adamianis uflebebi da
maTi dacva saerTaSoriso
kanonmdeblobiT
bukleti policiis
TanamSromelTaTvis
momzadebulia ralf qroSous mier
evropis sabWo, 2002 wlis marti
adamianis uflebebTan dakavSirebu-
li yvela saerTaSoriso standarti
_ umniSvnelovanesi principebi, Se-
TanxmebaTa savaldebulo debulebe-
bi, kodeqsebSi CarTuli wesebi da sa-
xelmZRvanelo miTiTebebi, princip-
Ta sistemebi _ pozitiuri saxiT ga-
moxatavs im qcevasa da saukeTeso
praqtikas, romlebic esoden mniS-
vnelovania policiis efeqtiani, ka-
nonieri da humanuri muSaobisTvis.
evropis sabWo politikuri organizaciaa,
romelic 1949 wlis 5 maiss daaarsa evropis
aTma saxelmwifom evropis qveynebs Soris
erTobis gansamtkiceblad. dReisaTvis ev-
ropis sabWoSi 45 wevri saxelmwifo Sedis:
avstria, azerbaijani, albaneTi, andora,
belgia, bosnia da hercegovina, bulgareTi,
gaerTianebuli samefo, germania, dania, es-
paneTi, estoneTi, TurqeTi, irlandia, is-
landia, italia, kviprosi, latvia, litva,
lixtenSteini, luqsemburgi, malta, mol-
dova, niderlandebi, norvegia, poloneTi,
portugalia, rumineTi, ruseTis federa-
cia, saberZneTi, san marino, safrangeTi, sa-
qarTvelo, serbia da montenegro, slovake-
Ti, slovenia, somxeTi, ukraina, ungreTi,
fineTi, `yofili iugoslaviis respublika
makedonia,~ SvedeTi, Sveicaria, CexeTis res-
publika, xorvatia.
2adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
organizaciis ZiriTadi miznebia xelisuf-
lebis yvela doneze demokratiis, adamianis
uflebebisa da kanonis uzenaesobis dacva
da xelSewyoba, socialuri kavSirebis gan-
mtkiceba da evropis individualobis da
kulturuli mravalferovnebis gacnobie-
rebis xelSewyoba. evropis sabWos muSaobis
Sedegad dReisaTvis miRebulia 180-ze meti
evropuli konvencia da SeTanxmeba, maT So-
ris, adamianis uflebaTa evropuli konven-
cia, evropuli konvencia kulturis Sesaxeb,
evropuli socialuri qartia da evropuli
konvencia wamebis Tavidan acilebis Sesaxeb.
ramdenime `kerZo SeTanxmeba~ saSualebas aZ-
levs msurvel saxelmwifoTa SezRudul ra-
odenobas, iTanamSromlon garkveul sfe-
roSi, rogoric aris, magaliTad, medikamen-
tebis xarisxi, konstituciuri samarTali
Tu evropuli kinematografiis erToblivi
produqciis xelSewyoba. 1989 wlidan evro-
pis sabWom centraluri da aRmosavleT ev-
ropis qveynebis umetesoba miierTa da xels
uwyobs maT politikuri, samarTlebrivi da
administraciuli reformebis gatarebaSi.
3bukleti policiis TanamSromelTaTvis
adamianis uflebebi
da policia –
zogierTi kiTxva da
pasuxebi am kiTxvebze
ras warmoadgens adamianis uflebebi?
adamianis uflebebi saTaves iRebs adamia-
nis Rirsebidan da pirovnebis faseulo-
bidan. es uflebebi sayovelTaoa, xelSeu-
vali da Tanaswori. es uflebebi yvela
adamians aqvs; SeuZlebelia maTi warTmeva
an maTze uaris Tqma; da adamianis uflebebi
yvela adamians Tanasworad aqvs – miuxeda-
vad iseTi kriteriumebisa, rogoric aris
rasa, kanis feri, sqesi, ena, sarwmunoeba,
politikuri Tu sxva Sexeduleba, erovnu-
li Tu socialuri warmomavloba, sakuTre-
bis, dabadebis Tu sxva statusi.
adamianis uflebebi gulisxmobs uflebebs,
romlebic gansazRvrulia iseT saerTaSori-
so dokumentebSi, rogoric aris `adamianis
uflebaTa sayovelTao deklaracia,~ `saer-
TaSoriso SeTanxmeba ekonomikuri, socialu-
ri da kulturuli uflebebis Sesaxeb,~ `saer-
TaSoriso SeTanxmeba samoqalaqo da politi-
kuri uflebebis Sesaxeb,~ adamianis uflebeb-
Tan dakavSirebuli regionuli SeTanxmebebi
da is dokumentebi, romlebSic saubaria ada-
mianis uflebaTa dacvis konkretul aspeq-
tebze, magaliTad, wamebis akrZalvaze.
4adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
niSnavs is faqti, rom raki adamianis uf-
lebebi xelSeuvalia da maTi warTmeva ro-
melime adamianisTvis dauSvebelia, ar Se-
iZleba maTi SezRudva an ugulebelyofa?
ara, es niSnavs, rom rodesac ufleba asaxu-
lia kanonTa kodeqsSi, unda ganisazRvros
am uflebasTan dakavSirebuli SezRudvebi
Tu sazRvrebi. magaliTad, adamianis Tavi-
suflebis ufleba SeiZleba SeizRudos da-
patimrebis an dakavebis kanonieri ufleba-
mosilebis gamoyenebiT.
Tqven moixseniebT `saerTaSoriso doku-
mentebs,~ `deklaracias,~ `SeTanxmebas~
da `xelSekrulebas~. ra gansxvavebaa maT
Soris?
