8-1
หนวยท8
องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต
อาจารยจตรพรตพฒนสน
ชอ อาจารยจตรพรตพฒนสน
วฒ น.บ.(เกยรตนยม),น.บ.ท.,LL.M.
ตำแหนง ผอำนวยการฝายกฎหมายการคลง
สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา
หนวยทเขยน หนวยท8
8-2
แผนผงแนวคดหนวยท8
8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต
8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย
8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญ
แหงราชอาณาจกรไทย
8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบ
รฐธรรมนญ
8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต
8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด
8.2.5 กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศ
ออสเตรเลย
องคกรนต-
บญญตและ
กระบวนการ
นตบญญต
8.1องคกรนตบญญต
8.2กระบวนการ
นตบญญต
8-3
หนวยท8
องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต
เคาโครงเนอหาตอนท8.1 องคกรนตบญญต
8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต
8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย
8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
ตอนท8.2 กระบวนการนตบญญต
8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ
8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต
8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด
8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย
แนวคด1. สถาบนรฐสภาหรอองคกรผใชอำนาจนตบญญตเปนหนงในสามอำนาจตามทฤษฎการแบงแยก
อำนาจนบเปนองคกรทมความสำคญองคกรหนงเพราะนอกจากจะทำหนาทในการบญญต
กฎหมายเพอใชในการปกครองประเทศและควบคมการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลหรอ
ฝายบรหารภายใตหลกนตรฐแลวในการปกครองระบอบประชาธปไตยถอวารฐสภาเปนสถาบน
ทแสดงเจตจำนงสงสดของประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายให
เปนตวแทนในการตดสนใจและแสดงความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของ
ปวงชนและทำหนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของประชาชนดวย
2. กระบวนการนตบญญตหรอการตรากฎหมายนนมหนวยงานทรบผดชอบคอรฐสภา โดย
กระบวนการนตบญญตเรมตงแตการเสนอรางกฎหมายการพจารณารางกฎหมายของรฐสภา
จนกระทงถงการประกาศใชบงคบเปนกฎหมายภายหลงจากทกฎหมายไดผานความเหนชอบจาก
รฐสภาแลว กระบวนการจดทำกฎหมายในแตละประเภทไมวาจะเปนพระราชบญญตประกอบ
รฐธรรมนญพระราชบญญตและพระราชกำหนดนนจะมกระบวนการรายละเอยดและขนตอน
ดำเนนการทแตกตางกน
8-4
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท8จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองทสำคญอนเปนทมาและพฒนาการ
ขององคกรนตบญญตในปจจบน และอำนาจหนาทและบทบาทขององคกรนตบญญต
ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยได
2. อธบายกระบวนการและขนตอนดำเนนการในการตรากฎหมายแตละประเภทวตถประสงค
และหลกเกณฑในการตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายได
กจกรรม1.กจกรรมการเรยน
1)ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท8
2)อานแนวการศกษาประจำหนวยท8
3)ทำแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท8
4)ศกษาเนอหาสาระจาก
4.1)แนวการศกษาหนวยท8
4.2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมอง
ชนสง
5)ปฏบตกจกรรมในแตละเรองตรวจสอบกจกรรมจากแนวคำตอบ
6)ทำแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท8
2.งานทกำหนดใหทำ
1)ทำแบบฝกหดทกขอทกำหนดใหทำ
2)อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม
แหลงวทยาการ1.สอการศกษา
1)แนวการศกษาหนวยท8
2)หนงสอประกอบการสอนชดวชากฎหมายรฐธรรมนญและสถาบนการเมองชนสง
2.1)รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
8-5
2.2) บญศรมวงศอโฆษ(2552)กฎหมายรฐธรรมนญโครงการตำราและเอกสาร
ประกอบการสอนคณะนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรพมพครงท3
กรงเทพฯ
2.3) ชาญชยแสวงศกด(2552)กฎหมายรฐธรรมนญ:แนวคดและประสบการณ
ของตางประเทศกรงเทพฯสำนกพมพวญญชน
2.4) โภคนพลกลและชาญชยแสวงศกด(2541)หลกกฎหมายมหาชนเลม1
กรงเทพฯสำนกพมพนตธรรม
2.5) หยด แสงอทย (2548)ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไปกรงเทพฯ
สำนกพมพประกายพรก
2.6) สรวฒน สภรณไพบลย (2534)คำบรรยายวชากฎหมายรฐธรรมนญ
กรงเทพฯสำนกพมพมหาวทยาลยรามคำแหง
2.7) มานตย จมปา (2552)ความรพนฐานเกยวกบกฎหมาย พมพครงท 9
กรงเทพฯสำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย
2.8) มานตยจมปา(2548)ชดการเรยนดวยตนเองหลกสตรการเรยนรกฎหมาย
มหาชนดวยตนเอง สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน สำนกงาน ก.พ.:
กรงเทพฯ
2.9) จรญสภาพ(2514)หลกรฐศาสตรไทยวฒนาพาณชย
2.10)ธานนทร กรยวเชยร (2518) ระบอบประชาธปไตย โรงเรยนรกษาความ
ปลอดภยศนยรกษาความปลอดภยกระทรวงกลาโหมพมพครงท2
2.11)จตรพรตพฒนสน (2548)คำแปลคมอการตรากฎหมายของประเทศ
ออสเตรเลยสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา
2.12)ฝายพฒนากฎหมาย(2551)คมอตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพมพครงท12
2.13)จตรพรตพฒนสน(2545)คำอธบายการตรวจสอบถงความจำเปนในการตรา
กฎหมายและบทตรวจสอบ10ประการ สถาบนกฎหมายพฒนาเศรษฐกจ
สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา
2.14)กองยกรางกฎหมายสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา(2544)กระบวนการ
นตบญญตวารสารกฎหมายปกครองเลม20ตอน1หนา2-28
8-6
2.15)ปกรณ นลประพนธ (2546)การรบฟงความคดเหนของประชาชนในการ
ตรากฎหมายและการดำเนนการตรากฎหมายในระดบเครอรฐของเครอรฐ
ออสเตรเลยวารสารกฎหมายปกครองเลม22ตอน1 หนา52-73
2.16)สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา120ป เคานซลออฟสเตด: จากสถาบน
ทปรกษาราชการแผนดนมาเปนคณะกรรมการกฤษฎกา (พ.ศ. 2417-พ.ศ.
2537)วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(เลม13ตอน1พ.ศ.2537)
120ปเคานซลออฟสเตทหนา19-38
2.17)สถาบนพฒนานกกฎหมายมหาชนประวตความเปนมาของกฎหมายวาดวย
ระเบยบบรหารราชการแผนดน วารสารกฎหมายปกครอง เลม 18ตอน2
พ.ศ.2542หนา1-18
2.18)พนยณนครประวตความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(พ.ศ.2540)
2.19)ดวงรตนเลาหตถพงษภรและนายจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย
http:www.thaipoliticsgovernment.org
2.20)ปญญาอดชาชนอำนาจฝายบรหารในการตราพระราชกำหนดโดยสำนกงาน
ศาลรฐธรรมนญ(www.lawreform.go.th)
2.21)DepartmentofthePrimeMinisterandCabinet,LegislationHand-
book,AGPS2000
การประเมนผลการเรยน1.ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทกำหนดใหทำในแผนกจกรรม
2. ประเมนผลจากการสอบไลประจำภาคการศกษา
8-7
แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน
วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “องคกรนตบญญตและกระบวนการ
นตบญญต”
คำแนะนำ อานคำถามตอไปนแลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ
ประเมนผลตนเองชดน30นาท
1. จงอธบายความสมพนธระหวางทฤษฎการแบงแยกอำนาจของมองเตสกเออร และองคกรผใชอำนาจ
นตบญญตมาตามทเขาใจ
2. รปแบบของรฐสภามกรปแบบอะไรบางและแตละรปแบบมลกษณะอยางไรจงอธบายพอสงเขป
3. จงอธบายองคประกอบและบทบาทหนาทขององคกรนตบญญตตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
พอสงเขป
4. จงอธบายกระบวนการในการเสนอและการพจารณาพระราชบญญตจนถงการประกาศใชบงคบเปนกฎหมาย
พอสงเขป
8-8
ตอนท8.1
องคกรนตบญญต
โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท8.1แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท8.1.1 องคกรผใชอำนาจนตบญญต
เรองท8.1.2 ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย
เรองท8.1.3 องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
แนวคด1. ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)และทฤษฎการแบงแยกอำนาจ
(The separation of power) เปนทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองท
สำคญและมอทธพลตอแนวความคดและพฒนาการขององคกรผใชอำนาจนตบญญต
ในปจจบน ซงองคกรนตบญญตหรอรฐสภานนโดยทวไปม 2 รปแบบกลาวคอ สภา
เดยว(UnicameralSystem)และสภาค(BicameralSystem)โดยมประเทศองกฤษ
เปนตนแบบของรปแบบสภาค และไดรบความนยมแพรหลายสบตอมาในประเทศท
ปกครองดวยระบอบประชาธปไตย เชนประเทศสหรฐอเมรกาฝรงเศสหรอสหพนธ-
สาธารณรฐเยอรมนอยางไรกดแมวาประเทศดงกลาวจะมองคกรผใชอำนาจนตบญญต
ในรปแบบสภาคซงมหนาทหลกในการตรากฎหมายในลกษณะทำนองเดยวกนกตามแต
บทบาทและอำนาจหนาทขององคกรนตบญญตในสวนอนกมความแตกตางกนขนอยกบ
ประวตศาสตรประเพณและธรรมเนยมวฒนธรรมของแตละประเทศ
2. ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทยอาจแบงออกเปน 2 ยคทสำคญ คอ ยคกอน
การเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 ซงอยภายใตการปกครองระบอบสมบรณา-
ญาสทธราชยโดยมพระมหากษตรยเปนผใชอำนาจทง3อำนาจกลาวคออำนาจบรหาร
อำนาจนตบญญตและอำนาจตลาการแตเพยงผเดยวววฒนาการขององคกรนตบญญต
ในยคตอมาคอยคหลงการเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 ซงประเทศไทยได
เปลยนแปลงการปกครองไปสระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหา-
กษตรยเปนประมข โดยพระมหากษตรยทรงอยภายใตรฐธรรมนญและทรงใชอำนาจ
อธปไตยทงสาม กลาวคอ อำนาจบรหาร อำนาจนตบญญต และอำนาจตลการ ตาม
8-9
บทบญญตแหงรฐธรรมนญ โดยใชอำนาจบรหารผานคณะรฐมนตร อำนาจนตบญญต
ผานรฐสภาและอำนาจตลาการผานศาล
3. องคกรนตบญญตทเกดขนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองมทงรปแบบสภาเดยว
และสภาค ซงขนอยกบสภาพการณ และภาวะของสงคมในแตละชวงเวลา สำหรบ
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2550)ไดกำหนดรปแบบของสภาเปนแบบสภาค
โดยประกอบดวยสภาผแทนราษฎร และวฒสภา ทงนรฐสภาหรอองคกรทใชอำนาจ
นตบญญตนนนอกจากจะมหนาททสำคญในการเสนอรางกฎหมาย และควบคมการ
