พญ.โชตรส พนธพงษ
กมารแพทย
โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ
ศนยอนามยท 10 เชยงใหม
พฒนาการเดก พฒนาการ หมายถง การเปลยนแปลงดานการท าหนาท และวฒภาวะของอวยวะระบบตางๆ ม 4 ดานใหญๆ
ดานกลามเนอมดใหญ : การทรงตวและการเคลอนไหวรางกาย จากศรษะไป เทา จากกลางตว ไป ปลายตว
จากหวลงเทา
พฒนาการของเดก
จาก กลางตว ไป ปลายตว
ดานกลามเนอมดเลก : การใชตา และ มอ ดานภาษา และ การสอความหมาย
ดานสงคม และ การชวยเหลอตนเอง
หลกทวไปของการพฒนาการ1. เปนกระบวนการเปลยนแปลงทตอเนองตงแตปฏสนธ จนบรรลวฒ
ภาวะ
2. พฒนาการเรมจากศรษะไปเทา จากกลางตวไปสวนปลาย
3. ขนตอนของพฒนาการจะเหมอนกนในเดกทกคน ตางกนทเวลาเรมตนของขนตอน ตางๆ
4. การเคลอนไหวจะพฒนาจากการกระท าอยางไมตงใจ เปนการกระท าอยางเฉพาะเจาะจง
IQ ด EQ ด ผบญชาการคอสมอง
สมองโตเรวในขวบปแรก
0
400
800
1200
1600
แรกเกด 1 ป 6 ป หนมสาว ผใหญ
350
910
1200
1300
1350
60 130
260
410
1200
24 45 95
220
300
150
300
550
1500
1600
160%
30%
สมองตบปอดหวใจ
อาหารพนธกรรม การเลยงด
T
สมอง
การพฒนาการ
40-50 %
สขภาพ ไมแขงแรง
เจบปวยบอย
ปจจยทเออตอการพฒนาสมองมนษยความสมพนธใกลชดกบผเลยงดทเตมไปดวยความรกและความอบอน
สงแวดลอมทมคนพดคยดวย
มโอกาสไดเลน
มการกระตนการเรยนรทเหมาะสม
JM. Healy, AAP News, May 1998
สงเสรมพฒนาการหรอความสามารถตามวยของเดก
สรางวงจรการเรยนรในสมองสงเสรมใหสมองไดเรยนรเตมท
พฒนาการตามวยทารกแรกเกด
พฒนาการตามวย 2 เดอน
กจกรรมสงเสรมพฒนาการแรกเกด-2 เดอน
พฒนาการตามวย 4 เดอน
พฒนาการตามวย 6 เดอน
กจกรรมสงเสรมพฒนาการอาย 4-6 เดอน
พฒนาการตามวย 9 เดอน
เรมหยบของชนเลก โดยใชนวหวแมมอและนวชได มองตามของทตกจากมอ
ฟงรภาษา เขาใจค าสง และเขาใจสหนา ทาทางได เลยนเสยงพยญชนะ ( ปาปา มามา ) แตไมมความหมาย
เลนจะเอได รองตามแมเมอแมจะออกไปจากหอง หยบอาหารกนได
กจกรรมสงเสรมพฒนาการ อาย 8-10 เดอน
อาย 8 เดอน : เรมฝกใหเดกถอแกวใบเลก เพอใหเดกคนเคย เหมอนของเลนชนหนง
อาย 10 เดอน : ควรดมน าจากแกวใหเดกดเปนตวอยาง ไมควรใหเดกดดน าจากขวดนม
พฒนาการตามวย 12 เดอน
ใชนวหวแมมอ และนวชหยบของเลกๆได ถนด หยบของใสถวยหรอกลอง
เรยกพอ แม หรอ พดค าโดดทมความหมาย 1 ค า
พฒนาการตามวย 15 เดอน พฒนาการตามวย 18 เดอน
เดนไดเอง
ชสวนตางๆ บนใบหนาได
ใชชอนตกแตยงหกอยบาง