`saerTaSoriso dokumentebi~ am konteq-
stSi gulisxmobs yvela im teqsts, romleb-
Sic Setanilia adamianis uflebebTan dakav-
Sirebuli saerTaSoriso standartebi. zo-
gierTi am teqstidan xelSekrulebaa, rome-
lic mis xelismomwer saxelmwifos iuridi-
ul valdebulebebs akisrebs. am xelSekru-
lebebs movixseniebT, agreTve, `SeTanxmebe-
bad~ an `konvenciebad.~ iuridiuli Tval-
sazrisiT savaldebulo Sesasrulebeli
xelSekrulebaa gaero-s qartiac.
Cvens mier moxseniebuli deklaracia aris
`adamianis uflebaTa sayovelTao deklara-
cia,~ romelic miRebuli iqna gaero-s gene-
raluri asambleis mier 1948 wlis 10 dekem-
bris #217 A (1 1 1) rezoluciiT. es ar aris
iuridiulad savaldebulo xelSekruleba,
5bukleti policiis TanamSromelTaTvis
Tumca iuristebi saerTaSoriso masStabiT
davoben imis Taobaze, Tu ramdenad saval-
debulo unda iyos deklaraciis zogierTi
an yvela debuleba yvela saxelmwifosTvis
saerTaSoriso Cveulebrivi samarTlis far-
glebSi. zogierTi deklaracia an rezolu-
cia anda maTi zogierTi nawili droTa gan-
mavlobaSi SeiZleba savaldebulo gaxdes
saerTaSoriso samarTlis safuZvelze, Tu-
ki aRmoCndeba, rom maTi debulebebi saxel-
mwifoTa mier miRebul zogad praqtikad iq-
ca. Tu debulebebi amgvar statuss moipo-
vebs, miCneulia, rom isini saerTaSoriso
Cveulebrivi samarTlis nawils Seadgens.
`adamianis uflebaTa sayovelTao deklara-
cia~ da ori zemoxsenebuli saerTaSoriso
SeTanxmeba Seadgenen e.w. adamianis ufleba-
Ta saerTaSoriso aqts da maT mTels msof-
lioSi gamoiyeneben. arsebobs, agreTve, iu-
ridiulad savaldebulo xelSekrulebebi,
romlebic regionul doneze moqmedebs. es
aris `adamianis da xalxebis uflebaTa af-
rikuli qartia,~ `adamianis uflebaTa ame-
rikuli konvencia~ da `adamianis uflebaTa
evropuli konvencia.~
sxva saerTaSoriso dokumentebi gulis-
xmobs kanonTa kodeqsebsa da principebis
sistemebs. es aris iseTi saerTaSoriso or-
ganizaciebis mier miRebuli teqstebi, ro-
goric aris, magaliTad, gaero-s generalu-
ri asamblea. TavisTavad es dokumentebi ar
aris iuridiulad savaldebulo, magram
maTSi gameorebuli da ganmtkicebulia xel-
SekrulebaTa debulebebi da isini daxmare-
6adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
bas uwevs da xels uwyobs aRniSnul debule-
bebTan Sesabamisobas am sferoSi detaluri
standartebis Camoyalibebis meSveobiT.
zemoxsenebuli saerTaSoriso SeTanxme-
bebis saTaurebi adamianis gansxvavebul
uflebebze migvaniSnebs. aris Tu ara yve-
la maTgani erTnairad mniSvnelovani da
dakavSirebulia Tu ara yvela es ufleba
policiis muSaobasTan?
gansxvavebis warmoSobis upirvelesi mizezia
is damokidebuleba, romelic adamianis uf-
lebebisadmi Teoriuli TvalsazrisiT arse-
bobda. Tavdapirvelad adamianis uflebebi
ganixileboda moTxovnebad moqalaqeTa
cxovrebaSi mTavrobaTa Caurevlobis Sesa-
xeb. uflebebis es pirveli Taoba cnobilia
samoqalaqo da politikuri uflebebis sa-
xelwodebiT. es uflebebia: sicocxlis uf-
leba; adamianis Tavisuflebisa da usaf-
rTxoebis ufleba; ufleba, romelic krZa-
lavs adamianis wamebas da mis mimarT cudad
mopyrobas; ufleba, romelic gulisxmobs
fiqris, sindisisa da sarwmunoebis Tavisuf-
lebas; ufleba, romelic gulisxmobs Sexedu-
lebisa da am Sexedulebis gamoxatvis Tavi-
suflebas; da bolos, ufleba, romelic mSvi-
dobiani TavSeyrisa da gaerTianebaTa Seqmnis
Tavisuflebas gulisxmobs. gasagebia, rom am
saxis uflebebi uSualo zegavlenas axdens
policiis saqmianobaze da Tavadac ganicdis
policiis mxridan zemoqmedebas.
SemdgomSi wamoiWra mosazreba, rom adamia-
nis uflebad unda iqnes aRiarebuli mTavro-
7bukleti policiis TanamSromelTaTvis
bebis mxridan socialuri samarTlianobis
xelSewyobis mizniT pozitiuri Carevis moT-
xovnebic. uflebaTa am meore Taobas ekono-
mikuri, socialuri da kulturuli uflebe-
bi ewoda. es uflebebia: socialuri dacvis
ufleba; muSaobis ufleba; ganaTlebis uf-
leba; da sazogadoebis kulturul cxovre-
baSi monawileobis ufleba. urTierTkavSiri
uflebaTa am meore kategoriasa da polici-
is saqmianobas Soris naklebad aSkaraa, mag-
ram, miuxedavad amisa, mainc arsebobs.
uflebebis es ori Taoba erTmaneTzea da-
mokidebuli. SeuZlebelia maTi erTmane-
Tisgan gancalkeveba, vinaidan erTiT sar-
gebloba meoriT sargeblobasTan aris ga-
dajaWvuli. am TvalsazrisiT adamianis arc
erTi calkeuli ufleba ar iTvleba sxvaze
mniSvnelovnad, Tumca, cxadia, erTma an
metma uflebam sxvadasxva viTarebaSi SeiZ-
leba meti mniSvneloba SeiZinos.
