ABHIJIT V. BANERJEEและ ESTHER DUFLO เขยน
ฉนทวชญ ตณฑสทธ แปล
Poor EconomicsA Radical Rethinking of theWay to Fight Global Poverty
เศรษฐศาสตรความจนปฏวตความคดเกยวกบ วธพชตความยากจนโลก
Poor Economics
ฉนทวชญ ตณฑสทธ
ABHIJIT V.BANERJEE
ESTHER DUFLO
พมพครงแรก: ส�ำนกพมพ Salt, กนยำยน 2563
รำคำ 360 บำท
คณะบรรณาธการอ�านวยการ
โตมร ศขปรชำ ทปกร วฒพทยำมงคล สฤณ อำชวำนนทกล
สรณรชฎ กำญจนะวณชย แอลสทธ เวอรกำรำ สธรรม ธรรมรงควทย
ผจดการส�านกพมพ
ภสรณญำ จตตสวำงด
บรรณาธการเลม
พรกวนทร แสงสนชย
ออกแบบปก
น�ำใส ศภวงศ
รปเลม
สปรำณ อภยแสน
พสจนอกษร
ณฐเมธ สยเวช
จดท�าโดย
บรษท ซอลท พบลชชง จ�ำกด
เลขท 63/168 หอง 534 ซอยวภำวด 16 แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900
E-mail: [email protected]
Facebook: www.facebook.com/saltread
Twitter: www.twitter@SaltRead
Website: http://www.salt.co.th/
จดจ�าหนาย
บรษท ซเอดยเคชน จ�ำกด (มหำชน)
SE-EDUCATION PUBLIC COMPANY LIMITED
เลขท 1858/87-90 ถนนเทพรตน แขวงบำงนำใต
เขตบำงนำ กรงเทพฯ 10260
โทรศพท 0 2739 8000
โทรสำร 0 2826 8999
Website: http://www.se-ed.com/
ส�ำหรบหนวยงำนรฐ องคกร สถำบนกำรศกษำ หรอบคคลทวไป
ทตองกำรสงซอหนงสอเปนจ�ำนวนมำก สำมำรถสงซอไดในรำคำลดพเศษ
ตดตอสงซอไดทหมำยเลข 099 342 0558 หรอ E-mail: [email protected]
ขอมลทางบรรณานกรมของส�านกหอสมดแหงชาต
Nation Library of Thailand Cataloging in Publication Data
เบเนอรจ, อภชต.
เศรษฐศำสตรควำมจน. -- กรงเทพฯ : ซอลท พบลชชง, 2563.
384 หนำ.
1. ควำมจน. I. ดโฟล, เอสแตร, ผแตงรวม. II. ฉนทวชญ ตณฑสทธ, ผแปล. III. ชอเรอง.
362.5
ISBN 978-616-8266-12-0
POOR ECONOMICS
Copyright © 2011, Abhijit Banerjee and Esther Duflo
ALL RIGHTS RESERVED
Thai language translation copyright © 2020 by Salt Publishing Co., Ltd.
คำ�นำ�
ในป 2018 ไดมกำรเผยแพรรำยงำนกำรวจยโดยพบวำ ประเทศไทย
เปนประเทศในอนดบตนๆ ของโลกในดำนควำมเหลอมล�ำทำงเศรษฐกจ แตทำง
ภำครฐมขอสงเกตวำควำมเหลอมล�ำนนสำมำรถวดไดหลำยมต จงไมอำจยอมรบ
กบกำรจดอนดบน แตไมวำเรำจะเหนดวยหรอไมกบวธกำรเปรยบเทยบปญหำน
กบประเทศอนๆ ประเดนส�ำคญทหวงวำเรำทกคนจะเหนตรงกนกคอ ควำมยำกจน
นนมอยจรง และกำรทประเทศของเรำจะแขงแกรงขนได กตอเมออตรำควำมยำกจน
มจ�ำนวนนอยลง ซงขนตอนแรกของกำรแกปญหำคอกำรยอมรบวำปญหำนน
มอยจรง
แมไมไดมองถงกำรจดอนดบดงกลำว แตเรำกสำมำรถสงเกตไดวำนเปน
ปญหำใหญเพรำะมกำรพดถงค�ำวำ “รวยกระจกจนกระจำย” กนในวงกวำง สงน
กลำยเปนเรองทผคนมกพดถง พรอมกบเสยงถอนหำยใจทบงบอกถงควำมสนหวง
กบโครงกำรและนโยบำยตำงๆ ของรฐบำลทดเหมอนจะเจตนำดแตกลบไมไดผล
ตำมวตถประสงคทวำงไว บำงครงบทสนทนำอำจวนไปบนถงกำรออกแบบโครงกำร
ทไมด กำรปฏบตโครงกำรทมคอรรปชน นสยคนไทยทขำดมวนย แลวจบท
กำรตตรำคนจนวำเปนคนขเกยจและปญหำตำงๆ ทคนจนเจออยตอนน กเพรำะ
พวกเขำท�ำตวเอง ถงเวลำแลวทเรำจะกำวขำมกำรดวนสรปแบบเหมำรวมเหลำนน
และหนมำท�ำควำมเขำใจถงสำเหตของปญหำทแทจรง หนงสอ Poor Economics
เลมน สำมำรถชวยใหเรำเขำใจบรบท วถชวต และอปสรรคตำงๆ ของกลมยำกไร
มำกขน เพอน�ำไปใชในกำรพฒนำสงคม บรรเทำควำมยำกจน และปดชองวำง
ควำมเหลอมล�ำ
หลำยปทผำนมำ กอนท UN จะประกำศเปำหมำยกำรพฒนำทยงยน
(Sustainable Development Goals) เงนตดลอไดมกำรปรบทศนคตและมมมอง
กำรท�ำธรกจจำกผปลอยกสกำรเปนผใหบรการทางการเงนแกคนทดอยโอกำส
ในกำรเขำถงบรกำรทำงกำรเงนทมมำตรฐำนและอยในระบบ ในแวดวงกำรเงนเรำ
เรยกสงนวำ “ไมโครไฟแนนซ” เสนบำงๆ ทแยกระหวำงกำรด�ำเนนธรกจทปลอยก
เพยงเพอผลก�ำไรกบไมโครไฟแนนซคอค�ำวำเจตนำ สวนไมโครไฟแนนซในมมมอง