บรหารราชการแผนดนในสภาแลวรฐสภายงมบทบาทนอกสภาในการใหความชวยเหลอ
แกประชาชนในเขตพนท หรอบทบาทดานตางประเทศในการเสรมสรางความสมพนธ
ระหวางประเทศ
วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.1จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายและวเคราะหขอดและขอเสยของระบบสภาเดยวและสภาค และทราบถงระบบ
สภาหรอองคกรนตบญญตทใชในตางประเทศ
2. อธบายพฒนาการขององคกรนตบญญตของประเทศไทย
3. อธบายรปแบบขององคกรนตบญญตของประเทศไทยและอำนาจหนาทของรฐสภาตาม
ทกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
8-10
เรองท8.1.1องคกรผใชอำนาจนตบญญต
สาระสงเขปววฒนาการขององคกรผใชอำนาจนตบญญต
ทฤษฎทางกฎหมายและการเมองการปกครองทมอทธพลตอพฒนาการขององคกรนตบญญต
ในปจจบนทสำคญม 2ทฤษฎ ไดแกทฤษฎสญญาประชาคม (TheoryofSocialContract)และทฤษฎ
การแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)ซงทฤษฎสญญาประชาคมมแนวความคดวารฐเปนผม
อำนาจสงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดและโดยท
รฐเปนนามธรรมจงจำเปนตองมบคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตย คอการให
ความปลอดภยแกปวงชนเพอกอใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนดงนนจงตองมการควบคม
อำนาจของรฐโดยกฎหมายทออกมาจากฝายนตบญญตรฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมาถารฐละเมด
กฎหมายประชาชนมสทธทจะตอตานรฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนในขณะททฤษฎการ
แบงแยกอำนาจนมองเตกเออร (Montesquieu) ไดกลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย (L’esprit
deslois)วาอำนาจรฐไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใชอำนาจอยางไมมขอบเขต
จำกด และเปนการใชอำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพ
ขนพนฐานฉะนนจงสมควรแยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรซงไดแกอำนาจบรหารอำนาจนตบญญต
และอำนาจตลาการออกจากกน
รปแบบของรฐสภา
สถาบนรฐสภา(Parliament)หรอองคกรผใชอำนาจนตบญญตเปนหนงในสามอำนาจตามทฤษฎการ
แบงแยกอำนาจนบเปนองคกรทมความสำคญองคกรหนงเพราะนอกจากจะทำหนาทในการบญญตกฎหมาย
เพอใชในการปกครองประเทศและควบคมการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลหรอฝายบรหารภายใต
หลกนตรฐแลว ในการปกครองระบอบประชาธปไตยถอวารฐสภาเปนสถาบนทแสดงเจตจำนงสงสดของ
ประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายใหเปนตวแทนในการตดสนใจและแสดง
ความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของปวงชนและทำหนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของ
ประชาชนดวยในปจจบนประเทศตางๆทมรฐสภานนมรปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญต2รปแบบคอ
ระบบสภาเดยว(Unicameral)และระบบสภาค(Bicameral)โดยระบบสภาเดยวจะมสภาทเปนผใชอำนาจ
นตบญญตเพยงสภาเดยวสมาชกสภามฝายเดยวหรอประเภทเดยวและมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกน
ในเวลาและสถานทเดยวกนสำหรบประเทศไทยนนมการนำระบบสภาเดยวมาใชเปนบางชวงเวลาเชนธรรมนญ
การปกครองแผนดนสยามชวคราวพทธศกราช2475และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยามพทธศกราช
2475 เปนตน โดยระบบสภาเดยวนนสมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชนเพยง
สภาเดยวเทานน นอกจากนนในการปฏบตหนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปน
8-11
ผพจารณาอกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวางสภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาค อยางไรกด ระบบ
สภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาทบกพรองขาดความรอบคอบเพราะไมมสภาทสองมาทำหนาท
กลนกรองและทสำคญคอการนำไปสระบบเผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบ
สภาค(Bicameral)ซงประกอบดวย2สภาคอสภาลาง(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและ
สภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภานนมวตถประสงคของการจดตงเพอเปดโอกาสใหมสภาทมาจาก
ประชาชนธรรมดาทวไปกบสภาทสมาชกทมคณสมบตพเศษบางประการสมาชกสภาจงแบงออกเปนสองฝาย
หรอสองประเภทมการประชมแยกกนคนละเวลาและมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกนซงประเทศทถอได
วาเปนตนแบบของระบบสภาคไดแกประเทศองกฤษและไดรบความนยมแพรหลายสบตอมาในประเทศท
ปกครองดวยระบอบประชาธปไตยเชนประเทศสหรฐอเมรกาฝรงเศสเยอรมนญปนและประเทศไทยโดย
เฉพาะองคกรนตบญญตของประเทศสหรฐอเมรกาเยอรมนและฝรงเศสทแมจะเปนระบบสภาคเหมอนกน
กตามแตบทบาทและอำนาจหนาทขององคกรนตบญญตของแตละประเทศกมความแตกตางกนระบบสภาค
นนแมจะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไปมสทธมเสยงในสภา
และมสภาบนเขามาทำหนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงซงทำใหเกดดลแหงอำนาจใน
รฐสภาเพราะมการยบยงระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆดำเนนไปดวยความ
รอบคอบกตาม แตระบบสภาคกเปนการสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบสภาเดยว และทำใหการออก
กฎหมายมความลาชาเพราะตองผานการพจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกนและกนยง
อาจกอใหเกดความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. หลกรฐศาสตรภาค2บทท4และภาค9บทท1โดยนายจรญสภาพ
2. ระบอบประชาธปไตยบทท5โดยนายธานนทรกรยวเชยร
3. กฎหมายรฐธรรมนญภาค1บทท3บทท4บทท5บทท6บทท7และบทท8ภาค2บทท5
หวขอ2โดยบญศรมวงศอโฆษ
4. กฎหมายรฐธรรมนญ: แนวคดและประสบการณของตางประเทศภาคท2บทท1สวนท1และ
สวนท2และบทท5สวนท3และบทท7โดยชาญชยแสวงศกด
8-12
กจกรรม8.1.1
1. จงอธบายแนวความคดเรองทฤษฎสญญาประชาคมและทฤษฎหลกการแบงแยกอำนาจ
ตามททานเขาใจ
2.ทฤษฎสญญาประชาคมมความหมายอยางไรและการทประเทศใดมการปฏวตรฐประหาร
จะถอวาเปนการกระทำทขดตอหลกหรอทฤษฎดงกลาวหรอไมขอใหอธบาย
3.จงอธบายขอดและขอเสยของระบบสภาเดยวและสภาคมาตามทเขาใจ
4. จงอธบายถงรปการปกครองแบบรฐสภาของประเทศองกฤษและอำนาจหนาท มาตามท
เขาใจ
บนทกคำตอบกจกรรม8.1.1
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.1)
8-13
เรองท8.1.2ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย
สาระสงเขป8.1.2.1ววฒนาการขององคกรนตบญญตไทย
กอนการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475ประเทศไทยปกครองดวยระบบ
สมบรณาญาสทธราชย อำนาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของสถาบนพระมหากษตรย โดยพระองค
ทรงบญญตกฎหมาย ทรงบรหารราชการแผนดน และทรงพพากษาคดความตางๆ แมวาในทางปฏบต
พระมหากษตรยไดทรงมอบพระราชอำนาจใหกบเสนาบดและผอนใชแทนพระองคกตาม แตความสงสด
เดดขาดในการใชพระราชอำนาจยอมอยกบพระมหากษตรยแตเพยงพระองคเดยว โดยพระองคสามารถ
แกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกคำสง หรอคำวนจฉยของบรรดาเสนาบดและขาราชการผซงไดรบมอบ
พระราชอำนาจไดทงสน
ตอมาภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองพ.ศ. 2475 เปนตนมา ฐานะของสถาบนพระมหา
กษตรยอยภายใตรฐธรรมนญ โดยพระมหากษตรยทรงใชอำนาจนตบญญตผานทางรฐสภาทรงใชอำนาจ
บรหารผานทางคณะรฐมนตรและทรงใชอำนาจตลาการผานทางศาลพระมหากษตรยทรงมฐานะเปนประมข
ของรฐ องคกรนตบญญตของไทยในรปแบบของรฐสภาจงเรมมความชดเจนและเปนรปธรรมมากยงขน
โดยการกำหนดใหมสภาผแทนราษฎรไวในพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราว
พ.ศ.2475ทงนแมประเทศไทยจะไดมรฐธรรมนญแหงราขอาณาจกรไทยมาแลวหลายฉบบแตการกำหนด
ใหสภาหรอรฐสภาเปนองคกรฝายนตบญญตกยงคงถกกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยตลอด
มาจนถงปจจบน เพยงแตรปแบบของสภาหรอองคกรทจะใชอำนาจนตบญญตนนอาจจะแตกตางกนไปบาง
ตามสภาพการณ หรอสภาพสงคมณขณะนน เชนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองทมการประกาศ
ใชธรรมนญการปกครองแผนดนสยามชวคราวพทธศกราช2475และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรสยาม
พทธศกราช 2475 จะใชระบบสภาเดยวโดยมสภาผแทนราษฎรทำหนาทในการออกกฎหมายและควบคม
ฝายบรหาร ในขณะทในชวงทมความเปนประชาธปไตยมาก เชน ในชวงของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร
ไทยพทธศกราช2489รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2517รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร
ไทยพทธศกราช2540หรอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550นนไดกำหนดใหรปแบบ
ของสภาหรอองคกรทใชอำนาจนตบญญตจะเปนรปแบบสภาคซงประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและพฤต
สภาหรอวฒสภาในปจจบน
8.1.2.2พระราชอำนาจในสวนทเกยวกบนตบญญต
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดพระราชอำนาจของพระมหา-
กษตรยในสวนทเกยวกบนตบญญตไวในมาตรา 150และมาตรา 151ซงมาตรา 150 เปนแบบพธการของ
รางกฎหมายทเมอรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลวนายกรฐมนตรตองนำขนทลเกลา-
8-14
ทลกระหมอมถวายภายในยสบวนนบแตวนทไดรบรางพระราชบญญตนนจากรฐสภาเพอพระมหากษตรยทรง
ลงพระปรมาภไธยและเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมายไดในสวนของมาตรา
151 ไดกำหนดใหพระมหากษตรยมพระราชอำนาจทจะใชสทธยบยงรางพระราชบญญตทผานการเหนชอบ
ของรฐสภาและนายกรฐมนตรทลเกลาฯ เพอทรงลงพระปรมาภไธย โดยการยบยงนนสามารถกระทำได 2
วธ กลาวคอพระราชทานคนมายงรฐสภาหรอมไดพระราชทานคนมาภายในระยะเวลาตามทกำหนดไวใน
รฐธรรมนญทงนในกรณทพระมหากษตรยใชสทธยบยง รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม
ถารฐสภามมตยนยนตามเดมดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอย
ของทงสองสภาแลว ใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง
และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตร
นำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรย
ไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท1และบทท3หวขอ2.4โดยบญศรมวงศอโฆษ