TiToeuli aRniSnuli kategoriis ufle-
bebs `individualuri uflebebi~ ewodeba,
radgan am uflebebiT sargeblobis SesaZ-
lebloba calkeul adamianebs aqvT. amJamad
aRiarebulia adamianis uflebaTa mesame
Taobac, romelsac `koleqtiur uflebebs~
uwodeben. am kategorias ganekuTvneba, ma-
galiTad, ganviTarebis ufleba.
erT-erTi mizezi imisa, rom policiis sam-
saxurebis xelmZRvanelebs garkveuli Se-
niSvnebi aqvT xolme adamianis uflebebis
cnebasTan dakavSirebiT, aris is faqti,
rom zogjer ise Cans, TiTqos adamianis
8adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
uflebebi ufro damnaSavis dacvas exeba,
vidre dazaralebulisa. xom ar akninebs
es adamianis uflebaTa faseulobas?
ara, adamianis uflebebis ZiriTadi miza-
nia konkretuli saxis darRvevis - saxel-
mwifos mier Zalauflebis borotad gamo-
yenebis – faqtebis aRkveTa. adamianis uf-
lebebTan dakavSirebuli saerTaSoriso
standartebis daniSnulebaa adamianebis
dacva Zalauflebis borotad gamoyenebis
Sedegad dazaralebisgan, xolo dazara-
lebis SemTxvevaSi maTTvis kompensaciisa
Tu sxvagvari dakmayofilebis uzrunvel-
yofa. adamianis uflebis zogierTi darRve-
va TavisTavad danaSaulebrivi saqcielia –
magaliTad, saxelmwifo moxeleebis mier
adamianis wameba da ukanono mkvleloba.
adamianis uflebebi damnaSaveebsac aqvT, ma-
galiTad, damnaSaveebs aqvT ufleba, maTi
saqme samarTlianad iqnes ganxiluli, aqvT,
agreTve, ufleba, dakavebis adgilebSi ada-
mianurad moepyron. sasamarTlos mier sis-
xlis samarTlis danaSaulis CadenaSi damna-
Saved cnobis Sedegad adamiani dakargavs
Tavis uflebas Tavisuflebaze, Tuki ganaCe-
ni patimrobis garkveul vadas gulisxmobs.
rac Seexeba policiis TanamSromlebs, maT
unda axsovdeT, rom rodesac danaSauls
iZieben, maT saqme danaSaulSi eWvmitanileb-
Tan aqvT da ara gamoZiebis Sedegad danaSa-
ulSi msjavrdebulebTan. raoden zustadac
ar unda grZnobdes policiis TanamSrome-
li, rom esa Tu is eWvmitanili damnaSavea, am
9bukleti policiis TanamSromelTaTvis
adamianis damnaSaved cnoba mxolod sasa-
marTlos SeuZlia. es aris saqmis samarTli-
anad ganxilvis uflebis arsebiTi elementi
da am uflebis Tanmxlebi wesebis daniSnu-
lebaa, Tavidan iqnes acilebuli udanaSau-
lo adamianebis msjavrdeba iseTi danaSau-
lis CadenaSi, romelic maT ar CaudeniaT.
marTlmsajulebis Secdomebi, romlebic
policiis TanamSromelTa mxridan adami-
anis uflebaTa darRvevis Sedegad udana-
Saulo adamianebis msjavrdebas iwvevs,
seriozulad uTxris Zirs policiisadmi
da zogadad marTlmsajulebis sistemi-
sadmi ndobas da rwmenas. es, Tavis mxriv,
iwvevs imas, rom adamianebi uars amboben po-
liciasTan TanamSromlobaze da misTvis
daxmarebis gawevaze, sabolood ki klebu-
lobs policiis muSaobis efeqtianoba.
rac Seexeba danaSaulis Sedegad dazarale-
bul pirebs, arsebobs saerTaSoriso doku-
menti, romelSic Camoyalibebulia dazara-
lebulTa mimarT mopyrobis standartebi.
es dokumentia `deklaracia danaSaulisa da
Zalauflebis borotad gamoyenebis Sede-
gad dazaralebul pirTaTvis marTlmsaju-
lebis ZiriTadi principebis Sesaxeb~.
ras gvetyviT adamianis uflebaTa dar-
Rvevebze, romlebsac borotmoqmedebi da
teroristebi Cadian?
adamianis uflebaTa darRveva darRvevis
is kategoriaa, romlis Cadenac SeuZlia
mxolod pirs, xelisuflebis mier saxel-
10adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
mwifos saxeliT Zalauflebis gamoyene-
bis uflebamosileba rom aqvs miniWebu-
li. arc borotmoqmedebs da arc teroris-
tebs ar ukaviaT msgavsi mdgomareoba da
ara aqvT aseTi uflebamosileba. rodesac
borotmoqmedebi an teroristebi Wrian an
klaven adamianebs, isini sisxlis samarTlis
seriozul danaSauls Cadian, magram es ar
aris adamianis uflebaTa darRveva. es ar
amcirebs maT mier miyenebuli zaralis mas-
Stabs da isini imsaxureben sakuTari dana-
SaulisTvis kanonis Sesabamisad dasjas.
am sakiTxis ilustrirebis mizniT SegviZlia
ganvixiloT policiis TanamSromlis saqcie-
li. Tu morige policieli, danaSaulis aRia-
rebis gamoZalvis mizniT, dakiTxvis proces-
Si scems danaSaulSi eWvmitanils, es iqneba
danaSauli (Tavdasxma), magram es adamianis
uflebis (uflebisa, romelic krZalavs ada-
mianis mimarT cudad mopyrobas) darRvevac
iqneba. meores mxriv, Tu policieli ar aris
morige, kerZo piris saxiT CaerTveba kamaTSi
da amis Sedegad scems meore adamians, es iq-
neba sisxlis samarTlis Tavdasxma, magram
ar iqneba adamianis uflebis darRveva.