ของเรำนน รวมไปถงควำมตงใจทอยำกชวยใหลกคำของเรำไดหลดออกจำกวงวน
ทเลวรำยและหลดพนกบดกควำมยำกจน ตลอดระยะเวลำในกำรด�ำเนนธรกจท
ผำนมำ เรำไดพยำยำมเตมท เรำเคยลมเหลว เรำไดทดสอบ เรยนร ศกษำ
นโยบำยของรฐบำลและพฤตกรรมของคนจน เรำหำวธกำรเพอท�ำควำมเขำใจ
สำเหตทแทจรงของปญหำของลกคำ เรำพดคยกบลกคำ ผน�ำชมชน นกวชำกำร
ผรำงกฎหมำย และผก�ำหนดนโยบำย และเรำกไดน�ำสงเหลำนมำพฒนำผลตภณฑ
และบรกำรทดขนเพอตอบโจทยควำมตองกำรของลกคำ เรำยงไดรวบรวมสมดบนทก
รำยรบรำยจำย และเปดตวโครงกำรใหควำมรทำงกำรเงนเพอชวยแกปญหำใน
ระยะยำว
หลำยครงทเรำถงจดทตองพยำยำมท�ำควำมเขำใจวำท�ำไมกำรตดสนใจ
ในบำงเรองของคนจนถงดไมสมเหตสมผลนก เหตใดพวกเขำจงใชเงนไปกบ
กำรซอสลำกกนแบงรฐบำล สบบหร และดมสรำ แทนทจะเกบเงนไวเพออนำคต
อะไรท�ำใหพวกเขำเตมใจกยมเงนจำกผใหกนอกระบบ ซงคดอตรำดอกเบยสง
ทงๆ ทรวำกำรไมจำยคนอำจน�ำไปสควำมรนแรงหรอกำรถกท�ำรำยได นอกจำกน
เรำยงตงค�ำถำมถงผลกระทบของโครงกำรตำงๆ ทเรำอำนในขำวและเกดค�ำถำม
วำรฐบำลควรท�ำอะไรบำงในกำรน�ำภำษของเรำไปใชใหเกดประโยชนสงสด ไมวำ
จะเปนกำรพฒนำกำรศกษำ มำตรกำรชวยเหลอลดภำระคำใชจำย รวมไปถงกำร
ใหเงนชวยเหลอ
จำกประสบกำรณและกำรสงเกตของเรำ ท�ำใหเรำเชอมนวำ ทงภำครฐ
และภำคเอกชนเองตำงกมควำมเหนอกเหนใจคนจน จงท�ำใหเกดโครงกำรตำงๆ
มำกมำยเพอพยำยำมทจะชวยเหลอคนไทยกลมน หำกเทยบกบประเทศอนๆ
ทมปญหำควำมยำกจนเชนเดยวกน ประเทศไทยของเรำเปนทงผสงออกอำหำร
และมทรพยำกรธรรมชำตทเพยงพอจะเลยงดประชำกรทกคน แตเรำยงไมสำมำรถ
ใชศกยภำพของเรำอยำงเตมทในระดบประเทศ แมวำเรำจะยงไมมวธกำรแกปญหำ
ทสมบรณ แตเรำเชอวำควำมสงสำร เหนใจ ทขำดควำมเขำใจและเอำใจใส
อำจท�ำใหเกดกำรจดสรรทรพยำกรทไมถกตองและกำรใชนโยบำยทไมเหมำะสมใน
กำรพยำยำมแกไขปญหำควำมยำกจน
จำกควำมเชอน เรำจงไดสนบสนนกำรแปลหนงสอ Poor Economics
โดย Abhijt V. Banergee และ Esther Duflo ซงมผลกำรวจยเพอชวยตอบค�ำถำม
บำงขอทเรำกลำวไวขำงตน อำท ท�ำไมคนยำกจนตดสนใจเลอกท�ำสงนและเหตใด
โครงกำรตำงๆ ของรฐบำลทเตมไปดวยเจตนำทด จงลมเหลวเมอน�ำไปใช เรำ
หวงวำเรำจะเปนสวนหนงทท�ำใหประเทศเรำเขำใกลทำงออกในแกปญหำน
เรำเขำใจดวำกำรอำนหนงสอเพยงเลมเดยวอำจไมใชทำงออกส�ำหรบ
กำรแกปญหำทงหมด ไมมวธกำรสตรส�ำเรจใดทจะใชไดกบทกประเทศ เรำจง
ไมสำมำรถลอกเลยนแบบจำกชำตอนๆ ได หำกกำรคนพบในหนงสอเลมนนำจะ
ชวยใหเรำเขำใจวำปจจยแวดลอมใดทท�ำใหคนจนนนยำกจน เรำหวงเปนอยำงยง
วำหนงสอเลมนจะไปถงโตะท�ำงำนของผทใสใจปญหำของคนจนอยำงแทจรง
ไมวำจะเปน นกธรกจ ขำรำชกำร นกกำรเมอง นกวชำกำร นกวจย และผก�ำหนด
นโยบำย เพอทเรำจะไดมสวนรวมในกำรสรำงสภำพแวดลอมนนใหดขน หำกเรำ
ทกคนสำมำรถชวยกนปรบเปลยนบำงสงบำงอยำง ควำมหวงทจะลดปญหำ
ควำมเหลอมล�ำในสงคมไทยอำจเกดขนอกครง
ปยะศกด อกฤษฎนกล
กรรมกำรผจดกำรใหญ บรษท เงนตดลอ จ�ำกด
คำ�นำ�ผแปล
ควำมยำกจนเปนสงทอยคกบมนษยมำนำนแสนนำน บนทอนชวตของผคนนบพนลำนคน และท�ำใหคนไมบรรลศกยภำพสงสดของตวเอง นบแตอดต มผพยำยำมเสนอแนวคดทจะขจดควำมยำกจนใหหมดไปจำกโลกมำโดยตลอด แตกยงไมมวธไหนทเชอไดวำจะขจดควำมยำกจนไดอยำงสนเชงและถำวร
หนงสอเลมนคอพยำยำมหนงทจะหำค�ำตอบใหกบค�ำถำมโลกแตกน เสนหของหนงสอคอ ผเขยนไมไดพยำยำมทจะใหค�ำตอบแบบกระสนวเศษ ยงทเดยวแกไดทกปญหำ ตรงกนขำมอยำงสนเชง ในฐำนะนกวจยภำคสนำมทพยำยำมท�ำควำมเขำใจชวตคนยำกจนใหถองแท จนไดรบรำงวลโนเบลสำขำเศรษฐศำสตรเมอป 2019 ผเขยนเชญใหผอำนมำรวมหำทำงออกใหปญหำนรวมกน โดยสะสมองคควำมรทละขนละตอน ผำนเรองรำวชวตของคนยำกจน ผำนขอมลเชงประจกษ ผำนวธกำรทดลองอนรดกม และผำนกำรคดวเครำะหอยำงแยบยล