เดนคลอง
วางของซอนกนได 3 ชน ท าตามค าบอกทไมมทาทาง
ประกอบได
ถอถวยน าดมเอง
9 ด 1 ป 2 ป
หดจบน าจากแกว เลก แกวสลบขวด
6 ด3 ด 3 ป
หามเดดขาด เลกนมกลางคน
1 ป
นมจากแกว/กลอง
ศนยเดกเลกเลกมขวดนมไดแลว
1 ½
กจกรรมสงเสรมพฒนาการ อาย 12 –18 เดอน
พฒนาการตามวย 2 ป พฒนาการตามวย 3 ป เดนขนบนได เตะบอล
ตอกอนไมได 6 ชน ขดเสนตรง เปดหนงสอทละหนา
พด 2 ค าตอกนอยางมความหมาย บอกชอตวเองได
ใชชอนตกอาหารกนเองได บอกไดเวลาจะถายอจจาระ
ขนบนไดสลบเทา ขสามลอ
วาดวงกลมไดตามแบบ
เลาเรองใหผอนฟงเขาใจ ประมาณ 50 %
รเพศตนเอง ควบคมการถายอจจาระได
พฒนาการตามวย 4 ป พฒนาการตามวย 5 ป
กระโดดขาเดยว เดนลงบนไดสลบเทาได
วาดสเหลยมไดตามแบบ วาดคนได 3 สวน ลอกรป+
เลาเรองใหผอนเขาใจไดทงหมด รจกส 4 ส
เลนรวมกบคนอนได ควบคมการถายปสสาวะไดเวลากลางวน
กระโดดขามสงกดขวางเตยๆได เดนตอเทาเปนเสนตรงได
วาดสามเหลยมไดตามแบบ วาดคนได 6 สวน
เขาใจ และ อธบายเหตผลงายๆ
เลนอยางมกตกา แตงตวเอง ไมปสสาวะรดทนอนเวลากลางคน
กจกรรมสงเสรมพฒนาการ อาย 4-5 ป การเรยนรทส าคญ คอ เรยนรดวยประสบการณของตนเองในชวตประจ าวนทเดกไดสมผส ไดท า ไดลองควยตนเอง
เร อง อ เร องฉ ของเดก
ความพรอมของเดกแตละคนไมมอายทแนนอน
โดยทวไปอยในชวงอาย 1 ปครง ถง 2 ป ขนกบพฒนาการดานรางกายและจตใจของเดก
ฝกการขบถายใหเดกนอยเมอพรอม
เดกพรอมเมอ นงและเดนเองไดด
ถอดกางเกงเอง
ท าตามค าสงงายๆได
พอแมพรอมเมอ มเวลา อดทน
เขาใจและใจเยนทจะคอยๆฝก
ใหค าชมเชยเมอเดกท าได
เรองหลบ เรองนอน ของเดกระยะเวลาการนอนในเดกขนกบ อายเดก ลกษณะพนอารมณ
และ บคลกภาพของเดก การออกก าลงกายในชวงตน
แรกเกด ระยะเวลานอนประมาณ 20 ชม.
อาย 1 ป ประมาณ 14-16 ชม.
อาย 2.5 ป นอน 12-14 ชม.
วยกอนเรยน นอนประมาณ 10 ชม.
ปญหาการนอนในเดกเลก
เดกไมยอมนอน สาเหตจากภายนอก เสยงรบกวน ไฟสวาง ผใหญมาเลนดวย
สาเหตจากเดกเอง เหนอยมาก ตนเตน กงวล
การปองกนอบตภยในเดก
อยกบลกดวยน าสงเพยง 5 ซม. อาจท าใหเดกจมน าได
อมแบบนจะ!
ควร
อยา ควร
อยาเขยาหรอโยนลก เสยงตอเลอดออกในสมองเดก
• ซราว หางไมเกน 6 ซม.• รชองโหว ดานศรษะและปลายเทาไมเกน 6 ซม.• มมเสาทง 4 ดาน ไมมสวนยนเกน 4.5 มม.
อนตรายอายนอยกวา 3 ขวบ หลกเลยงชนเลก(เลกกวา 3.17 x 5.71 ซม.) เสยงตอการส าลกอดตนทางเดนหายใจ
แบบนดกวา
ควรเตยงทมซราวกวางกวา 6 ซม.