policiis TanamSromeli orive SemTxvevaSi
kanonis ZaliT unda daisajos danaSaulis Ca-
denisaTvis, magram pirvel magaliTSi adamia-
nis uflebis darRvevis Sedegad dazarale-
bul pirs ufleba eqneba, saxelmwifos mxri-
dan dakmayofileba an kompensacia miiRos.
rac Seexeba wamebas da im pirebis gamovlenas
da dasjas, vinc awamebs adamianebs, saerTa-
11bukleti policiis TanamSromelTaTvis
Soriso dokumentebSi gafarToebulia ada-
mianis am konkretuli uflebis darRvevas-
Tan dakavSirebuli pasuxismgeblobis cneba.
amrigad, adamianis uflebebTan mimarTe-
baSi policielebi damrRvevebad arian
miCneulni?
ara, urTierTdamokidebuleba policiasa
da adamianis uflebebs Soris koncentrire-
bulia cnebebis `dacva~ da `pativiscema~
garSemo. es SeiZleba uaRresad pozitiuri
urTierTdamokidebuleba iyos.
sinamdvileSi, adamianis uflebaTa dacva
policiis movaleobaa. policiis Tanam-
Sromlebi amas Tavisi Cveulebrivi saqmi-
anobis procesSi akeTeben sazogadoebri-
vi wesrigis dacvis meSveobiT - socialu-
ri wesrigis pirobebSi SesaZlebelia ada-
mianis uflebaTa yvela kategoriiT sar-
gebloba. rodesac sazogadoebrivi wesrigi
irRveva, saxelmwifos umcirdeba an ekarge-
ba unari, uzrunvelyos adamianis uflebe-
bisadmi pativiscema.
garda amisa, policiis muSaoba xels uwyobs
saxelmwifoebs, Seasrulon TavianTi iuri-
diuli valdebulebebi, romlebic exeba
konkretuli uflebebis - magaliTad, si-
cocxlis uflebis – dacvas.
rac Seexeba `pativiscemas~, TavianTi mova-
leobebis Sesrulebisas policiis Tanam-
12adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
Sromlebi valdebulni arian, pativi scen
adamianis uflebebs. sxvagvarad rom
vTqvaT, rameTu adamianis uflebebis dac-
va policiis funqciaa, moTxovna adamia-
nis uflebebis pativiscemis Taobaze ze-
gavlenas axdens im gzebze, romelTa saSu-
alebiTac policielebi yvela Tavis fun-
qcias asruleben.
esec pozitiuri urTierTdamokidebule-
baa, vinaidan adamianis uflebebis pativis-
cemis moTxovna mWidrod aris dakavSirebu-
li policiis funqciebis efeqtian Sesru-
lebasTan. magaliTad, adamianis uflebebs
kanoni icavs, xolo policia kanons aRasru-
lebs – danaSaulis Tavidan acilebisa da
gamovlenis, sazogadoebrivi wesrigisa da
adamianis uflebebis dacvis mizniT. am
TvalsazrisiT policiis efeqtiani muSaoba
Sedgeba wesrigis damyarebis funqciebisgan
da, imavdroulad, adamianis uflebebisadmi
pativiscemiT mopyrobisgan. adamianis uf-
lebaTa darRveva da kanonis darRveva kano-
nisave aRsrulebis mizniT ar aris polici-
is efeqtiani muSaoba – miuxedavad im sxva
Sedegebisa, romlebic SeiZleba miRweuli
iqnes. rodesac policielebi arRveven ka-
nons kanonisave aRsrulebis mizniT, isini
ar amcireben danaSaulebriobas – piriqiT,
zrdian mas.
urTierTdamokidebuleba policiasa da
adamianis uflebebs Soris negatiuri mxo-
lod maSin aris da policielebi damrRveve-
bad mxolod maSin aRiqmebian, rodesac po-
liciis TanamSromlebi ar scemen pativs
13bukleti policiis TanamSromelTaTvis
adamianis uflebebs. es niSnavs, rom poli-
ciis muSaoba ar aris efeqtiani.
im SemTxvevaSic ki, Tu policiis efeqtiani
muSaobis elementi akrZalvebTan da Sez-
RudvebTan Sesabamisobaa, iqneb policiis
TanamSromlebs adamianis uflebebis mi-
marT ufro pozitiuri Sexedulebis Camo-
yalibebaSi daexmaros, Tuki dokumentebSi,
garda akrZalvebis da SezRudvebisa, ufro
meti ram iqneba naTqvami policiis mier gan-
saxorcielebel qmedebebze.
is principebi, romlebsac adamianis uf-
lebebi emyareba – adamianis Rirsebisad-
mi pativiscema da uflebebis sayovelTao
xasiaTi, maTi xelSeuvaloba da Tanaswo-
roba – ar aris akrZalvebi da SezRudve-
bi, es aris udidesi humanuri mcnebebi,
romlebsac kanonis uzenaesoba ganamtki-
cebs. es principebi uzrunvelyofs uaRre-
sad pozitiur safuZvels or mxares Soris
urTierTobisTvis. es mxareebi arian isini,
vinc aRasrulebs saxelmwifo Zalaufle-
bas, da isini, visi saxeliTac xdeba am Zala-
uflebis aRsruleba – sazogadoebis wevre-
bi da jgufebi.
uflebebi, romelTac es principebi udevs
safuZvlad, zemoxsenebuli urTierTkavSi-
ris marTvis mizniT qcevis ufro konkre-
tul wesebs gvTavazobs. policiis saqmiano-
bis TvalsazrisiT es pozitiuri moTxovne-
bia – magaliTad, adamianis Tavisuflebisa
da usafrTxoebis uflebis pativiscema anda
danaSaulis gamoZiebis imgvarad warmarTva,
14adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
rom uzrunvelyofili iqnes saqmis samar-
Tliani ganxilvis uflebis aRsruleba.
