Human Resource) หรอบคลากร (Personnel) ไดรบการยอมรบวาเปนปจจยหรอสวนประกอบอยางหนงของการด าเนนงานในองคกร อนประกอบไปดวย เงนทน(Money) มนษยทท างาน (Man) วสดปกรณ (Materials) เครองจกร (Machine)หรอเทคโนโลย(Technology) ทงทเปนภมปญญาหรอนวตกรรมทนสมย การจดการ (Management) และจรยธรรมคณธรรมในการท างาน (Moral or Ethic) และทรพยากรมนษยนไดรบการยอมรบวาเปนปจจยทส าคญทสด (The Most Important Factor) ในการผลกดนใหองคกรประสบความส าเรจหรอบรรลเปาหมายทก าหนดไว ดวยมนษยหรอบคคลเปนผลงมอกระท า คดวเคราะห และผลตสนคาหรอบรการประกอบกบการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมองและเทคโนโลยกเปนตวเรงใหรปแบบการบรหารงานบคคลไดเปลยนไปและยกระดบความส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยใหมากขน สวน สมชาต กจยรรยง (2548) กลาววา การพฒนาคนเพอใหเกดความครบถวนสมบรณใน “องครวมของคน” นน เราจ าเปนทจะตองท าใหครบถวนสมบรณทง 5 ดานคอ 1. พฒนาพลงกายของคน 2. พฒนาพลงใจของคน 3. พฒนาพลงสมองของคน 4. พฒนาพลงจรยธรรม ศลธรรม คณธรรมของคน 5. พฒนาพลงสตปญญาของคน โรงเรยนวารเชยงใหม เปนโรงเรยนในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน กระทรวงศกษาธการ ทด าเนนการจดการศกษาตงแตระดบปฐมวย คอ ตงแตระดบเตรยมอนบาล ระดบอนบาลชนปท 1–3 ระดบประถมศกษาตงแตชน ประถมศกษาปท 1 – 6 ระดบมธยมศกษา ตงแตมธยมศกษาปท 1–6 ด าเนนการมาแลวตงแตปการศกษา 2546–2553 คอปปจจบนรวมเปนระยะเวลา 8 ป ปจจบนโรงเรยนวารเชยงใหม มบคลากรทงในสวนผบรหาร คณะกรรมการบรหารโรงเรยน ครปฏบตหนาทสอนทงครไทย และครตางประเทศ และบคลากรฝายสนบสนนการสอน รวมทงสน จ านวน 241 คน โดยโรงเรยนวารเชยงใหมมวสยทศน คอการศกษาเพออนาคต (An Education Beyond Tomorrow) โรงเรยนวารเชยงใหมมนโยบายมงมนจดการศกษาขนพนฐานเพอสรางนกเรยนใหเปนบคคลทสมบรณ ทงดานจตใจ ปญญา รางกาย และทกษะการปฏบต มศกยภาพพรอมกาวสอนาคตทกาวไกลดวยคณภาพมาตรฐานการศกษาระดบสากลพรอมรกษา
4
ความเปนเอกลกษณไทย และสามารถด ารงตนไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจของสงคมในปจจบน และพนธกจ (Mission) ของโรงเรยนวารเชยงใหมในสวนของบคลากรของโรงเรยนคอ การพฒนาคร และบคลากรสายสนบสนนการสอน โรงเรยนถอวาคร และบคลากรสายสนบสนนการสอนมความสมพนธกบคณภาพของผลผลตทางการศกษา จงตองพฒนาความเปนครอาชพทมความร ความสามารถ รกทจะพฒนาผเรยนและตนเองและเปนบคคลแหงการเรยนร ผศกษาในฐานะผบรหารโรงเรยนวารเชยงใหมไดตระหนกและไดเลงเหนถงความจ าเปน และความส าคญในการทจะพฒนาบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหมใหมประสทธภาพในการท างาน เพอใหบรรลตามเปาหมายตามทองคกรไดวางไว การพฒนาคณภาพการใหบรการ ซงมผลจากการบรหารงานภายในองคกรทมประสทธภาพทรพยากรบคคลเปนปจจยหนงทมความส าคญในการพฒนาคณภาพการใหบรการทงภายในและภายนอกองคกร ซงในปจจบนการพฒนาทรพยากรบคคลเปนหวใจส าคญตอการเปลยนแปลงทงในระดบองคกรและระดบประเทศ เพราะฉะนนบคลากรจงจ าเปนตองไดรบการพฒนาอยตลอดเวลา ซงบคลากร สายสนบสนนการสอนจะมหนาทในการใหบรการแกทกๆฝายในโรงเรยนและนอกโรงเรยน