2. กฎหมายรฐธรรมนญ: แนวคดและประสบการณของตางประเทศภาคท3บทท1โดยชาญชย
แสวงศกด
3. สำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา120ปเคานซลออฟสเตด:จากสถาบนทปรกษาราชการแผนดน
มาเปนคณะกรรมการกฤษฎกา(พ.ศ.2417-พ.ศ.2537)วารสารกฎหมายปกครองฉบบพเศษ(เลม13ตอน1
พ.ศ.2537)120ปเคานซลออฟสเตทหนา19-38
4. สถาบนพฒนานกกฎหมายมหาชนประวตความเปนมาของกฎหมายวาดวยระเบยบบรหาร
ราชการแผนดนวารสารกฎหมายปกครองเลม18ตอน2พ.ศ.2542หนา1-18
5. พนยณนครประวตความเปนมาของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย วารสารกฎหมาย
ปกครองฉบบพเศษ(พ.ศ.2540)
กจกรรม8.1.2
1.บทบาทของรฐมนตรสภาในสวนทเกยวของกบนตบญญตแตกตางจากบทบาทของระบบ
รฐสภาในปจจบนอยางไรโปรดอธบาย
2. จงอธบายพระราชอำนาจของพระมหากษตรยในสวนทเกยวกบการนตบญญตตาม
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ตามทเขาใจ
8-15
บนทกคำตอบกจกรรม8.1.2
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.2)
8-16
เรองท8.1.3องคกรนตบญญตภายใตรฐธรรมนญแหง
ราชอาณาจกรไทย
สาระสงเขปสถาบนประชาธปไตยอกสถาบนหนงทมความสำคญนอกเหนอไปจากองคกรฝายบรหารและองคกร
ตลาการไดแกองคกรนตบญญตหรอชอเรยกอกอยางหนงวา“สภานตบญญต”ซงเลอกโดยประชาชนและ
รบผดชอบตอประชาชนรฐสภาหรอสภานตบญญตจงเปนกลไกทสำคญของรฐและเปนเครองมอของประชาชน
ทจะปกครองตนเอง และตราบใดทประเทศยงยดหลกการปกครองแบบประชาธปไตยตราบนนจะตองม
สภาทเปนผแทนของปวงชนโดยประชาชนมหนาทในการควบคมใหผแทนเหลานนไดใชวจารณญาณทดโดย
ไมขดกบผลประโยชนและความตองการของมหาชนสวนรวม
สำหรบประเทศไทยภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 เปนตนมา ฐานะของ
พระมหากษตรยอยภายใตรฐธรรมนญ โดยในสวนของอำนาจนตบญญตนนไดกำหนดใหพระมหากษตรย
ทรงใชอำนาจดงกลาวผานทางรฐสภาซงเปนทนาสงเกตวานบตงแตการเปลยนแปลงการปกครองโดย
คณะราษฎรในพ.ศ.2475รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบไดกำหนดใหมองคกรนตบญญตหรอ
รฐสภามาโดยตลอดเพยงแตรปแบบของรฐสภาทใชนนมทงรปแบบของสภาเดยวและสภาคหรอสองสภาขน
อยกบสภาพการณหรอภาวะของสงคมณขณะนน สำหรบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช
2550กำหนดใหรฐสภาประกอบดวย สภาผแทนราษฎร และวฒสภา และบคคลจะเปนสมาชกสภาผแทน
ราษฎรและสมาชกวฒสภาในเวลาเดยวกนไมได นอกจากนยงไดกำหนดใหประธานสภาผแทนราษฎรเปน
ประธานรฐสภาและประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กำหนดใหสภาผแทนราษฎรประกอบ
ดวยสมาชกจำนวนหารอยคน โดยเปนสมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบแบงเขตเลอกตงจำนวนสามรอย
เจดสบหาคน และสมาชกซงมาจากการเลอกตงแบบสดสวนจำนวนหนงรอยยสบหาคนทงน หลกเกณฑ
และวธการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรใหเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการ
เลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา ในสวนของวฒสภานนรฐธรรมนญแหง
ราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดใหวฒสภาประกอบดวยสมาชกจำนวนรวมหนงรอยหาสบ
คนซงมาจากการเลอกตงในแตละจงหวดจงหวดละหนงคนและมาจากการสรรหาเทากบจำนวนรวมขางตน
หกดวยจำนวนสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตงโดยสมาชกวฒสภามวาระการดำรงตำแหนง6ปและเมอ
ครบวาระใหเลอกตงใหมทงหมด
สำหรบอำนาจหนาทของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานน นอกจากจะมบทบาทภายในสภาซง
เกยวของกบอำนาจในการตรากฎหมายอำนาจในการควบคมการบรหารราชการแผนดนหรอการใหความ
เหนชอบในเรองทสำคญแลวสภาผแทนราษฎรและวฒสภายงมบทบาทภายนอกสภาในการใหความชวยเหลอ
8-17
แกไขปญหาตางๆ ของประชาชน รวมทงบทบาทดานตางประเทศในการเสรมสรางความเขาใจและความ
สมพนธระหวางประเทศไทยกบตางประเทศในระดบตางๆอกดวยอยางไรกดอำนาจหนาทของวฒสภาใน
ปจจบนถอวามบทบาทไมเทากบสภาผแทนราษฎรโดยเฉพาะอำนาจในการควบคมการบรหารราชการแผนดน
ซงวฒสภาจะมบทบาทเพยงการเปดอภปรายทวไปในวฒสภาเพอใหคณะรฐมนตรแถลงขอเทจจรงหรอชแจง
ขอเทจจรงในปญหาเกยวกบการบรหารราชการแผนดนโดยไมมการลงมตเทานน
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4หวขอ6โดยบญศรมวงศอโฆษ
กจกรรม8.1.3
1.รปแบบรฐสภาตามทกำหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550
เปนรปแบบใดและหนาทของรฐสภาในฐานะองคกรนตบญญตกำหนดไวเชนไรจงอธบาย
2.หลกความไมตอเนองของสภาเปนอยางไรโปรดอธบายตามทเขาใจ
บนทกคำตอบกจกรรม8.1.3
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.1กจกรรม8.1.3)
8-18
ตอนท8.2
กระบวนการนตบญญต
โปรดอานแผนการสอนประจำตอนท8.2แลวจงศกษาสาระสงเขปพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
เรองท8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ
เรองท8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต
เรองท8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด
เรองท8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย
แนวคด1. กฎหมายเปนขอกำหนดหรอขอบงคบทตราขนเพอบงคบใหบคคลตองปฏบตผใดฝาฝน
หรอไมปฏบตตามกฎหมายจะไดรบผลรายหรอถกลงโทษเพอความสงบและความ
เปนระเบยบเรยบรอยของสงคมกฎหมายจงเปนสงทจำกดสทธและเสรภาพของบคคล
ดงนนหากมกฎหมายมากขนสทธและเสรภาพของบคคลยอมถกจำกดมากขนตามไป
ดวยนอกจากน การมกฎหมายทเกนความจำเปนยงเปนอปสรรคตอการประกอบการ
ของเอกชนและตอโอกาสและความสามารถในการแขงขนของประเทศดวย ดวยเหต
น การตรากฎหมายขนใชบงคบจงตองเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรงตามกรอบ
ทรฐธรรมนญอนเปนกฎหมายสงสดกำหนดไว และการจำกดสทธและเสรภาพของ
ประชาชนตามกฎหมายตองเปนไปเพยงเพอใหการใชบงคบกฎหมายนนประสบความ
สำเรจโดยจะกระทบกระเทอนถงสาระสำคญของสทธและเสรภาพนนมได
2. พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครอง
ประเทศทแยกมาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตใน
รฐธรรมนญใหมความสมบรณยงขนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะม
กระบวนการในการตราและพจารณาของรฐสภาเหมอนกบกรณของพระราชบญญตทวไป
กตามแตกมลกษณะพเศษบางประการทแตกตางจากกรณของพระราชบญญตทวไป
3. พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของ
รฐสภาในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตามหลกการ
ทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบ
8-19
รฐธรรมนญและไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอนเวนแตตองการใหเปนกฎหมายเฉพาะ
ยกเวนกฎหมายทมอยแลวสำหรบการพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนน
อาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน3วาระซงการพจารณาพระราชบญญตของวฒสภา
กแบงขนตอนการพจารณาเปน3วาระเชนเดยวกบสภาผแทนราษฎร
4. พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะ-
รฐมนตรตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบ
พระราชบญญต และมผลใชบงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอให
รฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไม ถารฐสภาอนมตจะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอ
ไปแตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไปแตทงนไมกระทบกระเทอน
กจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน
5. การจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลยตองเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรง
และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทางบรหารและกอนทจะมการจดทำกฎหมาย
ฉบบใดคณะรฐมนตรตองใหความเหนชอบทางนโยบายในเรองดงกลาวเสยกอนทงน
ในการจดทำรางกฎหมายนอกจากจะตองมการหารอรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ
และสำนกงานรางกฎหมายแลว ยงจะตองจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผมสวน
เกยวของในทกภาคสวนดวย
วตถประสงคเมอศกษาตอนท8.2จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายหลกเกณฑและแนวทางในการจดทำบทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
และประโยชนทเกดขนจากการดำเนนการดงกลาว
2. อธบายกระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ จนถงการประกาศใช
กฎหมายดงกลาว
3. อธบายกระบวนการจดทำพระราชบญญตจนถงการประกาศใชกฎหมายดงกลาว
4. อธบายกระบวนการจดทำพระราชกำหนดจนถงการประกาศใชกฎหมายดงกลาว
5. อธบายและวเคราะหแนวทางการจดทำกฎหมายของประเทศไทยและประเทศออสเตรเลย
ในลกษณะเชงเปรยบเทยบเพอนำแนวทางทเหมาะสมมาปรบใชกบประเทศไทย
8-20
เรองท8.2.1การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย
สาระสงเขปการตรากฎหมายขนใชบงคบเปนจำนวนมากโดยไมมการตรวจสอบอยางรอบคอบถงความจำเปนท
จะตองมกฎหมายนนนอกจากจะทำใหสทธและเสรภาพของบคคลถกจำกดมากขนแลวการมกฎหมายทเกน
ความจำเปนยงเปนอปสรรคตอการประกอบการของเอกชนและตอโอกาสและความสามารถในการแขงขน
ของประเทศดวยดงนน เพอใหกระบวนการในการตรากฎหมายเปนไปอยางรอบคอบคณะรฐมนตรจงได
มมตใหหนวยงานทจะเสนอใหมกฎหมายใชบงคบในเรองใดตองพเคราะหจนไดขอยตถงภารกจ เปาหมาย
วตถประสงคความจำเปนในการตรากฎหมายมาตรการหรอกลไกทจะทำใหภารกจทกำหนดขนประสบความ
สำเรจและความคมคาทงทางดานเศรษฐศาสตรและสงคมโดยเฉพาะการทบคคลจะตองถกจำกดสทธและ
เสรภาพตอมาหลกเกณฑการตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายและขนตอนการเสนอบทตรวจสอบ
ความจำเปนในการตรากฎหมายนนไดถกนำไปกำหนดไวในพระราชกฤษฎกาวาดวยการเสนอเรองและ
การประชมคณะรฐมนตรพ.ศ.2548และระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการเสนอเรองตอคณะรฐมนตร
พ.ศ.2548เพอใหสวนราชการและหนวยงานของรฐถอปฏบต
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดใน)
1. คมอตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมาย โดยฝายพฒนากฎหมาย สำนกงานคณะ-
กรรมการกฤษฎกาพมพครงท12พ.ศ.2551
2. จตรพรตพฒนสนคำอธบายการตรวจสอบถงความจำเปนในการตรากฎหมายและบทตรวจ
สอบ10ประการสถาบนกฎหมายพฒนาเศรษฐกจสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพ.ศ.2545(www.