zemoT, mesame kiTxvasTan (gv. 5) dakavSirebiT
moxseniebuli kanonTa kodeqsebi da princip-
Ta sistemebi Seicavs samarTlebriv instru-
mentebs policiis TanamSromelTaTvis. es in-
strumentebi iZleva detalur da pozitiur
saxelmZRvanelo miTiTebebs wesrigis damya-
rebis sxvadasxva aspeqtTan dakavSirebuli
saukeTeso praqtikis TvalsazrisiT. magali-
Tad, gaero-s `samarTaldamcavi organoebis
TanamSromelTa qcevis kodeqsSi~ mocemulia
qcevis zogadi da konkretuli wesebi iseT
sakiTxebTan dakavSirebiT, rogoric aris Za-
lis gamoyeneba (muxli 3), konfidencialu-
roba (muxli 4), dakavebul pirTa dacva (mux-
lebi 5 da 6) da kolegebis cud saqcielze re-
agireba (muxli 8). 1-l muxlSi moTxovnilia
pasuxismgeblobisa da profesiuli kompe-
tenciis maRali standartebi. gaero-s gene-
raluri asambleis rezolucia, romlis sa-
fuZvelzec Seiqmna es kodeqsi (34/169, 1979
wlis 17 dekemberi), sxva sakiTxebTan erTad
moiTxovs, rom yoveli samarTaldamcavi uw-
yeba iyos mTeli sazogadoebis warmomadgene-
li, reagirebdes sazogadoebis saWiroebebze
da angariSvaldebuli iyos sazogadoebis wi-
naSe. es Zalze pozitiuri gancxadebaa poli-
ciis saqmianobis xasiaTTan da im damokide-
bulebasTan dakavSirebiT, romelic polici-
is samsaxurebs aqvT sazogadoebis jgufebis
(romlebsac policia emsaxureba) mimarT.
meore amgvari dokumentia `samarTaldam-
cavi organoebis TanamSromelTa mier Zali-
15bukleti policiis TanamSromelTaTvis
sa da cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis
ZiriTadi principebi~. dokumentSi Camoya-
libebuli 26 principi gansazRvravs poli-
ciis mier Zalisa da cecxlsasroli iaraRis
gamoyenebasTan dakavSirebuli saukeTeso
praqtikis detalur da praqtikul magali-
Tebs. principebi asaxavs pozitiur stan-
dartebs iseT sakiTxebTan dakavSirebiT,
rogoric aris Zalisa da cecxlsasroli ia-
raRis gamoyenebis Sesaxeb erovnuli wese-
bisa da saxelmZRvanelo miTiTebebis Semu-
Saveba (principi 1); sxvadasxva saxis aRWur-
vilobis ganviTareba, raTa SesaZlebeli
gaxdes Zalisa da cecxlsasroli iaraRis
diferencirebuli gamoyeneba, garda amisa,
TavdacviTi aRWurvilobis ganviTareba
(principi 2); is garemoebebi, romlebSic Se-
saZlebelia adamianebis winaaRmdeg cec-
xlsasroli iaraRis gamoyeneba (principi 9);
policiis TanamSromelTa momzadeba (prin-
cipi 20); policiis TanamSromelTaTvis da-
Zabul viTarebaSi konsultaciebis Catare-
ba; da policiis TanamSromelTa da polici-
is samsaxurebis xelmZRvanelTa individua-
luri pasuxismgebloba (principebi 24-26).
rasakvirvelia, policiis TanamSromlebi
dainteresebulni arian imiT, Tu rogor
xdeba kanonis aRsruleba. ra zomebi da
sistemebi arsebobs imisaTvis, rom uz-
runvelyofili iqnes adamianis uflebe-
bis sferoSi saerTaSoriso kanonmdeblo-
basTan Sesabamisoba?
jerjerobiT ar arsebobs sisxlis samar-
Tlis mudmivad moqmedi saerTaSoriso sasa-
16adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
marTlo, romelic ganixilavda im pirTa
saqmeebs, adamianis uflebaTa darRveviT ga-
mowveul danaSaulebSi rom edebaT brali.
arc policiis iseTi saerTaSoriso samsaxu-
ri arsebobs, aseT danaSaulebs rom gamoiZi-
ebda. Tumca ukve moxda molaparakeba iseTi
SeTanxmebis Sesaxeb, romlis safuZvelzec
Camoyalibdeba sagangebo saerTaSoriso sa-
samarTlo. es sasamarTlo ganixilavs im
pirTa saqmeebs, romlebsac Cadenili aqvT
danaSauli mSvidobisa da kacobriobis wina-
aRmdeg da adamianis uflebaTa mniSvnelova-
ni darRvevebi. es SeTanxmeba ZalaSi maSin
Seva, rodesac sakmarisi raodenobis saxel-
mwifo ikisrebs SeTanxmebiT gaTvaliswine-
buli valebulebebis Sesrulebas.
amJamad arsebobs sxvadasxva meqanizmi, rom-
lebic miznad isaxavs adamianis uflebebis
sferoSi saerTaSoriso kanonmdeblobasTan
Sesabamisobis uzrunvelyofas. es meqaniz-
mebi umeteswilad mimarTulia saxelmwifo-
Ta xelSewyobisken iseTi konstituciuri
da samarTlebrivi zomebis Seqmnasa da dam-
kvidrebaSi, romlebic aucilebelia, raTa
maT SeZlon, Seasrulon TavianTi saerTa-
Soriso iuridiuli valdebulebebi adamia-
nis uflebaTa dacvis sferoSi. Semdeg sa-
xelmwifoebs moeTxovebaT, uzrunvelyon
sakuTar konstituciasa da kanonmdeblo-
basTan Sesabamisoba administraciuli da
sxva saSualebebiT, xolo rodesac konsti-
tucia da kanonmdebloba dairRveva, uz-
runvelyon adamianis uflebaTa darRvevis
Sedegad dazaralebul pirTaTvis dakmayo-
fileba an kompensacia.