คอใหบรการหรออ านวยความสะดวกตงแต คร นกเรยน ผปกครองนกเรยน หรอบคคลภายนอก ทตองการมาเยยมชมโรงเรยนเพอดการเรยนการสอนหรอการจดระบบการจดการ ทางโรงเรยน จงมความสนใจในการพฒนาบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหม อนจะกอใหเกดการปฏบตหนาทไดอยางมคณภาพและเกดประสทธผลอยางแทจรงและเชนเดยวกบบคลากรทางการศกษาในโรงเรยนคอ ผบรหารโรงเรยน ครผสอน และบคลากรสายสนบสนน การสอน หากทกคนในองคกรเปนคนด เปนคนเกง เปนคนมคณภาพและศกยภาพในการท างานสง จะท าใหการด าเนนงานการจดการศกษาด าเนนไปอยางมประสทธภาพ ท าใหผเรยนมศกยภาพสง พงตนเองได ซงจะสงผลใหชมชนเขมแขง ดงนนองคกรจงจ าเปนตองมการพฒนาบคลากรของโรงเรยนใหมคณภาพในการปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสด การพฒนาบคลากรทางการศกษาเปนการพฒนาทกอใหเกดศกยภาพ มขดความสามารถในการท างานดานตาง ๆ เพมขน ไมวาจะเปนดานการบรหารความร กระบวนการการเรยนร การอบรมสงสอน การมวสยทศน หรอดานอน ๆ การพฒนาบคลากรทางการศกษา เปนการเพมพนประสบการณ กอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม รวมถงการสรางคณธรรมจรยธรรมและเจตคตทด ซงอาภรณ ภวทยพนธ (2551)ไดกลาวไววา ปจจยทมสวนผลกดนและสงเสรมใหองคการเกดการปรบปรงและพฒนาท าใหองคกรสามารถเตบโต สามารถธ ารงคงอยตอไปไดอยางย งยน ปจจยมใชเปนเพยงแคการมเงนลงทนทมาก มเทคโนโลยทด มเครองมอเครองจกรททนสมย
5
แตปจจยทส าคญนนกคอการมทรพยากรมนษยทมความสามารถและมศกยภาพในการท างานอยางมประสทธภาพ การพฒนา ทรพยากรมนษย หรอHuman Resource Development (HRD) จงเปนกระบวนการหนงทส าคญทมสวนขบเคลอนคนในองคการ มการเรยนรมการพฒนาอยางตอเนองอยางไมหยดย ง จากเหตผลดงกลาวมาแลวน ผศกษาจงสนใจทจะศกษาเพอหาค าตอบวาสภาพและ ความตองการพฒนาของบคลากรสายสนบสนนของโรงเรยนวารเชยงใหมเปนอยางไรและมปญหารวมทงขอเสนอแนะอะไรบางเกยวกบการพฒนาบคลากรสายสนบสนนของโรงเรยนวารเชยงใหม ขอมลทไดจะสามารถน าไปใชในการพฒนาศกยภาพของบคลากรสายสนบสนนของโรงเรยนวารเชยงใหมไดอยางมประสทธภาพ วตถประสงคของกำรศกษำ 1. เพอศกษาสภาพและความตองการรบการพฒนาของบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหม 2. เพอศกษาปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหม ขอบเขตของกำรศกษำ ขอบเขตดำนประชำกร ประชากรทใชในการศกษาครงนผเกยวของกบการพฒนาบคลากรสายผสอน คอบคลากรสายสนบสนนการสอนและฝายบรหารบคคล ของโรงเรยนวารเชยงใหม ในปการศกษา 2553 ขอบเขตดำนเนอหำ
การศกษาครงน มงศกษาสภาพและความตองการรบการพฒนาของบคลากรสายสนบสนนการสอน และปญหา ขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนาของบคลกรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหม โดยจะศกษาเฉพาะรปแบบการพฒนาบคลากรทง 7 ดาน(ธรรมนญโรงเรยนวารเชยงใหมปการศกษา 2546 - 2550) ประกอบดวย 1. การฝกอบรม 2. การศกษาดงาน 3. การสมมนา 4. การประชมเชงปฏบตการ
6