ผอำนในโลกพฒนำแลวอำจไมคนเคยกบเรองรำวของคนยำกจนมำกนก แตส�ำหรบผอำนชำวไทยแลว ผมเชอวำเรำตองรจกใครอยำงนอย 1 คนทชวตตองพบพำนกบควำมยำกจนในมตตำงๆ ตวอยำงเชน คนทไมพำลกไปฉดวคซนใหครบ เพรำะไมเชอวำวคซนจะปองกนโรคได และตองเดนไปสถำนอนำมยไกลเกน เดกเรยนเกงทไมมโอกำสเรยนตอ เพรำะไมใชลกคนทพอแมเลอกใหเรยน หรอถกบอกวำเรยนไปกไมมทำงไดด คนจนทคนหำกนวำจดกำรกำรเงนไมเปน แตเปนสมำชกวงแชรหลำยวงเพอใหมบำนเปนของตวเองในสกวนจนผจดกำรเฮดจฟนด ยงตองทง หรอกระทงท�ำไมเรำจงเหนแมคำขำยของอยำงเดยวกนหลำยๆ เจำแมจะตงแผงหำงกนนดเดยว ท�ำไม
ทำนผอำนทหวงจะพบค�ำตอบตำยตวเปนสตรส�ำเรจ อำจตองผดหวง เพรำะค�ำตอบเชนนนไมมในหนงสอเลมน แตถำเรำเปดใจคอยคดคอยแยกแยะไปตำมหลกฐำนเรองรำวทผเขยนเสนอแลว ผมเชอวำผอำนจะไดทงสำระ แรงบนดำลใจ ควำมเพลดเพลน หรอกระทงควำมอมเอมใจ ขณะทแปลหนงสอเลมน นบครงไมถวนทผมรสกวำเขำใจชวตของคนรอบตวรวมทงของตวเองมำกขนในมมทไมเคยนกถงมำกอน เหมอนไดแวนมองโลกอนใหม อยำงทหนงสอดๆ ควรสรำงใหกบผอำน
หนงสอเลมนไมไดเขยนใหเฉพำะนกเศรษฐศำสตรอำน แตเปนหนงสอของทกคน ส�ำหรบนกเรยนนกศกษำทสนใจเนอหำเศรษฐศำสตรกำรพฒนำ
แบบอำนไมยำก ส�ำหรบนกวจยและผด�ำเนนนโยบำยทอยำกจะเหนวำกำรทดลองแบบสมจะมประโยชนตอกำรด�ำเนนนโยบำยไดอยำงไร และท�ำไมกำรด�ำเนนนโยบำยแบบบนลงลำงเจำะลกชวตคนจนจงจ�ำเปน ส�ำหรบผทสนใจทำงกำรเมองทอยำกจะรวำจะท�ำใหกำรเมองทดและนโยบำยทดเกดขนไดอยำงไร ส�ำหรบผอำนทวไปทอยำกเขำใจชวตของเพอนรวมชำตทชวตตองเผชญกบควำมล�ำบำกและโอกำสทหลดลอยตำมทโชคชะตำหยบยนให สดทำยคอคนยำกจนเองทเปนแกนกลำงของหนงสอเลมน ทอยำกเหนใครอธบำยชวตของพวกเขำไดอยำงเทยงธรรม ไมดถกดแคลน ไมมอคต และท�ำอะไรเพอชวยใหหลดพนจำกควำมยำกจนไดจรง โดยยงเปนเจำของชวตตนเอง
ผมเชออยำงทสดวำ หนงสอเลมนเปนสวนหนงทจะเสรมสรำงสงคมอดมปญญำทใหคณคำแกควำมคดทหลำกหลำยและกำรถกเถยงกนอยำงสรำงสรรคเพอชวยกนตอบค�ำถำมส�ำคญ ผมดใจและภมใจอยำงยงทไดมโอกำสถำยทอดหนงสอเลมนแกผอำนชำวไทย
ผมขอขอบคณคณสฤณ อำชวำนนทกล ทใหโอกำสนกแปลมอใหมแปลหนงสอเลมน คณพรกวนทร แสงสนชย บรรณำธกำร มสวนส�ำคญชวยใหภำษำรำบรนอำนงำยขน และใหค�ำแนะน�ำทเปนประโยชนอนมำก คณภสรณญำ จตตสวำงด ทชวยประสำนงำนตำงๆ ไดอยำงดยง และเจำหนำทของส�ำนกพมพ SALT ทกทำนทรวมกนท�ำใหหนงสอเลมนออกมำสสำยตำของผอำน
สงหนงทหนงสอเลมนบอกกบเรำคอ คนจะหลดพนจำกควำมยำกจนไดตองรสกวำมหวง แมเพยงนอยนดกตำม ปรชญำนใชไดกบทกคนรวมทงผแปลหนงสอเลมนดวย ผมขอขอบคณแมทสอนใหเชอในกำรมควำมหวงกบทกเรอง พอทสอนวำจะรกษำควำมหวงทำมกลำงควำมยำกล�ำบำกไดอยำงไร หมำมำทสอนวำจะมหวงไดตองมำคกบควำมอดทนและมควำมมวนย พอำรททเปนเพอนรวมเดนทำงสควำมหวง และเปนก�ำลงใจส�ำคญตลอดกำรแปลเลมนทกขนตอน คณตำ นำเอ ปำเปำ เอรน ออด พเกและครอบครวทกคนทเปนก�ำลงใจให ควำมดอนใดททำนผอำนไดรบจำกฉบบแปล ผมขอมอบเปนกศลแดคณยำยและนำองผลวงลบทสนบสนนใหผมตงค�ำถำม อำน และเขยนเสมอมำ
ฉนทวชญ ตณฑสทธ กนยำยน 2563
ส�รบญ
บทนำ� 131 คดอกท…อกสกท 19
ภาค I: ชวตสวนตว 2 มคนอดอย�กเปนพนล�นคนจรงหรอ 433 จะเสรมสร�งสขภ�พ (ระดบโลก) ไดง�ยๆ หรอ 724 ทหนงของหอง 1095 ครอบครวใหญของปกซด�รโน 148
ภาค II: สถาบน 6 ผจดก�รเฮดจฟนดเท�เปล� 1857 ช�ยจ�กค�บลและขนทอนเดย: เศรษฐศ�สตรทไมกลวยของก�รปลอยกใหคนจน 2148 เกบเลกผสมนอย 2469 ผประกอบก�รแบบไมสมครใจ 27210 นโยบ�ยและก�รเมอง 307 บทสรปทไมเหม�รวม 344 กตตกรรมประกาศ 352 หมายเหต 354 เกยวกบผเขยน 376 เกยวกบผแปล 378 รจกกบSALT 380
แดแมของเรา
นรมล เบเนอรจ และ
วโอแลน ดโฟล
เอสแตรอำยได 6 ขวบตอนเธออำนหนงสอกำรตนเกยวกบแมชเทเรซำ
หนงสอเลำถงเมองเมองหนงชอกลกตตำ เมองนแออดมำกขนำดทวำ
คนแตละคนมพนทอยอำศยไดเพยงประมำณคนละ 1 ตำรำงเมตรเทำนน
เธอจนตนำกำรภำพเมองตำรำงหมำกรกขนำดใหญ แบงเปนชองขนำด
ชองละ 1 เมตร X 1 เมตร 1 ชองอดเบยมนษยเขำไปอยได 1 คน เอสแตร