lawreform.go.th)
กจกรรม8.2.1
1.บทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายมประโยชนอยางไร และในการตรวจสอบ
ความจำเปนในการตรากฎหมายมหลกเกณฑและแนวทางในการดำเนนการอยางไรจงอธบาย
2.คำชแจงความจำเปนในการตรากฎหมายแตกตางจากสรปสาระสำคญของรางกฎหมาย
และบนทกวเคราะหสรปสาระสำคญของรางพระราชบญญตอยางไรทงในสาระสำคญและกระบวนการ
ในการเสนอเอกสารดงกลาว
8-21
บนทกคำตอบกจกรรม8.2.1
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.1)
8-22
เรองท8.2.2กระบวนการจดทำพระราชบญญตประกอบ
รฐธรรมนญ
สาระสงเขปพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎเกณฑการปกครองประเทศทแยก
มาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตในรฐธรรมนญใหมความสมบรณยงขน
พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะมกระบวนการในการตราและพจารณาของรฐสภาเหมอนกบ
กรณของพระราชบญญตทวไปกตาม แตกมลกษณะพเศษทแตกตางจากพระราชบญญตทวไป 3ประการ
กลาวคอ
1. รฐสภาจะตราขนพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญไดเฉพาะในกรณทรฐธรรมนญบญญตให
ตราขนและกำหนดเนอหาสาระสำคญไวอนเปนการผกพนใหรฐสภาจะตองตรากฎหมายใหมเนอหาสอดคลอง
กบหลกการทรฐธรรมนญกำหนดเทานน กฎหมายทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550
กำหนดใหตราในรปแบบของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญมอย9ฉบบ
(1)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและ
สมาชกวฒสภา
(2)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง
(3)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง
(4)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยผตรวจการแผนดน
(5)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต
(6)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน
(7)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการออกเสยงประชามต
(8)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดำรงตำแหนง
ทางการเมอง
(9)พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาของศาลรฐธรรมนญ
2. ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหากเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรจะ
ตองมจำนวนไมนอยกวา 1 ใน 10 ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก
สภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ
ทงสองสภา
3. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอนนำขน
ทลเกลาฯถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธยจะตองนำสงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวยรฐธรรมนญ
โดยศาลรฐธรรมนญตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนนบแตวนทไดรบเรองถาศาลรฐธรรมนญวนจฉย
8-23
วารางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญใดมขอความไมขดหรอแยงตอรฐธรรมนญใหนายกรฐมนตรนำ
ขนทลเกลาฯถวายพระมหากษตรยเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศในราชกจจานเบกษาเพอใชบงคบ
เปนกฎหมายตอไปแตถามขอความขดหรอแยงตอรฐธรรมนญใหขอความทขดหรอแยงนนเปนอนตกไปใน
กรณทวนจฉยวาขอความดงกลาวเปนสาระสำคญหรอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญตราขนโดยไม
ถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญใหรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนเปนอนตกไป
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4ขอ7โดยบญศรมวงศอโฆษ
2. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย
กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา
3. ดวงรตน เลาหตถพงษภร และ จเร พนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย http:www.
thaipoliticsgovernment.org
4. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.
2552)โดยมานตยจมปา
กจกรรม8.2.2
1.ทานเขาใจความหมายของรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญอยางไรโปรดอธบาย
2.กระบวนการในการจดทำพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญแตกตางจากกรณการจด
ทำพระราชบญญตทวไปอยางไรโปรดอธบาย
บนทกคำตอบกจกรรม8.2.2
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.2)
8-24
เรองท8.2.3กระบวนการจดทำพระราชบญญต
สาระสงเขปพระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา โดย
ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตอาจเปนคณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอประชาชนหรอศาลหรอ
องคกรอสระตามรฐธรรมนญเฉพาะกฎหมายทเกยวกบการจดองคกรและกฎหมายทประธานศาลและประธาน
องคกรนนเปนผรกษาการ ในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตามหลกการ
ทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบรฐธรรมนญและ
ไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอนเวนแตตองการใหเปนกฎหมายเฉพาะยกเวนกฎหมายทมอยแลวสำหรบ
การพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนนอาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน3วาระดงน
การพจารณาวาระทหนง(ขนรบหลกการ)การพจารณาในวาระทหนงเปนการพจารณาในขนรบหลกการ
วาเปนการสมควรทจะมการตรารางพระราชบญญตในเนอหานนๆเพอบงคบใชเปนกฎหมายหรอไม
การพจารณาวาระทสอง (ขนพจารณาเรยงลำดบมาตราหรอแปรญตต) การพจารณาวาระทสองน
เปนการพจารณาสองขนตอนคอ (1)การพจารณาโดยกรรมาธการและ (2)การพจารณาใหความเหนชอบ
โดยสภาผแทนราษฎร
(1)การพจารณาโดยกรรมาธการ สภาอาจแตงตงคณะกรรมาธการสามญหรอคณะ-
กรรมาธการวสามญกได ถาสภาตองการใหสมาชกสภาเทานนเปนผพจารณารางพระราชบญญตกจะให
คณะกรรมาธการสามญเปนผพจารณา แตหากตองการบคคลทมไดเปนสมาชกรวมพจารณาดวยกจะตง
คณะกรรมาธการวสามญเปนผพจารณา
(2)การพจารณาใหความเหนชอบโดยสภาผแทนราษฎร ทประชมสภาจะพจารณาราง
พระราชบญญตทคณะกรรมาธการพจารณาเสรจแลวโดยจะมการอภปรายเฉพาะแตถอยคำหรอขอความทม
การแกไขหรอทผแปรญตตไดสงวนคำแปรญตตไวหรอทคณะกรรมาธการสงวนความเหนไวเทานนเวนแต
ทประชมมมตเปนอยางอนหลงจากทไดพจารณาเรยงมาตราดงกลาวจบแลวสภาจะพจารณาทงรางเปนการ
สรปอกครงหนงและในการพจารณาครงนสมาชกสภาอาจเสนอขอแกไขเพมเตมถอยคำไดแตจะขอแกไข
เพมเตมเนอความใดๆมไดนอกจากเนอความทเหนวายงขดแยงกนอยในการพจารณาสรปทงรางนจะไมม
การลงมต
การพจารณาวาระทสาม(ขนลงมตเหนชอบหรอไมเหนชอบรางพระราชบญญต)การพจารณาในวาระ
สามนจะไมมการอภปรายใดๆทงสนและจะแกไขขอความอยางใดมไดดวยเมอมมตเหนชอบประธานสภา-
ผแทนราษฎรจะสงใหวฒสภาพจารณาตอไปแตถาไมเหนชอบรางพระราชบญญตนนกเปนอนตกไป
สำหรบการพจารณาพระราชบญญตในชนวฒสภาจะกระทำเปนสามวาระเชนเดยวกบการพจารณา
ของสภาผแทนราษฎรเพยงแตการพจารณาของวฒสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกำหนด
8-25
กลาวคอพระราชบญญตทวไปตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน60วนแตถาเปนรางพระราชบญญตเกยว
ดวยการเงนตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนทงนหากพจารณาไมทนตามกำหนดเวลาจะตองถอวา
วฒสภาใหความเหนชอบ
เมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราช-
บญญตนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ เพอ
ทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไป โดยมนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนอง
พระบรมราชโองการ
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. กฎหมายรฐธรรมนญภาค2บทท4หวขอ7โดยบญศรมวงศอโฆษ
2. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย
กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา
3. ดวงรตนเลาหตถพงษภรและจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมายhttp:www.thai-
politicsgovernment.org
4. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.
2552)โดยนายมานตยจมปา
กจกรรม8.2.3
1.ทานเขาใจความหมายของรางพระราชบญญตอยางไรโปรดอธบาย
2. จงอธบายกระบวนการเสนอและการพจารณารางพระราชบญญตจนถงการประกาศใชเปน
กฎหมายพอสงเขป
บนทกคำตอบกจกรรม8.2.3
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.3)
8-26
เรองท8.2.4กระบวนการจดทำพระราชกำหนด
สาระสงเขป พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะรฐมนตร
ตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบพระราชบญญตและมผลใช
บงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมตจะ
มผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไปแตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไปแตทงนไมกระทบ
กระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดจะตองอยภายใต
เงอนไขทรฐธรรมนญกำหนดไวใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนอน
มอาจจะหลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศความปลอดภยสาธารณะความมนคงใน
ทางเศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ (พระราชกำหนดทวไป) และกรณทสอง ไดแก กรณ
ทจำเปนตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบการพจารณา
โดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน(พระราชกำหนดเฉพาะ)เชนกรณการออกพระราชกำหนด
ใหอำนาจกระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟเศรษฐกจและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจพ.ศ. 2552
ซงตอมาศาลรฐธรรมนญไดมคำวนจฉยท 11/2552 วา การออกพระราชกำหนดดงกลาวเปนการชอบดวย
รฐธรรมนญเพราะเปนไปตามเงอนไขทกำหนดไว
โดยทพระราชกำหนดเปนกฎหมายพเศษทรฐธรรมนญใหอำนาจฝายบรหารตราขนใชบงคบโดย
ยงไมตองผานกระบวนการพจารณากฎหมายตามขนตอนปกต เพยงแตวาเมอมการตราพระราชกำหนดขน
แลวรฐบาลมหนาทตองนำพระราชกำหนดนนเสนอตอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาทนทในโอกาสแรกทม
การประชมสภาเพอใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาใหความเหนชอบเพอใหมผลบงคบเปนการถาวรซงการ
พจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนจะไมมการพจารณาแกไขถอยคำในรายละเอยดเหมอนดงเชน
การพจารณารางพระราชบญญตสภาจะอภปรายแตเพยงวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยกบพระราชกำหนด
ดงกลาวและลงมตวาเหนชอบใหใชเปนกฎหมายตอไปหรอไมเทานน
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) หมวดรฐธรรมนญและกฎหมาย
กระบวนการตรากฎหมายโดยสถาบนพระปกเกลา
2. นางสาวดวงรตน เลาหตถพงษภร และนายจเรพนธเปรองกระบวนการตรากฎหมาย http:
www.thaipoliticsgovernment.org
3. ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายสำนกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยพมพครงท9(พ.ศ.