5. การหมนเวยนงาน 6. การมอบหมายงานทตรงตามความถนด 7. การเขารวมปฏบตงาน นยำมศพทเฉพำะ ในการศกษาครงน ผศกษาไดใชศพทบางค าในความหมายและขอบเขตจ ากด ดงน กำรพฒนำบคลำกรหมำยถง การด าเนนงานทท าใหบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหมมประสทธภาพในการท างานเพมขน รปแบบกำรพฒนำบคลำกร ไดแก การฝกอบรม การศกษาดงาน การสมมนา การประชมเชงปฏบตการ การหมนเวยนงาน การมอบหมายงานทตรงตามความถนด และการเขารวมปฏบตงาน โดยแตละรปแบบครอบคลมกระบวนการด าเนนงานตอไปน กำรฝกอบรม หมำยถง กระบวนการจดการใหความร ความเขาใจ ทกษะและประสบการณแกบคลากรประกอบดวย การส ารวจความตองการฝกอบรม ก าหนดจดมงหมาย และเนอหา วธการฝกอบรม การฝกอบรมตามแผน การวดประเมนผลและการปรบปรงพฒนา กำรศกษำดงำน หมำยถง การน าบคลากรออกไปทศนศกษาดงานนอกสถานททงในประเทศและตางประเทศ เปนการพบปะ แลกเปลยนเรยนรจากผมประสบการณในการปฏบตงานโดยตรง ซงสามารถท าใหบคลากรมความร ความเขาใจในการปฏบตงานอยางแทจรง กำรสมมนำ หมำยถง การประชมเพอเปดโอกาสใหบคลากรแตละคนแลกเปลยนความร ประสบการณ ทศนคต ความคดเหนซงกนและกน โดยมวทยากรผร และผทรงคณวฒใหขอมล รบฟงขอมล เสนอปญหา โดยรวมกนวเคราะหตดสนใจ หาขอสรปทเปนประโยชนตอบคลากรทเขารวมสมมนา และเปนการเสรมสรางศกยภาพใหบคลากรมความรความสามารถในการปฏบตงาน กำรประชมเชงปฏบตกำร หมำยถง รปแบบของการฝกอบรมทสงเสรมใหผเขารบ การอบรมเกดการเรยนรทงทางดานทฤษฏและปฏบต ลกษณะการประชมเชงปฏบตการแบงออกเปน 2 สวนคอ สวนแรกจะเปนการใหความรของวทยากรเพอเพมพนความร ความเขาใจใหแกผเขารบการอบรม ใหสามารถแกไขขอขดของในการท างาน สวนทสองจะเปนการปฏบตการของผเขารบการอบรมทจะหารอ อภปราย ใหไดแนวทางแกปญหาหรอวธการปฏบตงาน เปน การสงเสรมการมสวนรวมของผเขารบการอบรม มอสระในการคดและปฏบตงานเปนกลม น าผลประชมไปปฏบตงานในองคกรของตนเองได
7
กำรหมนเวยนงำน หมำยถง การสบเปลยนหมนเวยนใหบคลากรปฏบตงานทแตกตางกนในแตละชวงเวลาทก าหนด โดยมวตถประสงคเพอพฒนาใหบคลากรมความร ความสามารถทหลากหลายดานในงานโดยมวธการด าเนนงานคอ ก าหนดนโยบายหรอแนวทางในการหมนเวยนงาน เชน ลกษณะงาน ระยะเวลาในการหมนเวยนงาน ก าหนดกลมเปาหมายทจะหมนเวยนงาน ประเมนผลจากการหมนเวยนงาน เพอทจะน ามาสการปรบปรง กำรมอบหมำยงำนทตรงตำมควำมถนด หมำยถง การกระจายงานในหนาท ความรบผดชอบ และอ านาจการตดสนใจภายในขอบเขตทก าหนดใหผอนปฏบต เพอเปนการเปดโอกาสใหพนกงานไดใชความรความสามารถในการท างานซงถอวาเปนการพฒนาทรพยากรมนษยวธหนง โดยมวธการด าเนนงาน คอ ก าหนดงานและวตถประสงคในการมอบหมายงาน ก าหนดขอบเขตหนาทและอ านาจตดสนใจ พจารณาบคลากรทเหมาะสม ท าความเขาใจกบผรบมอบหมายงาน กระตนจงใจใหก าลงใจและสนบสนน ตดตามและประเมนผลงาน
กำรเขำรวมปฏบตงำน หมำยถง เปนการใหโอกาสส าหรบพนกงานในการรวมกน มสวนรวมตดสนใจ โดยเรยนรจากการดผอนและวธการในการสบสานปญหาพเศษตาง ๆ ขององคการ บคลำกรสำยสนบสนนกำรสอน หมำยถง เจาหนาททปฏบตงานในแผนกอนบาล แผนกประถม แผนกมธยม แผนกอ านวยการ แผนกกจการ แผนกตางประเทศ และฝายบรหารบคคล ทปฏบตงานหนาทในโรงเรยนวารเชยงใหม ประโยชนทคำดวำจะไดรบ ขอมลทไดจากการศกษาครงน โรงเรยนหรอผทเกยวของสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการวางแผนการพฒนาการปฏบตงานของบคลากรสายสนบสนนการสอนของโรงเรยนวารเชยงใหมใหมประสทธภาพมากยงขน