ถำมตวเองวำมอะไรทเธอพอจะท�ำไดบำงกบสถำนกำรณน
กวำเอสแตรจะมโอกำสไดไปเยอนกลกตตำเปนครงแรก เธอกอำย
24 ปและเปนนกศกษำปรญญำเอกทมหำวทยำลยเอมไอทแลว ขณะมอง
ตวเมองจำกรถแทกซ เอสแตรตองรสกผดหวงเลกนอย เพรำะกลกตตำ
มทวำงมำกมำย ทงตนไม หยอมหญำ และทำงเดนปรำศจำกผคน
ควำมแออดขดสนทหนงสอกำรตนเลมนนฉำยภำพไวชดเจนอยทไหน
คนในเมองหำยไปไหนกนหมด
เมออำย 6 ขวบ อภชตกรแลววำคนจนอำศยอยทไหน พวกนน
อำศยอยในบำนเลกๆ ทแทบจะพงมพงแหลหลงบำนของเขำเองในเมอง
บทน�ำ
14 เศรษฐศำสตรควำมจน
กลกตตำ ดเหมอนวำลกหลำนคนจนมเวลำเลนเหลอเฟออยตลอด และ
เอำชนะอภชตไดในกฬำทกประเภท เวลำเลนลกแกวกน ลกแกวกมกตก
ไปอยในกำงเกงขำดๆ ของเดกเหลำนเสมอ อภชตรสกอจฉำ
แรงกระตนทจะลดทอนชวตคนจนลงเปนเพยงชดควำมคดตนเขน
จ�ำเจมมำนำนพอๆ กบทเรำรจกค�ำวำยำกจน ในทฤษฎทำงสงคมหรอ
วรรณกรรมตำงๆ คนจนจะปรำกฏภำพวำขเกยจหรอไมกกลำไดกลำเสย
มคณธรรมหรอไมกขขโมย โกรธชงหรอไมกยอมจ�ำนน ชวยเหลอตวเอง
ไมไดหรอไมกยนอยไดดวยล�ำแขงตวเอง ไมแปลกทนโยบำยตำงๆ ซง
สอดรบกบมมมองเหลำนถกจ�ำกดอยในสตรงำยๆ เชนกน ไมวำจะเปน
“ตลำดเสรเพอคนจน” “ท�ำใหสทธมนษยชนเบงบำน” “จดกำรกบควำม
ขดแยงกอน” “เพมเงนคนทจนทสด” “ควำมชวยเหลอจำกตำงชำตฆำ
กำรพฒนำ” แนวคดทงหมดนตำงมควำมจรงทส�ำคญอย แตกลบแทบไมม
พนทเพยงพอส�ำหรบคนจนชำยหญงปถชน ผมควำมหวงและควำมกงขำ
มขอจ�ำกดและควำมคำดหมำย รวมถงมควำมเชอและควำมสบสน ถำ
คนจนจะไดรบกำรกลำวถง พวกเขำกมกปรำกฏภำพรำวกบเปนตวละคร
ในนยำย ผมำพรอมเรองรำวนำประทบใจหรอไมกเหตกำรณชวนหดห
ใหเรำไดชนชมหรอไมกสมเพช แตไมใชเปนแหลงของควำมร ไมใช
ในฐำนะบคคลทใครจะสนใจวำคดหรออยำกท�ำอะไร
บอยครงทเศรษฐศำสตรของควำมยำกจนถกเขำใจผดวำเปน
เศรษฐศำสตรของคนยำกไร เพรำะคนยำกไรแทบไมมสมบตอะไร เรำ
จงอำจคดไปวำกำรมอยทำงเศรษฐกจของคนเหลำนไมมอะไรนำศกษำ
โชครำยทควำมเขำใจผดดงกลำวลดทอนอ�ำนำจในกำรตอสกบควำมยำกจน
ระดบโลกอยำงมำก กำรมองปญหำแบบงำยๆ น�ำมำซงทำงออกแบบงำยๆ
แวดวงนโยบำยลดควำมยำกจนเกลอนกลำดไปดวยกองขยะทำงควำมคด
ชนดหวงสรำงปำฏหำรยทนใจแตเอำเขำจรงกลบไมคอยเหนผล หำกอยำก
ใหคบหนำ เรำตองละทงควำมคดทลดทอนคนจนลงเปนเพยงตวกำรตน
บทน�ำ 15
และใชเวลำท�ำควำมเขำใจวถชวตของพวกเขำจรงๆ ชวตทแสนจะซบซอน
และลมลก ตลอด 15 ปทผำนมำ เรำพยำยำมท�ำควำมเขำใจโจทยน
ผเขยนทง 2 คนเปนนกวชำกำร และเชนเดยวกบนกวชำกำร
สวนใหญ เรำสรำงทฤษฎและวเครำะหขอมล แตลกษณะงำนทท�ำยงท�ำให
เรำตองใชเวลำเปนเดอนๆ กนเวลำยำวนำนหลำยป อยในภำคสนำม
กบองคกรพฒนำเอกชน (เอนจโอ) นกเคลอนไหว ขำรำชกำร เจำหนำท
สำธำรณสข รวมทงผใหสนเชอรำยยอย นนน�ำเรำไปสตรอกซอกซอยและ
หมบำนทคนจนอำศยอยเพอสมภำษณและเกบขอมล หนงสอเลมนจะ
เกดขนไมไดเลยหำกไมไดรบน�ำใจจำกผคนทเรำพบเจอในสถำนทเหลำนน
เรำไดรบกำรตอนรบอยำงแขกผมำเยอน แมวำบอยครงจะเดนเขำไป
โดยไมไดบอกกลำวลวงหนำ ผคนตอบค�ำถำมของเรำดวยควำมอดทนแมจะ
ไมเขำใจค�ำถำมสกเทำไร พวกเขำถำยทอดเรองรำวหลำยอยำงใหเรำฟง1
เมอกลบมำถงส�ำนกงำน มำเรยบเรยงและวเครำะหขอมลเหลำน
เรำกตองตนเตนและฉงนในเวลำเดยวกน สงทเรำไดยนไดเหนนนยำกท
จะอธบำยดวยทฤษฎอยำงงำยทนกเศรษฐศำสตรดำนกำรพฒนำและ
ผด�ำเนนนโยบำย (สวนมำกเปนชำวตะวนตกหรอไดรบกำรศกษำจำก
โลกตะวนตก) มกจะใชท�ำควำมเขำใจชวตคนจน บอยครงน�ำหนกของ
หลกฐำนบงคบใหเรำตองกลบมำทบทวนหรอแมกระทงละทงทฤษฎทเคย
เชอ แตเรำพยำยำมไมท�ำเชนนนกอนจะเขำใจถองแทวำเหตใดทฤษฎจง
ไมเปนจรงและเรำจะประยกตมนอยำงไรเพอใหอธบำยโลกไดดขน หนงสอ
เลมนคอผลพวงของกำรปรบเปลยนดงกลำว มนคอตวแทนควำมพยำยำม
ของเรำในกำรรอยเรยงเรองรำวทสอดคลองกบควำมจรงวำคนจนใชชวต
กนอยำงไร
เรำมงควำมสนใจไปยงคนทยำกจนทสดในโลก เสนควำมยำกจน
เฉลยใน 50 ประเทศทคนจนสวนใหญอำศยอยอยท 16 รปอนเดยตอคน