17bukleti policiis TanamSromelTaTvis
saerTaSoriso meqanizmebi or farTo kate-
goriad iyofa – gaero-s sistemis fargleb-
Si SemuSavebuli uwyebebi da procedurebi
da SeTanxmebebze dafuZnebuli uwyebebi da
procedurebi. gaero-s sistemis farglebSi
adamianis uflebebTan dakavSirebul sakiT-
xebze momuSave ZiriTadi uwyebaa adamianis
uflebaTa komisia, romelic Sedgeba gaero-
s wevri saxelmwifoebis 53 warmomadgenli-
sagan. komisia atarebs gamokvlevebs, amza-
debs rekomendaciebs da adamianis ufle-
bebTan dakavSirebuli saerTaSoriso doku-
mentebis proeqtebs. garda amisa, komisia
asrulebs sagangebo davalebebs, romleb-
sac mas gaero-s generaluri asamblea da
ekonomikuri da socialuri sabWo aZlevs.
es davalebebi gulisxmobs, magaliTad, ada-
mianis uflebebis darRvevis Sesaxeb gancxa-
debaTa ganxilvas da gamokvlevas da amgvar
darRvevebTan dakavSirebuli komunikaciis
warmoebas.
adamianis uflebebTan dakavSirebuli zo-
gierTi sakiTxis gansaxilvelad gaero-s
sistemaSi Camoyalibda, agreTve, rigi e.w.
specialuri procedurebisa. am procedu-
ras SeiZleba axorcielebdes erTi adamiani
– sagangebo momxsenebeli, anda samuSao
jgufi. specialuri procedurebi or kate-
goriad iyofa – Tematur procedurebad da
procedurebad konkretuli qveynebisTvis.
Tematuri procedurebi exeba darRvevaTa
gansazRvrul saxes. magaliTad, 1980 wels
adamianis uflebaTa komisiam Camoayaliba
samuSao jgufi adamianebis Zaladobis gziT
18adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
anu aranebayoflobiT gaqrobis sakiTxebSi,
romlis amocana iyo adamianebis Zaladobis
gziT gaqrobis fenomenis Seswavla da komi-
siisTvis moxseneba. dReisaTvis moqmedebs
sagangebo momxsenebeli sasjelTa kanonis
gadametebiT aRsrulebis sakiTxebSi; sagan-
gebo momxsenebeli wamebasTan dakavSire-
bul sakiTxebSi; sagangebo momxsenebeli
religiuri Seuwynareblobis sakiTxebSi; da
samuSao jgufi TviTneburi dakavebis sa-
kiTxebSi.
procedurebi konkretuli qveynebisTvis
(sagangebo momxseneblebi da samuSao jgu-
febi) ganixilavs adamianis uflebebTan da-
kavSirebul situaciebs konkretul qvey-
nebSi an teritoriebze. am TvalsazrisiT
msoflios yvela regionis mravali qveyana
gaxda saerTaSoriso masStabiT saguldagu-
lo Seswavlis sagani.
arsebobs SeTanxmebaze dafuZnebuli pro-
ceduris bevri sxvadasxva forma. magali-
Tad, samoqalaqo da politikuri uflebe-
bis Sesaxeb saerTaSoriso SeTanxmebis IV na-
wilis safuZvelze Seqmnil adamianis ufle-
baTa komitets ori ZiriTadi funqcia aqvs -
`meTvalyureoba~ da `gancxadebebi~. meT-
valyureoba xorcieldeba angariSgebis
proceduris meSveobiT: SeTanxmebis xelis-
momweri saxelmwifoebi periodulad wa-
radgenen angariSebs `maT mier miRebuli im
zomebis Sesaxeb, romlebic xels uwyobs Se-
TanxmebaSi aRiarebul uflebaTa ganxorci-
elebas,~ warmoadgenen agreTve, angariSebs
`am uflebebiT sargeblobis saqmeSi win-
19bukleti policiis TanamSromelTaTvis
svlis~ Sesaxeb. gancxadebebi gulisxmobs im
pirTa Setyobinebebs (saCivrebs), romlebic
amtkiceben, rom dairRva SeTanxmebaSi gan-
sazRvruli maTi uflebebi, agreTve SeTan-
xmebis xelismomweri saxelmwifoebis Set-
yobinebebs (saCivrebs) sxva xelismomweri
saxelmwifoebis saqcielTan dakavSirebiT.
`wamebisa da sxva sastiki, araadamianuri Tu
damamcirebeli mopyrobis an sasjelis wina-
aRmdeg~ evropuli konvenciis safuZvelze
Camoyalibda wamebis sawinaaRmdego komite-
ti. es komiteti Rebulobs periodul anga-
riSebs konvenciis xelismomweri saxelmwi-
foebisgan da amowmebs informacias, rome-
lic Seicavs dasabuTebul miniSnebebs imas-
Tan dakavSirebiT, rom konvenciis xelis-
momweri ama Tu im saxelmwifos teritoria-
ze sistematurad aqvs adgili wamebis Sem-
Txvevebs.
zemoT (gv. 5) mocemul mesame kiTxvaze pa-
suxSi moxseniebuli samive regionuli Se-
Tanxmebis farglebSi Seiqmna uwyebebi da
procedurebi SeTanxmebis debulebebTan
Sesabamisobis uzrunvelsayofad, ase rom
amJamad arsebobs adamianisa da xalxebis
uflebaTa afrikuli komisia; adamianis uf-
lebaTa amerikuli komisia da adamianis uf-
lebaTa amerikuli sasamarTlo; da adamia-
nis uflebaTa evropuli sasamarTlo.