ควร
อนตราย
มฝาครอบตดตงปลกไฟสง 1.5 เมตร
อนตราย
เกบ ใหมดชด วาง ทเดกหยบไมถง
ปลอยใหปลกไฟไมมฝาครอบ
ควร
อนตรายวางยา สารมพษไวในทเดกหยบถง
ควร
ใชรถหดเดนกบเดกอาจท าใหพลกคว า และเดกเดนชา
หดเดนแบบนดกวา
นงแบบน (อายนอยกวา 1 ป)
นงในเบาะนงทารก หนหนาไปดานหลงรถและมเขมขดนรภย
อยา ควร
อยาควร
ประเมนท าไมเปนเกณฑในการตดตาม เพอการสงเสรมใหมพฒนาการเตมทตามศกยภาพ
คนหาเดกมปญหาพฒนาการลาชา ไมสมวย เพอสงเสรม หรอกระตนพฒนาการ หรอ เพอหาสาเหตทแกไขได
ประเมนบอยแคไหน
พฒนาการสงสยจะชา 4 เดอน ไมยม ไมหนหาเสยง ไมมองตามของ คอไมแขง 6 เดอน จบพยงนงยงไมได ไมหนตามเสยงเรยกชอ เปลยนมอถอของไมได 1 ป 3 เดอน เดนเองไมได 1 ปครง พดเปนค าๆไมได ท าตามค าสงงายๆไมได
พฒนาการสงสยจะชา2 ป ยงไมพดค าทมความหมาย ไมสบตา ควบคมอารมณไมได ไมสนใจเพอน ไมสนใจสงแวดลอม ไมสนใจของเลน มพฤตกรรมซ าๆ 3 ป ยงไมพดเปนประโยค
เครองมอสมดบนทกสขภาพแมและเดก
กรมสขภาพจต แบบทดสอบ DSI
DENVER II
อนามย 49
แบบอนามย49 เปนแบบประเมนพฒนาการทส านกสงเสรมสขภาพ จดท าขนรวมกบ
ผเชยวชาญจากมหาวทยาลย กรมอนามย กรมสขภาพจต พจารณาและน ามาใชทวประเทศ
เปนการคดกรองเบองตน เนนพฒนาการดานภาษา การเรยนรทสงผลตอการพฒนาสตปญญาของเดกในอนาคต
ใชงาย สามารถศกษาวธการทดสอบดวยตนเอง
ส าหรบ เจาหนาทสาธารณสข พอแมและบคลากรทเกยวของ
การเจรญเตบโตของเดกทารกแรกเกด-5 ป
การเจรญเตบโต
การเจรญเตบโต หมายถง……..
การเปลยนแปลงขนาดของรางกายและอวยวะ
ประเมนโดย วด, ชงน าหนก
การเจรญเตบโตทด
เปนรากฐานส าคญของการมสขภาพดตลอดชวต
6 1 2 3 54 7 8 9 1110 12 (เดอน)
นมแมอยางเดยว
นมแมควบคไปดวย
อาหาร 3 มอ
นมเสรม
(นมแม 1-2 ป)
อาหารตามวย
กนอะไร เมอไร
ภาวะขาดสารอาหาร ดานสตปญญา และการเรยน
ดานสขภาพของเดก
ผลตอรายไดในอนาคต
ผลเสยตอ ลก-หลาน ผลเสยตอเศรษฐกจ
ภาวะอวนผลเสยดานสขภาพของเดก : เสยงตอการเกดโรคเรอรง โรคอวน
ผลเสยดานสตปญญาของเดก : การนอนกรน หยดหายใจขณะนอนหลบ
ผลเสยดานจตใจของเดก
โรคทพบบอยในเดก1. โรคทางเดนหายใจ : โรคหวด โรคไอ โรคปอดบวม
2. โรคไข ผน : โรคหด โรคหดเยอรมน โรคอสกอใส โรคมอ เทา ปาก
3. โรคทางเดนอาหาร : โรคอจจาระรวง
4. โรคตาแดง
อาการทแสดงวาเดกปวย หงดหงด
รองกวนโยเย
ซมไมเลนเหมอนเคย
ไมกนนม น า
ตวรอน คดจมก น ามกไหล
ทานง ทานอนผดปกต เดนตวงอ