ตอวน2 ผคนทใชชวตดวยเงนนอยกวำเกณฑดงกลำวคอคนทรฐบำล
16 เศรษฐศำสตรควำมจน
ประเทศนนๆ จดวำยำกจน ทอตรำแลกเปลยนปจจบน 16 รปมคำเทำกบ
36 เซนตสหรฐ (ประมำณ 11 บำท) แตเนองจำกรำคำขำวของในประเทศ
ก�ำลงพฒนำโดยมำกจะต�ำกวำ หำกคนจนซอของดวยรำคำอเมรกำ
พวกเขำจะตองใชเงนมำกกวำนน คอท 99 เซนต ดงนนหำกจะนกภำพ
คนจน คณตองนกถงกำรอำศยอยในไมแอมหรอมอเดสโตดวยเงน 99
เซนตตอวน (ประมำณ 30 บำท) ส�ำหรบจบจำยขำวของประจ�ำวนเกอบ
ทงหมด (ยกเวนคำเชำบำน) มนไมงำยเลย ตวอยำงในอนเดย เงนจ�ำนวน
เทยบเทำกนนอำจซอกลวยใบเลกๆ ได 15 ใบ หรอขำวคณภำพต�ำได
1 กโลกรมกวำๆ คณจะอยแบบนไดไหม ถงกระนนในป 2005 ทวโลกม
คนกวำ 865 ลำนคน (หรอ 13 เปอรเซนตของประชำกรโลก) ทตองอย
สงทนำสนใจอยำงยงคอ คนทจนขนำดนนกเหมอนเรำๆ ทำนๆ
เกอบทกดำน เรำตำงมควำมปรำรถนำและจดออนอยำงเดยวกน คนจน
ไมไดมเหตมผลนอยไปกวำคนอนๆ เลย อำจจะมำกกวำเสยดวยซ�ำ
เพรำะวำพวกเขำมเงนนอยนด จงตองใชเวลำคดถงทำงเลอกตำงๆ ให
ถถวน พวกเขำตองเปนนกเศรษฐศำสตรผคดอะไรซบซอนจงจะมชวต
อยรอดได ถงอยำงนนชวตของคนจนกบคนทเหลอกตำงกนรำวฟำกบเหว
สำเหตสวนมำกมำจำกแงมมในชวตทเรำมกมองขำมและไมคอยคดถงมน
จรงจง
กำรใชชวตอยดวยเงน 99 เซนตตอวนหมำยควำมวำคณจะเขำถง
ขอมลขำวสำรตำงๆ ไดจ�ำกด หนงสอพมพ โทรทศน และหนงสอตำง
กตองใชเงนซอหำมำ เพรำะฉะนนคนจนจงไมรบรขอเทจจรงบำงอยำงท
โลกรบรกนโดยทวไป เชน วคซนจะชวยปองกนไมใหเดกตดโรคหดได
มนหมำยถงกำรใชชวตอยในโลกทสถำบนตำงๆ ไมไดถกสรำงมำเพอคน
แบบคณ คนจนสวนมำกไมมเงนเดอนประจ�ำ ดงนนเงนออมหลงเกษยณ
ซงหกจำกเงนเดอนอตโนมตจงไมตองพดถง มนหมำยถงกำรตดสนใจผำน
เอกสำรทมำพรอมหมำยเหตตวเลกจวมำกมำยทงทคณอำนตวหนงสอ
บทน�ำ 17
ใหญๆ ยงไมคลอง คนทอำนหนงสอไมออกจะตดสนใจซอประกนสขภำพ
ซงไมครอบคลมโรคทเรยกชอไมถกไดอยำงไร มนหมำยถงกำรไปเลอกตง
ทงทคณเคยประสบแตค�ำสญญำวำงเปลำจำกระบบกำรเมอง มนหมำยถง
กำรไมมทจะเกบเงนไดอยำงปลอดภย เพรำะไมคมคำทผจดกำรธนำคำร
จะตองชวยเหลอดแลเงนออมจ�ำนวนนอยนดของคณ และอยำงอนอก
มำกมำย
สงเหลำนหมำยควำมวำ กำรทคนจนจะดงศกยภำพของตวเอง
ออกมำหรอรกษำอนำคตของครอบครวไดจะตองใชทกษะ พลงใจ และ
ควำมมงมนมำกกวำคนทวๆ ไปหลำยเทำ ในทำงกลบกน คำใชจำย
อปสรรค และขอผดพลำดเลกๆ นอยๆ ทคนสวนใหญไมเคยคดถงกลบ
เปนเงำทะมนมหมำในชวตของคนจน
ไมงำยเลยทคนเรำจะหนพนจำกควำมยำกจน แตกำรมหวงและ
ควำมชวยเหลอแบบเจำะจงเพยงเลกนอย (เชน ใหขอมลบำงอยำง หรอ
สรำงแรงจงใจนดหนอย) บำงครงอำจสงผลกระทบส�ำคญอยำงเหลอเชอ
ในทำงกลบกน ควำมคำดหวงผดๆ กำรไรซงศรทธำยำมจ�ำเปน และ
อปสรรคทดเหมอนจะเลกนอยอำจน�ำมำซงหำยนะได แรงผลกดนใน
ทศทำงทถกตองสำมำรถสรำงควำมแตกตำงครงใหญ แตโดยมำกแลวยำก
ทเรำจะรวำทศทำงทถกตองคออะไร สงทพงตระหนกทสดคอปญหำ
ทกอยำงไมอำจแกไขไดดวยทำงออกแบบเดยวกน
เศรษฐศาสตรความจน คอหนงสอเกยวกบองคควำมรทำง
เศรษฐศำสตรมหำศำลทเกดจำกควำมเขำใจชวตทำงเศรษฐกจของคนจน
มนคอหนงสอเกยวกบทฤษฎแบบตำงๆ ทจะชวยใหเรำเขำใจวำคนจน
สำมำรถท�ำอะไรไดบำง มจดไหนทคนจนตองกำรแรงกระตนและตองกำร
ดวยเหตผลใด แตละบทจะอธบำยกำรคนหำวำอปสรรคของคนจนอยท
ตรงไหนและเรำจะกำวขำมมนไปไดอยำงไร ผเขยนเรมดวยกำรอธบำย
วถชวตขนพนฐำนของครอบครวคนจน พวกเขำซออะไร จดกำรเรอง
18 เศรษฐศำสตรควำมจน
กำรศกษำของลก เรองสขภำพของตวเอง ของลกๆ และของพอแมอยำงไร
ตดสนใจมลกกนกคน และอนๆ หลงจำกนนจะอธบำยวำกลไกตลำดและ
สถำบนมผลตอคนจนอยำงไร คนจนกยมเงน ออมเงน และประกน
ควำมเสยงทเผชญอยไดหรอไม รฐบำลท�ำอะไรและละเลยทจะท�ำอะไร
ใหพวกเขำบำง ค�ำถำมส�ำคญทปรำกฏตลอดเลมคอ มวธใดบำงทคนจน
จะยกระดบชวตตวเองได และมสงใดทขดขวำงกำรกระท�ำเหลำนน กำร
เปลยนแปลงชวตท�ำไดยำกในชวงเรมตน หรอวำเรมนนงำยแตยำกทจะ