es mxolod Zalze mokle mimoxilvaa, ro-
melic gvTavazobs aRsrulebis sxvadas-
xva meqanizmis magaliTebs. gaero-s siste-
maSi da SeTanxmebaTa farglebSi Camoya-
20adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
libebulia da arsebobs sxva uwyebebic.
aris Tu ara evropaSi konkretuli gziT
uzrunvelyofili da aRsrulebuli ada-
mianis uflebebi?
evropis sabWo 1949 wels Seiqmna evropis
qveynebs Soris kavSirebis gaRrmavebis miz-
niT, rac, Tavis mxriv, miznad isaxavda so-
cialuri da ekonomikuri progresis xel-
Sewyobas da demokratiis, adamianis ufle-
bebisa da kanonis uzenaesobis dacvas. ev-
ropaSi adamianis uflebebis dasacavad da
am uflebaTa darRvevebisTvis kompensacii-
sa da sxvagvari dakmayofilebis uzrunvel-
sayofad evropis sabWos rigma wevrebma Sei-
muSaves mravali detaluri meqanizmi. qve-
moT mxolod yvelaze mniSvnelovan instru-
mentebs aRvwerT.
uflebaTa dacvis sistemis centraluri
komponentia adamianis uflebaTa evropuli
konvencia. es aris erT-erTi yvelaze revo-
luciuri saerTaSoriso SeTanxmeba, rome-
lic ki odesme xelmowerili yofila. sa-
xelmwifoebi, romlebic aRiareben adamia-
nis uflebaTa evropul konvencias, Tan-
xmdebian, uzrunvelyon konvenciaSi gansaz-
Rvruli uflebebiT sargebloba, uzrun-
velyon, agreTve, `qmediTi~ samarTlebrivi
zomebi Tav-TavianT teritoriebze adamia-
nis uflebaTa darRvevisaTvis. Tu damcavi
meqanizmebi qveynis doneze ar imoqmedebs,
adamians aqvs saSualeba, mimarTos damouki-
debel saerTaSoriso dawesebulebas - ada-
mianis uflebaTa evropul sasamarTlos.
saxelmwifoebi Tanaxma arian, evalebodeT
21bukleti policiis TanamSromelTaTvis
am sasamarTlos gadawyvetilebaTa Sesru-
leba da Seasrulon isini. amitom, rodesac
gadawyvetilebas calkeuli piri icilebs,
aman SeiZleba gamoiwvios mniSvnelovani
cvlilebebi saxelmwifos samarTlebriv
sistemaSi. garda amisa, evropis sabWos
praqtikulad yvela, 43, wevri saxelmwifo
daTanxmda Tavis iurisdiqciaSi kanonis
pirdapiri Zala mieniWebina adamianis uf-
lebaTa evropuli konvenciis debulebebis-
Tvis. amgvarad, adamianis uflebaTa evro-
pul konvenciaSi gansazRvruli adamianis
uflebebi evropis TiTqmis yvela saxelmwi-
foSi qveynis kanonmdeblobis (romelic
aregulirebs policiis muSaobas) Semadge-
nel nawils warmoadgens.
adamianis uflebaTa evropuli konvenciis
xelmowerisas, 1950 wels, aRiarebuli da
garantirebuli iqna adamianis Tormeti Zi-
riTadi individualuri ufleba. SemdgomSi
dadebuli SeTanxmebebis Sedegad gaizarda
konvenciis farglebSi uzrunvelyofil
uflebaTa raodenoba. konvenciaSi gansaz-
Rvruli uflebebidan adamianis uflebebi-
sa da policiis muSaobis sferoSi yvelaze
xSirad Semdegi uflebebi moqmedebs: adami-
anis ufleba sicocxleze (muxli 2), wamebi-
sa da araadamianuri Tu damamcirebeli mop-
yrobis an sasjelis akrZalvis ufleba (mux-
li 3), adamianis Tavisuflebisa da usaf-
rTxoebis ufleba (muxli 5), saqmis samar-
Tlianad ganxilvis ufleba (muxli 6), pira-
di da ojaxuri cxovrebisadmi, sacxovreb-
lisa da korespondenciisadmi pativisce-
miT mopyrobis ufleba (muxli 8), sakuTari
22adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
Tavis Tavisuflad gamoxatvis, Sexedule-
bis, sindisisa da sarwmunoebis Tavisuflad
arCevis ufleba (muxli 10), mSvidobiani
TavSeyrisa da gaerTianebebis Tavisuflad
daarsebis ufleba (muxli 11).
adamianis uflebaTa evropulma sasamar-
Tlom Camoayaliba, Tu rogor SeiZleba am
uflebebiT sargebloba mraval sxvadasxva
konkretul situaciaSi da danerga da gana-
viTara am uflebebis gamoyeneba axlad wa-
moWrili sakiTxebis gaTvaliswinebiT. uka-
nasknel xanebSi ganxiluli saqmeebi Seexe-
boda iseT sakiTxebs, rogoric aris masSta-
bi policiaze dakisrebuli pozitiuri val-
debulebisa, miiRos zomebi, raTa daicvas
sicocxleze ufleba, rodesac am uflebas
mesame mxareebi emuqrebian, agreTve, is sa-
kiTxi, Tu ramdenad SesaZlebelia Tavad po-
liciis TanamSromelTa socialuri da po-
litikuri uflebebis SezRudva. dakavebis
adgilebis monaxulebisa da saxelmwifoeb-
Tan konfidencialuri dialogis warmar-
Tvis sferoSi wamebis sawinaaRmdego evro-
puli komiteti muSaobs imisaTvis, rom da-
icvas wamebisa da cudad mopyrobisagan is
adamianebi, romlebsac aRkveTili aqvT Ta-
visufleba. am procesis farglebSi Semu-
Savda, magaliTad, detaluri standartebi
da praqtikuli saxelmZRvanelo miTiTebebi
imasTan dakavSirebiT, Tu rogor unda xde-
bodes adamianis dakaveba.
