แนวคดการใหบรการ
ทสนบสนนการคนส สขภาวะ
พญ.สมรก ชวานชวงศ
1
ท ำไมจงตองมแนวคดใหม ?
2
ฉนเปนผปวยโรคจตเภท ปวยมา 20 ป เดมฉนคดวาฉนไมไดปวย แตเปนคนมเซนสพเศษ เขา-ออกโรงพยาบาลหลายครง มกถกจบตวมา จนนายจางใหออกจากงาน
ตอนนฉนรแลววา ฉนเปนโรคจตเภท ซงโรคจตเภทเกดจากสารเคมในสมองไมสมดล ฉนยอมกนยาตามหมอสง ซงฉนยอมรบวาตองกนยาตลอดชวต
ปจจบน ฉนอาการดขนเพราะฉนปฏบตตามค าแนะน าของหมอและพยาบาล ฉนไมดมกาแฟ น าอดลม และไมใชสารเสพตดฉนไมตองท างานเพราะจะท าใหฉนเครยดกบเพอนรวมงานทมกแกลงและนนทาฉน ฉนพอใจทฉนไดเบยคนพการ อยบานได พสาวคอยชวยจดยาใหฉนกนไมขาด ฉนไมมอาการก าเรบทตองกลบไปเปนผปวยใน 2 ปแลว
3
แนวทำงทถอปฏบตกนเปนประเพณ(Traditional approach)
บคลากรเปนผ รบผดชอบ มพลงอ านาจมากกวาผ รบบรการ
ม งไปทการควบคม
แนวคดทางวทยาศาสตร ลดทอนบรบท
เนนพยาธสภาพ การวนจฉย การรกษาโรค
ความสมพนธแบบหมอกบคนไข
ใหแตละคนปรบเขากบโปรแกรม
การเปนคนไขทด คอ การยอมท าตามและรวมมอ
4
เสนทางการคนสสขภาวะของผมดจะเปนเสนทางทยาวไกล เตมไปดวยความสขและความทกขตลอดทาง
ผมไมเคยคาดหวงวาจะไดมชวตทปลอดจากการปวย และผมเรยนรทจะใชชวตกบมน ผมยอมรบสงทผมเปน สดยอดปจจยทชวยใหผมคนสสขภาวะ คอ ความหวง
แตถงแมเมอหมดหวง ผมกยงโชคดทมบคลากรดานจตเวชหลายคนชวยประคบประคองความหวงนนไวแทน
พวกเขายดมนในความหวงนนและเชอมนในตวผมมาก จนน าผมใหหลดพนจากความทกขนได
ดวยเหตน ผมรสกขอบคณพวกเขา จากใจจรง (ล พารกนสน)
5
ประสบการณของผปวยจตเวชและครอบครว เปนหวใจของการกอก าเนดแนวคด Recovery
เพอการเปลยนแปลงใหม ทงกรอบแนวคด วฒนธรรมและรปแบบบรการสขภาพจต
6
7
Clinical Recovery
ก าหนดและประเมนโดยนกวชาชพ
อาการสงบ
ท างานหรอเรยนไดเตมเวลาหรอบางเวลา
ใชชวตไดดวยตวเอง
มเพอนทไดท ากจกรรมรวมกน
ทงหมดนคงอย เปนเวลาสองป
(Liberman & Kopelowicz)
8
Recovery เปนการเดนทางของชวต
ไมใชปลายทางทไปถง
9
Recovery is a deeply personal, unique process of changing one’s attitudes, values, feelings, goals, skills and/or roles. It is a way of living a satisfying, hopeful, and contributing life even within the limitations caused by illness.Recovery involves the development of new meaning and purpose in one’s life as one grows beyond the catastrophic effects of mental illness.
(Bill Anthony)
10
Recovery เปนกระบวนการเปลยนแปลงทศนคต คานยม ความรสก เปาหมาย ทกษะหรอรวมทงบทบาทของตวเองซงมความเปนสวนตวไมเหมอนกบใคร เปนวถการด ารงชวตทมความพงพอใจ เตมไปดวยความหวงและการแบงปนแกผอน แมจะมความจ ากดอนเนองมาจากความเจบปวย
Recovery มพฒนาการการมชวตทมความหมายและเปาหมายใหม แมจะยงมผลกระทบรายแรงของโรคจตเวช
(บล แอนโทน)
11
Personal Recoveryบคคลสามารถก าหนดและใชชวตในชมชนทตน
เลอกไดอยางมความหมาย และสามารถแบงปนได ถงจะมหรอไมมประเดนเกยวกบสขภาพจตกตาม
12
13
Recovery
Personal Recovery
การไดมชวตทมความสขและมความหมาย
หลงเกดโรคจตเวชแลว
การคนสสขภาวะ
Recovery-oriented mental health practice
เปนการใชสมรรถนะหลาย ๆ ดาน เพอสนบสนนผ ปวยให
เหนคณคาและรบผดชอบ การคนส สขภาวะ และความผาสก
ของตน
สามารถระบเปาหมาย ความใฝฝน และความม งมาด
ปรารถนาของตนเอง
14
Recovery Oriented Service: ROS
การจดบรการทมการปรบใหสอดคลองกบความม งมาด
ปรารถนาและความตองการจ าเปนของผ รบบรการ เพอการ
คนส สขภาวะ
บคลากรทกระดบทงองคกรตองมวสยทศนรวมกน ม
การอทศตน น าเอาจดแขงออกมา ใหการสนบสนนท
หลากหลายและเหมาะสม
บคลากรทมความส าคญนบรวมผ มประสบการณตรงกบ
โรคจตเวช หรอคนทมความสมพนธใกลชดกบผ ปวยดวย
15
ลกษณะส ำคญหลกทบงถง ROS สงเสรมสทธความเปนมนษย
(Promoting human rights)
จดการกบเรองบาดแผลทางกายและจต
(Addressing Trauma)
จดการกบเรองพลงอ านาจทไมสมดล
(Overcoming power imbalances)
สนบสนนการตดสนใจดวยตวเอง
(Supporting self determination)
16
สทธควำมเปนมนษย
Fairness non discrimination
Respect legal capacity
Equality informed consent
Dignity community integration
Freedom
17
Addressing Traumaตระหนกและจดการกบผลทางลบ และประสบการณบาดเจบ
ทางกายและจตใจ ในบรการสขภาพจตและบรการอนท
เกยวของ
ซงรวมถง violence, abuse, การบงคบใหอยโรงพยาบาล บงคบรกษา และการถกกระท าดวยความ
รนแรง ตลอดชวงชวตทผานมา
18
Overcoming power imbalancesมสงแวดลอมใหมทจะจดการลด/ขจด การใชการผกมด กกขง
สทธ เสรภาพในการตดสนใจเกยวกบการรกษา
รวมกบบคลากร
19
Supporting self determination
Person centred และสนบสนนใหเขาน าตวเองไปสชวต
ทมความหมาย
สนบสนนใหเขาไดคนหา ระบ เปาหมายทอยากไปถงในการ
เดนทางสสขภาวะ
ใหเขาไดร สกวา แผนการรกษา หรอกาวเดนในชวต อยใน
การควบคมของเขา
20
21
Key components of recovery1) Inclusion
2) Relationships
3) Hope
4) Belief
5) Identity
6) Meaning and purpose
7) Dreams and Aspirations
8) Control and choice
9) Managing ups and downs
10) Positive risk-taking
22