ท�ำไดตลอดรอดฝงกนแน อะไรท�ำใหเกดอปสรรค ผคนรบรประโยชนทจะ
เกดขนหรอไม ถำไม อะไรเปนตวขดขวำงท�ำใหไมรบร
สดทำยแลว เศรษฐศาสตรความจนคอกำรตอบวำชวตและทำงเลอก
ของคนจนบอกอะไรแกเรำในกำรตอสกบควำมยำกจนระดบโลก ตวอยำง
เชน มนชวยใหเรำเขำใจวำเหตใดระบบกำรเงนรำยยอย (microfinance)
จงมประโยชนแมจะไมไดเปนปำฏหำรยอยำงทบำงคนคำดหวงไว เหตใด
คนจนจงไดรบบรกำรสำธำรณสขทกอผลรำยมำกกวำผลด เหตใดลกหลำน
คนจนจงไปเรยนหนงสอปแลวปเลำแตไมไดควำมรอะไรเลย หรอเหตใด
คนจนจงไมตองกำรประกนสขภำพ หนงสอยงเผยใหเหนวำเหตใดทำงออก
ทเคยเชอกนวำจะแกไขปญหำไดทกอยำงในวนวำนจงกลำยเปนเพยง
แนวคดทไมมใครเชออกตอไป หนงสอเลมนชใหเหนวำควำมหวงอยตรงไหน
เชน เหตใดกำรอดหนนเลกๆ นอยๆ จำกรฐจงอำจใหผลมำกกวำแคเลกๆ
นอยๆ, จะพฒนำตลำดกำรประกนภยไดอยำงไร, เหตใดจงควรลดควำม
ยงยำกซบซอนของระบบกำรศกษำ และเหตใดงำนทดจงมควำมส�ำคญ
ตอกำรเจรญกำวหนำ เหนออนใด หนงสอเลมนย�ำกบเรำวำควำมหวงคอ
สงส�ำคญและควำมรคอสงทจะขำดเสยไมได รวมทงเหตใดเรำจงตอง
พยำยำมตอไปเรอยๆ ทำมกลำงอปสรรคทดทวมทน ควำมส�ำเรจมกอย
ไมไกลเทำทเรำคดไวในตอนแรก
ทกๆ ป เดก 9 ลำนคนเสยชวตกอนอำยครบ 5 ขวบ1 ผหญงใน
แอฟรกำใตทะเลทรำยสะฮำรำมโอกำสหนงในสำมสบทจะเสยชวต
ขณะคลอดบตร ขณะทในประเทศพฒนำแลว ควำมเสยงอยทหนงใน
หำพนหกรอย อยำงนอยใน 25 ประเทศ ซงสวนมำกตงอยในทวป
แอฟรกำใตทะเลทรำยสะฮำรำ ประชำกรมอำยขยเฉลยไมเกน 55 ป ใน
ประเทศอนเดย เดกนกเรยนกวำ 50 ลำนคนอำนขอควำมงำยๆ ไมได2
ขอควำมแบบขำงบนอำจท�ำใหคณนกอยำกวำงหนงสอเลมนลง
และถำจะใหดกลมปญหำควำมยำกจนของโลกไปเสยเลย เพรำะมนชำง
ดใหญโตและซบซอนเหลอเกน หนงสอเลมนพยำยำมจะบอกคณวำ
ควำมจรงไมไดเปนอยำงนน
เมอไมนำนมำน กำรทดลองของมหำวทยำลยเพนซลเวเนยแสดง
ใหเหนวำเรำรสกจ�ำนนตอปญหำควำมยำกจนไดงำยมำก3 นกวจยจำง
นกศกษำดวยเงน 5 ดอลลำรใหตอบแบบสอบถำมสนๆ หลงจำกนน
นกวจยใหนกศกษำดแผนพบและขอใหบรจำคเงนแกองคกำรชวยเหลอ
คดอกท…อกสกท
1
20 เศรษฐศำสตรควำมจน
เดก (Save the Children) ซงเปนองคกรกำรกศลชนน�ำแหงหนงของโลก
แผนพบม 2 แบบดวยกน นกศกษำบำงคน (จำกกำรสม) ไดอำนแผนพบ
ทมขอควำมวำ
ปญหำกำรขำดแคลนอำหำรในมำลำวก�ำลงสงผล
กระทบตอเดกกวำ 3 ลำนคน ในแซมเบย ปญหำฝนแลงขน
รนแรงท�ำใหผลผลตขำวโพดลดลง 42 เปอรเซนตจำกป
2000 ดงนน ประมำณกำรวำชำวแซมเบยกวำ 3 ลำนคนจะ
ตองเผชญกบควำมอดอยำก ชำวแองโกลำกวำ 4 ลำนคน
หรอคดเปนหนงในสำมของประชำกรทงหมดตองพลดถนฐำน
ผคนกวำ 11 ลำนคนในเอธโอเปยก�ำลงตองกำรควำม
ชวยเหลอทำงอำหำรอยำงเรงดวน
นกศกษำอกกลมไดอำนแผนพบทมภำพเดกหญงคนหนงพรอม
ขอควำมประกอบวำ
โรเกยคอเดกหญงอำย 7 ขวบจำกประเทศมำลใน
แอฟรกำ เธอยำกจนมำกและเสยงทจะตองหวโหยหรอ
กระทงอดอยำก ชวตของโรเกยจะเปลยนไปในทศทำงทดขน
ดวยเงนชวยเหลอของคณ ดวยกำรสนบสนนของคณและ
ผใจบญคนอนๆ องคกำรชวยเหลอเดกจะท�ำงำนรวมกบ
ครอบครวของโรเกยและสมำชกในชมชนเพอชวยใหอำหำร
กำรศกษำ กำรสำธำรณสขขนพนฐำน และสขศกษำแกโรเกย
แผนพบแบบแรกไดเงนบรจำคเฉลย 1.16 ดอลลำรตอนกศกษำ
1 คน แผนพบแบบทสอง ซงแสดงควำมยำกล�ำบำกของผคนนบลำนผำน
คดอกท…อกสกท 21
ตวแทนเพยงคนเดยว ไดเงนบรจำค 2.83 ดอลลำร ดเหมอนนกศกษำ
เตมใจจะรบผดชอบชวยเหลอโรเกยในระดบหนง แตเมอเผชญปญหำ
ระดบโลก พวกเขำกลบรสกจนใจ
นกศกษำอกกลมหนง (ซงสมเลอกมำเชนกน) ไดอำนแผนพบ
หลงรบค�ำเตอนวำคนเรำมแนวโนมจะบรจำคเงนใหเหยอทระบตวตนได
มำกกวำเมอไดรบขอมลกวำงๆ นกศกษำทอำนแผนพบแบบแรก เกยวกบ
แซมเบย แองโกลำ และมำล ใหเงนบรจำคจ�ำนวน 1.26 ดอลลำร ซงพอๆ
กบกลมทอำนแผนพบโดยไมไดรบค�ำเตอน สวนนกศกษำทไดอำนแผนพบ
แบบทสอง เกยวกบโรเกย เมอไดค�ำเตอนกลบใหเงนบรจำคเพยง 1.36
ดอลลำร ซงนอยกวำครงหนงของเงนทเพอนมอบใหโดยไมไดรบค�ำเตอน