หนาแดง ตาแดง
เหนอย ซด เขยว
โรคหวด สาเหต ไวรส อาการ ไข น ามก ไอ ในเดกต ากวา 5 ป เปนหวดเฉลยปละ 6-8 ครง การรกษา การดแลทวไป กนอาหารตามปกต กนน าบอยๆ ดดนมแมบอยๆ นอนพกผอนใหเพยงพอ รกษาอาการ ไข : เชดตว ยาลดไข ( >38 ) ดมน ามากๆ ไอ : น าอน น าผงผสมมะนาว ยาขบเสมหะ น ามก : ผานม ลกยางแดง น าเกลอ
โรคหวด การเฝาระวงอาการ อาการน าของ โรคปอดบวม หด ไอกรน เฝาดการหายใจเรว หายใจล าบาก เดกไมกนนม น า ซม อตราการหายใจ ต ากวา 2 เดอน ตงแต 60 ครงตอนาท 2-12 เดอน ตงแต 50 ครงตอนาท 1-5 ป ตงแต 40 ครงตอนาท
โรคหวด อาการโรคหวดสวนใหญจะหายใน 1-2 อาทตย หลกเลยงปจจยเสยง ภาวะทพโภชนาการ ควนบหร ควนไฟในบาน อากาศทหนาวเยน ออกก าลงกายสม าเสมอ
โรคหวด การหลกเลยงการตดตอ เดกเลก เดกนอยกวา 1 ป ไมควรคลกคลกบผปวยทกชนด ฝกหดใหเดกลางมอบอยๆ
ปดปากและจมก เวลาไอ จาม
พกอยบาน 2-3 วน ขณะมไข ไอมาก
โรคปอดบวม สาเหต ไวรส แบคทเรย อาการ และ อาการแสดง1. ไข2. ไอมาก3. อตราหายใจเรวกวาปกต 4. อาการหายใจล าบาก เขยว5. ทองอด6. เดกเลก ดดนมนอยลง ซม หยดหายใจเปนพกๆ
โรคปอดบวม การตดตอ โดยทางการหายใจ เดกทเสยงตอความรนแรง เดกต ากวา 1 ป
ขาดอาหาร ภมตานทานโรคต า ภมแพ การรกษา ตองไดรบการตรวจจากแพทย
โรคปอดบวม การปองกน
1. ดมนมแม ใหอาหารเสรมตามก าหนด
2. ไมสมผสใกลชดกบผปวย
3. ควรใหการดแล โรคหวดอยางถกตอง พรอมทงสงเกตอาการ อนตราย เชน หายใจเรว แรง ล าบาก รบพบแพทย
โรค มอ เทา ปาก สาเหต ไวรส
พบมากในฤดฝน การระบาดมกเกดในศนยเดกเลก และโรงเรยนอนบาล
หากตดเชอแลวสวนใหญจะแสดงอาการภายใน 3-5 วน โดยไขเปนอาการแสดงแรก
โรค มอ เทา ปาก อาการ ไข มจดหรอผนแดงอกเสบในปาก ผนแดงจะกลายเปนตมพองใส ตอมาจะแตกออกเปนหลมตนๆ อาการจะดขน และแผลหายไปใน 7-10 วน
การรกษา โรค มอ เทา ปาก การรกษา
- รกษาตามอาการ เชน ยาลดไข ยาแกปวด
- ผดแลเดกควรดแลเดกปวยอยางใกลชด สงเกตอาการแทรกซอน
โรค มอ เทา ปาก โรคมอ เทา ปาก ตดตอไดอยางไร การไดรบเชอจากอจจาระ ฝอยละออง น ามก น าลาย น าในตมพองหรอแผลของผปวยเขาสปาก
การแพรมกเกดในสปดาหแรกของการปวย
หากบตรหลานปวย ควรท าอยางไร แยกเดกปวยเพอปองกนไมใหแพรเชอไปยงเดกคนอนๆ
ควรรบพบแพทย
หยดรกษาตวทบาน ประมาณ 7 วน หรอ จนกวาหายเปนปกต
สงเกตอาการผดปกต เชน ไขสง ซม อาเจยน หอบ ควรไปรพ.