2552)โดยนายมานตยจมปา
8-27
4. ดร. ปญญา อดชาชน อำนาจฝายบรหารในการตราพระราชกำหนด โดย สำนกงานศาล
รฐธรรมนญ(www.lawreform.go.th)
5. คำวนจฉยศาลรฐธรรมนญเรองประธานสภาผแทนราษฎรสงความเหนของสมาชกสภาผแทน
ราษฎรขอใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตามรฐธรรมนญมาตรา 185กรณพระราชกำหนดใหอำนาจ
กระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจพ.ศ.2552เปนไปตามรฐธรรมนญ
มาตรา184วรรคหก(คำวนจฉยท11/2552)
กจกรรม8.2.4
1. โปรดอธบายเงอนไขในการจดทำรางพระราชกำหนดอยางละเอยดพรอมยกตวอยาง
พระราชกำหนดทออกโดยฝายบรหาร
2.จงอธบายกระบวนการและขนตอนในการดำเนนการของฝายบรหารในกรณทวฒสภาไม
เหนดวยกบพระราชกำหนดทเสนอตอสภา
บนทกคำตอบกจกรรม8.2.4
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.4)
8-28
เรองท8.2.5กรณศกษาการจดทำกฎหมายของประเทศออสเตรเลย
สาระสงเขปการตรากฎหมายระดบเครอรฐของประเทศออสเตรเลย แบงออกไดเปน 2 ขนตอนคอ ขนตอน
การจดทำรางกฎหมายและขนตอนการพจารณารางกฎหมาย โดยกฎหมายทจะตราขนใชบงคบในประเทศ
ออสเตรเลยนนจะตองเปนเรองทมความสำคญอยางแทจรง และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทาง
บรหาร โดยในเบองตนหากรฐมนตรผรบผดชอบประสงคจะดำเนนการในภารกจใด รฐมนตรผรบผดชอบ
จะไดหารอและวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมาย รวมถงการจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผม
สวนเกยวของทกฝายภายในรฐบาลและผมสวนไดเสยจากภายนอกทไมใชหนวยงานของรฐบาลเวนแตเปน
เรองทมความเรงดวนอาจไมจำเปนตองมการหารอรวมกนได ทงนเมอรฐมนตรผรบผดชอบเหนวามความ
จำเปนหรอจะกอใหเกดผลดแกประชาชนหรอการบรหารราชการแผนดนกจะจดทำขอเสนอแนะเสนอตอ
คณะรฐมนตรเพอพจารณาวารฐบาลควรจะมนโยบายในเรองดงกลาวอยางไร และหากรฐมนตรเหนวาการ
กำหนดใหมกฎหมายเปนทางเดยวเทานนทจะทำใหบรรลวตถประสงคตามนโยบายดงกลาวกจะหารอไปยง
AttorneyGeneralDepartmentกอนโดยAttorneyGeneralจะเปนผพจารณาวาจำเปนตองมกฎหมาย
ในเรองนนขนหรอไมและเมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบในนโยบายดงกลาวแลวกระทรวงจะจดทำและ
สงรายละเอยดของนโยบายตามมตคณะรฐมนตร และขอมลรายละเอยดเกยวกบกฎหมายทตองการไปยง
สำนกงานรางกฎหมาย(OfficeofParliamentaryCounsel(OPC))เพอสำนกงานรางกฎหมายจะไดจดทำ
รางกฎหมายฉบบดงกลาวเพอขอรบฟงความคดเหนทงน ในกรณทกระทรวงผรบผดชอบและหนวยงานท
มขอสงเกตไมอาจตกลงกนไดเกยวกบบทบญญตของกฎหมายนน และเปนประเดนอนเปนสาระสำคญของ
รางกฎหมายดงกลาว กระทรวงผรบผดชอบตองเสนอใหคณะรฐมนตรวนจฉย และเมอเลขาธการนายก
รฐมนตรในนามของนายกรฐมนตรไดอนมตรางกฎหมายแลวกจะเสนอรางกฎหมายดงกลาวเขาสวาระการ
พจารณากฎหมายของสภาตอไป
โดยทระบบรฐสภาของประเทศออสเตรเลยเปนระบบสภาคกลาวคอมสภาลาง (HouseofRep-
resentative)และสภาสง(Senate)ดงนนขนตอนการพจารณารางกฎหมายของรฐสภาจงสามารถแยกออก
เปนสองระดบกลาวคอการพจารณารางกฎหมายในชนสภาผแทนราษฎรและการพจารณารางกฎหมายใน
ชนวฒสภาซงการพจารณาในชนสภาผแทนราษฎรจะเปนไปตามขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร
โดยแบงขนตอนการพจารณาเปน3วาระกลาวคอวาระทหนงการเสนอรางกฎหมายตอสภาวาระทสองการ
พจารณาลงมตรบหลกการของรางกฎหมายทเสนอและพจารณารายละเอยดของรางเปนรายมาตราซงอาจ
พจารณาโดยคณะกรรมาธการประจำหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเตมสภากไดสำหรบวาระทสามเปนการ
พจารณาลงมตในรางกฎหมายทผานการพจารณาในวาระทสองสำหรบการพจารณาของวฒสภานนจะมการ
พจารณาใน 3 วาระ โดยการพจารณาในแตละวาระกมลกษณะเชนเดยวกบการพจารณาของสภาผแทน-
ราษฎร
8-29
(โปรดอานเนอหาสาระโดยละเอยดในหนงสอ)
1. คำแปลคมอการตรากฎหมายระดบพระราชบญญตแหงเครอรฐออสเตรเลย โดยนายจตรพรต
พฒนสนเสนอตอสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกา(พ.ศ.2549)
2. ปกรณนลประพนธการรบฟงความคดเหนของประชาชนในการตรากฎหมายและการดำเนนการ
ตรากฎหมายในระดบเครอรฐของเครอรฐออสเตรเลยวารสารกฎหมายปกครองเลม22ตอน1(พ.ศ.2541)
หนา52–73
3. DepartmentofthePrimeMinisterandCabinet,LegislationHandbook,AGPS2000
กจกรรม8.2.5
1.จงอธบายกระบวนการในการจดทำรางพระราชบญญตของประเทศออสเตรเลยพอสงเขป
2. ทานคดวากระบวนการจดทำรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยมขอแตกตางทสำคญ
จากกระบวนการจดทำรางกฎหมายของประเทศไทยอยางไร
บนทกคำตอบกจกรรม8.2.5
(โปรดตรวจคำตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท8ตอนท8.2กจกรรม8.2.5)
8-30
แนวตอบกจกรรมหนวยท8
องคกรนตบญญตและกระบวนการนตบญญต
ตอนท8.1องคกรนตบญญต
แนวตอบกจกรรม8.1.1
ขอ1ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)มแนวความคดวารฐเปนผมอำนาจ
สงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดจงจำเปนตองม
บคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตยคอการใหความปลอดภยแกปวงชนเพอกอ
ใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนดงนนจงตองมการควบคมอำนาจของรฐโดยกฎหมายทออก
มาจากฝายนตบญญต รฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมา ถารฐละเมดกฎหมายประชาชนมสทธทจะ
ตอตานรฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนในขณะททฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparation
of power) มแนวความคดวาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจากประชาชนเพอทำการปกครองประเทศนนมอย
ดวยกน3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญตอำนาจบรหารและอำนาจตลาการโดยอำนาจของรฐดงกลาว
ไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใชอำนาจอยางไมมขอบเขตจำกดและเปนการใช
อำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐาน จงสมควร
แยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรออกจากกนและใหแตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอก
ทงตองคอยตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวย
ขอ2ทฤษฎสญญาประชาคม(TheoryofSocialContract)มแนวความคดวารฐเปนผมอำนาจ
สงสดและเดดขาดเหนอทกๆคนในประชาคมนนและเปนนรนดรไมมอำนาจใดมาจำกดไดจงจำเปนตองม
บคคลหนงเปนตวแทนประกอบกบภาระหนาทของรฏฐาธปตยคอการใหความปลอดภยแกปวงชนเพอกอ
ใหเกดเสถยรภาพแกทกๆคนในประชาคมนนจงตองมการควบคมอำนาจของรฐโดยกฎหมายทออกมาจาก
ฝายนตบญญต รฐจงตองเคารพกฎหมายทตราออกมาถารฐละเมดกฎหมายประชาชนมสทธทจะตอตาน
รฐไดเนองจากอำนาจอธปไตยเปนของประชาชนสำหรบการปฏวตรฐประหารนนไมเปนไปตามแนวความคด
ของทฤษฎสญญาประชาคมเนองจากเปนการมายดอำนาจอธปไตยไปจากประชาชนและเปนการใชอำนาจรฐ
โดยกลมบคคลหนงบคคใดเทานน
ขอ3รปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญตม2รปแบบคอระบบสภาเดยว(Unicameral)และ
ระบบสภาค(Bicameral)โดยระบบสภาเดยวนนสมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชน
เพยงสภาเดยวเทานน นอกจากนนในการปฏบตหนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปน
8-31
ผพจารณาอกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวางสภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาค อยางไรกด ระบบ
สภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาทบกพรองขาดความรอบคอบเพราะไมมสภาทสองมาทำหนาท
กลนกรองและทสำคญคอการนำไปสระบบเผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบ
สภาค(Bicameral)นนแมจะเปนการเปดโอกาสใหประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไป
มสทธมเสยงในสภาอกทงการมสภาบนเขามาทำหนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงทำให
เกดดลแหงอำนาจในรฐสภาเพราะมการยบยงระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆ
ดำเนนไปดวยความรอบคอบ แตระบบสภาคกทำใหสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบเดยว และทำให
การออกกฎหมายมความลาชา เพราะตองผานการพจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกน
และกนระหวางสภาลางและสภาบนยงอาจกอใหเกดความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย
ขอ 4 รฐสภาในระบอบการปกครองขององกฤษประกอบดวยวฒสภาและสภาผแทนราษฎร ซง
ทำหนาทในการออกกฎหมาย ในทางทฤษฎแลวการออกกฎหมายหรอการใชอำนาจนตบญญตในประเทศ
องกฤษจะทำไดตอเมอเกดการยนยอมตกลงจากทงสองสภาและกษตรยแตในทางปฏบตแลวการมสวนรวม
ของกษตรยในทางนตบญญตเปนแตเพยงในรปพธการเทานน สภาผแทนราษฎรขององกฤษประกอบดวย
สมาชกทมาจากการเลอกตงโดยตรงทวไป และโดยลบ สวนวฒสภาขององกฤษจะมสมาชกประกอบดวย
ขนนางตางๆ ซงการแตงตงเขาดำรงตำแหนงสมาชกวฒสภาจะเปนการตอบแทนความดความชอบของ
ผไดปฏบตหนาทในตำแหนงตางๆ
แนวตอบกจกรรม8.1.2
ขอ1รฐมนตรสภาหรออกนยหนงคอลกขนณศาลหลวงเกดขนตามพระราชบญญตรฐมนตรสภา
ร.ศ.113(พ.ศ.2437)เปนทประชมปรกษาในสวนราชการแผนดนทเกยวกบกฎหมายโดยเฉพาะโดยถวาย
ความเหนในเรองการตความราชประเพณและกฎหมายวามความหมายอยางไรการรางกฎหมายจะมการยกเลก
แกไขหรอทำขนใหม การตรวจสญญากบตางประเทศการบงคบใชกฎหมายหรอทำกฎหมายเพอบงคบใช
แตโดยทกอนการเปลยนแปลงการปกครองเมอวนท 24 มถนายน 2475ประเทศไทยปกครองดวยระบบ
สมบรณาญาสทธราชย อำนาจสงสดในการปกครองประเทศเปนของสถาบนพระมหากษตรยโดยพระองค
สามารถแกไขเปลยนแปลงหรอยกเลกคำสง หรอคำวนจฉยของบรรดาเสนาบดและขาราชการผซงไดรบ
มอบพระราชอำนาจไดทงสนในขณะทบทบาทของรฐสภาในสวนทเกยวของกบนตบญญตนนโดยทรฐสภา
เปนสถาบนทแสดงเจตจำนงสงสดของประชาชนเพราะถอวาเปนสถาบนทรวมของผทราษฎรมอบหมายให
เปนตวแทนในการตดสนใจและแสดงความคดเหนเปนกระบอกเสยงแทนเพอประโยชนของปวงชนและทำ
หนาทคมครองรกษาสทธเสรภาพของประชาชนฉะนนเมอรฐสภาใหความเหนชอบในรางกฎหมายฉบบหนง
ฉบบใดแลว พระมหากษตรยทรงมพระราชอำนาจเพยงการใชสทธยบยงรางพระราชบญญตทผานการ
เหนชอบของรฐสภาไดเทานนทงนถารฐสภามมตยนยนตามเดมใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขน
ทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทาน
คนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตรนำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปน
กฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรยไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว
8-32
ขอ 2 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 ไดกำหนดพระราชอำนาจของพระ-
มหากษตรยในสวนทเกยวกบนตบญญตไวในมาตรา150และมาตรา151ซงมาตรา150 เปนแบบพธการ
ของรางกฎหมายทเมอรางพระราชบญญตทไดรบความเหนชอบของรฐสภาแลว นายกรฐมนตรตองนำขน
ทลเกลาทลกระหมอมถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธย และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใช
บงคบเปนกฎหมายได ในสวนของมาตรา 151 ไดกำหนดใหพระมหากษตรยมพระราชอำนาจทจะใชสทธ
ยบยงรางพระราชบญญตทผานการเหนชอบของรฐสภาโดยการยบยงนนสามารถกระทำได2วธกลาวคอ
พระราชทานคนมายงรฐสภา หรอมไดพระราชทานคนมาภายในระยะเวลาตามทกำหนดไวในรฐธรรมนญ
ทงนในกรณทพระมหากษตรยใชสทธยบยง รฐสภาจะตองปรกษารางพระราชบญญตนนใหม ถารฐสภาม
มตยนยนตามเดมใหนายกรฐมนตรนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาทลกระหมอมถวายอกครงหนง
และหากพระมหากษตรยมไดทรงลงพระปรมาภไธยพระราชทานคนมาภายในสามสบวน ใหนายกรฐมนตร
นำพระราชบญญตนนประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายไดเสมอนหนงวาพระมหากษตรย
ไดทรงลงพระปรมาภไธยแลว
แนวตอบกจกรรม8.1.3
ขอ1รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยกำหนดใหรฐสภาเปนรปแบบของสภาคซงประกอบดวย
สภาผแทนราษฎรและวฒสภาในสวนอำนาจของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนมทงอำนาจหนาทในสภา
ในการตรากฎหมายหรอตรวจสอบการบรหารราชการแผนดนและบทบาทนอกสภาในการแกไขปญหาตางๆ
ของประชาชนรวมถงบทบาทดานตางประเทศในการสรางความสมพนธระหวางประเทศไทยกบประเทศตางๆ
ทงในระดบทวพาคและพหพาค
ขอ2หลกความไมตอเนองของสภาสามารถแยกพจารณาออกเปนหลกความไมตอเนองของสภา
เชงเนอหาและหลกความไมตอเนองของสภาเชงองคกรโดยหลกความไมตอเนองของสภาเชงเนอหานนเปน
ไปตามมาตรา153ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550กลาวคอเมอสภาสนอายสงท
คางการพจารณายอมตองตกตามไปดวยทงนเพอเปนการเปดโอกาสใหสภาชดใหมสามารถสรางสรรคสราง
งานใหมๆไดโดยไมตองมากงวลกบงานทคงคางอยเดมเวนแตคณะรฐมนตรชดใหมขอใหสภาไดพจารณา
รางกฎหมายนนภายในระยะเวลาทรฐธรรมนญกำหนดไวในขณะทหลกความไมตอเนองของสภาเชงองคกร
หมายถงการจดองคกรภายในของสภาเดม กลาวคอคณะกรรมาธการสามญคณะกรรมาธการวสามญชด
ตางๆตามมาตรา135วรรคหนงตลอดจนงานทคงคางของคณะกรรมาธการเหลานนยอมเลกไปหรอตกไป
ดวยกน
8-33
ตอนท8.2กระบวนการนตบญญต
แนวตอบกจกรรม8.2.1
ขอ 1 บทตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายมประโยชนในการสอใหเหนถงนโยบายของ
รฐบาลซงทำใหภาครฐรบผดชอบตอนโยบายตามลำดบความสำคญนอกจากนยงทำใหกระบวนการนตบญญต
เปนระเบยบและมระบบมากขนและปรบปรงคณภาพของกฎหมายและกฎอนมผลทำใหการออกแบบและใช
บงคบแผนการใชกฎหมายมภาพชดเจนขนและเปนเครองมอในการบรหารจดการกระบวนการนตบญญตให
มประสทธภาพประสทธผลยงขน การตรวจสอบความจำเปนในการตรากฎหมายจะดำเนนการและเสนอไป
พรอมกบรางกฎหมายทเสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาอนมตหลกการทงนในการการตรวจสอบความ
จำเปนในการตรากฎหมายนน หนวยงานหรอสวนราชการจะตองตรวจสอบและตอบคำถาม 10 ประการ
ดงตอไปนเพอแสดงใหเหนวารางกฎหมายทเสนอนนเปนเรองทมความจำเปนอยางแทจรง
1. วตถประสงคและเปาหมายของภารกจ
2. ใครควรเปนผทำภารกจ
3. ความจำเปนในการออกกฎหมาย
4. ความซำซอนกบกฎหมายอน
5. ภาระตอบคคลและความคมคา
6. ความพรอมของรฐ
7. หนวยงานทรบผดชอบ
8. วธการทำงานและการตรวจสอบ
9. อำนาจในการตราอนบญญต
10. การรบฟงความคดเหน
ขอ2คำชแจงความจำเปนในการตรากฎหมายเปนกรอบแนวความคดในการจดทำรางกฎหมายซง
เปนการจดทำตามพระราชกฤษฎกาวาดวยการเสนอเรองและการประชมคณะรฐมนตรพ.ศ.2548ระเบยบ
วาดวยหลกเกณฑและวธการเสนอเรองตอคณะรฐมนตรพ.ศ.2548และมตคณะรฐมนตรวนท29สงหาคม
2549ในขณะทสรปสาระสำคญของรางกฎหมายเปนการสรปหลกการและเหตผลในการกำหนดใหมกฎหมาย
และสาระสำคญของรางกฎหมายฉบบนน ซงหนวยงานตองจดทำตามระเบยบวาดวยหลกเกณฑและวธการ
เสนอเรองตอคณะรฐมนตรพ.ศ.2548ในสวนของบนทกวเคราะหสรปสาระสำคญของรางพระราชบญญต
นนเปนเอกสารทจดทำขนเพอใชประกอบการเสนอรางพระราชบญญตตอสภาผแทนราษฎรตามมาตรา142
ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยซงโดยปกตสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาจะเปนผจดทำภายหลง
จากการตรวจพจารณารางกฎหมายทสำนกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเสรจสน
8-34
แนวตอบกจกรรม8.2.2
ขอ1 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนกฎหมายทเกยวกบกฎหมายเกณฑการปกครอง
ประเทศทแยกมาบญญตรายละเอยดออกไปจากรฐธรรมนญเพอขยายบทบญญตในรฐธรรมนญใหมความ
สมบรณยงขน
ขอ2 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนนแมจะมกระบวนการในการตราและพจารณาของ
รฐสภาเหมอนกบกรณของพระราชบญญตทวไปกตาม แตกมลกษณะพเศษทแตกตางจากพระราชบญญต
ทวไป3ประการกลาวคอ
1.รฐสภาจะตราพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญขนไดเฉพาะในกรณทรฐธรรมนญ
บญญตใหตราขนและกำหนดเนอหาสาระสำคญไวอนเปนการผกพนใหรฐสภาจะตองตรากฎหมายใหมเนอหา
สอดคลองกบหลกการทรฐธรรมนญกำหนดเทานน
2.ผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญหากเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร
จะตองมจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของสภาผแทนราษฎรหรอสมาชก
สภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาจำนวนไมนอยกวา1ใน10ของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ
ทงสองสภา
3. รางพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญนน เมอรฐสภาใหความเหนชอบแลว กอน
นำขนทลเกลาฯ ถวายเพอทรงลงพระปรมาภไธยจะตองนำสงศาลรฐธรรมนญพจารณาความชอบดวย
รฐธรรมนญ
แนวตอบกจกรรม8.2.3
ขอ1พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา
โดยผมอำนาจเสนอรางพระราชบญญตอาจเปนคณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรหรอประชาชนหรอ
ศาลหรอองคกรอสระตามรฐธรรมนญเฉพาะกฎหมายทเกยวกบการจดองคกรและกฎหมายทประธานศาล
และประธานองคกรนนเปนผรกษาการในการตราพระราชบญญตนนโดยทวไปสามารถกำหนดเรองตางๆตาม
หลกการทประสงคจะใหมผลบงคบในสงคมไดทกเรองโดยมขอจำกดเพยงแตตองไมขดแยงกบรฐธรรมนญ
และไมควรขดแยงกบบทกฎหมายอน
ขอ2การพจารณาพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรนนอาจแบงขนตอนการพจารณาไดเปน 3
วาระดงน
การพจารณาวาระทหนง (ขนรบหลกการ) การพจารณาในวาระทหนงเปนการพจารณาในขนรบ
หลกการวาเปนการสมควรทจะมการตรารางพระราชบญญตในเนอหานนๆเพอบงคบใชเปนกฎหมายหรอไม
การพจารณาวาระทสอง (ขนพจารณาเรยงลำดบมาตราหรอแปรญตต) การพจารณาวาระทสองน
เปนการพจารณาสองขนตอนคอ (1)การพจารณาโดยกรรมาธการและ (2)การพจารณาใหความเหนชอบ
โดยสภาผแทนราษฎร
8-35
การพจารณาวาระทสาม (ขนลงมตเหนชอบหรอไมเหนชอบรางพระราชบญญต) การพจารณาใน
วาระสามนจะไมมการอภปรายใดๆทงสนและจะแกไขขอความอยางใดมไดดวยเมอมมตเหนชอบประธาน
สภาผแทนราษฎรจะสงใหวฒสภาพจารณาตอไปแตถาไมเหนชอบรางพระราชบญญตนนกเปนอนตกไป
สำหรบการพจารณาพระราชบญญตในชนวฒสภาจะกระทำเปนสามวาระเชนเดยวกบการพจารณา
ของสภาผแทนราษฎรเพยงแตการพจารณาของวฒสภาจะตองพจารณาใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทกำหนด
กลาวคอพระราชบญญตทวไปตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน60วนแตถาเปนรางพระราชบญญตเกยว
ดวยการเงนตองพจารณาใหแลวเสรจภายใน30วนทงนหากพจารณาไมทนตามกำหนดเวลาจะตองถอวา
วฒสภาใหความเหนชอบ
เมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราชบญญต
นนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญ นายกรฐมนตรจะนำรางพระราชบญญตนนขนทลเกลาฯ เพอทรงลง
พระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไป โดยมนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรม
ราชโองการ
แนวตอบกจกรรม8.2.4
ขอ1พระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะรฐมนตร
ตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไวพระราชกำหนดมลำดบศกดเทยบเทากบพระราชบญญตและมผลใช
บงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะเสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมต
จะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไป แตถารฐสภาไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไป แตทงน
ไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใชพระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดจะตอง
อยภายใตเงอนไขทรฐธรรมนญกำหนดไวใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปน
เรงดวนอนมอาจจะหลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ
ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ(พระราชกำหนดทวไป)และกรณทสอง
ไดแก กรณทจำเปนตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบ
การพจารณาโดยดวนและลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน (พระราชกำหนดเฉพาะ) เชน กรณการออก
พระราชกำหนดใหอำนาจกระทรวงการคลงกเงนเพอฟนฟเศรษฐกจและเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจ
พ.ศ.2552
ขอ2ถาสภาผแทนราษฎรและวฒสภาอนมตพระราชกำหนดนนหรอถาวฒสภาไมอนมตและสภา-
ผแทนราษฎรยนยนการอนมตดวยคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจำนวนสมาชกทงหมดเทาทมอยของ
สภาผแทนราษฎรใหพระราชกำหนดนนมผลใชบงคบเปนกฎหมายตอไปการอนมตหรอไมอนมตพระราช-
กำหนดใหนายกรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษาในกรณไมอนมตใหมผลตงแตวนถดจากวนประกาศ
ในราชกจจานเบกษาทงนตามมาตรา184ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550
8-36
แนวตอบกจกรรม8.2.5ขอ1การตรากฎหมายระดบเครอรฐของประเทศออสเตรเลยแบงออกไดเปน2ขนตอนคอขนตอน
การจดทำรางกฎหมายและขนตอนการพจารณารางกฎหมาย โดยกฎหมายทจะตราขนใชบงคบในประเทศ
ออสเตรเลยนนจะตองเปนเรองทมความสำคญอยางแทจรง และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทาง
บรหาร โดยในเบองตนหากรฐมนตรผรบผดชอบประสงคจะดำเนนการในภารกจใด รฐมนตรผรบผดชอบ
จะไดหารอและวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมาย รวมถงการจดใหมการรบฟงความคดเหนจากผม
สวนเกยวของทกฝายภายในรฐบาลและผมสวนไดเสยจากภายนอกทไมใชหนวยงานของรฐบาล และเมอ
คณะรฐมนตรใหความเหนชอบในนโยบายดงกลาวแลว กระทรวงจะจดทำและสงรายละเอยดของนโยบาย
ตามมตคณะรฐมนตร และขอมลรายละเอยดเกยวกบกฎหมายทตองการไปยงสำนกงานรางกฎหมาย
(OfficeofParliamentaryCounsel(OPC)เพอสำนกงานรางกฎหมายจะไดจดทำรางกฎหมายฉบบดงกลาว
เพอขอรบฟงความคดเหนและเมอเลขาธการนายกรฐมนตรในนามของนายกรฐมนตรไดอนมตรางกฎหมาย
แลวกจะเสนอรางกฎหมายดงกลาวเขาสวาระการพจารณากฎหมายของสภาตอไป
การพจารณาในชนสภาผแทนราษฎรจะเปนไปตามขอบงคบการประชมของสภาผแทนราษฎร โดย
แบงขนตอนการพจารณาเปน 3 วาระกลาวคอ วาระทหนง การเสนอรางกฎหมายตอสภา วาระทสองการ
พจารณาลงมตรบหลกการของรางกฎหมายทเสนอและพจารณารายละเอยดของรางเปนรายมาตราซงอาจ
พจารณาโดยคณะกรรมาธการประจำหรอสมาชกสภาผแทนราษฎรเตมสภากไดสำหรบวาระทสามเปนการ
พจารณาลงมตในรางกฎหมายทผานการพจารณาในวาระทสอง สำหรบการพจารณาของวฒสภานนจะม
การพจารณาใน3วาระ โดยการพจารณาในแตละวาระกมลกษณะเชนเดยวกบการพจารณาของสภาผแทน
ราษฎร
ขอ 2 การจดทำรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยนนจะเปนกรณทมความจำเปนอยางแทจรง
และเปนเรองทไมสามารถดำเนนการไดในทางบรหาร ซงกอนจะมการจดทำรางกฎหมายจะมการตรวจสอบ
และวเคราะหความจำเปนในการมกฎหมายนนอยางเครงครดนอกจากนในกรณทมปญหาทงในดานหลกการ
และบทบญญตของกฎหมายและเปนประเดนอนเปนสาระสำคญของรางกฎหมายดงกลาวคณะรฐมนตร
จะไดวนจฉยใหไดขอยตกอนนอกจากนในการยกรางกฎหมายของประเทศออสเตรเลยจะดำเนนการโดย
สำนกงานรางกฎหมายซงมความเชยวชาญในการจดทำกฎหมายในขณะทกระทรวงผรบผดชอบจะกำหนด
แตเพยงสาระสำคญทควรจะตองมในรางกฎหมายและกรอบการบงคบใชสำหรบการพจารณารางกฎหมาย
ของสภาผแทนราษฎรและวฒสภานนจะไมพจารณาในรายละเอยดของถอยคำ แตจะคำนงถงหลกการของ
กฎหมายนนวาจะกอใหเกดประโยชนแกสวนรวมหรอไม
8-37
แบบประเมนผลตนเองหลงเรยน
วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง“องคกรนตบญญตและ
กระบวนการนตบญญต”
คำแนะนำ อานคำถามตอไปนแลวเขยนคำตอบลงในชองวางทกำหนดให นกศกษามเวลาทำแบบ
ประเมนผลตนเองชดน30นาท
1. จงอธบายหลกการแบงแยกอำนาจของมองเตสกเออร ตามทเขาใจ และทานคดวาหลกการหรอทฤษฎ
ดงกลาวมอทธพลตอการพฒนาองคกรนตบญญตของไทยอยางไร
2. รปแบบของรฐสภามกรปแบบอะไรบางและแตละรปแบบมลกษณะและขอดและขอเสยอยางไรจงอธบาย
พอสงเขป
3. จงอธบายองคประกอบและบทบาทหนาทของรฐสภาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพอสงเขป
4. จงอธบายกระบวนการในการเสนอและการพจารณาพระราชบญญตและพระราชกำหนดจนถงการประกาศ
ใชบงคบเปนกฎหมายพอสงเขป
8-38
เฉลยแบบประเมนผลตนเองหนวยท8
กอนเรยนขอ1ทฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)นมองเตกเออร(Montesquieu)ได
กลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย(L’espritdeslois)วาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจากประชาชน
เพอทำการปกครองประเทศนนมอยดวยกน3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญตอำนาจบรหารและอำนาจ
ตลาการโดยอำนาจของรฐทงสามอำนาจดงกลาวไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใช
อำนาจอยางไมมขอบเขตจำกดและเปนไปตามอำเภอใจกลาวคอถาใหฝายบรหารออกกฎหมายไดกฎหมาย
ทออกมากอาจจะมความไมเทยงธรรมแตจะมลกษณะทจะทำใหการบรหารเปนไปไดโดยสะดวกหรอถาให
ฝายบรหารมอำนาจในการพพากษาคดอกดวย กจะทำใหอำนาจอธปไตยของรฐตกอยกบคณะบคคลเพยง
ฝายเดยวซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมมหลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐานฉะนนจงควรแยกองคกร
และอำนาจของแตละองคกรออกจากกนและใหแตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอกทงตองคอย
ตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวย
ขอ2องคกรนตบญญตหรอรฐสภานนโดยทวไปม 2 รปแบบกลาวคอ สภาเดยว (Unicameral
System)และสภาค(BicameralSystem)โดยสภาเดยวหมายถงการมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตเพยง
สภาเดยว สมาชกสภามฝายเดยวหรอประเภทเดยว และมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกนในเวลาและ
สถานทเดยวกนในขณะทสภาคหมายถงการมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตสองสภากลาวคอสภาลาง
(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและสภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภาซงสมาชกจะแบง
ออกเปนสองฝายหรอสองประเภทมการประชมแยกกนคนละเวลาและมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกน
ขอ3องคกรนตบญญตหรอรฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภาโดยสมาชกรฐสภา
ไดแกสมาชกสภาผแทนราษฎรและวฒสมาชกทงนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550
ไดกำหนดใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภา และประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภา
โดยองคกรนตบญญตหรอรฐสภานนมบทบาททงภายในและภายนอกสภา โดยบทบาทภายในสภากคอ
การเสนอกฎหมายและการควบคมการบรหารราชการแผนดน ในขณะทบทบาทภายนอกสภาไดแกการให
ความชวยเหลอแกประชาชน รวมถงบทบาทดานการตางประเทศโดยการเสรมสรางความสมพนธระหวาง
ประเทศ
ขอ4มาตรา 142 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดกำหนดให
คณะรฐมนตรสมาชกสภาผแทนราษฎรและประชาชนมสทธเสนอกฎหมายตอสภาไดสำหรบศาลหรอองคกร
อสระสามารถเสนอกฎหมายไดเฉพาะในสวนทเกยวกบกฎหมายทตนรบผดชอบการพจารณารางพระราช-
บญญตของสภาผแทนราษฎรจะแบงการพจารณาออกไดเปนสามวาระกลาวคอวาระทหนงรบหลกการวาระ
ทสองการพจารณาเรยงมาตราหรอแปรญตตและวาระทสามการลงมตใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบกบ
8-39
รางพระราชบญญตสวนการพจารณารางกฎหมายของวฒสภากแบงการพจารณาไดเปนสามวาระเชนเดยวกบ
การพจารณาในสภาผแทนราษฎรเชนเดยวกนเมอรฐสภาใหความเหนชอบในรางกฎหมายฉบบใดแลวนายก-
รฐมนตรกจะนำขนทลเกลาฯเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชบงคบเปนกฎหมายตอไป
หลงเรยนขอ1ทฤษฎการแบงแยกอำนาจ(Theseparationofpower)ทฤษฎนมองเตกเออร (Montes-
quieu)ไดกลาวไวในหนงสอเจตนารมณแหงกฎหมาย(L’espritdeslois)วาอำนาจอธปไตยทรฐไดรบจาก
ประชาชนเพอทำการปกครองประเทศนนมอยดวยกน 3อำนาจกลาวคออำนาจนตบญญต อำนาจบรหาร
และอำนาจตลาการ โดยอำนาจของรฐดงกลาวไมควรอยทบคคลคนเดยวหรอองคกรเดยวเพราะจะทำใหใช
อำนาจอยางไมมขอบเขตจำกด และเปนการใชอำนาจอยางอำเภอใจ ซงจะมผลทำใหผอยใตปกครองไมม
หลกประกนสทธเสรภาพขนพนฐานจงสมควรแยกองคกรและอำนาจของแตละองคกรออกจากกน และให
แตละฝายไมมากาวกายหนาทซงกนและกนอกทงตองคอยตรวจสอบและถวงดลซงกนและกนดวยสำหรบ
ทฤษฎการแบงแยกอำนาจนนมอทธพลตอการพฒนาองคกรนตบญญตของไทยนบตงแตมการเปลยนแปลง
การปกครองในพ.ศ.2475ซงพระมหากษตรยทรงอยภายใตรฐธรรมนญและมการแบงแยกการใชอำนาจ
ทงสามออกจากกนโดยพระมหากษตรยทรงใชอำนาจนตบญญตผานทางรฐสภาทรงใชอำนาจบรหารผานทาง
คณะรฐมนตรและทรงใชอำนาจตลาการผานทางศาล
ขอ2รปแบบการเปนสถาบนฝายนตบญญตม2รปแบบคอระบบสภาเดยว(Unicameral)และ
ระบบสภาค (Bicameral) โดยระบบสภาเดยวซงมสภาทเปนผใชอำนาจนตบญญตเพยงสภาเดยว สมาชก
สภามฝายเดยวหรอประเภทเดยวและมทมาอยางเดยวกนประชมพรอมกนในเวลาและสถานทเดยวกนซง
สมาชกจะเกดความรสกภมใจวาตนเปนผแทนของประชาชนเพยงสภาเดยวเทานนนอกจากนนในการปฏบต
หนาทของสภากมความรวดเรวเพราะมเพยงสภาเดยวเปนผพจารณา อกทงยงไมมปญหาขดแยงระหวาง
สภาสงและสภาลางเหมอนกบระบบสภาคอยางไรกดระบบสภาเดยวอาจทำใหฝายนตบญญตปฏบตหนาท
บกพรอง ขาดความรอบคอบ เพราะไมมสภาทสองมาทำหนาทกลนกรอง และทสำคญคอการนำไปสระบบ
เผดจการในรฐสภาเพราะไมมการถวงดลอำนาจในขณะทระบบสภาค(Bicameral)ซงประกอบดวย2สภา
คอสภาลาง(TheLowerHouse)หรอสภาผแทนราษฎรและสภาบน(TheUpperHouse)หรอวฒสภา
นน มวตถประสงคของการจดตงเพอเปดโอกาสใหมสภาทมาจากประชาชนธรรมดาทวไปกบสภาทสมาชก
ทมคณสมบตพเศษบางประการ สมาชกสภาจงแบงออกเปนสองฝายหรอสองประเภทมการประชมแยก
กนคนละเวลา และมอำนาจหนาทมากนอยแตกตางกน สำหรบระบบสภาคนนแมจะเปนการเปดโอกาสให
ประชาชนกลมตางๆของประเทศไดมตวแทนของตนเขาไปมสทธมเสยงในสภาอกทงการมสภาบนเขามาทำ
หนาทกลนกรองกฎหมายทผานจากสภาลางอกชนหนงทำใหเกดดลแหงอำนาจในรฐสภา เพราะมการยบยง
ระหวางสภาบนและสภาลางทำใหการพจารณากฎหมายตางๆดำเนนไปดวยความรอบคอบแตระบบสภาคก
ทำใหสนเปลองงบประมาณมากกวาระบบเดยวและทำใหการออกกฎหมายมความลาชาเพราะตองผานการ
พจารณาของ2สภานอกจากนการถวงดลอำนาจซงกนและกนระหวางสภาลางและสภาบนยงอาจกอใหเกด
ความขดแยงระหวาง2สภาไดอกดวย
8-40
ขอ3รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนราษฎรและวฒสภาโดยสมาชกรฐสภาไดแกสมาชกสภาผแทน-
ราษฎรและวฒสมาชกทงนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช2550ไดกำหนดใหประธานสภา
ผแทนราษฎรเปนประธานรฐสภาและประธานวฒสภาเปนรองประธานรฐสภาองคกรนตบญญตหรอรฐสภา
นนมบทบาททงภายในและภายนอกสภาโดยบทบาทภายในสภากคอการเสนอกฎหมายและการควบคมการ
บรหารราชการแผนดนในขณะทบทบาทภายนอกสภาไดแกการใหความชวยเหลอแกประชาชนรวมถงบทบาท
ดานการตางประเทศโดยการเสรมสรางความสมพนธระหวางประเทศทงในระดบทวพาคและพหพาค
ขอ4 พระราชบญญตเปนกฎหมายทพระมหากษตรยตราขนโดยคำแนะนำและยนยอมของรฐสภา
ซงผมสทธเสนอรางกฎหมายตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550คอ สมาชกรฐสภา
คณะรฐมนตรประชาชนและศาลหรอองคกรอสระในสวนทเกยวกบกฎหมายทตนรบผดชอบการพจารณา
รางพระราชบญญตของสภาผแทนราษฎรจะแบงการพจารณาออกไดเปนสามวาระกลาวคอวาระทหนงรบ
หลกการวาระทสองการพจารณาเรยงมาตราหรอแปรญตตและวาระทสามการลงมตใหความเหนชอบหรอ
ไมเหนชอบกบรางพระราชบญญต สวนการพจารณารางกฎหมายในวฒสภากแบงการพจารณาไดเปนสาม
วาระเชนเดยวกบการพจารณาในสภาผแทนราษฎรเชนเดยวกนเมอรางพระราชบญญตไดรบความเหนชอบ
จากรฐสภาแลวและไมมผใดเหนวารางพระราชบญญตนนขดหรอแยงตอรฐธรรมนญนายกรฐมนตรจะนำราง
พระราชบญญตนนขนทลเกลาฯเพอทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศใชเปนกฎหมายตอไปโดยมนายก-
รฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ
ในขณะทพระราชกำหนดเปนกฎหมายทพระมหากษตรยโดยคำแนะนำและยนยอมของคณะ-
รฐมนตรตราขนโดยอำนาจทรฐธรรมนญใหไว และมผลใชบงคบไดไปพลางกอนเปนการชวคราวจนกวาจะ
เสนอใหรฐสภาพจารณาวาจะอนมตหรอไมถารฐสภาอนมตจะมผลเปนกฎหมายใชบงคบตอไปแตถารฐสภา
ไมอนมตพระราชกำหนดดงกลาวกจะตกไป แตทงนไมกระทบกระเทอนกจการทไดเปนไปในระหวางทใช
พระราชกำหนดนน การออกพระราชกำหนดตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550 จะ
ตองอยภายใตเงอนไขใน2กรณกลาวคอกรณทหนงเปนกรณฉกเฉนทมความจำเปนเรงดวนอนมอาจจะ
หลกเลยงได เพอทจะรกษาความปลอดภยของประเทศ ความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทาง
เศรษฐกจของประเทศหรอปองปดพบตสาธารณะ(พระราชกำหนดทวไป)และกรณทสองไดแกกรณทจำเปน
ตองมกฎหมายเกยวกบภาษอากรและเงนตราในระหวางสมยประชม ซงจะตองไดรบการพจารณาโดยดวน
และลบเพอรกษาประโยชนของแผนดน (พระราชกำหนดเฉพาะ) โดยทพระราชกำหนดเปนกฎหมายพเศษ
ทรฐธรรมนญใหอำนาจฝายบรหารตราขนใชบงคบโดยยงไมตองผานกระบวนการพจารณากฎหมายตาม
ขนตอนปกต เพยงแตวาเมอมการตราพระราชกำหนดขนแลว รฐบาลมหนาทตองนำพระราชกำหนดนน
เสนอตอสภาผแทนราษฎรและวฒสภาทนทในโอกาสแรกทมการประชมสภาเพอใหสภาผแทนราษฎรและ
วฒสภาใหความเหนชอบเพอใหมผลบงคบเปนการถาวรซงการพจารณาของสภาผแทนราษฎรและวฒสภา
นนจะไมมการพจารณาแกไขถอยคำในรายละเอยดเหมอนดงเชนการพจารณารางพระราชบญญต สภา
จะอภปรายแตเพยงวาจะเหนดวยหรอไมเหนดวยกบพระราชกำหนดดงกลาว และลงมตวาเหนชอบใหใช
เปนกฎหมายตอไปหรอไมเทานน