กำรกระตนใหนกศกษำคดใหดอกครงกอนบรจำคท�ำใหพวกเขำชวยเหลอ
โรเกยนอยลง แตไมไดท�ำใหอยำกชวยเหลอคนในมำลเพมขนแตอยำงใด
กำรตอบสนองของนกศกษำนบวำไมผดแปลกจำกควำมรสกของ
คนสวนใหญเมอเผชญปญหำอยำงควำมยำกจน สญชำตญำณแรกบอก
ใหเรำเออเฟอเผอแผ โดยเฉพำะเมอไดรบรวำเดกผหญงอำย 7 ขวบ
ก�ำลงตกอยในสถำณกำรณล�ำบำก อยำงไรกตำม เชนเดยวกบนกศกษำ
มหำวทยำลยเพนซลเวเนย เมอมำคดทบทวนดแลวเรำมกรสกวำอนทจรง
มนไมมประโยชน เงนบรจำคของเรำอำจเปนเพยงน�ำหยดเดยวในถง แถม
ถงกนำจะมรอยรวอย หนงสอเลมนขอชวนใหคณคดใหดอกท อกสกท
เพอปลดปลอยเรำจำกควำมรสกยอมจ�ำนนตอกำรสรบกบควำมยำกจน
และใหเรำเรมคดถงควำมทำทำยนแตกยอยเปนปญหำรปธรรมหลำยๆ ขอ
ปญหำทเมอสำมำรถระบและท�ำควำมเขำใจมนแลว เรำกจะแกไขไดทละ
ปญหำไป
แยหนอยทกำรถกเถยงเกยวกบควำมยำกจนมกไมไดด�ำเนนไป
แบบน แทนทจะอภปรำยกนเพอหำวธอนมประสทธภำพส�ำหรบตอสกบ
อหวำตกโรคหรอไขเลอดออก เหลำผเชยวชำญททรงอทธพลกลบจมอย
22 เศรษฐศำสตรควำมจน
กบ “ค�ำถำมส�ำคญ” เชน อะไรคอตนตอแรกสดของควำมยำกจน เรำควร
มศรทธำตอตลำดเสรมำกนอยแคไหน ประชำธปไตยดตอคนจนหรอไม
เงนชวยเหลอจำกตำงประเทศมบทบำทท�ำอะไรไดบำงหรอเปลำ และอนๆ
เจฟฟรย แซกส ทปรกษำขององคกำรสหประชำชำตและ
ผอ�ำนวยกำรสถำบนโลกศกษำ (The Earth Institute) แหงมหำวทยำลย
โคลมเบยในนวยอรกซต คอหนงในผเชยวชำญแบบทวำ เขำเสนอค�ำตอบ
หนงเดยวส�ำหรบทกค�ำถำมขำงตน นนคอ ประเทศทยำกจนยำกจนเพรำะ
มภมอำกำศรอน แหงแลง มำลำเรยระบำดหนก และโดยมำกไมมทำง
ออกทะเล คณลกษณะทงหมดท�ำใหประเทศลมตำอำปำกไดยำกหำกไมม
เงนลงทนตงตนกอนใหญส�ำหรบชวยตอกรกบปญหำ แตดวยฐำนะท
ยำกจน ประเทศจงไมมเงนลงทนได ตองตดอยในสงทนกเศรษฐศำสตร
เรยกวำ “กบดกควำมยำกจน” ตรำบใดทเรำยงไมแกปญหำเหลำน ไมวำ
จะเปนตลำดเสรหรอประชำธปไตยกชวยอะไรไดไมมำกนก ดงนนเงน
ชวยเหลอจำกตำงประเทศจงเปนกญแจส�ำคญ มนจะเปนตวเรมวงจรลด
ควำมยำกจนโดยชวยใหประเทศลงทนในสำขำหลกๆ ดงกลำว และท�ำให
เศรษฐกจมสมรรถภำพกำรผลตมำกขน ระดบรำยไดทเพมขนจะชวย
กระตนกำรลงทนอกทอด เกดเปนวงจรทสงผลดตอเศรษฐกจไปเรอยๆ
ในหนงสอขำยดประจ�ำป 2005 ของแซกสทชอ The End of Poverty4
เขำเสนอวำถำประเทศร�ำรวยสญญำวำจะใหเงนชวยเหลอปละ 195,000
ลำนดอลลำรตงแตป 2005 ถงป 2025 ควำมยำกจนจะถกขจดใหหมดลง
ไดในชวงเวลำน
แตผเชยวชำญททรงอทธพลไมแพกนอกหลำยคนกเชอวำค�ำตอบ
ของแซกส นนผดถนด วลเลยม อสเตอรล ซงตอบโตแซกสอยท
มหำวทยำลยนวยอรก อกฟำกของเกำะแมนแฮตตน ไดกลำยเปนผตอตำน
แนวคดเรองเงนชวยเหลอคนส�ำคญทสดคนหนง หลงเขำเขยนหนงสอ
2 เลมชอวำ The Elusive Quest for Growth และ The White Man’s
คดอกท…อกสกท 23
Burden5 ดมบซำ โมโย นกเศรษฐศำสตรผเคยท�ำงำนทโกลดแมนแซกส
และธนำคำรโลก สนบสนนแนวคดของอสเตอรลผำนหนงสอทเผยแพรเมอ
ไมนำนมำนชอ The Dead Aid 6 ทงสองอภปรำยวำเงนชวยเหลอใหผลเสย
มำกกวำผลด มนขดขวำงไมใหผคนแสวงหำทำงออกดวยตนเอง อกทงยง
สนบสนนกำรคอรรปชนและท�ำใหสถำบนทองถนออนแอลง รวมถงกอให
เกดวงจรกำรลอบบไมสนสดในหนวยงำนทใหเงนชวยเหลอ ทำงออกทด
ทสดส�ำหรบประเทศยำกจนควรตงอยบนแนวคดเรยบงำยขอหนง นนคอ
หำกมตลำดเสรและแรงจงใจทเหมำะสม ผคนกจะหำทำงแกไขปญหำไดเอง
ไมจ�ำเปนตองไดรบเงนชวยเหลอจำกตำงชำตหรอจำกรฐบำลตวเอง หำก
มองในมมน จะเหนวำผทกงขำกบกำรใหเงนชวยเหลอคอนขำงมควำมหวง
กบกลไกกำรท�ำงำนของโลก อสเตอรลเชอวำกบดกควำมยำกจนไมมอยจรง
เรำจะเชอฝงไหนด ฝงทเชอวำเงนชวยเหลอจะแกปญหำได หรอ
ฝงทเชอวำมนมแตจะท�ำใหอะไรๆ แยลง กำรถกเถยงเรองนไมอำจท�ำได
ในเชงนำมธรรมเพยงอยำงเดยว เรำตองกำรหลกฐำน แตแยหนอย ขอมล
ประเภททตอบค�ำถำมส�ำคญไดไมอำจสรำงควำมเชอมนไดมำกนก เรอง
รำวทฟงดนำเชอถอมมำเสนอใหเรำไมขำด ไมวำจะเชอแบบใดกจะมกรณ