ควรอยในททมระบายอากาศไดด ผเลยงดเดกตองลางมอใหสะอาดทกครงหลงสมผสน ามก น าลาย หรอ อจจาระ เดกปวย
โรคอจจาระรวง ภาวะทมการถายอจจาระเหลว จ านวน 3 ครงตอวน
หรอมากกวา หรอ ถายมมกปนเลอดอยางนอย 1 ครง หรอ ถายเปนน าจ านวนมากกวา 1 ครงขนไปใน 1วน
สาเหต จากการตดเชอ ไวรส แบคทเรย โปรโตซว พยาธ จากอาหารเปนพษ
โรคอจจาระรวง อนตรายจากโรคอจจาระรวง1. เกดภาวะขาดน า และ เกลอแร 2. การตดเชอ เชน อหวาห ไทฟอยด อาจเกดการตดเชอ
รนแรงลกลามเขาสกระแสเลอดได
โรคอจจาระรวง อาการของโรคอจจาระรวง
อจจาระเหลวเปนน า หรอมมกเลอดปน
อาจมอาเจยน
ออนเพลย กระหายน า ดมน าบอย ผวแหง
สงเกตอาการ พฤตกรรม กระหายน า เยอบปาก น าตา กระหมอมหนา ปรมาณปสสาวะ ความยดหยนของผวหนง
ถาอาการไมดขนใน 3 วน หรอมอาการแยลงถายเปนน ามากขน
อาเจยนมากขน กนไมได
กระหายน ากวาปกต
ไขสง
ถายอจจาระเปนมก หรอ มกปนเลอด
ควรน าเดกไปพบแพทย
โรคอจจาระรวง การรกษา
1. การปองกนและรกษาภาวะขาดน า
2. ปองกนภาวะทพโภชนาการ
3. การใหยาปฏชวนะ และยารกษาอจจาระรวง
โรคอจจาระรวง การปองกน
1. การเลยงลกดวยนมแม
2. ลางมอ ฟอกสบ
3. ควรใหเดกรบประทานอาหาร และน าทตมสก
สะอาดเสมอ
โรคตาแดง มกเรมเปนทตาขางหนงกอน แลวจงลามมาอกขางหนง
การระบาดสวนใหญ ในเดอน มถนายน ถง ธนวาคม
สาเหต
เกดจากเชอไวรส หรอ แบคทเรย
โรคตาแดง การตดตอ โดยการสมผส ขาวของเครองใช จาน ผาเชดตว ฯ ทแปดเปอน เชอจากมอของผปวย ทตดจากการขยตา ระยะฟกตว 1-2 วน อาการ ตาแดง หนงตาบวม น าตาไหลมขตา มไข ออนเพลย สวนใหญหายภายใน 1-2 สปดาห
โรคตาแดง ขอแนะน า1. ควรหยดไปโรงเรยน จนกวาจะหาย2. ควรลางมอบอยๆ ดวยสบเพอปองกนการแพรกระจาย
เชอใหผอน3. ระหวางมการแพรระบาด ควรหาทางปองกนในการ
สมผสกบผปวย ควรลางมอบอยๆ หามขยตา4. หามใชของใชรวมกบผปวย เชน ผาเชดหนา ผาเชดตว
แกวน า ฯ
โรคตาแดง การรกษา
1. ใชยาหยอดตา (ตามแพทยสง )
2. กอนใชยาทกครง ควรใชน าสกเชดขตาออกกอน
3. ถาปวดมากใหใชยาแกปวด
สาเหต การปองกน และ การชวยเหลอปญหาฉกเฉน1. การหายใจตดขด : น าเดกออกจากทอนตราย ขยายเสอผาใหหลวม พยายามเอาสงอดตนในปาก จมก ออกใหหมด ใหความอบอน น าสงแพทย
2. การพลดตกหกลม
3. บาดแผลจากของมคม
4. ไฟไหม น ารอนลวก
สาเหต การปองกน และ การชวยเหลอปญหาฉกเฉน5. การส าลกน า และจมน า : ปฐมพยาบาลโดยการผายปอด เอาน าออกจากปอด
6. ยา และสารพษ : ใหเดกดมนม น า ท าใหอาเจยน ( ยกเวน สารเคมเปนกรด )
7. แมลง หรอ สตวมพษกดตอย : ลางแผลดวย น า และสบ
8. สงแปลกปลอมตางๆ : เขาห เขาตา เขาจมก
Thank you