adamianebi, romlebic erovnul umciresobebs
ganekuTvnebian, sargebloben evropis sabWos
erovnul umciresobaTa dacvis CarCo-SeTan-
23bukleti policiis TanamSromelTaTvis
xmebis farglebSi garantirebuli uflebebi-
Ta da TavisuflebebiT. policiis muSaobis
Tanamedrove meTodebi uSualod vrceldeba,
magaliTad, saxelmwifoebis winaSe arsebul
problemasa da moTxovnaze, miiRon sagangebo
zomebi im adamianebis dasacavad, visac maTi
eTnikuri, kulturuli, enobrivi Tu religi-
uri kuTvnilebis gamo safrTxe an Zaladobis
aqtebi SeiZleba emuqrebodes.
evropis socialur qartiaSi gansazRvru-
lia progresuli xasiaTis valdebulebebi
ekonomikuri da socialuri uflebebis
sferoSi. qartiaSi garantirebuli ZiriTa-
di uflebebi – dasaqmebis, vaWrobisa da so-
cialuri daxmarebis uflebebi _ zegavle-
nas axdens ara marto sazogadoebis mimarT
policielTa movaleobebis masStabze, ara-
med imazec, Tu rogor aris organizebuli
Tavad policiis samsaxuri. saparlamento
asambleis deklaracia policiis Sesaxeb
(rezolucia 690 (1979)) ufro metad amaxvi-
lebs yuradRebas Tavad policiis Tanam-
SromelTa uflebebze, aRiarebs ra, rom
`profesiuli, fsiqologiuri da materia-
luri pirobebi, romlebSic policiis Ta-
namSromelma unda Seasrulos Tavisi mova-
leobebi, unda uzrunvelyofdes mis Tan-
mimdevrulobas, miukerZoeblobasa da Rir-
sebas.~∗ evropis sabWos gadawyvetilebis
24adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
∗ rekomendacia 858 (1979) policiis Sesaxeb
deklaraciasTan dakavSirebiT, Tavi b, nawili 4,
evropis sabWos saparlamento asamblea,
ocdameTerTmete Cveulebrivi sesia.
miRebis uflebamosilebis mqone uwyebaTa
sxva rekomendaciebsa da rezoluciebSi Ca-
moyalibebulia standartebi im sakiTxeb-
Tan dakavSirebiT, romlebic policiis saq-
mianobas exeba. aseTi sakiTxebia, magali-
Tad, policiasTan TanamSromloba da per-
sonaluri monacemebis dacva, mowmeebis da-
Sineba da eWvmitanilis iuridiuli damcve-
lis uflebebi.
25bukleti policiis TanamSromelTaTvis
policiis TanamSromelTaTvis gankuTvnili winamdeba-
re bukleti Seqmnilia adamianis uflebebis sferoSi
swavlebisas damxmare masalis saxiT im specialistebis-
Tvis, visac policielTa momzadeba akisria. bukleti war-
moadgens programis `policia da adamianis uflebebi 1997-
2000~ farglebSi SemuSavebuli saswavlo masalis nawils.
saswavlo masalis danarCeni komponentebia:
damatebiTi informaciis an gamocemebis mopovebis mizniT
SegiZliaT mimarToT:
evropis sabWos, misamarTi: F-67075 Strasbourg Cedex
telefoni: +33 (0)3 88 41 20 33; faqsi: +33 (0)3 88 41 27 45;
el. fostis misamarTi: [email protected]
26adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT
• `diskusiis warmarTvis
xerxebi - saxelmZRvanelo
maswavleblebisaTvis;~
• sainformacio xasiaTis
broSura policiis Ta-
namSromelTaTvis;
• bukleti policiis Ta-
namSromelTaTvis;
• saswavlo videofilmi
`policia da adamianis
uflebebi;~
• saxelmZRvanelo gamoc-
dili profesionalebi-
saTvis – `xedva, Tanamed-
rove midgoma da profe-
sionalizmi policiis mi-
er qalebisa da bavSvebis
mimarT Zaladobis aRkve-
Tis saqmeSi~;
• `policiis samsaxuri de-
mokratiul sazogadoe-
baSi – aris Tu ara Tqveni
qveynis policia wamyvani
samsaxuri adamianis uf-
lebaTa dacvis Tvalsaz-
risiT~.
policiiTa da adamianis uflebebiT dainteresebul pirebs
SeuZliaT, agreTve, mimarTon evropis sabWos internet-
gverds Semdeg misamarTze:
http:/www.humanrights.coe.int/police/
adamianis uflebebis centri
eseqsis universiteti
Wivenhoe ParkColchesterEssex CO4 3SQUnited Kingdom
telefoni: +44(0)1206 872558
faqsi: +44(0)1206 873627
el. fostis misamarTi: [email protected]
adamianis uflebebis centri gaerTianebul samefoSi ada-
mianis uflebebis sferoSi yvelaze didi xnis win daarsebu-
li sauniversiteto programaa. centri awarmoebs swavle-
basa da kvlevas disciplinaTaSoris safuZvelze, garda
amisa, msurvelebs sTavazobs momzadebas da konsultaci-
ebs adamianis uflebaTa saerTaSoriso masStabiT dacvis
(maT Soris, adamianis uflebebisa da policiis muSaobis)
sferoSi.
avtori, ralf qroSou, policiis yofili TanamSromelia.
amJamad b-ni qroSou adamianis uflebebis centris sabWos
wevria da muSaobs adamianis uflebebisa da policiis saqmi-
anobis sferoSi.
27bukleti policiis TanamSromelTaTvis
eseqsis universiteti
adamianis uflebebis centri
28adamianis uflebebi da maTi dacva saerTaSoriso kanonmdeblobiT