ศกษำอยำงนอย 1 เรองมำสนบสนนควำมเชอนน ยกตวอยำงเชน รวนดำ
ไดรบเงนชวยเหลอจำกตำงประเทศจ�ำนวนมำกเปนเวลำหลำยปหลง
เหตกำรณฆำลำงเผำพนธ และท�ำใหประเทศเจรญขน เมอเศรษฐกจเตบโต
ไดด ประธำนำธบดพอล คำกำเม กเรมไมตองรบเงนชวยเหลอ เรำควร
ยกรวนดำเปนตวอยำงของประโยชนจำกเงนชวยเหลอ (ตำมทแซกสเสนอ)
หรอเปนตวอยำงของกำรพงพำตวเอง (ตำมทโมโยเสนอ) หรอทง 2 อยำง
เนองจำกกรณศกษำเดยวๆ อยำงรวนดำไมอำจใชเปนตวตดสนได
นกวจยสวนใหญจงพยำยำมตอบค�ำถำมเชงปรชญำขอส�ำคญโดยใชวธ
เปรยบเทยบหลำยๆ ประเทศแทน ตวอยำงเชน ขอมลจำก 200 ประเทศ
ทวโลกแสดงวำ ประเทศทไดรบเงนชวยเหลอมำกกวำไมไดเตบโตเรวกวำ
24 เศรษฐศำสตรควำมจน
ประเทศอนๆ หลกฐำนนมกไดรบกำรตควำมวำเงนชวยเหลอไมไดผล
ทงทควำมจรงมนอำจหมำยควำมในทำงตรงกนขำมไดดวย บำงทเงน
ชวยเหลออำจชวยปองกนหำยนะครงส�ำคญของประเทศ หรอสถำนกำรณ
อำจเลวรำยกวำนมำกหำกไมมเงนชวยเหลอเลย ไมมใครรได เรำตำง
กตองคำดเดำกนอยำงมโหฬำรเทำนน
แตถำไมมหลกฐำนทสนบสนนหรอตอตำนเงนชวยเหลออยำงเดดขำด
แลวเรำควรจะตองท�ำอยำงไร หรอวำจะเลกชวยคนจนไปเลย โชคดทเรำ
ไมตองรสกสนหวงถงขนำดนน จรงๆ แลวค�ำตอบนนมอย จะวำไปหนงสอ
เลมนกคอค�ำตอบขนำดยำว เพยงแตมนไมใชค�ำตอบประเภททจะตอบได
ทกค�ำถำมแบบทแซกสและอสเตอรลชนชอบ หนงสอเลมนจะไมบอกคณ
วำเงนชวยเหลอดหรอแย แตจะบอกวำเงนชวยเหลอครงไหนทใหประโยชน
บำง ผเขยนไมสำมำรถใหควำมเหนเกยวกบประสทธภำพของประชำธปไตย
แตเรำบอกไดวำประชำธปไตยจะมประโยชนมำกขนหรอไมในชนบท
อนโดนเซยถำเปลยนวธบรหำรจดกำรในระดบชมชน เปนตน
ไมวำอยำงไรกตำม ยงไมชดเจนวำกำรตอบค�ำถำมส�ำคญเหลำน
บำงขอ เชน เงนชวยเหลอจำกตำงประเทศไดผลไหม มควำมจ�ำเปน
เทำกบทเรำถกชกจงใหเชอหรอเปลำ เงนชวยเหลอเปนเรองใหญมำก
ส�ำหรบคนในลอนดอน ปำรส หรอวอชงตน ด.ซ. ผกระตอรอรนอยำกชวย
เหลอคนจน (รวมทงคนทไมคอยเตมใจอยำกจำยเงนชวยเทำไรดวย) แต
ในควำมเปนจรง เงนชวยเหลอจำกตำงประเทศคดเปนสวนนอยนดของ
จ�ำนวนเงนทงหมดทใชจำยเพอคนจนในแตละป โครงกำรสวนมำกทเจำะจง
ชวยเหลอคนจนในโลกใชเงนทนของรฐบำลประเทศนนๆ ยกตวอยำงเชน
อนเดยแทบจะไมไดรบเงนชวยเหลอจำกตำงประเทศเลย ชวงป 2004 ถง
2005 อนเดยใชเงนกวำครงลำนลำนรป (หรอ 31,000 ลำนดอลลำรเมอ
คดอกท…อกสกท 25
ปรบอ�ำนำจกำรซอใหเทำกน)7 เฉพำะกบโครงกำรจดกำรศกษำระดบประถม
ใหคนจน แมกระทงในแอฟรกำ ซงเงนชวยเหลอมบทบำทสงกวำมำก เงนน
กคดเปนแค 5.7 เปอรเซนตของงบรฐบำลในป 2003 (หรอ 12 เปอรเซนต
ถำไมรวมไนจเรยและแอฟรกำใต 2 ประเทศใหญทไดรบเงนชวยเหลอ
นอยมำก)8
ทส�ำคญไปกวำนน กำรถกเถยงไมจบไมสนเรองประโยชนและโทษ
ของเงนชวยเหลอท�ำใหประเดนส�ำคญจรงๆ ไมไดรบควำมสนใจ กลำวคอ
เงนจะมำจำกไหนไมส�ำคญเทำกบวำมนจะไปทไหน ควำมส�ำคญอยท
กำรเลอกโครงกำรใชจำยอยำงเหมำะสม เชน ควรจะเปนอำหำรส�ำหรบ
ผขดสน หรอเปนเงนบ�ำนำญส�ำหรบผสงอำย หรอจะเปนคลนกส�ำหรบ
ผปวย รวมทงจะด�ำเนนโครงกำรอยำงไรใหดทสด เชน คลนกกอำจ
ด�ำเนนกำรและมบคลำกรไดหลำกหลำยรปแบบ
ในกำรถกเถยงเรองกำรใหเงนชวยเหลอ ไมมใครตอตำนควำมคดทวำเรำ
ควรชวยคนจนเมอท�ำได นไมใชเรองนำประหลำดใจอะไร นกปรชญำชอ
ปเตอร ซงเกอร อธบำยวำมค�ำสงทำงจรยธรรมทบอกใหเรำชวยชวตคน
ไมรจก ซงเกอรตงขอสงเกตวำคนสวนใหญเตมใจจะสละสทรำคำ 1,000
ดอลลำรเพอชวยเดกทก�ำลงจะจมน�ำในสระ9 เขำบอกวำเดกจมน�ำคนน
ไมควรมอะไรแตกตำงจำกเดก 9 ลำนคนททกปตองตำยกอนอำยครบ
5 ขวบ หลำยคนเหนดวยกบอมำตยำ เซน นกเศรษฐศำสตรและนกปรชญำ
เจำของรำงวลโนเบล วำควำมยำกจนน�ำไปสกำรสญเสยทำงปญญำในระดบ
ทยอมรบไมได เซนกลำวไววำควำมยำกจนไมไดเปนเพยงแคกำรขดสน
เงนทอง มนคอกำรไรควำมสำมำรถทจะบรรลศกยภำพสงสดของมนษย
คนหนง เดกหญงผยำกจนในแอฟรกำคงจะไปโรงเรยนไดอยำงมำกกไมกป
แมจะเธอจะฉลำดเฉลยว และเปนไปไดสงทเธอจะไมไดรบสำรอำหำร